The Effect of Ascorbic Acid Foliar Application on Grain Yield and Some Biochemical Traits of Quinoa ) Chenopodium quinoa wild ( under Water
Stress Conditions
Seyyed Fatemeh Mousavi Sardou1
ǀ
Isa Khammari2ǀ
Seyyed Mohsen Mousavi Nick3ǀ
Ali Akbar Maghsoudi4ǀ
Maryam Allahdou51. Agronomy Department, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran. Email: [email protected] 2. Corresponding Author, Agronomy Department, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran. Email:
3.Agronomy Department, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran. Email: [email protected] 4. Agronomy and Plant Breeding Department, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran.
Email: [email protected]
5.Plant Breeding and Biotechnology Department, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran. Email:
Cite this article: Mousavi Sardou, S.F., Khammari, I., Mousavi Nik, S.M., Maghsoudi-Moud, A., & Allahdou, M. (2023). The effect of ascorbic acid foliar application on grain yield and some physiological traits of quinoa under water stress conditions. Iranian Journal of Field Crop Science, 54(2), 205-215. DOI:
10.22059/ijfcs.2023.351119.654955.
© The Authors. Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/ijfcs.2023.351119.654955
Article Info ABSTRACT
Article type:
Research Article
Article history:
Received: 27 November 2022 Received in revised form: 07 March 2023
Accepted: 02 February 2023 Published online: April 28, 2023
Keywords:
Antioxidant, carotenoid, chlorophyll, drought stress, flavonoid, phenol.
In order to investigate the effect of ascorbic acid on seed yield and some biochemical characteristics of quinoa plant under drought stress, the experiment was implemented in the form of split plots based on randomized complete blocks design with three replications in 2019 and 2019 at the station Research, agriculture and natural resources center of Kerman. The main factor included three levels of irrigation treatment (irrigation until the full ripening stage (control), irrigation until the beginning of the flowering stage, and irrigation until the beginning of the pulp stage) and the secondary factor included two levels of ascorbic acid foliar spraying (0 and 2 mM). Year and its interactions with both factors had no significant effect on all traits. The effect of irrigation factor, ascorbic acid and their interaction on all traits were significant except for the effect of irrigation factor on carotenoids content and interaction effect on grain yield and carbohydrate content. drought stress (irrigation until the beginning of the flowering stage and irrigation until the beginning of the pulp stage) caused a decrease in grain yield, the content of photosynthetic pigments, leaf protein, relative water content and an increase in carbohydrate and proline content. The seed yield under the conditions of irrigation until the beginning of the flowering stage and irrigation until the beginning of the pulp stage was reduced by 40.5% and 18.7%, respectively, compared to the control conditions.
Regardless of the lack of significant difference between irrigation and ascorbic acid foliar treatments in trait of seed yield, foliar application with ascorbic acid led to the improvement of biochemical traits and seed yield in all three irrigation treatments. Seed yield increased by 22.7% with ascorbic acid foliar spraying. Since foliar spraying with ascorbic acid has improved grain yield, it is suggested to use this substance to compensate for the damage caused to quinoa plant as a result of drought stress.
ریثات لولحم کیبروکسآ یشاپ دیسا
اونیک هایگ ییایمیشویب تافص یخرب و هناد درکلمع رب
( wild Chenopodium quinoa )
تحت مک شنت طیارش یبآ
یوسوم همطاف دیس ودراس
ǀ1
یرمخ یسیع
2
کین یوسوم نسحم دیسǀ ǀ3
یلع یدوصقم ربکا ǀ4
هلا میرم
5ود
1 ناریا ،لباز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،تعارز هورگ . .
:همانایار [email protected]
2 . ،لوئسم هدنسیون ناریا ،لباز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،تعارز هورگ
:همانایار . [email protected]
3 . ناریا ،لباز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،تعارز هورگ .
همانایار :
@uoz.ac.ir moussavinnik
4 . نامرک رنهاب دیهش هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،تاتابن حلاصا و تعارز هورگ .ناریا ،نامرک ،
:همانایار [email protected]
5 . ناریا ،لباز هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یژولونکتویب و تاتابن حلاصا هورگ .
:همانایار [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
عون :هلاقم ةلاقم یشهوژپ
رات ی خ رد ی تفا : 60 / 60 / 1461
رات ی خ یرگنزاب : 10 / 12 / 1461
رات ی خ ذپ ی شر 13 : / 11 / 1461
رات ی خ راشتنا : 60 / 62 / 1462
دیلک هژاو :اه
یتنآ
،نادیسکا شنت کشخ
،ی
،دیئونولاف ،لنف
،اهدیئونتوراک لیفورلک . هب
آ رثا یسررب روظنم بروکس
کی دیسا ت طیارش تحت اونیک هایگ ییایمیشویب تایصوصخ یخرب و هناد درکلمع رب شن
مک ترک تروص هب یشیامزآ یبآ درخ یاه
کولب حرط بلاق رد هدش رارکت هس اب یفداصت لماک یاه
رد لاس اه ی
1300 و 1466 رد ا ی هاگتس و یزرواشک و تاقیقحت زکرم بط عبانم
یع ی نامرک .دش ارجا لماع س لماش یلصا ه
طس ح یرایبآ رامیت (
بآ ی را ی سر هلحرم ات ی
گد ی لماک
،)دهاش(
بآ ی را ی هدلگ هلحرم عورش ات و ی
بآ ی را ی ت ا عورش
مخ هلحرم ی ر و )ی لماع لولحم حطس ود لماش یعرف کیبروکسآ یشاپ
و رفص( دیسا 2
یلیم و لاس .دوب )رلاوم
ود ره اب نآ لباقتم تارثا لماع
ینعم ریثات تافص هیلک یور رثا .تشادن یراد
لماع کیبروکسآ و یرایبآ ا
و دیس
نآ لباقتم رثا رثا زا ریغ تافص هیلک رب اه
لماع و هناد درکلمع رب لباقتم رثا و اهدیئونتوراک یاوتحم رب یرایبآ
ینعم تاردیهوبرک یاوتحم .دوب راد
شنت مک بآ ی ( بآ ی را ی ات هلحرم عورش هدلگ
ی بآ و ی را ی مخ هلحرم عورش ات ی
ر ی )
ببس هزیگنر یاوتحم ،هناد درکلمع شهاک یاوتحم شیازفا و بآ یبسن یاوتحم ،گرب نیئتورپ ،یزتنسوتف یاه
.دش نیلورپ و تاردیهوبرک درکلمع
هناد تحت ارش ی ط بآ ی را ی هلحرم عورش ات هدلگ
ی بآ و ی را ی م عورش ات هلحر
مخ ی ر ی ارش هب تبسن ی
ط هب لرتنک ترت ی ب 5 / 46 و 7 / 10 دصرد شهاک تشاد . فرص رظن فلاتخا مدع زا نعم
ی
راد ب ی ن ت ی اهرام ی بآ ی را ی لولحم و شاپ ی بروکسآ ی ک سا ی د هناد درکلمع تفص رد لولحم ،
کیبروکسآ اب یشاپ ا
دیس
تافص دوبهب هب رجنم ییایمیشویب
.دش یرایبآ رامیت هس ره رد هناد درکلمع و درکلمع
هناد اب لولحم شاپ ی
بروکسآ ی ک سا ی د 7 / 22 دصرد ازفا ی ش ناشن داد . نآ زا اج یی لولحم هک کیبروکسآ اب یشاپ لمع دوبهب ببس دیسا
درک
بیسآ ناربج یارب هدام نیا زا هدافتسا ،تسا هدش هناد داهنشیپ اونیک هایگ هب یکشخ شنت هجیتن رد هدراو یاه
یم .دوش
:دانتسا یوسوم ودراس
،
،.ف.س یرمخ
، ع ،.
