/
68هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
:ﻪﺒﺗﺎﮑﻣ سردآ*
ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ،ناﺪﻫاز ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ناﺪﻫاز .
ﺖﺴﭘ :ﮏﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا [email protected]
ﺳرﺮﺑ ﯽ هرﺎﺼﻋ ﺮﺛا ﺎﻫ
ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ي ﻣﻮﻣ
ﯿﺎ ﯽﯾ
، ﻨﭘ ﯿ ﺮ ﻣﺮﺗ ﺮﺑ ﻪﺑﻮﭼدرز و دﺎﺑ ﯿ
ﻢ نﺎﻣرد و ﮕﺘﺴﮑﺷ
ﯽ رد ناﻮﺨﺘﺳا
اﺮﺤﺻ شﻮﻣ ﯽﯾ
ﯽﻬﻟا ﺐﯿﺒﺣ ﻦﯿﺴﺣﺪﻤﺤﻣ
1و 2
، *
وزرآ ﻟاﺪﺒﻋ ﻠ ﻬ ﺞﺒﻨﮔ ﯽ
2 و
مﺪﻘﻣ يرﺎﺼﻧا ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ، 3 2
و
، 4
ﻣا ﯿ ﺮ رﯾ ﮕ ﯽ
، 2
ﻠﻋ
ﯽ 2 ﯽﺣور ﺐﻟﺎﻃﻢﯾﺮﻣ ، 2 ﯽﻧاﺮﺠﻨﺳ
1 - ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا ناﺮﯾا ،ناﺪﻫاز ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ناﺪﻫاز ﺪﺣاو ،ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ
2 - ناﺮﯾا ،ناﺪﻫاز ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ناﺪﻫاز ﺪﺣاو ،ﺖﻣﻼﺳ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
3 - ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا هوﺮﮔ يرﺎﺘﺳﺮﭘ ﻧاد ،ناﺪﻫاز ﺪﺣاو ، ناﺮﯾا ،ناﺪﻫاز ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸ
4 - ،دﺎﺘﺳا يژﻮﻟﻮﯿﻣﺪﯿﭘا هوﺮﮔ رﺎﻣآ و
ﯽﺘﺴﯾز ، ﺰﮐﺮﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ يﺎﻘﺗرا ﺖﻣﻼﺳ ، ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺪﻫاز
،ناﺪﻫاز ، ناﺮﯾا
هرود / ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
هرﺎﻤﺷ / 3
/ نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
/ ﻞﺴﻠﺴﻣ 88
:ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻓﺎﯾرد 21
/ 2 / 1400 ﻟﺎﻘﻣ شﺮﯾﺬﭘ :ﻪ
1/
4 / 1400
ﻪﻣﺪﻘﻣ :
ﻧاﻮﺨﺘﺳا ﻢﯿﻣﺮﺗ يﺎﻬ
و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﯽﺷﺎﻧ هﺪﺷ ﻪﺘﺴﮑﺷ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﯾ
زا نﺎـﻘﻘﺤﻣ ﻪـﺟﻮﺗ درﻮـﻣ فاﺪـﻫا زا ﮏـﯾژﻮﻟﻮﺗﺎﭘ
هرﺎﺼﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا فﺪﻫ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ ناﻮﺨﺘﺳا ﺪﻧور ﺮﺑ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
ﺪـﺷ دﺎﺠﯾا ﯽﺑﺮﺠﺗ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ رد يزﺎﺳ رد ه
ﻋ ﻪﺑ ﯽﯾاﺮﺤﺻ شﻮﻣ رﻮﻤﻓ ناﻮﺨﺘﺳا .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﻮﮕﻟا ناﻮﻨ
شور و داﻮﻣ :ﺎﻫ
يور ﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﯽﺑﺮﺠﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ 21
ﻮﻣ ﺮﺳ ﯽﺷﻮﻬﯿﺑ زا ﺲﭘ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﯾاﺮﺤﺻ ش ،
شﺮﺑ 3 ﯿﺘﻧﺎﺳ يﺮﺘﻤ رد
ﻪﯿﺣﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا رﻮﻤﻓ ﺎﺑ و دﺎﺠﯾا صﻮﺼﺨﻣ ﺶﮑﭼ
ﺗ ﻪﺑ نﻮﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﺳ و هرﺎﺼﻋ نوﺪﺑ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ،ﯽﺣاﺮﺟ زا ﺲﭘ .ﺪﺷ ﻪﺘﺴﮑﺷ ﺐﯿﺗﺮ
زود 200 ، 500 ، 1000 ﯽﻠﯿﻣ .ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ار هرﺎﺼﻋ نﺪﺑ نزو مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﻫ يازا ﻪﺑ مﺮﮔ 21
زور ﯽﺣاﺮﺟ زا ﺲﭘ
، نﺎﺳآ ﮐ مﺎﺠﻧا ﯽﺸ ﺪﺷ
و
ﻊﻃﺎﻘﻣ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﻞﺤﻣ زا و ﻪﯿﻬﺗ
ﻣآ ﮓﻧر ﯿ ﺰ و يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﺘﺴﯿﻫ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ و ﺪﻧﺪﺷ ي يﺮﺘﻣﻮﻓرﻮﻣﻮﺘﺴﯿﻫ
ﺖﻬﺟ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺰﯿﻟﺎﻧآ
هداد زا ﺎﻫ راﺰﻓا مﺮﻧ ﯾوSPSS
ﺶﯾاﺮ 21 .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
ﻪﺘﻓﺎﯾ :ﺎﻫ
ﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ فﻼﺘﺧا ،ﯽﺟوز ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ نﻮﻣزآ ﻣﯿ
ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ناﻮﺨﺘﺳا و ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا ،ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﻻ
رد رﻼﻣ وﺮﮔ ه
نﻮﻣزآ مﻮﺳ ﻘﺑ ﺎﺑ
ﯿ ﻪ هوﺮﮔ ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺎﻫ ﺎ
ﺖﺷاد يراد )
05 /0 P<
( هوﺮﮔ رد هرﺎﺼﻋ ﺖﻓﺎﯾرد داد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ ﻓا ﺎﺑ نﻮﻣزآ يﺎﻫ
ﺮﺠﻨﻣ زود ﺶﯾاﺰ
ﺳا هﺪﯾدﺮﮔ رﻼﻣﻻ ناﻮﺨﺘﺳا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و هﺪﺷ ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا و ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ .ﺖ
ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ :يﺮﯿﮔ
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺤﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ ﻪﺑﻮﭼدرز و دﺎﺑ ﺮﯿﻨﭘ ،ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﮏﯾﺮ
ﯽﻣ و هدﻮﺑ ﯽﯾاﺮﺤﺻ شﻮﻣ رد ناﻮﺨﺘﺳا ﻢﯿﻣﺮﺗ اﻮﺗ
.دﻮﺷ حﺮﻄﻣ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ نﺎﻣرد ياﺮﺑ يﺪﯾﺪﻧﺎﮐ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻧ
هژاو ﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :ي
ﻪﺑﻮﭼدرز ،دﺎﺑﺮﯿﻨﭘ ،ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ ،ﯽﯾاﺮﺤﺻ شﻮﻣ ،ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ .
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﺑﺮـﺿ زا ﯽـﺷﺎﻧ ﯽﻧاﻮﺨﺘﺳا ﺺﯾﺎﻘﻧ ﻢﯿﻣﺮﺗ و يزﺎﺳزﺎﺑ ،ﺎـﻫ
ﺖﻧﻮﻔﻋ ،ﺎﻫرﻮﻣﻮﺗ يرﺎﻤﯿﺑ و ﺎﻫ
زا ،ناﻮﺨﺘـﺳا ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ يﺎـﻫ
