هﺪ اد ی ﯽﺎﺴ ا مﻮﻋ و تﺎﯿد
ﯽ زﻮ آ هو ن و نﺎﯾدا
نﺎﯾﺎﭘ ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﯾرد ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ ﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ
ﯽ ﺪﺷرا
ﻪﺘﺷررد ﯽﻣﻼﺳا نﺎﻓﺮﻋ
د زا باﻮﺧ ﯾ
هﺎﮔﺪ ﺎﻘﻣ و نﺎﻓﺮﻋ و نآﺮﻗ
ﯾ ﻪﺴ د ﺎﺑ نآ ﯾ
هﺎﮔﺪ
ﺳﺎﻨﺸﻧاور ﯽ
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ :
ﻞﺻا ﯽﺋﺎﻔﺻ ﻪﺑادﻮﺳ
ﺎﻤﻨﻫار دﺎﺘﺳا :
ﯽﻠﯿﺋﺎﮑﯿﻣ فﺮﺷا ﺮﺘﮐد
روﺎﺸﻣ دﺎﺘﺳا :
يﺪﻫاز ﻦﻤﻬﺑ ﺮﺘﮐد
نﺎﺑآ 1397
ناﻮﻨﻋ و روآﺪﯾﺪﭘ مﺎﻧ : د زا باﻮﺧ ﯾ هﺎﮔﺪ ﺎﻘﻣ و نﺎﻓﺮﻋ و نآﺮﻗ ﯾ
ﻪﺴ د ﺎﺑ نآ ﯾ هﺎﮔﺪ ﺳﺎﻨﺸﻧاور ﯽ / ﻞﺻا ﯽﺋﺎﻔﺻ ﻪﺑادﻮﺳ
ﺎﻤﻨﻫاردﺎﺘﺳا :
ﯽﻠﯿﺋﺎﮑﯿﻣ فﺮﺷا ﺮﺘﮐد
دﺎﺘﺳا روﺎﺸﻣ : يﺪﻫاز ﻦﻤﻬﺑ ﺮﺘﮐد
ﺨﯾرﺎﺗ عﺎﻓﺪ : 29
/ 8 / 1397
ﺤﻔﺻداﺪﻌﺗ تﺎ : 74
نﺎﯾﺎﭘ هرﺎﻤﺷ ﻪﻣﺎﻧ
:
هﺪﯿﮑﭼ : ؤر و باﻮﺧ ﯾ،ﺎ
ﯾﮑ ﯽ هداد زا ﺎﻫ ي ﻬﻟا ﯽ ﻣﺎﻤﺗ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽ
دا ﯾ نﺎ ﺬﭘ ،ماﻮﻗا و ﻞﻠﻣ و ﯾ
ﻪﺘﻓﺮ ـﺘﺣ و ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﯽ
نﺎﻣز ﺎﻫ ﯽﯾ ﻤﻠﻋ ﺦﺳﺎﭘ ﻪﮐ ﯽ
اﺮﺑ ي ﺴﺑ ﯿ رﺎ ي ﭼ زا ﯿ ﺎﻫﺰ ؤر ،ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﯾ
ﺎﻫﺎ ﻣ نﺎﻧآ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﯽ
و ﺪﻧﺪﻣآ
ﻣ ﺎﻬﻧآ ﺮﺑ ار ﺎﻫزار ﯽ
ﺪﻧدﻮﺸﮔ . د ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﯾ
ﺮﮕ ﻧ باﻮﺧ ﯿ زﺎ رﺎﺒﺟا ي رﺪﻗ ﻪﺑ و ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ي
ﺸﺨﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﻬﻣ ﯽ
ﺮﻃ زا ،اﺪﺧ ﺎﺑ هﺪﻨﺑ طﺎﺒﺗرا زا ﯾ
ﻖ د باﻮﺧ ﯾ
،نﺪ ﻣ ترﻮﺻ ﯽ ﮔﯿ دﺮ . ﺑ ﺎـﺑ هﺪـﻧرﺎﮕﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد ـﯿ
نﺎ مﻮـﻬﻔﻣ -
ﺳﺎﻨﺷ ﯽ ﺿﻮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺢ ﻠﺻا ﺶﺨﺑ رد و ﻪﺘﺧادﺮﭘ باﻮﺧ ﯽ
ناور و نﺎـﻓﺮﻋ و نآﺮـﻗ رد باﻮـﺧ ،ﺶﻫوﮋﭘ ـﺳﺎﻨﺷ
ﯽ ار
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ ﺎﻘﻣ و ﯾ ﻪﺴ ﺖﺳا هداد راﺮﻗ .ﺮﺑ
ﺎﭘ ﮥﯾ ﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽ
رد باﻮﺧ ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ آﯾ
تﺎ ﻧآﺮﻗ ﯽ اﺪﺟ ﯽﯾ
ﺑ ﻢﺴﺟ زا ﺲﻔﻧ ﺖﻗﻮﻣ ﯿ
نﺎ ﺑ مﺎﮕﻨﻫ رد ﻪﮐ ،ﺖﻗﻮﻣ گﺮﻣ ،هﺪﺷ ﯿ
راﺪ ي ﻣ زﺎﺑ ﻢﺴﺟ ﻪﺑ هرﺎﺑود ﯽ
ددﺮﮔ . نﺎﻓﺮﻋ رد و
ﻧﯿ ﺰ ﺘﺒﻫﻮﻣ باﻮﺧ ﯽ
ﻈﻋ ﺖﺳا ﯿ ﻢ ﺎﻀﺘﻗا ﻪﺑ ﺪﻧواﺪﺧ ﻪﮐ ي
ﺎـﻄﻋ ﻢﻟﺎـﻋ تادﻮـﺟﻮﻣ ﻪـﺑ ار نآ دﻮﺧ ﺖﻤﺣر و ﻒﻄﻟ
ﺎﻣ ار نآ و هدﻮﻤﻧ ﮥﯾ
ﺎﺳآ و ﺶﻣارآ ﯾ
ﺶ ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﺎﻬﻧآ .ﯾ
ﮑ ﯽ زا ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﺴﺑ ﻞﺣ ﺎﻓﺮﻋ باﻮﺧ دﺮﮐرﺎﮐ ﯿ
رﺎ ي
ﻪﻏﺪﻏد و ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﺎﻫ
ي ﻨﻫذ ﯽ ﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ نﺎﻧآ ﯿ
ﺮﺘﺸ زﻮﺣ رد ة د ﻞﺋﺎﺴﻣ ﯾﻨ ﯽ ﻧﺎﻓﺮﻋ و ﯽ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﺮـﺑ هوﻼـﻋ
ﺗﺎﻔﺷﺎﮑﻣ ،ﺎﻓﺮﻋ باﻮﺧ رد ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻞﺣ ﯽ
ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ مﺎﻬﻟا عﻮﻧ زا ﯽ
ﺎﻗو زا ﻪﮐ دﻮﺷ ﯾﻌ
ﯽ او رد زﻮﻨﻫ ﻪﮐ ﻌﻗ
ﯿ ﺖ قﺎﻔﺗا
ﻧﯿ
،هدﺎﺘﻔ ﻣ ﺮﺒﺧ ﯽ ﺪﻨﻫد . ناور ﺎﻣا ﺳﺎﻨﺷ ﯽ وﺮﻓ نﻮﭼ ﯾ ﺪ ﺘﺻﺮﻓ ار باﻮﺧ ﯽ
ﻣ ﯽ ﻤـﺿ نآ رد ﻪﮐ ﺪﻧاد ﯿﺮ
،هﺎـﮔآدﻮﺧﺎﻧ
ﺴﻨﺟ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﯽ
، ﺪﻧا ،ﻪﻧاﺮﮕﺷﺎﺧﺮﭘ تﺎﺳﺎﺴﺣا ﯾ
ﻪﺸ ﺎﻫوزرآ و ﺎﻫ ي
ﻣ رد دﺎﻤﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ دﺮﻓ ﯽ
آﯾ ﺪ ﺶـﻣارآ ﺐﺒﺳ و
ﻣ دﺮﻓ ﯽ ؤر و ﺪﻧﻮﺷ ﯾﺎ ﻣ باﻮﺧ نﺎﺒﻬﮕﻧ ار ﯽ
ﺪﻧاد . ﯽﻣ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ و نآﺮﻗ رد ﻪﮐ ﻢﯿﯾﻮﮕﺑ ﻢﯿﻧاﻮﺗ
ﻪﻧﺎﺸﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ باﻮﺧ نﺎﻓﺮﻋ هﺪـﺷ ﯽـﻓﺮﻌﻣ ﯽﻧﺎـﺣور هﺪـﯾﺪﭘ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ و هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﻬﻟا ﺐﻧﺎﺟ زا يا
ناور رد ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ﺖﺳا لدﺎـﻌﺗ ﻆـﻔﺣ ﻦﻣﺎـﺿ هﺪـﺷ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﯽﻧﺎﻤﺴﺟ ةﺪﯾﺪﭘ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ باﻮﺧ ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﯽﻣ نﺎﺴﻧا ﯽﻧاور ﯽﻣ كﺮﺘﺸﻣ ﺰﯿﻧ يرﻮﻣا رد ﺎﻬﻫﺎﮔﺪﯾد ﻦﯾا ﯽﻟو ﺪﺷﺎﺑ
ﺪـﯾد زا ﻪـﮑﻨﯾا نآ و ﺪﻨـﺷﺎﺑ ناﺮـﺴﻔﻣ هﺎﮔ
ناور ﺰﯿﻧ و ﯽﻬﻟا تﺎﯾآ ﻪﻔﻟﺆﻣ زا نﺎﺳﺎﻨﺷ
باﻮﺧ ﺎﻫﺎﯾور ياﻮﺘﺤﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ ﺎـﻬﻧآ ﺮـﯿﺒﻌﺗ ﺎـﯾ و نﺎـﺸﯾﺮﭘ يﺎﻫ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا ﯽـﻧاور يﺎـﻬﯾرﺎﻤﯿﺑ نﺎـﻣرد و نﺎﺴﻧا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﺧﺎﻨﺷ ،هﺎﮔآدﻮﺧﺎﻧ ﺮﯿﻤﺿ ﻪﺑ ﻦﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳد ياﺮﺑ ناﻮﺗ
دﺮﮐ .
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
ناور ،نﺎﻓﺮﻋ ،نآﺮﻗ ،باﻮﺧ ﺳﺎﻨﺷ
ﯽ .
3 فﺪﻫ و ﻪﻣﺪﻘﻣ 1 - 1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﯽﺳﺎﺳا زا ﯽﮑﯾ باﻮﺧ ﯽـﻣ راﻮﺘـﺳا نﺪـﺑ ماﻮـﻗ نآ رد ﻪـﮐ ﺖﺳا تﺎﯿﺣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯾﺮﺗ
دﻮـﺷ .
ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺒﺗر ظﺎﺤﻟ زا ﺖﻘﻠﺧ ﻢﻟﺎﻋ رد نﺎﺴﻧا ﺖﺳا قﻮﻠﺨﻣ
. ياراد ﺰـﯿﻧ وا باﻮـﺧ ﮏـﺷ نوﺪﺑ
ﯽـﻣ ماﻮـﻗ و يراﻮﺘـﺳا ﺚـﻋﺎﺑ ﺎﻬﻧآ زا ﮏﯾ ﺮﻫ ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧاواﺮﻓ زﻮﻣر ددﺮـﮔ
. ﻦـﯾا
ﯽﺑ ﺖﯾﻮﻘﺗ هداد راﺮـﻗ نﺎـﺴﻧا رد ﺪـﻧواﺪﺧ ﻪـﮐ ﯽﯾﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ و ﺪﺷر ياﺮﺑ ار وا ﮏﺷ
دﺮﮐ ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﻌﺘﺴﻣ ﺖﺳا .
ﻪﯾآ رد لﺎﻌﺘﻣ ﺪﻧواﺪﺧ 23
مور
» ﺎـﯾآ زا ار باﻮـﺧ داﺪـﻤﻠﻗ دﻮـﺧ ت
هدﻮﻤﻧ « ﻪﮐ هداد رﻮﺘﺳد ﺮﮕﯾد يﺎﺟ رد و
» ﻢﯿﺷوﺮﻔﻧ ﺰﯿﭼﺎﻧ يﺎﻬﺑ ﻪﺑ ار تﺎﯾآ
« )
هﺮﻘﺑ / 41
.(
هدﺎـﻌﻟا قﻮـﻓ ﺶﻘﻧ ﯽﻣدآ ﯽﮔﺪﻧز رد باﻮﺧ ياﺮـﺑ نﺪﯿـﺷﻮﻧ و ندرﻮـﺧ زا ﺲـﭘ و دراد يا
دراد ناواﺮﻓ ﺖﯿﻤﻫا نﺎﺴﻧا .
