Efficiency of Activated Carbon Produced by Physical Activation Using Nitrogen Gas for Maximum Dye Adsorption from Polluted Effluents: Genetic Programming and Neural Network
Seyyed Abbas Mirzaee1,2, Zahra Noorimotlagh1, Neemat Jaafarzadeh3, Fatemeh Sahraeei4,
Behruz Bayati5, Mohammad Reza Valizadeh6,
Morvarid Karamkhani7
1 Assisstant Professor, Health and Environment Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
2 Assisstant Professor, Department of Environmental Health Engineering, Faculty of Health, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
3 Professor, Environmental Technologies Research Center, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran
4 BSc Student in Environmental Health Engineering, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
5Associate Professor, Department of Chemical Engineering, Ilam University, Ilam, Iran
6 Associate Professor, Department of Computer and Information Technology, Ilam University, Ilam, Iran
7 MSc in Occupational Health Engineering, Faculty of Health, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
(Received June 16, 2021 ; Accepted September 19, 2021)
Abstract
Background and purpose: This study was conducted for the first time to produce activated carbon (AC) from Milkvetch wood by physical activation in order to achieve the maximum adsorbent capacity in adsorption of dye. The aim of this study was to remove acid orange 7 (AO7) dye using AC produced by physical activation with nitrogen gas.
Materials and methods: AC activation was performed by physical method using nitrogen gas at 700°C. Scanning electron microscopy and isotherm technique were used to determine the structural characteristics of the adsorbent. The effect of operating parameters was investigated. The isotherms and kinetics of the dye adsorption were also studied.
Results: The synthesized AC-700°C sample had a specific surface area and a total pore volume of 774 m2/g and 181.49 m3/g, respectively. The maximum adsorption of dye was 57.125 mg/g (removal efficiency 91.4%) that occurred at pH= 3, 0.04 g absorbent in 50 ml of solution, and 50 mg/l of dye in 75 min. The adsorption data followed the Langmuir adsorption isotherm model and the pseudo-second order model kinetics. Also, the ability to reuse the adsorbent using the heating method showed that the synthesized adsorbent can be used for three consecutive times with good performance. Correlation coefficients (R2) for genetic program and neural network were 0.98 and 0.99, respectively, indicating the agreement of laboratory data with the models.
Conclusion: The as-prepared AC by physical activation has a high potential for adsorption of AO7 dye from aqueous solutions.
Keywords: neural network, physical activation, dye, activated carbon, adsorption, genetic programming
J Mazandaran Univ Med Sci 2021; 31 (203): 140-151 (Persian).
* Corresponding Author: Zahra Noorimotlagh - Faculty of Health, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran (E-mail: noorimotlagh.zahra@gmail.com)
هرود هرﺎﻤﺷ ﻢﮑﯾ و ﯽﺳ 203
رذآ لﺎﺳ 1400 ) 151 - 140 (
ﺪﯿﻟﻮﺗ لﺎﻌﻓ ﻦﺑﺮﮐ ﯽﯾارﺎﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يزﺎﺳ لﺎﻌﻓ ﺎﺑ هﺪﺷ
يﺮﺜﮐاﺪﺣ بﺬﺟ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ زﺎﮔ دﺮﺑرﺎﮐ :هدﻮﻟآ بﺎﺴﭘ زا ﮓﻧر
ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ و ﮏﯿﺘﻧژ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
ﯽﯾازﺮﯿﻣ سﺎﺒﻋ ﺪﯿﺳ
1 و
2
1ﻖﻠﻄﻣ يرﻮﻧ اﺮﻫز هدازﺮﻔﻌﺟ ﺖﻤﻌﻧ 3
ﯽﯾاﺮﺤﺻ ﻪﻤﻃﺎﻓ 4
5ﯽﺗﺎﯿﺑ زوﺮﻬﺑ ﺤﻣ هداز ﯽﻟو ﺎﺿرﺪﻤ 6
7ﯽﻧﺎﺨﻣﺮﮐ ﺪﯾراوﺮﻣ
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻘﺑﺎﺳ :فﺪﻫ و ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ ﻦﯿﻟوا فﺪﻫ ﺎﺑ رﺎﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﻦﺑﺮﮐ لﺎﻌﻓ ) ( AC زا بﻮﭼ ﺰﯾر رود نﻮــﮔ
ﻪــﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘــﺳد ﺖــﻬﺟ
يﺮﺜﮐاﺪﺣ ﯽﺤﻄﺳ بﺬﺟ بذﺎﺟ
ﮋﻧاروا ﺪﯿﺳا ياﺰﮕﻧر فﺬﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا فﺪﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا 7
) ( AO7 زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﻨﺳAC ﯽﻃ هﺪﺷ ﺰﺘ لﺎﻌﻓ
يزﺎﺳ .دﻮﺑ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ
شور و داﻮﻣ :ﺎﻫ
لﺎﻌﻓ يزﺎﺳ يﺎﻣد رد نژوﺮﺘﯿﻧ زﺎﮔ ﺎﺑ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ شور ردAC
700 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد تﺎﺼﺨﺸﻣ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا داﺮﮔ
ﺲﭙﺳ ،يﺮﺒﻫار يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﺛا .ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ مﺮﺗوﺰﯾا ﮏﯿﻨﮑﺗ و ﯽﺸﺑور ﯽﻧوﺮﺘﮑﻟا پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،بذﺎﺟ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻨﯿﺳ و ﺎﻫ مﺮﺗوﺰﯾا ﮏﯿﺘ
.ﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺶﻨﮐاو يﺎﻫ
هﮋﯾو ﺢﻄﺳ ياراد هﺪﺷ ﺰﺘﻨﺳAC:ﺎﻫﻪﺘﻓﺎﯾ
2/g 774m تاﺮﻔﺣ ﯽﻠﮐ ﻢﺠﺣ و
3/g 49m / 181 ﮓــﻧر بﺬــﺟ ﺮﺜﮐاﺪــﺣ .ﺖﺳا
125mg/g / 57 ﯽﯾارﺎﮐ) 4/
91 ﻞﻣﺎــﺷ ﯽﻫﺎﮕــﺸﯾﺎﻣزآ ﻪــﻨﯿﻬﺑ ﻂﯾاﺮــﺷ رد (ﺪﺻرد 3
= ،pH 04 /0 بذﺎــﺟ مﺮــﮔ رد
50ml ،لﻮــﻠﺤﻣ
50mg/L نﺎﻣز رد ﮓﻧر 75
ﺑ ﻪﻘﯿﻗد ﻪ ﻣآ ﺖﺳد هداد ﻪــﮐ داد نﺎــﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪ و ﺮﯾﻮــﻤﮕﻧﻻ بﺬــﺟ مﺮــﺗوﺰﯾا لﺪــﻣ زا بﺬــﺟ يﺎــﻫ
ﯽﻣ يوﺮﯿﭘ مود ﻪﺟرد ﻪﺒﺷ ﮏﯿﺘﻨﯿﺳ تراﺮﺣ شور ﺎﺑ بذﺎﺟ زا دﺪﺠﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ .ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ بذﺎﺟ ﻦﯾا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽﻫد ﺪﻧاﻮﺗ
ياﺮﺑ 3 .دﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺎﺑ ﯽﻟاﻮﺘﻣ ﻪﺒﺗﺮﻣ ) ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ
R2
( و ﮏﯿﺘﻧژ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎــﺑ ﺮــﺑاﺮﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ
98 /0 و 99 /0 دﻮﺑ هداد ﻖﺑﺎﻄﺗ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﮐ لﺪﻣ ﺎﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ
.ﺖﺳﺎﻫ
:جﺎﺘﻨﺘﺳا لﺎﻌﻓ شور ﻪﺑ نﻮﮔ بﻮﭼ ﺰﯾر رود زا هﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ لﺎﻌﻓ ﻦﺑﺮﮐ بﺬــﺟ رد ﯽﯾﻻﺎــﺑ ﻞﯿــﺴﻧﺎﺘﭘ ﯽــﮑﯾﺰﯿﻓ يزﺎﺳ
زاAO7
لﻮﻠﺤﻣ .دراد ﯽﺑآ يﺎﻫ
:يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ هژاو
ﻪﮑﺒﺷ لﺎﻌﻓ ،ﯽﺒﺼﻋ ﯾﺰﯿﻓ يزﺎﺳ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﯽﺤﻄﺳ بﺬﺟ ،لﺎﻌﻓ ﻦﺑﺮﮐ ،ﮓﻧر ،ﯽﮑ ﯽﺴﯾﻮﻧ
ﮏﯿﺘﻧژ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺖﻌﻨﺻ ﺟﺎﺴﻧ ﯽ ﯾ ﮑ ﯽ زا ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﺎﻨﺻ ﯾﻊ فﺮﺼﻣ هﺪــﻨﻨﮐ
بآ و رد ﺘﻧﯿ ﻪﺠ ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ بﻼﺿﺎﻓ ﺎﻫ ي ﮕﻧر ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ﻪــﺑ ﻪﮐ ناﻮﻨﻋ
ﯽﮑﯾ زا ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺤﻣ ﯿ ﻂ زﯾ ﺖﺴ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ
ﯽﻣ ﺪﯾآ ) 2،1 . ( ﺳرﺮﺑ ﯽ ﺎﻫ نﺎﺸﻧ هداد ﻪﮐ دوﺪﺣ 12 زا ﺪﺻرد
:لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟﻮﻣ ﻖﻠﻄﻣ يرﻮﻧ اﺮﻫز
- :مﻼﯾا هﺎﮕﺸﻧاد مﻮﻠﻋ ﯽﮑﺷﺰﭘ
،مﻼﯾا ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ و ﺖﻣﻼﺳ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
noorimotlagh.zahra@gmail.com E-mail:
1.
،ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ و ﺖﻣﻼﺳ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا هﺎﮕﺸﻧاد
مﻮﻠﻋ ﯽﮑﺷﺰﭘ
،مﻼﯾا
،مﻼﯾا ناﺮﯾا
،مﻼﯾاﯽﮑﺷﺰﭘمﻮﻠﻋهﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﺷاﺪﻬﺑ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ ،رﺎﯾدﺎﺘﺳا .2
،مﻼﯾا ناﺮﯾا
3 ناﺮﯾا ،زاﻮﻫا ،زاﻮﻫا رﻮﭘﺎﺷ يﺪﻨﺟ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز يﺎﻫ يروﺎﻨﻓ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،دﺎﺘﺳا.
ناﺮﯾا،مﻼﯾا،مﻼﯾاﯽﮑﺷﺰﭘمﻮﻠﻋهﺎﮕﺸﻧاد ،ﻂﯿﺤﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد .4 5
،رﺎﯿﺸﻧاد . ناﺮﯾا ،مﻼﯾا ،مﻼﯾا هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و ﯽﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻤﯿﺷ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ
6
ناﺮﯾا ،مﻼﯾا ،مﻼﯾا هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و ﯽﻨﻓ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﺮﺗﻮﯿﭙﻣﺎﮐ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ ،رﺎﯿﺸﻧاد .
7 سﺎﻨﺷرﺎﮐ . ﺪﺷرا هﺎﮕﺸﻧاد ،يا ﻪﻓﺮﺣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ناﺮﯾا ،مﻼﯾا ،مﻼﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ
: ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 26
/3 / 1400 : تﺎﺣﻼﺻا ﺖﻬﺟ عﺎﺟرا ﺦﯾرﺎﺗ 26
/4 / 1400 : ﺐﯾﻮﺼﺗ ﺦﯾرﺎﺗ 28
/6 / 1400
ﮓﻧر ﺎﻫ ي ﻓﺮﺼﻣ ﯽ رد ﺎﻨﺻ ﯾﻊ ﺟﺎﺴﻧ ﯽ دراو بﺎﺴﭘ ﻣ ﯽ ﺪﻧﻮﺷ
و دوﺪﺣ 10 - 5 ﺪﺻرد زا ﺮﻃ ﯾ ﻖ بﺎﺴﭘ ﺎﻨﺻ ﯾﻊ دراو ﺤﻣ ﯿ ﻂ
ﻣ ﯽ .ددﺮﮔ ﺳا ﯿ ﺪ ﮋﻧاروا 7 ) ( AO7 اراد ي لﻮــﻣﺮﻓ ﻟﻮــﮑﻟﻮﻣ ﯽ
S NaO4
N2
H11
C16
ياراد ـــﯾ ﮏ هوﺮـــﮔ وزآ ) N ( N=
رد
ﯽﻣ فﺮﺼﻣﺮﭘ ﮓﻧر ﮏﯾ و دﻮﺧ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺪــﺷﺎﺑ
) 1،3 . ( دورو
بﺎﺴﭘ يﺎﻫ ﮕﻧر ﯽ ﻪﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺑآ ﯽ ﺚﻋﺎﺑ ﻧاﺮﮕﻧ ﯽ ﺎﻫ ي زﯾ دﺎ ي زا
ظﺎﺤﻟ زﯾ ﺖﺴ ﺤﻣ ﯿﻄ ﯽ اﺬﻟ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ و داﻮــﻣ فﺬﺣ
ﯽﮕﻧر ﭘﯿ ﺶ زا ﻠﺨﺗ ﯿﻪ ﻪﺑ بآ ﺎﻫ ي رﺎــﺟ ي ﺮــﻣا ي روﺮــﺿ ي
ﺖﺳا )4 . ( نﻮﻨﮐﺎﺗ فﺬﺣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﮕﻧر ﯽ ﺎﺑ شور ﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣي
ﻓﯿ ﺰﯾ ــﮑ ﯽ
، ــﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ و زﯾ ﺘــﺴ ﯽ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ هﺪــﺷ ﺖــﺳا . شور
بﺬﺟ ﺤﻄﺳ ﯽ ﻪﺑ ﻟد ﯿ ﻞ دﺎﺳ ﯽﮔ و نوﺮﻘﻣ ﻪﺑ ﻪﻓﺮــﺻ
،ندﻮــﺑ
نﺎﻣﺪﻧار ﻻﺎﺑ و مﺪﻋ ﺳﺎﺴﺣ ﯿ ﺖ ﻪﺑ داﻮﻣ ﻤﺳ ﯽ ﺖﻬﺟ فﺬــﺣ
ﮔدﻮﻟآ ﯽ ﺎﻫ ي ﺘﻌﻨﺻ ﯽ زا بﺎﺴﭘ هدﺎﻔﺘﺳا .ﺖﺳا هﺪﺷ رد
ﺑﯿ ﻦ
عاﻮﻧا بذﺎﺟ
،ﺎﻫ ﻦﺑﺮﮐ لﺎــﻌﻓ ) Activated Carbon: AC (
ﻪﺑ ﻟدﯿ ﻞ بﺬﺟ ﻟﺎﻋ ﯽ
، ﻏﯿ ﻤﺳﺮ ﯽ ندﻮﺑ و ﺖﻟﻮﻬﺳ ﻞﻤﻋ ــﺑﯿ ﺶ ﺮــﺗ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا هﺪﺷ ) 11 5(– . هزوﺮﻣا هدﺎﻔﺘﺳا زا رﺎــﺠﺗAC ي
ﻪﺑ ﻻد ﯾﻠ ﯽ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺰﻫ ﯾ ﻪﻨ ﻻﺎﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ي و ﻧــﯿ زﺎ ﻪــﺑ ﺣا ــﯿﺎ دﺪــﺠﻣ
دوﺪﺤﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻦ ﯾ ﮏ شور ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ اﺮــﺑ ي ﻟﻮﺗ ــﯿ ﺪ
،AC ﻟﻮﺗ ﯿﺪ نآ زا داﻮﻣ ﻦﺑﺮﮐ راد نازرا ﻗﯿ ﺖﻤ و ﺒﻃ ﯿﻌ ﯽ اﺮــﺑ ي
ﺶﻫﺎﮐ فﺬﺣ ﯾﺎ ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺎﻫ زا ﺤﻣ ﯿ ﻂ ﺑآ ﯽ ﺖﺳا . رد اﯾ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣﻦ
زا بﻮﭼ ﻪﭽﺘﺧرد نﻮﮔ ﺑﺎ مﺎﻧ ﯽــﻤﻠﻋ
Astragalus gummifer
زا هداﻮﻧﺎﺧ Leguminosa )
هداﻮﻧﺎﺧ دﻮﺨﻧ ( ﻮﮐ زا ﻪﮐ ه يﺎﻫ
ــﺑ مﻼــﯾا نﺎﺘــﺳا ﻪ
ﻪــﯿﻬﺗ ﺖــﻬﺟ ،هﺪــﻣآ ﺖــﺳد هدﺎﻔﺘــﺳاAC
ﺪﺷ ) 12
، 13 . ( لﺎﻌﻓ هﺪﻤﻋ شور ود ﯽــﮑﯾﺰﯿﻓ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿــﺷ يزﺎــﺳ
ﺪــﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﯽــﻣ هدﺎﻔﺘــﺳا AC
ــﻌﻓ .دﻮــﺷ لﺎ داﻮــﻣ ﺎــﺑ يزﺎــﺳ
يﻮﺸﺘﺴﺷ ﻞﺣاﺮﻣ و ﯽﮔدرﻮﺧ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺒﯾﺎﻌﻣ ياراد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ لﺎﻌﻓ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳا دﺎﯾز ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يزﺎﺳ
يﺎﻣد رد 700 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺖــﻬﺟ نژوﺮــﺘﯿﻧ زﺎــﮔ ﺎــﺑ داﺮﮔ
ﻪﯿﻬﺗ يﺎــﻣد رد نژوﺮــﺘﯿﻧ زﺎــﮔ زا هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳاAC
ﯽﻣ ﻻﺎﺑ ﺶﯿﺑ جﺮﻓ و ﻞﻠﺧ دﺎﺠﯾا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﺮﺗ
AC
بﺬــﺟ دﺮــﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰــﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﻪﮐ هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻣ ﯽﺤﻄﺳ دﻮﺷ ) 14 . ( ﻪﻨﯿﻬﺑ و ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ يزﺎﺳ
ﯽﯾارﺎﮐ
،بﺬﺟ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ زا ﯽﺴﯾﻮﻧ ﮏــﯿﺘﻧژ ) Genetic programming:GP (
ﯽﮑﯾ ﻪﮐ زا ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا يﺎﻫ رﺎﯿــﺴﺑ ﺪــﻨﻤﺗرﺪﻗ رد ﻪــﻨﯿﻣز هداد
،ﺖﺳا يوﺎﮐ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
. ﻦﯾا ﻪــﯾﺎﭘ ﺮــﺑ ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا ﮏــﯿﺘﻧژ
راﻮﺘﺳا
،ﺖﺳا ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ زا هداﻮﻧﺎﺧ ﻢﺘﯾرﻮــﮕﻟا يﺎــﻫ ﯽﻠﻣﺎــﮑﺗ
ﺖﺳا . ﻦﯾا ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﻞﻣﺎﮑﺗ و ﻪﻨﯿﻬﺑ يزﺎﺳ يﺮﺻﺎﻨﻋ
ار دراد ﻪﮐ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﻒﯾﺮﻌﺗ سﺎﺳاﺮﺑ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﺘﺧرد ار ﻪﺘــﺷاد
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) 15 . ( ﻪﮑﺒﺷ يﺎﻫ ﯽﺒﺼﻋ ﯽﻋﻮﻨــﺼﻣ زا
فوﺮــﻌﻣ ﻦﯾﺮــﺗ
يﺎﻫراﺰﺑا شﻮــﻫ ﯽﻋﻮﻨــﺼﻣ و
هداد يوﺎــﮐ ﺪﻨﺘــﺴﻫ . ﻦﯿــﻟوا
ﻪﮑﺒﺷ ﯽﺒﺼﻋ ﺎﺑ مﺎﻬﻟا زا نورﻮــﻧ يﺎــﻫ ﯽــﻌﯿﺒﻃ و تﻻﺎــﺼﺗا
نآ ﺎﻫ ﻪﺘﺧﺎﺳ ﺪﺷ ) 16 . ( ﯽﮑﯾ زا فوﺮﻌﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﮑﺒﺷ
،ﺎــﻫ
ﻪﮑﺒﺷ ﺪﻨﭼ ﻪﯾﻻ يا ) نوﺮﺘﭙﺳﺮﭘ Multilayer perceptron
(
ياراد ﻪﮐ ﺖﺳا رﺎﺘﺧﺎﺳ
رﻮﺨﺸﯿﭘ ) feed forward (
ﺖــﺳا .
فﺪﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪــﯿﻟﻮﺗ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦــﯾا زا
لﺎــﻌﻓ ﺎــﺑAC يزﺎــﺳ
ﺖــﯿﻓﺮﻇ يﺮﺜﮐاﺪــﺣ ناﺰــﯿﻣ ﻪــﺑ نﺪﯿــﺳر ﺖــﻬﺟ ،ﯽــﮑﯾﺰﯿﻓ ﮓﻧر ﯽﺤﻄﺳ بﺬﺟ رد بذﺎﺟ .دﻮﺑAO7
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
داﻮﻣ ﺷﯿ ﻤﯿ ﺎ ﯽﯾ
ﮓﻧر زاAO7 ﺖﮐﺮﺷ جﺎﺴﻧ ﺖﺑﺎﺛ اــﯾ ناﺮ ﺮﺧ ــﯾ راﺪ ي
ﺪﺷ . ﻪﺗﻮﺑ نﻮﮔ
، هدﺎﻣ ﻟوا ﯿﻪ ﻬﺗ ﯿﻪ زاAC هﻮﮐ ﺎــﻫ ي ﻊــﻗاو رد
ﺮﻬــﺷ ا ــﯾ مﻼ روآدﺮــﮔ ي ﺪــﺷ . لﻮــﻠﺤﻣ ﮓــﻧر كﻮﺘــﺳا
) 1000mg/L ( ﻬﺗ ــﯿ ﻪ ﺪــﺷ و ﺎــﺑ هدﺎﻔﺘــﺳا زا بآ ﺮــﻄﻘﻣ و ﺎــﺑ
ﻗر ﯿ ﻖ زﺎﺳ ي ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ درﻮﻣ ﺮﻈﻧ هدﺎﻣآ ﺪﺷ . ﻢﯿــﻈﻨﺗ ياﺮــﺑ
ﻠﺤﻣ زاpH لﻮ وNaOH .ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا لﺎــﻣﺮﻧ ﮏﯾHCL
ﺮﯾﺎــﺳ داﻮــﻣ ــﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ هدﺎﻔﺘــﺳا درﻮــﻣ زا
ﺖﮐﺮــﺷ Merck
نﺎﻤﻟآ ﺮﺧ ﯾ راﺪ ي ﺪﺷ .
ﻬﺗ ﯿﻪ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﺳرﺮﺑ و نﻮﮔ بﻮﭼ زاAC
ﯽﺑﻮﭼ تاﺪﺋاز ﻪــﭽﺘﺧرد
نﻮــﮔ ﺎــﺑ بآ ﺮــﻄﻘﻣ ﻼﻣﺎــﮐ
ﻮﺸﺘﺴﺷ هﺪﺷ و ﻪﺑ تﺪــﻣ 7 زور رد ضﺮــﻌﻣ رﻮــﻧ ــﺷرﻮﺧ ﯿﺪ
ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺎﺗ ﮏــﺸﺧ ﻮــﺷ ﻧﺪ . ﺲﭙــﺳ
، بﻮــﭼ ﺎــﻫ ﻪــﺑ ــﻌﻄﻗ تﺎ
ﮏﭼﻮﮐ ﺮــﺗ ي دﺮــﺧ و 1 نورد ﺖﻋﺎــﺳ هرﻮــﮐ
ﯽــﮑﯾﺮﺘﮑﻟا
) Electric Furnace FT 1200 (
يﺎــﻣد ﺎــﺑ 600°C
ﺖــﺤﺗ
ﻦﺑﺮﮐ ﺲﭙﺳ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﮋﯿﺴﮐا زﺎﮔ ﺎــﺑ هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ
هداد ﻮﺸﺘﺴﺷ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ ﻪﺒﺗﺮﻣ ﻦﯾﺪﻨﭼ و هﺪﺷ دﺮﺧ نوﺎﻫ و 1 ﺖﻋﺎــــﺳ رد نوآ ) DSL60 ( ﺎــــﻣد ي 110°C - 100
ﮏﺸﺧ .ﺪﻧﺪﺷ لﺎﻌﻓ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ زﺎﺳ
ﻦﺑﺮﮐ ي ،ﺎﻫ 1 رد ﺖﻋﺎﺳ
نژوﺮــﺘﯿﻧ زﺎــﮔ ﺎــﺑ هرﻮﮐ يﺎــﻣد رد
700°C .ﺪــﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮــﻗ
ﺲﭙﺳ ، يﺪﯿﻟﻮﺗAC ﺎﺑ بآ دﯾ ﻧﻮ ﯿ هﺰ ﺘﺴﺷ ﻪ و هﺪــﺷ زا ﮏــﻟا
ﺎﺑ ﺶﻣ 60 و 120 رﻮﺒﻋ هداد ﺪــﺷ ﺪﻧ . ﺖــﻬﺟ ﮔﻮــﻠﺟ ﯿﺮ ي زا
بﺬﺟ ﺖﺑﻮﻃر
، يﺪﯿﻟﻮﺗAC رد ــﯾ ﮏ ــﺳد ﯿ رﻮﺗﺎﮑ راﺪــﻬﮕﻧ ي
ﺪـــﺷ . ﺮﯾوﺎـــﺼﺗ زا پﻮﮑـــﺳوﺮﮑﯿﻣ
ﯽـــﻧوﺮﺘﮑﻟا ﯽـــﺸﺑور
) (Scanning electron microscopy ،
رﻮــﺸﮐ ﺖﺧﺎــﺳ
يرﻮﻬﻤﺟ ﮏﭼ لﺪﻣ
Tescan,model.MIRA3
ﺖﻬﺟ ﯽﺳرﺮﺑ
ﯽﮔﮋﯾو يرﺎﺘﺧﺎﺳ هدﺎﻔﺘﺳا يﺪﯿﻟﻮﺗAC
ﺖــﻬﺟو ﺪــﺷ ﺶﺠﻨــﺳ
ﺢﻄﺳ هﮋﯾو
،بذﺎﺟ زا شور
Teller – Emmett – Brunauer
) (BET هدﺎﻔﺘــﺳا ﺪــﺷ . ﻦﯿــﯿﻌﺗ ﺖــﻬﺟ pHzpc
، 500mL زا
لﻮـــــﻠﺤﻣ نوردNaCL
5 ﻦـــــﻟرا 50mL و ﻪـــــﺘﺨﯾر pH
لﻮــﻠﺤﻣ رد ﺎــﻫ هدوﺪــﺤﻣ 11 - 3 ﺎــﺑ وHCL ﻢﯿــﻈﻨﺗNaOH
.ﺪﺷ 100 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔ بذﺎﺟ ﻪﺑ ﺮﻫ ﮏــﯾ زا 5 لﻮــﻠﺤﻣ قﻮــﻓ
ﻪﻓﺎﺿا ﻦﻟرا .ﺪﺷ تﺪﻣ ﺎﻫ 24 راﺮــﻗ ﺮﮑﯿــﺷ يور ﺮــﺑ ﺖﻋﺎﺳ
ﻪﻧﻮﻤﻧ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ و هﺪﺷ فﺎﺻ ﺎﻫ
ﯽﯾﺎﻬﻧpH لﻮــﻠﺤﻣ ﺎــﻫ ﺲــﭘ
زا 24 ﺖﻋﺎﺳ هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ و رادﻮﻤﻧ رد نآ ﺮﺑاﺮﺑ ﻪــﯿﻟواpH
ﻢﺳر ﻞﺤﻣ .ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻗﻼﺗ
رادﻮﻤﻧ ﻪﯿﻟواpH
و ﯽﯾﺎﻬﻧpH ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ pHzpc ﻦﯿﯿﻌﺗ .ﺪﺷ
ﺶﯾﺎﻣزآ بﺬﺟ يﺎﻫ
ا ـــﯾ ﻦ ﻪـــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـــﺑ ترﻮـــﺻ ﭘﺎﻧ ﯿ ﻪﺘـــﺳﻮ و ﻘﻣرد ـــﯿ سﺎ
ﺎﻣزآ ﯾ ﻫﺎﮕــﺸ ﯽ مﺎــﺠﻧا ﺪــﺷ . زا ﻦــﻟرا ﺎــﻫ ي ﺎﻣزآ ﯾ ﻫﺎﮕــﺸ ﯽ
100mL ﺖﻬﺟ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮــﺛا ﺎــﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ي يﺮــﺒﻫار بﺬــﺟ
ﮓــﻧر ﻂــﺳﻮﺗAO7
ﻟﻮﺗAC ــﯿ ﺪ ي هدﺎﻔﺘــﺳا ﺪــﺷ . اﺮــﺑ ي
طﻼﺘﺧا ﻞﻣﺎﮐ ــﺑﯿ ﻦ لﻮــﮑﻟﻮﻣ ﺎــﻫ ي ﻧر ــﮕ ﯽ و زاAC ــﯾ ﮏ
ــــﺷ ﯿ ﺮﮑ ﻦﯿــــﭼ) Dragonlab,model:sk_L330_pro_
(
هدﺎﻔﺘــﺳا ﺪــﺷ . زا ﺮﺘﻣﻮﺘﻓوﺮﺘﮑﭙــﺳا اروﺎــﻣ
ﺶﻔﻨــﺑ - ــﺋﺮﻣ ﯽ
ﺎﮑﯾﺮﻣآ) Dr-5000 Hacal co, (
ﺎﺑ لﻮﻃ جﻮﻣ 485 ﺮﺘﻣﻮﻧﺎﻧ
ياﺮــﺑ ﺶﺠﻨــﺳ ﺖــﻈﻠﻏ ﮓــﻧر هدﺎﻔﺘــﺳا ﺪــﺷ . ﻞــﮐ داﺪــﻌﺗ
ﺎﻣزآ ﯾ ﺶ ﺎﻫ 58 ــﺑ ﻪــﮐ دﻮــﺑ دﺪﻋ ﻪ
ترﻮــﺻ رﺎــﺑود راﺮــﮑﺗ و
ﻣﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﺑﻪ ﺳد هﺪﻣآ ﺖ شراﺰﮔ ﺪﺷ .
