1
ه هعلاطم م
یگتسب نویسرگر هیزجت و
ازلک فلتخم ماقرا رد یفیک و یمک تافص نیب
( Brassica napus L.
) رد شیارآ فلتخم یاه تشاک
هزمح اضرملاغ
*روپ هبوت دمحا ،1
اسیرپ ،2
ش خی
3هداز
1 - یوجشناد تکد
ر ر ی ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد تعارز هتش
2 - شناد ی را هورگ ا و تعارز ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد تاتابن حلاص
3 - ناریا ،لیبدرا ،یلیبدرا ققحم هاگشناد تاتابن حلاصا و تعارز هورگ رایداتسا
هدیکچ یم ازلک یفیک تایصوصخ ریاس و هناد درکلمع نازیم رد مهم رایسب لماع کی ،تشاک شیارآ نیمه هب ،دشاب
یشیامزآ روظنم
حرط بلاق رد لیروتکاف تروص هب کولب
یاه لاس رد رارکت هس اب یفداصت لماک 1333
.دش ماجنا لیبدرا ناتسا رد لماش لوا روتکاف
لاویاه( حطس هس رد ازلک ماقرا 303
لاویاه ، 101 .سا.یج.رآ و 003
فیدر هلصاف مود روتکاف ،) ( حطس هس رد اه
20 ، 30 و 10
یتناس اف و )رتم هتوب هلصاف موس روتک ( حطس ود رد فیدر یور اه
5 و 10 تناس ی رتم .دندوب ) رثا هس هناگ رد فیدر نیب هلصاف رد مقر
فلاغ دادعت تافص رب هتوب نیب هلصاف هتوب رد
ینعم نیئتورپ درکلمع ،نیئتورپ دصرد ،هناد درکلمع ، .دوب راد
نیرتشیب هناد درکلمع
( 3385 )راتکه رد مرگولیک اف یارب
نیب هلص هتوب 5 یتناس رتم
× لاویاه مقر 303
× فیدر هلصاف 20
تناس ی رتم دوب . رد نغور درکلمع
فیدر نیب هلصاف یاه
20 و 30 یتناس و دوب رادقم نیرتلااب یرتم نیئتورپ دصرد نیرتشیب
رد لاویاه مقر 303
فیدر هلصاف اب 30
×
هتوب هلصاف 5
یتناس فص اب هناد درکلمع .دمآ تسد هب رتم تا
( نغور دصرد 33*
/ 0
= ( نغور درکلمع ،)r 31**
/ 0
= نیئتورپ دصرد ،)r
**( 14 / 0 r= ( نیئتورپ درکلمع ،) 33**
/ 0 r= ینعم و تبثم یگتسبمه ) ماگ هب ماگ نویسرگر هیزجت رد .تشاد راد
، هب هناد درکلمع
تحت هتسباو تفص ناونع ریثأت
ریغتم هس
، درکلمع نیئتورپ رد نغور درکلمع و نیئتورپ دصرد ، رد هک تفرگ رارق ینویسرگر لدم
عومجم 35 .دوب تفص هس نیا هب طوبرم هناد درکلمع تارییغت زا دصرد
یدیلک تاملک :
نوسریپ ،نیئتورپ
،نغور ، فلاغ هناد درکلمع ،
1 . همدقم
ازلک
( Brassica napus L.
هدوب ینغور لخن و ایوس زا سپ ناهج هدمع ینغور هایگ نیموس )
و مهم نیرت گ نیب رد ینغور های
هنوگ نآ هب سیلگنا رد هک تسا اکیسارب سنج هب قلعتم یاه
Rapseed
هسنارف رد و
Colza
یم دنیوگ . زا شیب اب ازلک 10
دصرد
و نغور 11 - 34 تسا ینغور ناهایگ دودعم زا هلاجنک نیئتورپ دصرد هک
تساراد ار نوگانوگ یمیلقا طیارش رد تشک تیلباق [
3 ].
2
مهم نیرت وت فده هب و ناگدننکدیل تحت تدش هب تفص نیا .تسا حطس دحاو رد نغور و هناد درکلمع شیازفا ازلک نارگداژن
ریثأت
یم رارق مقر و طیحم لباقتم رثا و یطیحم طیارش و دوب دهاوخ رسیم یتخس هب تشک حطس شیازفا هدنیآ رد ،رگید فرط زا .دنریگ
تعارز هب تسا مزلا ت لوصحمرپ ماقرا و هدرشف یاه
یرتشیب هجو دوش
[ 20 ].
دادعت ،هتوب رد فلاغ دادعت ،مکارت عبات ازلک هایگ درکلمع
هناد نزو و فلاغ رد هناد یم اه
هتوب رد فلاغ دادعت هک دشاب مهم
رت ی ن تسا درکلمع رد رثؤم لماع [
12 ].