ﺶﻟﺎــﭼ ﺤﻣ و نﺎــﺣاﺮﺟ گرﺰــﺑ يﺎــﻫ ﯽــﻣ نﺎــﻘﻘ
) ﺪــﺷﺎﺑ 1 .(
ﯽﮕﺘــﺴﮑﺷ ﻢﯿﻣﺮــﺗ يور ﺮــﺑ هﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا تﺎــﻘﯿﻘﺤﺗ يﺎــﻫ
يدﻮـﺒﻬﺑ ﺪﻧور رد نﺎﻣز ﻞﻣﺎﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﯽﻧاﻮﺨﺘﺳا ﯽﻣ ﺮﺛﻮﻣ .ﺪﺷﺎﺑ ناﻮﺨﺘﺳا اراد ﺎﻫ ي ﻓﺮﻇ ﯿ ﺖ قﻮﻓ هدﺎﻌﻟا ا ي ﺑ اﺮ ي
ﻣﺮﺗ ﯿ ﻢ ﺑ ،ﺐﺳﺎﻨﻣ نﺎﻣرد ﺎﺑ و ﺪﻨﺘﺴﻫ دﻮﺧ ﯿ
ﺮﺘﺸ ﮕﺘﺴﮑﺷ ﯽ ﺎـﻫ
ﻫ نوﺪﺑ ﯿ ﭻ ﻪﺿرﺎﻋ ا ي ﯽﻣ يزﺎﺳزﺎﺑ ﺪﻧﻮـﺷ
ﺎـﻣا ﻢﯿﻣﺮـﺗ ـﺧﺮﺑ ﯽ
ﮕﺘﺴﮑﺷ ﯽ ﺎﻫ ﺎـﺑ ﺗﻼﮑـﺸﻣ ﯽ و هدﻮـﺑ هاﺮـﻤﻫ ﯽﻧﺎـﻣز
ﻪـﮐ ـﯾ ﮏ
ﺪﻨﮐ ﻪﺑ ناﻮﺨﺘﺳا ي
ﻣﺮﺗ ﯿ ﻢ ﺧﺎﺗ دﻮﺷ ﯿﺮ رد و ﻢﯿﻣﺮﺗ ﻣﺎـﮕﻨﻫ ﯽ
ﻪﮐ ﯾ ﮏ ﻣﺮـﺗ ﻼـﺻا ناﻮﺨﺘـﺳا ﯿ
ﻢ ﻧ ددﺮـﮕ ناﻮﺨﺘـﺳا مﺎـﻧ ﻪـﺑ ،
ﻣ هﺪﻧاﻮﺧ هدرﻮﺨﻧ شﻮﺟ ﯽ
دﻮﺷ ﻊﯾﺮﺳ مﺎﯿﺘﻟا ﻪﭼ ﺮﻫ . ﻞﮑﺷ ﺮﺗ
رادرﻮــﺧﺮﺑ يﺮﺘـﺸﯿﺑ مﺎﮑﺤﺘـﺳا زا ﯽﻧاﻮﺨﺘــﺳا ﻪـﺼﯿﻘﻧ دﺮـﯿﮔ اﻮﺧ و هﺪﺷ ﺮﺘﻤﮐ ﺮﯿﺧﺎﺗ ﺎﺑ ﯽﮔدرﻮﺧ شﻮﺟ لﺎﻤﺘﺣا و دﻮﺑ ﺪﻫ ﺮـﺘﻤﮐ يﺪﭘﻮﺗرا ﯽﺣاﺮﺟ رد ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ مﺪﻋ و ﺖﻧﻮﻔﻋ زوﺮﺑ ﺰﯿﻧ
) ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ 2-4
.(
ناﻮﺨﺘـﺳا ندرﻮﺨﻧ شﻮﺟ ﯽـﻣ
ﻪـﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺖﻠﻋ
،ﺖﻧﻮﻔﻋ دﻮﺟو و ناﻮﺨﺘﺳا مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ ﻪﺑ هدﺮﺘﺴﮔ ﺐﯿﺳآ
ﺶﻫﺎﮐ نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﺮﺟ
ﯾ نﺎ ﻮﺧ ن ﻪﺑ ﯽﮕﺘـﺴﮑﺷ ﻞﺤﻣ اﺪـﺟ ،
ﺎﻬﺘﻧا نﺪﺷ ي
ﻮﺨﺘﺳا ﻪﺘﺴﮑﺷ نا
، نداد ﺖﮐﺮﺣ ﺮﯿﺧﺎﺗ ﯽﺘﺣ و
نﺎﻣرد عوﺮﺷ ﺪﺷﺎﺑ
) 5،6 .(
ﺒﻃ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯿﻌ
،تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا يرﺎﯿﺴﺑ و ﯽ ز داﻮﻣ
ﯾ ﺘـﺴ ﯽ
ﺰﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ تﺎﻘﺘﺸﻣ و ﯾ
ﻪﻨ يا ﻣا ﯿ راوﺪ اﺮـﺑ هﺪﻨﻨﮐ ي
ﻪـﺑ
ﺒﻧﺎﺟ ضراﻮﻋ نﺪﻧﺎﺳر ﻞﻗاﺪﺣ ﯽ
ﺰﻫ ﺶﻫﺎﮐ ، ﯾ
ﻪـﻨ وﺮـﺗ و ﺎـﻫ ﯾ
ﺞ
ﯾ ﮏ آﺮﻓ ﯾ ﺪﻨ ﺮﺳ ﯾ ﻊ ﻣﺮـﺗ ﺪﻣآرﺎﮐ و ﯿ
ﻢ ﻪـﺟﻮﺗ درﻮـﻣ ناﻮﺨﺘـﺳا
ﯽﻣ ﺎﺑ ) ﺪﻨﺷ 7 .(
ﺎﻫوراد ﯽﯾ ﮔ زا ﻪـﮐ ﯿ نﺎـﻫﺎ وراد ﯽـﯾ جاﺮﺨﺘـﺳا
ﯽـﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﻞﻗاﺪـﺣ ﺪﻧﻮـﺷ 75
زا٪ ـﯿﻌﻤﺟ ﺖ نﺎـﻬﺟ درﻮــﻣ
فﺮﺼﻣ ﯽﻣ راﺮﻗ ﻪﮐ ﺪﻧﺮﯿﮔ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ
يﻻﺎﺑ ﺖﯿﻤﻫا نﺎﻣرد
ﺘﻨـﺳ ﺐﻃ ﯽ
ﺎﻫرﻮـﺸﮐ ﺮـﺜﮐا رد ي
ﻪﻌـﺳﻮﺗ لﺎـﺣ رد ﯽـﺘﺣ و
) ﺖـﺳا ﻪﺘﻓﺮﺸﯿﭘ 8،9
.(
ـﺧﺮﺑ ﻪـﮐ هداد نﺎـﺸﻧ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽ
زا
لﻮﮑﻟﻮﻣ ﺎﻫ ي زا هﺪﺷ جاﺮﺨﺘﺳا ﮐﺮﺗ
ﯿ تﺎﺒ ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ اراد ي تاﺮﺛا
ﻬﺘﻟاﺪﺿ ﺑﺎ ﯽ ﺘﻧآ ، ﯽ ﺴﮐا ﯿ ﻧاﺪ ﯽ ﺣا و ﯿ ﺪـﻨﻨﮐﺎ ﯽﮔ ﻻﺎـﺑ ﯽﯾ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ا زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﻪــﮐ
ــﯾ ﻦ رد تﻻﻮــﺼﺤﻣ نﺎــﻣرد
ﺑﯿ رﺎــﻤ ي ﺎــﻫ ي
ﻒﻠﺘﺨﻣ هدﻮﺑ ﺰﯿﻣآ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺖﺳا
) 10 .(
ﻟﺎـﺑ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿﻨ
ﯽ و
ﭘﯿ ﺶ ﻟﺎﺑ ﯿﻨ ﯽ ﻌﺳ ﯽ ﺛﺄﺗ تﺎﺒﺛا رد ﯿ
تاﺮ ﮐﺮﺗ ﺖﺒﺜﻣ ﯿ
تﺎﺒ ﮔ ﯿ ﻫﺎ ﯽ
ﮑﺸﺗ ﺮﺑ ﯿ ﻞ ﺮﺗﺎﻣ ﯾ ﺲ ﻧاﻮﺨﺘﺳا ﯽ ﺎﻌﻓ و ﻟ ـﯿ ﺖ ﻟﻮﻠـﺳ ﯽ نآ ﺪـﻧراد
) 11 .(
ﮑـــﺸﺗ ﯿ ﻞ ﺮﻘﺗ ناﻮﺨﺘـــﺳا ﯾ
ًﺎـــﺒ 4 ﺎـــﺗ 6 لﻮـــﻃ هﺎـــﻣ
ﻣ ﯽ ﺖﺳﻼﺑﻮﺌﺘﺳا .ﺪﺸﮐ ﺮﺗﺎـﻣ ﺎﻫ
ﯾ ﺲ ـﻟآ ﯽ ﯽـﻧژﻼﮐ ﺪﺟ ـﯾ ﺪ ار
ـﻣ ﺰﺘﻨﺳ ﯽ زو ندﺮـﮐ دازآ ﺎـﺑ و ﺪـﻨﻨﮐ ﯾ
لﻮـﮑ ﺎـﻫ ي ﺮﺗﺎﻣ ﯾ ـﺴ ﯽ
ﮏﭼﻮﮐ تارذ ترﻮـﺻ ﻪﺑ ﺎـﺸﻏ ﻪـﺑ ﻞـﺼﺘﻣ
ء،
فﺮـﻃ ﮏـﯾ زا
ﺴﻠﮐ ﯿ ﻢ ـﻣ ﺰـﮐﺮﻤﺘﻣ ار تﺎﻔـﺴﻓ و ﯽ
ﻨﮐ ـﻨ ﺪ و ﺮـﮕﯾد فﺮـﻃ زا
هﺪـــﻧرادزﺎﺑ ﺎـــﻫ
ي ﻧﺎـــﮐ ﯽ زﺎـــﺳ ي ﭘ ﺪـــﻨﻧﺎﻣ ﯿ تﺎﻔـــﺴﻓوﺮ ـــﯾ
ﺎ
ﻠﮔﻮﺌﺗوﺮﭘ ﯿ نﺎﮑ ﺰﻧآ ﺮﻈﻧ زا ار ﺎﻫ ﯾﻤ
ﯽ ﺮﺨﺗ ﯾ ﺐ ﻣ ﯽ ﺪﻨﻨﮐ ﺚـﻋﺎﺑ و
ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻧﺎﮐ ﯽ زﺎﺳ ي ﺮﺗﺎـﻣ ﯾ ﺲ ﯽـﻣ نوﺰـﻓا زور ﺪﻫاﻮـﺷ .ﺪﻧﻮـﺷ
زا مﺮـﻧ ﺖـﻓﺎﺑ نﻮﯿﺳﺎﮑﯿﻔﯿﺴﻠﮐ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﯽﻋﺪﻣ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻪﻠﻤﺟ و يزﺎـﺳزﺎﺑ ،ﯽـﻌﯿﺒﻃ ﺪﺷر رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ هﺪﯾد ناﻮﺨﺘﺳا ﻢﯿﻣﺮﺗ ﻮﺷ
) د 12 .(
هرﺎﺼﻋ و تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺶﻘﻧ هرﺎـﺼﻋ ﻪـﻠﻤﺠﻨﻣ ﯽـﻌﯿﺒﻃ يﺎـﻫ
زا يﺮﯿﮕـﺸﯿﭘ رد ﻪـﺑﻮﭼدرز و دﺎﺑ ﺮﯿﻨﭘ ،ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ ﯽﻠﮑﻟاورﺪﯿﻫ ﺖـﺑﺎﺛ ضاﺮـﻣا ﺮﯾﺎـﺳ نﺎـﻣرد و ﻢﺧز ﻢﯿﻣﺮﺗ ،ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮐﻮﭘ ) ﺖـﺳا هﺪﺷ 13-15
.(
ﻣﻮﻣ ـﯿ ﺎ ﯽﯾ ﯾ ـﮑ ﯽ ﺎـﻫوراد زا ي
ﯽﺘﻨـﺳ
كﺎﻨﺒﺴﭼ هرﺎﺼﻋ ﮏﯾ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﻬﺟ ﻧﯿ
ﻪﻤ ﺪﻣﺎﺟ
ﮓﻧر ﻪﺑ ﺳ ﯿ هﺎ - هﻮﻬﻗ ا هﻮﻬﻗ ﺎﯾ و ي ﯽﻣ هﺮﯿﺗ يا
و ﺪﺷﺎﺑ ﻢـﻫرد زا
ﻪـﺑ ﯽﯾﺎـﯿﻣﻮﻣ مﺎﻧ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫﺮﺒﯿﻓ و ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ﻦﺘﺨﯿﻣآ هدﻮـﺗ ترﻮﺻ ﯽﻧﺪـﻌﻣ يا
- ،ﯽﻫﺎـﯿﮔ ﺘﻧ رد ﯿ ﻪـﺠ ﺴﮐا ﯿ ـﺳاﺪ ﯿ نﻮ
ﻫﯿ ﻦﺑﺮﮐورﺪ ﺎﻫ ي ﻨﻏور ﯽ هﻮﮐ فﺎﮑﺷ رد ﯽﺑﻮـﺳر يﺎـﻫ
ﻟﻮﺗ ـﯿ ﺪ
ﻣ ﯽ بﺎﻬﺘﻟاﺪـﺿ ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ دﻮﺧ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ رد ﻪﮐ ددﺮﮔ
ﻣ ﯽﻧﺪــﻌﻣ ﺮــﺻﺎﻨﻋ ياراد ﻦﯿﻣﺎــﺘﯾو زا يداﺪــﻌﺗ ،ﻒــﻠﺘﺨ
و ﺎــﻫ
ﻢﯾﺰﻧآ ضاﺮـﻣا نﺎـﻣرد ياﺮـﺑ ﯽﺘﻨـﺳ ﺐـﻃ رد و ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺎﻫ
يرﺎــﻤﯿﺑ ﻪــﻠﻤﺟ زا ﻒــﻠﺘﺨﻣ هدﺎﻔﺘــﺳا ﯽﻧاﻮﺨﺘــﺳا يﺎــﻫ
) دﻮﺷ ﯽﻣ 13،16
.(
ﻣﻮﻣ ﯿﺎ ﯽﯾ ﻪﺑ ﻞﮑﺷ ﮐارﻮﺧ ترﻮـﺻ ﻪﺑ و ﯽ
ﯽﻌــﺿﻮﻣ اﺮــﺑ
عاﻮــﻧا نﺎــﻣرد ي ﻢــﺧز
ﺎــﻫ
، بﺎــﻬﺘﻟا ﻞــﺻﺎﻔﻣ و
يرﺎﻤﯿﺑ د و دراد دﺮﺑرﺎﮐ ناﻮﺨﺘﺳا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ر
