1
رثا ( هلیلبنش هایگ کیژولوفروم تافص یخرب رب موینلس Trigonella foenum-graecum L.
)
کینسرآ نیگنس زلف شنت تحت
نابز کرت ریما ،۱
روپ لیعامسا زورهب ،۲
یمطاف هدیمح
۳
۱ - یلیبدرا ققحم هاگشناد یزبس حلاصا و یژولویزیف دشرا یسانشراک یوجشناد
۲ - ینابغاب مولع یملع تئیه وضع یلیبدرا ققحم هاگشناد
۳ - یلیبدرا ققحم هاگشناد یزبس حلاصا و یژولویزیف یرتکد یوجشناد
هصلاخ هلمج اا لیگنهس نازهلف اا یهشان یادوهلد ل هلم هب هجوت اب ینهسرد
و اههایا یارهب یادوهلد لهیا اا یهشان نارهطخ و
الههنا هجیتن رد اههه
هه اهب رهراا هووهپ ازهیم یهسررب فد
یادوهلد یهثنم نارهثا تهیثات رهب دیهلکا هیرتین راهمیت رهثا
هاادهنا قیرط اا ینسرد تهفرا نروهص هیژولوفروم ناثهص یهخرب یرهیا
ا هی ل روتکاف نروهص هب هووهپ هی
ل حرهط هلاق رد
فداصت ًلاماک ی
اهب و ۳ دهش ماهجنا رارهکت اهخ
رد ادهتبا اهه ۴
تهظلغ ۰ ، ۳۰ ، ۰۰ و ۰۰ ندهم هب ما یهپ یهپ ۳
هدوهلد هاهم یااهس
لیلبنههش روبههب وذههس دندههش Trigonella foenum-graecum L.(
اههخ ورد ) اا وههپ و دههش تههشک اههه
۲ اا ههتثه
هناوج یهنا تههظلغ رد موینلهس یهشاپ اوههلحم تهحت یاهه
۰ ، ۱۰ ، ۲۰ و ۴۰ رد ر وهم ورهکیم ۳
لهصاوف هب تههبون ۱۰
رارههق هاور
داده ت ، هشیر و قاهس اوهط لماهش یتاثص دنتفرا هناد داده ت و فلاهغ داده ت ،،رهب ،طهس ، هشیر و هراهلخاش رهت او ،،رهب
دههنتفرا رارههق یههسررب دروههم قاههس اوههط ناثههص
۲۲cm / ۱۱ ) ههشیر اوههط ۲۴cm
/ ۸ هراههلخاش رههت او ،) ۸۸g
/ ۰ او ،)
ههشیر رههت ۰۸g
/ ۰ ،رههب ،طههس و ) mm2
۰۲ / ۱۰۴ یادوههلد ،طههس رد یههگمه ) ۰۰ppm
دههندوب ریداههقم لیرههتمک یاراد
یلو هشیر رهت او ناثهص رد دهش یهثنم نارهثا لهیا رد تهیثات بهس دیهلکا هیرتین اهب یشاپ اولحم ۲۴g
/ ۰ رهت او و )
هرالخاش ۳۴g
/ ۲ یهشاپ اوهلحم راهمیت ) ۱۰
یم ورهک دوهب ریداهقم لیرتهشیب یاراد ر وهم
،رهب داده ت ناثهص رد
، فلاهغ داده ت
ینسرد یادولد حوطس لیب لباقتم رثا دهاش ناد داد ت و میدوب دیلکا یرتین اب یشاپ اولحم حوطس اب
، ینسرد :یدیلک ناملک ،موینلس ،لیگنس نازلف نت
لیلبنش
۱ . همدقم یزبس اا لیلبنش هایا و فرهصم رهپ یهارب یاهه
رد هرهما اههایا هیوراد ی و کاروهخ ی هتاپ ،ماهخ نروهص هب هک تهسا
رهس و یهم رارهق هداثتهسا دروهم اهابهغ اا یرایهلب رد هدهش نازهلف درهیا
لیگنهس رد هجیتن تهیلا ف اهه و راکتهسد ی اهه ی
النا رد طیحم تلیا دراو یم دنوش هدوهلد دهش اهخ هب نازهلف گنهس ی ل و هدوهلد دهش بد اهه ی ا هی ر ما ی هن ی و اههرهن هب
هلابا اهه و اهر ی نا هکبد ی و هداثتهسا اا ا هی ل بد اهه رد رورهپ زبهس ی اهه اا هلمج لهماوع لهصا ی ای داهج نلاکهشم حم
ی هط ی و
تهشادهب ی ارهب ی اهلنا هم ی دنهشاب لبنهش ی ل هملع ماهن اهب (ی
Trigonella foenum-graecum L.