ﺖـﺳا هدﻮـﺑ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ يﻮﻨﻌﻣ و يدﺎﻣ ﺪﻌﺑ ود هراﻮﻤﻫ باﻮﺧ رد
ﺪﻨﻧآﺮﺑ ًﺎﺒﻟﺎﻏ ﻪﮐ يراﺪـﯿﺑ رد دﻮـﺧ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﻪـﻣادا زا ﺰـﻐﻣ و دﻮﺷ ﻪﺘﺴﺧ ﯽﻣدآ نﺪﺑ ﻪﮐ ﯽﺘﻗو
ﯽﻣ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ باﻮﺧ ﻪﺑ نﺎﺴﻧا هﺎﮕﻧآ ددﺮﮔ ناﻮﺗﺎﻧ ﯽﻣ يﺎﺟ يدﺎﻣ ﺪﻌﺑ رد ﻪﺟو ﻦﯾا ﻪﮐ دﻮﺷ
دﺮﯿﮔ
ﯽﻣ باﻮﺧ رد ﻪﮐ ﻪﭽﻧآ ﺎﻣا ﯽﻣ ﺮﺛﺄﺘﻣ نآ زا شدﻮﺟو و ﺪﻨﯿﺑ
ﺖﺳوا يﻮﻨﻌﻣ ﺪﻌﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ددﺮﮔ
ناﺪﺑ ﻪﮐ
» ﺎﯾؤر « ﯽﻣ ﺰﯿﻧ ﺪﻨﯾﻮﮔ . ﻪﺑ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ـﮐ ﺖـﺳا ﻪـﺟو ﻦﯿـﻤﻫ وﺮﯿﭘ ﺪﺳر ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﯽﻣﻮـﻠﻋ ﻪ
ناور و باﻮﺧ ﺮﯿﺒﻌﺗ زا ﯽـﻤﻬﻣ ﯽـﺸﺨﺑ ،باﻮـﺧ ﻪـﮐ ﺎـﺠﻧآ زا ﺖـﺳا هﺪﻣآ ﺪﯾﺪﭘ باﻮﺧ ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﻧز ﯽﻣ ﻞﮑﺷ وﺮﺳ ار نﺎﯿﻣدآ ﺖﺴﯾز و ﯽﮔﺪ ﻪﺧﺎﺷ ﻪﻏﺪﻏد ﻪﺑ نآ زا ﯽﯾﺎﺸﮔﺰﻣر ﺪﻫد
ﻢـﻬﻣ ﯽﯾﺎـﻫ
ناور ﻢﻠﻋ زا ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﺳﺎﻨﺷ
. ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﻧ ﻧ ﺎﻫ
ﯽـﻣ نﺎﺸ ﻪـﭽﻧآ ﺪـﻫد
رد ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ 1400
مﺮـﮐا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﻦﺨﺳ رد و دﺮﮐ حﺮﻄﻣ ﻞﺒﻗ لﺎﺳ )
ص ( رد ،هﺪـﺷ حﺮـﻄﻣ
ناور ﻢﻠﻋ ﯽﻣ ﻦﺨﺳ نآ زا ﻢﻫ نرﺪﻣ ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﯽـﻣ ترﻮـﺻ ﺎـﻬﻧآ هرﺎـﺑرد ﺮﻈﻧ زاﺮﺑا و دور دﺮـﯿﮔ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﯽﺗﺎﯿﺣ لﺎﻤﻋا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ نﺪﯿﻣﺎﺷآ و ندرﻮﺧ اﺬﻏ نﻮﭽﻤﻫ نﺪﯿﺑاﻮﺧ ﺪﯾآ
.
ﻪﻫد رد ﺧا يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ و تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺪﻫﺎﺷ ﺎﻣ ﺮﯿ رد باﻮـﺧ مﻮـﻬﻔﻣ نﻮـﻣاﺮﯿﭘ ﯽﻧاواﺮﻓ يﺎﻫ
ناور هدﻮﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻢﯾا
. هدﻮﺑ ﺮﻣا ﻦﯾا دﺪﺻرد ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﮐ مدﺮـﻣ ﻪـﺑ ار باﻮﺧ مﻮﻬﻔﻣ ﻪﮐ ﺪﻧا
ﺪﻨﻧﺎﺳﺎﻨﺸﺑ نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ هﮋﯾﻮﺑ .
ﺪﻧﺎﻤﺑ ظﻮﻔﺤﻣ دﻮﺧ ﻢﻬﻣ و ﯽﻠﺻا هﺎﮕﯾﺎﺟ رد باﻮﺧ مﻮﻬﻔﻣ ﺎﺗ .
1 - 2 - ﻪﻠﺌﺴﻣ نﺎﯿﺑ
لﺎﻤﻋا زا ﯽﮑﯾ باﻮﺧ ﻪﻠـﺻﺎﻓ رد نﺪـﺑ نآ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ﯽﻌﯿﺒﻃ
ﯽـﻨﯿﻌﻣ يﺎـﻫ
ار ﯽﯾاﻮـﻗ ،ندﺮـﮐ رﺎـﮐ و يراﺪـﯿﺑ تﺎﻋﺎﺳ ياﺮﺑ و ﺖﻣﺮﻣ لﺎﺣ ﻦﯿﻋ رد و ﺪﯾﺪﺠﺗ ار دﻮﺧ ياﻮﻗ ﯽﻣ هﺮﯿﺧذ ﺪﻨﮐ
) ،ﺪﯾوﺮﻓ 1382 .(
ﻪﻧﺎﺸﻧ زا ﯽﮑﯾ ار باﻮﺧ نآﺮﻗ ﺪـﻌﺑ ود رد اﺪـﺧ ﺖـﻤﻈﻋ يﺎﻫ
نوﺮﺑ و نورد )
ﺲﻔﻧا و قﺎﻓآ (
ﻋ ﻪـﺑ ار نآ و ﺖﺳا هدﺮﻤﺷ و ﺶﻨﯾﺮـﻓآ ﻢـﻫ هﺪـﯾﺪﭘ ﮏـﯾ ناﻮـﻨ
ﺖـﺳا هداد راﺮـﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ نآ هﺪﻨﻨﯾﺮﻓآ ﻪﻧﺎﻤﯿﮑﺣ مﺎﻈﻧ زا يرادﻮﻤﻧ )
مور / 23 .(
زا ﺮـﺸﺑ اﺬـﻟ
ﯽﻣ نﺪﯾد باﻮﺧ و ﺎﯾؤر ﻪﻧزور ﻪـﺘﻔﻬﻧ ﻖﯾﺎﻘﺣ ﻪﺑ ﯽﭘ هزاﺪﻧا ﺎﺗ ﺪﻧاﻮﺗ
تﻮـﻋد درﻮـﻣ ﻪـﮐ دﺮـﺒﺑ يا
ﻪﻧﺎﺸﻧ دﻮﺧ ﺎﯾور ،هدﻮﺑ ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ا ﻪﻘﻠﺣ و ندﺮﻣ زا ﺪﻌﺑ و تﺮﺧآ ﻢﻟﺎﻋ زا يا
و ﺎـﯿﻧد ﻦـﯾا لﺎـﺼﺗ
دﺎﻬﻧ ندﺮﮔ ءﺎﯿﺒﻧا تﻮﻋد ﺖﻘﯿﻘﺣ ﻪﺑ و ﺖﻓﺮﮔ ﺪﻨﭘ نآ زا ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا تﺮﺧآ )
هداز ﺐﺳﺎﻤﻬﻃ
،هﺎﺸﮑﻠﻣ 1391 .(
ﻖﯿﻗد ﺮﻣز هرﻮﺳ زا ﯽﺗﺎﯾآ رد ﺪﯿﺠﻣ نآﺮﻗ باﻮـﺧ ﻪﻠﺌﺴﻣ ياﺮﺑ ار ﺮﯿﺴﻔﺗ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣ اﺮﯾز ؛هدﺮﮐ نﺎﯿﺑ عﻮﻧ ﮏﯾ باﻮﺧ ﺪﯾﻮﮔ
» حور ﺾﺒﻗ «
ﻪـﻧ ﺎـﻣا ﺖـﺳا ﻢﺴﺟ زا حور ﯽﯾاﺪﺟ و
ﯽﯾاﺪﺟ ﻞﻣﺎﮐ . ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا باﻮﺧ ﺖﯿﻫﺎﻣ و ﺖﻘﯿﻘﺣ ﺮﻣز هرﻮﺳ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ دﻮﺷ
:
» ﻪَّﻠﻟا
ﺎﻬﻣﺎَﻨﻣ ﯽﻓ ﺖﻤَﺗ ﻢَﻟ ﯽﺘَّﻟاو ﺎﻬﺗﻮﻣ َﻦﯿﺣ ﺲُﻔْﻧَﺄْﻟا ﻰَّﻓﻮَﺘﯾ
« : نﺎﺟ باﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ رد ﻪﮐ ﺖﺳاﺪﺧ ﺎـﻫ
ﯽﻣ ار ﯽﻣ ار ﺶﺣور ﺰﯿﻧ هﺪﯿﺳﺮﻧ اﺮﻓ ﺶﮔﺮﻣ باﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ رد ﻪﮐ ﯽﺴﮐ نآ و دﺮﯿﮔ دﺮﯿﮔ
) ﺮـﻣز
/ 42 .(
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﺑ
» باﻮﺧ « رداﺮﺑ
» گﺮﻣ « ﻂـﺑاور ﻪـﮐ اﺮـﭼ ،نآ زا ﯽﻔﯿﻌـﺿ ﻞﮑﺷ و ﺖﺳا
ﯽﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ باﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ ﻢﺴﺟ و حور ﯽـﻣ ﻊـﻄﻗ ود ﻦﯾا يﺎﻫﺪﻧﻮﯿﭘ زا يرﺎﯿﺴﺑ و ﺪﺳر
-
دﻮﺷ ) ،ﯽﻤﺷﺎﻫ 1396
.(
ﻦﯾا باﻮﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ ﺰﯿﻧ مﺎﻌﻧا هرﻮﺳ رد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﻪﻧﻮﮔ
دﻮﺷ :
وا ) ﺪﻧواﺪﺧ ( ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺴﮐ )
حور ( ﺐﺷ رد ار ﺎﻤﺷ )
باﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ (
ﯽـﻣ ﻪـﭽﻧآ و ،دﺮـﯿﮔ
هداد مﺎﺠﻧا زور رد ﺪﯾا
) ﺎﻤـﺷ رﺎﺘﻔﮔ و رادﺮﮐ مﺎﻤﺗ زا (
زور رد ار ﺎﻤـﺷ ﺲـﭘ ﺖـﺳا ﺮـﺒﺧ ﺎـﺑ )
زا
باﻮﺧ ( ﯽﻣ ﺮﺑ دﺰﯿﮕﻧا ) . ﯽﻣ راﺮﮑﺗ يراﺪﯿﺑ و باﻮﺧ مﺎﻈﻧ ﻦﯾا ﯽﻣ ﺐﺷ ،دﻮﺷ
ﺎﻤـﺷ زور و ﺪـﯿﺑاﻮﺧ
ﯽﻣ راﺪﯿﺑ ار دراد ﻪﻣادا نﺎﻨﭽﻤﻫ ﻊﺿو ﻦﯾا و ﺪﻨﮐ
( ﺎﺗ ﯽـﻣ اﺮﻓ ﺎﻤﺷ ﯽﮔﺪﻧز نﺎﯾﺎﭘ ﺪـﺳر
) ،مﺎـﻌﻧا
60 .(
رد يدﺪﻌﺘﻣ تارﺎﺷا ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ رد ﺎﻬﻨﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻢـﺸﭼ ﻪـﺑ يراﺰﮕﺑاﻮـﺧ و باﻮـﺧ ةرﺎﺑ
ﯽﻣ درﻮﺧ ) ،ﻢﯿﻫاو و ﺎﺳرﺎﭘ 1388
.(
شزرا ﺮﻈﻧ زا ﺎﯾؤر ﺖﺳا ﻪﺑذﺎﮐ و ﻪﻗدﺎﺻ عﻮﻧ ود ياراد يراﺬﮔ
.