[ 13 ] اب یسررب مه یگتسب
و هیزجت تیلع نیب تافص رد ماقرا ازلک شرازگ دندومن هک مه یگتسب م تبث و ینعم یراد نیب درکلمع هناد رد هتوب
، دادعت فلاغ
رد
،هتوب دصرد نغور هناد دوجو .دراد [ 18 ] رد یازلک هراهب شرازگ
،دندومن درکلمع هناد نیرتشیب یگتسبمه
ار اب فلاغ دادعت رد
،هتوب .دراد هدش راگزاس نیعم یمیلقا طیارش هب ازلک فلتخم ماقرا ب مقر باختنا نیاربانب ،دنا
دیلوت شیازفا یار زئاح
یم تیمها دشاب
[ 21 ].
یگژیو ،رذب تیفیک ،مقر یراگزاس ،هنوگ هب دیاب مقر باختنا رد ،یسردوز ،هناد درکلمع ،ییاوه و بآ طیارش ،کاخ یاه
یرامیب ،)یگدیباوخ( سرو ،شزیر هب تمواقم .درک هجوت یعارز تایصوصخ ریاس و اه
[ 1 ] یگژیو یسررب رد وصحم و یعارز یاه
-ل
هناد درکلمع اب ار هتوب رد فلاغ دادعت تافص یگتسبمه یبرغ ناجیابرذآ ناتسا لدتعم و درس قطانم رد ازلک هتفرشیپ ماقرا یهد ینعم و تبثم .دندرک شرازگ راد
زا لماوع رثؤم رد دشر هایگ
،ازلک مکارت تسا هتوب هک
زا قیرط رییغت هلصاف نیب فیدر اه و نیب هلصاف هتوب
اه رد یور فیدر
رد دحاو حطس میظنت یم ددرگ [ 11 ].
[ 13 ] کیراب تشک هلصاف رد رتشیب درکلمع هک دندرک شرازگ فیدر هب تبسن رت
ضیرع یاه -
هتوب تخاونکی عیزوت لیلد هب ،رت شیازفا ثعاب هجیتن رد و هدش یهایگ ششوپ رد یدیشروخ شبات بسانم عیزوت ثعاب هک تسا اه
دادعت فلاغ یم هتوب ره رد .دوش
صخاش رب تشاک فیدر لصاوف ریثأت هسیاقم لاویاه( هعلاطم دروم ماقرا دشر یاه
303
، لاویاه 101
.سا یج.رآ و 003
فیدر هلصاف هک داد ناشن ) 20
یتناس دصرد و هناد درکلمع نیرتشیب یاراد تشاک لصاوف ریاس هب تبسن رتم
دوب نغور [
3 ].
[ 22 ] ازلک رد فلتخم تشاک یوگلا هک دندرک شرازگ لاویاه مقر
101 فص یور رب ت
ینعم هتوب رد فلاغ دادعت راد
.تسا هدوب طسوت هدش ماجنا یسررب ساسا رب
[ 21 ] رب لاویاه ( هراهب یازلک مقر راهچ یور 101
لاویاه ، 301 اب )لوگ یراس و مافرز ،
تشاک مکارت 10
، 40 و 30 غور دصرد ،هناد درکلمع دش صخشم نارهم هقطنم رد عبرم رتم رد هتوب و نغور درکلمع ،نیئتورپ و ن
تفرگ رارق تشاک یوگلا رد مقر لباقتم رثا ریثات تحت نیئتورپ .
هناد نییاپ یلیخ دیلوت هب هجوت اب زا شیب( روشک رد ینغور یاه
30
% نغور )تسا یتادراو [
8 ] و رطاخ هب هناد رتشیب هب تبسن ازلک هایگ نغور یلااب درکلمع زا رتشیب( رگید ینغور یاه
10 )دصرد
[ 5 ] میلقا هب ازلک یراگزاس هب هجوت اب نینچمه و پیت ساسا رب فلتخم یاه
لثم ریسدرس قطانم یارب هژیو هب هزیئاپ ای هراهب یاه
.تسا یرورض یشیامزآ نینچ ماجنا ،دنکب دیلوت ار یبسانم یفیک و یمک درکلمع هک لیبدرا یسررب شهوژپ نیا زا فده نیاربانب
رگر هیزجت و یگتسبمه شیارآ تحت ازلک فلتخم ماقرا رد یفیک و یمک تافص نویس
یم لیبدرا هقطنم رد تشاک فلتخم یاه .دشاب
2 . شور و داوم اه
لاطم روظنم هب ع
هراهب ازلک فلتخم ماقرا رد یفیک و یمک تافص نیب یگتسبمه ه شیامزآ
ی تاقیقحت هاگتسیا رد یزرواشک
و
نایماس یعیبط عبانم لیبدرا
تکاف تروص هب کولب حرط بلاق رد لیرو
اب یفداصت لماک یاه 3
رارکت لاس رد 1333 ماجنا .دش سپ زا
باختنا لحم یارجا حرط و لبق زا تایلمع هدامآ زاس ی
، زا نیدنچ هعرزم هطقن هب
روط یفداصت هنومن یرادرب تهج هیزجت کاخ هب(
روظنم یدوک زاین دروآرب )
ماجنا دش گ تروص کاخ نومزآ ساسارب یهددوک و تفر
.