، ) هی ا هی ها هی و لاهس
2
هههذل ود یا ا هههب قهههل تم ی
هداوناهههخر ی
Papilionaceae
هداوناهههخ اا و ی
Leguminosae (Fabaceae)
لبنهههش تهههسا ی
ل
اراد ی ر ی ش یاه قاهس و تهسا تهنر درا روبهب و دهننام تهشر اشفا ی
د هشنم تهشا
، اهه ،رهب ی ههارب هس د یا
و تهسا
یاراد لهها اههه ی ثههس ی د تههنر یههم دههشاب [ ۱ ] اوههج فلاههغ و اههه ،رههب لیلبنههش
زبههس اوههنع ههب ی
ا اوههنع ههب د روبههب و ههی
ها
ودا ی یا وراد و یی م هداثتسا ی دنوش [ ۰ ]
گنهس رصانع ی
،ل هتازلف ی لاهگگ اهب ی ب ی رتهش اا ۱ تناهس رهب مرها ی
دنتهله ه کم رهتم [
۱ ] ا هی ل مهس رهصنع ی
تروهصرد ی
رط اا ههک ههی
ق ههاب ههب اههخ اههه
یههی ا اا ههی ها ههب تههظلغ رد تههسا ماد و اههلنا هداثتههسادروم ههک ی
اا ۱۰ م ی مرههاورک مرهها رههب
ا هعاب ،دوهش لهقتنم ی
داهج مهس ی ت هم ی ددرها [ ۴ ] نازهلف لیگنهس رد هجیتن تهیلا ف اهه و راکتهسد ی اهه ی اهلنا رد طیهحم
تلیا دراو یم دنوش هدولد دش اخ ب نازهلف گنهس ی ل و هدوهلد دهش بد اهه ی ا هی ر ما ی هن ی و اههرهن هب هلابا اهه و اهر ی نا
کبد ی و هداثتسا اا ا ی ل بد اه رد رورهپ زبهس ی اهه اا هلمج لهماوع لهصا ی ای داهج نلاکهشم حم
ی هط ی و تهشادهب ی ارهب ی اهلنا
م ی دنشاب نلههس ی مو
، رههصانعوزج بههش
زههلف ی ههقبط دههنب ی هدههش یههمتا ددههع یاراد و ۳۴
یلوههکلوم او و ۰۰
/ ۲۸ یههم رد ههک دههشاب
نازلفان هورا یم رارق
ا یهم یدهنب تهسد نازهلف هورها رد ناهقوا یهاها یهلو دری دنوهش
[ ۲ ] نلهس ی مو رد ا ی اهها بهس ازهفا ی
لا ف ی ت تند ی لکا ی ناد ی اهن رد و ی ت رت اب درکلمع م
ی دوش [ ۲ ]
۲ و داوم . شور اه
ا ههی ل اههماد ی ناههبغاب موههلع هورهها ههناالا رد ی
بدرا قههقحم هاگههشناد ی
ههل ی روتکاف نروههص ههب ههی
ل ًلاماههک حرههط ههلاق رد
فداصت ی اب و ۳ دهش ماهجنا رارکت اهخ
رد ادهتبا اهه ۴
تهظلغ ۰ ، ۳۰ ، ۰۰ و ۰۰ ندهم هب ما یهپ یهپ ۳
هدوهلد هاهم دندهش یااهس
لیلبنههش روبههب وذههس (
Trigonella foenum-graecum L.
