زرا ﯾ ﺑﺎ ﯽ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺗﺎﮐ
ﯿ نﻮ ﺎﻫ ي ﻟدﺎﺒﺗ ﯽ ﺎﻫ كﺎﺧ ي
ﺪﺳ و رﻮﺷ ﯾﻤ
ﯽ سﺎﻧرز ﺖﺷد
ﺑدرا ﯿ ﻞ
يﺪﯿﺣﻮﺗ ﺎﻨﯿﺳ
،1
ﯽﻠﮔ ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا ،*
،2
ﺴﺣ ﯿ ﻦ ﻮﻟزﺎﺧرآ بﺎﻬﺷ 3
و1 -*
ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد :لوﻮﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ هﺪﮑﺸﻧاد ،كﺎﺧ مﻮﻠﻋ ﻪﺘﺷر ،
يزروﺎﺸﮐ ﻊﺑﺎﻨﻣو ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد،
ﻖﻘﺤﻣ ﯽﻠﯿﺑدرا
Email:[email protected]
-2 هﺪﮑﺸﻧاد،كﺎﺨﻣﻮﻠﻋ ، رﺎﯿﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ
ﻊﺑﺎﻨﻣو ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد ﻖﻘﺤﻣ ﯽﻠﯿﺑدرا
- 3 كﺎﺧ مﻮﻠﻋ ، رﺎﯾدﺎﺘﺳا
هﺪﯿﮑﭼ
كﺎﺧ ﻢﻬﻣ تﻼﮑﺸﻣ زا ﯽﮑﯾ كﺎﺧ ندﻮﺑ ﯽﻤﯾﺪﺳ و يرﻮﺷ ﻦﯾا رد .ﺖﺳا ﮏﺸﺧ ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ يﺎﻫ
ﻞﯿﻟﺪﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ
ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ﻊﻤﺠﺗ كﺎﺧ رد حﻼﻣا ،ﮏﺸﺧ ﻢﯿﻠﻗا و ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ دﻮﺒﻤﮐ ﯽﻣ ﻞﺻﺎﺣ رﻮﺷ يﺎﻬﮐﺎﺧ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﺪﻨﻨﮐ
كﺎﺧ ﻦﯾا .دﻮﺷ
ﯽﻣ ﻦﯿﺋﺎﭘ ار لﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻤﮐ ﻢﻫ ﻪﮐ هدﻮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺪﺷر ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ار لﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻢﻫ و دروآ
.ﺪﻫد
ﻘﺤﺗ فﺪﻫ اﺬﻟ ﯿ
ﻖ زرا ﯾﺑﺎ ﯿ ﺐﯿﮐﺮﺘ ﺗﺎﮐ ﯿ نﻮ ﺎﻫ ي ﺒﺗ ﻟدﺎ ﯽ ﺎﻫ كﺎﺧ ي ﺪﺳ و رﻮﺷ ﯾﻤ ﯽ ﺑدرا سﺎﻧرز ﺖﺷد ﯿ
،ﻞ ﻣ ﯽ ﺪﺑ .ﺪﺷﺎﺑ ﯾ ﻦ رﻮﻈﻨﻣ
داﺪﻌﺗ ﮐﺎﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ80 ﯽ ﺑدرا سﺎﻧرز ﺖﺷد زا ﯿ
ﻞ روآ ﻊﻤﺟ ي ﻣ و ﯿ ناﺰ ،pH
،EC
ﺪﺳ ،SP
ﯾ
،ﻢ ﺴﻠﮐ ﯿ
،ﻢ ﻨﻣ ﯿ ﺰﯾ ﻢ ﺳﺎﺘﭘ و ﯿ ﻢ هزاﺪﻧا
ﮔ ﯿ ﺮ ي ﺘﻧ .ﺪﺷ ﺎﯾ ﺞ ﺪﺳ داد نﺎﺸﻧ ﯾ
ﻢ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ و ﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ رد63 ﺗﺎﮐ زا ﺪﺻ ﯿ نﻮ ﺎﻫ ﯽﻟدﺎﺒﺗ ي هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار
.ﺖﺳا .ﺖﺳا ﺖﯿﻤﻫا ﺮﺛﺎﺣ كﺎﺧ يروﺎﻤﻫ ﺮﺑ ﺎﻬﻧﻮﯾ ﻦﯾا ﯽﻔﻨﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺚﯿﺣ زا عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ﻨﭽﻤﻫ
ﯿ ﻦ
، ﻣﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﺪﺻرد ﻢﯾﺪﺳ
ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻬﮐﺎﺧ ﺮﺜﮐا ندﻮﺑ ﯽﻤﯾﺪﺳ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺪﺻرد28
.
:يﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو
،ﯽﻤﯾﺪﺳ يﺎﻫ كﺎﺧ ،رﻮﺷ يﺎﻫ كﺎﺧ ،ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﻞﯿﺑدرا ،سﺎﻧرز ﺖﺷد
- 1 ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺖﻌﺳو ،ﺎﻫدروآﺮﺑ ﻦﯾﺮﺧآ ﻖﺒﻃ ﮏﻤﻧ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ يﺎﻫ كﺎﺧ
رﻮﺸﮐ ر 5/
44 ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ رﺎﺘﮑﻫ نﻮﯿﻠﯿﻣ 27
ﯽﻣ رﻮﺸﮐ ﺢﻄﺳ زا ﺪﺻرد ﺪﺷﺎﺑ
) ،ﺪﻨﻤﻫﺮﻓ .(1393
نﻮﯾ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﺑ ﯽﻟدﺎﻌﺗ ﻪﻄﺑار دﻮﺟو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺖﯾﺎﺳ رد ﺎﻬﻧآ ناﺰﯿﻣ ﺎﺑ كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ رد ﺎﻫ
نﻮﯾ ﺐﯿﮐﺮﺗ ،ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﯽﻣ يزﺎﺑ كﺎﺧ و بآ يرﻮﺷ ﺎﯾ هﺎﯿﮔ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ رد ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯾا ﯽﻤﻫاﺮﻓ رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﯽﻟدﺎﺒﺗ .ﺪﻨﮐ
كﺎﺧ رد ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ تﻻﺎﻌﻔﻧا و ﻞﻌﻓ .دﺮﯿﮔ ﯽﻣ ترﻮﺻ ﺎﻫ ﻞﺴﯿﻣ ﺎﯾ سﻮﻣﻮﻫ تارذ و ﯽﺳر يﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻠﮐ حﻮﻄﺳ تروﺎﺠﻣ رد ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺎﻫ-
ﺖﻈﻠﻏ
ﺎﺑ ﻪﮐ ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻠﮐ حﻮﻄﺳ تروﺎﺠﻣ رد ﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎﮐ .ﺪﻨﮐ ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ﺪﯿﺋﻮﻠﮐ ﺢﻄﺳ زا ﻪﻠﺻﺎﻓ و هدﻮﺑ ﻢﻤﯾﺰﮐﺎﻣ ﺖﺳا ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﯽﻔﻨﻣ ر
ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﻊﻓد ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻠﮐ ﯽﻔﻨﻣ حﻮﻄﺳ زا ﺎﻫ نﻮﯿﻧآ .
نﻮﯿﺗﺎﮐ بﺬﺟ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و سﻮﻣﻮﻫ و سر ﻒﯿﻌﺿ يﺪﯿﺳا ﺖﯿﺻﺎﺧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يﺰﻠﻓ يﺎﻫ-
زﺎﻏآ كﺎﺧرد نﻮﯾ لدﺎﺒﺗ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ هﺪﯾﺪﭘ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،داﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ هﺪﯾﺪﭘ ﻦﯿﻨﭼ يراﺮﻗﺮﺑ رد ﺎﻫ سر ﻪﺑ نآ رد ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ
ﻪﯿﮑﺗ ﺮﺘﺸﯿﺑ يا-
ﺘﺳا ياﺮﺑ ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻞﺤﻣ رﻮﺑﺰﻣ ﻒﯿﻌﺿ يﺎﻫﺪﯿﺳا .دﻮﺷ ﯽﻣ نﻮﯿﺗﺎﮐ راﺮﻘ
نﻮﯾ ﺎﺑ سر ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ زا ًﻻﻮﻤﻌﻣ و ﺪﻧدﺮﮔ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺎﻫ- H+
ﺎﯾ
نﻮﯾ ﺎﺑ سﻮﻣﻮﻫ H+
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ .دﻮﺷ ﯽﻣ دﺎﯾ ca2+
+ ،سر وca2 K+
و سﻮﻣﻮﻫ K+
ﺪﻨﯾآ رد سﻮﻣﻮﻫ ،نارﺎﮑﻤﻫ و رﺎﮐﻮﺟ)
(1391 . ﯽﻧﺎﮐ ﯽﮔﺪﯾداﻮﻫ ﺒﻃ ﻊﺒﻨﻣ ﺎﻫ-
نﻮﯿﺗﺎﮐ ﯽﻌﯿ ﺮﺛا نﻮﻧﺎﻗ ﻖﺒﻃ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﮔﺪﯾد اﻮﻫ زا ﻞﺻﺎﺣ نﻮﯿﺗﺎﮐ ناﺰﯿﻣ رﺪﻗ ﺮﻫ .ﺖﺳا كﺎﺧ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ-