لماش شیامزآ یاهرامیت
، مان هب ازلک مقر هس اه
ی سا.یج.رآ 003
اه ، ی لاو 101 اه و ی لاو 303 در هلصاف مود لماع و ی
ف رد
حطس هس 20
، 30 و 10 تناس ی رتم ور رب هتوب هلصاف موس لماع و ی
در ی ف حطس ود اب 5
و 10 تناس ی یرتم .دوب
3
دادعت ترک ره زا 8
نم هب یفداصت روط هب هتوب .دش باختنا درکلمع یازجا تافص یبایزرا روظ
ترک هناد لک درکلمع زا سپ اه
فذح 5 / 0 ینایم تشاک طخ ود یاهتنا و ادتبا زا رتم یارب
هیشاح رثا فذح هناد ندرک زیمت و ندرک ادج زا سپ یا
اه نیزوت تقد اب
و هناد درکلمع راتکه رد مرگولیک بسحرب
دش هداد میمعت [
4 ].
هزادنا یارب ریگ
هناد لاقتنا زا دعب ،نغور دصرد ی اب ،هاگشیامزآ هب اه
نا( نغور للاح هدام زا هدافتسا -
( هلسکوس هاگتسد و )نازگه
Tekater
) دیدرگ هبساحم نغور دصرد [
11 ].
ندروآ تسد هب زا سپ
هطبار قیرط زا نغور درکلمع ،هناد نغور دصرد 3
.دیدرگ هبساحم
( هطبار 3 ) هناد کشخ درکلمع ×
نغور درکلمع = نغور دصرد
یارب دیدرگ هدافتسا دروفدارب شور زا هناد نیئتورپ نازیم نییعت [
15 ] نیئتورپ درکلمع ،نیئتورپ دصرد نتشاد تسد رد اب ،
هطبار زا 1 سد هب .دمآ ت
هطبار ( 4 ) هناد کشخ درکلمع
× هناد نیئتورپ درکلمع = هناد نیئتورپ دصرد
هداد هیزجت یارب زا اه
مرن اهرازفا ی زا اهرادومن مسر یارب وSAS
مرن رازفا
Excel
سیاقم .دش هدافتسا نیگنایم ه
هلیسو هب زین اه
هنماد دنچ نومزآ یا
نکناد .دیدرگ ماجنا دصرد جنپ لامتحا حطس رد و هک یتافص تخانش و تافص نیب طباور رتهب کرد یارب
یم افیا یدیلوت هناد تیفیک و تیمک رد ار شقن نیرتشیب رظن رد اب ماگ هب ماگ نویسرگر هیزجت و یگتسبمه بیارض زا ،دننک
کلمع نتفرگ ( رگید تافص و عبات ریغتم ناونع هب هناد در
5 ار تارثا نیرتشیب هک ییاهریغتم ،تلع ریغتم ناونع هب )رگید تفص رد
طباور و ییاسانش دنتشاد عبات نآ
اه زا روظنم نیا یارب ،دیدرگ صخشم مرن
رازفا یرامآ
SPSS. 19
.دش هدافتسا
3 . ثحب و جیاتن نایراو هیزجت لودج جیاتن ساسارب س
، رثا هس هناگ درکلمع ،فلاغ دادعت تافص رب هتوب نیب هلصاف رد فیدر نیب هلصاف رد مقر
ینعم نیئتورپ درکلمع ،نیئتورپ دصرد ،هناد ینعم توافت زین شهوژپ نیا رد هدافتسا دروم فلتخم ماقرا .دوب راد
رب هولاع یراد
تافص قوف رکذلا نغور درکلمع و نغور دصرد تافص رد ار
اد ناشن د ن لودج( د 1
.) ،دش صخشم هبناج هس لباقتم رثا یسررب رد
لاویاه مقر هب طوبرم هتوب رد فلاغ دادعت نیرتشیب 303
فیدر هلصاف یرامیت بیکرت زا هک هدوب 10
و 20
× هتوب هلصاف 10
یتناس -
تسا هدمآ تسدب رتم (
لودج 2 ) لاویاه مقر . 303
تحت ریثأت فیدر هلصاف 30
× هتوب هلصاف 10
یتناس لاویاه مقر و رتم 101
تحت
ریثأت فیدر هلصاف 10
× هتوب هلصاف 10
یتناس هناد دادعت نیرتشیب رتم و هتشاد ار فلاغ رد
روط هب یرامآ هورگ نیرتلااب رد کرتشم
رارق هتفرگ دنا . مک رت ی ن سا .یج .رآ مقر هب قلعتم فلاغ رد هناد دادعت 003
فیدر هلصاف زا 30
× هتوب هلصاف 5
یتناس تم ر دوب
( لودج 2 ) . مقر( لباقتم تارثا نیگنایم هسیاقم
× فیدر هلصاف
× نیرتشیب )هتوب هلصاف ( هناد درکلمع
3385 ار )راتکه رد مرگولیک
هتوب نیب هلصاف یارب 5
یتناس رتم لاویاه مقر 303
× فیدر هلصاف 20
تناس ی رتم هلصاف رد یرامیت هورگ نیا هکنیا نمض .داد ناشن
فیدر نیب 5
تناس ی هتفرگ رارق کرتشم هورگ رد اهرامیت زا یدادعت اب رتم هلصاف یارب .تسا
5 یتناس رتم
× فیدر هلصاف تشاک یاه
.سا.یج.رآ مقر ،فلتخم 003
لاویاه مقر هب تبسن نآ درکلمع ندوب نییاپ نمض زین 303
تسا هداد ناشن ار یهباشم دنور ، (
لودج
2 ).