یوسوم ,کین
،.م.س یدوصقم دوم ، ع . و ،.ا هلا ود
، م . ( 1462 لولحم ریثات .) کیبروکسآ یشاپ
رب دیسا
مک شنت طیارش تحت اونیک کیژولویزیف تافص یخرب و هناد درکلمع یبآ
ناریا یعارز ناهایگ مولع . ،
54 ( 2 ،) 265 - 215 .
: 10.22059/ijfcs.2023.351119.654955 DOI
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسوم :رشان ناگدنسیون©
لولحم ریثات کیبروکسآ یشاپ
یخرب و هناد درکلمع رب دیسا ییایمیشویب تافص
اونیک هایگ مک شنت طیارش تحت
یبآ 702
1 همدقم .
گ ناهای بط رد تعی شنت ضرعم رد موادم روط هب اه
ی هدنز غ و ری هدنز ددعتم ی اب .دنراد رارق هجوت
تارثا هب نایز روآ ا نی شنت ه ،ا
درکلمع ناهایگ اربانب .تسا شهاک لاح رد
،نی هب لقادح ا ندناسر نی تافلت یکی هغدغد زا اه ی لصا ی م رد .تسا نای
شنت ه ا ی دنز ه
غ و ری هدنز گ هک ناهای م هجاوم نآ اب ی
،دنوش کشخ شنت ی
یکی بولطمان زا رت
نی لماوع تسا ی هک یور و دشر درکلمع گ ی ها ریثات
هتشاذگ دهت و یدی دج ی ارب ی لوت دی اپ رادی ارش رد لوصحم طی
غت ریی لقا می م رامش هب ی
( دور
El-Bially et al., 2018
.) تاعلاطم
( تسا هداد ناشن یکشخ شنت طیارش تحت ار اونیک هایگ درکلمع و دشر شهاک یددعتم
Aziz et al., 2018;
Elewa et al., 2017b; El-Shamy et al., 2022
شنت طیارش تحت ناهایگ هناد درکلمع و یدشر یاهرتماراپ شهاک .) مک
بآ ی رد
اس ی ر گ ی ناها دننام دجنک (
Ghotbzadeh Kermani et al., 2019
) و ( ایبول
Gaafar et al., 2020
.تسا هدش هدهاشم زین )
زا م نای دنچ نی یعارز هایگ هتخانش
هب هدش لد لی هجوت لباق مهس ی
نما رد هک تی اذغ یی راد ک ،دن اونی (
Chenopodium quinoa
Wild.
) یکی مهم زا رت نی ناهایگ تسا اونیک . هایگ هناد یا تولآ ت ئولپار دی داصتقا ی مهم یم دشاب هک هلاسکی هب و تسا ناونع
کی
فلع تلاغ هبش لوصحم ی
م هتفرگ رظن رد ی
اب .دوش هجوت مها هب تی ارب نآ ی نما تی اذغ
،یی زرواشک و رابراوخ نامزاس ی
ا لاای ت هدحتم
( لاس )FAO
2613 ب لاس ناونع هب ار نی
للملا ی ک اونی (
IYQ2013
.درک ملاعا ) هایگ کی اونیک
ح یتای هب لد لی مها تی ذغت هی ا ی ز دای و
شنت ربارب رد لااب تمواقم اه
ی غ ری هدنز ( تسا
Bascunan-Godoy et al., 2016
هناد .) اه ی اراد نآ ی اوتحم ی لااب یی سا زا یاهدی
و ،برچ نیماتی
،اه ندعم داوم
،ی ئونولاف
،اهدی ف یاهربی اذغ یی لپ و ی لونف اه ( دنتسه
Alvarez-Jubete et al., 2010
.)
شنت اه ی حم یطی لوت هب رجنم فلتخم دی
ب شی دح زا هنوگ یاه نژیسکا لاعف
1 ( ) ROS
م ی هک دوش ببس سآ بی سکا
،ویتادی
سکارپ نویسادی شهج ،املامسلاپ
هروتاند ،DNA
ئتورپ ندش نی
اهن رد و تی لولس گرم ی
م ی دوش (
Sharma et al., 2012
.) گ ناهای
نایز تارثا اب هلباقم یارب روآ
سROS
متسی اه ی یعافد زنآ و یمی غ ری زنآ یمی ار یم راک هب متسیس .دنرب
یعافد غ ری زنآ یمی ش لما
لوکلوم یتنآ یاه دننام نادیسکا کیبروکسآ
،دیسا ئونتوراک
،اهدی تاتولگ
،نوی لورپ نی و -α
لورفوکوت اه
یم .دشاب ا نی س متسی یاه عافد ی
تنآ ی ینادیسکا ارب
ی اهراشبآ لرتنک ی
سکا نویسادی لرتنک
سب هدشن رای دمآراک دنتسه لولس و اه ی گ یهای ار رب رد سآ ربا بی یاه
سکا ویتادی فذح اب یم تظافحROS
( دننک
Gill & Tuteja, 2010
).