باﻮﺧ ﺎﯾ ﻪﻗدﺎﺻ يﺎﯾؤر و روآ مﺎﯿﭘ ،ﺶﺨﺑ مﺎﻬﻟا ،ﯽﻧﺎﻤﺣر يﺎﻫ
ﯽﻣ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﺎﻬﻧآ زا هﺮﯿﻏ ،دﻮﺷ
و ﺖﺳا راﺮﺳا ﻒﺸﮐ و ﯽﻫﺎﮔآ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﯽﮑﯾ و دراد راﺮﻗ ﯽﯾﻻﺎﺑ رﺎﯿﺴﺑ هﺎﮕﯾﺎﺟ رد مﻼﺳا ﺮﻈﻧ زا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﯽﻣ ﺮﺒﺧ ﯽﺟرﺎﺧ ثداﻮﺣ زا يا ﺪﻫد
. نﻮﭼ ﯽﻠﻣاﻮﻋ لﻮﻠﻌﻣ ﺎﯾؤر ﻦﯾا ﻪﮐ بذﺎﮐ يﺎﻫﺎﯾؤر
ﯽﻣ يرﺎﻤﯿﺑ و ﯽﺑاﻮﺧﺮﭘ ،يرﻮﺧﺮﭘ مﺎﻧ ،ﮏﯾرﺎﺗ يﺎﻫﺎﯾؤر ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺪﺷﺎﺑ
» ﺎﻐﺿا مﻼﺣا ث « ﺎـﻬﻧآ ﻪـﺑ
ﯽﻣ ﯽﻨﺷور يﻮﺘﺤﻣ و مﺎﯿﭘ زا ﯽﻟﺎﺧ و هﺪﺷ هداد ﺪﺷﺎﺑ
) ،نارﺎﮑﻤﻫ و ﺐﻠﻃ ناﻮﺿر 1379
.(
هﮋﯾو ﺖﯿﻤﻫا باﻮﺧ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻪﺑ نآﺮﻗ زا مﺎﻬﻟا ﺎﺑ ﻢﻫ نﺎﻓﺮﻋ رد باﻮـﺧ ﺎـﻓﺮﻋ و هﺪﺷ ﻞﺋﺎﻗ يا
مﺪﻗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار ﯽﻣ اﺪﺧ ﺎﺑ ﮏﻟﺎﺳ طﺎﺒﺗرا ﻪﯿﻟوا يﺎﻫ
مﺎﯿﭘ لوا مﺪﻗ رد ﻪﮐ ﺪﻨﻧاد فرﺎﻋ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ ﻪـﻏﺪﻏد و ﻞﺋﺎـﺴﻣ زا يرﺎﯿـﺴﺑ ﻞﺣ ﺎﻓﺮﻋ باﻮﺧ يﺎﻫدﺮﮐرﺎﮐ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ،ﺪﺳر يﺎـﻫ
5 فﺪﻫ و ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻞﺋﺎـﺴﻣ ﻦﯾا ﻞﺣ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻧﺎﻓﺮﻋ و ﯽﻨﯾد ﻞﺋﺎﺴﻣ ةزﻮﺣ رد ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ نﺎﻧآ ﯽﻨﻫذ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﻪﯿﻓﻮﺻ ﺦﯾﺎﺸﻣ و ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ،اﺪﺧ نﺎﺑز زا باﻮﺧ رد ﺖـﺳا هﺪـﺷ
) ،يدﻮـﻤﺤﻣ و ﯽﻧﺎـﺑﺮﻗ
1391 .(
راﺰﺑا ﺎﻓﺮﻋ ياﺮﺑ باﻮﺧ ار دﻮـﺧ ﯽـﻨﻫذ ﻞﺋﺎﺴﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﯽﻌﻗاو رﺎﮑﻫار ﺎﻓﺮﻋ ،ﺖﺳا ﻒﺸﮐ
ﻪﺘﻓﺎﯾ باﻮﺧ رد ﺪﻧا
. ﺖﺳا ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺎﻓﺮﻋ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺢﯾﺮﺻ نﺎﯿﺑ ﺎﻋدا ﻦﯾا ﺪﻫﺎﺷ
» ﯽﻠﻋﻮـﺑا
ﯽﻟﻮُﺘﺸﻣ « ﯽﻣ ﺪﯾﻮﮔ :
» ﯽﻣ ﻞﮑﺸﻣ ﻦﻣ ﺮﺑ يﺰﯿﭼ هﺎﮔ ﺮﻫ ﯽـﻣ باﻮـﺧ رد ار ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ،ﺪﺷ
و مﺪـﯾد
ﯽﻣ ار نآ مﺪﯿﺳﺮﭘ
« ) ،ﯽﻣﺎـﺟ 1386 و ﯽﻧﺎـﺑﺮﻗ ؛ ،يدﻮـﻤﺤﻣ
1391 .(
ناور رد ﺪـﯾﺪﺟ ﯽـﺳﺎﻨﺷ
و ﯽـﻧآﺮﻗ هﺎﮔﺪـﯾد ﺎـﺑ ﻪـﮐ هﺪـﺷ ﻪﺘﺴﯾﺮﮕﻧ باﻮﺧ ﻪﺑ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ هﺎﮔﺪﯾد زا ﺪﯾوﺮﻓ ﺐﺘﮑﻣ ًﺎﺻﻮﺼﺧ ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﯽﻧﺎﻓﺮﻋ .
ناور ار ﯽـﻧورد ﻞﺋﺎـﺴﻣ و تﻼﻀﻌﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧروﺎﺑ ﻦﯾا ﺮﺑ نﺎﺳﺎﻨﺷ
ﯽﻣ ﯽﻣ ﺮﻟدآ ؛دﺮﮐ ﻞﺣ ﺎﯾؤر ﻖﯾﺮﻃ زا ناﻮﺗ ﺪﯾﻮﮔ
:
» ﭘ ﺮﮕﻣ ﺖﺴﯿﻧ يﺰﯿﭼ ﺎﯾؤر ﻪـﺑ زوﺮﯾد زا ﻪﮐ ﯽﻠ
ﯽﻣ هدز ادﺮﻓ دﻮﺷ
. ﯽﻣ ﻞﮑﺷ وا يﺎﻫﺎﯾؤر سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺑ دﺮﻓ ﯽﻠﮐ شﺮﮕﻧ و دﺮـﯿﮔ
« ) ،ﺮـﻟدآ
1379 .(
هﺪﺷ بﻮﮐﺮﺳ لﺎﯿﻣا زا ﯽﺷﺎﻧ و هدﻮﺑ هﺎﮔآدﻮﺧﺎﻧ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر هار ﺎﯾؤر ﺪﯾوﺮﻓ ﺮﻈﻧ زا ﺖـﺳا يا
ﺖﺴﯿﻧ ﻊﻠﻄﻣ نآ زا هﺎﮔآدﻮﺧ ﻪﮐ .
ﯽـﻣ يﺪـﻨﯾآﺮﻓ ﮏـﯾ ار ﺎـﯾؤر ﺪﯾوﺮﻓ ار دﺮـﻓ ﻪـﮐ ﺖـﺴﻧاد
ﻪـﺑ
ﯽﻣ يوﺪﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ ﯽﺋاﺮﮕﺴﭘ ﺰﯿﻧ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﯽﻟﺎﻌﺗ تﺎﺳﺎﺴﺣا و رﺎﮑﻓا ار ﺎﯾؤر ﺪﯾوﺮﻓ ،ﺪﻧﺎﺸﮐ
ﯽﻣ ﺖﺴﻧاد . ﯽﻋاﺪﺗ ﺮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﮓﻧﻮﯾ ﯽﻣ ﺖﯿﻤﻫا باﻮﺧ دﻮﺧ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫ
ﻪـﮐ دﻮﺑ ﺪﻘﺘﻌﻣ و داد
باﻮﺧ ﯽﻣ ﺎﻣ ﻪﺑ ار يﺰﯿﭼ نآ ﺎﻫ ﺰﯿﻧ باﻮﺧ ﺮﯿﺒﻌﺗ ياﺮﺑ و دراد دﻮﺟو ﺎﻣ هﺎﮔآدﻮﺧﺎﻧ رد ﻪﮐ ﺪﯾﻮﮔ
ﺎﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﯾﺎﻤﻧ ﺪﯾ هرﺎـﮕﻧا و ﺎﻫ باﻮـﺧ ﺪﻨﺘـﺴﻫ باﻮـﺧ زا ﯽـﺋﺰﺟ ﻪـﮐ ﺪﻧﻮـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ رﺎـﮑﺑ ﯽﯾﺎـﻫ
ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﯽﻣ ﺎﻣ ﻪﺑ دﻮﺧ و دراد ار دﻮﺧ صﺎﺧ ﻞﮑﺷ و ﺎﻫ
ﻪـﻄﺑار رد نآ ﺎـﺑ ﺰﯿﭼ ﻪﭼ ﻪﮐ ﺪﯾﻮﮔ
ﯽـﻣ رود نآ زا ﺰـﯿﭼ ﻪﭼ و ﺖﺳا دﻮـﺷ
) ،ﺪـﯾوﺮﻓ 1889 ﯽﭽﺘﻋﺎـﺳ و يزﺎـﺠﻫ ، 1392
.(
زا ﺎـﻣا
ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻤﻠﻋ باﻮﺧ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﯽﻧآﺮﻗ هﺎﮔﺪﯾد هداد اﺪـﺧ يﺎـﯿﻟوا و ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﯽﻧآﺮﻗ دﺎﻨﺘﺳا ﻪﺑ
ﯽﻣ ﯽﻤﻧ ﺮﺑ ﺲﮐ ﺮﻫ هﺪﻬﻋ زا و دﻮﺷ ﻢـﻠﻋ ﻪﺑ ار ﯽﻧاﺪﻧز ود نآ باﻮﺧ ﯽﺒﻧ ﻒﺳﻮﯾ ﻪﮐ نﺎﻨﭼ ،ﺪﯾآ
هﺪﻬﻋ زا و ﺪﻧاﺪﺑ ار نآ ﺲﮐ ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻤﻠﻋ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻢﻠﻋ ﺲﭘ ،دﺮﮐ ﺮﯿﺒﻌﺗ و ﺖﺴﻧاد ﯽﻬﻟا ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺎﻬﺑاﻮﺧ ﻪﻤﻫ و ﺪﯾآﺮﺑ ﺖﺳرد نآ ﺮﯿﺒﻌﺗ باﻮﺧ ﻪﮑﻠﺑ
هﺪـﻨﯾآ زا ﺮﺒﺧ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻧﺮﯿﺒﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪﻨﻫد )
ﯽﻤﺷﺎﻫ 1396 .(
ﻪـﮐ ﯽـﺒﯿﻏ يﺎﻬﺑاﻮﺧ ﺖﻠﻋ و ﻞﯿﻠﺤﺗ هﺪﻬﻋ زا ﺪﯾوﺮﻓ
هﺪﺷ ﺮﮐذ نآﺮﻗ رد ﻢﯿﻫاﺮﺑا تﺮﻀﺣ باﻮﺧ ﻞﺜﻣ ﺪﻧا
) ع ( ﺎـﯾ ﻞﯿﻋﺎﻤـﺳا ندﻮـﻤﻧ ﯽﻧﺎﺑﺮﻗ درﻮﻣ رد
ﻖﯾﺪـﺻ ﻒـﺳﻮﯾ باﻮﺧ ﺎﯾ ماﺮﺤﻟا ﺪﺠﺴﻣ هرﺎﺑرد لﻮﺳر تﺮﻀﺣ باﻮﺧ )
ع ( ياﺪـﺘﺑا رد ﯽﻧاﻮـﺟ
ﯽﻤﻧ ﺮﺑ هﺮﯿﻏ و ﺶﯾﻮﺧ ﺪﯾآ
. ﯽﻣ يدﺎﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺘﮑﻧ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﯾوﺮﻓ ﯽﻤﻧ و ﺪﺸﯾﺪﻧا
ﯽﻬﺟﻮـﺗ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺪﯾﺎﻤﻨﺑ ﻻﺎﺑ ﻢﻟﺎﻋ ﺎﺑ نآ طﺎﺒﺗرا و ﯽﻧﺎﺣور ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﺑ .
ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺪﯾوﺮﻓ
» نﺎـﻤﻫ ﻊـﻗاو رد ﺎﯾؤر
ﻪﺘﺳاﻮﺧ مﺎﺠﻧا لﺪـﺒﻣ سﺎـﺒﻟ رد ﺖـﺳا هﺪـﺷ بﻮﮐﺮﺳ و هﺪﻧار ﺲﭘاو يﺎﻫوزرآ و ﺎﻫ
« ) ،ﺪـﯾوﺮﻓ
1342 .(
زا يﺎﻬﻫﺎﮔﺪـﯾد رد ار باﻮﺧ زا ﯽﻌﻣﺎﺟ ﻒﯾﺮﻌﺗ دراد ﺮﻈﻧ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رﺬﮕﻫر ﻦﯾا
ناور هﺎﮔﺪﯾد ﺎﺑ ار نآ و هداد ﻪﺋارا ﯽﻧﺎﻓﺮﻋ و ﯽﻧآﺮﻗ ﺪﻨﮐ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﯽﺳﺎﻨﺷ
.