اههخ ورد ) اا وههپ و دههش تههشک اههه
۲ ههناوج اا ههتثه یههنا
تظلغ رد موینلس رامیت تحت یاه
۰ ، ۱۰ ، ۲۰ و ۴۰ رد ر وم ورکیم ۳
لصاوف ب تبون ۱۰
دنتفرا رارق هاور
نهس ،طهس هاگتهسد طهسوت ،رهب ،طهس صخاش ادهمADC
AM300 ،رهب تهشادرب اا وهپ
روهظنم هب تهفرا نروهص اهه
رههت او یرههیا هاادههنا هاههیک ییاوههه ههاب و ههشیر ههشخ و
، اههماد ماههمتا اا وههپ ی
اوههه ههاب یی
ر و ی ههش ا ی اههها تههشادرب
د رت او و دش ادج هدش اه
اب یواارهت د ی ج ی ااهت تهقد اهب هی
ت مرها مرازهه یهی
ل . دهش وذهس ورد تهکاپ هب ود اهب یاهمد
۲۰ تناهس جرد ی
دارها ندهم هب ۲۲
هشخ تههج تعاهس دهش
دهش لهقتنم د هشخ او و
هاادهنا هداد دهش یرهیا اهه
اهب
مرههن اا هداثتههسا یراههمد رازههفا
3.1.9 ههیزجتSAS
وههماد اههب زههین اهههرامیت لیگناههیم ههلیاقم و هدههش ااههمتاا ،طههس ردLSD
٪۱ تفرا نروص
۳ ﺞیاﺘﻧ . و ﺚحب صخاههش رههب یاههماد یاهههرامیت ریثاههت وناههیراو ههیزجت اا لههصاا یاههتن ههک د اد اههشن لیلبنههش دههشر یاههه
یادوههلد
ین م یاراد ینسرد راد
یور ناثهص قاهس اوهط ، هشیر اوهط ،
،رهب داده ت ،،رهب ،طهس ، هشیر رهت او ،هراهلخاش رهت او ،
ناد داد ت و فلاغ داد ت دوب
مه ثص رد موینلس اب یشاپ اولحم لینه ت
ناد داد ت اامتاا ،طس رد
۱ دصرد ین م راد
3
و
،،رههب دادهه ت ناثههص رد رههت او
ههشیر
، فلاههغ دادهه ت و
،رههب ،طههس د
ااههمتاا ،طههس ر ۱
دوههب راد یههن م دههصرد رد و
ههشیر و قاههس اوههط ناثههص هراههلخاش رههت او لیههنهمه و
یههن م تثههص رد راههمیت ود یارههب لههباقتم رههثا دوههبن راد دادهه ت یاههه
و ،رب
لزنم ب * ،طس رد یراد ین م ی
۱ لزنم ب ** ،دصرد ،طس رد یراد ین م ی
۱ و دصرد یم یراد ین م مدع ین م بns
)دشاب
ااههمتاا ،طههس رد فلاههغ دادهه ت ۱
یههن م دههصرد ههناد دادهه ت تثههص یارههب و راد
ااههمتاا ،طههس رد ۱
دههصرد یههن م راد
دوب اودج یاه هرامش ی ۱ )
هداد لیگناههیم ههلیاقم اودههج ههب ههجوتاب لیرتههشیب اههه
قاههس اوههط ناثههص ازههیم
۱۰ / ۲۲ یتناههس رههتم ) ههشیر اوههط ،
۴ / ۱۰ رههتم یتناههس ههشیر رههت او ،)
۳۴ / ۰ مرهها )
،رههب ،طههس و ۱۱۲
یههلیم رههتم ههبرم ) اههب یادوههلد یاهههرامیت اههیم رد
ینسرد د ازهیم لیرهتمک و هدوهب یادوهلد ودهب دهاهش راهمیت هب طوبرم
یهن ی یادوهلد ،طهس لیرتهشیب هب طوهبرم اهه ۰۰
ما یپ یپ هرامش اودج دوب
۲ )