لورپ نی بثت هب تی اهراتخاس ی نورد لولس ی اهاشغ ،لاثم ناونع هب(
ئتورپ و نی ب زا ،)اه نی دار ندرب لاکی اه ی سناتپ رفاب و دازآ لی
لولس ی ارش رد طی شنت م کمک ی نچمه .دنک نی
ناونع هب ی
ک تنآ -ی
سکا نادی و هدننکراهم هنوگ
یاه لاعف نژیسکا ( م لمع )ROS
ی ( دنک
Ghosh et al., 2021
.) ققحم ا اونیک هایگ رد یددعتم ن ریاس و
هدرک شرازگ ناهایگ یکشخ شنت هک دنا
، میزنآ تیلاعف یتنآ یاه
ناشن هک هداد شیازفا ار تاردیهوبرک و نیلورپ عمجت و نادیسکا -
( تسا ویتادیسکا شنت هب ناهایگ خساپ هدنهد
Askari & Ehsanzadeh, 2015; Khazaei et al., 2020; Gholami et al., 2021
.)
ارب ی گ لمحت دوبهب های
کشخ شنت هب ی
لوط رد خا ههد دنچ
،ری تنس حلاصا تازاوم هب ی
و کینکت یاه ب یژولونکتوی
، یژتارتسا -
یاه ددعتم ی ارب ی گ درکلمع دوبهب های
حم رد طی اه ی شنت کشخ ی پ داهنشی ا .تسا هدش نی
نکت کی ت لماش اه رامی
ا لبق رذب تشاک ز
ای لولحم شاپ ی تنآ اب ی سکا نادی
،اه و نیماتی کرت و اه بی یاه تظفاحم زمسا هدننک ی
م دننا لاگ نیسی ئاتب
،نی لورپ ی کیبروکسآ ،ن دیسا
ای ( تسا زولاهرت
Elewa et al., 2017
.) کیبروکسآ دیسا
ناونع هب کی
تنآ ی سکا
،نادی کی زنآ روتکافوک یمی
و کی پ شی زاس ارب ی
م لمع تاراترات و تلاازگا زتنس ی
دنک (
Rigano et al., 2017
.) کیبروکسآ سا
دی شهاک ناونع هب ًاساسا م لمع هدنهد
ی سب و دنک یرای
دار عاونا زا لاکی
اه ی ب زا ار دازآ نی
م ی ( درب
Ahmad et al., 2010
و .) نیماتی ثأت اه ری بولطم ی ازفا رب شی سقت می لولس ی زتنس و
نومروه اه ی گ یهای ظن ری نینکوتیس اه
و نیلربیج اه دنراد (
Abdelhamid et al., 2013
.) کیبروکسآ سا
دی شنت هب لمحت مک
بآ ی ار
رط زا قی یاهدنیارف ف
یژولویزی ب و
ییایمیشوی گ رد
ناهای دوبهب یم دشخب (
Gaafar et al., 2020
).
شنت طیارش تحت نادرگباتفآ هعلاطم اب مک
بآ ناهایگ رد هناد درکلمع ریداقم و گرب لیفورلک یاوتحم هک دش شرازگ ی
رامیت کیبروکسآ اب هدش دیسا
رامیت ناهایگ اب هسیاقم رد شیازفا هدشن
ناشن کیبروکسآ تبثم شقن هک داد ر دیسا
تارثا شهاک رد ا
شنت بولطمان مک
بآ ( درک راکشآ ی
El-Bially et al., 2018
و دیئونتوراک ،لیفورلک ،نیلورپ یاوتحم دوبهب یرگید هعلاطم رد .)
___________________________________________________________
1. Reactive Oxygen Species
702
ةلجم
،مود ةرامش ،مراهچ و هاجنپ ةرود ،ناریا یعارز ناهایگ مولع 0407
تاردیهوبرک لولحم اب لفلف هایگ رد لولحم یاه
کسآ یشاپ کیبرو
( دش هدهاشم دیسا
Khazaei et al., 2020
دوبهب زین اونیک هایگ رد .)
میزنآ تیلاعف و هایگ دشر لوکلوم و اه
یتنآ یاه لولحم اب نادیسکا
کیبروکسآ یشاپ ( دمآ تسد هب دیسا
Aziz et al., 2018
.)
لولحم ریثات یسررب روظنم هب قیقحت نیا کیبروکسآ یشاپ
دیسا ت اونیک هایگ کیژولویزیف تافص زا یخرب و هناد درکلمع رب تح
.دش ماجنا بآ دوبمک شنت طیارش 2 . شور شهوژپ یسانش
نیا قیقحت ا رد ی هاگتس و یزرواشک و تاقیقحت زکرم بط عبانم
یع ی رد عقاو نامرک 22
ک ی رتمول ی عقوم اب نامرک رهش بونج ی
ت
فارغج یا یی 57 هجرد
، 4 قد ی هق و 55 ناث ی ه و یقرش لوط 36
،هجرد 17 و هقیقد 21 هیناث لامش ضرع ی
عافترا و 1036 حطس زا رتم
رد یا ماجنا اونیک هایگ یور دش
. ای ن هیحان اوه و بآ ی
ن و کشخ ی
هم لدتعم هتشاد گدنراب طسوتم و ی
لاس ی هنا نآ رد دودح 156
م یل ی رتم لاس رد اه ی رپ ناراب تسا . م ی گنا ی ن گدنراب ی رد هام اه ی لاس هب طوبرم اه
ی 1300 و 1466 رد لودج 1 هدمآ تسا . لقادح
و رثکادح امد طسوتم ی
لاس ی هنا هب نآ ترت ی ب 14 - و 46 + تناس هجرد ی
دارگ یم .دشاب کاخ تفاب ی ینش هعرزم و یمول
ن کاخpH
ی ز
لداعم 7 / 7 دوب لودج(
2 .)