) ﺖـﺳا هﺪـﺷ تﺎـﺒﺛا نآ ﯽﻧﺎـﻣرد تاﺮﯿﺛﺎـﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ 17،18
.(
/
70هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
ﻪﺗﻮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ دﺎﺑﺮﯿﻨﭘ صاﻮﺧ ﺮﺘﺸﯿﺑ و ﺖﺳا ﺰﺒﺳ ﻪﺸﯿﻤﻫ و يا
مﺎـﻧ ﻪـﺑ يﺪﯿﺋوﺮﺘـﺳا يﺎـﻫ نﻮـﺘﮐﻻ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ نآ ﯽﻧﺎﻣرد .ﺖـﺳا نآ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻧژوﺮﺘﺳا ﻪﺒﺷ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﺎﻫﺪﯿﻟﻮﻧﺎﺘﯾو رد ﺖــﻟﺎﺧد ﺎــﺑ تﺎــﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦــﯾا ﻪــﮐ هداد نﺎــﺸﻧ تﺎــﻘﯿﻘﺤﺗ ﺑﺎﺘﻣ ﺶﯾاﺰــﻓا ﺚــﻋﺎﺑ ،ﺮﻔــﺴﻓ و ﻢﯿــﺴﻠﮐ بﺬــﺟ و ﻢــﺴﯿﻟﻮ
ناﻮﺨﺘﺳا ) ﺖﺳا هﺪﺷ رﻮﯿﻃ رد يزﺎﺳ 4،19
ردﻮﭘ ،ﻪﺑﻮﭼدرز .(
هﺎﯿﮔ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ موﺰﯾر
Curcuma longa
ﺎﯾﺎﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ .ﺖﺳا
گﺮــــﺑ زا هﺪﯿــــﺷﻮﭘ و ﺪــــﻨﻠﺑ يﺎــــﻫ
، و ﺰــــﯿﺗ كﻮــــﻧ
ﻞــﮔ تاﺮــﺛا ياراد ﻪــﺑﻮﭼدرز .ﺖــﺳا يرﻮﭙﯿــﺷ درز يﺎــﻫ
ﯽﻧﺎﻃﺮــﺳ ﺪــﺿ ،ﯽﻧاﺪﯿــﺴﮐا ﯽــﺘﻧآ ،ﯽﺑﺎــﻬﺘﻟا ﺪــﺿ ﯽــﺘﺣ و
،ﻢــﺳآ ،ﺖــﺑﺎﯾد نﺎــﻣرد رد و ﺖــﺳا ﯽﮔﺪــﻨﻨﮐ ﯽﻧﻮﻔﻋﺪــﺿ ) دﻮﺷ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺮﯿﻏ و هﺪﻌﻣ ﻢﺧز 20
ﺶﻫوﮋﭘ ﻖﺒﻃ .(
ﺎـﻫ
مﺎـﻧ ﻪـﺑ ﻪﺑﻮﭼدرز رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﮕﻧر ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺮـــﻤﻋ لﻮـــﻃ و ﺖـــﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﺰﯾﺎـــﻤﺗ يور ﺮـــﺑ ﻦﯿﻣﻮـــﮐرﻮﮐ ﺖﺳﻼﺑﻮﺌﺘﺳا ﺖﺳﻼﮐﻮﺌﺘﺳا و ﺎﻫ
ﯽﻫﺎﮕـﺸﯾﺎﻣزآ ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﺎـﻫ
سﺎﺳا ﺮﺑ و ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
Folwarczna
رد ﺶﻧارﺎـﮑﻤﻫ و
لﺎﺳ 2010 يﻻﺎـﺑ يﺎـﻫزود فﺮـﺼﻣ ﻪـﮐ ﺪـﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ
يﺎـﻫ شﻮﻣ رد ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮐﻮﭘ زا ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻻﺎﻤﺘﺣا ﻦﯿﻣﻮﮐرﻮﮐ ) ﺪﯾﺎﻤﻧ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﯽﯾاﺮﺤﺻ 15
ترﻮﺻ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .(
و دﺎـﺑﺮﯿﻨﭘ ،ﯽﯾﺎـﯿﻣﻮﻣ ﯽـﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﯿﺿﺮﻓ ،ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺘـﺳا ﻞﯿﮑـﺸﺗ ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﺑﻮﭼدرز ﻞﮑـﺷ ،ددﺮـﮔ ناﻮﺨ
ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﯽﺑﺎـﯾزرا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا زا فﺪﻫ و ﺖﻓﺮﮔ رد رﻮـﻤﻓ ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﻢﯿﻣﺮﺗ رد ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ ﻦﯾا .دﻮﺑ ﯽﯾاﺮﺤﺻ شﻮﻣ ﯽﻧاﻮﯿﺣ لﺪﻣ
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻊﻤﺟ يﺮﯿﮔ هرﺎﺼﻋ و يروآ
زا ﯽﺑﺮﺠﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد نﺎﻫﺎﯿﮔ
ﺖﺴﯾز نﺎﺘـﺳا مﻮـﺑ
نﺎﺘﺴﭼﻮﻠﺑ و نﺎﺘﺴﯿﺳ ـﯿﻣﻮﻣ هﺎـﯿﮔ ﻞﻣﺎﺷ
) ﯽﯾﺎ
Mummy
plants
) دﺎـﺑ ﺮﯿﻨﭘ ،(
Withania coagulans
ﻪـﺑﻮﭼدرز و (
)
Curcuma longa
( يرﺎﻄﻋ زا ﻪﮐ ﺮﻬﺷ ﺢﻄﺳ ﺮﺒﺘﻌﻣ يﺎﻫ
ناﺪﻫاز ﻪﯿﻬﺗ ﺪﺷ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﺪﻧ هرﺎـﺼﻋ ﻞـﻤﻋ
يﺮـﯿﮔ و
ﮏﺸﺧ ﺲﭙﺳ هرﺎـﺼﻋ ندﺮـﮐ
ﺎـﻫ يزﺎـﺳوراد هﺪﮑـﺸﻧاد رد ناﺮــﻬﺗ هﺎﮕــﺸﻧاد
.ﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا هرﺎــﺼﻋ
يﺮــﯿﮔ شور ﻪــﺑ
ﯽﻠﮑﻟاورﺪﯿﻫ ﻖـﺒﻃ ﺮﺑ و
) تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ 13،19،21
،(
ﻂـﺳﻮﺗ
لﻮﻧﺎـﺗا لﻼـﺣ ﺎـﺑ و ﻪﻠـﺴﮐﻮﺳ هﺎﮕﺘﺳد 70
% مﺎـﺠﻧا ﺪـﺷ ،
لﻮﻠﺤﻣ يرﺎﺗور هﺎﮕﺘﺳد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻞﺻﺎﺣ )
Heidolph-
Germany
( ﺪــﯾدﺮﮔ ﻆﯿــﻠﻐﺗ ءﻼــﺧ ﻂﯾاﺮــﺷ رد و
ياﺮــﺑ
ندﺮـﮐ ﮏﺸﺧ يﺎـﻣد رد زور ﻪـﺳ تﺪـﻣ ﻪـﺑ
39 ﻪـﺟرد
ﯽﺘﻧﺎــﺳ ﺖــﻓﺮﮔ راﺮــﻗ نوآ هﺎﮕﺘــﺳد رد داﺮﮔ ﺲﭙــﺳ و
رد
يﺎﻣد 20 - ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد داﺮﮔ
و فﺮﻇ رد ﻪﺸﯿﺷ
ﺖـﻬﺟ يا
يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ تاﺮﯿﯿﻐﺗ زا
ﻢﯿﻘﺘـﺴﻣ رﻮـﻧ زا رود و
ﺪﯿﺷرﻮﺧ يراﺪﻬﮕﻧ
زا ﺺﺨﺸﻣ يﺎﻫزود ﻪﯿﻬﺗ ياﺮﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ
نزو رد و ﻦﯿﻌﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ ﺺﺨـﺸﻣ يﺎـﻫ
ﻞﺣ ﺮﻄﻘﻣ بآ رد .ﺪﻧﺪﺷ
تﺎﻧاﻮﯿﺣ يور ﯽﻫﺎﮕــﺸﯾﺎﻣزآ ﯽــﺑﺮﺠﺗ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ 21
ﺮــﺳ شﻮــﻣ
ﺎﺑ ﻎﻟﺎﺑ ﯽﯾاﺮﺤﺻ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ نزو
300 - 250 ﻦـﺳ و مﺮﮔ 10
ﺎـﻫ شﻮـﻣ .ﺪـﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﺘﻔﻫ ﯽـﺑﺮﺠﺗ تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰـﮐﺮﻣ زا
ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻧ
رﺎـﮐ و رد ﺰـﮐﺮﻣ
ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ مﻮـﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺖﻣﻼـﺳ
دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد ﯽﻣﻼـﺳا
ناﺪﻫاز ﺪﺣاو مﺎﺠﻧا
ﺪﺷ . ﺑ ﻪ رﻮـﻈﻨﻣ و سﺮﺘـﺳا زا ﺰـﯿﻫﺮﭘ
ﻂﯿﺤﻣ ﺎﺑ يرﺎﮔزﺎﺳ شﻮﻣ ،
ﺎﻫ ﺑ ﻪ ـﺘﻔﻫ ﮏـﯾ تﺪـﻣ ﺖـﺤﺗ ﻪ
ﺑ رﻮﻧ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪ
ﯽﯾﺎﻨﺷور ﻪﺧﺮﭼ ترﻮﺻ -
ﯽﮑﯾرﺎﺗ 12 ﺎﺳ ﻪﺘﻋ
يﺎﻣد رد و 23
ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﻪﺟرد ﺖـﺑﻮﻃر ،داﺮـﮔ
ﯽﺒـﺴﻧ 60
رد ﺪﺻ ﺲﻔﻗ رد و ﻪـﺑ و ﺪﻧﺪـﺷ يراﺪـﻬﮕﻧ ﻪـﻧﺎﮔاﺪﺟ يﺎـﻫ
ﺪﻨﺘﺷاد ﯽﺳﺮﺘﺳد اﺬﻏ و بآ ﻪﺑ دازآ ترﻮﺻ )
2 (.