یههشاپ اوههلحم یاهههرامیت اههیم رد موینلههس
ههشیر اوههط و قاههس اوههط ناثههص ، ااههمتاا ،طههس رد
۱ دههصرد یاراد
اوههلحم تههلتام حوطههس لیههب رد یراد یههن م نواههثت لیرتههشیب هراههلخاش رههت او تثههص رد یههلو دههندوبن دهاههش اههب یههشاپ
یاهرامیت ب طوبرم ریداقم یهشاپ اوهلحم
۰ و ۱۰ ورهکیم ر وهم دنتهشادن یراد یهن م فلاتهخا رهگید هی اهب هک موینلهس
هب
ههیترت ۳۴ / ۲ و ۲۰ / ۲ مرهها ) د لیرههتمک و یارههب اههه
راههمیت ۴۰ موینلههس مرههاورکیم
۸۴ / ۱ )مرهها دوههب لیرتههشیب ههشیر رههت او
راههمیت زههین ۱۰
موینلههس ر وههم ورههکیم
۲۴ / ۰ )مرهها و لیرههتمک دهاههش اهههایا ههب طوههبرم د
۰۸ / ۰ )مرهها ههنهمه دوههب لی
راهمیت رد ،رههب ،طهس لیرتهشیب ۲۰
موینلههس ر وهم ورههکیم
۱۲ / ۳۱۸ ) ههبرم رهتم یهلیم و دهاههش یاهه راههمیت رد د لیرهتمک و
۴۰ ر وم ورکیم ۸۳
/ ۳۱۳ ) برم رتم یلیم دش هدهاشم
(MS)
لودج ۱ هداد سﻧایراو هیزجت : ﺘحا حطس رد اه
لام ۵ دصرد - م ی گﻧا ی ن م تاعبر هﻧاد دادعت فلاغ دادعت گرب حطس رت نزو
هشیر
رت نزو هراسخاش
گرب دادعت لوط هشیر
هقاس لوط هجرد دازآ ی
رییغت عبانم
۱۲۲۱/۲۲** ۱۱/۱۱** ۳۵۱۲۵۳/۲۱
**
۲/۱۱** ۲۱/۳۱** ۳۳۲۳/۱۵*
*
۱۳۲/۳۲** ۳۲۱/۳۳** ۳ کینسرآ ۳۲۳/۳۵** ۱/۵۵* ۳۳۵۵/۱۳* ۲/۲۲* ۲/۱۲ns ۲۵/۲۵* ۲/۵۱ns ۳/۱۳ns ۳ موینلس
۲۱/۳۳** ۲/۳۲* ۳۳۱/۵۳ns ۲/۲۲ns ۲/۱۱ns ۱۲/۲۱* ۲/۱۱ns ۲/۵۳ns ۲ موینلس*کینسرآ ۵۳
/
۳ ۲/۱۱ ۳۲۳/۳۱ ۲/۲۲ ۲/۲۳ ۲۲/۳۱ ۱/۳۱ ۳/۱۵ ۳۲ اطخ
۱۵ /
۱ ۱۳/۳۳ ۳/۱۱ ۱۳/۲۱ ۲۳/۱۱ ۱۳/۳۲ ۲/۲۳ ۳/۲۱ )٪( تارییغت بیرض
4
لودج ۲ هسیاقم : نومزآ زا هدافﺘسا اب کینسرآ یگدولآ یاهرامیت نیگﻧایم ی لامﺘحا حطس ردLSD
٪۵
لودج ۳ هسیاقم : یشاپ لولحم یاهرامیت نیگﻧایم ی موینلس
نومزآ زا هدافﺘسا اب لامﺘحا حطس ردLSD
۵ دصرد
،رهب داده ت ناثص رد لینهمه
، حوطهس اهب ینهسرد یادوهلد حوطهس لیهب لهباقتم رهثا هناد داده ت و فلاهغ داده ت
دیهلکا هیرتین اهب یهشاپ اولحم دهش هدهاهشم
هرامهش اودهج رد ار لهصاا یاهتن هک ۴
یهم هظالام وت اهب دهینک
هب هج
لیگناهیم لیاقم اودج اهب یهشاپ اوهلحم حوطهس اهب ینهسرد یادوهلد حوطهس لیهب لهباقتم رهثا
موینلهس ، لیرتهشیب داده ت
،رههب ۰۰ اا ) یراههمیت ههیکرت ۱۰
یههشاپ اوههلحم ر وههم ورههکیم موینلههس
یههم ینههسرد یادوههلد اا دهاههش ،طههس و و دههشاب
لیرهتمک ،رهب دادهه ت
۱۰ ) ههیکرت اا یراهمیت یاههه