1 - 3 - ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ لاﺆﺳ
1 - ﯽﺘﻫﺎﺒﺷ و توﺎﻔﺗ ﻪﭼ ناور ﺎﺑ نﺎﻓﺮﻋ و نآﺮﻗ هﺎﮔﺪﯾد زا باﻮﺧ ﻦﯿﺑ
؟دراد دﻮﺟو ﯽﺳﺎﻨﺷ
2 - ﺮﻗ هﺎﮔﺪﯾد زا باﻮﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ
؟ﺖﺴﯿﭼ نﺎﻓﺮﻋ و نآ
3 - ناور هﺎﮔﺪﯾد زا باﻮﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ
؟ﺖﺴﯿﭼ ﺪﯾﺪﺟ ﯽﺳﺎﻨﺷ
1 - 4 - ﺶﻫوﮋﭘ تﺎﯿﺿﺮﻓ
1 - ﻪﻧﺎﺸﻧ زا ﯽﮑﯾ باﻮﺧ نآﺮﻗ هﺎﮔﺪﯾد زا زا حور ﯽﯾاﺪـﺟ و حور ﺾﺒـﻗ ﯽﻋﻮـﻧ و ﯽـﻬﻟا يﺎﻫ
لوا مﺪـﻗ رد ﻪﮐ ﺖﺳا مﺎﻬﻟا ﯽﻋﻮﻧ باﻮﺧ ﯽﻧﺎﻓﺮﻋ هﺎﮔﺪﯾد زا و ﻞﻣﺎﮐ ﯽﯾاﺪﺟ ﻪﻧ ﺎﻣا ﺖﺳا ﻢﺴﺟ مﺎﯿﭘ هﺪﯿﺳر فرﺎﻋ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻫ ﯽـﻣ ﻞﺣ ار دﻮﺧ ﻞﺋﺎﺴﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺎﻬﻧآ و
هﺎﮔﺪـﯾد زا ﯽـﻟو ﺪـﻧدﺮﮐ
ناور ﯽـﻤﻧ نﺪﺑ زا ﻞﻘﺘﺴﻣ ﺖﻘﯿﻘﺣ حور و هدﻮﺑ هﺎﮔآدﻮﺧﺎﻧ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر هار باﻮﺧ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺪـﺷﺎﺑ
يﻮﻨﻌﻣ ﻪﻧ دراد دﻮﺟو باﻮﺧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يدﺎﻣ ﺪﻌﺑ و .
ﺪـﻧروﺎﺑ ﻦـﯾا ﺮـﺑ هﺎﮔﺪﯾد ﻦﯾا ﻪﺳ ﺮﻫ ﯽﻟو
ﯽﻣ نآ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﺎﯾ و ﺎﯾور ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ياﺮﺑ ناﻮﺗ
ﺖﺧﺎﻨـﺷ ،هﺎـﮔآدﻮﺧﺎﻧ ﺮﯿﻤـﺿ ﻪـﺑ ﻦﺘﻓﺎـﯾ ﺖﺳد
يرﺎﻤﯿﺑ نﺎﻣرد و نﺎﺴﻧا ﺮﺘﺸﯿﺑ دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻧاور يﺎﻫ
.
2 - ﻪﻧﺎﺸﻧ زا ﯽﮑﯾ باﻮﺧ ﯽﻧﺎﻓﺮﻋ و ﯽﻧآﺮﻗ هﺎﮔﺪﯾد زا و ﺎـﯿﻧد ﻦـﯾا لﺎـﺼﺗا ﻪﻘﻠﺣ و ﯽﻬﻟا يﺎﻫ
ﺖﺳا نآ زا ﯽﻔﯿﻌﺿ ﻞﮑﺷ و گﺮﻣ رداﺮﺑ و تﺮﺧآ .
3 - ناور هﺎﮔﺪﯾد زا هﺪﺷ بﻮﮐﺮﺳ لﺎﯿﻣا زا ﯽﺷﺎﻧ باﻮﺧ ﯽﺳﺎﻨﺷ
نآ زا هﺎـﮔآدﻮﺧ ﻪـﮐ ﺖـﺳا
ﺖﺴﯿﻧ ﻊﻠﻄﻣ .
1 - 5 - ﺶﻫوﮋﭘ فاﺪﻫا
1 - ﺎــﺑ نآ ﺐــﺳﺎﻨﺗ و يدﺎــﻘﺘﻋا هﺎﮔﺪــﯾد زا باﻮــﺧ درﻮــﻣ رد ﻖــﯿﻤﻋ ﺶﻫوﮋــﭘ و ﻖــﯿﻘﺤﺗ
ﯽﻤﻠﻋ يﺎﻬﺘﺷادﺮﺑ -
ناور ﯽﺑﺮﺠﺗ ﯽﺳﺎﻨﺷ
.
2 - نﺎﻓﺮﻋ و نآﺮﻗ هﺎﮔﺪﯾد زا باﻮﺧ ﻪﻧﺎﻓﺎﮑﺷﻮﻣ و ﻖﯿﻤﻋ ﯽﺳرﺮﺑ .
7 فﺪﻫ و ﻪﻣﺪﻘﻣ
3 - ناور رد نآ ندﻮﺑ يدﺎﻣ ﺮﯿﻏ و حور لﻼﻘﺘﺳا تﺎﺒﺛا ﺟ ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﺪﯾﺪ .
1 - 6 - ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﯿﻤﻫا و تروﺮﺿ
نﺪـﯾد باﻮﺧ و باﻮﺧ ،نآﺮﻗ رد هﺪﺷ حﺮﻄﻣ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا )
ﺎـﯾؤر ( ﺖـﺳا . ﻪـﮑﻧآ ﺎـﺑ
ﯽـﻣ يﺮﭙﺳ باﻮﺧ رد نﺎﺴﻧا ﺮﻤﻋ زا مﻮﺳ ﮏﯾ و ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ﯽﮔﺪﻧز زا ﯽﺸﺨﺑ ،ﺎﯾؤر و باﻮﺧ -
مدﺮﻣ ﺮﺜﮐا زﻮﻨﻫ ﺎﻣا ،ﺖﺳا نﺎﺒﯾﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺳد نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫﺎﯾؤر ﺎﺑ باﻮﺧ ﻢﻟﺎﻋ رد ﯽﻣدآ و دﻮﺷ ﯽﺑ نﺪﯾد باﻮﺧ و باﻮﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ زا ﺪﻧﺮﺒﺧ
. درﻮﻣ زﺎﺑ ﺪﯾد زا ﺎﯾؤر ﺮﯿﺒﻌﺗ و نﺪﯾد باﻮﺧ ،باﻮﺧ
ﺖﻠﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﺖـﺳا ﺖـﯿﻤﻫا ﺰﺋﺎـﺣ ﺎﻬﻧﺎـﺴﻧا ياﺮـﺑ ﺰـﯿﻧ زﻮﻨﻫ و هدﻮﺑ ﺎﻫ
. و ﻪﻔـﺳﻼﻓ ،ناﺪﻨﻤـﺸﻧاد
ﻪﺸﯾﺪﻧا ﺪﻧراد ﺮﻈﻧ فﻼﺘﺧا ﺎﯾؤر و باﻮﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ هرﺎﺑرد ،نارو .
رد باﻮﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ
ﺣ ﻪﺑ ندﺮﺑ ﯽﭘ ﻊﻗاو نﺎـﺴﻧا ﺖﺧﺎﻨﺷ زا ﯽﺸﺨﺑ ،ﺎﯾؤر و باﻮﺧ ﺖﺧﺎﻨﺷ اﺮﯾز ،ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ﺖﻘﯿﻘ
ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ﯽـﻣ ﻪﺘـﺷادﺮﺑ نﺎـﺴﻧا ﺖﺧﺎﻨـﺷ ﺖـﻬﺟ رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﯽـﻤﻬﻣ مﺎﮔ و ﺪﻫد
دﻮـﺷ
) ،ﯽﻤﺷﺎﻫ 1396
.(
هدﮋﻣ ار ﺎﯾؤر ،يوﺎﻗﺮﺷ ﯽـﻣ دﺮـﻓ حﻼـﺻا ﺖﻬﺟ اﺪﺧ ﺐﻧﺎﺟ زا ﯽﯾﺎﻫ
دراﺪـﻨﭘ
) ،يوﺎﻗﺮﺷ 1375
.(
ﻪﭽﯾرد ﺪﻨﻧﺎﻣ ار ﺎﯾؤر ﮓﻧﻮﯾ ﯽﻣ يا
ﺪﻧاد ﯽﻧﺎـﻣز ،ﻦﻬﮐ رﺎﯿﺴﺑ يﺎﻬﻧﺎﻣز ﻪﺑ ﻪﮐ
ﯽﻣ ﺮﺑ دﻮﺑ ﻪﻧﺎﮕﯿﺑ دﻮﺧ ﯽﻫﺎﮔآدﻮﺧ و نورد ﺎﺑ نﺎﺴﻧا زﻮﻨﻫ ﻪﮐ ددﺮﮔ
) ،ﮓﻧﻮﯾ 1352 .(
ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
ﻪـﺟﻮﺗ درﻮﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺎﻬﺸﻧاد ﯽﺧﺮﺑ رد و هدﻮﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ زﺎﺑﺮﯾد زا ﺎﯾؤر و باﻮﺧ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ نﺎـﻓﺮﻋ و نآﺮـﻗ رد باﻮـﺧ هﺎﮕﯾﺎﺟ دراد تروﺮﺿ اﺬﻟ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ناور و
درﻮـﻣ ﯽـﺳﺎﻨﺷ
ناور و نﺎـﻓﺮﻋ و نآﺮـﻗ رد باﻮﺧ زا ﯽﻨﺷور رﻮﺼﺗ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻖﯾﺮﻃ ﻦﯾا زا ﺎﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ -
ﺪﯾآ ﺖﺳﺪﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ .
1 - 7 - ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ ﺶﻫوﮋﭘ ي
- ﮏﻟﺎﺳ ) 1392 ( ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ناور هﺎﮔﺪﯾد زا باﻮﺧ و ﺎﯾور ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا ﻪـﺑ نﺎـﻓﺮﻋ و ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﻦﺘـﻓر باﻮﺧ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ باﻮﺧ ﻪﻠﺌﺴﻣ ناور و ﻢـﺴﺟ ﺖﻣﻼـﺳ و ﺖﺤـﺻ ياﺮـﺑ
ﻪﻧﺎﺸﻧ نﺪﯾد باﻮﺧ ،ﺖﺳا ﺐﺟاو رﺎﯿﺴﺑ ﯽـﻣدآ هﺎـﮔآدﻮﺧﺎﻧ ﺮﯿﻤـﺿ راﺪـﺸﻫ ﺎـﯾ و ترﺎﺸﺑ زا يا
هﻮﯿﺷ زا ﯽﮑﯾ ،ﺖﺳا ﯽـﻣ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ و ﻪﻗدﺎﺻ يﺎﻬﺑاﻮﺧ نﺪﯾد ﯽﻨﯿﺑ ﻦﺷور يﺎﻫ
باﻮـﺧ ،ﺪـﺷﺎﺑ
يرﺎﻤﯿﺑ ،ﺎﻫروﺎﺑ ﻞﯿﺒﻗ زا يدراﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﮏﯾ نﺪﯾد و ﺎﻫ
...
ﯽﻣ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻖـﯾﺮﻃ زا ﺎـﺗ دﻮـﻤﻧ روﺎـﺑ ار ﻦـﻫذ ﯽـﻨﯿﺑ ﻦﺷور يوﺮﯿﻧ ،يﺰﮐﺮﻣ تﺎﯿﺑﺮﺠﺗ ﺎﺑ ،دراﺬﮕﺑ ﺮﺛا ﺎﯾؤر دﺮﮐ ﯽﯾﻮﮕﺸﯿﭘ ار هﺪﻨﯾآ ﻪﻗدﺎﺻ يﺎﻬﺑاﻮﺧ .
- ﯽﻧارﺪﻧزﺎﻣ ﯽﻠﻋﺮﯿﻣا )
1393 ( ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ نآﺮـﻗ و ﻞﯿﺠﻧا رد باﻮﺧ ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا
ﯽﻣ ﻞﯿﺠﻧا و نآﺮﻗ رد باﻮﺧ عﻮﺿﻮﻣ دزادﺮﭘ
.
- و ﺪﻤﺣا ﺪﯿﺳ ﺎﺳرﺎﭘ ماﺪﻧا ﻞﮔ ﻢﯿﻫاو
) 1388 ( ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ﺎـﯾؤر و باﻮـﺧ عاﻮـﻧا ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا
ناور ،ﺚﯾﺪـﺣ ،نآﺮﻗ ﺪﯾد زا ﺎﯾؤر اﺪﺘﺑا ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﻪﺘﺧادﺮﭘ يﻮﻨﺜﻣ رد و نﺎـﻓﺮﻋ ،ﯽـﺳﺎﻨﺷ
ﺎـﯾؤر ﻪﺑ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ تﻼﯿﺜﻤﺗ ﺎﺑ يﻮﻟﻮﻣ درﻮﺧﺮﺑ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﻪﺑ ﺲﭘ ،هﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ رﺎﺼﺘﺧا ﻪﺑ فﻮﺼﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ يﻮﻨﺜﻣ رد .
- ﺪﯿﻤﺣ ﺪﯿﺳ ﯽﻤﺷﺎﻫ
) 1396 ( ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ نآﺮـﻗ رد ﺎـﯾؤر و باﻮﺧ ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا
ﯽﻣ تﺎﯾاور و نآﺮﻗ رد باﻮﺧ عﻮﺿﻮﻣ دزادﺮﭘ
.