ترک تروص هب شیامزآ درخ یاه
کولب حرط بلاق رد هدش یاه
رد رارکت هس اب یفداصت لماک ود
لاس 1300 و 1466 .دش ارجا
لماع حطس هس لماش یلصا یرایبآ رامیت
:لماش بآ ی را ی سر هلحرم ات ی
گد ی لماک
،)دهاش(
بآ ی را ی هدلگ هلحرم عورش ات ی
و بآ ی را ی
ات عورش مخ هلحرم ی
ر و ی لماع لولحم حطس ود لماش یعرف کیبروکسآ یشاپ
( دیسا و رفص 2 یلیم لوط و ضرع .دوب )رلاوم ترک
اه
4 / 2 رد 3 ترک نیب هلصاف ،رتم کولب نیب هلصاف و رتم کی اه
لماش یعرف ترک ره و رتم هس اه 4
نیب هلصاف .دوب تشاک فیدر
فیدر اه 06 یتناس هتوب نیب هلصاف و رتم تشاک طخ ره رد اه
16 یتناس .دوب رتم بآ ی را ی لبق زا تشاک و دعب زا زبس ندش هتفه ا ی
ی ک راب ات عورش هلحرم هدلگ ی ارب ی ارش ی ط شنت دش ی د ماجنا دش . رد ارش ی ط شنت لام ی م بآ ی را ی ات هلحرم مخ ی ر ی مرن دا هما هتشاد
و سپس عطق دش . ارب ی ارش ی ط ن لامرن ی ز بآ ی را ی سر ات ی گد ی ف ی ز ی ژولو ی ک ی .تشاد همادا ارب
ی هعرزم کاخ ادتبا تشاک ت
طس ی ح و
قمع هب مخش 36
تناس ی رتم اب نهآواگ ملق ی م .دش ماجنا ی
ناز فرصم دوک ی
ن ی ز امزآ هب هتسب ی
ش عت کاخ یی ن دش لد هب . ی ل ب ی رام ی
هتوب م ی ر ی اب روذب ،تشاک زا لبق چراق
شک نوفعدض ی .دندش
لودج .1 نیگنایم یگدنراب رد هام یاه طوبرم هب لاس 1300 و 1466 رد ناتسرهش نامرک م بسح رب(
یلی )رتم
2021 2020
Rainfall (mm) Month
Rainfall (mm) Month
0 June
1.5 June
0 July
0 July
0 August
August 0
0 September
0 September
25.5 October
26.5 October
0 November
19.6 November
لودج 2 قمع( هعرزم کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ جیاتن. 06
- 6 یتناس )رتم
Soil characteristics Results of soil analysis
2020 2021
Soil Pattern Sandy Loam Sandy Loam
Sand (%) 69 71
Clay (%) 13 12
Silt (%) 18 17
pH 7.7 7.9
1)
EC (dS.m- 1.98 1.91
لمع ی تا تشاک رد رات ی خ 15 دادرم هام و رد قمع کی تناس ی رتم ی ماجنا تسد اب ش
د . ابم زر ه اب فلع اه ی ن زره ی ز ،تفرگ تروص
لوا هتفه رد نوچ تشک
گ دشر هک ی ها ک ی اون هب دنک ی م تروص ی گ ی
،در هزرابم اب فلع اه ی رورض زره ی
.تسا لولحم شاپ ی آ بروکس ی -ک
سا ی د رد ود هلحرم ی ک راب رد هلحرم عورش هدلگ ی و راب مود 2 هتفه سپ زا لولحم شاپ ی تبون لوا اب هدافتسا زا مس شاپ تسد ی رد
لولحم ریثات کیبروکسآ یشاپ
دیسا اونیک هایگ ییایمیشویب تافص یخرب و هناد درکلمع رب مک شنت طیارش تحت
یبآ 702
بورغ باتفآ ماجنا دش . لمع ی تا تشادرب سپ زا درز ندش هتوب اه سر و ی گد ی ف ی ز ی ژولو ی ک رات رد ی خ 25 نابآ هام هب تروص تسد ی ماجنا
و ( هناد درکلمع رد مرگ
عبرم رتم ) یارب ره دحاو یشیامزآ هبساحم ش د .
1 - 2 . تافص دروم یسررب
2 - 1 - 1 . درکلمع هزادنا یارب :هناد
،هناد درکلمع یریگ هتوب لک
یشیامزآ دحاو ره یاه زا سپ هیشاح زا ریغ هب
یگدیسر
کیژولویزیف تشادرب
هدش و ب بسح ر عبرم رتم رد مرگ .دش نایب
2 - 1 - 2 . م ی ناز فورلک ی ل
، a
فورلک ی ل وb
ئونتوراک ی
اهد : 26 یلیم تسا رتیل و ن 06 دصرد هب ردوپ یهایگ هدام مرگ مین هدش
هفاضا و عرس اب ت 0666 هب هقیقد رد رود تدم
16 هقیقد ژوفیرتناس ش
د . ییلااب زاف هشیش نلاب هب
لقتنم یا و
زا یرادقم نآ
رد ار
هب و هتخیر رتموتفورتکپسا تووک جوم لوط رد هناگادج روط
یاه 003 لیفورلک یارب رتمونان ،a
045 لیفورلک یارب رتمونان وb
476
تئارق بذج رادقم اهدیئونتراک یارب ش
.د
لومرف زا هدافتسا اب تیاهن رد لیفورلک نازیم ریز یاه
،a
یلیم بسح رب اهدیئونتوراک وb
تسد هب هنومن رت نزو مرگ رب مرگ دمآ
.