نﺎﻣرد و ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ دﺎﺠﯾا شﻮﻣ ﻪﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ 4
ـﮔ هوﺮ 5 ﯽﯾﺎـﺗ ـﯾ ﻞﻣﺎـﺷ ﮏ
و نﻮﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﺳ و ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﮏﯾ
شﻮـﻣ ﺮﺳ ﯽـﺳرﺮﺑ ياﺮـﺑ
دراﺪﻧﺎﺘﺳا ) ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﺮﯿﻏ ﻂﯾاﺮﺷ رد زور رد
0 نﺎـﺳآ ﺶﯾﺎـﻣزآ
ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﺪﺷ ﯽﺸﮐ (
ﻪـﺑ ﻪـﮐ ،ﺪﻧﺪـﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ
ﻦﯿﻣﺎــﺘﮐ زا ﯽــﺷﻮﻬﯿﺑ دﺎــﺠﯾا رﻮــﻈﻨﻣ 10
) ﺪــﺻرد
Ketamine
Alfasan, Woerden-Holland
( ناﺰـﯿﻣ ﻪﺑ 50
ﯽـﻠﯿﻣ ﻪـﺑ مﺮـﮔ
يازا مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ ﺮﻫ نﺪـﺑ نزو
ﻦـﯾزﻼﯾاز و 2
) ﺪـﺻرد
Xylazin
Alfasan, Woerden-Holland
( راﺪﻘﻣ ﻪﺑ 5 ﯽﻠﯿﻣ يازا ﻪـﺑ مﺮﮔ
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﻫ نﺪﺑ نزو
هدﺎﻔﺘـﺳا ﯽﻗﺎﻔﺻ ﻞﺧاد ﻖﯾرﺰﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﻪـﯿﺣﺎﻧ ﯽﺷﻮﻬﯿﺑ دﺎﺠﯾا زا ﺲﭘ ،ﺪﯾدﺮﮔ ﻎﯿﺘـﺳ
ﯽـﻨﮕﻟ ﺎـﺗ ﻞـﺼﻔﻣ
يﻮﻧاز ماﺪﻧا ﯽﺘﮐﺮﺣ ﯽﻔﻠﺧ ﭗﭼ ﻪﺑ ترﻮﺻ لﻮﻤﻌﻣ هدﺎﻣآ ﯽﺣاﺮﺟ
ﮔ ﺑ .ﺪﯾدﺮ ﻪﺑ ﯽﺷﺮ لﻮﻃ 3 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ يور ﺖﺳﻮﭘ ﺶـﺨﺑ ﯽﺒﻧﺎـﺟ
ﯽﻔﻠﺧ ماﺪﻧا ﭗﭼ
ﻪﺑ تازاﻮﻣ ناﻮﺨﺘﺳا رﻮﻤﻓ دﺎﺠﯾا و ﺪﯾدﺮﮔ ﺲـﭘ
زا يزﺎﺳاﺪﺟ تﻼﻀﻋ
زا ﻞﺤﻣ لﺎﺼﺗا ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ
، ناﻮﺨﺘـﺳا
رﻮﻤﻓ رد ضﺮﻌﻣ ﺪﯾد راﺮـﻗ ﺖـﻓﺮﮔ ) 2 و ( ﺶـﮑﭼ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ
ﻪﺑﺮﺿ ﺎﺑ و صﻮﺼﺨﻣ
، ﺑ ناﻮﺨﺘﺳا ﻪ ﺘﺴﮑﺷ ﯽﺿﺮﻋ ترﻮﺻ ﻪ
ﺪﺷ و
ﺲﭙﺳ ﻊـﺿﻮﻣ ﺪـﺷ ﻮـﺸﺘﺴﺷ ﻦﯿﻟﺎـﺳ لﺎـﻣﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ و
تﻼﻀﻋ ﺎﺑ ﻪﯿﺣﺎﻧ هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﺦـﻧ ﻪـﯿﺨﺑ ﻞـﺑﺎﻗ بﺬـﺟ ﮏﯿﺘﺘﻨـﺳ
ﯽﻠﭘ تﻻﻮﮑﯿﻠﮔ ﺖﺧﺎﺳ
ﻪﻧﺎﺧرﺎﮐ ﻪـﯿﺨﺑ ﺎﭘﻮﺳ ﺪﻧﺪـﺷ
. ـﺑ زا ﺲـﭘ ﻪ
نﺪﻣآ شﻮﻫ ،ﻞﻣﺎﮐ
ﺲﻔﻗ ﻪﺑ تﺎﻧاﻮﯿﺣ و هﺪـﺷ ﻞـﻘﺘﻨﻣ دﻮﺧ يﺎﻫ
ﺎـﻬﻧآ ﻪـﺑ ﻪـﻧازور ﺖﻧﻮﻔﻋ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ 60000
ﺪـﺣاو
ﯽﻨﭘ ﻦﯿﻠﯿـﺳ ـﺑG
ﻪ ﯽﻧﻼـﻀﻋ ترﻮـﺻ تﺪـﻣ ﻪـﺑ
5 ﻖـﯾرﺰﺗ زور
.ﺪﯾدﺮﮔ رد ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﯽـﯾوراد ﺎـﻣا دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺴﮑﺷ ناﻮﺨﺘﺳا
ﯽﻤﻧ ﺖﻓﺎﯾرد ﺪﻧدﺮﮐ
ﻪـﺑ .(ﯽﻔﻨﻣ لﺮﺘﻨﮐ) ﻪـﻧازور لوا هوﺮـﮔ
200
ﯽـﻠﯿﻣ مﺮــﮔ ، مود هوﺮــﮔ 500
ﯽــﻠﯿﻣ و مﺮــﮔ مﻮــﺳ هوﺮــﮔ 1000
ﯽﻠﯿﻣ هﺪﺷ هدﺎﻣآ يوراد زا مﺮﮔ ﺑ
ﻪ ترﻮﺻ 12 ﻪﺘﻋﺎـﺳ تﺪـﻣ ﻪـﺑ
21 زور ) ﺪﺷ هﺪﻧارﻮﺧ يﺮﻣ ﺪﻧﻮﺳ ﻂﺳﻮﺗ 2
.(
ﯽﺑﺎﯾزرا يﺮﺘﻣﻮﺘﻓرﻮﻣﻮﺘﺴﯿﻫ و يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﺘﺴﯿﻫ يﺎﻫ
يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﺘﺴﯿﻫ ﯽﺑﺎﯾزرا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ زور رد
21 ما ﺲﭘ
شﻮـﻣ ،ﯽﺣاﺮﺟ زا ﺎـﻫ
و ﻦﯿﻣﺎـﺘﮐ دﺎـﯾز راﺪـﻘﻣ ﻖـﯾرﺰﺗ ﺎـﺑ
ﻦﯾﺰﯾﻼﯾاز ﺲﭙـﺳ و شﻮـﻬﯿﺑ ﯽﻗﺎﻔـﺻ ﻞـﺧاد ترﻮـﺻ ﻪـﺑ
نﺎﺳآ ﺪﻧﺪـﺷ ﯽﺸﮐ .
