ﻪﯾرﺪﯿﺣ ﺖﺑﺮﺗ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ هرود 7 هرﺎﻤﺷ . 4 . نﺎﺘﺴﻣز ﻪﻟﺎﻘﻣ 1398
ﯽﺸﻫوﮋﭘ
ﺛﺎﺗ ﯿ ﺮ ﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ ﺑ نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ شور ﻪﺑ ﯽ
ﺮ ﺎﺘﻓر ر ﺎﻫ ي ﺖﺷاﺪﻬﺑ
ﮔﺪﻋﺎﻗ هﺪﺷ يزﺎﺳ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﮏﯾ ،نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽ
ﯽﺣاﺮﺟ ﻪﻧﺎﺤﯾر ﯽﻧﺎﮑﻤﻠﮔ ﺪﯿﻫﺎﻧ ،1
2
مﻮﻠﻈﻣ ﺎﺿر ﺪﯿﺳ ،*
، 2
ﺮﻓ نازوﺮﻓ ﻦﺴﺣ
3
1 . ناﺮﯾا ،ﺪﻬﺸﻣ ،ﺪﻬﺸﻣ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﯾﺎﻣﺎﻣ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾﺎﻣﺎﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ هوﺮﮔ
2 . ﺖﺒﻗاﺮﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ناﺮﯾا ،ﺪﻬﺸﻣ ،ﺪﻬﺸﻣ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﯾﺎﻣﺎﻣ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ يﺎﻫ
3 . ﯿﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺲﺒﻃ يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ ﻮﻀﻋ ،يرﺎﺘﺳﺮﭘ هوﺮﮔ ناﺮﯾا ،ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ،ﺪﻨﺟﺮ
ﺗ ﺦﯾرﺎ ﺎﯾرد ﺖﻓ :
:شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻨﯿﻣز :فﺪﻫ و
ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻫﺎﮔآ ناﺮﺘﺧد ﯽ
ﯽﻓﺎﮐ ﻐﺗ هرﺎﺑرد ﯿﯿ تاﺮ ﮔﺪﻋﺎﻗ نارود ﯽ
ﺪﻧ ﻪﺑ و ﺪﻧرا ﺖـﺳردﺎﻧ تﺎﻋﻼﻃا ﺐﺴﮐ ﻞﯿﻟد
ﺑﺎﻨﻣ زا ﺮﯿﻏ ﻊ ﯽﻣ ﻞﮑﺸﻣ رﺎﭼد ﯽﻤﻠﻋ .ﺪﻧﻮﺷ
ﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽ
، ﻤﻬﻣ ﻪﺒﻨﺟ ﯽ ناﻮﺟﻮﻧ ﺖﻣﻼﺳ زا .ﺖﺳا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ فﺪﻫ ﺎﺑ
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ
نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ شور ﻪﺑ ﯽ ﺮﺑ
ﺎﻫرﺎﺘﻓر ي ﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽ
نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
شور :ﺎﻫ
ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
، ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ
ﻓدﺎـﺼﺗ يزﺎـﺳ ﯽ يور هﺪـﺷ
60 ـﻧاد ﺶ ياراد ﻪﻄـﺳﻮﺘﻣ لوا هرود ﺮـﺘﺧد زﻮـﻣآ
هوﺮﮔ ود رد ،ﻢﻈﻨﻣ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
ﺑ زا . ﯿ ﻦ ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ سراﺪﻣ ﺮﻬﺷ
ﺪﻬﺸﻣ ود ﻪﺳرﺪﻣ ﻪﻋﺮﻗ ﺎﺑ ، ﯽﺸﮐ ﻪﺑ ﯾﮑ ﯽ زا ود هوﺮـﮔ
ﺼﺨﺗ ﯿ ﺺ ﺖﻓﺎﯾ . نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ رد اﻮﺘﺤﻣ ،
ي ﺷزﻮﻣآ ﯽ (ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻪﻄﯿﺣ ﺞﻨﭘ ﻞﻣﺎﺷ) ﻦﯿﺑ
10 ﺮﻔﻧ ا ﺶﻧاد ز نازﻮـﻣآ
،ﺢﯿﺿﻮﺗ 6 زا ﺮﻔﻧ نآ ﻫﺎ و بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﺪﺷ ﺮﻫ ﯾ ﮏ ﻪﺑ رﺎﻬﭼ ﺎﺗ ﺖﻔﻫ ﺮﻔﻧ ﺳﻼﮑﻤﻫ زا ﯽ
يﺎﻫ دﻮﺧ ﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ .
هوﺮـﮔ
،لﺮﺘﻨﮐ ﺗور شزﻮﻣآ ﯿ
ﻦ هداد .ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﯽﻧاﺮﻨﺨﺳ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ
ﺎﻫرﺎﺘﻓر ي ﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ زا ﻞـﺒﻗ ،ﯽ
،ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻣود و ﻦﯿﻟوا نﺎﯾﺎﭘ زا ﺪﻌﺑ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ
ﻊﻤﺟ نﻮﻣزآ ﺎﺑ و يروآ ﻣ يﺎﻫ
ﻦ ﻨﺘﯾو ﮐ ،ﯽ يﺎ ﻞﻘﺘﺴﻣ ﯽﺗ و ود ﺰﺠﺗ
ﯾﻪ و
ﯿﻠﺤﺗ ﻞ .ﺪﻧﺪﺷ نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ 95
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ و % يراد
05 /0 ﺪﻣ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ
:ﺞﯾﺎﺘﻧ
) ﻦﺳ ﺮﻈﻧ زا هوﺮﮔ ود 124
/0 .ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﮕﻤﻫ ( p=
ﺶﯾاﺰﻓا ،ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،هوﺮﮔ ود رد
ﯽﻨﻌﻣ ﺖﺷاد يراد )
001 /0
<
ﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .( p ﺖﺷاﺪﻬ
نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ
، ﯽﻨﻌﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺮﺘـﺸﯿﺑ يراد
دﻮﺑ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ زا )
001 /0
<
(. p
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯿﮔ :يﺮ
ندﻮﺑ ﺮﺗﺮﺛﻮﻣ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ هوﺮﮔ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ شور
يﺎـﻘﺗرا رد ،لﺮـﺘﻨﮐ هوﺮـﮔ ﺎـﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد نﻻﺎﺴﻤﻫ
ﻠﻤﺟ زا ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ شزﻮﻣآ ﺖﻬﺟ ،شور ﻦﯾا ،ناﻮﺟﻮﻧ ناﺮﺘﺧد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر اﺪﻬﺑ ﻪ
ﻪـﺑ ،ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖﺷ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ناﺰﯾر .دﻮﺷ
ﻠﮐ ﯿ ﺪ هژاو ﺎﻫ :
ــﺘﻓر ،ﺖــﺷاﺪﻬﺑ شزﻮــﻣآ رﺎ
ﯽﺘــــﺷاﺪﻬﺑ
، ،ﯽﮔﺪــــﻋﺎﻗ
نﻻﺎﺴﻤﻫ
ﻣﺎﻤﺗ ﯽ قﻮﻘﺣ ﻧ اﺮـﺑ ﺮـﺸ ي
ﮑـﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ﻪــﯾرﺪﯿﺣ ﺖــﺑﺮﺗ ظﻮــﻔﺤﻣ
.ﺖﺳا
ﻪﻣﺪﻘﻣ عوﺮـﺷ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا غﻮﻠﺑ هﺪﯾﺪﭘ ،ﯽﻧاﻮﺟﻮﻧ نارود ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﯽﮔﮋﯾو
ﻫ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻣ هاﺮﻤ
ﯽ ﺖﻣﻼـﺳ زا ﯽﻤﻬﻣ ﻪﺒﻨﺟ ،ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ .ددﺮﮔ
ﺴﮔرﺰﺑ نارود رد ﺖﻣﻼﺳ ﺖﯿﻌﺿو ﻪﮐ ﺖﺳا ناﻮﺟﻮﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ ار ﯽﻟﺎ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ) 1 (.
تاﺮـﯿﯿﻐﺗ ﺎـﺑ ﻪـﻄﺑار رد ﯽﻓﺎـﮐ ﯽﻫﺎـﮔآ ناﺮﺘﺧد ﺮﺘﺸﯿﺑ
ﺖـﺳردﺎﻧ تﺎـﻋﻼﻃا ﺐـﺴﮐ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﯽﺘﺣ و ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ نارود ﺮﯿﻏ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﯽـﻣ ﻞﮑـﺸﻣ رﺎﭼد ﯽﻤﻠﻋ
ﺪﻧﻮـﺷ ) 2 ( ناﺪـﻘﻓ . ﯽﻫﺎـﮔآ و ﻠﻤﻋ ﻦﺘﺷاﺪﻧ
ار دﺮﻓ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ هرود ﻦﯾا رد ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﺢﯿﺤﺻ دﺮﮑ
ﺖﻧﻮﻔﻋ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا ﺪﻌﺘﺴﻣ يﺎﻫ
ﻟا ﯽـﺷﺎﻧ ضراﻮـﻋ و ﻦـﮕﻟ ﯽﺑﺎﻬﺘ نآ زا
و يدﺎـﺼﺘﻗا ناواﺮـﻓ تﻼﮑﺸﻣ و ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻪﮐ ﺪﯾﺎﻤﻧ يرورﺎﺑﺎﻧ ﺪﻨﻧﺎﻣ دراد ﯽﭘ رد ﺰﯿﻧ ار ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا )
3 ( .