( 1 )
)]×V / 1000× W (2.69× A645
–
663) [(12.7× A
لیفورلک= a
( 2 )
b لیفورلک = [(22.9× A645)– (4.69× A663)]×V / 1000× W
( 3 ) دیئونتوراک ={[1000(A470) - 1.8 (chla)- 85.02(chlb)]/ 198}× V / 1000× W
طباور نیا رد رد بذج نازیمA
لوط جوم دروم رظن ، نوتسا ییاهن مجحV
06 دصرد بسحرب یلیم و رتیل بسحرب گرب هزادناW
یم مرگ دشاب (
Lichtenthaler & Wellburn, 1985
)
.
2 - 1 - 3 . اوتحم ی نیلورپ : هزادنا گ ی ر ی م ی ناز لورپ ی ن هدافتسا اب گرب شورزا
. et al Bate
( ) 1973
ز حرش هب ی ر :دش ماجنا 65
/ 6
رد گرب تفاب زا مرگ 5
م یل ی لی رت سا لولحم ی
د لاسوفلوس ی س یل ی ک 3 اس دصرد یی هد هدش م و لح فاص ذغاک اب لو دش
سپس . 3 م یل ی لی رت
زا هراصع فاص اب هدش 2 م یل ی لی رت سا لولحم ی
د ان ی ن ه ی رد ی ن و 2 م یل ی لی رت سا ی دا تس ی ک تدم هب و طولخم 36
قد ی هق امد رد ی 166
تناس هجرد ی
دارگ هداد رارق دش هلول نآ زا سپ و مامح هب اه
ی خ لقتنم دندش . دعب زا نآ هب هلول اه 0 م یل ی ل ی رت نئولوت و هدرک هفاضا
هلول هب اه بوخ ی دودح زا دعب و دندش هداد ناکت 26
ناث ی ه کشت ازجم زاف ود ی
ل دش زا . زاف لااب یی ارب ی هزادنا گ ی ر ی م ی ناز لورپ ی ن رد
جوم لوط 520
هدافتسا رتمونان ش
م .د ی ناز لورپ ی ن جارختسا ی م ساسا رب ی
ورک م جارختسا درادناتسا لودج زا رت نزو مرگ رد لو ش
د .
2 - 1 - 4 . یاوتحم ئتورپ
ی ن گرب : یارب هزادنا یریگ یاوتحم نیئتورپ گرب ادتبا فرعم دروفدارب هدامآ دش . سپس ب ه 166
م رتیلورکی هراصع ی گ یهای رادقم 5 م یلی ل رتی زا فرعم ارب زا سپ .دش هدوزفا دروفد ود
قد
،هقی م نازی جوم لوط رد نآ بذج 505
رتمونان تئارق اقم ساسا رب .دش هسی
نحنم اب ی ئتورپ تظلغ ،درادناتسا نی
م بسح رب یلی
رب مرگ مرگ نزو رت شرازگ دش
(
Bradford, 1976
.)
2 - 1 - 5 . تاردیهوبرک یاوتحم :
ارب ی هزادنا گ ی ر ی م ی ناز هوبرک ی تارد 16 م یل ی لی رت لوناتا 05 هب دصرد 2
/ 6 هزات تفاب مرگ
هنومن هفاضا هدش و سپس هنومن اه مامح رد بآ مرگ تدم هب ی ک امد اب تعاس ی
06 تناس هجرد ی
دارگ رارق هاد هب نآ زا سپ .دش
کی م یل ی لی رت هب لولحم زا تسد
هدمآ ی ک م یل ی لی رت لنف 5 / 6 دصرد و 5 م یل ی لی رت سا ی د روفلوس ی ک 00 رد دص هفاضا دش نآ بذج و
جوم لوط رد 403
پسا هاگتسد اب رتمونان وتفورتک
م .دش تئارق رتم ی
ناز هوبرک ی تارد جارختسا ی نحنم ساسا رب ی
تسا هب زکولگ درادنا
( دمآ تسد
Keles & Oncle, 2004
.)
2 - 1 - 6 . اوتحم ی بسن ی بآ گرب ن : ی م ناوج زا مرگ رت
ی ن هعسوت گرب ی
هتفا هتوب ره ترک امزآ ی ش ی تشادرب هدش و نزو نآ اب
هدافتسا زا وزارت ی دی ج ی لات اب تقد 661 / 6 مرگ هب تسد دمآ ( هنومن سپس .)FW
هب اه تدم 24 روانش رطقم بآ نورد تعاس هدش
و رد رات ی ک ی و امد ی قاتا هگن راد ی دندش و دعب زا نآ اب هدافتسا زا وزارت ی دی ج ی لات اب تقد 661 / 6 زوت مرگ ی ن ماگنه رد نزو ات دش
700
ةلجم
،مود ةرامش ،مراهچ و هاجنپ ةرود ،ناریا یعارز ناهایگ مولع 0407
سناسژروت (
آ تسد هب )TW
ی د . سپ گرب نآ زا اه
رد آ نو 06 تناس هجرد ی
دارگ هب تدم 24 تعاس رارق هتفرگ ات نزو کشخ ( )DW
باسح دوش . رط زاRWC
ی ق هلداعم ز ی ر هبساحم دش (
Ritchi & Nguyen, 1990
.)
RWC=(FW-DW)/(TW-DW) ×100
2 - 2 . هداد لیلحت و هیزجت اه
هداد ادتبا مرن رد اه رازفا
Minitab
هخسن 10 لامرن رظن زا نیدب ،تفرگ رارق یسررب دروم ندوب
هداد یتیلامرن تست ادتبا هک تروص اه
لامرن دییأت زا سپ و ماجنا فانریمسا فارگوملوک شور زا هدافتسا اب هداد ندوب
لامرن رظن زا اهاطخ ،اه .دندش یسررب ندوب
ه نگم ی
اهاطخ ی امزآ یشی اب زا هدافتسا نومزآ
ن تلتراب زی یسررب و تافص هیلک بکرم سنایراو هیزجت سپس .دش اقم نومزآ
سی ه م نیگنای هب
شور ردLSD
مرن اب دصرد جنپ حطس رازفا
هخسن SAS
2 / 0 ( دش ماجنا
SAS 2010
.)