تﻼـﻀﻋ ندز رﺎـﻨﮐ و شﺮـﺑ زا ﺲـﭘ
،
ﻮﺨﺘﺳا ﺮﻓﺎﺑ لﻮﻠﺤﻣ رد و هﺪﺷ اﺪﺟ رﻮﻤﻓ نا ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ
10
ﺪــﺻرد ﺲﭙــﺳ و ﺪﻧﺪــﺷ ﺖــﺑﺎﺛ ﻪــﺘﻔﻫ ﮏــﯾ تﺪــﻣ ﻪــﺑ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ رد ﻪـﺘﻔﻫ ﻪـﺳ تﺪﻣ ﻪﺑ ﮏـﯾﺮﺘﯿﻧ ﺪﯿـﺳا لﻮـﻠﺤﻣ
10 ﻪﺑ ﺪﺻرد ﻢﯿﺴﻠﮐ رﻮﻈﻨﻣ
يﺮﯿﮔ .ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ زا
ﺮـﻫ
مﻮــﺗوﺮﮑﯿﻣ هﺎﮕﺘــﺳد زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎــﺑ ،ﻪــﻧﻮﻤﻧ شﺮــﺑ
يﺎــﻫ
ﯽﭘ رد ﯽﭘ ﺖﻣﺎﺨـﺿ ﻪﺑ ناﻮﺨﺘﺳا
5 ﺮـﺘﻣوﺮﮑﯿﻣ زا
ﻪـﯿﺣﺎﻧ
ﻢﯿﻣﺮﺗ هﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﻊﻃﺎﻘﻣ و ﺪﯾدﺮﮔ ﺎﺑ
ﻦﯿﺴﮐﻮﺗﺎﻤﻫ -
ﻦﯾزﻮﺋا يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر
.ﺪﻧﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ يرﻮﻧ پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣ ﺎﺑ و ياﺮﺑ
يﺮﺘﻣﻮﻓرﻮﻣﻮﺘـﺴﯿﻫ شور زا ﺐـﺳﺎﻨﻣ و ﻖﯿﻗد ﯽﺑﺎﯾزرا ﺎـﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا هزاﺪﻧا زا ﻖـﯾﺮﻃ زا ﯽﻄﺧ يﺮﯿﮔ ﮏﺒـﺸﻣ طﻮـﻄﺧ
ﻊﻃﺎــﻘﺘﻣ ﻂــﺳﻮﺗ
ﮏــﯾ ﯽــﺳﺪﻋ ﺎــﺑ ﮏﺒــﺸﻣ ﯽﻤــﺸﭼ
گرﺰﺑ ﯽﯾﺎﻤﻧ 40 ﺑ ﻪ ترﻮﺻ 100 ﻞـﺤﻣ رد ﯽـﻌﺑﺮﻣ ﻪﻧﺎﺧ
ﺮﻈﻧ درﻮﻣ مﺎﺠﻧا ﻢﯿﻣﺮﺗ زا يﺪﺻرد ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺎﺑ
ﺪـﺷ ) 22 ( و
ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﺎــﻫ ظﺎــﺤﻟ زا ،ناﻮﺨﺘــﺳا ﺰــﻐﻣ
لﻮﻠــﺳ ﻎﻟﺎــﺑﺎﻧ يﺎــﻫ
ناﻮﺨﺘﺳا و ناﻮﺨﺘﺳا راﺮﻗ شرﺎﻤﺷ و ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ رﻼﻣﻻ
.ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ يرﺎﻣآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺲﻧﺎﯾراو ﯽﻧﻮﮕﻤﻫ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ نﻮﻣزآ و ﺎﻫ
داد لﺎﻣﺮﻧ ﻊﯾزﻮﺗ ه
ﻮﮐ) ﺎﻫ (فﻮﻧﺮﯿﻤﺳاوﺮﮔﻮﻤﻟ
، هداد ﻪـﺑ يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﺷ هﺪﻣآ ﺖﺳد يﺪﺻرد
ﯽﮕﺘـﺴﮑﺷ زا ﯽﻧاﻮﺨﺘـﺳا
ﻪـﮐ
ﻂﺳﻮﺗ ياﺰﺟا ﻢﯿﻣﺮـﺗ ناﻮﺨﺘـﺳا ،ناﻮﺨﺘـﺳا ﺰـﻐﻣ ﻞﻣﺎـﺷ
ترﻮﺻ ﻪﺑ ،هﺪﺷ لﺎﻐﺷا رﻼﻣﻻ ناﻮﺨﺘﺳا و ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﺪﺷ ﻪﺋارا دراﺪﻧﺎﺘﺳا فاﺮﺤﻧا و ﺪﻧ
ـﻨﻌﻣ فﻼﺘـﺧا و ﺎ
ﻦﯿـﺑ راد
هوﺮــــﮔ ــــﻫ ﺎ )
ANOVA
( نﻮــــﻣزآ ﻂــــﺳﻮﺗ يرﺎــــﻣآ
ﮑﺳوﺮﮐ ﻮـﯾ ﯽـﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ و ﺲﯿﻟاو لﺎ -
ﯽـﻨﺘﯾو ﻦـﻣ رد
ــﻨﻌﻣ ﺢﻄــﺳ ﺎ
) يراد 05 /0
P<
( راﺰــﻓا مﺮــﻧ ﻂــﺳﻮﺗ
SPSS
ﺶﯾاﺮﯾو 21 .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ
ﻢﯿﻣﺮـﺗ هﺎـﮕﯾﺎﺟ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ يرﻮﻧ پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣ ﻂﺳﻮﺗ شﻮﻣ رد رﻮﻤﻓ ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﺖﻤﺴﻗ رد هوﺮـﮔ يﺎﻫ
هوﺮﮔ و ﺪﻫﺎﺷ ﺪـﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ و ﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ نﻮﻣزآ يﺎﻫ
ﯿﻣ ﺖﻤﺴﻗ ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا ﻂﺳﻮﺗ ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﯽﻧﺎ
ناﻮﺨﺘـﺳا ﺰـﻐﻣ زا ﯽﻌﯿﺳو يﺎﻫﺎﻀﻓ ﺎﻬﻧآ ﻦﯿﺑ ﺎﻣ و هﺪﺷﺮﭘ و ﻎﻟﺎــﺑﺎﻧ هزﺎـﺗ ناﻮﺨﺘــﺳا لﺎـﺼﺗا ﻞــﺤﻣ رد و دراد دﻮـﺟو ناﻮﺨﺘــﺳا ،ﯽﻤﯾﺪــﻗ ﻞﮑــﺷ لﺎــﺣ رد رﻼــﻣﻻ يﺎــﻫ
يﺮــﯿﮔ
و هﺪـﺷ ﺮﭘ ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا ،ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ ناﺰﯿﻣ .ﺪﻨﺘﺴﻫ رد رﻼﻣﻻ ناﻮﺨﺘﺳا لوﺪﺟ
1 ﺮﮐذ هﺪﺷ ﺪﻧا ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮕﻧﺎﻤﻫ .
ﯽـﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ لوﺪﺟ رد شﻮـﻣ رد دﻮـﺷ
هوﺮـﮔ ﻪـﺳ يﺎـﻫ
ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،وراد زود ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا سﺎﺳا ﺮﺑ نﻮﻣزآ
/
72هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
ﻞﮑﺷ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﻎﻟﺎـﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا و ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ يﺮﯿﮔ ﯽـﻟو ﻪﺘـﺷاد ﺖﻓﺮـﺸﯿﭘ يﺮـﺘﻤﮐ ﺖﻋﺮـﺳ ﺎـﺑ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ
ﻞﮑﺷ ﺖﯿﻌﺿو .ﺖﺳا ﺲﮑﻋﺮﺑ ﺎﻘﯿﻗد رﻼﻣﻻ ناﻮﺨﺘﺳا يﺮﯿﮔ
لﺎﻣﺮﻧ دﻮﺑ ن يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺘﺴﺑاو
ﺎﺑ نﻮﻣزآ وﺮﯿﭘﺎﺷ ﮏﻠﯾو
هﺪﯿﺠﻨﺳ ﺷ
ﺪ ﻪﮐ ﻖﺒﻃ ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺪﺷ ﺐﺴﮐ ﺮﻫ
ﻪـﺳ ﺮـﯿﻐﺘﻣ
ﺰﻐﻣ ،ناﻮﺨﺘﺳا ناﻮﺨﺘﺳا
ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ و ناﻮﺨﺘﺳا رﻼﻣﻻ
رد ﻪﻤﻫ
هوﺮﮔ ﺎﻫ ياراد ﻊﯾزﻮﺗ لﺎﻣﺮﻧ دﻮﺑ ) 05 /0
P<
(.
ﺎﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﻪـﺑ
ﺞﯾﺎﺘﻧ نﻮﻣزآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﻓﺮﻄﮑﯾ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻪﮐ
ﻦﯿﺑ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺰﻐﻣ ﻮﺨﺘﺳا نا
، ﺳا ناﻮﺨﺘ ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ و ناﻮﺨﺘﺳا رﻼﻣﻻ
رد ﺮﮔ هو ﻨﺑ يﺪ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ توﺎﻔﺗ ـﻨﻌﻣ ﺎ يراد دﻮـﺟو دراد
) 05 /0
P<
( . ياﺮﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺘـﺴﺑاو رد وﺮـﮔ ه يﺎـﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺑ ﻪ ترﻮـﺻ وﺮـﺑود ﺎـﯾ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ ﯽـﺟوز زا نﻮـﻣزآ
ﯽﺒﯿﻘﻌﺗ ﯽﮐﻮﺗ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ ﻪﮐ ﻖﺒﻃ ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺪﺷ ﺐﺴﮐ رد
درﻮﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺰﻐﻣ ناﻮﺨﺘﺳا ﺑ
ﻪ ﺰﺟ هوﺮﮔ مﻮﺳ و مود نﻮﻣزآ
ﻪﮐ توﺎﻔﺗ يرادﺎﻨﻌﻣ ﺪﻧراﺪﻧ
رد ﯽﻣﺎﻤﺗ هوﺮـﮔ يﺎـﻫ ﺮـﮕﯾد
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺰﻐﻣ ناﻮﺨﺘﺳا ﺎـﺑ
ﻢـﻫ توﺎـﻔﺗ ـﻨﻌﻣ ﺎ يراد ﺪـﻧراد )
05 /0
P<
(.