- يﺪـﻤﺤﻣ هﺮﻫﺎـﻃ و ﯽﻌﻧﺎـﻗ ﯽﻔﻄﺼﻣ ﺮﺘﮐد )
1387 ( ،نآﺮـﻗ ﺮـﻈﻨﻣ زا باﻮـﺧ بﺎـﺘﮐ رد
ﯽﻣ باﻮﺧ عﻮﺿﻮﻣ ﻪﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ ﻢﻠﻋ و تﺎﯾاور دزادﺮﭘ
.
1 - 8 - داﻮﻣ ) هداد ﺎﻫ ( ﺶﻫوﮋﭘ شور و
ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ شور زا
هدﺎﻔﺘﺳا فﺪﻫ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر ياﺮﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ و ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ و يا
ﺖﺳا هﺪﺷ .
9 ﻊﺑﺎﻨﻣ
2 - ﯽﻧﺎﺒﻣ و ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ
2 - 1 - باﻮﺧ
» باﻮﺧ « ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﻪـﮐ ﺖـﺳا نﺎﻬﺟ تادﻮﺟﻮﻣ ﻞﮐ و ﺖﻌﯿﺒﻃ يدﻮﺟو تﺎﯾروﺮﺿ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣ ﯽﻧاور و ﯽﻧﺪﺑ ياﻮﻗ ﺪﯾﺪﻤﺗ نآ ﺎﺑ هدﺎـﻣآ دﺪـﺠﻣ يراﺪـﯿﺑ و ﯽﮔﺪـﻧز ﺖﻬﺟ ار دﻮﺧ و ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ ﺪﻧزﺎﺳ . قﻮﻓ ﺶﻘﻧ ﯽﻣدآ ﯽﮔﺪﻧز رد باﻮﺧ هدﺎﻌﻟا
ياﺮﺑ نﺪﯿﺷﻮﻧ و ندرﻮﺧ زا ﺲﭘ و دراد يا
نﺎﺴﻧا دراد ناواﺮﻓ ﺖﯿﻤﻫا .
ﻒـﯾﺮﻌﺗ ﻢـﻫ ﯽﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ رد يﺮـﮕﯾد مﻮﻬﻔﻣ ﺮﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ باﻮﺧ و
دراد ﯽﺣﻼﻄﺻا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻢﻫ و يﻮﻐﻟ .
2 - 1 - 1 - باﻮﺧ يﻮﻐﻟ ﻒﯾﺮﻌﺗ
مﻮﻧ ﻒﯾﺮﻌﺗ رد تادﺮﻔﻣ رد ﯽﻧﺎﻬﻔﺻا ﺐﻏار )
باﻮﺧ ( ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ نآ ﯽﻧﺎﺣور و ﯽﻧﺎﻤﺴﺟ يﺎﻫ
نآ ار ﺲﻔﻧ ﺖﺳا ﺪﻧواﺪﺧ نﺪﻧاﺮﯿﻣ زا ترﺎﺒﻋ باﻮﺧ ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﯽـﻨﻌﯾ گﺮـﻣ نوﺪﺑ ﻢﻫ
ﻦﯿﮕﻨﺳ رﺎﯿﺴﺑ ﺖﺳا ﯽﺑاﻮﺧ گﺮﻣ و ﻒﯿﻔﺧ ﺖﺳا ﯽﮔﺮﻣ باﻮﺧ )
،ﯽﻧﺎﻬﻔـﺻا ﺐـﻏار 1425
ق .(
هدﺮﭘ ار نآ و هدﺮﮐ هرﺎﺷا باﻮﺧ ﯽﻧﺎﻤﺴﺟ ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺑ ﺮﯿﻨﻤﻟا حﺎﺒﺼﻣ رد ﺰﯿﻧ ﯽﻣﻮﯿﻓ ﻪﺘـﺴﻧاد يا
ﯽﻣ ﺮﺑ رد ار ﺐﻠﻗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻣ ﺎﯿﺷا ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻊﻧﺎﻣ و دﺮﯿﮔ
ددﺮﮔ ) ،ﯽﻣﻮﯿﻓ 1325 .(
2 - 1 - 2 - ﺣﻼﻄﺻا ﻒﯾﺮﻌﺗ باﻮﺧ ﯽ
هﺪﯾﺪﭘ ﺎﺑ اﺮﯾز ؛ﺖﺴﯿﻧ هدﺎﺳ ناﺪﻨﭼ ،ﯽﻤﻠﻋ ﺪﯾد زا ًﺎﺗاذ باﻮﺧ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻪﺑور يا
ﻪﮐ ﻢﯿﺘﺴﻫ ور
ﺪـﺣاو ﯽﻔﯾﺮﻌﺗ رد ﻪﺒﻨﺟ ود ﻦﯾا ندﺮﮐ ﻊﻤﺟ ًﺎﺘﻌﯿﺒﻃ ،دراد ﯽﻧاور يﺪﻌﺑ و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ يﺪﻌﺑ ﺖﺳا راﻮﺷد .
ﻮـﺳ زا ﯽـﺷﺎﻧ ار نآ ًﻼﺜـﻣ و ،ﻪـﺘﺧادﺮﭘ نآ يﺎـﻬﺘﻠﻋ ﻪـﺑ ﻒﯾﺮﻌﺗ يﺎﺟ ﻪﺑ ﯽﺧﺮﺑ ء
ﺘﺴﻧاد ﻪﻤﺿﺎﻫ ﻪ
ﺪﻧا ) ،ﺪﯾوﺮﻓ 1382 ( ار نآ ﯽـﺧﺮﺑ ﺎﯾ
» تﺎـﮑﯾﺮﺤﺗ ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﯽﻫﺎـﮔآدﻮﺧﺎﻧ ﺖـﻟﺎﺣ
ﯽﻣ ﻞﯾﺪﺒﺗ يراﺪﯿﺑ ﻪﺑ ﯽﺴﺣ دﻮﺷ
« ) ،ﺪﻧوﺪﻤﺣا 1385
( هدﺮﮐ ﻒﯾﺮﻌﺗ رد ﺖـﻔﮔ ناﻮﺘﺑ ﺪﯾﺎﺷ ؛ﺪﻧا
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﯾؤر حﻮﻄﺳ زا ﯽﮑﯾ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﺎﻬﺘﺷادﺮﺑ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا .
ود ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﯽﻧﺎﺴﮐ ﻪﻠﻤﺟ زا
ﺖـﺳا موﺮـﻓ ﮏـﯾرا ﻪﺘـﺷاد ﻪـﺟﻮﺗ نآ ﺢﻄﺳ .
ﺖـﺳا ﺪـﻘﺘﻌﻣ باﻮـﺧ ﻒـﯾﺮﻌﺗ رد يو :
ﺮـﻈﻧ زا
ﯽـﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ تﺎﯿﺣ ﺪﯾﺪﺠﺗ ﻪﺑ هﺪﻧز نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ نآ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺘﻟﺎﺣ باﻮﺧ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ -
ناور ﺮﻈﻧ زا و دزادﺮﭘ كرد ﻪـﮐ يراﺪـﯿﺑ رد نﺎـﺴﻧا ﯽﻠـﺻا ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ باﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ رد ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﯽﻣ رد ﺖﻗﻮﻣ ﮥﻔﻗو و ﻖﯿﻠﻌﺗ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ،ﺖﺳا نآ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺶﻨﮐاو و ﺖﯿﻌﻗاو ﺗ و ﺪـﯾآ
ﻪـﮐ ﯽﺗوﺎـﻔ
ﯽﺗوﺎـﻔﺗ ﺖـﻘﯿﻘﺣ رد ﺖـﺳا دﻮﺟﻮﻣ يراﺪﯿﺑ و باﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ رد نﺎﺴﻧا ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯿﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﯽﺘﺴﯾز ﺖﻟﺎﺣ ود ﻦﯿﺑ ﺖﺳا )
،موﺮﻓ 1368 .(
ﯽﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻪﮑﻧﺎﻨﭼ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻪـﺟﻮﺗ ﺪـﯾد ود زا ﻒـﯾﺮﻌﺗ ﻦـﯾا رد دﻮـﺷ
: ﻒـﻟا ( ﮥـﺒﻨﺟ
ب و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ (
راﺪﯿﺑ و باﻮﺧ توﺎﻔﺗ ًﺎﺘﯾﺎﻬﻧ و باﻮﺧ ﯽﻧاور ﮥﺒﻨﺟ ﻪﻠﺌـﺴﻣ ار ي
ﯽﺘـﺴﯾز يا
ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاد .
2 - 2 - باﻮﺧ عاﻮﻧا
ﻪﺘـﺴﻫآ جﻮـﻣ باﻮـﺧ عﻮﻧ ود ﻞﺣاﺮﻣ زا ،ﺐﺷ ﺮﻫ لﻮﻃ رد نﺎﺴﻧا )
(NREM
ﺎـﺑ باﻮـﺧ و
ﻢﺸﭼ ﻊﯾﺮﺳ تﺎﮐﺮﺣ )
(REM
ﯽﻣ نﺎﯿﻣ رد ﮏﯾ ﻪﮐ درﺬﮔ ﯽﻣ ﺪﻨﯾآ
.
2 - 2 - 1 - ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ باﻮﺧ )
(NREM
ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ باﻮﺧ )
(NREM
ﻢﮐ و يﻮﻗ رﺎﯿﺴﺑ يﺰﻐﻣ جاﻮﻣا نآ رد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺲﻧﺎﮐﺮﻓ
.
ﯽﺑ باﻮﺧ ﻦﯾا ﺮـﮕﯾد يرﺎﯿﺴﺑ و ﯽﻄﯿﺤﻣ قوﺮﻋ سﻮﻧﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ و ﺖﺳا ﺶﺨﺑ ﺶﻣارآ ﺖﯾﺎﻬﻧ
ﯽﻣ هاﺮﻤﻫ نﺪﺑ ﯽﺗﺎﺒﻧ لﺎﻤﻋا زا ﻪـﯾﺎﭘ ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ناﺰﯿﻣ و ﺲﻔﻨﺗ ﺖﻋﺮﺳ ،نﻮﺧ رﺎﺸﻓ ًﻼﺜﻣ ﺪﺷﺎﺑ
10 ﺎﺗ 30 ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد ﺪﺑﺎﯾ
. ًﺎﺒﻟﺎﻏ ار ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ باﻮﺧ ﻪﭼﺮﮔا )
ﯽـﺑ باﻮـﺧ ﺎـﯾور
( ﯽـﻣ -
ﯽﻟو ﺪﻨﻣﺎﻧ ﯽـﻣ قﺎـﻔﺗا ﻪﺘـﺴﻫآ جﻮﻣ نﺎﯾﺮﺟ رد ﻢﻫ سﻮﺑﺎﮐ ﯽﺘﺣ ﯽﻫﺎﮔ و ﺎﻫﺎﯾور
توﺎـﻔﺗ ﺪـﺘﻓا
ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ باﻮﺧ رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺎﯾور باﻮﺧ يﺎﻫﺎﯾور ﺎﺑ ﺪﻧﻮﺷ
) (REM
ﻪـﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا
باﻮﺧ يﺎﻫﺎﯾور )
(REM
يﺎـﻫﺎﯾور ﻪـﮐ نآ ﻦﻤـﺿ ﺪـﻨﻫاﺮﻤﻫ نﺪـﺑ تﻼﻀﻋ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ
ﯽﻤﻧ هدروآ دﺎﯾ ﻪﺑ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ باﻮﺧ ﻮﺷ
ﺪﻧ . باﻮـﺧ نﺎـﻣز يﺎـﻫﺎﯾور ﺮـﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ
ﯽﻤﻧ ﺖﯿﺒﺜﺗ ﻪﻈﻓﺎﺣ رد ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ ﺪﻧدﺮﮔ
.
2 - 2 - 2 - باﻮﺧ ) ) (REM نﺎﻣﺰﻤﻫﺎﻧ باﻮﺧ ،ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ باﻮﺧ (
هرود يﺎﻫ 30 - 5 ﻪﻘﯿﻗد باﻮﺧ يا ﻂﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﻧﺎﺒﺷ ﯽﻌﯿﺒﻃ باﻮﺧ رد REM
ﺮﻫ 90 ﯽﻣ ﺮﻫﺎﻇ رﺎﺒﮑﯾ ﻪﻘﯿﻗد دﻮﺷ
. ﺪـﻣ ﺖـﺳا دﻮـﻟآ باﻮـﺧ ﯽﻠﯿﺧ ﺺﺨﺷ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز هرود ت
باﻮﺧ ﻪـﺑ ﻪﮐ ﺐﺷ لﻮﻃ رد ﯽﻟو ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﯽﺘﺣ ﺎﯾ ﺖﺳا هﺎﺗﻮﮐREM
ﯽﻣ ﺖﺣاﺮﺘﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺞﯾرﺪﺗ هرود تﺪﻣ ﺪﻨﮐ
باﻮﺧ يﺎﻫ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓاREM
ﺪﺑﺎﯾ .