نارﺎــﮑﻤﻫ و ﻦﯿــﺒﻣ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ رد 53
ﺪــﻋﺎﻗ نﺎــﻣز رد ناﺮــﺘﺧد % ﯽﮔ
ﺘﺳا ﯽﻤﻧ مﺎﻤﺤ ،ﺪﻧدﺮﮐ
37 ﺮـﻫ زا ﺲـﭘ نارود ﻦﯾا رد % ﺖـﻟاﻮﺗ رﺎـﺑ
2 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ
ﯽﻤﻧ مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺎﻈﻧ ،ﻦﺘﻓر ﺪﻧداد
) 2 ( . زا غﻮـﻠﺑ نارود تﻻﻮـﺤﺗ ﻪـﻠﻤﺟ
ناﻮـﺟﻮﻧ ﯽـﻧاور و ﯽﻧﺎﻤـﺴﺟ ﻢـﻈﻧ ندرﻮـﺧ ﻢﻫ ﻪﺑ ﺚﻋﺎﺑ ،ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﯽﻣ ددﺮﮔ ) 4 .(
و ﯽـﺣور ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺪﻧور ﮏﯾ ،ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا
رد ناﻮــﺟ نز ﮏــﯾ و ﺖــﺳا ﯽﻋﺎــﻤﺘﺟا ود ﻦــﯾا
كرد ﻪــﺑ زﺎــﯿﻧ نار
و ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ،ﯽـﺣور ﺖـﯾﺎﻤﺣ ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ ،دراد ﻪـﻌﻗاو ﻦﯾا ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽﻫﺎﮔآ نداد ﻫ
ﺎ اﺮﻣ ﻢﻬﻣ لﻮﺻا زا ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ي صﻮﺼﺨﻣ يﺎﻫ ﺖﺒﻗ
ﺖﺳا نارود ﻦﯾا )
5 ( .
ﺖـﺷاﺪﻬﺑ ﻪـﻠﻤﺟ زا يدﺪـﻌﺘﻣ يﺎـﻫ ﻪـﺒﻨﺟ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ نارود ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻦﯾا رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻪﯾﺬﻐﺗ ،ترﺎﻬﻃ و مﺎﻤﺤﺘﺳا ،ﯽﻠﺳﺎﻨﺗ ﻪﯿﺣﺎﻧ و يدﺮﻓ
،نارود درد نﺎـﻣرد ،ﺖﺣاﺮﺘـﺳا و باﻮـﺧ ،ﻪﻧازور شزرو ﺖﯿﻤﻫا
ﯾا ﯽﻧاور تﻼﮑﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ يﺎﻫ ﯽـﻣ ﺮﺑ رد ار نارود ﻦ
دﺮﯿﮔ ) 6 - 8 ( . نارﺎﮑﻤﻫ و ﻦﯿﺒﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد 96
ﻖﻓاﻮﻣ ﺮﻈﻧ ناﺮﺘﺧد %
ﺪﻨﺘـﺷاد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ نارود ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ تروﺮﺿ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ )
2 ( .
ﺎﻧز ﯽﺷزﻮﻣآ يﺎﻫزﺎﯿﻧ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ ﺧد و ن
ﻪـﺑ ،ناﺮـﺘ
ﻪـﺑ ار ﺖﻣﻼـﺳ و ﺖـﺷاﺪﻬﺑ ﻪـﻨﯿﻣز رد هﮋـﯾو ﺖــﯾﻮﻟوا ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ
ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺺﺨﺸﻣ )
9 (.
ﻮﻣآ ،شز ا ياﺮـﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ يراﺰﺑا ﺶﯾاﺰـﻓ
،داﺮـﻓا ﻦـﯾا تﻼﮑـﺸﻣ عﻮـﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺖﺳا داﺮﻓا ﯽﻫﺎﮔآ ﺢﻄﺳ ﻦﯿﻣﺎﺗ ﺪﯾﺎﺑ شزﻮﻣآ ياﺮـﺑ دﺮـﻓ ﻪـﻧﺎﻫﺎﮔآ و لﺎـﻌﻓ ﺖﮐرﺎـﺸﻣ هﺪـﻨﻨﮐ
ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ )
10 (.
شور ﻫﺎ ﻮﻣآ ي ﻔﺘﻣ ﯽﺷز ﯽﻣ ﯽﺗوﺎ ﺪﻧاﻮﺗ
درﻮﻣ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ .دﺮﯿﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﻓﺮﻃ زا
اﺮﺟا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ي يﺎﻫ هﻮﯿﺷ ﻪﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ ﺪﻗﺎﻓ و ﺪﻣآرﺎﮐﺎﻧ ،ﯽﺘﻨﺳ يﺎﻫ
ﺶـﻧاد لﺎـﻌﻓ ﺖﮐرﺎـﺸﻣ زا و هدﻮـﺑ ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺰـﯿﻧ نازﻮـﻣآ
ﯽﻤﻧ دﻮﺷ ) 10 ( .
نﺎـﺸﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﻠﻣﺎـﻌﺗ يﺮﯿﮔدﺎـﯾ ﺮـﺘﻬﺑ ﺞﯾﺎـﺘﻧ هﺪـﻨﻫد
ﻘﻓﻮﻣ و ﺖـﯿ
ﯽﻣ شزﻮﻣآ ﺪﻧور رد نآ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﺷﺎﺑ
) 1 , 11 ( شور زا ﯽـﮑﯾ . يﺎـﻫ
زا هدﺎﻔﺘــﺳا ،ﯽﻠﻣﺎــﻌﺗ شزﻮــﻣآ ــﺳا نﻻﺎــﺴﻤﻫ هوﺮــﮔ
شزﻮــﻣآ .ﺖ
و ﺎــﻫروﺎﺑ ،شﺮــﮕﻧ ﺮــﯿﯿﻐﺗ ،ﺶــﻧاد ﺶﯾاﺰــﻓا رﻮــﻈﻨﻣ ﻪــﺑ نﻻﺎــﺴﻤﻫ ﻪـﺑ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا حﻮﻄﺳ ﺎﯾ ﯽﻫوﺮﮔ ،يدﺮﻓ ﺢﻄﺳ رد ﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دﻮﺷ ﯽﻣ هدﺮﺑ رﺎﮐ رد
و ﺮـﮑﻔﺗ ترﺪـﻗ شور ﻦـﯾا ا ﺖـﯿﻗﻼﺧ
داﺮـﻓ
ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﻞـﺣاﺮﻣ رد داﺮﻓا ﻪﺒﻧﺎﺟ ﻪﻤﻫ ﺖﮐرﺎﺸﻣ و ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺘﺣ و اﺮﺟا ،يﺰﯾر آ يﺎﻫ هﻮﯿﺷ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا
ﯽـﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﺷزﻮﻣ
ددﺮﮔ ) 1 , 4 ( نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﺳرﺎﭘ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ . داد نﺎﺸﻧ
ﺷزﻮﻣآ شور ﯽ
ﻧاﺮﻨﺨﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ ﯽ
، ﺎﻘﺗرا رد ي ﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ ﯽ
ﺖﺳا ﺮﺗﺮﺛﻮﻣ ناﺮﺘﺧد .
ﺑ ﺎ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ يﻻﺎﺑ عﻮﯿﺷ ) ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ تﻼﮑﺸﻣ
ﯽﻣﺎـﻤﺗ رد
ﻨﯾا و (ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ ﻪﻄﯿﺣ ﻪـﮑ
شزﻮـﻣآ رد ﺮـﺗﻻوا شور
نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﻗﺎﺑ ﻢﻬﺒﻣ
ﯽ هﺪﻧﺎﻣ ﺖﺳا ) 10 ( ؛ ﻦـﯾا اﺬـﻟ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ فﺪـﻫ ﺎـﺑ
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ شزﻮـﻣآ نﻻﺎـﺴﻤﻫ هوﺮـﮔ شور ﻪـﺑ ﯽ
ﺮـﺑ
ﺎﻫرﺎﺘﻓر ي ﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽ
نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ مﺎﺠﻧا
ﺷ ﺪ.
شور ﺎﻫ
ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ عﻮﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﮐ هدﻮﺑ
ﻪ هوﺮـﮔ ود ﯽﻓدﺎـﺼﺗ
هﺪﺷ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻌﻣﺎﺟ ناﻮﺟﻮﻧ ناﺮﺘﺧد
ﺮﻬـﺷ ﻪﻄـﺳﻮﺘﻣ لوا هرود
.ﺪـﻧدﻮﺑ ﺪﻬـﺸﻣ ﻪﻧاﺮﺘﺧد ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ سراﺪﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻂﯿﺤﻣ و ﺪﻬﺸﻣ ﻪـﺳرﺪﻣ ود ﺪﻬـﺸﻣ ﺮﻬـﺷ ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ سراﺪﻣ ﻦﯿﺑ زا ﻪـﯿﺣﺎﻧ ﮏـﯾ زا
ﻪﯿﺣﺎﻧ) 6 ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ كﻮﻠﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ( ﻪﻋﺮﻗ
ﯿﻌﺗ ،ﯽﺸﮐ ﻦﯿ
.ﺪﺷ ﺖﻠﻋ
.دﻮـﺑ ﯽﺑﺎـﺨﺘﻧا سراﺪﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻨﮕﻤﻫ ،ﻪﯿﺣﺎﻧ ﮏﯾ بﺎﺨﺘﻧا ﺖـﻠﻋ ﻪـﺑ
ــﺸﻧ نﺎــﮑﻣا د ﻦﯿــﺑ تﺎــﻋﻼﻃا ﺮ
ﺶــﻧا نﺎــﮑﻣا ،هوﺮــﮔ ﻪــﺳ نازﻮــﻣآ
ﮏﺗ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﺖـﺷاﺪﻧ دﻮـﺟو ﺶﻫوﮋـﭘ يﺎﻫﺪـﺣاو ﮏـﺗ
.