رد درﻮﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ناﻮﺨﺘﺳا ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ
ﺰﯿﻧ ﻂﻘﻓ هوﺮﮔ
نﻮﻣزآ مود و لوا توﺎـﻔﺗ
ـﻨﻌﻣ ﺎ يراد ﺪـﻧراﺪﻧ و ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ
ناﻮﺨﺘﺳا ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ
رد ﯽﻣﺎﻤﺗ هوﺮﮔ يﺎﻫ ﺮﮕﯾد ﺎﺑ ﻢـﻫ توﺎـﻔﺗ
ﻨﻌﻣ ﺎ يراد ﺪﻧراد ) 05 /0
P<
( . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ توﺎﻔﺗ هوﺮﮔ مﻮﺳ
نﻮﻣزآ ﺎﺑ ﯽﻣﺎﻤﺗ هوﺮﮔ يﺎﻫ ﺮﮕﯾد فﺮﺼﻣ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ
وراد ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺰﻐﻣ ناﻮﺨﺘﺳا ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا و
هﺪﺷ
و ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﻪﺑ
دﻮﺒﻬﺑ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﮏـﻤﮐ
هدﺮـﮐ ﺖـﺳا . رد
درﻮﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ناﻮﺨﺘﺳا رﻼﻣﻻ
ﺰﯿﻧ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺐـﺴﮐ
هﺪﺷ
، ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ناﻮﺨﺘﺳا رﻼﻣﻻ
رد ﯽﻣﺎﻤﺗ هوﺮﮔ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻢـﻫ
توﺎﻔﺗ يرادﺎﻨﻌﻣ ﻧراد
ﺪ ) 05 /0
P<
( و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺎﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ
فﻼﺘﺧا هوﺮﮔ مﻮﺳ ﺎﺑ ﻪﯿﻘﺑ هوﺮﮔ ﺎﻫ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽـﻣ دﻮـﺷ ﻪـﮐ
فﺮﺼﻣ وراد ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ناﻮﺨﺘـﺳا رﻼـﻣﻻ
هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺎـﺑ
ﺶﯾاﺰـﻓا زود فﺮـﺼﻣ راد
،و ﻦـﯾا
ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺷ هﺪ ﻪﮐ رد ﻪﺠﯿﺘﻧ وراد ﻪﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﻊﯾﺮﺳ ﺮـﺗ
ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﮏﻤﮐ
هدﺮﮐ ﺖﺳا .
لوﺪﺟ 1.
رﺎﻣآ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺘﺴﺑاو
ﺦﺳﺎﭘ ﺰﻐﻣ
،ناﻮﺨﺘﺳا ناﻮﺨﺘﺳا
ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ و ناﻮﺨﺘﺳا رﻼﻣﻻ رد هوﺮﮔ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ هوﺮﮔ ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا
رﻼﻣﻻ ناﻮﺨﺘﺳا
ﻢﻤﯿﻨﯿﻣ ﻢﻤﯿﺴﮐﺎﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
رﺎﯿﻌﻣ*
ﻢﻤﯿﻨﯿﻣ ﮐﺎﻣ ﻢﻤﯿﺴ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﺎﯿﻌﻣ*
ﻢﻤﯿﻨﯿﻣ ﻢﻤﯿﺴﮐﺎﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
رﺎﯿﻌﻣ*
ﺪﻫﺎﺷ 4/
40 1/
53 8/
47 71 /4 6/
32 1/
39 2/
36 43 /2 3/
14 5/
20 16 55
/2
هوﺮﮔ 1 زود 2/ 200 38 3/
43 66 / 40 99 /1 6/
26 32 64 / 29 08 /2 5/
27 3/
32 9/
29 7/
1
هوﺮﮔ 2 زود 5/ 500 30 4/
31 96 / 30 415 /0 1/
27 29 88
/ 27 864 /0 40 42
16 / 41 7 8/
0
هوﺮﮔ 3 زود 9/ 1000 26 4/
28 64 / 27 559 /0 8/
23 5/
24 04 / 24 27 /0 7/
47 6/
48 28 / 48 38 /0
ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ يﺮﯿﮔ
ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﺑﺎﯾزرا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد رد يزﺎﺳ
هوﺮﮔ ﺎﺑ نآ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﻞﺤﻣ يﺎﻫ
نﺎﺸﻧ نﻮﻣزآ ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﻋﻮﻧ هﺪﻨﻫد
ﻪﺑ مﻮﺳﻮﻣ يزﺎﺳ
ناﻮﺨﺘﺳا ﻞﺧاد يزﺎﺳ ) ﺖﺳا ﯽﺋﺎﺸﻏ
23 ﺎﺑ اﺪﺘﺑا رد ﯽﻨﻌﯾ (
ﻞﮑﺷ لﻮﻠﺳ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ يﺮﯿﮔ و ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ يﺎﻫ
ناﻮﺨﺘﺳا هدﻮﺑ ﻢﻈﻨﻣﺎﻧ نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ ﺎﺑ و هﺪﺷ زﺎﻏآ يزﺎﺳ
نﺪﺷ ﻢﻈﻨﻣ ﺎﺑ و دﺎﺠﯾا ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا رد ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺘﺷر
ناﻮﺨﺘﺳا ،ﺎﻬﻧآ رد نژﻼﮐ يﺎﻫ رﻼﻣﻻ و ﻢﻈﻨﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻞﮑﺷ لﺎﺼﺗا ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧﺮﯿﮔ ﻪﺑ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﻞﺤﻣ ﺮﺳ ود
ﯽﻣ ﻢﻫ لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺿﻮﯿﻋ ﺶﻫوﮋﭘ رد .ﺪﻧﻮﺷ
2018 لﻮﻠﺳ ﺰﯾﺎﻤﺗ ﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﺛا يور ﺮﺑ يﺎﻫ
ﺖﺳﻼﺑﻮﺌﺘﺳا ﻪﺑ ﯽﺑﺮﭼ زا هﺪﺷ ﻖﺘﺸﻣ يدﺎﯿﻨﺑ ﻂﯿﺤﻣ رد ﺎﻫ
ﻂﯾاﺮﺷ رد ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﺖﺸﮐ ﻖﯾﺮﻃ زا يﻮﻗ هﺪﻨﻨﮐ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﮏﯾ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ نژ نﺎﯿﺑ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺎﻫ
صﺎﺧ يﺎﻫ
ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ بﻮﺳر ﺚﻋﺎﺑ و ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﻞﻤﻋ ناﻮﺨﺘﺳا لﻮﻠﺳ ﯽﻣ ﯽﺑﺮﭼ زا هﺪﺷ ﻖﺘﺸﻣ يدﺎﯿﻨﺑ يﺎﻫ ) دﻮﺷ
24 رد .(
ﺗ ﺮﮕﯾد ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﻧاﻮﺿر ﻂﺳﻮ
رﻮﭘ لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و
2007 فﺪﻫ ﺎﺑ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ
يور ﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ ﯽﺧﺮﺑ
زا
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻞﯿﺧد رد ﻢﯿﻣﺮﺗ يرﻮﺳ شﻮﻣ ﻢﺧز ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ
ﻢﺧز ﻦﺘﺨﯿﺴﮔ ﻢﻫ زا ياﺮﺑ مزﻻ ﺶﺸﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ هوﺮﮔ رد ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻢﯿﻣﺮﺗ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ،ﺪﻫﺎﺷ و نﻮﻣزآ يﺎﻫ
بﻮﺳر ﺎﯾ ﺰﺘﻨﺳ ﺮﺑ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا تاﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ نژﻼﮐ
ﺶﺸﮐ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﻢﺧز ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا و ﻊﯾﺮﺴﺗ ﺐﺟﻮﻣ ) دﻮﺷ ﯽﻣ 25
ﻪﻟا ﺶﻫوﮋﭘ رد .(
ﯽﻠﮐﻮﺗ لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و
2003 ﯽﻌﺿﻮﻣ فﺮﺼﻣ ﺮﺛا ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ فﺪﻫ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ
و مﺮﮐ
ﺪﺻرد ﮏﯾ ﯽﻨﻓ
ﺗﻮ ﺋ ﻦﯿ ﺮﺑ ﻢﯿﻣﺮﺗ ﯽﺘﺳﻮﭘ ﻢﺧز ﺮﺑ
يور شﻮﻣ
ﯽﯾاﺮﺤﺻ ﯽﻫﺎﯿﮔ و ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﮐ دﺮﮐ ﺺﺨﺸﻣ
ﺮﮐ ﺎﺑ زاﺮﺘﻤﻫ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ ﯽﻨﻓ ﺪﺻرد ﮏﯾ م
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد و ﻦﯿﺋﻮﺗ
ﻢﺧز دﻮﺒﻬﺑ ﻊﯾﺮﺴﺗ رد ﯽﺒﻧﺎﺟ ضراﻮﻋ ﭻﯿﻫ نوﺪﺑ نآ ﺎﺑ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ تاﺮﯿﺛﺎﺗ ياراد هرﺎﺼﻋ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺖﺳا يا
يور ﺮﺑ يرﺎﻬﻣ ﺮﺛا ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ ﺖﻧﻮﻔﻋ
دراد ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ
) 18 لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘﺰﯾﺰﻋ .(
2020 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ
ﯽﻠﮑﻟاورﺪﯿﻫ هرﺎﺼﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﯿﺜﮑﺗ ﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ
لﻮﻠﺳ يور ﺮﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺖﺳﻼﺑﻮﺌﺘﺳا يﺎﻫ
لﻮﻠﺳ يوﺎﺣ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺳﻼﺑﻮﺌﺘﺳا ﻪﺒﺷ يﺎﻫ
ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ MG63
لﺎﻌﻓ ﺮﯿﺜﮑﺗ و ناﻮﺨﺘﺳا يزﺎﺳزﺎﺑ ﻢﻬﻣ ﻞﻣاﻮﻋ نﺎﯿﺑ ﺖﺳﻼﺑﻮﺌﺘﺳا ) دﻮﺷ ﯽﻣ ﺎﻫ
13 ﻦﯾا ﺎﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .(
اﺰﮔ رد ،ﻊﺿﻮﻣ يور ﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ نﺪﯿﻟﺎﻣ و ندرﻮﺧ ﻪﮐ شر ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﯽﮕﺘﻓﻮﮐ و ﯽﮕﺘﻓررد ،ناﻮﺨﺘﺳا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ مﺎﯿﺘﻟا
ﻢﺧز عاﻮﻧا دﻮﺒﻬﺑ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ،دراد يﺮﺛﻮﻣ ﺶﻘﻧ ﺎﻫ
ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ،بﺎﻬﺘﻟا ﻞﯾﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا يﺎﻫ
نژﻼﮐ ﮏﯾﺮﺤﺗ ،ﯽﻧﺎﺳر نﻮﺧ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و يزﺎﺳ
ا يزﺎﺳزﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ عاﻮﻧا زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ و ناﻮﺨﺘﺳ
ﺖﻧﻮﻔﻋ ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ ﻢﺧز و ناﻮﺨﺘﺳا يدﻮﺒﻬﺑ ﻊﯾﺮﺴﺗ رد ،ﺎﻫ
) 18 ﯽﺳرﺮﺑ .(
لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻨﯿﺴﺣ يﺎﻫ 2016
ﺮﺑ ﯽﻠﮑﻟاورﺪﯿﻫ هرﺎﺼﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ
ناﻮﺨﺘﺳا يور دﺎﺑﺮﯿﻨﭘ يزﺎﺳ
ﻪﺟﻮﺟ رد هرﺎﺼﻋ ﻦﯾا فﺮﺼﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽﺘﺷﻮﮔ يﺎﻫ
ﻪﺟﻮﺟ ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر ﺮﺸﻗ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﺎﻫ
ناﻮﺨﺘﺳا
دﻮﺷ ﯽﻣ نآ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ يژﺮﻧا و ﯽﺷﺮﺑ يوﺮﯿﻧ ،ﯽﻧ ﺖﺷرد ) 14 ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .(
ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ
ﻢﺧز دﻮﺒﻬﺑ ،ﺖﺑﺎﯾد نﺎﻣرد و لﺮﺘﻨﮐ رد دﺎﺑﺮﯿﻨﭘ هرﺎﺼﻋ يﺎﻫ
ﺖﻓﺎﺑ ﻢﯿﻣﺮﺗ و ﯽﺘﺑﺎﯾد شﻮﻣ رد ﺖﺨﺳ و مﺮﻧ يﺎﻫ
يﺎﻫ
) ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ ﯽﯾاﺮﺤﺻ 26،27
و ﻦﺷور يﺪﯿﺑد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ .(
ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ لﺎﺳ رد
2012 ﻦﯾﺮﻤﺗ ﯽﻠﻣﺎﻌﺗ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ
ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ﯽﻟﺎﮕﭼ ﺮﺑ ﻪﺑﻮﭼدرز هرﺎﺼﻋ فﺮﺼﻣ و ﯽﺘﻣﺎﻘﺘﺳا ﺺﺨﺸﻣ ﯽﯾاﺮﺤﺻ شﻮﻣ رد نار ناﻮﺨﺘﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﺣاﻮﻧ شﻮﻣ رد ﯽﮔﺪﻧز ﻢﻟﺎﺳ هﻮﯿﺷ ﻪﮐ ﺪﺷ كﺮﺤﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻫ
ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﺑﻮﭼدرز ﺎﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ و ﯽﺷزرو بﺮﺳ بﻮﺳر زا يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ ﻪﺑ يﻮﻗ ناﻮﺨﺘﺳا رد
يﺎﻫ
) ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﮏﻤﮐ نار و ﯽﺠﻨﻔﺳا 28
ﺶﻫوﮋﭘ ﻖﺒﻃ .(
يﺮﻐﺻا
لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و 2016
ﯽﺳرﺮﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ ﺮﯿﺛﺎﺗ
هرﺎﺼﻋ
ﻪﺑﻮﭼدرز لوزاﺮﭙﻣا و
زا ﻞﺻﺎﺣ هﺪﻌﻣ ﻢﺧز نﺎﻣرد رد
ﯽﯾاﺮﺤﺻ شﻮﻣ رد ﯽﻣﻮﺗوﺮﺘﺳﺎﮔ ﻪﺑ
هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﺪﺳر ﯽﻣ ﺮﻈﻧ
ﺮﺛا ﻪﺑﻮﭼدرز تا
و ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﺸﺨﺑ مﺎﯿﺘﻟا ﺪﻧور ﺮﺑ ﯽﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ
و ﯽﯾاﺮﺤﺻ يﺎﻫ شﻮﻣ رد ﻢﯿﻣﺮﺗ ) دراد
29 تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .(
هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ،ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ يﺎﻫ
ﺎﻫ ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ و تﺎﺣاﺮﺟ ﻢﯿﻣﺮﺗ ﺪﻧور رد ﻪﺑﻮﭼدرز و دﺎﺑﺮﯿﻨﭘ رد ﺎﻬﻧآ ندﻮﺑ ﯽﻣﻮﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ و هدﻮﺑ ﺮﺛﻮﻣ رد ﺎﻬﻧآ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ زا ،نﺎﺘﺴﭼﻮﻠﺑ و نﺎﺘﺴﯿﺳ نﺎﺘﺳا رﺮﺑ و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ هﺪﺷ ﻪﺘﺴﮑﺷ ناﻮﺨﺘﺳا مﺎﯿﺘﻟا ﺪﻧور ﯽﺳ
.ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نوﺪﺑ و ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﯽﯾوراد ﻪﻠﺧاﺪﻣ
، ناﻮﺨﺘﺳا ﻪﯾﻻ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺎﺑ ﯽﻣارآ ﻪﺑ يزﺎﺳ
ناﻮﺨﺘﺳا زا ﯽﮐزﺎﻧ ناﻮﺨﺘﺳا ﺰﻐﻣ يدﺎﯾز ﺮﯾدﺎﻘﻣ و ﻎﻟﺎﺑﺎﻧ يﺎﻫ
رد ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد دﻮﺷ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﻪﯿﺣﺎﻧ رد هوﺮﮔ زآ يﺎﻫ ﻪﻐﯿﺗ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ وراد فﺮﺼﻣ ﺎﺑ نﻮﻣ يﺎﻫ
ﻢﻈﻨﻣ ﯽﻧاﻮﺨﺘﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ نﺎﻣزﺎﺳ و ﺮﺗ
ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﻞﺤﻣ رد ﺮﺗ
/
74هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
وراد زود فﺮﺼﻣ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻊﻗاو رد ،دﻮﺷ ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ زود) مﻮﺳ هوﺮﮔ رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ 1000
ﻞﯿﮑﺸﺗ (مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ
هوﺮﮔ رد تاﺮﯿﯿﻐﺗ .ﺖﺷاد ﺶﯾاﺰﻓا رﻼﻣﻻ ناﻮﺨﺘﺳا يﺎﻫ
اد ﻦﯿﯾﺎﭘ زود رد نﻮﻣزآ ) ور
200 و 500 ناﺪﻨﭼ (مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ
ﯽﻤﻧ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ فﻼﺘﺧا و ﺪﺷﺎﺑ
يرادﺎﻨﻌﻣ ﺪﻧراﺪﻧ ﻢﻫ ﺎﺑ
) 05 /0
p<
ﻦﯾا يﻻﺎﺑ زود زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﺮﯿﺛﺎﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ( ناﻮﺨﺘﺳا و ﻢﯿﻣﺮﺗ ﺖﻬﺟ ﯽﯾوراد تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار يزﺎﺳ
ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ ﯽﮐﺎﺣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ .ﺪﻫد ﺒﯿﮐﺮﺗ يارﺎﮐ و ﺮﺛﻮﻣ يﺎﻫزود هرﺎﺼﻋ و تﺎ
رد ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
يرﺎﻤﯿﺑ نﺎﻣرد و يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ هراﻮﻤﻫ ،ناﻮﺨﺘﺳا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ
ﻪﻧازور ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﻓﺮﺼﻣ يﺎﻫزود زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ) ﺪﻨﺘﺴﻫ 1،6،15
(.
و لدﺎﻌﺘﻣ يﺎﻫزود رد ﺪﯾﺎﺑ ﻪﺘﺒﻟا
و ﻪﺘﺳاﻮﺧﺎﻧ ضراﻮﻋ ﻪﮐ ﺪﻧﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﯽﺼﺨﺸﻣ ) ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ نﺪﺑ ياﺮﺑ ﯽﻤﺳ 13
(.
ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ
هرﺎﺼﻋ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﺐﺳﺎﻨﻣ يرﺎﮑﻫار ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ
.ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،رﺎﻤﯿﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻞﺣاﺮﻣ ﻪﯿﻠﮐ و يرادﺮﺑ
ترﻮﺻ ﻪﺑ يﺮﺘﻣﻮﺘﻓرﻮﻣﻮﺘﺴﯿﻫ و يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﺘﺴﯿﻫ ﯽﺑﺎﯾزرا هرﺎﺼﻋ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ و ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻪﻓﺮﻃ ود يزﺎﺳرﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ ياراد هﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ ادﺎﻨﻌﻣ
ير ناﻮﺨﺘﺳا يور ﺮﺑ
ﯽﻣ يزﺎﺳ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ و ﺪﺷﺎﺑ
توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﯽﮑﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻫرﺎﺼﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗﺮﺛﻮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ،ﻢﯿﻣﺮﺗ ،ﯽﯾﺎﯿﻣﻮﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﺳ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻞﻤﻋ
ناﻮﺨﺘﺳا ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﺑﻮﭼدرز و دﺎﺑ ﺮﯿﻨﭘ دﻮﺒﻬﺑ رد يزﺎﺳ
ﯽﮕﺘﺴﮑﺷ ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و هدﻮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﺎﻫ
هرﺎﺼﻋ زود ﺶﯾاﺰﻓا
هزﺎﺑ رد ناﻮﺨﺘﺳا ﻢﯿﻣﺮﺗ و يزﺎﺳزﺎﺑ ﺖﻋﺮﺳ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﻦﯾا ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .دﻮﺷ ﯽﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺺﺨﺸﻣ ﯽﻧﺎﻣز ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ياراد هدﻮﺑ ﯽﮐارﻮﺧ و ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻼﻣﺎﮐ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻣ و دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻪﺘﺳاﻮﺧﺎﻧ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ضراﻮﻋ ﻦﯾا زا ناﻮﺗ
ﺴﻧا رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ رد ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ هرﺎﺼﻋ نﺎ
ﯽﯾﺎﻫ
ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻦﮑﻟ ،دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻧراد ناﻮﺨﺘﺳا ﻢﯿﻣﺮﺗ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﻪﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ نآ فﺮﺼﻣ ناﺰﯿﻣ و ﺮﺛا ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻖﯿﻗد .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﻠﯿﻤﮑﺗ
ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ
بﻮﺼﻣ ﯽﺸﻫوﮋﭘ حﺮﻃ زا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻟﺎﻘﻣ رد
ﯽﺸﻫوﮋﭘ يارﻮﺷ و ﺖﻣﻼﺳ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ ﻧاد
هﺎﮕﺸ ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ
و ﺖﺳا ناﺪﻫاز قﻼﺧا ﺪﮐ ياراد
هرﺎﻤﺷ ﻪﺑ
IR.ZAUMS.REC.1398.275
ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻠﯿﺳو ﻦﯾﺪﺑ
ﺐﺗاﺮﻣ نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ﺖﻧوﺎﻌﻣ زا ار دﻮﺧ ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ
مﻮﻠﻋ
،ﯽﮑﺷﺰﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد يروﺎﻨﻓ و ﺶﻫوﮋﭘ
ناﺪﻫاز ﺪﺣاو ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد يزﺎﺳوراد هﺪﮑﺸﻧاد و
زاﺮﺑا
ﯽﻣ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ
References
1. Sargolzaei Aval F, Eteghadi A, Arab MR, Sargolzaei Aval N. Histologic and Histomorphometric Evaluation of Osteogenesis Induced by Implantation of Octacalcium Phosphate-gelatin Composite in Tibia Bone Defects in Rat. J-Mazand- Univ-Med-Sci. 2017;27(150):17-26. (In Persian)
2. Mohajeri D, Mousavi G, Rezaie A, Alimohamadi A. Effect of Simvastatin on healing of experimental femoral cortical bone defect in rats. RJMS.