۰ و ۴۰ یههشاپ اوهلحم ر وههمورکیم موینلههس
ینههسرد یادوههلد ،طهس و
۰۰ دش لصاا ما یپ یپ فلاهغ داده ت ناثهص یارب
۰۰ / ۳ ) اده ت و هناد د ۰۲ ) هاهیا رهه یارهب لیرتهشیب
داده ت یراهمیت هیکرت اا ۲۰
ورهکیم
یههشاپ اوههلحم ر وههم موینلههس
و دههش لههصاا ینههسرد یادوههلد اا دهاههش ،طههس و دادهه ت لیرههتمک
ههیکرت اا یراههمیت
۴۰
یشاپ اولحم ر ومورکیم موینلس
ینسرد یادولد ،طس و ۰۰
دمد تسد ب ما یپ یپ یترت ب
۳۳ / ۰ و ۲ )
تافص
اهرامیت
گرب حطس هشیر رت نزو هراسخاش رت نزو هشیر لوط هقاس لوط
۵۱۲/۲۲a ۲/۳۳a ۳/۲۲a ۱۱/۳۲a ۲۱/۵۲a دهاش
۳۲۱/۲۲b ۲/۲۳b ۲/۱۱b ۱۵/۲۲b ۲۳/۵۲b ۳۲
سرآکـین
۳۱۲/۲۵c ۲/۱۱c ۱/۳۱c ۱۲/۳۲c ۲۲/۱۳c ۱۲
۱۲۳/۱۱d ۲/۲۳d ۲/۳۳d ۳/۱۳d ۱۵/۱۲d ۲۲
تافص
اهرامیت گرب حطس هشیر رت نزو هراسخاش رت نزو هشیر لوط هقاس لوط
۳۱۳/۳۳b ۲/۲۲b ۲/۲۱a ۱۳/۳۳a ۲۲/۵۳a دهاش
۳۳۱/۲۳ba ۲/۲۳a ۲/۳۳a ۱۳/۲۳a ۲۲/۳۳a ۱۲
موینلس
۳۵۳/۱۱a ۲/۲۲ba ۲/۲۱ba ۱۳/۲۱a ۲۱/۳۱a ۲۲
۳۱۳/۳۳b ۲/۲۱b ۱/۳۳b ۱۲/۲۱a ۲۱/۲۱a ۳۲
5
ایب وتس ره رد باشم لیت فورا اامتاا ،طس رد راد ین م فلاتخا دوجو مدع را
۱ وماد رد دصرد تساLSD
۴ . هجیﺘﻧ یریگ یهم تهشبا ناه لاطم و لهصاا یاهتن هب هجوت اهب یلک نروص ب تهثا اوهت
موینلهس یهن م و دهییثم نارهثا یاراد
د ههیژولوفروم ناثههص دوههبهب و لیگنههس نازههلف اههب یادوههلد یههثنم راههثد تههیثات رد یراد دراد اههه
هدهاههشم هدههش
ههک
ا ی اها دشر هدرهک رد هحم ی ط هنغ ی اا نلهس ی
،مو اراد ی تهمواقم ب ی رتهش ی هب نهت اهه ی غ ی ار ی تهل ی لهثم کهشخ ی
، امرهس یی
،
روههش ی و رههصانع گنههس ی ل ههم ی دنههشاب [ ۸ ] نلههس دوزههفا ی
مو ت بههس ههیی ر داههقم رد ی ر گنههس رههصانع لههک ی
ل ا تههفاب رد ههی
ها
م ی دوش [ ۳ ]
لودج ۳ لامﺘحا حطس رد ید سا لا نومزآ طسوت دیسکا کیرﺘیﻧ اب یشاپ لولحم و کینسرآ اب یگدولآ لباقﺘم تارثا نیگﻧایم هسیاقم:
۵
دصرد
تفص یشاپ لولحم
سکا کیرﺘیﻧ ی
د
رامیت کینسرآ یگدولآ
هﻧاد دادعت فلاغ دادعت گرب دادعت
۳۵d ۳bac ۳۳c ۲
۲
۵۳۳/۱۱cb ۳/۳۳ba ۱۱a ۱۲
۱۲a ۳/۱۱a ۵۵cb ۲۲
۵۲/۱۱c ۳bac ۵۱b ۳۲
۳۲/۱۱d ۲/۱۱bcd ۳۳d ۲
۳۲
۵۱/۳۳c ۲/۱۱bcd ۳۲ed ۱۲
۵۵b ۳bac ۲۱ef ۲۲
۳۲/۳۳d ۳bac ۲۲gf ۳۲
۱۲f ۲d ۲۲gf ۲
۱۲
۲۱/۱۱f ۲/۳۳dc ۲۱gf ۱۲
۳۳e ۳bac ۱۳g ۲۲
۱۵/۳۳g ۱e ۲۱gf ۳۲
۲/۱۱i ۲/۳۳e ۱۱g ۲
۲۲
۲/۳۳i ۲/۳۳e ۲۲gf ۱۲
۳/۳۳h ۱e ۱۳g ۲۲
۲i ۲/۳۳e ۱۱g ۳۲
6
۵ عبانم .