صاف یرامیت بیکرت زا نغور دصرد نیرتشیب فیدر هل
30 یتناس رتم
× مقر سا .یج .رآ 003
لاویاه مقر .تسا هدمآ تسد هب
303 نغور درکلمع نیگنایم اب 05
/ 333 لاویاه مقر اب و هداد صاصتخا دوخ هب ار نیگنایم نیرتشیب راتکه رد مرگولیک 101
هب یرامآ رظن زا رترب هورگ رد کرتشم تروص .دنراد رارق
مقر سا .یج .رآ 003
شاد اب نت مک رت ی ن ( نغور درکلمع رادقم 83
/ 431
لاویاه مقر اب )راتکه رد مرگولیک 101
نییاپ هورگ رد ( دنتشاد رارق رت
لودج 2 لباقتم تارثا یسررب .) هس
هبناج هک درک صخشم
لاویاه مقر زا نیئتورپ دصرد نیرتشیب 303
فیدر هلصاف اب 30
× هتوب هلصاف 5
یتناس .تسا هدمآ تسد هب رتم مک
رت ی ن زین رادقم
4
لاویاه مقر هب قلعتم 101
هتوب هلصاف یرامیت بیکرت اب 10
تناس ی رتم
× هلصاف در ی ف اه فلتخم ی م
ی دشاب ( لودج 2 .) نیرتلااب
لاویاه مقر زا نیئتورپ درکلمع 303
فیدر هلصاف یرامیت بیکرت اب 20
× هتوب هلصاف 5
تناس ی رتم .تسا هدمآ تسد هب مک
رت ی ن
هب قلعتم زین رادقم لاویاه مقر
101 فیدر هلصاف زا 20
× هتوب هلصاف 10
تناس ی رتم م ی دشاب ( لودج 2 ) . [ 22 ] هک دندرک شرازگ
لاویاه مقر ازلک رد فلتخم تشاک یوگلا 101
فص یور رب ت
ینعم هتوب رد فلاغ دادعت .تسا هدوب راد
[ 23 ] یوگلا و هایگ مکارت رثا
هاشم و یسررب هناد درکلمع و یفیک صاوخ رب تشاک نییاپ زا نغور رادقم نیرتشیب هک دندرک هد
.دمآ تسد هب یهایگ مکارت نیرت
هتفای قبط [
21 ] هک دندرک شرازگ نیققحم نیا .داد رارق ریثأت تحت ار نغور درکلمع دصرد کی یرامآ حطس اب تشاک فیدر
مقر لباقتم رثا ریثأت تحت نیئتورپ و نغور درکلمع ،نیئتورپ و نغور دصرد ،هناد درکلمع یلصا رثا نینچمه و تشاک یوگلا رد
.دنتفرگ رارق تشاک فیدر
لودج 1 - تشاک فلتخم شیارآ ریثأت تحت ازلک فلتخم ماقرا یفیک و یمک تافص سنایراو هیزجت
تارییغت عبانم هجرد
یدازآ تاعبرم نیگنایم
دادعت رد فلاغ
هتوب درکلمع
هناد دصرد
نغور هناد درکلمع
نغور هناد دصرد
ورپ نیئت
هناد درکلمع
نیئتورپ هناد
رارکت 2
60 / 6 63
/ 6 99 / 16 63 / 6 33 / 6 622
/ 6
( ماقرا )A
** 2 39 /
* 6 14 /
* 6 99 /
* 0 69 /
** 6 29 /
** 132 29 / 6
( فیدر نیب هلصاف )B
ns 2 62 /
* 6 26 /
ns 6 93 /
** 4 12 /
** 6 39 /
** 46 26 / 6
( هتوب نیب هلصاف )C
ns 1 63 /
ns 6 60 /
ns 6 04 /
ns 4 62 /
ns 6 660 /
ns 6 63 / 6
( لباقتم رثا )A×B
* 4 63 /
* 6 64 /
* 6 00 /
ns 2 63 /
ns 6 93 /
* 36 62 / 6
( لباقتم رثا )A×C
* 2 62 /
* 6 60 /
ns 6 93 /
ns 4 61 /
ns 6 23 /
* 29 60 / 6
( لباقتم رثا )B×C
ns 2 669 /
* 6 669 /
ns 6 99 /