11 ﻊﺑﺎﻨﻣ
باﻮﺧ دراد ﻪﺼﺨﺸﻣ ﺪﻨﭼREM
:
1 - ﺖﺳا هاﺮﻤﻫ نﺪﺑ تﻼﻀﻋ لﺎﻌﻓ تﺎﮐﺮﺣ و لﺎﻌﻓ نﺪﯾد ﺎﯾور ﺎﺑ ًﻻﻮﻤﻌﻣ .
2 - كﺮﺤﻣ ﺎﺑ ﺺﺨﺷ ندﺮﮐ راﺪﯿﺑ ﻪﺘـﺴﻫآ جﻮـﻣ باﻮﺧ زا ندﺮﮐ راﺪﯿﺑ زا ﯽﺘﺣ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ
زا ﯽـﮑﯾ زا دﻮـﺧ ﻪـﺑ دﻮـﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺢﺒﺻ رد ًﻻﻮﻤﻌﻣ داﺮﻓا ﻦﯾا دﻮﺟو ﺎﺑ ﯽﻟو ﺖﺳا ﺮﺗراﻮﺷد ﻢﻫ هرود باﻮﺧ يﺎﻫ ﯽﻣ راﺪﯿﺑREM
ﻪﺘﺴﻫآ جﻮﻣ باﻮﺧ زا ﻪﻧ دﻮﺷ .
3 - ﯽﺑ نﺪﺑ ﺮﺳاﺮﺳ ﯽﻧﻼﻀﻋ سﻮﻧﻮﺗ ﯽﺣاﻮـﻧ يﻮـﻗ رﺎﻬﻣ ﺮﮕﻧﺎﯾﺎﻤﻧ ﻦﯾا و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺖﯾﺎﻬﻧ
ﻋﺎﺨﻧ ﺖﺳا تﻼﻀﻋ لﺮﺘﻨﮐ ﯽ .
4 - ﯽﻣ ﻢﻈﻨﻣﺎﻧ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺲﻔﻨﺗ و ﺐﻠﻗ نﺎﺑﺮﺿ ﺖﺳﺎﯾور ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺼﺨﺸﻣ ﻦﯾا و ﺪﻧﻮﺷ
.
5 - دﺎـﺠﯾا ﯽﻧﻼـﻀﻋ ﻢﻈﻨﻣﺎـﻧ تﺎـﮐﺮﺣ ﯽـﻤﮐ داﺪﻌﺗ ﯽﻄﯿﺤﻣ تﻼﻀﻋ ﺪﯾﺪﺷ رﺎﻬﻣ دﻮﺟو ﺎﺑ
ﯽﻣ ﯽﻣ ﻢﺸﭼ ﻊﯾﺮﺳ تﺎﮐﺮﺣ زا اﺪﺟ ﻪﮐ دﻮﺷ ﺪﺷﺎﺑ
.
6 - باﻮﺧ رد ﺰﻐﻣ ﺖـﺳا ﻦـﮑﻤﻣ نآ ﯽـﻠﮐ ﻢـﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ و ﺖـﺳا لﺎﻌﻓ رﺎﯿﺴﺑ REM
ﺎـﺗ 2 %
ﯽﻣ ﻢﻫ ﺾﻗﺎﻨﺘﻣ باﻮﺧ ار باﻮﺧ عﻮﻧ ﻦﯾا ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا دﻮـﺟو ﺎـﺑ ﺺﺨـﺷ ﻪـﮐ ﻦﯾا اﺮﯾز ﺪﻨﻣﺎﻧ
ﯽﻣ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﺰﻐﻣ ﺪﯾﺪﺷ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﺾﻗﺎﻨﺗ ﮏﯾ ﺪﺑاﻮﺨﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
دور .
باﻮﺧ ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽـﻣ لﺎـﻌﻓ ًﻼﻣﺎﮐ ﺰﻐﻣ نآ رد ﻪﮐ ﺖﺳا باﻮﺧ زا ﯽﻋﻮﻧREM
ﺪـﺷﺎﺑ
ﯾاﺪﻫ ﺢﯿﺤﺻ ﯽﯾاﺮﺠﻣ رد ﺰﻐﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻪﺘﺒﻟا ﯽﻤﻧ ﺖ
ﻒـﻗاو ًﻼﻣﺎﮐ دﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ ﻪﺑ ﺺﺨﺷ ﺎﺗ دﻮﺷ
ﺪﺷﺎﺑ راﺪﯿﺑ ًﺎﺘﻘﯿﻘﺣ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و )
،يﺪﻤﺤﻣ و ﯽﻌﻧﺎﻗ 1387
(.
2 - 3 - ﺎﯾؤر
زا نآﺮـﻗ نﺎـﺴﻟ رد ﺖـﺳا نآﺮـﻗ ،مﻼـﺳا ﻦﯾد ﯽﻤﻠﻋ ﺪﻨﺘﺴﻣ و ﻢﮑﺤﻣ ﺪﻨﺳ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺠﻧآ زا زا ﺪـﻨﺗرﺎﺒﻋ تﺎـﻐﻟ ﻦـﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﯿﺴﻔﺗ و ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻐﻟ ﺎﺑ نﺪﯾد باﻮﺧ و باﻮﺧ :
ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ سﺎﻌُﻧ ،مﻮﻧ ،ﮥَﻨﺳ ﯽﻨﻌﯾ لوا ﺖﻐﻟ ﻪﺳ ﻪﮐ ،مﻼﺣا و ثﺎﻐﺿا ،ﺎﯾؤر ،مﻮﻧ ،سﺎﻌُﻧ ،ﮥَﻨﺳ ﺖـﺳا نﺪﯾد باﻮﺧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ مﻼﺣا و ثﺎﻐﺿا ،ﺎﯾؤر ﯽﻨﻌﯾ ﺮﺧآ ﺖﻐﻟ ﻪﺳ و باﻮﺧ )
ﺐـﺳﺎﻤﻬﻃ
،هﺎﺸﮑﻠﻣ هداز 1391
.(
2 - 3 - 1 - ﺖﻐﻟ رد ﺎﯾؤر
هدﺎﻣ زا ﺎﯾؤر ي
» يأر « رد هدﺎـﻣ ﻦـﯾا تﺎﻘﺘـﺸﻣ ﯽﻣﺎـﻤﺗ و هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ يﺎـﻨﻌﻣ
» نﺪـﯾد «
ﺪـﻨﯾﻮﮔ ار باﻮـﺧ رد نﺪﯾد ،ﺎﯾؤر و يراﺪﯿﺑ رد نﺪﯾد ،ﺖﯾؤر ﻪﮐ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﺎﺑ ،ﺪﻨﮐﺮﺘﺸﻣ .
اﺬـﻟ
و ﺖﺳﺎﯾؤر ﺪﻨﯿﺑ ﯽﻣ باﻮﺧ رد ﺺﺨﺷ ﻪﭽﻧآ
» ﺎـﯾؤر « ﻖﯾدﺎـﺼﻣ زا
» يأر
« ،
» نﺪـﯾد « و ﺖـﺳا
ﻪﺘﻔﮔ ﺎﯾؤر ار نآ اﺬﻟ ،ﺪﻨﯿﺑ ﯽﻣ باﻮﺧ رد ار يﺰﯿﭼ ﺺﺨﺷ نﻮﭼ ﺪﻧا
. ﺖـﻐﻟ ﻪـﮐ ﺖـﺳﺎﺟ ﻦﯾا زا
ود ،بﺮﻋ نﺎﺴﯾﻮﻧ هژاو
ي
» ﺎﯾؤر « و
» باﻮﺧ « و ﻪﺘﺴﻧاد فداﺮﺘﻣ ار
» ﺎﯾؤر « ﻪـﭽﻧآ ﯽـﻨﻌﻣ ﻪـﺑ ار
ﯽﻣ ﺖﯾؤر باﻮﺧ رد ﺺﺨﺷ ﻪﺘﻔﮔ ،ﺪﻨﮐ
ﺪﻧا . ﺖـﺳا هﺪـﻣآ ﺪـﯿﺠﻣ نآﺮـﻗ رد رﺎﺑ ﺶﺷ ﻪﻤﻠﮐ ﻦﯾا
) ،ﯽﺷﺮﻗ 1371 .(
2 - 3 - 2 - حﻼﻄﺻا رد ﺎﯾؤر
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺎﯾؤر ﺖﺳا هﺪﯿﻣرآ نﺎﺴﻧا ناور رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻫداﺪﯾور و ﺮﯾوﺎﺼﺗ زا يا
) ،ﺪـﻠﯿﻔﻨﮐ
1389 .(
2 - 4 - ﺎﯾؤر ﻪﭽﺨﯾرﺎﺗ
ﺎـﺿر مﺎـﻣا ﻪـﺑ بﻮﺴﻨﻣ ﯽﺘﯾاور رد ﻪﺘﺒﻟا ؛دراد ﺦﯾرﺎﺗ ﯽﮕﻨﯾﺮﯾد ﻪﺑ ﯽﺘﻣﺪﻗ ،ﺎﯾؤر )
ع ( هﺪـﻣآ
هﺪـﯾﺮﻓآ ﺎﻫﺪـﻌﺑ و ﻪﺘـﺷاﺪﻧ دﻮـﺟو ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ يﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ياﺮﺑ و ﺖﻘﻠﺧ ياﺪﺘﺑا رد ﺎﯾؤر ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﺳا هﺪﺷ .
تدﺎـﺒﻋ ﻪـﺑ ار مدﺮﻣ وا و دﺎﺘﺳﺮﻓ دﻮﺧ نﺎﻣز مدﺮﻣ ﺖﯾاﺪﻫ ياﺮﺑ ار ﯽﻟﻮﺳر ﺪﻧواﺪﺧ
تدﺎـﺒﻋ و ﺖﻋﺎﻃا ﻦﯾا زا ﺎﻣ ةﺮﻬﺑ ﺪﻨﺘﻔﮔ و ﺪﻧدﺮﮐ عﺎﻨﺘﻣا مدﺮﻣ ﺎﻣا ؛ﺪﻧاﻮﺧاﺮﻓ ﺪﻧواﺪﺧ ﺖﻋﺎﻃا و دﻮﻣﺮﻓ لﻮﺳر ؟ﺖﺴﯿﭼ :
ﯽـﻣ ﺖـﺸﻬﺑ دراو ار ﺎﻤـﺷ ،ﺪـﻧواﺪﺧ ﺪﯿﻨﮐ ﺖﻋﺎﻃا اﺮﻣ ﺮﮔا ﺮـﮔا و ﺪـﻨﮐ
ﯽﻣ ﺶﺗآ ﻪﺑ ار ﺎﻤﺷ ،ﺪﯾزرو ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ ﺪﻨﮑﻓا
. نآ ﺪﻨﺘﻔﮔ ﺎﻫ :
ﯽـﻣ ار دﻮـﺧ نﺎـﮔدﺮﻣ ﺎﻣ ﻪـﮐ ﻢﯿـﻨﯿﺑ
ﯽﻣ كﺎﺧ ﻪﺑ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺷ
ﺪﻧدوﺰﻓا دﻮﺧ رﺎﮑﻧا ﺮﺑ ﺲﭙﺳ و ﺪﻧﻮ .
باﻮﺧ ،ﺪﻧواﺪﺧ ﻪﮐ دﻮﺑ نﺎﻣز ﻦﯾا رد
باﻮﺧ ﺎﻬﻧآ و دﺮﮐ دﺎﺠﯾا مﻮﻗ ﻦﯾا رد ار نﺪﯾد ﯽـﻣ ﻒـﯾﺮﻌﺗ لﻮـﺳر ياﺮـﺑ ار دﻮﺧ يﺎﻫ
ﺪـﻧدﺮﮐ .
دﻮﻣﺮﻓ لﻮﺳر :
ﯽﻣ ﺪﻧواﺪﺧ ﻪـﮐ ﻢـﻫ ﯽﻧﺎـﻣز ﺪﯾﻮﮕﺑ و ﺪﻨﮐ جﺎﺠﺘﺣا ﺎﻤﺷ ﺮﺑ ﺎﻫﺎﯾؤر ﻦﯾا ﺎﺑ ﺪﻫاﻮﺧ
ﻧﺎﻤﻫ ،ﺎﻤﺷ حاورا ﺪﺑﺎﯾرد ار ﺎﻤﺷ ،گﺮﻣ ﯽـﻣ باﻮﺧ ﻢﻟﺎﻋ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮕ
رد خزﺮـﺑ ﻢﻟﺎـﻋ رد ،ﺪـﯿﻨﯿﺑ
ﺪﯾﻮﺷ ﻪﺘﺨﯿﮕﻧاﺮﺑ ﺎﺗ ﺖﺳا ﺖﺣار ﺎﯾ ﺞﻧر )
،يزار ﯽﻨﯿﻠﮐ 1362
ءﺰﺟ ، 8،
.(
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد لﺎﺣ هدﺎـﺳ رﺎﮐ ،ﺎﯾؤر ﯽﮕﻨﯾﺮﯾد يﺎﻫ
ﺖـﺴﯿﻧ يا .