ﻪـﻋﺮﻗ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﺳرﺪﻣ ﺮﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ هوﺮـﮔ ود زا ﯽـﮑﯾ ﻪـﺑ ﯽـﺸﮐ
.ﺖﻓﺎﯾ ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺻ ﻦﯾا ﻪﺑ
ﻪﮐ ترﻮ زا
ﯾﺮﻃ ﻗ ﻖ ﻪﻋﺮ ،ﯽـﺸﮐ
ﻪﯾﺎﭘ سﻼﮐ ﮏﯾ 7
ﻪـﯾﺎﭘ سﻼـﮐ ﮏﯾ و 8
ﺮـﻫ يﺎـﻫ سﻼـﮐ ﻦﯿـﺑ زا
ﺨﺘﻧا ﻪﺳرﺪﻣ سﻼﮐ ﻦﯾا دورو يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﺪﺟاو ناﺮﺘﺧد ﻪﻤﻫ و بﺎ
-
.ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دراو ﺎﻫ ﺶـﻧاد ﻦﯿـﺑ تﺎـﻋﻼﻃا ﺮـﺸﻧ نﺎﮑﻣا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ
يﺎﻫﺪـﺣاو ﮏـﺗ ﮏـﺗ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺺﯿﺼﺨﺗ نﺎﮑﻣا ،هوﺮﮔ ود نازﻮﻣآ ﺮﺑ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﺶﻫوﮋﭘ ـﺠﺣ ﻦﯿﯿﻌﺗ يا
ﻧ ﻢ ـﻧﻮﻤ ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﺎـﺠﻧآ زا ﻪ
ﻪـﻟﺎﻘﻣ ،ﺮـﺒﺘﻌﻣ ﯽﺗﺎـﻋﻼﻃا يﺎـﻫ ﮏﻧﺎﺑ رد هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﺪﺸﻧ ﺖﻓﺎﯾ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ يور ﺮـﺑ
20 زا ﺮـﻔﻧ
لﻮـﻣﺮﻓ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ (هوﺮـﮔ ﺮـﻫ زا ﺮﻔﻧ هد) ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫﺪﺣاو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﺟرد ﺎﺑ ،ﺎﻫ
نﺎـﻨﯿﻤﻃا 95 / 0 نﻮـﻣزآ ناﻮـﺗ و 80
%
ﺎﺷ يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ ﺺﺧ
ﺎﯿﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ رﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧ هوﺮـﮔ ﺮـﻫ ياﺮـﺑ
ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﺷ دروآﺮﺑ 29
وﺮﮔ ﺮﻫ رد ﺮﻔﻧ .دﻮﺑ ه
N= (Z1-α/2 + Z1-β)2 (S12 + S22)/(X1-X2)2
يﺎﻫﺪــﺣاو زا يداﺪــﻌﺗ فﺬــﺣ لﺎــﻤﺘﺣا و ﺮﺘــﺸﯿﺑ نﺎــﻨﯿﻤﻃا ياﺮــﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ 10
% ﻪﻓﺎﺿا هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ
3 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ
32 ﺮﻫ رد ﺮﻔﻧ ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ هوﺮﮔ
جوﺮﺧ ﺎﺑ .ﺪﻧ 2
هوﺮـﮔ ﺮـﻫ زا ﺮﻔﻧ
) ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ رد 2
ﮏـﯾ زا ﺶﯿـﺑ ﺖـﺒﯿﻏ ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ ﺮﻔﻧ رد ﻪـﺴﻠﺟ
لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ رد و ﯽﺷزﻮﻣآ سﻼﮐ 2
ﺑ ﺮﻔﻧ رد هﺪـﺸﻧ هﺪﻋﺎﻗ ﺖﻠﻋ ﻪ
ﺪﻧﺪﺷ جرﺎﺧ ﺶﻫوﮋﭘ زا ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ لﻮﻃ (.
ﻞـﯿﻠﺤﺗ ﺎﺘﯾﺎﻬﻧ ﺮـﺑ ﺎـﻫ هداد
يور 30 .ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا هوﺮـﮔ ﺮـﻫ زا ﺮﻔﻧ ـﺷ دورو يﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ
ﻞﻣﺎ
ﺳ و ﯽﻧاﺮﯾا ،ﺪﻬـﺸﻣ ﻦﮐﺎ
دﺮـﺠﻣ ،ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺖﮐﺮـﺷ ﻪـﺑ ﺖﯾﺎـﺿر
،ﻢﻈﻨﻣ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ يﺎﻫ ﻞﮑﯿﺳ ياراد ،ندﻮﺑ ،ﯽﻧاور و ﯽﻤﺴﺟ ﺖﻣﻼﺳ
مﺪـﻋ و ﺮـﯿﺧا هﺎـﻣ ﺶﺷ ﯽﻃ راﻮﮔﺎﻧ ﻪﺛدﺎﺣ ﻪﺑﺮﺠﺗ مﺪﻋ زا يوﺮـﯿﭘ
صﺎـﺧ ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر و
جوﺮـﺧ يﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ زا
ﺰـﯿﻧ ﻞﻣﺎـﺷ
ﺶﻧاد اد ﺖـﺒﯿﻏ ﯽـﺷزﻮﻣآ ﻪـﺴﻠﺟ ﮏـﯾ زا ﺶﯿﺑ ﻪﮐ ﯽﻧازﻮﻣآ ؛ﺪﻨﺘـﺷ
ﻧ ﯽﺳﺮﺘﺳد رد ﺖﮐﺮـﺷ ﻪﻣادا ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ مﺪﻋ ،زﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ مﺪﻋ ﻣ لﻮﻃ رد
ﻪﻌﻟﺎﻄ و يﺎـﻫ سﻼـﮐ رد ﺖﮐﺮـﺷ
ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯿــﺣ ﯽﮔﺪــﻋﺎﻗ ﺖــﺷاﺪﻬﺑ ﯽــﺷزﻮﻣآ دﻮــﺑ
. ياﺮــﺑ مﺎــﺠﻧا
زﻮﺠﻣ ﺬﺧا ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺘﯿﻤﮐ زا
ﻼـﺧا يا هﺎﮕـﺸﻧاد ﯽﮑـﺷﺰﭘ ق
ﺰــﯿﻧ و ﺪﻬــﺸﻣ ﯽﮑــﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ آ نﺎﻣزﺎــﺳ ﺎــﺑ ﯽﮕﻨﻫﺎـﻤﻫ
شزﻮــﻣ و
شروﺮﭘ زا ﺲﭘ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺢﯿﺿﻮﺗ
فاﺪـﻫا ـﺑ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻪ
ناﺮﯾﺪـﻣ
سراﺪــﻣ و ﺬــﺧا ﺖﯾﺎــﺿر ــﻓا زا ﻪــﻣﺎﻧ ﻪــﻧﻮﻤﻧ داﺮ
و ﺎــﻬﻧآ ﻦﯾﺪــﻟاو و
ﻧﺎـﻣﺮﺤﻣ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا تﺎـﻋﻼﻃا ﯽﮕ
و ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﺎـﻫ
يﺮـﯿﮔ ﻪـﻧﻮﻤﻧ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻧﻮﻤﻧ
لﺎـﺳ هﺎـﻣ رذآ ﺎـﺗ ﺮـﻬﻣ زا هﺎﻣ ﻪﺳ ﯽﻃ رد يﺮﯿﮔ
1397 .ﺖــﻓﺮﮔ ترﻮــﺻ داد يروآدﺮــﮔ راﺰــﺑا
ه ﻞﻣﺎــﺷ ﺎــﻫ مﺮــﻓ
ﺪﺣاو ﯽﻠﮐ تﺎﺼﺨﺸﻣ يﺎﻫ
ﻪﺘﺧﺎﺳﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ،ﺶﻫوﮋﭘ
رد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻪﻄﯿﺣ
يﺎﻫ دﺮﻓ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ي
، ،ﻪـﯾﺬﻐﺗ
ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺖ ﻓ ﯿ ﺰ ﯾﮑ ﯽ
، ﮑﺴﺗ ﯿ ﻦ و درد ﺖﯾﺎﻤﺣ ﻧاور .ﺪﻧدﻮﺑ ﯽ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ تﻻاﻮﺳ ،ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ
نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﮑﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا دﺪﻌﺘﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ )
12 ( و ﺎﮑﯾدآ ، نارﺎﮑﻤﻫ
) 13 ( نارﺎــﮑﻤﻫ و ﻮﮐﺎــﻫ ، )
14 ( نارﺎــﮑﻤﻫ و ﻦﯿــﺒﻣ ، )
2 ( و ﺎﺒﯿﮑــﺷ ،