ns 6 61 /
ns 6 21 /
ns 34 61 / 6
(لباقتم رثا A×B×C
)
* 4 61 /
* 6 64 /
ns 6 93 /
ns 1 61 /
* 6 30 /
* 0 62 / 6
یشیامزآ هابتشا 63 34
/ 6 63
/ 6 13 / 2 62 / 6 14
/ 2 62
/ 6
)%(تارییغت بیرض 43 -
/ 0 19 / 12 23 / 4 30 / 3 09 / 9 99
/ 3
،ns
و* ینعم ریغ بیترت هب**
ینعم و راد دصرد كی و جنپ لامتحا حطس رد راد
5
ودج 2ل - یلصا یاهرثا نیگنایم هسیاقم تافص
،هتوب رد فلاغ دادعت
،هناد درکلمع مع ،نیئتورپ و نغور دصرد
ئتورپ و نغور درکل .نی
اهرامیت فلاغ دادعت
هتوب رد هناد درکلمع
t/ha نغور دصرد
هناد نغور درکلمع
هناد راتکه ردkg یئتورپ دصرد
ن هناد نیئتورپ درکلمع
kgهناد راتکه رد
ماقرا A( ) .سا.یج.رآ 226/66b 663
1/99b 34/63 b
001/90 b 32b
/ 19 336/22b
لاویاه 461 193/31b
2/11ab 34/19 ab
999/92 ab 40b
/ 19 393/92b
لاویاه 330/09a 360
2/33a 33/10a
099/63a 19a
/ 22 393/090a
فیدر نیب هلصاف B( یتناس ) رتم 230/60a 26
2/33a 34/00a
092/30a 63a
/ 26 360/09a
36 249/01a 2/20 ab
34/03a 032/63a
02a / 19 406/94a
46 220/33a 1/03 b
33/09a 033/94 b
33b / 336/22 b 19
هتوب نیب هلصاف C( یتناس ) رتم 230/94a 3
2/33a 34/90a
019/03a 63a
/ 19 439/66a
229/19a 16 2/69a
34/10a 903/00a
69a / 19 469/30a
.دنرادن یراد ینعم فلاتخا ،كرتشم فورح اب ییاه نیگنایم
6
تافص نیب هداس یگتسبمه بیارض پ بیرض ساسارب بیارض نیا هبساحم نوسری
دیدرگ هک یم ناشن تافص اب هناد درکلمع دهد
( نغور دصرد 33*
/ 0 r= ،)
( نغور درکلمع 31**
/ 0 r= ( نیئتورپ دصرد ،) 14**
/ 0 r= ) و ( نیئتورپ درکلمع 33**
/ 0 r= ینعم و تبثم یگتسبمه ) راد
حطس رد
لامتحا 5 لودج( تشاد دصرد 3
.) هایگ رد مهم رایسب تفص کی ناونع هب نغور درکلمع ینعم و تبثم یگتسبمه زین ینغور نا
-
تافص اب یراد ( هناد درکلمع
31**
/ 0 r= ( نغور دصرد ،) 33*
/ 0 r= ( نیئتورپ دصرد ،) 12*
/ 0 r= ) و درکلمع نیئتورپ
** ( 35 / 0 r= ناشن )
لودج( داد 3
.) یسررب دروم تافص نیب یگتسبمه جیاتن
، شیامزآ رد [
2 ] درکلمع و هناد درکلمع نیب یگتسبمه نازیم نیرتشیب نغور
داد ناشن جیاتن اب هک
نیا تشاد تقباطم شیامزآ ینعم و تبثم یگتسبمه یاراد ازلک هایگ رد هناد نغور دصرد شیامزآ نیمه رد .
-
رد هناد دادعت ،هناد درکلمع ،هناد رازه نزو ،عافترا اب یراد فلاغ
دادعت و فلاغ دوب [ 2 ].
ازلک هراهب فلتخم ماقرا یور رب یشیامزآ رد
ک دش شرازگ فلاغ رد هناد دادعت نآ زا دعب و مود هجرد یعرف هقاس رد فلاغ دادعت اب فلاغ لوط نیب تبثم یگتسبمه نیرتشیب ه
دوب لوا هجرد یعرف هقاس دادعت اب [
1 ].