مﺮﺟ
ًﻼﻤﻋ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎﮐ راﺪﻘﻣ و عﻮﻧ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ .ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎﮐ نآ بﺬﺟ نﺎﮑﻣا ﺎﻫ- نﻮﯿﺗﺎﮐ عﺎﻌﺷ و ﺖﯿﻓﺮﻇ زا ﺖﺳا ﯽﻌﺑﺎﺗ
نﻮﯿﺗﺎﮐ . ﻪﺗارﺪﯿﻫ ﻻﺎﺑ ﺖﯿﻓﺮﻇ ياراد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ-
ﯽﻣ بﺬﺟ ﺮﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺖﯿﺒﻓﺮﻇ ياراد يﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗدﺎﯾز يوﺮﯿﻧ ﺎﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺮﺗ
ﻪﺗارﺪﯿﻫ بآ عﺎﻌﺷ ﻪﮐ ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ يوﺎﺴﻣ ﺖﯿﻓﺮﻇ رد و ﺪﻧدﺮﮔ ﺑ يوﺮﯿﻧ ﺎﺑ ﻞﺴﯿﻣ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﮑﯾدﺰﻧ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ شا-
ﯽﻣ بﺬﺟ ﺮﺘﺸﯿ
دراد ﺲﮑﻋ ﻪﻄﺑار ﻪﻠﺻﺎﻓ روﺬﺠﻣ ﺎﺑ بﺬﺟ يوﺮﯿﻧ) .ددﺮﮔ ( .
كﺎﺧ ﺐﻟﺎﻏ رد لواﺪﺘﻣ ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﻧﺰﮕﯾﺎﺟ ﺐﯿﺗﺮﺗ :ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺮﯾز حﺮﺷ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﺎﻫ-
Al3+ > Ca2+ > Mg2+ > K+ = NH4+ > Na+ > Li +
،نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻧارﺎﺳ) (1394
ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫ نﺎﮑﻣ رد ﺎﻬﻧآ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﺑ كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ رد ﺎﻬﻧﻮﯾ ﺖﺒﺴﻧ و ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺎﺑ و ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﯽﻟدﺎﻌﺗ ﻪﻄﺑار ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﺎﻬﻧآ ﺐﯿﮐﺮﺗ كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ رد ﺎﻬﻧﻮﯾ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻂﺑاور رد .ﺪﻨﮐ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺰﯿﻧ ﯽﻟدﺎﺒﺗ زﺎﻓ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ناﺰﯿﻣ زا ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﻢﯾﺪﺳ دروآﺮﺑ ياﺮﺑ هﺪﺷ ﻪﺋارا
كﺎﺧ يﺎﻫﺪﯿﯾﻮﻠﮐ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺎﺑ ﯽﺻﺎﺼﺘﺧا ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﻞﯿﻟﺪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﯾدﺎﻧ لﻮﻠﺤﻣ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺮﺛا هﺪﺷ ﯽﺤﻄﺳ بﺬﺟ ﻢﯾﺪﺳ ﯽﻣ ﺤﻣ و ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﻨﯿﻣز رد يدوﺪﺤﻣ تﺎﻋﻼﻃا .دراﺬﮕﺑ ﯽﻟدﺎﺒﺗ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺮﺑ يدﺎﯾز ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﯿﺛﺎﺗ و لﻮﻠ
يﺎﻫ
و ﯽﻟدﺎﺒﺗ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا رد ،اﺬﻟ .دراد دﻮﺟو ﻞﯿﺑدرا سﺎﻧرز ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﺤﻄﺳ يﺎﻬﮐﺎﺧ رد ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﺻرد ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ سﺎﻧرز ﺖﺷد يﺎﻬﮐﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ ﻞﯿﺑدرا
.ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ
- 2 شور و داﻮﻣ
ﯽﻣ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ سﺎﻧرز ﺖﺷد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﮑﺒﺷ ترﻮﺻ ﻪﺑ يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﻮﮕﻟا .ﺪﺷﺎﺑ
ﻪﻧﻮﻤﻧ طﺎﻘﻧ ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﻢﻈﻨﻣ يﺪﻨﺑ
دوﺪﺣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ زا يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻄﻘﻧ ﺮﻫ تﺎﺼﺘﺨﻣ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺮﺘﻣ1000
ﺎﺑ يرادﺮﺑ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﻢﺘﺴﯿﺳ)GPS
.ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺒﺛ (ﯽﻧﺎﻬﺟ بﺎﯾ داﺪﻌﺗ
كﺎﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ80 رﻮﺧ ﺖﺳد ﻞﻗاﺪﺣ ﺎﺑ ﻪﭽﻠﯿﺑ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ) هدرﻮﺧ ﺖﺳد ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﻖﻤﻋ زا (ﯽﮔد ﺎﺗ 0
ﯽﺘﻧﺎﺳ30 ﻪﺘﺷادﺮﺑ كﺎﺧ يﺮﺘﻣ
.ﺪﺷ ﺮﺑ يا ﻦﯿﯿﻌﺗ و ﺎﻫﯽﮔﮋﯾ ي ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ و ﺎﺧﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ،ك
ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﺎﺧ ك ﻪﺑ زآ ﺎﮕﺸﯾﺎﻣ ه ﻞﻘﺘﻨﻣ اﻮﻫ زا ﺲﭘ و ﺪﺷﮏﺸﺧ
ا زا ن ﮏﻟ ﯽﻠﯿﻣ2 يﺮﺘﻣ ﻮﺒﻋ ر
.ﺪﺷ هداد ﻮﺗ ز ﻊﯾ ا ﺪﻧ تارذ هزا ﺎﺧ ك ﻪﺑ شور ﺪﯿﻫ ور ﺮﺘﻣ ،دوﺎﺑ و ﯽﮔ) ي ،(1986
ﺎﻣ آ هد ﻪﺑ ﯽﻟ ا و شور ﮏﻠﺑﯽﻠﮑﻟ او) ،ﮏﻠﺑ ﯽﮑﻟ
،(1934 ﺖﯿﻓﺮﻇ
ﺖﯾﺎﺳ عﺎﺒﺷا شور ﻪﺑ ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ لدﺎﺒﺗ هزاﺪﻧا و تﺎﺘﺳا مﻮﯿﻧﻮﻣآ ﻂﺳﻮﺗ ﺺﺧﺎﺷ نﻮﯿﺗﺎﮐ جاﺮﺨﺘﺳا و ﻢﯾﺪﺳ ﺺﺧﺎﺷ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ
-
،ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﻢﯾﺪﺳ يﺮﯿﮔ وpH
،عﺎﺒﺷا ﻞﮔ هرﺎﺼﻋ ردEC
ﺎﻨﺑﺮﮐ ت ﺎﻌﻣ ﻢﯿﺴﻠﮐ لد ﻪﺑ شور ﺎﺳﯽﺜﻨﺧ يز ﺑ و ه ﻪﻠﯿﺳ ا ﺪﯾﺮﻠﮐﺪﯿﺳ ر ﺎﻣﺮﻧ ﮏﯾ ﮏﯾ و ﭻﯿﭘ) ل
ﮑﻤﻫ ﺎ ،نار مﻮﯿﻧﻮﻣآ تﺎﺘﺳا ﺎﺑ جاﺮﺨﺘﺳا شور ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ،ﻢﯾﺪﺳ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ ،(1987
ﻢﯾﺪﺳ ﯽﺑﺬﺟ ﺖﺒﺴﻧ و لﺎﻣﺮﻧ1
) ﻢﯿﻠﻓ شور) كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ ﻢﯾﺪﺳ ﺮﯾدﺎﻘﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ (SAR
(يﺮﺘﻣﻮﺴﮑﻠﭙﻤﮐ شور) كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ و ﻢﯿﺴﻠﮐ ﺖﻈﻠﻏ عﻮﻤﺠﻣ و (ﺮﺘﻣﻮﺘﻓ
هزاﺪﻧا ﺮﯿﮔ .ﺪﯾدﺮﮔ ي
- 3 ﻪﺠﯿﺘﻧ ﮔ ﯿ يﺮ
ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ و ﻪﻨﯿﻤﮐ يرﺎﻣآ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﯾﺎﺳ و
تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ تارذ هزاﺪﻧا ﻊﯾزﻮﺗ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
هزاﺪﻧا ) لوﺪﺟ رد هﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﻪﺋارا (1
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺜﮐا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﯽﮔرﺰﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﻣ ﺎﻫ