نارﺎــﮑﻤﻫ )
15 ( نآ يﺮﮕﻧزﺎــﺑ و حﻼــﺻا و تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯾﺎــﺳ و ﺎــﻫ
ﯽﺣاﺮﻃ ﺪﯾدﺮﮔ . ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﻦـﯾا ﯽـﯾاور ﻦﯿـﯿﻌﺗ ياﺮـﺑ ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ
) اﻮـﺘﺤﻣ ﯽــﯾاور ﺺﺧﺎـﺷ شور زا ،ﻪﺘﺧﺎـﺳ Content Validity
Index اﻮــﺘﺤﻣ ﯽــﯾاور ﺖﺒــﺴﻧ و ( )
Content Validity Ratio (
تﻻاﻮﺳ ﻪﮐ ترﻮﺻ ﻦﯾﺪﺑ ؛ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﮏـﭼ هاﺮـﻤﻫ ﻪﺑ
رد ﯽﺘـﺴﯿﻟ
ﺎﺒﺗرا درﻮﻣ
،ط ،ﯽﮔدﺎـﺳ ،طﺎـﺒﺗرا ،تروﺮـﺿ ) ﺖﯿﻓﺎﻔـﺷ و ﺖـﯿﻤﻫا ﻪﯾﻮﮔ ﺮﻫ (حﻮﺿو
رﺎﯿﺘﺧا رد 10
ﺖـﺌﯿﻫ يﺎـﻀﻋا و ﺪﯿﺗﺎـﺳا زا ﺮـﻔﻧ
ﺮـﺑ ﺲﭙـﺳ ؛ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺪﻬﺸﻣ ﯽﯾﺎﻣﺎﻣ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ لﻮﻣﺮﻓ سﺎﺳا ﺒـﺳﺎﺤﻣ ،ﺎـﻫ
ﻪ وCVI CVR ﻧا مﺎـﺠ ﻞﻗاﺪـﺣ و ﺪـﺷ
ﺐﯾﺮﺿ 7 / 0 ﺮﯾز تﻻاﻮﺳ .دﻮﺑ ﺮﻈﻧﺪﻣ 5
/ 0 تﻻاﻮـﺳ ،فﺬﺣ 69
/ 0 -
5 / 0 ﺻا يﻻﺎﺑ تﻻاﻮﺳ و حﻼ 7
/ 0 ﺺﺧﺎﺷ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﻪﮐ ،ﺪﺷ ﺪﯿﯾﺎﺗ
ر ﺖﺒــﺴﻧ و اﻮــﺘﺤﻣ ﯽــﯾاور ﺮــﺑاﺮﺑ راﺰــﺑا ﻞــﮐ ياﻮــﺘﺤﻣ ﯽــﯾاو
8 / 0
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﯿﯾﺎﺗ و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ ﯽﻧﺎﺴﻤﻫ شور زا
ﺎـﻔﻟآ ﯽﻧورد
وﺮﮐ ﺎـﺒﻧ .ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا ﺶﻫوﮋـﭘ يﺎﻫﺪــﺣاو زا ﺮـﻔﻧ هد يور ﺮــﺑ خ
ﺐﯾﺮـــﺿ خﺎـــﺒﻧوﺮﮐ يﺎـــﻔﻟآ
78 / 0 و ﻮـــﻠﻄﻣ ﯽﯾﺎـــﯾﺎﭘ ﺮﮕﻧﺎـــﯾﺎﻤﻧ ب
) تﻻاﻮﺳ .دﻮﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ 34
تﺮـﮑﯿﻟ سﺎـﯿﻘﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ (لاﻮﺳ 4
ﻪﻨﯾﺰﮔ هﺮﻤﻧ ) ﻪﺸﯿﻤﻫ :ﻞﻣﺎﺷ يا 3
هﺮـﻤﻧ ) ﺰـﮔﺮﻫ ،ﺎﺗرﺪـﻧ ،ﻻﻮﻤﻌﻣ ،(
ﺗ ،يدﺮـﻓ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻪﻄﯿﺣ ﺞﻨﭘ رد و (ﺮﻔﺻ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﻪـﯾﺬﻐ
ﯿﻓ ـﮑﯾﺰ ،ﯽ
تاﺮــﻤﻧ .دﻮــﺑ ﯽﮔﺪــﻋﺎﻗ مﺎــﮕﻨﻫ رد ﯽــﻧاور ﺖــﯾﺎﻤﺣ و درد ﻦﯿﮑــﺴﺗ لاﻮﺳ ﺮﻫ زا ﻞﺻﺎﺣ رد ﻪـﮐ هﺪﺷ ﻊﻤﺟ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ اﺰﺠﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ
رﺎﺘﻓر ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ هﺮﻤﻧ ،ﺖﯾﺎﻬﻧ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﺮﺘﻬﺑ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ
.ﺪﺷ ﺮﯾﺪـﻣ ﺎـﺑ ﯽﮕﻨﻫﺎـﻤﻫ زا ﺲﭘ و سراﺪﻣ ﻪﻧﺎﺧزﺎﻤﻧ ﻞﺤﻣ رد اﺪﺘﺑا
اد ﻢﻠﻌﻣ و ﻪﺳرﺪﻣ ، نازﻮﻣآ ﺶﻧ
رد رﻮﻣ ياﺮـﺟا هﻮـﺤﻧ و فاﺪﻫا د
ﮔ ﻪﺋارا سﻼﮐ ود نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ مزﻻ تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ ﺶﻫوﮋﭘ .ﺪﯾدﺮ
دﻮـﺧ ﺖﯾﺎﺿر ﺐﺴﮐ ﺖﻬﺟ ،ﻪﻣﺎﻧ ﺖﯾﺎﺿر ،نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺲﭙﺳ هداد ﻦﯾﺪﻟاو و ﻪﺘـﺷاد هاﺮـﻤﻫ ﻪـﺑ دﻮـﺧ ﺎـﺑ يﺪﻌﺑ ﻪﺴﻠﺟ رد ﺎﺗ ﺪﺷ
رد ،ﺶﻫوﮋـﭘ ﻂﯾاﺮـﺷ ﺪـﺟاو نازﻮـﻣآ ﺶـﻧاد ﻪﯿﻠﮐ بﺎﺨﺘﻧا .ﺪﻨﺷﺎﺑ ترﻮﺻ د ﺖﮐﺮﺷ ﻞﯾﺎﻤﺗ ﭘ ر
ﻫوﮋ ﯽﺒﺘﮐ ﻪﻣﺎﻧ ﺖﯾﺎﺿر ﺬﺧا زا ﺲﭘ ﺶ
ﺑ ﻪـﺴﻠﺟ رد .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يو ردﺎﻣ و زﻮﻣآ ﺶﻧاد زا يﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ ،ﺪـﻌ
جوﺮـﺧ و دورو يﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ ﺶﺠﻨـﺳ مﺮﻓ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ دورو ﺘﻧا ﺖﻬﺟ ﯽـﺳﻼﮐ رد و ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ﻂـﺳﻮﺗ ،ﺶﻫوﮋـﭘ ﺪـﺣاو بﺎـﺨ ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﺣاو ﯽﻠﮐ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺲﭙﺳ .ﺪﺷ ﻞﯿﻤﮑﺗ اﺰﺠﻣ
ﺎﯿﺘﺧا رد ازﻮـﻣآ ﺶﻧاد ر و ن
ﺪـﺟا ﺖـﺤﺗ ﻪـﮐ ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻂﯾاﺮـﺷ
ـﺷ زا ﻞـﺒﻗ ،ﻪـﺴﻠﺟ نﺎـﻤﻫ رد ؛ﺪـﺷ ﻞـﯿﻤﮑﺗ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ترﺎﻈﻧ عوﺮ
نآ زا ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺶﯿﭘ ﺎﻫ
ﺖـﺷاﺪﻬﺑ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ نﻮﻣزآ
ﺶـﻧاد ﻪـﮐ ﯽﺗرﻮـﺻ رد .ﺪـﻣآ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ -
4 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ
نآ ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺷاد تﻻاﻮﺳ ﻢﻬﻓ رد ﯽﻠﮑﺸﻣ نازﻮﻣآ ﺪـﺷ هداد ﺦﺳﺎﭘ ﺎﻫ
ﮐ ﺮﻫ و ﺪﺟ ترﻮﺻ ﻪﺑ ماﺪ ﺎﮔا
ﻪﻧ .ﺪﻧداد ﺦﺳﺎﭘ ﺎﻫ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﺑ
ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ درﻮـﻣ رد ﯽﺗﺎـﯿﻠﮐ ﻞﻣﺎـﺷ ﯽﺷزﻮﻣآ ياﻮﺘﺤﻣ ﯽﻣﻮﺗﺎـﻧآ و
ﯽﻠﺳﺎﻨﺗ هﺎﮕﺘﺳد ﻢﻧﺎﺧ
ﺎﻫ
، يدﺮﻓ ﺖﺷاﺪﻬﺑ
، ﻪﯾﺬﻐﺗ
، ،ﯽـﮑﯾﺰﯿﻓ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ
.دﻮــﺑ ﯽﮔﺪــﻋﺎﻗ نارود ﯽــﻧاور ﺖــﯾﺎﻤﺣ و درد ﻦﯿﮑــﺴﺗ شور رد
اﺪﺘﺑا ،نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ ﯽﺷزﻮﻣآ 10
) ﺮﻔﻧ 5 ﻫ ﻪـﯾﺎﭘ زا ﺮـﻔﻧ و ﻢﺘـﻔ
5
ﺎﭘ زا ﺮﻔﻧ (ﻢﺘﺸﻫ ﻪﯾ ﺶﻧاد زا
ﻪﻗﻼﻋ و لﺎﻌﻓ نازﻮﻣآ ﺮﺑ سﻼﮐ ﺮﻫ ﺪﻨﻣ
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺗﺎﯿﺻﻮﺼﺧ سﺎﺳا )
ﺮﯾﺎـﺳ و نﺎـﻤﻠﻌﻣ ﻂـﺳﻮﺗ نﺪـﺷ ﺪﯿﯾﺎﺗ
ﯽﺳﻼﮑﻤﻫ ﺖـﻬﺟ (ﻻﺎـﺑ لﺪـﻌﻣ و ندﻮـﺑ ﺐﻠﻃواد ،شزﻮﻣآ ﺖﻬﺟ ﺎﻫ
ياﻮــﺘﺤﻣ .ﺪﻧﺪــﺷ بﺎــﺨﺘﻧا دﻮــﺧ نﺎــﺳﻼﮑﻤﻫ ﺮﯾﺎــﺳ ﻪــﺑ شزﻮــﻣآ ﻪﺴﻠﺟ ود ﯽﻃ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺷزﻮﻣآ 60
- 45 ﻗد ﻪـﻘﯿ يا رد و
ور ود ﺑ ﯽﻟاﻮﺘﻣ ز نآ ياﺮ