[ 13 ] و [ 14 ] ینعم و تبثم یگتسبمه وب رد فلاغ دادعت اب هناد درکلمع نیب راد
هت رد ار
دب جیاتن اب هک دنتشاد نایب ازلک هایگ شیامزآ نیا رد هدمآ تس
تقباطم .تشاد
ماگ هب ماگ نویسرگر یدیلوت لوصحم تیفیک و دنراد هناد درکلمع اب یرتشیب یگتسبمه هک یتافص هب دیاب رتشیب درکلمع هب یبایتسد روظنم هب
یم شیازفا ار یم ادیپ دومن ماگ هب ماگ نویسرگر رد ،رما نیا هک دوش هجوت ،دنهد
ویسرگر هیزجت رد .دنک نآ رد هک ماگ هب ماگ ن
زا تیاهن رد ،دش هتفرگ رظن رد )تلع( لقتسم ریغتم ناونع هب رگید تافص ربارب رد )لولعم( هتسباو ریغتم ناونع هب هناد درکلمع شش فذح اهریغتم هیقب و دنام یقاب ینویسرگر لدم رد نغور درکلمع و نیئتورپ دصرد ،نیئتورپ درکلمع ریغتم هس لقتسم ریغتم
دیدرگ تیاهن رد ینویسرگر لدم نیا . 35
درکلمع تفص و هدومن هیجوت ار ازلک هناد درکلمع تفص هب طوبرم تارییغت زا دصرد
ییاهنت هب نیئتورپ 83
یم رب رد ار تارییغت زا دصرد لودج( دریگ
1 ینعم ریثأت هعلاطم دروم تافص ریاس .) هب و هتشادن لدم رب یراد
رظن زا ماقرا فلاتخا لیلد نیمه یم ار هایگ هناد درکلمع تفص
داد تبسن قوف تافص رد توافت هب ناوت [
3 ].
شیامزآ رد ماگ هب ماگ نویسرگر جیاتن [
1 ] لگ هرود لوط تافص هک داد ناشن فلاغ دادعت و فلاغ لوط ،یگدیسر ات یهد
شیب یاراد بیترت هب یلصا هقاس رد و هدوب هناد درکلمع یور رثا نیرت
35 تارییغت زا دصرد .دندومن هیجوت ار هناد درکلمع
[ 10 ]
رد هتوب رد فلاغ دادعت ،نغور درکلمع تافص .دندومن شرازگ رثؤم هناد درکلمع
لودج 3 - ازلک فلتخم ماقرا یفیک و یمک تافص نیب )نوسریپ( هداس یگتسبمه
هعلاطم دروم تافص 1
2 3
1 5
4
1 - هتوب رد فلاغ دادعت 1
2 - هناد درکلمع 0/21 ns
1
3 - نغور دصرد 0/34*
0/33* 1
1 - نغور درکلمع 0/20 ns
0/31**
0/33* 1
5 - نیئتورپ دصرد 0/34*
0/14**
0/13 ns 0/12*
1
4 - نیئتورپ درکلمع 0/34*
0/33**
0/10* 0/35**
0/32**
1
ns
* ،
** و ینعم ریغ بیترت هب ینعم و راد
صرد کی و جنپ لامتحا حطس رد راد د
ینعمریغ هراتس نودب بیارض . .دنتسه راد
7
لودج 4 - ریغتم ناونع هب هناد درکلمع یارب ماگ هب ماگ نویسرگر لحارم هتسباو
لقتسم ریغتم ناونع هب تافص ریاس و
ریغتم لدم هب هدش هفاضا ماگ هب ماگ نویسرگر لحارم
1 2
3
تباث ددع 821
/ 0 240
/
** 2 003 / 2
نیئتورپ درکلمع 003
/ 0 005
/
** 0 005 / 0
نیئتورپ دصرد 113
/ 0
** - 104 / 0 -
نغور درکلمع 0001*
/ 0
نییبت بیرض
2adj
833 R / 0 318
/ 0 353
/ 0
4 . هجیتن یلک یریگ رثا هعلاطم دروم یفیک و یمک تافص رب تشاک شیارآ و فلتخم ماقرا هک داد ناشن هدمآ تسدب جیاتن نعم
ی راد اب .تشاد ی
ع ،یگتسبمه بیرض هب هجوت نغور درکلمع و دصرد و نیئتورپ درکلمع و دصرد یفیک تافص اب مهم تفص کی ناونع هب هناد درکلم
و تبثم یگتسبمه نعم
ی راد نغور درکلمع و دصرد و نیئتورپ درکلمع و دصرد تافص هک داد ناشن نویسرگر هیزجت .داد ناشن ی
رثا نعم ی راد .دندش لدم دراو و دنتشاد هدش هئارا لدم رد ی وط هب
ر هب یفیک تافص اب هناد درکلمع نیب یگتسبمه هب هجوت اب یلک
نغور درکلمع هژیو ناونع هب
ازلک هایگ یلصا لوصحم م
ی ناوت و ازلک فلتخم ماقرا رد قوف یفیک و یمک تافص نیب تفرگ هجیتن
ارآ ی ش اه و تبثم ریثات تشاک ی نعم
ی راد .دراد دوجو ی
3 . عبانم هدافتسا دروم
1 .