كﺎﺧ ﻪﮐ دﺮﮐ طﺎﺒﻨﺘﺳا ﻦﯿﻨﭼ ناﻮﺗ عﻮﻨﺗ ياراد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ يدﺎﯾز ﮋﭘ ﻦﯾا رد .ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﺶﻫو
، ﯽﮔﮋﯾو ياﺮﺑ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯿﺑ هدوﺪﺤﻣ رد كﺎﺧ يﺎﻫ
/26 ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ياﺮﺑ 9 كﺎﺧ ي
و (ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ) /6
لوﺪﺟ) ﺖﺷاد راﺮﻗ (ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ) ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ ياﺮﺑ124 ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ دﺎﯾز تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ .(1
ﺑ ﻻﺎﺑ ﺮﯿﺨﺒﺗ تﺪﺷ و ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز يﺎﻫ بآ ﺢﻄﺳ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﺢﻄﺳ رد لﻮﻠﺤﻣ يﺎﻫ ﮏﻤﻧ نﺪﻧﺎﻣ ﺎﺠﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ،ﺪﺷﺎ
.ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ كﺎﺧ
ﻪﻨﻣاد رد عﺎﺒﺷا ﻞﮔ هرﺎﺼﻋ رد ﯽﺑﺬﺟ ﻢﯾﺪﺳ ﺖﺒﺴﻧ /50
-217 /40 ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ4
(meql)-0.5
/34 زا ﯽﮐﺎﺣ ﻪﮐ ﺖﺷاد راﺮﻗ 59
.ﺖﺳا كﺎﺧ نﺪﺷ ﯽﻤﯾﺪﺳ نآ ﻊﺒﺗ ﻪﺑ و كﺎﺧ لﻮﻠﺤﻣ رد ﻢﯾﺪﺳ ندﻮﺑﻻﺎﺑ
وﺪﺟ ل ) :(1 تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ
كﺎﺧ يﺎﻫ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺪﺣاو
ﻪﻨﯿﻤﮐ ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
ECe
dS m-1 /59
0 /5 42 /49 6 /09
8 /6
124
EC1:2.5
dS m-1 16
/ 0 /5 17 /76 2 /02
3 /4
109
pHe
-
97 / 6 /39 10 /56 7 /70
0 /26
9
pH1:2.5
95 - / 6 /19 10 /26 8 /90
0 /99
10
SARe
(meql)-0.5 /40
4 /50 217 /34 59 /45
46 /28
78
SAR1:2.5
(meql)-0.5 /5
1 /90 84 /87 22 /63
17 /07
77
ESP 3 %
/ 0 /5 66 /73 28 /29
18 /69
63
OC %
/2 0 /4 1 /81 0 /31
0 /33
39
Clay 40 %
/ 21 /40 83 /76 44 /42
13 /99
29
Sand 4 %
55
/81 26 /54
11 /06
43
Silt 80 %
/ 12 /80 46 /47 28 /60
7 /71
26
CEC meq/100g soil /83
16 /86 37 /22 24 /02
4 /61
16
،ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ عﻮﻤﺠﻣ ،ﯽﻟدﺎﺒﺗ نﻮﯿﺗﺎﮐ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ ﺪﺻرد وCEC
لوﺪﺟ رد ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﺘﯾﺎﺳ رد ﺮﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا2
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻢﯾﺪﺳ و ﻢﯿﺴﻠﮐ ،ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،لوﺪﺟ ﻦﯾا سﺎﺳا /13
،34 /24 و30 /79 ﺖﯾﺎﺳ ﺪﺻرد28 هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﯽﻟدﺎﺒﺗ
و ﻢﯾﺪﺳ .ﺪﻧا
دوﺪﺣ ﻢﻫ ﺎﺑ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ هدﺮﮐ لﺎﻐﺷا ار ﯽﻟدﺎﺒﺗ ﺖﯾﺎﺳ ﺪﺻرد 63
زا قﻮﻓ يﺎﻬﮐﺎﺧ ،كﺎﺧ تارذ يروﺎﻤﻫ رد ﺎﻬﻧﺂﯿﻔﻨﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .ﺪﻧدﻮﺒﻧ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ﯽﻧﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺖﯿﻌﺿو دوﺪﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻬﮐﺎﺧ ردESP
زﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ ﺪﺻرد30 ﺪﺻرد15
.ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻬﮐﺎﺧ ندﻮﺑ ﯽﻤﯾﺪﺳ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﯽﻤﯾﺪﺳ كﺎﺧ و لﺎﻣﺮﻧ كﺎﺧ ﻦﯿﺑ
) لوﺪﺟ هﺪﺷ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ ﺖﯾﺎﺳ ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ :(2
ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺪﺣاو
ﻤﮐ ﯿ ﻪﻨ ﺑﯿ ﺸ ﯿ ﻪﻨ ﻣﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ ﻌﻤﻓاﺮﺤﻧا ﯿ رﺎ ﺮﺿ ﯾ ﻐﺘﺒ ﯿﯿ تاﺮ
Naex
meq/100g /11
0 /10 36 /28 14 /22
9 /61
64
Kex
meq/100g /29
0 /27 8 /37 2 /15
1 /4
48
Caex
meq/100g /15
8 /32 24 /37 14 /18
51 /07
36
Mgex
meq/100g /8
4 /6 35 /47 16 /59
7 /122
46
Mg+Ca+K+Na meq/100g
/07 29 /49 76 /49 47 /42
8 /73
17
SARe
(meql)-0.5 /37
4 /52 217 /34 59 /45
46 /28
78
ESP 27 %
/ 0 /55 66 /38 30 /28
18 /17
60
CEC meq/100g
/65 33 /71 75 /46 48 /05
8 /61
16
Mg/CEC 4 %
/ 12 /8 64 /13 34 /09
15 /22
44
Ca/CEC 9 %
/ 10 /2 52 /24 30 /28
11 /30
37
K/CEC 7 %
/ 0 /2 18 /10 5 /85
2 /92
55
Na/CEC 3 %
/ 0 /1 61 /79 28 /88
16 /65
58
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد هزاﺪﻧا ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ عﻮﻤﺠﻣ ﻦﯿﺑ ﻪﻄﺑار
و هﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﻞﮑﺷ رد و ﯽﺳرﺮﺑ ﺰﯿﻧ CEC
هداد نﺎﺸﻧ 1
ﯽﻣ هﺪﯾد ﻞﮑﺷ رد ﻪﮐ يرﻮﻄﻧﺎﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ دﻮﺷ
ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺎﺑ ﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ عﻮﻤﺠﻣ ﻦﯿﺑ ﯽﺑﻮﺧ ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﺎﺑ ﯽﻄﺧ ﻪﻄﺑار
.دراد دﻮﺟو ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ لدﺎﺒﺗ
ﻞﮑﺷ ﻪﻄﺑار :1 ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ و ﻢﯾﺪﺳ ،ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ عﻮﻤﺠﻣ ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ لدﺎﺒﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺎﺑ
: ﯽﻠﮐ ﻪﺠﯿﺘﻧ
نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ داد
ﻢﯾﺪﺳ ﻪﮐ ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ و
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ زا ﺪﺻرد63
،ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻧا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﻢﯾﺪﺳ ﺖﯾﺎﺳ زا ﺪﺻرد28
ر ﯽﻟدﺎﺒﺗ يﺎﻫ درﻮﻣ يﺎﻬﮐﺎﺧ ندﻮﺑ ﯽﻤﯾﺪﺳ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﺮﮐ لﺎﻐﺷا ا
هزاﺪﻧا يﺎﻬﻧﻮﯿﺗﺎﮐ عﻮﻤﺠﻣ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺟو ﯽﻄﺧ و بﻮﺧ ﻪﻄﺑار ﯽﻧﻮﯿﺗﺎﮐ لدﺎﺒﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺎﺑ هﺪﺷ يﺮﯿﮔ
.دراد
هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
- 1 .ح ،هداز ﯽﺋادﻮﺳ و م ،هداز ﻢﯿﮑﺣ ؛ص ،رﺎﮐﻮﺟ .1391