هداد ﺢﯿﺿﻮﺗ ﺎﻫ نآ تﻻاﻮـﺳ ﻪﺑ .ﺪﺷ
ﺎـﻫ
آ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد هداد ﺦﺳﺎﭘ ﯽﺷزﻮﻣ
نآ ﺎﺗ ﺪﺷ ﺪـﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺰـﯿﻧ ﺎﻫ
ﺶﻧاد ﺮﯾﺎﺳ تﻻاﻮﺳ يﻮﮕﺨﺳﺎﭘ ﺲﭙـﺳ .ﺪﻨـﺷﺎﺑ نازﻮـﻣآ
3 زا ﺮـﻔﻧ
ﺶﻧاد شزﻮﻣآ نازﻮﻣآ ﺶﯿـﺑ ﻪـﮐ ،سﻼـﮐ ﺮـﻫ هﺪـﯾد
زا هﺮـﻤﻧ ﻦﯾﺮـﺗ
ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ار ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ
ﺮﮐ ﺐﺴﮐ د ﺪﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،
شزﻮﻣآ زا ﮏـﯾ ﺮـﻫ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ نﺎﻧآ زا و هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا هﺪﻨﻫد
نآ تﺎﻋﺎﺳ رد ار ﯽﺷزﻮﻣآ ياﻮﺘﺤﻣ ﺎﻫ ﯽﺑ
ﻪﺑ ﺢﯾﺮﻔﺗ ﮓﻧز و يرﺎﮐ
7 ﺎﺗ 4 ﯽﺳﻼﮑﻤﻫ زا ﺮﻔﻧ ﻪﻋﺮﻗ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ) دﻮﺧ يﺎﻫ
بﺎﺨﺘﻧا ﯽﺸﮐ
ﮏﯾ ﯽﻃ (ﺪﻧﺪﺷ ﻪﭽﺑﺎﺘﮐ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻨﻨﮐ ﻞﻘﺘﻨﻣ هﺎﻣ
ياﻮـﺘﺤﻣ يوﺎﺣ يا
رد ﯽﺷزﻮﻣآ ﻧاد رﺎﯿﺘﺧا
ﺶ شزﻮﻣآ نازﻮﻣآ هداد راﺮﻗ هﺪﻨﻫد
ﺎﺗ ﺪﺷ
ﯽﺒﻠﻄﻣ يروآدﺎﯾ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ترﻮﺻ رد تﻻاﻮـﺳ ﻪـﺑ ﺦـﺳﺎﭘ ﺎﯾ صﺎﺧ
ﺮﯾﺎﺳ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ﺶـﻧاد
نآ ﻪـﺑ ﺪـﻨﻧاﻮﺘﺑ (هﺪـﻧﺮﯿﮔ شزﻮـﻣآ) نازﻮـﻣآ
.ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﻪﻌﺟاﺮﻣ سراﺪـﻣ ﻦﯿـﺗور شزﻮـﻣآ ﺎـﻬﻨﺗ ،لﺮـﺘﻨﮐ هوﺮﮔ رد
ﻞﺼﻓﺮﺳ ياراد) ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ آ ياﻮـﺘﺤﻣ ﻪﺑﺎﺸﻣ يﺎﻫ
ﯽـﺷزﻮﻣ هوﺮـﮔ
ﻮﺗ (ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﺑﺮﻣ ﻂﺳ
هوﺮـﮔ ﻦﯾا رد ؛ﺪﺷ مﺎﺠﻧا سﻼﮐ رد ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﻢﻠﻌﻣ زا
ﺚـﺣﺎﺒﻣ ﻦﯾا شزﻮﻣآ يﺪﻨﺑ نﺎﻣز ﻪﮐ ﺪﺷ
هوﺮـﮔ شزﻮـﻣآ ﺮـﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ ادﺪـﺠﻣ ﺲﭙـﺳ ؛دﻮـﺷ مﺎـﺠﻧا ﻪـﻠﺧاﺪﻣ
و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ جوﺮﺧ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺶﻧاد ﺎﺑ ﺦﺳﺎﭘ و ﺶﺳﺮﭘ ـﯾدﺮﮔ ﻞـﯿﻤﮑﺗ نازﻮﻣآ
رد .ﺪ زا ﺪـﻌﺑ ﺎـﻬﺘﻧا
ﺎﭘ ﻣود و ﻦﯿﻟوا نﺎﯾ ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ادﺪﺠﻣ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ يﺰﯾﺮﻧﻮﺧ هرود ﻦﯿ
اﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻂـﺳﻮﺗ ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖﺷ
.ﺪـﺷ ﻞـﯿﻤﮑﺗ ،هوﺮـﮔ ود ﺮـﻫ
راﺰــﻓا مﺮــﻧ ﺎــﺑ ﺎــﻫ هداد ﻞــﯿﻠﺤﺗ يرﺎــﻣآ يﺎــﻬﻧﻮﻣزآ وSPSS
ﺘﯾو ﻦﻣ ،ﺮﺋﻮﮑﺳا يﺎﮐ ،فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا فوﺮﮔﻮﻤﻟﻮﮐ ،ﻞﻘﺘـﺴﻣ ﯽـﺗ ،ﯽـﻨ
راﺮﮑﺗ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺲﻧﺎﯾراو ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺗ و ي
ﻃود ﺲﻧﺎﯾراو ﻞﯿﻠﺤ ﻪـﻓﺮ
ﺎـﺑ
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺐﯾﺮﺿ 95
/ 0 ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫﺪﺣاو ﯽﻨﺳ ﻪﻨﻣاد ﻦﯿﺑ
13 ﺎﺗ 15 .دﻮـﺑ لﺎـﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ
و ﻪـﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ ود رد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻦﯿﻟوا ﻦﺳ و ﻦﺳ و ﺖﺷاﺪﻧ يراد ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ لﺮﺘﻨﮐ ﻦـﻣ نﻮـﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ
) ﻦـﺳ ﺮﻈﻧ زا هوﺮﮔ ود ،ﯽﻨﺘﯾو 096
/ 0 (p=
ﮔﺪـﻋﺎﻗ ﻦﯿـﻟوا ﻦـﺳ و ﯽ
) 352 / 0 .ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﮕﻤﻫ (p=
تﻼﯿـﺼﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﻈﻧ زا نازﻮﻣآ ﺶﻧاد
) 602 / 0 (p=
ﺳ ، ﺢﻄ ردﺎﻣ تﻼﯿﺼﺤﺗ )
097 / 0 ( p=
رﺪﭘ و ) 105 / 0 ( p=
ﺪﺟ) ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﮕﻤﻫ هوﺮﮔ ود رد ﺰﯿﻧ ا
لو 1 و 2 .(
يرﺎـﻣآ توﺎﻔﺗ ،ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ نﻮﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ ﻦﯿﺑ يراد ﯽﻨﻌﻣ ـﻣآ ﺶـﻧاد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ
نازﻮ
نﺎــﺸﻧ هوﺮــﮔ ود رد ﺪــﻧ
دا ) 773 / 0 = (p ﺮــﻈﻧ زا هوﺮــﮔ ود ﯽــﻨﻌﯾ ،
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ هﺮﻤﻧ ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺪـﻧدﻮﺑ ﻦـﮕﻤﻫ
، رد ﺎـﻣا
ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿـﺳ ﻦﯿﻟوا نﺎﯾﺎﭘ ﻪﻠﺣﺮﻣ )
001 / 0
<
( p ﻦﯿـﻣود نﺎـﯾﺎﭘ و
) ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ 001
/ 0
<
(p نﻮـﻣزآ ﻪـﺠﯿﺘﻧ ، ﯽـﻨﺘﯾو ﻦـﻣ
توﺎـﻔﺗ ،
يراد ﯽﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ ﻦﯿﺑ
ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖﺷا ﺶـﻧاد
نﺎـــﺸﻧ هوﺮـــﮔ ود رد نازﻮـــﻣآ د
.دا ﻞـــﯿﻠﺤﺗ نﻮـــﻣزآ ﻪـــﺠﯿﺘﻧ
لوﺪﺟ 1 . نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﻤﮐ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻢﺘﺸﻫ و ﻢﺘﻔﻫ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺘﺧد
هوﺮﮔ ود رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
ﯽﻤﮐ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ
داﺪﻌﺗ) 30 (ﺮﻔﻧ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ
داﺪﻌﺗ) 30 (ﺮﻔﻧ يرادﺎﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ
(لﺎﺳ) ﻦﺳ رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ± 5
/ 0 8± / 13 6
/ 0 6± / 13 096
/ 0
*P=
ﻦﯿﻟوا ﻦﺳ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ
(لﺎﺳ)
ﻧا ﺮﺤ رﺎﯿﻌﻣ فا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ±
7 / 0 9± / 11 9
/ 0 7± / 11 352
/ 0
*P=
*
ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ نﻮﻣزآ
5 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ لوﺪﺟ 2 . نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﻔﯿﮐ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻢﺘﺸﻫ و ﻢﺘﻔﻫ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺘﺧد
هوﺮﮔ ود رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ
ﯽﻔﯿﮐ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ
داﺪﻌﺗ) 30 (ﺮﻔﻧ ﮐ هوﺮﮔ
) لﺮﺘﻨ داﺪﻌﺗ 30 (ﺮﻔﻧ ﺳ
ﻄ ﻣ ﺢ ﻌ يرادﺎﻨ
ﺢﻄﺳ ﺤﺗ تﻼﯿﺼ داﺪﻌﺗ (ﺪﺻرد)
داﺪﻌﺗ (ﺪﺻرد) 602
/ 0
*P= 16(53/3) 17(56/7) ﻢﺘﻔﻫ ﻪﯾﺎﭘ
ﻢﺘﺸﻫ ﻪﯾﺎﭘ )
3 / 43 ( 13 )
7 / 46 ( 14
ردﺎﻣ تﻼﯿﺼﺤﺗ ﯽﯾاﺪﺘﺑا
) 7 / 6 (2 )
3 / 3 (1 097
/ 0
*P=
* 3(10/0) 3(10/0) ﻞﮑﯿﺳ
ﻢﻠﭙﯾد )
3 / 63 ( 19 )
3 / 43 ( 13
ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد )
0 / 20 ( 6 )
3 / 43 ( 13
ﻼﯿﺼﺤﺗ رﺪﭘ ت ﯽﯾاﺪﺘﺑا
) 3 / 3 (1 0
105 / 0
*P=
* (26/7) 3(10/0) ﻞﮑﯿﺳ
ﻢﻠﭙﯾد )
3 / 53 ( 16 )
3 / 43 ( 13
ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد )
3 / 33 ( 10 )
0 / 50 ( 15
ود يﺎﮐ نﻮﻣزآ*
** ، ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ نﻮﻣزآ
داد نﺎـﺸﻧ يراﺮﮑﺗ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺲﻧﺎﯾراو ﮕﻧﺎـﯿﻣ
يﺎـﻫرﺎﺘﻓر هﺮـﻤﻧ ﻦﯿ
ﺑ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﺶﺠﻨـﺳ نﺎﻣز و هوﺮﮔ ﺐﺴﺣ ﺮ
) دراد راد 001
/ 0
<
) هوﺮــﮔ ﻦﯿــﺑ ﻦــﯾا رد .(p 001
/ 0
<
نﺎــﻣز و (p
) 001 / 0
<
ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ ﺮﺑ يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا (p
ﺖـﺷاﺪﻬﺑ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر هﺮـﻤﻧ ﺮـﺑ ود ﻦـﯾا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻧراد ) ﺖﺳا راد ﯽﻨﻌﻣ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ 001
/ 0
<
ﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ .(p ﯽـﻧوﺮﻓ نﻮـﺑ ﯽ
ﻔﺗ ) لوا ﻞﮑﯿﺳ نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺑ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ﻞﺣاﺮﻣ توﺎ 001
/ 0
<
،(p ﻞﺒﻗ
) مود ﻞﮑﯿﺳ نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺑ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا 001
/ 0
<
ﺎـﺑ لوا ﻞﮑﯿـﺳ نﺎﯾﺎﭘ و (p
) مود ﻞﮑﯿﺳ نﺎﯾﺎﭘ 001
/ 0
<
( p ﯽﻨﻌﻣ ار لوﺪﺟ) داد نﺎﺸﻧ راد 3
.(
ﻦﯿــﺑ يراد ﯽــﻨﻌﻣ طﺎــﺒﺗرا ﻪــﻓﺮﻃود ﺲﻧﺎــﯾراو ﻞــﯿﻠﺤﺗ نﻮــﻣزآ تﻼﯿـﺼﺤﺗ ﺢﻄـﺳ،ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻦﯿـﻟوا ﻦـﺳ ،ﻦـﺳ) يدﺮـﻓ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻣآ ﺶﻧاد ،ردﺎـﻣ تﻼﯿﺼﺤﺗ ﺢﻄﺳ ،زﻮ ﺎـﺑ (رﺪـﭘ تﻼﯿـﺼﺤﺗ ﺢﻄـﺳ
اﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ داﺪـﻧ نﺎـﺸﻧ هوﺮـﮔ ﺐـﺴﺣ ﺮـﺑ ﯽﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖﺷ
) 05 / 0
>
.( p
ﺚﺤﺑ فﺪـﻫ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﯽـﺳرﺮﺑ
شزﻮـﻣآ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ
ﮔﺪﻋﺎﻗ نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ شور ﻪﺑ ﯽ ﺮﺑ
ﺎﻫرﺎﺘﻓر ي ﮔﺪـﻋﺎﻗ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ ﯽ
رد نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ نﺎﺘﺳﺮﯿﺑد
ﺪﻬـﺸﻣ ﺮﻬـﺷ ﻪـﻧاﺮﺘﺧد يﺎـﻫ ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا
. ﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﻦﯿﮕﻧ هﺮﻤﻧ نازﻮـﻣآ ﺶـﻧاد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
ﯽـﺑﺮﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﻪﮐ) سراﺪﻣ ﻦﯿﺗور هﻮﯿﺷ ﻪﺑ شزﻮﻣآ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﻄﻣ رد (ﺪﺷ مﺎﺠﻧا لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ رد ﺖﺷاﺪﻬﺑ ـﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎ
داد نﺎ
ترﻮــﺻ ﻪــﺑ ﯽﮔﺪــﻋﺎﻗ ﺖــﺷاﺪﻬﺑ يﺎــﻫرﺎﺘﻓر دﺮــﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄــﺳ ﻪــﮐ و ﺎـﺳرﺎﭘ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪﺑﺎـﺸﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا يرادﺎﻨﻌﻣ ﻤﻫ نارﺎﮑ ﺖﺳا ) 1 ( نارﺎـﮑﻤﻫ و راﻮﺘـﺳا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد .
) 10 ( نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺴﯾﺪﻘﺗ ﺰﯿﻧ و )
4 ( رد ﺮـﺿﺎﺣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺎـﺑ
ﻫ ﯽﻧاﺮﻨﺨـﺳ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار ﺖـﺷاﺪﻧ ﯽﻧاﻮـﺨﻤ
ﻂﯾاﺮـﺷ رد توﺎـﻔﺗ .
توﺎـﻔﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺎﯾ و نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﻫﺎﮔآ ﺢﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﻧﺎﻣز ﮕــﺸﻫوﮋﭘ دﺮــﻓ ﺎــﯾ و ﺖــﺷاﺪﻬﺑ ﯽــﺑﺮﻣ شزﻮــﻣآ ﻦﯿــﺑ عﻮــﻧ ﺎــﯾ و ﺮ
ﺪﺷﺎﺑ فﻼﺘﺧا ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ،شزﻮﻣآ .