3 . هتفای ثحب و شهوژپ یاه
هیزجت جیاتن هزادنا ییایمیشویب تافص و هناد درکلمع سنایراو
یریگ لودج رد هدش 3
رثا و لاس هک داد ناشن جیاتن .تسا هدش هدروآ
ود ره اب نآ لباقتم لماع
کیبروکسآ و یرایبآ رامیت هزادنا تافص هیلک یور دیسا
ینعم ریثات هدش یریگ ب .تشادن یراد
نیاربان
سکع فتم یعارز لاس ود رد تافص لمعلا رثا .تسا هدوبن توا
رامیت یرایبآ ور ی لک هی غ هب تافص ری
اوتحم زا ی یئونتوراک اهد ینعم راد
دوب کیبروکسآ لماع رثا . دیسا
ور ی لک هی تافص ینعم راد دوب هب تافص هیلک یور زین لماع ود نیا لباقتم رثا . ثتسا
هناد درکلمع یان
ینعم تاردیهوبرک یاوتحم و ناشن هک دوب راد
نیا هدنهد لماع فلتخم حوطس هب تافص نیا یارب یرایبآ یاهرامیت شنکاو هک تسا
کیبروکسآ .تسا هدوب توافتم دیسا
لودج 3 و هناد درکلمع سنایراو هیزجت. ییایمیشویب تافص
تحت اونیک هایگ هس
( یرایبآ رامیت و )A
ود کیبروکسآ حطس ( دیسا
( لاس ود رد )B .)Y
Mean Squares
S.O.V d.f. Seed yield Chl-a Chl-b Carotenoids Leaf
Protein
Carbohydrate Proline Phenol Flavonoid RWC
Y 1 3.14ns 0.009ns 0.0006ns 0.003ns 0.0003ns 0.012ns 0.020ns 0.0007ns 0.0001ns 0.266ns
Rep. (Y) 4 106.3 0.009 0.020 0.008 0.003 0.187 0.008 0.024 0.015 20.33
A 2 26317** 3.052** 0.203** 0.020ns 0.234** 2.287** 22.7** 11.490** 0.515** 857.3**
Y × A 2 1.996ns 0.007ns 0.0004ns 0.001ns 0.0004ns 0.065ns 0.024ns 0.007ns 0.003ns 0.489ns
Rep. × A (Y) 8 113.0 0.007 0.021 0.017 0.003 0.066 0.005 0.011 0.008 27.5
B 1 20356** 2.119** 0.212** 0.246** 0.293** 0.516** 8.353** 0.595** 1.738** 447.8**
A × B 2 379.2ns 0.634** 0.365** 0.340** 0.127** 0.0007ns 0.892** 0.261* 0.196** 114.2**
Y × B 1 2.333ns 0.00002ns 0.0003ns 0.002ns 0.0004ns 0.014ns 0.00004ns 0.019ns 0.0003ns 0.048ns Y × A × B 2 2.894ns 0.00002ns 0.0001ns 0.001ns 0.0004ns 0.022ns 0.0002ns 0.043ns 0.002ns 0.119ns
Error 12 109.6 0.006 0.021 0.008 0.001 0.020 0.018 0.048 0.009 12.45
ینعم ریغ :ns :** و * ،راد هب ینعم بیترت لامتحا حطس رد راد جنپ
و کی دصرد .
ریداقم یکشخ شنت اب بسانتم هک داد ناشن یرایبآ فلتخم یاهرامیت رد تاردیهوبرک یاوتحم و هناد درکلمع نیگنایم هسیاقم لودج( دنتشاد شیازفا تاردیهوبرک یاوتحم و شهاک هناد درکلمع 4
هناد درکلمع .) 7
/ 10 و 5 / 46 هب دصرد شنت طیارش رد بیترت
)یریمخ هلحرم عورش ات یرایبآ( میلام ریغ طیارش هب تبسن )یهدلگ هلحرم عورش ات یرایبآ( دیدش شنت و
یرایبآ( شنت هلحرم ات
.دنداد ناشن شهاک )لماک یگدیسر
لودج 4 .یرایبآ فلتخم یاهرامیت رد اونیک هایگ تاردیهوبرک یاوتحم و هناد درکلمع نیگنایم هسیاقم.
Seed yield
2) (g m-
Carbohydrate
1FW) (mg g-
Irrigation treatments
Irrigation to the full maturity stage 230.9a±14.17 2.968c±0.124 Irrigation to the flowering stage 137.3c±9.73 3.823a±0.121 Irrigation to the dough development stage 187.8b±8.05 3.243b±0.061
نیگنایم تفص ره یارب ییاه
،دنتسه کرتشم فرح کی یاراد لقادح هک ینعم توافت
نومزآ ساسا رب یراد لامتحا حطس ردLSD
جنپ .دنرادن دصرد
لولحم ریثات کیبروکسآ یشاپ
دیسا اونیک هایگ ییایمیشویب تافص یخرب و هناد درکلمع رب مک شنت طیارش تحت
یبآ 700
نیا جیاتن اب قباطم قیقحت
،
Elewa et al. (2017b)
، (
Aziz et al. (2018
و (
El-Shamy et al. (2022
یاهرتماراپ شهاک
اونیک هایگ رد ار نآ یازجا و هناد درکلمع ،یدشر ققحم ریاس .دندرک هدهاشم یکشخ شنت تحت
ا تارثا فلتخم ناهایگ رد زین ن
ب یکشخ شنت یفنم ر
( دندرک شرازگ ار هناد درکلمع
Dolatabadian et al., 2010; Gaafar et al., 2020
.) رد ارش ی ط شنت مک بآ ی ،
دج تافلت ی ارب ی آرف ی اهدن ی گ دشر ی ها م خر ی سقت و دهد ی
م لولس ی
، ثکت ی ر لولس ی لولس غولب لحارم و ی
هب هجوت لباق روط ی
لتخم
م ی هنادگنر .دوش اه
ی زتنسوتف ی ارش تحت ی ط دش شنت ی د بآ ک یف ی ت دوخ ار زا سد ت تن رد و هداد ی
هج صحم درکلمع شهاک ثعاب لو
م ی ( دنوش
Kapoor et al., 2020
.)
نیرتشیب و هب تاردیهوبرک یاوتحم نیرتمک ریغ و دیدش شنت طیارش رد بیترت
لودج( دمآ تسد هب شنت 4
نیا جیاتن قبط .)