هﺪـﯾﺪﭘ ﺎـﯾؤر نﻮـﭼ يا
زا ﯽـﮑﯾ ؛ﺖﺳا هدﻮﺑ تﺎﺳﻮﺴﺤﻣ ﺪﺣ رد ﺎﻣﺪﻗ ﺖﺧﺎﻨﺷ ةدوﺪﺤﻣ و ﺖﺳا ﯽﻧاور و ﯽﻨﻫذ ﻊﺑﺎـﻨﻣ
دﺎﻨﺘﺳا ﻞﺑﺎﻗ )
بﺎﺘﮐ ﺮﮕﯾد و نآﺮﻗ تﺎﯾآ ﺰﺠﺑ ﻦﯿﻣﻮﺼﻌﻣ تﺎﯾاور و ﯽﻧﺎﻤﺳآ يﺎﻫ
) مﻼـﺴﻟا ﻪﯿﻠﻋ (
،
دراد دﻮﺧ رد ار ﺖﻣﺪﻗ ﻦﯾا ﺮﺛا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻠﻣ زا هﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ ﺮﯿﻃﺎﺳا )
،يﺪﻫﺎـﺷ ﯽﺘﯾاﺪـﻫ
1389 .(
13 ﻊﺑﺎﻨﻣ 2 - 5 - ﺮﯿﻃﺎﺳا رد ﺎﯾؤر
هرﻮﻄﺳا زﺎﺳ ﻪﻨﯿﻣز ﻪﻧﺎﺴﻓا ،ﺎﻫ
ـﻘﻄﻨﻣ يﺎـﻨﺒﻣ ﻪﮐ ﻪﻣﺎﻋ ﮓﻨﻫﺮﻓ زا ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻫ ﯽـﻘﯿﻘﺣ و ﯽ
هرﻮﻄﺳا ﻦﯿﻤﻫ ﺎﻣا ؛دراﺪﻧ ةﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
» نﺎـﻬﺟ ﺎـﺑ درﻮـﺧﺮﺑ رد ﯽﯾاﺪﺘﺑا ﺮﺸﺑ ﺮﮑﻔﺗ و ﺶﻨﯿﺑ
ﺖﺳا ﺶﯾﻮﺧ نﻮﻣاﺮﯿﭘ «
) ،هدﺎﯿﻟا 1362 ( ﯽـﻣ رﺎﻤـﺷ ﻪـﺑ يرﻮـﺻ و ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﯽﺸﻧاد و ﻪـﮐ ﺪـﯾآ
ﯽﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﯽﻋﻮـﻧ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ ؛ﺖـﺳا زوﺮـﯾد نﺎﻣدﺮﻣ رﺎﮑﻓا و ﺪﯾﺎﻘﻋ و بادآ ةﺪﻧرادﺮﺑرد ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻣ ﻪﮐ دﻮﺷ
ةرﺎـﺑرد نﺎﺘـﺳﺎﺑ ماﻮـﻗا هﺎﮔﺪـﯾد ﯽﺳرﺮﺑ رد نﺎﻘﻘﺤﻣ يﺎﺸﮕﻫار ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻠﺋﺎﺴﻣ ﻦﯿﻨﭼ )
،ترﺎﺑ 1375 .(
هرﻮﻄﺳا ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﻧ ﺎﺑ ﯽـﻣ ،ﻞـﻠﻣ يﺎﻫ
ﻪـﮐ ﺖـﻓﺎﯾرد ناﻮـﺗ
ﻪﻨﯿﻣز هرﻮﻄﺳا زا يرﺎﯿﺴﺑ زﺎﺳ هرﻮﻄﺳا ﻊﻗاو رد ،ﺖﺳﺎﯾؤر ،ﺎﻫ
و باﻮـﺧ زا يﺮﺘـﺴﺑ رد دﻮـﺧ ،ﺎﻫ
ﯽﻣ اﺪﯿﭘ دﻮﻤﻧ لﺎﯿﺧ ندﻮﺑ ﺰﯿﮕﻧا لﺎﯿﺧ و ﺪﻨﻨﮐ
ﺎـﻫﺎﯾؤر ﺎـﺑ ﯽﻨﺘﺴﺴﮔﺎﻧ طﺎﺒﺗرا ﯽﻋﻮﻧ ﺐﺒﺳ ﺎﻬﻧآ
ﺖﺳا هﺪﺷ .
هرﻮﻄﺳا نﻮﭼ ؛ﺖﺳﺎﯾؤر ﻪﯿﺒﺷ هرﻮﻄﺳا ﻪﮐ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ هرﻮﻄﺳا ةزﻮﺣ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺎـﻫ
ﺮـﺑ ﻢﮐﺎـﺣ ﻦﯿﻧاﻮـﻗ نﺎـﻤﻫ زا ﺮﯿﻃﺎـﺳا و ﺪـﻨﻫﺎﮔآدﻮﺧﺎﻧ تﻼﯾﺎﻤﺗ هﺪﻨﻨﮐ نﺎﯿﺑ ،ﺎﻫﺎﯾؤر نﻮﭽﻤﻫ ﯽﻣ يوﺮﯿﭘ ﺎﻫﺎﯾؤر ﺪﻨﻨﮐ
. ﺳا و ﺖﺳادﺮﻓ هرﻮﻄﺳا ،ﺎﯾؤر ﻪﮐ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﺎﺑ مﻮـﻗ ﮏـﯾ يﺎﯾؤر ،هرﻮﻄ
) ،يدّﺮﻣز 1385 .(
2 - 6 - نﺎﯾدا رد ﺎﯾؤر
هﺪﯾﺪﭘ ،وا ﻪﺑ نﺪﺷ ﮏﯾدﺰﻧ ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ و ﺮﺗﺮﺑ يدﻮﺟﻮﻣ يﻮﺳ ﻪﺑ ﺶﺸﮐ دﻮـﺟو رد يﺮﻄﻓ يا
ﺖﺳا نﺎﺴﻧا .
ﻦﯿﯾآ دﻮﺟو و ﺪـﻟﻮﺗ ،جاودزا ،يراداﺰـﻋ ﻢـﺳاﺮﻣ نﻮﭽﻤﻫ ،صﺎﺧ يﺎﻫ
...
ﺶﺘـﺳﺮﭘ
،تادﻮﺟﻮﻣ و ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﻀﻌﺑ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺳﺪﻘﻣ هﺎﮕﻧ و ﻒﻠﺘﺨﻣ تادﻮﺟﻮﻣ ﯽـﻣدآ ﻖﯿﻤﻋ ﻪﺟﻮﺗ ﺮﮕﺘﯾاور
ﯽﻤﯾﺪﻗ زا نﺎﻣز ﻦﯾﺮﺗ
ﺖﺳا ﻦﯾد ﻪﻟﺎﺴﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ .
نﺎﺴﻧا ﺖﺧﺎﻨﺷ مﺪﻋ ﻪﺘﺒﻟا ﻊﯾﺎﻗو زا ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ يﺎﻫ
و فﻮﺴﺧ و فﻮﺴﮐ ،ﻪﻟﺰﻟز نﻮﭽﻤﻫ دﻮﺧ فاﺮﻃا ...
ﺶﻨﯾﺮـﻓآ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ زا ﺖﺳرد كرد مﺪﻋ و ،
ﯽﯾﻮﮕـﺸﯿﭘ ﺎـﺑ ﻦـﯾد نﺪﺷ ﻪﺘﺨﯿﻣآ رد ﺐﺒﺳ ،گﺮﻣ زا ﺲﭘ نارود ندﻮﺑ ﻢﻬﺒﻣ صﻮﺼﺨﺑ و ،ﺎـﻫ
ﺴﻓا ﻪﻧﺎ هرﻮﻄﺳا و ﺎﻫ ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﯾﺎﻫ
. و هﺪـﻨﻨﮐ ﯽﯾﻮﮕـﺸﯿﭘ ﻪـﺒﻨﺟ ﻞـﯿﻟد ﻪﺑ ﺎﯾؤر نﺎﯿﻣ ﻦﯾا رد
دراد نﺎﯾدا رد ﯽﺳﺎﺳا ﺶﻘﻧ ،ﺮﮕﺘﯾاﺪﻫ )
،يﺪﻫﺎﺷ ﯽﺘﯾاﺪﻫ 1389
.(
2 - 6 - 1 - نﺎﺘﺳﺎﺑ نﺎﯾدا رد ﺎﯾؤر
ﺪﻨﺘـﺴﻫ دﻮﺧ ناوﺮﻫر هار ﺮﮕﻨﺷور ،ﺎﻫﺎﯾؤر ،نﺎﺘﺳﺎﺑ نﺎﯾدا رد .
يرﺎـﯾ ﻪـﺑ ﺎـﯾؤر رد نﺎﯾاﺪـﺧ
ﯽﻣ نﺎﻤﮐﺎﺣ ﺎﻬﻧآ و ﺪﻨﯾآ
ﯽﻣ يرﺎﯾ تﻼﮑﺸﻣ رد ار ﺪﻨﻨﮐ
. و گﺮـﻣ زا ﺲﭘ ﻢﻟاﻮﻋ ةﺪﻫﺎﺸﻣ يوزرآ
ﯽﻣ ﻖﻘﺤﺗ نﺎﮔرﺰﺑ يﺎﯾؤر رد ﺰﯿﻧ ﻢﻨﻬﺟ و ﺖﺸﻬﺑ ﺪﺑﺎﯾ
) ،ﻦﯾﺮﮔ و ﮏﻠﺑ 1383
.(
نﺎﻨﻫﺎﮐ لﺎﻐﺘﺷا
ﻦﯾد رد ﯽﺒﻫﺬﻣ نﺎﯿﻧﺎﺣور ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ و ناﺪﺑﻮﻣ و صﺎـﺼﺘﺧا و باﻮـﺧ ﺮﯿﺒﻌﺗ ﻪﺑ نﺎﺘﺳﺎﺑ يﺎﻫ
د نآ ﻢﻟﺎـﻋ و ﺮﮑﻔﻨﺷور ﮥﻘﺒﻃ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﻞﻐﺷ ﻦﯾا رد ﺎـﯾؤر ﺖـﯿﻤﻫا هﻮـﺟو زا ﺮـﮕﯾد ﯽـﮑﯾ ،نارو
ﺖﺳا نﺎﺘﺳﺎﺑ نﺎﯾدا )
،ﯽﻧﺎﯾﺪﻗ 1381 .(
2 - 6 - 2 - دﻮﻬﯾ ﻦﯾد رد ﺎﯾؤر
نﺎﯾدﻮﻬﯾ سﺪﻘﻣ بﺎﺘﮐ رد -
تارﻮﺗ - و ﯽـﻌﯿﺒﻃ ءاروﺎﻣ و يدﺎﻣ يﺎﯿﻧد ﻦﯿﺑ ﯽﻃﺎﺒﺗرا هار ،ﺎﯾؤر
اﺪﺧ ﯽﻃﺎﺒﺗرا ﮥﻠﯿﺳو -
هﻮﻬﯾ - ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮕﻧا نﺎﯿﻣدآ ﺎﺑ :
» ﻞﯿﺋاﺮـﺳا زا ار مرﻮـﻀﺣ ﻦﻣ ﻪﭼﺮﮔ
ﺎﻬﻨﭘ دﻮﺑ ﻢﻫاﻮﺧ سﺎﻤﺗ رد وا ﺎﺑ ﺎﯾؤر ﮥﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﮏﻟذ ﻊﻣ ،ما ﻪﺘﺷاد ن «
) ،ﻦِﻬُﮐ 1350 .(
نﺎﻤـﺳآ و ﻦﯿـﻣز ﻦﯿﺑﺎـﻣ ﯽﻧﺎﺑدﺮﻧ زا نﺎﮕﺘﺷﺮﻓ ﺪﻣآ و ﺖﻓر ﺪﻫﺎﺷ نآ رد ﻪﮐ بﻮﻘﻌﯾ يﺎﯾؤر ﯽﻣ هداد وﺪﺑ نآ ﯽﻃ ﻪﮐ يﺪﯾﻮﻧ و ﺖﺳا ﻦﯿﻣزﺮـﺳ ﻪـﺑ ﺶﻠﺴﻧ و دﻮﺧ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ،دﻮﺷ
ﺠﺳ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ﻒﺳﻮﯾ يﺎﻫﺎﯾؤر ﺰﯿﻧ ؛نارﺎﺣ رد تﻼﻏ ةﺪﺠﺳ و هرﺎﺘﺳ هدزﺎﯾ و ﺪﯿﺷرﻮﺧ و هﺎﻣ ةﺪ
ﺖـﺳا تارﻮـﺗ رد هﺪﺷ ﺮﮐذ يﺎﻫﺎﯾؤر ﻪﻠﻤﺟ زا ،يو ﺮﺑاﺮﺑ )
،ﻦـﻠﮔ 1380 : تﺎـﯾآ 15 - 12 ﺮﻔـﺳ ،
بﺎﺑ ﺶﯾاﺪﯿﭘ 28
.(
ﻪـﺑ ﺪـﻨﻣزﺎﯿﻧ ﻪـﮐ ﺖـﺳﺎﻬﻧآ ﺐﻟﺎﻏ ندﻮﺑ ﻦﯾدﺎﻤﻧ ﺎﻫﺎﯾؤر ﻦﯾا ﯽﻠﺻا ﮥﺼﺨﺸﻣ
ﺪﻧﺮﯿﺒﻌﺗ . ـﯿﻧاد و ﻒـﺳﻮﯾ ،ﺰـﯿﻧ تارﻮـﺗ رد هﺪـﺷ ﯽـﻓﺮﻌﻣ ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﺮﺴﻔﻣ ود ﺪﻨﺘـﺴﻫ لﺎ
. ﺮـﮐذ