ﺶﻨﮐاو ﮏﯿﺘﻨﯿﺳ ﻦﯿﯿﻌﺗ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ ﯿﺳ ﺘﻨﯿ ﮏ ﺶﻨﮐاو
،بﺬﺟ زا ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﺎــﻫ ي ﯿﺳ
ﺘﻨﯿ ﮑ ﯽ ﻪﺒــﺷ ﻪــﺟرد لوا و مود هدﺎﻔﺘــﺳا رد ﻪــﮐ ﺪــﯾدﺮﮔ
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ 1 نﺎﺸﻧ هداد هﺪﺷ ﺪﻧا .
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ
رد ﯽﮑﯿﺘﻨﯿﺳ تﻻدﺎﻌﻣ 1:
ﺪﻨﯾآﺮﻓ بﺬﺟ
ﯽﮑﯿﺘﻨﯿﺳ تﻻدﺎﻌﻣ - )= Ln -
Ln( لوا ﻪﺟرد ﻪﺒﺷ
مود ﻪﺟرد ﻪﺒﺷ
،تﻻدﺎــﻌﻣ ﻦﯾا رد qe
رد هﺪــﺷ بﺬــﺟ ﮓــﻧر ناﺰــﯿﻣ
ﺐﺴﺣ ﺮﺑ لدﺎﻌﺗ نﺎﻣز رد بذﺎﺟ ﻢﺴﺟ مﺮﺟ ﺪﺣاو
،mg/g
qt
بذﺎــﺟ ﻢــﺴﺟ مﺮــﺟ ﺪﺣاو رد هﺪﺷ بﺬﺟ ﮓﻧر ناﺰﯿﻣ نﺎــﻣز رد ﺐــﺴﺣ ﺮــﺑt
،mg/g K1
ﺶﻨــﮐاو ﺖﻋﺮــﺳ ﺖــﺑﺎﺛ
لوا ﻪﺟرد ﺮﺑ
minﺐﺴﺣ 1/ و K2
ﺶﻨــﮐاو ﺖﻋﺮــﺳ ﺖﺑﺎﺛ
مود ﻪﺟرد ﺐﺴﺣﺮﺑ
g/mg.min ﯽﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ )3 .(
مﺮﺗوﺰﯾا ﻦﯿﯿﻌﺗ
مﺮــﺗوﺰﯾا ﻦﯿــﯿﻌﺗ ﺖــﻬﺟ لﺪــﻣ ﻪــﺳ زا بﺬــﺟ يﺎــﻫ
ﻦﯿـــــﻨﯿﺑاد و ﭻﯿﻟﺪـــــﻧوﺮﻓ ،ﺮﯾﻮـــــﻤﮕﻧﻻ ﭻﯾﻮﮑـــــﺷودار_
) Dubinin–Radushkevich ()
رد ﺪــــﺷ هدﺎﻔﺘــــﺳا (D-R
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 2
ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ه
ﺪﻧا .
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ 2
بﺬﺟ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد ﯽﻣﺮﺗوﺰﯾا تﻻدﺎﻌﻣ:
ﯽﻣﺮﺗوﺰﯾا تﻻدﺎﻌﻣ
ﺮﯾﻮﻤﮕﻧﻻ لﺪﻣ
+ Log
=Log Log
ﭻﯿﻟﺪﻧوﺮﻓ لﺪﻣ
-
=Log
Log D-R لﺪﻣ
،ﺮﯾﻮﻤﮕﻧﻻ لﺪﻣ رد qe
ﺰــﺟ راﺪــﻘﻣ ء
رد هﺪــﺷ بﺬــﺟ
ﺐــﺴﺣﺮﺑ بذﺎــﺟ ﻢــﺴﺟ مﺮــﺟ ﺪــﺣاو ،mg/g
Ce
ﺖــﻈﻠﻏ
ﻮﻠﺤﻣ رد هﺪﺷ بﺬﺟ هدﺎﻣ ﯽﻟدﺎﻌﺗ ﯽﺤﻄــﺳ بﺬﺟ زا ﺪﻌﺑ ل
ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ،mg/L
و ﺮﯾﻮﻤﮕﻧﻻ ﺖﺑﺎﺛb qm
بﺬــﺟ ﺖــﯿﻓﺮﻇ
ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ ،ﭻﯿﻟﺪﻧوﺮﻓ لﺪﻣ رد qe
نﺎــﻣز رد بﺬــﺟ ﺖــﯿﻓﺮﻇ
ﺐــﺴﺣ ﺮــﺑ لدﺎــﻌﺗ ،mg/g
Ce
ﺐــﺴﺣ ﺮــﺑ ﯽﻟدﺎــﻌﺗ ﺖــﻈﻠﻏ
،mg/L وk ﺖــﺑﺎﺛn ﯽــﻣ ﭻﯿﻟﺪــﻧوﺮﻓ يﺎــﻫ .ﺪﻨــﺷﺎﺑ
لﺪــﻣ رد
ﻦﯿــﻨﯿﺑاد - ،ﭻﯾﻮﮑــﺷودار ،ﯽﻧﻻﻮــﭘ ﻞﯿــﺴﻧﺎﺘﭘ
يژﺮــﻧا
ﻮﻠﯿﮐ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ بﺬﺟ و لﻮــﻣ ﺮﺑ لوژ
qm
بﺬــﺟ ﺖــﯿﻓﺮﻇ
ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﯽﻣmg/g
ﺪﺷﺎﺑ ) 13 .(
يزﺎﺴﻟﺪﻣ يرﻮﺌﺗ
ﮏﯿﺘﻧژ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
ﻪﻨﯿﻣز زا ﯽﮑﯾ ﯽــﮑﯿﺘﻧژ ﯽــﺴﯾﻮﻧ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ دﺮﺑرﺎﮐﺮﭘ يﺎﻫ
نورد رد ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ،ﻞﯾﺎﺴﻣ ﻦﯾا رد .ﺖﺳا ﯽﺑﺎﯾ هداد زا يا
ﺎﻫ
ﯽﻣ هداد ﺮﻫ) هﺪﺷ ﻪﺋارا اراد ﺪﻧاﻮﺗ
رو ﺶﺨﺑ ﻦﯾﺪﻨﭼ ي يدو
ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﻦﺘﻓﺎﯾ ،فﺪﻫ و (ﺪﺷﺎﺑ ﯽﺟوﺮﺧ و هداد ﯽﻣ ﺎﻫ هرﺎﻤــﺷ ترﺎــﭼﻮﻠﻓ .ﺪــﺷﺎﺑ 1
ﻦــﯾا ياﺮــﺟا ﺪــﻧور
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا .ﺪﻫد
ترﺎﭼﻮﻠﻓ هرﺎﻤﺷ
ﺪﻧور 1:
ياﺮﺟا ﮏﯿﺘﻧژ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا
ترﺎﭼﻮﻠﻓ سﺎﺳاﺮﺑ ﮏﯿﺘﻧژ ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا هرﺎﻤﺷ
1 ياراد
ﻞﺣاﺮﻣ :ﺖﺳا ﺮﯾز
- ياﺮــﺑ تﻻدﺎــﻌﻣ زا (ﺖــﯿﻌﻤﺟ) ﻪــﻋﻮﻤﺠﻣ ﮏــﯾ Re
ﻪــﺑ و يدورو يﺎــﻫﺮﯿﻐﺘﻣ سﺎــﺳاﺮﺑ دﺎــﺠﯾا ﯽﻓدﺎــﺼﺗ ترﻮــﺻ
ﯽﻣ .ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ ﻪﯿﻟوا ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ .دﻮﺷ
- رﺎﯿﻌﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪــﻟدﺎﻌﻣ ردMAE
هرﺎﻤــﺷ 1 ناﺰــﯿﻣ ،
يﺎــﻫ هداد ياﺮــﺑ ﺖــﯿﻌﻤﺟ تﻻدﺎــﻌﻣ زا ﮏــﯾ ﺮــﻫ يﺎﻄﺧ ﻪﮐ ﯽﺷزﻮﻣآ 80
داد ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺪﺻرد ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ ،ﺖــﺳا ﯽﻌﻗاو ه
ﯽﻣ ) شزاﺮــﺑ ،راﺪــﻘﻣ ﻦــﯾا ﻪﺑ .دﻮﺷ fitness
ﺎــﯾ ﻪــﻟدﺎﻌﻣ نآ (
ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ مزﻮﻣوﺮﮐ ياراد ﯽﻣزﻮــﻣوﺮﮐ ﺮﮔا .دﻮﺷ
ﻞﻗاﺪــﺣ
ﻪﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻞﺴﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ داﺪﻌﺗ ﺎﯾ و ﺪﺷﺎﺑ رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ شزاﺮﺑ ﯽﻣ ﻪﻤﺗﺎﺧ ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا ﺪﺳﺮﺑ بﺎﺼﻧ ﺪﺣ .ﺪﺑﺎﯾ
)1 (:
ﻤﺟ سﺎــﺳاﺮﺑ ،ﻪــﻠﺣﺮﻣ ﻦــﯾا رد ﯽــﺘﯿﻌﻤﺟ ﯽــﻠﻌﻓ ﺖــﯿﻌ