نوخآ نسح .ع ،یدشر .م ،.ن ،ید تروق هداز
ناکت یجنر .ح ،هپت .یدارمریپ .ع و هپت
1335 .ازلک فلتخم ماقرا رد بکرم هیزجت و تافص یگتسبمه هعلاطم .
ص .ناحیروبا سیدرپ .نارهت هاگشناد .نارهت .ناریا تاتابن حلاصا و تعارز مولع هرگنک نیمهن تلااقم هدیکچ 225
.
2 . ا ،.ا ،یلیعامسا .یزیزع .خ و دنوکیرد .ر ،یدجریر .ع ،لصا یزورون .
1331 رد ازلک نغور و هناد درکلمع ،فلتخم تافص تیلع طباور و یریذپ ثراوت یسررب .
مرخ ییاوه و بآ طیارش هرامش ،)یگدنزاس و شهوژپ( تعارز هیرشن .دابآ
104 : 180 - 142 .
3 . م ،هداز نیسح .م ،.ه .
،یناهفصا .م یعیبر و .ب ر یعیب . 1338 . و هناد درکلمع ،شبات بذج دصرد رب تشاک فیدر لصاوف رثا صخاش
یاه ازلک ماقرا دشر
Brassica napus L.( هرامش ،مهد دلج ،ناریا یعارز مولع هلجم ،جنرب زا دعب مود تشک رد )
3 : 302 - 231 .
1 . ینوزوا .ع و .م ،یمیحر .یجود
1333 خرب و درکلمع نایم طباور هعلاطم . لاس ،یعارز ناهایگ یژولویزیف .هراهب یازلک ماقرا کیژولویزیف تافص ی
4 هرامش ،
23 : 33 - 48 .
5 . ،یفیس .ب ،.م .س ناتسرکیپ
.م و رهلک . 1330 . شرورپ و تعارز هناد
یاه ص ،یزرواشک جیورت و شزومآ تاراشتنا :نارهت ،لوا پاچ ، ینغور 33
- 151 .
4 . ،.ح .ع ،یرگسع لاد یدارم .ا
.یرایرهش .ع و ینی 1334
ماقرا یشیور تایصوصخ و درکلمع ئازجا ،درکلمع یبایزرا . یجاح هقطنم رد ازلک دیدج
دابآ
.ینابغاب و تعارز رد یگدنزاس و شهوژپ .ناگزمره هرامش
43 : 81 - 43 .
8 . .م ،یدابق 1335 و کیژولوفروم تایصوصخ رب دشر هرود یاهتنا یامرگ و یکشخ شنت رثا یسررب . مقر درکلمع
نایاپ .ازلک هراهب یاه ،تعارز یرتکد همان
.نیمارو یزرواشک یشهوژپ و یشزومآ یلاع عمتجم ،زاوها نارمچ دیهش هاگشناد 213
هحفص .
3 . .کل .ش و طایخ .م ،.م ،یرهوگ 1333
ماقرا رد هناد درکلمع رب رثؤم یعارز مهم تافص زا یخرب تیلع هیزجت و یگتسبمه طباور یسررب . .جنرب فلتخم
هتفای هرامش ،مراهچ لاس ،یزرواشک نیون یاه 3
: 243 - 241 .
3 . یوفطصم .یجرف .س و یدابآزرم دازآ .م ،.م ،دار 1332
( ازلک رترب هناتسمز ماقرا یخرب رد هناد یفیک درکلمع و یعارز تافص یبایزرا . Brassica napus
هب .)L.
دلج ،یغاب و یعارز ناهایگ یداژن 1
هرامش ، 1 : 12 - 33 .
8
10 . انم یبن .م ،.ع ،روپ .یناقمام .ر و روپ
1335 تلااقم هدیکچ .ازلک ماقرا رد هناد درکلمع تیلع زیلانآ و تافص یگتسبمه هعلاطم . مولع هرگنک نیمهن
ص .ناحیروبا سیدرپ .نارهت هاگشناد .نارهت .ناریا تاتابن حلاصا و تعارز 215
.
11 . بتعلخ .م ،.م ،یرصن کاپ .ف ،یر
نسح .ج ،داژن .ییارسک .پ و روپ
1338 ریثأت . حوطس فلتخم لولحم یشاپ رصنع میسیلیس و
مکارت تشاک رب تایصوصخ یمک
ازلک (42 ) Hyola رد طیارش بآ و ییاوه .نیمارو شناد همانلصف یزرواشک
ناریا ج ، دل 5 ، ش هرام 3 : 325 - 315 .
12 . ،یمیعن .غ ،.م ،یربکا ا .ح . یناریش دار .ع .س و سردم .یوناث 1333 .ازلک ماقرا یفیک و یمک درکلمع رب دشر هرود نایاپ یکشخ شنت ریثأت یسررب .