1. Acharya, S.N., Thomas, J.E., Basu, S.K., 2008. Fenugreek, an alternative crop for semiarid regions of North America. Crop science. 48(3):841-853.
2. Cartes, P., Jara, A.A., Pinilla, L., Rosas, A., Mora, M.L., 2010. Selenium improves the antioxidant ability against aluminium‐induced oxidative stress in ryegrass roots. Annals of Applied Biology.
156(2):297-307.
3. Feng, R., Wei, C., Tu, S., Sun, X., 2009. Interactive effects of selenium and arsenic on their uptake by Pteris vittata L. under hydroponic conditions. Environmental and Experimental Botany. 65(2):363- 368.
4. Lihong, W., Guilan, D, 2009. Effect of external and internal phosphate status on arsenic toxicity and accumulation in rice seedlings. Journal of Environmental Sciences. 21(3):346-351.
5. Schützendübel, A., Polle, A., 2002. Plant responses to abiotic stresses: heavy metal‐ induced oxidative stress and protection by mycorrhization. Journal of experimental botany.53(372):1351- 1365.
6. Stadtman, T.C., 2002. Discoveries of vitamin B12 and selenium enzymes. Annual review of biochemistry.71(1):1-16.
7. Singh, D., 1997. Text Book of Botany: Angiosperms. Rastogi Publications.semiarid regions of North America. Crop science. 48:841-853.
8. Yao, X., Chu, J. and Wang, G., 2009. Effects of selenium on wheat seedlings under drought stress. Biological trace element research. 130(3):283-290.
7
The effect of selenium on some morphologycal traits of Fenugreek plant (Trigonella foenum-graecum L.) under arsenic heavy metal
stress
Amir Tork zaban1, behrooz esmaeil pour2, hamide fatemi3
1:MSc student of mohaghegh ardabili university, iran
2: Assistant proffesor, department of horticultural scinces, mohaghegh ardabili university, iran 3: PhD student of mohaghegh ardabili university, iran
*Corresponding author :[email protected]
ABSTRACT
With regard to the issue of pollution from heavy metals, including arsenic and dangers of this pollution on plants and consequently humans this present study was done with purpose of evaluate the effect of selenium treatment on the reduction of the negative effects of arsenic contamination by measuring some morphological traits. This research was a factorial based on completely randomized design with 3 replications. The soils were first contaminated at 4 concentrations of 0, 30, 60 and 90 ppm for 3 months. Then seeds of Trigonella foenum-graecum L. were cultured in soils and after 2 weeks of germination under selenium spray at 0, 10, 20 and 40 mM concentrations in 3 times at intervals of 10 days. Characteristics including stem and root length, leaf number, shoot and root fresh weight, leaf area, number of pods and number of seeds were investigated. Stem lenght (15.72 cm), root lenght (8.74 cm), fresh weight of shoots (0.88 g) and leaf area (104.67 mm2) all was at lowest measures in 90 ppm arsenic contamination but spraying selenium causes improvements in these negative effects. In traits like root fresh weight (0.24 g) and fresh weight of shoots (2.34 g) has highest values. In terms of number of leaves, number of pods and number of seeds, the interaction between levels of contamination of arsenic with selenium solution was observed.
Key words: arsenic, fenugreek, heavy metals stress, selenium