ﻞﺑﺎﻗ ﻢﯾﺪﺳ ﺪﺻرد دروآﺮﺑ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻢﯾﺪﺳ بﺬﺟ ﺐﺴﻧ زا لدﺎﺒﺗ
كﺎﺧ دﺰﯾ ﺖﺷد رد ﮏﻤﻧ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ يﺎﻫ و ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ هﺪﮑﺸﻧاد ،دﺰﯾ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ ،نﺎﮐدرا –
.ﯽﺳﺎﻨﺷﺮﯾﻮﮐ
- 2
؛ف ،ﯽﻧارﺎﺳ ﯽﻠﻌﻣﻼﻏ
هداز . ،ﯽﻧﺎﺒﻌﺷ و ا ،ﺮﮕﻨﻫآ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .1394
يﺎﻫ لﺪﻣ و ﯽﻧﻮﯿﺳﺮﮔر رد ﯽﺗﺎﺒﺳﺎﺤﻣ شﻮﻫ
ﻦﯿﻤﺨﺗ ﺪﺻرد
ﻢﯾﺪﺳ زا ﯽﻟدﺎﺒﺗ بﺬﺟ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) ﻢﯾﺪﺳ
يﺎﻬﮐﺎﺧ :يدرﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ
ﯽﮕﻨﮑﻧﺎﯿﻣ ﺪﻠﺟ ،كﺎﺧ و بآ ﺶﻧاد ﻪﯾﺮﺸﻧ .(نﺎﺘﺴﯿﺳ ،26
هرﺎﻤﺷ /2 ﻪﺤﻔﺻ ،2 يﺎﻫ -137 .125
- 3
؛ا ،ﺪﻨﻤﻫﺮﻓ
،نﺎﺘﺳوا
؛ش ﯽﻠﻋ ؛ع ،هدازﺮﻔﻌﺟ .ن ،دازﺮﻐﺻا
يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ .1391 يرﻮﺷ
و ﯽﻤﯾﺪﺳ ﯽﺧﺮﺑ رد كﺎﺧ زا يﺎﻫ ﺮﺛﺄﺘﻣ
زا ﮏﻤﻧ ﺖﺷد ﺒﺗ ﺶﻧاد ﻪﻠﺠﻣ ،ﺰﯾﺮ بآ
و هرود .كﺎﺧ هرﺎﻤﺷ،22
ﻪﺤﻔﺻ،1 -1 .15
4. Chi ChM, Zhao ChW, Sun XJ and Wang ZC, 2011. Estimating exchangeable sodium percentage from sodium adsorption ratio of salt-affected soil in The Songnen plain of Northeast China. Soil Science Society of China Pedosphere, 21: 271-276.
Walkley, A., and Black, I.A. 1934. Estimation of soil organic carbon by the chromic acid titration method. Soil Sci. 37: 29-38.
Page, A.L., Miller, R.H., and Keeeney, D.R. 1982. Methods of soil analysis. Part2-Chemical and Microbiological methods. Seconds edition, Soil Science Society of America, Inc. Publisher Madison, Wisconsin, USA.
y = 0.8192x + 9.5525 R² = 0.734
20 30 40 50 60 70 80
0 20 40 60 80 100
CEC, Cmolc/Kg
(Ca+Mg+Na+K)ex, Cmolc/Kg
Evaluating exchangable cations composition of saline and sodic soils of Zarnaz plain , Ardebil Abstract
Salinity and sodicity areof important chalenges in aridand semi-arid soils. In these areas, due to lack of rainfall and dry climates, salts accumulate in soils, resulting in saline soils. This soil is an inappropriate environment for growth and production, which reduces both the quantity and quality of the products. Therefore, the aim of this research was to evaluate the exchangable of cations compostion is saline and sodic soils of Zarnaz plain in Ardabil. For this purpose, 80 soil samples were and pH, EC, ESP and exchangelble sodium, calcium, magnesium and potassium were measured. The results showed that sodium and magnesium have an average of 63% of the concentration of cations on exchangable sites.This is imprortant because of negative effect of these ions on soil fluculation. Also, the average percentages of exchangeble sodiumobtanied % indicating sodicity of soils.
Key words: exchange cations, saline soils, Sodium soils, Zarnaz plain, Ardebil
