هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
شزومآ هورگ ی
یهایگ کیتنژ و دیلوت یسدنهم
ارب هلاسر ی رد ی تفا رتکد هجرد ی صصخت ی
هتشر یعارز ناهایگ یژولوکا شیارگ تعارز
هفولع تیفیک و یدنمدوس یبایزرا تشکرد
هلاکیتیرت و فلاوی ،وج اب رلخ طولخم
رگشهوژپ :
نایناقهد نسح
امنهار داتسا :
یکمرب یضترم رتکد
رواشم داتسا :
بسن یدمحم غابد لداع رتکد یتاود فیس لامج رتکد
نمهب 8931
رثا تیکلام و تلاصا گرب یونعم و یدام قوقح یمامت بترتم
،تاراکتبا ،جیاتن رب
یروآون و تاعارتخا ، هوشه ژیا یا نا زا ییییشان ِیاه
هب قلعتم یلیبدرا ققحم هاگشناد
یم بلبم مقن ندییشاب
یان رکذ اب و هط وبرم تارّرقم تی اع ر اب ،رثا ژیا زا و ش ناد و امنهار داتس ا یان ،یلیبدرا ققحم هاگش ناد عناملاب نتسا
بنا نیا نایناقهد نسح
ناد هتخومآ هتشر یصصخت یارتکد
تعارز یارگ
یعارز ناهایگ یژولوکا هدکش ناد
یزرواش ک
یعیبط عبانم و یلیبدرا ققحم هاگگگگشناد
هرامیییش هب
ییو شناد 3965645939
خیرات رد هک 93
88/ 31/ هلاسر زا
" :ناونع تحت دوخ یلیص حت تیفیک و یدنمدوس یبایزرا
هفولع تگگشکرد
هلاکیتیرت و فلاوی ،وج اب رلخ طولخم "
هدومن عافد یم دهعتم ،یا
:هک یوش
2 نایاه تاجردنم یمامت یقییس و تّحییّ تیلولییسم ) همان
یم هدهع رب ار دوخ یلیصحت نیریگ
3 ژیا ) هلایسر
هوشه مّاح ، یا نا
هدش بنا نیا طسوت
یم ندشاب
4 هك يدراوم رد ) یییشهوشه و ملع ياهدرواتیییسد زا
هدومن هدافتیسا نارگید تارّرقم و طباوض قبابم ،یا
مّ ا تیاعر اب و هطوبرم تناما
راد ی عبنم یان ،یملع
هدافتسادروم تسرهف و ژتم رد ار نآ تاصخشم ریاس و
هدومن ركذ عبانم نیا
5 ای هدافتسا دصق ،میصحت زا تغارف زا دعب هچنانچ )
هنوگره هرهب
رادرب عارتخا تبث ،باتك رشن زا یعا ي
ژیا زا ننن و هلاییسر
هزوح زا ،یییشاب هتییشاد ار
،یلیبدرا ققحم هاگییشناد یرواّنف و ییشهوشه تنواعم نییامن ذخا ار یزلا ياهزو م
6 ههارا ترویّ رد ) هلاقم
ژیا زا رختیسم هلاسر
رد
یامه سنارفنک ،اه ییامهدرگ ،اهرانیمیییس ،اه
و اه
یان ،تلا م عاونا رانك رد ار یلیبدرا ققحم هاگشناد
)رواشم و امنهار دیتاسا و و شناد( ناگدنسیون یان نییامن رکذ
7 تباث قوف دراوم فلاخ ، نامز عبقم ره رد هچناینچ )
( نآ زا یییشان بقاوع ،دویییش هلمجزا
كردم لاببا
لیییصحت ار )ننن و هاگییشناد طییسوت تیاکییش حرط ،
م ار یلیبدرا ققحم هاگشناد و یریذه یم زا م
یناد
راتفر هطوبرم تارّرقم و طباویییض قبابم بنا نیا اب ندیامن
دراو اجنیا ار وجشناد یگداوناخ مان و مان دینک
اضما خیرات
هدکشناد
یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هورگ
یهایگ کیتنژ و دیلوت یسدنهم
یارب هلاسر یصصخت یارتکد هجرد تفایرد
رد هتشر یسدنهم
زرواشک ی
شیارگ ناهایگ یژولوکا
یعارز
:ناونع
هفولع تیفیک و یدنمدوس یبایزرا تشکرد
هلاکیتیرت و فلاوی ،وج اب رلخ طولخم
:رگشهوژپ
نایناقهد نسح
و يبایزرا وصت
ی ب هدش نارواد هتیمك هلاسر
اب هجرد
...