و ﻞـﺒﻗ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ رد شزﻮﻣآ زا ﺪﻌﺑ ﻟﺎﻄﻣ رد ﺰﯿﻧ
نﺎـﺸﻧ ﺮـﺿﺎﺣ ﻪﻌ
ﻪﮐ داد ناﺰﯿﻣ يرادﺎـﻨﻌﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
مﺎـﺠﻧا تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ هﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﯾﺎﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷ
نارﺎــﮑﻤﻫ و ﺎــﺳرﺎﭘ )
1 ( نارﺎــﮑﻤﻫ و يدازﺮﯿــﺷ ، )
16 ( و ﻦﯿــﻨﭽﻤﻫ
) نارﺎﮑﻤﻫ و راﻮﺘﺳا 10
( نﺎـﺸﻧ ﻪﯿﮐﺮﺗ رد ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ
6 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ لوﺪﺟ 3 . ﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿ هﺮﻤﻧ رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻣود و ﻦﯿﻟوا نﺎﯾﺎﭘ ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
نازﻮﻣآ ﺶﻧاد
و ﻢﺘﻔﻫ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺘﺧد هوﺮﮔ ود ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻢﺘﺸﻫ
نﻮﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﯽﻫوﺮﮔ ﻦﯿﺑ (ﺮﻔﻧ30)، لﺮﺘﻨﮐ
رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ±
ﻪﻠﺧاﺪﻣ
، ) 30 (ﺮﻔﻧ
رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ± ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر هﺮﻤﻧ
*p=0/773 45/1±8/4 44/1±9/7 ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ
*p< 0/001 51/5±1/0 84/6±7/3 ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻟوا نﺎﯾﺎﭘ
*p< 0/001 52/2±1/0 84/6±7/3 ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻣود نﺎﯾﺎﭘ
**p< 0/001 6/4±5/4 40/4±7/7 ﺖﺒﺴﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻟوا نﺎﯾﺎﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ﻪﺑ
ﻪﻠ
**p< 0/001 7/1±5/9 49/1±8/1 ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻣود نﺎﯾﺎﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
*p< 0/001 0/7±1/6 8/7±3/5 ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻣود نﺎﯾﺎﭘ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﻞﮑﯿﺳ ﻦﯿﻟوا ﻪﺑ نﺎﯾﺎﭘ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ نﻮﻣزآ *
** ، ﻞﻘﺘﺴﻣ ﯽﺗ نﻮﻣزآ
لوﺪﺟ 4 . اﺪﻧا ﺲﻧﺎﯾراو ﺰﯿﻟﺎﻧآ نﻮﻣزآ ﻞﯿﻠﺤﺗ هز
شور و نﺎﻣز ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و نﺎﻣز ،ﯽﺷزﻮﻣآ شور ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ يراﺮﮑﺗ يﺎﻫ
ﺮﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
ﺶﻫوﮋﭘ درﻮﻣ داﺮﻓا ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ
ﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻊﺒﻨ يدازآ ﻪﺟرد
هرﺎﻣآ يرادﺎﻨﻣ ﺢﻄﺳ F
ﻦﯿﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ شور) ﺎﻫ ﯽﻧدﻮﻣزآ 1 (
4 / 133 001
/ 0
<
ﻮﻣزآ) (نﺎﻣز) ﺎﻫ هوﺮﮔ نورد ﯽﻧد 2
/ 1 1
/ 788 001
/ 0
<
ﺛا نﺎﻣز * ﯽﺷزﻮﻣآ شور ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮ 2
/ 1 1
/ 431 001
/ 0
<
ﯽﻠﮐ ﺮﺛا 1
3 / 3425 001
/ 0
<
ﻢﻬﻣ نﺎﺘﺳود ،داد ﻊﺒﻨﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﺎﻗ هرﺎﺑرد تﺎﻋﻼﻃا ﺐﺴﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﮔﺪﻋ
) 17 ( نﻻﺎـﺴﻤﻫ هوﺮﮔ شزرا و ﺖﯿﻤﻫا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ ،
.ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﺐﺴﮐ ياﺮﺑ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﻪﻨﯿﻣز رد ﺶــﻧاد ﺮﺘــﺸﯿﺑ دﺮــﮑﻠﻤﻋ ــﻣآ
نارود ﯽﺘــﺷاﺪﻬﺑ يﺎــﻫرﺎﺘﻓر رد نازﻮ
ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺶﺨﺑ ﺖﯾﺎﺿر تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺎـﺑ ﻮـﺴﻤﻫ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﮐ
و نارﺎــﮑﻤﻫ و يدازﺮﯿــﺷ ، نارﺎــﮑﻤﻫ و يﺮــﯿﺑد و ﺎــﺳرﺎﭘ ﺰــﯿﻧ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ نارﺎﮑﻤﻫ )
1 , 16 , 18 ( ﻪـﺑ زﺎـﯿﻧ ﺖﯿﻤﻫا و موﺰﻟ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ و ؛
ﺶـﻧاد ناﻮـﺟﻮﻧ ناﺮـﺘﺧد ياﺮـﺑ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ زﻮـﻣآ
.ﺖﺳا ﺎﻄﻣ رد
ــﻌﻟ شور ود ﺮــﻫ ﻪــﮐ ﺪــﻧداد نﺎــﺸﻧ ﺎــﻫ ﻪــﺘﻓﺎﯾ ،ﺮــﺿﺎﺣ ﻪ
يﺎــﻘﺗرا ﺐــﺟﻮﻣ نﻻﺎــﺴﻤﻫ هوﺮــﮔ و سراﺪــﻣ ﻦﯿــﺗور ﯽــﺷزﻮﻣآ ﺶﻧاد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ازﻮﻣآ
ﺪﻧﺪـﺷ ن )
001 / 0
<
(، p ﺎـﻣا
رد ﻦﯿــﺗور شور زا ﺮﺘــﺸﯿﺑ نﻻﺎــﺴﻤﻫ هوﺮــﮔ ﯽــﺷزﻮﻣآ شور ﺶﻧاد ناﺮﺘﺧد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر يﺎﻘﺗرا ﻣ زﻮﻣآ
دﻮـﺑ ﺮﺛﻮ
) 001 / 0
<
(. p ا ﻪـﮐ دﻮـﺑ نارﺎـﮑﻤﻫ و ﺎﺳرﺎﭘ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻦﯾ
ﺮﺗﺮﺛﻮـﻣ ﻦﯿﺗور شور زا نﻻﺎﺴﻤﻫ هوﺮﮔ ﻖﯾﺮﻃ زا شزﻮﻣآ نآ رد دﻮــﺑ ) 1 ( ﺎــﺑ ﻪــﮐ ﯽﻟﺎــﺣ رد . نارﺎــﮑﻤﻫ و ﯽــﺴﯾﺪﻘﺗ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎــﺘﻧ
ﺖﺷاﺪﻧ ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ )
4 ( ﻪـﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﺰﯿﻧ ﺪﻨﻫ رد يا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
7 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ
ﻪـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﯾارا ر ـﻣآ رد يا ﻪـﻠﺧاﺪﻣ دﺮﮑﯾو ﺪـﻋﺎﻗ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ شزﻮ
ﯽﮔ ناﺮـﺘﺧد ﻪـﺑ
نآ دﺮــﮑﻠﻤﻋ و ﯽﻫﺎــﮔآ رد ﺮــﯿﯿﻐﺗ ﺐــﺟﻮﻣ ﺖــﺳا هﺪــﺷ ﺎــﻫ
) 19 (
ﯽﻫددﺎـﯾ ﺮـﻣا رد نازﻮـﻣآ ﺶﻧاد ﻪﻤﻫ ﺖﮐرﺎﺸﻣ -
ﺰـﯿﻧ و يﺮﯿﮔدﺎـﯾ
ا هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﯿـﺗور شزﻮـﻣآ هوﺮـﮔ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،لﺎﺴﻤﻫ يﺎﻫ هوﺮﮔ ز دﺮﮑﯾور ﻦﯾا ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺷزﻮﻣآ ياﻮﺘﺤﻣ ﺮﺘﻬﺑ لﺎﻘﺘﻧا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ
.دﻮﺷ ،ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻣﯿ
ﺣاو ﺖﻗد ناﺰ ﺎﻫﺪ
ي ﺶﻫوﮋـﭘ تﺎﯿـﺻﻮﺼﺧ ،
ﯽﮔﮋﯾو و ﯽﻧاور شزﻮـﻣآ يﺮﯿﮔدﺎـﯾ رد داﺮﻓا ﯽﺘﯿﺼﺨﺷ يﺎﻫ
يﺎـﻫ
هﺪﺷ ﻪﺋارا و
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺦﺳﺎﭘ هﻮﺤﻧ ﺮﺑ ﻮﮔ
ﯽﯾ ﺳﺮﭘ تﻻاﺆﺳ ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸ
ﺮﺛﺆﻣ ﺖﺳا ﻣ نآ ﻞـﻣﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﻪﮐ ﯿ
دﻮـﺒﻧ ﺮـﺴ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ .
درﻮـﻣ رد
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا ﻪﻘﺑﺎﺳ ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ،ﯽـﺣور تﻼﮑـﺸﻣ ﺎـﯾ ﯽﺒﻃ يﺎﻫ
ﺖﺤﺻ ﮋﭘ يﺎﻫﺪﺣاو تارﺎﻬﻇا ﺶﻫو
.داد راﺮﻗ كﻼﻣ ار
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
هوﺮــﮔ ﯽــﺷزﻮﻣآ شور ،ﺶﻫوﮋــﭘ ﻦــﯾا يﺎــﻫ ﻪــﺘﻓﺎﯾ سﺎــﺳا ﺮــﺑ رد ﺮﺗﺮﺛﻮـﻣ ﯽـﺷور ،ﻦﯿـﺗور شور ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ نﻻﺎﺴﻤﻫ يﺎـﻘﺗرا
ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ ؛ﺪـﺷﺎﺑ ﯽﻣ ناﻮﺟﻮﻧ ناﺮﺘﺧد ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر شزﻮـﻣآ ﺖـﻬﺟ دﻮـﺷ ﯽـﻣ دﺎﻬﻨـﺸﯿﭘ ﯽـﺷزﻮﻣآ ناﺰـﯾر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﺑ ﻞﺋﺎــﺴﻣ ﻪــﻠﻤﺟ زا غﻮــﻠﺑ نارود ﻬﺑ
هﻮﯿــﺷ ﻦــﯾا زا ﯽﮔﺪــﻋﺎﻗ ﺖــﺷاﺪ
.دﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺷزﻮﻣآ يا ﻪـﻨﯿﻣز ﺪـﻧاﻮﺗ ﯽـﻣ ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻦـﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ
آ تﻼﺧاﺪـﻣ ﯽﺳرﺮﺑ و يﺪﻌﺑ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ ﺮـﮕﯾد ﯽـﺷزﻮﻣ
يﺎـﻫرﺎﺘﻓر دﻮـﺒﻬﺑ ياﺮـﺑ ﺎـﻫ شزﻮﻣآ ﻦﯾا ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد .دﺮﯿﮔ راﺮﻗ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﺮﮑﺸﺗ
ﯽﻧادرﺪﻗ و
ﮔﺮﺑ ﻪــﻟﺎﻘﻣ ﻦــﯾا ــﺘﻓﺮ
،ﯽﯾﺎــﻣﺎﻣ ﺪــﺷرا ﯽــﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪــﻣﺎﻧ نﺎــﯾﺎﭘ زا ﻪ
ﺎـﺑ قﻼـﺧا ﻪﺘﯿﻤﮐ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻬﺸﻣ ﯽﯾﺎﻣﺎﻣ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ﺪــــــﮐ IR.MUMS.NURSE.REC.1397.024 و
هﺎــــــﮕﯾﺎﭘ رد
ﺪﮐ ﺎﺑ ناﺮﯾا ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ IRCT20180904040952N2
ﺖـﺒﺛ
ﯽﮑـﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕـﺸﻧاد زا ﻪﻠﯿـﺳﻮﻨﯾﺪﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ هرادا ،ﺪﻬـﺸﻣ
وﺮــﭘ و شزﻮــﻣآ شر
ﻪــﯿﺣﺎﻧ و ﻞــﮐ 6
،ﻦﯿــﻤﻠﻌﻣ ،ناﺮﯾﺪــﻣ ،ﺪﻬــﺸﻣ
ﻦـﯾا مﺎـﺠﻧا رد ﻪـﮐ ﯽﻧازﻮـﻣآ ﺶـﻧاد و ﻦﯾﺪـﻟاو ،ﺖـﺷاﺪﻬﺑ نﺎﯿﺑﺮﻣ و ﺮﮑﺸﺗ ،ﺪﻧدﺮﮐ يرﺎﯾ ار ﺎﻣ ﺶﻫوﮋﭘ .ﺪﯾآ ﯽﻣ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ ﯽﻧاد رﺪﻗ
ﻊﻓﺎﻨﻣ دﺎﻀﺗ ﻦﯾا رد نﺎﮔﺪﻨـﺴﯾﻮﻧ ﻂـﺳﻮﺗ ﯽﻌﻓﺎـﻨﻣ ضرﺎـﻌﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ شراﺰﮔ .
:نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ﺖﮐرﺎﺸﻣ ) 1 ( ﺮــﭘ مﻮــﻬﻔﻣ زاد
ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽــﺣاﺮﻃ و ي :ﺎــﻫ هداد يروآ ﻊــﻤﺟ ،
ﺮﻓ نازوﺮﻓ ﻦﺴﺣ ،ﯽﻧﺎﮑﻤﻠﮔ ﺪﯿﻫﺎﻧ ،ﯽﺣاﺮﺟ ﻪﻧﺎﺤﯾر ) 2 ( ﺎـﺿر ﺪﯿـﺳ :ﺎـﻫ هداد ﺮﯿﺴﻔﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪـﻧﺎﺤﯾر ،مﻮـﻠﻈﻣ
ﯽﻧﺎﮑﻤﻠﮔ ﺪﯿﻫﺎﻧ ،ﯽﺣاﺮﺟ ) 3 ( ﯽﺣاﺮﺟ ﻪﻧﺎﺤﯾر :ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺲﯾﻮﻧ ﺶﯿﭘ ﻪﯿﻬﺗ
) 4 ( زا ﺶﯿﭘ ﻪﺘﺷﻮﻧ ﺖﺳد ﺪﯿﯾﺎﺗ ،ﯽﻧﺎـﮑﻤﻠﮔ ﺪـﯿﻫﺎﻧ :ﻪـﻠﺠﻣ ﻪﺑ لﺎﺳرا
ﺪﯿﺳ ﺿر مﻮﻠﻈﻣ ﺎ
8 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ References
1. Parsa P, Mosavi Z, Fatemeh C, Farhadiyan M. Comparing the effect of lecture and peer training on menstrual health knowledge and practices among high school girls in Hamadan city, 2014. Scientific Journal of Hamadan Nursing & Midwifery Faculty. 2015;23(1) : 37- 26 .
2. Mobin E, Mirzaei M, Karimi M. Investigating Knowledge, Attitude, and Health Behaviour of High School Female Students Concerning Menstrual Hygiene. Tolooebehdasht.
2014;12(4):70-8 .
3 . Eslamimehr F, Ramezankhani A, Khodakarim S, Rakhshani F. Assessment of puberty health behaviour and it’s affecting factors in female secondary school students in Khamir city during 2015-2016. Journal of Health in the Field.
2017;4(2):10-8.
4 . Taghdisi M, Noori sistani M, Merghati khoei E, Hoseini F, Asgharnejad FA. Impact peer education approach on knowledge and practice about Mental Health of Adolescent Girls.
2012;10(3):92-105.
5 . Lewis SM, Collier IC, Heitkemper MM.
Medical-surgical nursing: assessment and management of clinical problems: Elsevier, Incorporated; 2017 .
6 . El-Lassy RB, Madian A. Impact of health educational program on menstrual beliefs and practices of adolescent Egyptian girls at secondary technical nursing school. Life Science Journal. 2013;10(2):1-5 .
7 . Helmseresht P, Delpisheh E. Individual Health Principles . publication C, editor.
Tehran.2009 .
8 . Hennegan J, Montgomery P. Do menstrual hygiene management interventions improve
education and psychosocial outcomes for women and girls in low and middle income countries? A systematic review. PloS one.
2016;11(2):e0.146985
9 . Maleki A, Delkhoush M, Ebadi A, Kh A, Ajali A. Effect of puberty health education through reliable sources on health behaviors of girls. International Journal of Behavioral Sciences. 2010;4(2):155-61 .
10 . Ostovar R, Fararuie M, Mohamed F.
Comparison of classic vs. role plays teaching methods on the menstrual hygiene behavior of secondary school girls in Iran. Armaghane danesh. 2013;18(5):410-9 .
11 . Ghotbi N, Shirazi M, Jalaei S, Bagheri H, Naghdi S, Mousavi S. The targeted implementation of teaching in small group discussion for second- year students in physiotherapy:A comparative assessment of teaching effect on satisfaction and learning level. Modern Rehabilitation. 2011;5(3):60-5 . 12 . Thakre SB, Thakre SS, Reddy M, Rathi N, Pathak K, Ughade S. Menstrual hygiene:
knowledge and practice among adolescent school girls of Saoner, Nagpur district. Journal of Clinical and Diagnostic Research.
2011;5(5):1027-33 .
13 . Adika V, Ayinde M, Jack-Ide I. Self care practices of menstrual hygiene among adolescents school going girls in Amassoma Community, Bayelsa State. International Journal of Nursing and Midwifery.
2013;5(5):99-105 .
14 . Haque SE, Rahman M, Itsuko K, Mutahara
M, Sakisaka K. The effect of a school-based
educational intervention on menstrual health: an
intervention study among adolescent girls in
Bangladesh. BMJ open. 2014;4(7):e004607 .
9 نارﺎﮑﻤﻫ وﯽﺣاﺮﺟ نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻋﺎﻗ ﺖﺷاﺪﻬﺑيﺎﻫرﺎﺘﻓر وﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ
15 . Shakiba S, Shojaeizadeh D, Sadeghi R, Azam K, Kia F. The impact of nutritional education on improving the nutritional behavior reduces the severity of menstrual pain therapy personnel in Imam Khomeini hospital. Razi Journal of Medical Sciences. 2017;24(155):57- 65 .
16 . Shirzadi S, Doshmangir P, Mahmoodi H, Niksadat N, Taghdisi MH, Shojaeizadeh D.
Effects of Education Based on Focus Group Discussions on Menstrual Health Behaviors of Female Adolescents in Boarding Centers of the Welfare Organization, Tehran, Iran. Journal of Education and Community Health. 2015;1(4):1- 10 .
17 . Sule ST, Ukwenya JE. Menstrual experiences of adolescents in a secondary school. Journal of the Turkish German Gynecological Association . 2007;8(1):7-14 .
18 . Alimoradi Z, Simbar M. Puberty health education for Iranian adolescent girls:
challenges and priorities to design school-based interventions for mothers and daughters.
2014;13(5):621-36.
19 . Dongre A, Deshmukh P, Garg B . The effect of community-based health education intervention on management of menstrual hygiene among rural Indian adolescent girls.
World health & population. 2007;9(3):48-54 .
Copyright © 2020 Journal of Torbat Heydariyeh University of Medical Sciences. This is an open-access article
The effect of menstrual health education in peer group on menstrual health behaviors in adolescents: A randomized clinical trial study
Reihaneh Jarrahi1, Nahid Golmakani*2, Seyyed Reza Mazlom2, Hasan Forouzanfar3
1. Department of Midwifery, School of Nursing and Midwifery, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
2. Nursing and Midwifery Care Research Center, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
3. Department of Nursing, Tabas Faculty of Nursing, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran
Corresponding author: [email protected]
Abstract
Background & Aim:Most girls are unaware of menstrual changes and may be having trouble getting inadequate information from sources. Menstrual health is an important aspect of adolescent health. The aim of this study was to investigate the effect of menstrual health education in peer group on menstrual health behaviors in adolescents.
Methods: This randomized clinical trial study was conducted on 60 high school students with regular menstrual cycles in two groups of peers and control. From high schools in Mashhad, two schools were assigned to be one of the two mentioned groups by drawing. In peer group, educational content (Including five menstrual health areas) was explained to 10 students and then six of them were selected and asked to teach to 4- 7 of their classmates. Control group received routine training in the form of lecture.
Data were collected by a questionnaire of menstrual health behaviors, before intervention, after the end of first and second menstrual cycle and were analyzed by Mann- Whitney, Chi square and independent samples t-test. The confidence level was 95% and the significance level was 0.05.
Results: Two groups were similar in age (p = 0.124). In both groups, mean score of menstrual health behaviors was significantly increased (p <0.001). Mean score of menstrual health behaviors in peer group, was significantly higher than control group (p
<0.001).
Conclusion: Due to the effectiveness of peer-based teaching method in promoting adolescent girls' menstrual behaviors compared to control group, this method is recommended for health planners to educate about health issues including menstrual health.
Keywords:
Health Behavior, Health Education, Menstruation, Peer Group
Journal of Torbat Heydariyeh University of Medical Sciences
2020, Volume 7, No. 4: 1-10. Original article
How to Cite this Article: Jarrahi R, Golmakani N, Mazlom SR, Forouzanfar H. The effect of menstrual health education in peer group on menstrual health behaviors in adolescents: A randomized clinical trial study. Journal of Torbat Heydariyeh University of Medical Sciences.
2020;7(4):1-10.