هب هلجم هرود ،یزرواشک یعارز 12
، هرامش 3 : 81 - 43 .
13. Akbar, M., U. Saleem, M. Tahira, M. Yagut and N. Igbal. 2007. Utilization of genetic variability, correlation and path analysis for seed yield improvement in mustard, Brassica juncea. J. Agri. Res., 45(1): 25 – 31.
14. Bell, M. J., B. Harch and G. C. Wright. 1991. Plant population studies on peanut (Arachis hypogaea) in subtropical Australia. I. Growth under fully irrigated conditions. Aus. J. Exp.Agri. 31 (4): 535- 543.
15. Bradford, M. M. 1976. A rapid and sensitive method for quantitation of microgram quantities of protein utilizing the principle of protein-dye binding. Anal. Biochem. 72: 248-254.
16. Eslam, B. P. 2009. Evaluation of physiological indices, yield and its components as screening techniques for water deficit tolerance in oilseed rape cultivars. J. Agri. Sci. and Tech., 11 (4): 413- 422.
17. Ivanovska, S., C. Stojkovski, Z. Dimov, A. M. Jeromela, M. Jankulovska and L. Jankuloski. 2007. Interrelationship between yield and yield related of spring canola(Brassica napus L.) genotypes. Fenetika. 39(3): 325-332.
18. Jeromela, A. M., R. Marinkovic, A. Mijic, Z. Zdunic And M. Jankulovska. 2008. Correlation and path analysis of quantitative traits in winter rapeseed(Brassica napus L.). Agric. Conspec. Sci. 73(1): 13-18.
19. Johnson, B. L and B. K. Hanson. 2003. Row-Spacing interception on spreing canolaperformance in the Northern Great plains. Agron. J. 95: 703-708.
20. Marjanovic Jeromela, A., R. Marinkovic, A. Mijic, Z. Zdunic, S. Ivanovska and M. Jankulovska. 2008. Correlation and path analysis of quantitative traits in winter rapeseed (Brassica napus L.), Agri. Conspectus Sci., 73: 1318- 1328.
21. Naseri, R., E. Kazemi, L. Mohmoodi, A. Mirzaei and A. Soleymanifard. 2012. Study on effects of different plant density on seed yield, oil and protein content of four Canola cultivar in western Iran, International J. Agri. and Crop Sci. 4 (2): 70-78
22. Sharafizadeh, M., M. R. Gholizadeh, N. Artannia and M. Razaz. 2012. Effect of planting date and planting pattern on quality and quantity yield of canola hybrid seed (Hayola 401), AEB, 6(7): 2184-2189.
23. Sharief, A. F., and M. M. Kheshta. 2002. Influence of sowing dates and plant density on growth and yield of canola (Brassica napus L.) under salt affected soils in Egypt. Sci. J. King Faisal University. 3: 45-78.
24. Sun, W. C., Q. Y. Pan, X. An and Y. P. Yang., 1991. Brassica and Brassica related oilseed crop in Gansu, China. In: Mc Gregor. D.I. (ed). Proceedings of the Eighth International Rapeseed Congress, Saskatoon, Canada .pp.1130-1135.
9
Study of Correlations and regression analysis between quantitative and qualitative characteristics in different cultivars of rapeseed (Brassica napus
L.) in different planting patterns
Gh. Hamzehpour1*, A. Tobeh2, P. Sheikhzadeh3
1* PhD Student of Agronomy, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Assoc. Prof., Departmant Agronomy, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
3 Assist. Prof., Departmant Agronomy, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
*Corresponding author[email protected]
ABSTRACTS
Planting pattern is a crucial factor in grain yield and other quality characteristics of rapeseed, for this purpose a factorial experiment in a randomized complete block design with three replications was conducted in 2014 in Ardabil. The first factor was canola cultivars at three levels (Hyola 308, Hyola 401 and R.G.S 003), second factor row of three levels (20, 30 and 40 cm) and third factor was plants interval on row at two levels including 5 and 10 cm. The triple effect of cultivars × distance between rows × between plants on row was significant on number of pods per plant, seed yield, protein percentage and protein yield .The highest seed yield (3875 kg/ha) obtained in plant spacing of 5 cm × 20 cm row spacing × Hyola308, highest Oil yield was in row spacing 20 and 30 cm and highest protein content obtained in Hyola 308 with plants interval of 30 × 5 cm, respectively. Seed yield had significant positive correlation with oil percentage (r=0.38*), oil yield (r=0.84**), protein percentage (r=0.46**) and protein yield (r=0.89**). Stepwise regression analysis, grain yield as dependent trait is influenced by the three variables, protein yield, protein percentage and oil yield in regression model, totally 95% of the variations in grain yield was related to these three traits.
Keywords: Protein, Pearson,Oil, Pod, grain yield