ﺮــﺑ رﺎﺑ ﺮﻫ يراﺮﮑﺗ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﮏﯾ رد .دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﺧﺎﺳ ﺪﯾﺪﺟ مزﻮﻣوﺮﮐ شزاﺮﺑ سﺎﺳا مزﻮــﻣوﺮﮐ ود ،لﺎــﻤﺘﺣا سﺎﺳاﺮﺑ و ﺎﻫ
ﯽﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻟاو ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ تﺎــﯿﻠﻤﻋ سﺎﺳاﺮﺑ و ﺪﻧﻮﺷ
Xover و
mutation دﺎﺠﯾا ﺪﻧزﺮﻓ ود و هﺪﺷ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻢﻫ ﺎﺑ
ﯽﻣ .ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻧﺎﻣز ﺎﺗ (ﺪﯾﺪﺟ تﻻدﺎﻌﻣ) ناﺪﻧزﺮﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ نآ داﺪﻌﺗ ﻪﮐ
ﺎﻫ
.ﺖﻓﺎﯾ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻣادا ﺪﺳﺮﺑ ﯽﻠﺒﻗ ﺖﯿﻌﻤﺟ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﺖﯿﻌﻤﺟ
ﺶــﺨﺑ زا ﻢﺘﯾرﻮﮕﻟا و هﺪﺷ ﯽﻠﺒﻗ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺪﯾﺪﺟ ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ﻪﻣادا دﺪﺠﻣ مود .ﺪﻨﮐ
ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ
ﻪــﯾﻻ ﮏــﯾ ،يدورو ﻪــﯾﻻ ﮏــﯾ ياراد ﻪﮐ يا ﻪﮑﺒﺷ يﺮﯿﮔدﺎــﯾ ﯽﯾﺎــﻧاﻮﺗ ،ﺖــﺳا ﯽــﺟوﺮﺧ ﻪــﯾﻻ ﮏــﯾ و ﯽﻔﺨﻣ
هﺪﯿﭽﯿﭘ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻪﺑ دراد يا
نورﻮﻧ داﺪﻌﺗ ﻪﮐ نآ طﺮﺷ يﺎــﻫ
هدﺎﻔﺘــﺳا درﻮﻣ رﺎﺘﺧﺎﺳ .ﺪﻧﻮﺷ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﯽﺘﺳرد ﻪﺑ ﯽﻔﺨﻣ ﻪﯾﻻ رد ﺮﯾﻮﺼﺗ هرﺎﻤﺷ 1 .ﺖﺳا هﺪﻣآ نورﻮــﻧ داﺪــﻌﺗ
ﻪــﯾﻻ يﺎــﻫ
ﺮﯾﻮــﺼﺗ) رﺎــﻬﭼ ﺎــﺑ ﺮﺑاﺮﺑ و يدورو يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ يدورو هرﺎﻤﺷ 1 ( .ﺖﺳا
نورﻮﻧ داﺪﻌﺗ يﺎــﻫﺮﯿﻐﺘﻣ داﺪــﻌﺗ ﻪــﺑ ﯽﺟوﺮﺧ ﻪﯾﻻ يﺎﻫ
و ﯽﺟوﺮﺧ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ
ندﺮــﮐ اﺪــﯿﭘ ياﺮﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﮏﯾ
ﻪﻠﺑ
ﺮﯿﺧ
ﺮﻫ ﻪﯿﻟوا ﺖﯿﻌﻤﺟ ﯽﻫدراﺪﻘﻣ و ﯽﻠﮐ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻢﯿﻈﻨﺗ .دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﻧاﻮﺧ مزﻮﻣوﺮﮐ ﮏﯾ ﻪﮐ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻮﻀﻋ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﮏﯾ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ زا ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﺮﻫ ﻪﮐ نﺎﻨﭽﻧآ ﺖﺳاRe
) ﻊﺑاﻮﺗ و (
*,+,- ﺪﻧا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ ناﻮﺗ و
ﺟ ﺎﺑ ﯽﻠﺒﻗ ﺖﯿﻌﻤ ﺪﯾﺪﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ دﻮﺷ ﯽﻣ يراﺬﮕﯾﺎﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ زا مزﻮﻣوﺮﮐ ﺮﻫ شزاﺮﺑ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ
جوﺮﺧ طﺮﺷ ﯽﺳرﺮﺑ نﺎﯾﺎﭘ
ﺪﯾﺪﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ود) موزﻮﻣوﺮﮐ ود بﺎﺨﺘﻧا زاRe.
دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﻧاﻮﺧ ﺪﻟاو ﻪﮐ (ﺖﯿﻌﻤﺟ
ﺪﯾﺪﺟ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ود) ﺪﻧزﺮﻓ ود ﺪﯿﻟﻮﺗ (Re.
يور ﺶﻬﺟ و ﺐﯿﮐﺮﺗزﺎﺑ تﺎﯿﻠﻤﻋ سﺎﺳاﺮﺑ ﻟاو ﻪﺑ ناﺪﻧزﺮﻓ لﺎﻘﺘﻧا و هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻦﯾﺪ
ﺪﯾﺪﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ
ﺎﺗ تﺎﯿﻠﻤﻋ ﻦﯾا داﺪﻌﺗ ﻪﮐ ﯽﺘﻗو ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻢﮐ ﺪﯾﺪﺟ زا ﺮﺗ
ﯽﻠﺒﻗ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻪﻣادا ﺖﺳا
ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ .
ﻪﻨﯿﻬﺑ داﺪﻌﺗ نورﻮﻧ
ﺶﯾﺎــﻣزآ ﯽﻔﺨﻣ ﺎﯾ ﯽﻧﺎﯿﻣ ﻪﯾﻻ يﺎﻫ يﺎــﻫ
ﺖﺸﻫ نآ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺖﻟﺎﺣ و هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يدﺪﻌﺘﻣ ﻪﺑ
هﺪﻣآ ﺖﺳد
لﺎــﻌﻓ ﻊﺑاﻮﺗ .ﺖﺳا ﯽﻧﺎــﻤﻫ يدورو ﻪــﯾﻻ رد يزﺎــﺳ
رد و ﻪــﯾﻻ
ﯽﻔﺨﻣ و ﯽــﻔﺨﻣ ﻪﯾﻻ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺪﯾﻮﻤﮕﯿﺳ عﻮﻧ زا ﯽﺟوﺮﺧ و
ﯽﺟوﺮﺧ سﺎﯾﺎﺑ نورﻮﻧ ياراد ﯽﻣ
.ﺪﻨﺷﺎﺑ
هرﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ
ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ رﺎﺘﺧﺎﺳ 1:
ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ
بذﺎﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ
ﺎــﺑ بذﺎــﺟ ﺢﻄــﺳ يژﻮــﻟﻮﻓرﻮﻣ ردSEM
ﺮﯾﻮــﺼﺗ
هرﺎﻤﺷ 2 هﺪﻣآ (ب و ﻒﻟا) ﺢﻄــﺳ .ﺖــﺳا
هﺪــﺷ ﺰﺘﻨــﺳAC
ﯽــﮑﯾﺰﯿﻓ شور ﺎــﺑ ﺎــﺒﯾﺮﻘﺗ
ﻦــﮕﻤﻫ و ﻞــﺨﻠﺨﺘﻣ هدﻮــﺑ ﻪــﮐ
ﯽﻣ ﺪــﻧاﻮﺗ ﺖــﯿﻓﺮﻇ بﺬــﺟ ﯽﺑﻮــﺧ ار ياﺮــﺑ ﮓــﻧر فﺬــﺣ
ﻢﻫاﺮﻓ ﺪﯾﺎﻤﻧ .