( دش هدهاشم بآ دوبمک شنت طیارش تحت زین ازلک هایگ رد تاردیهوبرک یاوتحم شیازفا ،قیقحت
Farahani et al., 2020
.) شرازگ
تسا هدش هوبرک هک
تاردی اه ی لولحم لک کشخ شنت تحت ی
ناتک رد ازفا شی هتفای مهم شقن هک ی
ظنت رد می زمسا
،ی خذ هری
دار راهم و نبرک لاکی
( دنتشاد
Bakry et al., 2012
).
لولحم کیبروکسآ اب یشاپ لولحم اب هناد درکلمع .دش تاردیهوبرک یاوتحم و هناد درکلمع دوبهب هب رجنم دیسا
شاپ هدام نیا ی
7 / 22 لودج( تشاد شیازفا دصرد 5
کیبروکسآ .) یتنآ کی دیسا
ریغ نادیسکا یارب ناهایگ هک تسا یمیزنآ
تظافح دوخ زا بیسآ
هنوگ فذح و راهم قیرط زا ویتادیسکا ( نژیسکا لاعف یاه
یم هدافتسا )ROS
( دننک
Gill &Tuteja, 2010
کیبروکسآ .) رد دیسا
شنت هب تمواقم ،لولس هعسوت ،یلولس هراوید دشر ،زتنسوتف لماش یددعتم یاهدنیآرف یلربیج ،نلیتا زتنس و یطیحم یاه
ن ،اه
دیه و نینایسوتنآ یم تکرش نیلورپ لیسکور
( دنک
Smirnoff & Wheeler, 2000
.) زا نیا رد درکلمع شیازفا یارب یبسانم هدام ور
یم ناهایگ شرازگ .دشاب
هدش تسا هک دربراک تظلغ یاه آ فلتخم کیبروکس سا
دی ارش رد طی کشخ شنت ی
گ رد های اونیک ببس دوبهب
،درکلمع اوتحم ی بسن ی و بآ صخاش یاه دشر ی گ های ش د (
Mahdavi Rad et al., 2022
.)
لودج 5 کیبروکسآ روتکاف یارب اونیک هایگ تاردیهوبرک یاوتحم و هناد درکلمع نیگنایم هسیاقم. .دیسا
Seed yield Carbohydrate Ascorbic acid (g m-2) (mg g-1FW) Non-application 161.6b±15.03 3.225b±0.169 application 209.1a±18.00 3.465a±0.182
نیگنایم تفص ره یارب ینعم توافت ،دنتسه کرتشم فرح کی یاراد لقادح هک ییاه
نومزآ ساسا رب یراد جنپ لامتحا حطس ردLSD
.دنرادن دصرد
کیبروکسآ دربراک اب یدشر یاهرتماراپ شیازفا یرگید ققحم ریغ و شنت طیارش ود ره تحت ترذ هایگ رد دیسا
نت یکشخ ش
کیبروکسآ ریثات هجیتن رد دشر شیازفا نیا هک دندرک نایب و هدرک هدهاشم مه و تسا یلولس میسقت یور دیسا
ینچ کیبروکسآ ن دیسا
هب یتنآ لوکلوم کی ناونع نایز تارثا ،نادیسکا
یم شهاک ار یکشخ شنت روآ نآ .دهد
دربراک اب ار هناد نزو شیازفا نینچمه اه
کیبروکسآ رد دیسا
دشر ناهایگ و هدید شنت ناهایگ درک شرازگ لامرن طیارش رد هدرک
ه یم شیازفا نیا هک دنتشاد راهظا و ت
هب دناو
تلایمیسآ لاقتنا و زتنسوتف شیازفا ببس کیبروکسآ هب طوبرم یکشخ شنت تارثا شهاک هجیتن رد هناد هب اه
سا دشاب دی
(
Dolatabadian et al., 2010
لحم هک تسا هدش شرازگ .) لو
کیبروکسآ اب یشاپ یتافص یور یکشخ شنت بولطمان تارثا دیسا
هتسب دننام هنزور ندش
یم شهاک ار هایگ دشر و زتنسوتف دنیآرف ،نیئتورپ زتنس ،لک لیفورلک ،ییاذغ داوم بذج ،اه د
ده
(
Hafez & Gharib, 2016
.)
یرایبآ رامیت لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم کیبروکسآ لماع و
لیفورلک تظلغ یارب دیسا هک داد ناشن بآ یبسن یاوتحم وa
نیرتشیب نآ اه رد طیارش مدع لولحم یشاپ اب کیبروکسآ سا
دی ارش و طی بآ یرای سر ات یگدی و )دهاش( لماک نیرتمک
آ ن طیارش رد اه
لولحم یشاپ اب کیبروکسآ سا
دی و بآ یرای هلحرم عورش ات یهدلگ
دش شنت(
دی ) هب تسد دمآ . هزیگنر یاوتحم شهاک یاه
یزتنسوتف
لیفورلک(
لیفورلک ،a
شنت طیارش تحت بآ یبسن یاوتحم و )اهدیئونتوراک وb
مک بآ کیبروکسآ لماع حطس ود ره رد دیدش ی دیسا
ناشن هک دش هدهاشم بیسآ هدنهد
شان ی شنت زا نیا هب لودج( تسا تافص 0
.)
707
ةلجم
،مود ةرامش ،مراهچ و هاجنپ ةرود ،ناریا یعارز ناهایگ مولع 0407
ققحم ا ( دننام یددعتم ن
Razzaq et al., 2017
) ( ،جیوه هایگ رد
Caser et al., 2018
میرم هایگ رد ) و یلگ
(
El-Shamy et al., 2022
هباشم یکشخ شنت هجیتن رد ار لیفورلک یاوتحم شهاک اونیک هایگ رد ) اب
اتن ی ج ا ی ن قحت ی ق شرازگ
شهاک .دندرک اوتحم
ی فورلک لی گ رثکا رد ناهای هب تسا نکمم شنت تحت لد
لی زا مه سگ یگتخی اهاشغ ی ت ه دیئوکلای اب هارم
هیزجت
ب رتشی فورلک زتنس زا لی
رط زا قی کشت لی زنآ می اه ی لوئتورپ کیتی فورلک دننام زلای
ت لوئسم هک هیزج
فورلک لی تسا دشاب ،
(
Rong-Hua et al., 2006
.)