يﺪـﻨﻧﺎﻤﻫ و ﺎﯾؤر ﺮﯿﺒﻌﺗ و ﺎﯾؤر عاﻮﻧا نﻮﭽﻤﻫ ﯽﻠﺋﺎﺴﻣ ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ ،نﺎﮔرﺰﺑ زا دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫﺎﯾؤر ﻪﻧﺎـﺸﻧ ﺮﮕﯾد زا ،باﻮﺧ ﺎﺑ گﺮﻣ ﺖـﺳا سﺪـﻘﻣ بﺎـﺘﮐ ﻦـﯾا رد ﺎـﯾؤر ﺖـﯿﻤﻫا يﺎـﻫ
) ﯽﺘﯾاﺪـﻫ
،يﺪﻫﺎﺷ 1389
.(
2 - 6 - 3 - ﺢﯿﺴﻣ ﻦﯾد رد ﺎﯾؤر
ﺳا يدﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫﺎﯾؤر دﻮﺟو ،ﺢﯿﺴﻣ ﻦﯾد رد ﺎﯾؤر ﺖﯿﻤﻫا نﺎﺸﻧ سﺪـﻘﻣ بﺎـﺘﮐ رد ﻪـﮐ ﺖ
ﺎﻬﻧآ ﻞﯿﺠﻧا– - ﻪﻠﻤﺟ زا ؛ﺖﺳا هﺪﻣآ :
ﺪﺷ هداد وﺪﺑ ﻪﮐ يﺪﻧزﺮﻓ ترﺎﺸﺑ و ﺎﯾﺮﮐز يﺎﯾؤر )
،ﻦـﻠﮔ
1380 ﻪﯾآ ،لوا بﺎﺑ ،ﺎﻗﻮﻟ ﻞﯿﺠﻧا ، 22
( يو ﺎـﺑ اﺪـﺧ ﻦﺘـﻔﮔ ﻦﺨﺳ و ﺲﻟﻮﭘ يﺎﯾؤر و )
،نﺎـﻤﻫ
1380 بﺎﺑ ، 18 ﻪﯾآ ، 19 .(
زا يﺮﮕﯾد نﺎﺸﻧ ،ﻞﯿﺠﻧا داروا رد گﺮﻣ و باﻮﺧ ﯽﻧﺎﺴﻤﻫ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
ﯾا ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻦ :
» ﯽـﺸﻣارآ ﻪـﮐ ﺪﯾﺎـﺷ ﺖﺳا ﻪﺘﻓر وﺮﻓ شﻮﺧ ﯽﺑاﻮﺧ رد و ﻪﺘﻔﺧ وﺮﻓ مارآ يو
ددﺮﮔ وا ﺐﯿﺼﻧ ﯽﻬﻟا «
) ،هدﺎﯿﻟا 1362 ( ﺖﻤﺴﻗ ﺐﻠﻏا رد ﻪﺘﺒﻟا ،ﺎﯾؤر زا رﻮﻈﻨﻣ ،ﺪﯾﺪﺟ ﺪﻬﻋ يﺎﻫ
ﯽﻣ رﺎﮑﺷآ يراﺪﯿﺑ رد ﺺﺨﺷ ﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺒﻠﻄﻣ ﺎﯾ ّﺮﺳ دﻮﺷ
) ،ﺲﮐﺎﻫ 1377 .(
2 - 6 - 4 - مﻼﺳا ﻦﯾد رد ﺎﯾؤر
ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا بﺎـﺘﮐ ﻦﯾﺮﺘﻌﻣﺎﺟ و ﻦﯾﺮﺘﻠﻣﺎﮐ ،نآﺮﻗ و ﯽﻧﺎﻤﺳآ نﺎﯾدا ﮥﻤﻫ ﺪﻣآﺮﺳ ،مﻼﺳا ﻦﯾد
ناﺪﺑ نآ رد ﻪﮐ ﺰﯿﻧ ﯽﺗﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ،ﺖﺳا ﯽﺒﻫﺬﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ هرﺎﺷا و ﻪﺟﻮﺗ ﺎﻫ
. ةﺪـﺷ ﻞﻣﺎﮐ ترﻮﺻ
15 ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﺖﺳا نآ زا ﺶﯿﭘ نﺎﯾدا رد هﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﺐﻟﺎﻄﻣ .
ﺖـﺳا ﯽﺜﺣﺎﺒﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﯾؤر و باﻮﺧ عﻮﺿﻮﻣ
ﻪﮐ ،نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ سﺪﻘﻣ بﺎﺘﮐ رد ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻪﮐ ﻦـﯾد ﻦـﯾا نﺎـﮔرﺰﺑ زا لﻮﻘﻨﻣ ﺚﯾدﺎﺣا و رﺎﺒﺧا رد
دراد ﯽﺻﺎﺧ دﻮﻤﻧ ﺰﯿﻧ .
يﺎﻨﻌﻣ رد ﻪﻤﻠﮐ رﺎﻬﭼ ،نآﺮﻗ رد
» ﺎـﯾؤر و باﻮـﺧ «
ﺖـﺳا هﺪـﻣآ :
،ﺎـﯾؤر
مﻼﺣا و يﺮﺸﺑ ،مﺎﻨﻣ )
،ﯽﺷﺮﻗ 1364 .(
» ﺎﯾؤر
« هرﻮﺳ رد و رﺎﺑ ﺶﺷ ، ﻒﺳﻮﯾ يﺎﻫ
: تﺎﯾآ 5 ، 43 ، 100 ﻪﯾآ ؛اﺮﺳا ؛ 60
تﺎﻓﺎـﺻ ؛ :
ﮥـﯾآ
105 ﺢﺘﻓ و : ﻪﯾآ 27 رﺎﮐ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻪﺘﻓر .
» مﺎﻨﻣ
« مور يﺎـﻫ هرﻮـﺳ رد ،باﻮﺧ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ رﺎﺑ ود ، :
ﮥﯾآ 32 ﺮﻣز و : ﮥﯾآ 42 هرﻮﺳ رد ،ﺎﯾؤر ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ رﺎﺑ ود و ؛ لﺎـﻔﻧا يﺎﻫ
: ﻪـﯾآ 43 تﺎﻓﺎـﺻ و :
ﮥـﯾآ
102 ﺖﺳا هﺪﻣآ .
» يﺮﺸﺑ « ﺲﻧﻮﯾ هرﻮﺳ رد ﻢﻫ نآ ،رﺎﺒﮑﯾ ﺎﯾؤر و بﻮﺧ ﺮﺒﺧ ﯽﻨﻌﻣ رد :
ﻪـﯾآ 64 هﺪـﺷ ﺮـﮐذ
ﺖﺳا .
» مﻼﺣا و ﻢﻠﺣ «
ﯽﻨﻌﻣ رد باﻮﺧ
ﺎـﯿﺒﻧا هرﻮـﺳ رد ﯽـﮑﯾ ،رﺎﺑ ود شﻮﺸﻣ و نﺎﺸﯾﺮﭘ يﺎﻫ :
ﮥﯾآ 5 ﻒﺳﻮﯾ هرﻮﺳ رد ﺮﮕﯾد و :
ﮥﯾآ 44 ﺖﺳا هﺪﻣآ .
ﻢﯿﻫاﺮﺑا تﺮﻀﺣ يﺎﯾؤر )
ع ) ( تﺎﯾآ ،تﺎﻓﺎﺻ هرﻮﺳ 113
- 99 ( ﺪـﻧزﺮﻓ ﺢـﺑذ ﻪـﺑ ﺮﻣا ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ
؛ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا دﻮﺧ )
،يزار ﯽـﻨﯿﻠﮐ 1362
ءﺰـﺟ ، 4 : 209 ( ﻒـﺳﻮﯾ تﺮـﻀﺣ يﺎـﯾؤر )
ع ( ةرﺎـﺑرد
و هﺎﻣ ندﺮﮐ هﺪﺠﺳ ؛يو ﺮﺑاﺮﺑ رد هرﺎﺘﺳ هدزﺎﯾ و ﺪﯿﺷرﻮﺧ
) تﺎـﯾآ ﻒـﺳﻮﯾ هرﻮﺳ 6
- 4 و 100 -
99 ( ﻒﺳﻮﯾ تﺮﻀﺣ ﺪﻨﺑ ﻢﻫ ﯽﻧاﺪﻧز ود يﺎﯾؤر )
ع ( ؛ ) تﺎـﯾآ ،ﻒﺳﻮﯾ 42
- 36 ( هﺎـﺷدﺎﭘ يﺎـﯾؤر
؛ﺮﺼﻣ ) تﺎﯾآ ،نﺎﻤﻫ 49
- 43 .(
مﻼﺳا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ يﺎﯾؤر )
ص ( ،باﻮـﺧ رد ﻦﻤـﺷد هﺎﭙـﺳ نﺪـﯾد كﺪـﻧا و رﺪـﺑ ﮓﻨﺟ زا ﻞﺒﻗ
) ﮥﯾآ ،لﺎﻔﻧا 43
( ﺮﮕﯾد يﺎﯾؤر ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ زا
) ص ( ﻪـﺑ ترﺎـﺸﺑ ﺮـﺑ ﯽـﻨﺒﻣ ﻪـﯿﺒﯾﺪﺣ ﺢﻠـﺻ زا ﻞـﺒﻗ
،ﺞﺣ ﮏﺳﺎﻨﻣ نداد مﺎﺠﻧا و ماﺮﺤﻟا ﺪﺠﺴﻣ رد دورو ﻪﺑ نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ )
ﻪﯾآ ،ﺢﺘﻓ 27
( ﺮـﮕﯾد يﺎﯾؤر
؛تﺮـﻀﺣ نآ يﻼـﺴﺗ و ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ زا )
،ﯽﯾﺎـﺒﻃﺎﺒﻃ 1376
( ﯽـﺳﻮﻣ ردﺎـﻣ يﺎـﯾؤر و )
ع ( ﻢﯿـﻠﻌﺗ و
هﺪﺷ ﺮﮐذ يﺎﻫﺎﯾؤر ،نﺎﯿﻧﻮﻋﺮﻓ ﺖﺳد زا شﺪﻧزﺮﻓ تﺎﺠﻧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﺪﻨﺘﺴﻫ نآﺮﻗ رد
) ،ﯽـﺴﻠﺠﻣ
1376 .(
نآ ندﻮﺑ ﻦﯿﺘﺳار ،ﺎﻫﺎﯾؤر ﻦﯾا ﯽﻠﺻا ﯽﮔﮋﯾو ﺖﺳﺎﻫ
. ﻒـﺳﻮﯾ يﺎﯾؤر ﺰﺟ ﻪﺑ ﺎﻫﺎﯾؤر مﺎﻤﺗ
) ع ( ﯽﻣ لﻮﻃ ﻪﺑ لﺎﺳ ﻞﻬﭼ نآ ﻖﻘﺤﺗ ﻪﮐ ﯽﻣ عﻮﻗو ﻪﺑ ﯽﻧﺎﻣز كﺪﻧا رد ،ﺪﻣﺎﺠﻧا
ﺪﻧﺪﻧﻮﯿﭘ . ﯽـّﺘﺣ
ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ يﺎﯾؤر )
ص ( ﯽـﻤﻧ ﻖـﻘﺤﻣ لﺎـﺳ نﺎـﻤﻫ رد ﻪـﮐ ﻪـﯿﺒﯾﺪﺣ ﺢﻠﺻ زا ﻞﺒﻗ ﺐﺒـﺳ و دﻮـﺷ
ﺮﺨﺴﻤﺗ ﯽﻣ نﺎﻘﻓﺎﻨﻣ رﺎﮑﻧا و ﯽﻣ ﺖﯿﻌﻗاو ﻪﺑ ،نآ زا ﺪﻌﺑ لﺎﺳ رد ،ددﺮﮔ
دﺪـﻧﻮﯿﭘ . ﺮـﮕﯾد ﯽـﮔﮋﯾو
زا ﻢـﻫ و ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﺢﻟﺎـﺻ داﺮﻓا و ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ زا ﻢﻫ ،نآ نﺎﮔﺪﻨﻨﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫﺎﯾؤر ناﺮﻓﺎﮐ . يﺎـﯾؤر ﻢـﻫ و دراد دﻮـﺟو ﺮـﯿﺒﻌﺗ نوﺪﺑ و ﺢﯾﺮﺻ باﻮﺧ ﻢﻫ ،ﺎﻫﺎﯾؤر ﻦﯾا رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