ﺮﯾﻮﺼﺗ هرﺎﻤﺷ
ﺮﯾوﺎﺼﺗ 2:
زاSEM
ﯽﯾﺎﻤﻧ گرﺰﺑ رد يﺪﯿﻟﻮﺗAC
يﺎﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ pH
راﺬﮔﺮﯿﺛﺎﺗ ﻢﻬﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ زا ﯽﮑﯾ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد
بﺬﺟ
،ﯽﺤﻄﺳ ﯽﻣ ﺶﻨﮐاوpH
.ﺪﺷﺎﺑ ﺖﻬﺟ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﯿﺛﺎــﺗ وpH
ﻦﯿﯿﻌﺗ راﺪﻘﻣ ،ﻪﻨﯿﻬﺑ 04 /0 مﺮﮔ بذﺎﺟ رد 50mL لﻮــﻠﺤﻣ ،
ﺖﻈﻠﻏ ﮓﻧر 50mg/L سﺎﻤﺗ نﺎﻣز و 60min
، ﻨــﮐاوpH ﺶ
هزﺎﺑ رد 11 - 3 ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ )
رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 1 - ﻒﻟا .(
pHzpc
رد بذﺎﺟ رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 1 - .ﺖﺳا هﺪﻣآ ب
pHzpc (ب ﮓﻧر فﺬﺣ ﯽﯾارﺎﮐﺮﺑpHﺮﯿﺛﺎﺗ (ﻒﻟا:1هرﺎﻤﺷرادﻮﻤﻧ
بذﺎﺟ
ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﺶﻨﮐاو نﺎﻣز
بﺬﺟ ﮏﯿﺘﻨﯿﺳ و
ﺶﻨﮐاو نﺎﻣز رد يﺪﯿﻠﮐ ﺶﻘﻧ
ﺮﻓ آ ﺪــﻨﯾ بﺬــﺟ دراد .
ﺶﯾﺎﻣزآ ﮓﻧر بﺬﺟ يﺎﻫ ﻂــﺳﻮﺗAO7
رد يﺪــﯿﻟﻮﺗAC
نﺎـــﻣز ﻒـــﻠﺘﺨﻣ يﺎـــﻫ )
15 ، 30 ، 45 ، 60 ، 75 ، 90 ، 105 ،
120 ، 135 ( ﻗد ﯿ ﻪﻘ مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺮﮔ ) رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 2 .(
ﯽﻣﺎــﻤﺗ
ﺶﯾﺎــﻣزآ ﺎــﻫ رد ) ﻪــﻨﯿﻬﺑpH 3 ﮓــﻧر ﻪــﯿﻟوا ﺖــﻈﻠﻏ و (
50mg/L بذﺎــﺟ ﻪــﯿﻟوا راﺪــﻘﻣ ﺎﺑ و 04
/0 رد مﺮــﮔ 50mL
لﻮﻠﺤﻣ .ﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا درﻮــﻣ رد ﯽﺗﺎــﻋﻼﻃا ﻪــﯿﻬﺗ رﻮــﻈﻨﻣ ﻪــﺑ
ﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ يروﺮــﺿ ﮏﯿﺘﻨﯿــﺳ ﯽﺑﺎﯾزرا ،ﺶﻨﮐاو ﺖﻋﺮﺳ ﺮ
ﯽﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷﺎﺑ طﻮﺑﺮﻣ
ﻪﺑ تﻻدﺎــﻌﻣ ﻪﺒــﺷ ﯽﮑﯿﺘﻨﯿــﺳ ﻪــﺟرد
لوا و مود لوﺪﺟ رد هرﺎﻤﺷ
3 نﺎﺸﻧ هداد هﺪﺷ ﺖﺳا .
رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 2
ﮓﻧر فﺬﺣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺮﺑ سﺎﻤﺗ نﺎﻣز ﺮﯿﺛﺎﺗ:
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ
ﮓﻧر بﺬﺟ ﯽﮑﯿﺘﻨﯿﺳ يﺎﻫ لﺪﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ 3:
ﻣ لﺪ ﻪﺒﺷ ﻪﺟرد مود
لوا ﻪﺟرد ﻪﺒﺷلﺪﻣ
ﮓﻧر عﻮﻧ
98 /0
68/965517 /00009063 /089 156/9614 /008 AO7
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﮓﻧر ﻪﯿﻟوا ﺖﻈﻠﻏ
بﺬﺟ يﺎﻫ مﺮﺗوﺰﯾا و
بﻼﺿﺎﻓ ﯽﺟﺎﺴﻧ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﻒــﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﮕﻧر دﺮــﮑﻠﻤﻋ ﯽــﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﻨﻨﮐ
AC
ﺖﻈﻠﻏ رد يﺪﯿﻟﻮﺗ هدوﺪــﺤﻣ رد ﮓﻧر يﺎﻫ
100mg/L - 15
ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﺷ . ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﻫ رد ﻪﻨﯿﻬﺑpH
، سﺎﻤﺗ نﺎﻣز 75min
و بذﺎﺟ ﻪﯿﻟوا راﺪﻘﻣ 04
/0 رد مﺮﮔ 50mL
.ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ
ﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪ رد هﺪﻣآ ﺖﺳد رادﻮــﻤﻧ
هرﺎﻤــﺷ 3 هﺪــﺷ هداد نﺎــﺸﻧ
.ﺖﺳا
،ﯽﺤﻄﺳ بﺬﺟ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد ﻢﻬﻣ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ زا ﯽﮑﯾ مﺮﺗوﺰﯾا ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻣ بﺬﺟ يﺎﻫ
لوﺪــﺟ رد .ﺪﺷﺎﺑ هرﺎﻤــﺷ
4
ﺮﺘﻣارﺎﭘ يﺎﻫ لﺪﻣ (ﮓــﻧر) هﺪــﻨﯾﻻآ بﺬــﺟ ﯽﻣﺮﺗوﺰﯾا يﺎﻫ ﺑﺮ
ﻦﯿــﻨﯿﺑاد و ﭻﯿﻟﺪــﻧوﺮﻓ ،ﺮﯾﻮﻤﮕﻧﻻ لﺪﻣ سﺎﺳا -
ﭻﯾﻮﮑــﺷودار
) ( D-R .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ﺶﯾﺎﻤﻧ
رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ
ﺖﯿﻓﺮﻇ و فﺬﺣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺮﺑ ﻪﯿﻟوا ﮓﻧر ﺖﻈﻠﻏ ﺮﯿﺛﺎﺗ 3:
ﮓﻧر بﺬﺟ AO7
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 4
ﮓﻧر بﺬﺟ ﯽﻣﺮﺗوﺰﯾا يﺎﻫ لﺪﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ:
مﺮﺗوﺰﯾا
D-R ﭻﯿﻟﺪﻧوﺮﻓ مﺮﺗوﺰﯾا ﺮﯾﻮﻤﮕﻧﻻ مﺮﺗوﺰﯾا
عﻮﻧ
ﮓﻧر
E n
b 83
/0
/46625 69/4078 /098 /73529 44/7011 /099 /20317 78/125 AO7
بذﺎﺟ زود ﺮﺛا
ﯽﻣ بذﺎﺟ زود ﺮﺛا هﮋﯾو ﻞﮑﺷ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﯽﯾارﺎــﮐ ﺮﺑ يا
ﻣ نآ راﺪﻘﻣ اﺮﯾز ﺪﺷﺎﺑ راﺬﮔﺮﺛا بﺬﺟ يﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﯽ
ﺪــﻧاﻮﺗ
ﺖﯾﺎﺳ هﺪﻨﯾﻻآ بﺬﺟ ياﺮﺑ ار ﯽﻟﺎﻌﻓ يﺎﻫ ﻢﻫاﺮﻓ ﺎﻫ
.ﺪﻨﮐ ﺖﻬﺟ
ﺮــﯿﯿﻐﺗ ،ﯽﺤﻄﺳ بﺬﺟ ﺮﺑ بذﺎﺟ ﻪﯿﻟوا ﺖﻈﻠﻏ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ هدوﺪــﺤﻣ رد بذﺎﺟ ﻪﯿﻟوا ﺖﻈﻠﻏ رد 01
/0 - 05 /0 رد مﺮــﮔ
50mL لﻮﻠﺤﻣ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺶﯾﺎﻣزآ
ﺎــﻫ رد ﻪــﻨﯿﻬﺑpH
ﮓﻧر ﻪﯿﻟوا ﺖﻈﻠﻏ ﺎﺑ و 50mg/L
سﺎــﻤﺗ نﺎــﻣز و 75min
رد ﻪﮐ رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 4 هﺪﻣآ ﺖﺳا
، مﺎﺠﻧا ﺖﻓﺮﮔ .
رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 4
ﮓﻧر فﺬﺣ ﯽﯾارﺎﮐ ﺮﺑ بذﺎﺟ ﻪﯿﻟوا راﺪﻘﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ:
بذﺎﺟ ﯽﺑﺎﯾزﺎﺑ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا
زا ﺮﻈﻧ يدﺎﺼﺘﻗا هدﺎﻔﺘﺳا دﺪﺠﻣ رد يﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﯽــﺳﺪﻨﻬﻣ
ﻪﯿﻔﺼﺗ بآ و بﻼﺿﺎﻓ زا ﺖﯿﻤﻫا ﯽﯾاﺰﺴﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﺳا .
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻌﺑ زا مﺎﻤﺗا نﺎﻣز
،ﺶﻨﮐاو بذﺎــﺟ ــﺑﺎ هدﺎﻔﺘــﺳا زا
ﺬﻏﺎﮐ ﯽﻓﺎﺻ زا ﻢﺘﺴﯿﺳ اﺪﺟ .ﺪﯾدﺮﮔ
،ﺲﭙﺳ يﺎــﯿﺣا و ﯽﺑﺎﯾزﺎﺑ
تراﺮــﺣ شور ود زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ بذﺎﺟ ) ﯽــﻫد
200°C ﻪــﺑ
تﺪﻣ 60min ) ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ ﻮﺸﺘﺴﺷ و ( 4
ﮏﺸﺧ و ﻪﺒﺗﺮﻣ
يﺎﻣد رد ندﺮﮐ 80°C
.ﺖــﻓﺮﮔ مﺎــﺠﻧا ( رادﻮــﻤﻧ
هرﺎﻤــﺷ 5
ناﺰــﯿﻣ ﮓــﻧر بﺬــﺟ ار
رد 3 ﻪــﺧﺮﭼ رد ﻂﯾاﺮــﺷ 3
=
،pH
ﮓــﻧر ﺖــﻈﻠﻏ 50mg/L
و 04 /0 بذﺎــﺟ مﺮــﮔ رد
50mL
نﺎﻣز رد لﻮﻠﺤﻣ 75min
نﺎﺸﻧ ﯽﻣ ﺪﻫد .
رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 5
ﯽﯾارﺎﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا:
3 ﻪﺧﺮﭼ هدﺎﻔﺘﺳا دﺪﺠﻣ زا بذﺎﺟ
ﮏﯿﺘﻧژ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
ياراد ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ هداد ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ 23
ترﻮــﺻ ﻪــﺑ ﮏــﯿﺘﻧژ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ .ﺖﺳا هداد لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ 5 ﻈﻨﺗ :ﺪﻧا هﺪﺷ ﻢﯿ
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ 5
يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ:
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﮏﯿﺘﻧژ
ﺮﺘﻣارﺎﭘ مﺎﻧ راﺪﻘﻣ
ﺖﯿﻌﻤﺟ هزاﺪﻧا 100
ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺎﯾ ﻞﺴﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ داﺪﻌﺗ ﺮﺜﮐاﺪﺣ 7000
بﺎﺨﺘﻧا عﻮﻧ Tournament
ﺖﻨﻣﻮﻧرﻮﺗ هزاﺪﻧا 3
ﺎﻫ موﺰﻣوﺮﮐ ﺖﺧﺎﺳ رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑاﻮﺗ مﺎﻧ Times, minus, plus, divide,sqrt,log,square,sin,cos, exp
هدﺎﯿﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ يزﺎﺳ ) ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﺘﻓﺎﯾ ،GP 2
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ياﺮﺑ (
:ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا هداد
)2 :(
ﺪــﺷ ﯽﺑﺎــﯾزرا يدﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻦﯾا
نآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﻪﮐ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﺐﯾﺮﺿ .ﺖﺳا هﺪﻣآ ﻪﻣادا رد ﺎﻫ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ سﺎﺳاﺮﺑ هرﺎﻤﺷ
3 ﯽﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ :دﻮﺷ
)3 :(
2= R
ﻪﻟدﺎﻌﻣ رد هرﺎﻤﺷ 3 ، هداد داﺪﻌﺗn ،ﺎﻫ راﺪــﻘﻣ
و هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣRe ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ راﺪﻘﻣ
ﺑ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪ
ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﮏــﯿﺘﻧژ ﯽــﺴﯾﻮﻧ
ياراد ﻪﻟدﺎﻌﻣ .ﺖﺳا ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑR^2
9859 /0 يراﺪــﻘﻣ ﻪــﮐ ﺖــﺳا
ﯽﺿار ﯾﺎــﻄﺧ راﺪــﻘﻣ ﺮﺜﮐاﺪــﺣ .ﺖــﺳا هﺪــﻨﻨﮐ ياﺮــﺑ ﻪــﮐ ﯽ
هداد ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗGP
8095261 /1 ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ
ﯽــﻣ راﺪــﻘﻣ ﻪــﮐ ﻢﯿــﻧاد دوﺪــﺣ ﺎــﺗRe
90 دراد دﻮــﺟو ﺰــﯿﻧ
ﻦﯿﮕﻧﺎــﯿﻣ راﺪــﻘﻣ .ﺖﺳا لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﺎﻄﺧ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾا ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ هرﺎﻤﺷ ﻪﻄﺑار زا ﺎﻄﺧ تﺎﻌﺑﺮﻣ 4
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ 6783884 /1 .ﺖﺳا
)4 :(
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣراﺪــﻘﻣ و هرﺎﻤــﺷ ﻪــﻄﺑار زا ﺎــﻄﺧ ﻖﻠﻄﻣرﺪــﻗ
5
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ 0397031 /1 .ﺖﺳا
)5 :(
ﺞﯾﺎــﺘﻧ وMSE ﯽــﻣ نﺎــﺸﻧMAE
ﻪــﻟدﺎﻌﻣ ﻪــﮐ ﺪــﻨﻫد
ــﺑ ﻪ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ ﻂــﺳﻮﺗ هﺪــﻣآ ﺖــﺳد ﺖــﯿﻠﺑﺎﻗ ﮏــﯿﺘﻧژ ﯽــﺴﯾﻮﻧ
ﺶﯿﭘ راﺪﻘﻣ ﯽﻨﯿﺑ .دراد ار ﯽﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﺖﻗد ﺎﺑRe
ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ
هداد ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ رد ) ﯽــﺷزﻮﻣآ ﺶــﺨﺑ ود ﻪــﺑ ﺎﻫ
80
رد ) ﺖﺴﺗ و (ﺪﺻ 20
شزﻮــﻣآ زا ﺪــﻌﺑ .ﺪﻧﺪــﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ (ﺪﺻرد
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮑﺒﺷ 6
.ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ
ﺶﺨﺑ رد هﺪﺷ ﯽﻓﺮﻌﻣ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﮑﺒﺷ ﺖﻗد هداد ياﺮﺑGP .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ ،ﺖﺴﺗ يﺎﻫ
راﺪـــﻘﻣ ،R^2 وMSE هداد ياﺮـــﺑMAE
ﺖـــﺴﺗ يﺎـــﻫ
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 9998 /0 ، 0628 /0 و 1428 /0 ﺑﻪ ﺖــﺳد ﻦــﯾا .ﺪــﻣآ
نﺎﺸﻧ ﺎﻄﺧ ناﺰﯿﻣ هﺪــﯾد شزﻮــﻣآ ﻪﮑﺒــﺷ يﻻﺎﺑ ﺖﻗد هﺪﻨﻫد
ﺶﯿﭘ رد هﺪﺷ ﯽﻨﯿﺑ
راﺪﻘﻣ .ﺖﺳاRe 1428
/0 ياﺮــﺑ MAE
راﺪﻘﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾﺪﺑ ﻦــﯾا ياراد ﻂــﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻪﺑRe
ﯽﺿار ﻼﻣﺎﮐ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻄﺧ ناﺰﯿﻣ نﺎــﺸﻧ ﺞﯾﺎــﺘﻧ .ﺖﺳا هﺪﻨﻨﮐ
ﯽــﻣ ﺖــﻗد ياراد هﺪــﯾد شزﻮــﻣآ ﯽﺒــﺼﻋ ﻪﮑﺒــﺷ ﻪــﮐﺪﻫد
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺑ ﻪﻟدﺎﻌﻣ
ﻪ ﻂــﺳﻮﺗ هﺪﻣآ ﺖﺳد .ﺖــﺳاGP
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 7
نآ فﻼﺘﺧا ناﺰﯿﻣ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﺎﻫ
.ﺪﻫد
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ 6
ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ تﻻﺎﺼﺗا نزو:
ﯽﺟوﺮﺧ ﻪﯾﻻ و ﯽﻔﺨﻣ ﻪﯾﻻ ﻦﯿﺑ يﺎﻫ نزو
ﯽﻔﺨﻣ ﻪﯾﻻ و يدورو ﻪﯾﻻ ﻦﯿﺑ يﺎﻫ نزو
Output neuron
نورﻮﻧ هرﺎﻤﺷ
ﯽﻔﺨﻣ ﻪﯾﻻ رد bias con time dose PH نورﻮﻧ هرﺎﻤﺷ ﯽﻔﺨﻣ ﻪﯾﻻ رد 6185
/1 -
1 /33767 -/13318 -/06491 /01333 -/08887 1 8190
/1 -
2 -/18698 /23646 -/05736 /02596 /16653 2 9741
/0
3 /17848 /10906 /08204 -/00054 -/11772 3 4575
/0 -
4 /05297 -/11850 /15576 /01327 -/13712 4 3823
/0
5 -/03661 -/13944 -/23912 -/08608 -/04463 5 3718
/0
6 -/05942 /09107 -/01249 /11675 -/00887 6 0166
/1 -
7 -/21845 /18530 -/09773 -/00396 -/13692 7 5337
/0 -
8 /15750 /06049 -/22450 -/19923 /10101 8 9868
/0 -
bias
لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ
ﯽﺒﺼﻋ ﻪﮑﺒﺷ و ﮏﯿﺘﻧژ ﯽﺴﯾﻮﻧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ 7:
MAE MSE
1425 /0
/00628 ANN
0397031
/1 /16783884 GP
27 /
86 96/26 GP ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧANN ﺎﻄﺧ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد
ﺚﺤﺑ
لﺎــﺳ رد ﺪــﯿﻟﻮﺗ ،ﺮــﯿﺧا يﺎــﻫ هدﺎــﻣ ﺶﯿــﭘ زاAC
يﺎــﻫ
شور و نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ لﺎﻌﻓ يﺎﻫ
ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يزﺎﺳ
ﻦـــﯾا رد .ﺖـــﺳا هﺪـــﺷ ﯽـــﺳرﺮﺑ ﺪـــﯿﻟﻮﺗ ،ﺎـــﺟ
رود زاAC
بﻮﭼ ﺰﯾر زﺎــﮔ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ شور ﺎﺑ نﻮﮔ يﺎــﻣد رد نژوﺮــﺘﯿﻧ
700°C ﻪﻨﯾﺰﻫ ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ﺖﻬﺟ
.ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺬﻓﺎﻨﻣ
دﻮﺟﻮﻣ رد رﺎﺘﺧﺎﺳ و نﺎــﮑﻣ يﺎــﻫ
لﺎﻌﻓ بﺬﺟ ﺮﺑ يور رد بذﺎﺟ رادﻮﻤﻧ
هرﺎﻤﺷ 2 حﻮﺿو ﻪﺑ
ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺶﻘﻧ يﺮﺛﻮﻣ رد بﺬــﺟ
هﺪﻨﯾﻻآ ﺎﻫ ءﺎﻔﯾا ﺪﻨﻨﮐ . ﺲﮑﻋ زا يﺎــﻫ ﺺﺨــﺸﻣ ﺰــﯿﻧSEM
ﺖــﺳا ﺢﻄــﺳ ﻪــﮐ ﯽــﮑﯾﺰﯿﻓ شور ﺎــﺑ يﺪــﯿﻟﻮﺗAC
ﺎــﺒﯾﺮﻘﺗ
ﻦﮕﻤﻫ و ﻞﺨﻠﺨﺘﻣ هدﻮﺑ ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ بﺬﺟ ﯽﺑﻮﺧ
ار ياﺮﺑ ﮓﻧر فﺬﺣ ﻢﻫاﺮﻓ
ﺪﯾﺎﻤﻧ . ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺰﯿﻟﺎﻧآ نﺎﺸﻧBET
داد ﻪــﮐ ﺖﺣﺎــﺴﻣ ﺢﻄــﺳ هﮋــﯾو
2/g 774m ﯽــﻠﮐ ﻢــﺠﺣ و
تاﺮﻔﺣ
3/g 49m / 181 ﯽﻣ ﺖــﯿﻓﺮﻇ ﺮﺜﮐاﺪــﺣ ياراد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
ﮓــﻧر بﺬﺟ د يﺮــﮕﯾد ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺖــﺳاAO7
ﺎــﺑ ﻪــﻄﺑار ر
ﺪﯿﻟﻮﺗ بﻮــﭼ زاAC
شور زا ﻪــﮐ ﺖــﻓﺮﮔ ترﻮــﺻ نﻮــﮔ
لﺎــﻌﻓ ﺎــﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿــﺷ و ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا ﮏﯾﺮﻔــﺴﻓ ﺪﯿــﺳا زﺎــﺳ
ار نآ هﮋﯾو ﺢﻄﺳ ﺖﺣﺎﺴﻣ
2/g 565m ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ )
13 . (
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯾا ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ شور ﺎﺑ يزﺎﺳ لﺎﻌﻓ ﻪﮐ ﺪﻫد
رد نژوﺮــﺘﯿﻧ زﺎﮔ ﺎﺑ 700°C
ﯽــﻣ ﺚــﻋﺎﺑ ﮏــﯾ زا ﻪــﮐ دﻮــﺷ
فﺮﻃ ﻪﮐ دﻮﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗAC
ﺪــﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يﺮﺗﻻﺎﺑ هﮋﯾو ﺢﻄﺳ
ﻢﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ داﻮﻣ ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا و ﻪــﻨﯾﺰﻫ ﻪــﺠﯿﺘﻧ رد و ﺮــﺗ
.ﺪﺑﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ نآ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﯾpH ﮑ ﯽ زا ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ي ﻢــﻬﻣ رد بﺬــﺟ ﮓــﻧر ــﻣ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ . سﺎﺳاﺮﺑ رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 1 ﺑﯿ ﺶ ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﺪــﺻرد فﺬــﺣ
ردAO7 3 ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ وpH=
4/
90 ﺪﺻرد ﺑﻪ .ﺪﻣآ ﺖﺳد رد
ﺮﺗﻻﺎﺑ يﺎﻫpH ﺪﺻرد
فﺬــﺣ ر ﮓــﻧ ﺶﻫﺎــﮐ ﻪــﺘﻓﺎﯾ و رد
11
= ﻪﺑpH 9 / 19 ﺪﺻرد ﻣ ﯽ ﺪــﺳر رد . رادﻮــﻤﻧ هرﺎﻤــﺷ 1 ب
pHzpc بذﺎﺟ 5 ــﺑ ﻪ ﻪــﮐ ﺪــﻣآ ﺖــﺳد ﯽــﻣ نﺎــﺸﻧ
رﺎــﺑ ﺪــﻫد
رد بذﺎﺟ ﯽﺤﻄﺳ زا ﺮﺗﻻﺎﺑpH
5 رد و ﯽﻔﻨﻣ ﻦﯿﯾﺎﭘpH
ﺮــﺗ
زا 5 ﯽﻣ ﺖﺒﺜﻣ لﻮﮑﻠﻣ ﺮﮕﯾد ﯽﻓﺮﻃ زا .ﺪﺷﺎﺑ يﺎــﻫ
ردAO7
ﯽﻣ ﯽﻔﻨﻣ رﺎﺑ ،نﺪﺷ هﺰﯿﻧﻮﯾ ﺮﺛا رد لﻮﻠﺤﻣ ﺘﻧ رد ﺪﻧﺮﯿﮔ
رد ﻪﺠﯿ
ﻢﮐpH زا ﺮﺗ 5 لﻮــﮑﻠﻣ ،هﺪﺷ ﺖﺒﺜﻣ بذﺎﺟ ﺢﻄﺳ ﻪﮐ يﺎــﻫ
ﻪﺑAO7 يدﺎــﯾز ﻞﯾﺎﻤﺗ ﮏﯿﺗﺎﺘﺳوﺮﺘﮑﻟا ﻪﺑذﺎﺟ يوﺮﯿﻧ ﻞﯿﻟد
ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﮐﺪﻧراد بذﺎﺟ ﺢﻄﺳ يور بﺬﺟ ياﺮﺑ ﺪــﺻرد
فﺬﺣ رد 3 ﺑﻪpH=
ﻦﯾاﺮﺑﺎــﻨﺑ .ﺪــﻣآ ﺖﺳد ياﺮــﺑ ﻪــﻨﯿﻬﺑpH
ﯽﮕﻧر لﻮﮑﻠﻣ ﻦﯾا 3
و ﺪــﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻪــﭼﺮﻫ
ــﺤﻣ ﯿ ﻂ مﺎــﺠﻧا
ﺶﻨــﮐاو ــﺳا ﯿﺪ ي ﺮــﺗ ــﺷﺎﺑ ﺪ فﺬــﺣ ﮓــﻧر ﺮــﺘﻬﺑ ترﻮــﺻ
ﻣ ﯽ ﮔﯿ دﺮ ) رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 1 .(
رد ﺶﻨﮐاو ﺎﻫ ﯽﯾ ﻪﮐ فﺬﺣ ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺎﻫ سﺎــﺳاﺮﺑ بﺬــﺟ
ﺤﻄﺳ ﯽ ﯾ ﺪﺷﺎﺑ ﮏ نﺎﻣز سﺎــﻤﺗ ﻬﺑ ﯿ ﻪــﻨ دﻮــﺟو دراد . نﺎــﻣز
سﺎﻤﺗ ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ ﯾﺎ نﺎﻣز ﻟدﺎﻌﺗ ﯽ ار ﻣ ﯽ ناﻮﺗ نﺎــﻣز ﺖــﺑﺎﺛ نﺪــﺷ
راﺪﻘﻣ بﺬﺟ ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ دﺮﮐ
، ــﺑ ﻪ رﻮــﻃ ي ﻪــﮐ ﺪــﻌﺑ زا
اﯾ ﻦ نﺎﻣز ﺮﻫ ﻪﭼ ﻣﯿ ناﺰ ﺎﻤﺗ س ﺑﯿ ﺶ ﺮﺗ دﻮﺷ راﺪــﻘﻣ بﺬــﺟ
ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺴﺑ ﯿ رﺎ ﻢﮐ و ﺮﻘﺗ ﯾًﺎﺒ ﻐﺗ ﯿﯿ ﺮ ي رد نآ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻤﻧ ﯽ دﻮﺷ .
سﺎﺳاﺮﺑ رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 2
، ﺎﺑ اﺰﻓا ﯾ ﺶ نﺎﻣز
،سﺎــﻤﺗ ﻣ ــﯿ ناﺰ