2012;18(91):27-35. (In Persian)
3. Mousavi G, Mohajeri D, Rezaie A, Valilu M, Alimohamadi A. Histopathological and histomorphometrical effects of atorvastatin on experimental femoral cortical bone defect healing in rats. Tehran-Univ-Med-J. 2012;70(2):78- 85. (In Persian)
4. Keramidas E, Solomos M, Page RE, Miller G. The Suzuki frame for complex intra-articular fractures of the proximal interphalangeal joint of the fingers. Ann Plast Surg. 2007;58(5):484-488.
5. Kariminasab MH, Shayesteh Azar M, Shafiei E, Sajaddi Saravi M. The Effect of Stating reatment in the Prevalence of Scaphoid Non:union. Babol-Jbums.
2006;8(4):48-51. (In Persian)
6. Tarantino U, Cerocchi I, Celi M, Scialdoni A, Saturnino L, Gasbarra E.
Pharmacological agents and bone healing.
Clin Cases Miner Bone Metab.
2009;6(2):144-148.
7. Patel C, Ayaz RM, Parikh P. Studies on the osteoprotective and antidiabetic activities of Moringa Oleifera plant extract. IOSR J Pharm Biol Sci.
2015;5(5):19–22.
8. Kasote DM, Jagtap SD, Thapa D, Khyade MS, Russell WR. Herbal remedies for urinary stones used in India and China: A review. J Ethnopharmacol. 2017;203:55–
68.
9. Beyene B, Beyene B, Deribe H. Review on application and management of medicinal plants for the livelihood of the local community. J Resour Dev Manag.
2016;22(1):33-39.
10. Arulselvan P, Fard MT, Tan WS, Gothai S, Fakurazi S, Norhaizan ME, Kumar, SS.
Role of antioxidants and natural products in inflammation. Oxid Med Cell Longev.
2016;2016:1-15.
https://doi.org/10.1155/2016/5276130 11. Nash LA, Ward WE. Tea and bone health:
Findings from human studies, potential mechanisms, and identification of knowledge gaps. Crit Rev Food Sci Nutr.
2017;57(8):1603–1617.
12. Golub EE. Biomineralization and matrix vesicles in biology and pathology. Semin Immunopathol. 2011;33(5):409-417.
13. Azizpour Y, Azizi M, Asadollahi K, Abbasi N, Aidy A, Karimi E.
Investigation of the effect of hydroalcoholic mumie extract on expression of osteoprotegerin (OPG) and receptor activator of nuclear factor kappa- B ligand (RANKL). HBI_Journals.
2020;24(6):120-129. (In Persian)
/
76هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
14. Hosseini S, Kermanshahi H, Nassirimoghaddam H, Nabipour A, Mirakzeh M, Saleh H, et al. Effects of
1.25-Dihydroxycholecalciferol and Hydroalcoholic Extract of Withania Coagulans Fruit on Bone Mineralization and Mechanical and Histological Properties of Male Broiler Chickens. Rev Bras Cienc Avic. 2016;18:73-86.
15. Folwarczna J, Zych M, Trzeciak HI.
Effects of curcumin on the skeletal system in rats. Pharmacological reports : PR.
2010;62(5):900-909.
16. Moghadari M, Rezvanipoor M, Mehrabani M, Ahmadinegadand M, Tajadini H. Mummy (Shilajit) In Traditional Persian Medicine. Int J Adv Biotechnol Res. 2017;8(2):1297–1301.
17. Dehghan M, Faradonbeh AS. The effect of mummy on the healing of bone fractures. African J Pharm Pharmacol.
2012;6(5):305–309.
18. Allah Tavakoli M, Khaksari Haddad M, Assar S. Comparison of topical application of Mummify and Phenytoin cream on skin wound healing in rat.
Babol-Jbums. 2003;5(2):7-13. (In Persian) 19. Noori M, Saleh H, Mirakzehi M. effect of calcium level, hydroalcoholic extract of Withania coagulans and flaxseed oil levels on performance, mineral retention and bone morphology of broiler chickens.
Animal Production. 2020;22(4):619-631.
(In Persian)
20. Khosrojerdi A, Mashayekhi K, Zare Marzouni H. Curcumin (Extracted from Tumeric) and its Therapeutic Effects.
Jorjani Biomed J. 2016;4(2):1-20. (In Persian)
21. Jadidi M, Sameni H-R, mirbeygi Z, Jafari M, Taherian Aa. Effects of hydroalchoholic extract of Turmeric (Curcuma longa) Rhizome on the peripheral and visceral pain in mice.
Koomesh. 2016;17(3):692-700. (In Persian)
22. Carmagnola D, Berglundh T, Lindhe J.
The effect of a fibrin glue on the integration of Bio-Oss with bone tissue. A experimental study in labrador dogs. J Clin Periodontol. 2002;29(5):377-383.
23. Link DP, van den Dolder J, Jurgens WJ, Wolke JG, Jansen JA. Mechanical evaluation of implanted calcium phosphate cement incorporated with PLGA microparticles. Biomaterials.
2006;27(28):4941-4947.
24. Eyvazi M, Farahzadi R, Karimian Fathi N, Karimipour M, Soleimani Rad J, Montaseri A. Mummy Material Can Promote Differentiation of Adipose Derived Stem Cells into Osteoblast through Enhancement of Bone Specific Transcription Factors Expression. Adv Pharm Bull. 2018;8(3):457-464.
25. Rezvanipour M, Pourzadehhosseini F, Malekpour R, Zarabi A. The Effect of Mummy on Some Indices of Wound Healing in Mice. J Kerman Univ Med Sci.
2007;14(4):267-277. (In Persian)
26. Shukla K, Dikshit P, Shukla R, Gambhir JK. The aqueous extract of Withania coagulans fruit partially reverses nicotinamide/streptozotocin-induced
diabetes mellitus in rats. J Med Food.
2012;15(8):718-725.
27. Prasad SK, Kumar R, Patel DK, Hemalatha S. Wound healing activity of Withania coagulans in streptozotocin- induced diabetic rats. Pharm Biol.
2010;48(12):1397-1404.
28. Dabidi Roshan V, Hemmati Safarshahi Y, Nooredinini HG. Interactive Effect of the 8-week Endurance Exercise and Turmeric Extract on the Regional Bone Mineral
Density of Femur bone. QHMS.
2012;18(2):27-36. (In Persian)
29. Asghari A, Arfaee F, Ghodarzi N. The effect of curcuma longa extract on gastric injury induced by gastrotomy in rats. Vet Res Biol Prod [Internet]. 2016;29(2):25–
36. (In Persian)
/
78هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ 23
، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1400
Effect of Combined Extracts of Mummy, Withania Coagulans, and Turmeric on the Repair and Treatment of Bone Fractures in Rats
Habibollahi MH1,2*P, Abdollahi gonbaj AP2,3P, Ansari Moghaddam ARP2,4P, Rigi AP2P, Sanjarani AP2P, Talebrohi MP2
1. Assistant Professor, Department of Laboratory Sciences, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran, [email protected]
2. Health Clinical Sciences Research Center, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran 3. Assistant Professor, Department of Nursing, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran
4. Professor, Department of Epidemiology and Biostatistics, Health Promotion Research Center, Zahedan University of Medical Sciences, Zahedan, Iran
Received: 11 May 2021 Accepted: 22 Jun 2021
Abstract
Background: Repair of broken bones due to physiological or pathological factors has always been important for researchers. In this regard, this study aimed to evaluate the effect of a combined extract on the osteogenic process in the experimental fracture created in the femoral of rats as laboratory models.
Materials and Methods: This experimental study was performed on 21 rats. After induction of general anesthesia to each mouse, a 3-cm incision was made in the femoral bone and it was broken with a special hammer. After surgery, the control group did not receive any extract, while the three experimental groups received 200, 500, and 1000 mg/kg PO, respectively. In the next step, 21 days after surgery, euthanasia was performed and bone sections were prepared and stained in the fracture site. Next, histopathological and histomorphometric studies were carried out for the evaluation of bone healing in rats. The collected data were analyzed in SPSS software (version 21).
Results: According to the pairwise comparison test, the mean difference of variables, namely bone marrow, woven bone, and lamellar bone of the third group of the test was significantly different from those of the other groups (P<0.05). This indicated that receiving the extract in the experimental groups with an increased dose led to a decrease in the mean bone marrow and woven bone which, in turn, increased the mean lamellar bone.
Conclusion: The results showed that the combined extracts of mummy, Withania coagulans, and turmeric can stimulate osteogenesis in rats and be considered as a candidate for fracture treatment.
Keywords: Bone fracture, Mummy, Rat, Turmeric, Withania coagulans.
*Citation: Habibollahi MH, Abdollahi gonbaj A, Ansari Moghaddam AR, Rigi A, Sanjarani A, Talebrohi M.Investigating the effect of combined extracts of Mummy, Withania coagulans and Turmeric on the repair and treatment of bone fractures in rats. Yafte. 2021; 23(3):68-78.