لودج .6 کیبروکسآ روتکاف و یرایبآ رامیت لباقتم تارثا نیگنایم هسیاقم .اونیک هایگ ییایمیشویب تافص یارب دیسا
Chl-a Chl-b Carotenoids Phenol
Irrigation treatments Ascorbic acid (mg g-1 FW) (mg Gallic acid/ g
FW) Irrigation to the full maturity stage Non- application 2.167b±0.061 1.852b±0.128 1.459b±0.070 4.741e±0.068
Application 2.805a±0.046 1.826c±0.002 1.365b±0.048 5.032d±0.125 Irrigation to the flowering stage Non- application 1.066d±0.008 1.618d±0.006 1.308b±0.003 6.490b±0.023 Application 1.915c±0.005 1.550e±0.008 1.352b±0.002 7.059a±0.049 Irrigation to the dough development stage Non- application 2.148b±0.006 1.479f±0.005 1.099c±0.043 5.403c±0.053 Application 2.116b±0.009 2.035a±0.015 1.645a±0.009 5.346c±0.069
لودج همادا 6
کیبروکسآ روتکاف و یرایبآ رامیت لباقتم تارثا نیگنایم هسیاقم. دیسا
.اونیک هایگ ییایمیشویب تافص یارب
Flovonoid RWC Leaf protein Proline
Irrigation treatments Ascorbic Acid (mg Quercetin/
g FW)
)%( (mg g-1 FW) (µmol g-1FW) Irrigation to the full maturity stage Non- application 0.913e±0.010 85.4b±2.644 0.791a±0.036 3.435f±0.087
Application 1.253c±0.037 88.4a±1.770 0.734a±0.020 5.018e±0.065 Irrigation to the flowering stage Non- application 1.117d±0.026 63.4e±1.031 0.339d±0.007 6.599b±0.008 Application 1.875a±0.029 77.6d±1.029 0.650b±0.005 7.349a±0.005 Irrigation to the dough development stage Non- application 1.129d±0.017 80.3c±1.526 0.554c±0.002 5.185d±0.005 Application 1.403b±0.048 84.2b±0.716 0.841a±0.005 5.743c±0.007
نیگنایم تفص ره یارب ینعم توافت ،دنتسه کرتشم فرح کی یاراد لقادح هک ییاه
نومزآ ساسا رب یراد لامتحا حطس ردLSD
جنپ .دنرادن دصرد
صخاش زا یکی بیسآ هک ییاه
داجیا یاه یم ناشن ار ویتادیسکا شنت هجیتن رد هدش
یم بآ یبسن یاوتحم ،دهد شاب
شهاک و د
جیاتن دننام نآ نیا
ققحم طسوت قیقحت ا
( اونیک ریظن فلتخم ناهایگ رد یددعتم ن
Aziz et al., 2018
) ، مدنگ
(
Hafez & Gharib, 2016
هایگ و ) اونیک و سیلوج (
Lin & Chao, 2021
) .تسا هدش شرازگ
شیازفا اوتحم ی بسن ی ت هس ره رد بآ رامی
بآ یرای اب لولحم یشاپ کیبروکسآ سا
دی لودج( دمآ تسد هب 0
اوتحم ظفح .) ی
لااب ی
بسن ی رد گرب بآ طیارش
شنت یتبوطر هب سو هلی کیبروکسآ سا
دی ناشن تسا نکمم ب ماکحتسا هدنهد
رتشی د راوی ه لولس ی و تمواقم
نآ زا ربارب رد تسد
گ دشر دوبهب .دشاب بآ نداد های
ت تحت یاهرامی بآ شنت ی م ی دناوت رد هجیتن دوبهب یاوتحم بسن ی آ شان ب ی زا
لولحم یشاپ اب کیبروکسآ سا
دی ( دشاب
Naz et al., 2016
.)
مدع حطس رد گرب نیئتورپ رادقم لولحم
کیبروکسآ اب یشاپ شنت طیارش ود ره تحت دیسا
مک بآ حطس رد و )دیدش و میلام( ی
لولحم اب یشاپ دیدش شنت تحت دیس مک
بآ لودج( داد ناشن شهاک ی 0
هایگ رد یکشخ شنت طیارش تحت گرب نیئتورپ شهاک .)
نیا جیاتن اب قباطم وج ( دش هدهاشم قیقحت
Gangi et al., 2016
شنت طیارش رد نیئتورپ یاوتحم شهاک .) مک
بآ یم ی هب دناوت
لاکیدار اب نیئتورپ شنکاو ببس میزنآ تیلاعف شیازفا و زتنس شهاک ،دازآ یاه
هیزجت یاه نیمآ یاهدیسا شیازفا و نآ هدننک
دازآ ه
( دشاب نیلورپ دننام
Bajji et al., 2001
.)
یاوتحم دوبهب لیفورلک
لولحم هلیسو هبa
یشاپ کیبروکسآ اب تبثم شقن رگنایب هک دش هدهاشم یرایبآ رامیت هسره رد دیسا
یم تفص نیا یور بیکرت نیا لودج( دشاب
4 .) ،جیاتن نیا قبط
Aziz et al.
(2018)
کیبروکسآ دربراک هک دندرک شرازگ ببس دیسا
هزیگنر یاوتحم ،هایگ دشر دوبهب ت اونیک هایگ رد نیلورپ یاوتحم و یزتنسوتف یاه
.دش یکشخ شنت فلتخم حوطس تح
El-Bially et al.
(2018)
رامیت نادرگباتفآ ناهایگ هک دندرک نایب کیبروکسآ اب هدش
لک شهاک یکشخ شنت طیارش تحت دیسا لیفور
رامیت هب تبسن یرتمک هدشن
کیبروکسآ نینچمه و دنتشاد اه ریغ و شنت طیارش ود ره تحت هناد درکلمع رب بولطم رثا دیسا
ت شن
.داد ناشن یکشخ