و مان مان
گداوناخ ی
هبترم يهاگشناد تمس
ءاضما
یکمرب یضترم رتکد رایشناد
و امنهار داتسا ئر
ی س
نارواد هتیمک
غابد لداع رتکد بسن یدمحم داتسا
رواشم داتسا لوا
فیس لامج رتکد یتاود رایشناد
مود رواشم داتسا رواد
نمهب 8931
ناونع و :روآدیدپ مان هفولع تیفیک و یدنمدوس یبایزرا
تشکرد هلاکیتیرت و فالوی ،وج اب رلخ طولخم نایناقهد نسح /
داتسا نا امنهار : یکمرب یضترم رتکد یاقآ
داتسا :رواشم نا بسن یدمحم غابد لداع رتکد یاقآ
یتاود فیس لامج رتکد یاقآ–
خیرات :عافد /92
/11 1921
دادعت حفص 199 :تا
.ص
نایاپ هرامش :همان
هورگ یهایگ کیتنژ و دیلوت یسدنهم /
:هدیکچ
:فده و یفاک هفولع درکلمع هب یبایتتسد تهج کاب
ی ف ی ت لابند ار یفادها رضاح شهوژپ ،الاب م
ی دنک هک ترابع دنا 1 :زا و تیمک یبایزرا )
یدیلوت هفولع تیفیک تتشکرد
،تشک فلتخم یاهوگلا رد هلاکیتیرت و فالوی ،وج اب رلخ طولخم یبایزرا )2
هرهب رو ی ییاراک و س ی متس اه ی
طولخم تشک خ
ل ر و و هزییاپ تالغ نیرتهب نییعت )3
تشک یوگلا طولخم
رظنزا .یدیلوت هفولع تیفیک و تیمک
شور :شهوژپ یتسانتش هب
روظنم ،وج لماش هناتسمز تالغ یخرب اب رلخ طولخم تشک یوگلا نیرتهب نییعت و هفولع یفیک و یمک یبایزرا
یشیامزآ هلاکیتیرت و فالوی هب
تروص حرط کولب اه ی اب یفداصت لماک هاگشناد یزرواشک هدکشناد یتاقیقحت هعرزم رد رارکت هس و رامیت13
رد زیربت لاتس اه ی رز ا 1335 یع 1336 و لماش اهرامیت .دیدرگ ارجا تشک
اه ی اب رلخ طولخم تشک و هلاکیتیرت و فالوی ،وج ،رلخ صلاخ
( تشک یوگلا هس رد تالغ زا کیره 251122
521122 ، 52:02 و
.دوب )
هتفای اه : داد ناتتشن جیاتن و
ی گژ ی اه ی هراوید ،یلولتتس هراوید ،ماخ نینتورپ درکلمع ،کتتشخ هفولع لک درکلمع لیبق زا هفولع یفیک و یمک
ییذم هدام لک ،زلولس یمه نودب یلولتس لباق
مضه تحت یفرصم کشخ هدام و ثأت
ی ر .دنتفرگ رارق طولخم تشک تشک
اه ی طولخم ج و اب
فالوی و رلخ اب
رلخ تتتشاک تبتتسن اب
%02 و هلغ
%52 رلخ تتشیب .دنداد صاتتصتخا دوخ هب ار هفولع تیفیک و تیمک نیرت نیا نینچمه
یاهوگلا ام ی نیرتشیب بیترت هب تتشک (LER
/34 و1 /42 هب تبسن ار )1 ریاس
تشک اه ی طولخم جیاتن هب دانتسا اب نیاربانب .دنداد ناشن
قیقحت نیا م
ی ناوت تالغ و رلخ طولخم تتشک هناد
ر ی ز
% تتشک یوگلا اب ار هناتتسمز هلغ02
هوالعب 52% رلخ هب ناونع زا یکی س ی متس اه ی
دمآراک رادیاپ یعارز رظنزا
الاب تیفیک و تیمک اب هفولع دیلوت .درک یفرعم
هجیتن :یریگ هب لکروط ی م ی ناوت هک تفرگ هجیتن شیازفا اب
تتتشاک تبتتسن رلخ هایگ
تتتشکرد ام
ی طولخم ولع یفیک و یمک درکلمع هف
شیازفا م ی ی دبا تیزم یبایزرا . تس
ی متتس اه ی طولخم هعلاطمدروم اتسا رب شهوژپ نیا رد
داد ناشنLER هب غ ی زار
% طولخم رامیت 122
% + هلاکیتیرت اهرامیت هیقب رد رلخ52
طولخم تشک ی هک دوب کی زا رتشیب نیمز یربارب تبسن
ناشن هدنهد تبسن طولخم تشک یرترب هب
صلاخ تتتشک تتتسه
نازیم نیرتتتشیب ،نینچمه . تتتشکردLER
ه ا ی
% طولخم وج02
اب 52% ( رلخ /34 و )1 02% فالوی اب 52% رلخ
42( 1/ .دیدرگ هدهاشم )
هژاو :یدیلک یاه
هرهب رو ی ( نیمز یربارب تبسن ،هفولع مضه تیلباق ،یلولس هراوید ،ماخ نینتورپ ، )LER
تسرهف بلاطم
-1 و همدقم فده ...
13
-2 قیقحت هنیشیپ و ینابم ...
17
-2 -1 س ی متس اه ی ... موسرم یزرواشک 17
-2 -1 -1 هدرشف مخش ...
13
-2 -1 -2 کت تشک ی ...
22
-2 -1 -3 ییایمیش یاهدوک فرصم ...
22
-2 -1 -4 یراتتیبآ ...
21
-2 -1 -5 ییایمیش لرتنک فلع
اه ی تافآ و زره ...
21
-2 -1 -6 تسد راک ی یکیتنژ راتخاس رد ....
...
...
22
-2 -2 یزرواشک رد یرادیاپ ...
23
-2 -2 -1 رادیاپ یزرواشک هچخیرات ...
27
-2 -2 -2 یعارز و یکیژولوکا تایصوصخ س
ی متس اه ی رادیاپ یزرواشک ...
20
-2 -3 تشک طولخم
...
23
-2 -3 -1 مها ی ت طولخم تشک
...
...
23
-2 -3 -2 سقت ی م دنب ی س ی متس اه ی طولخم تشک
...
32
-2 -3 -3 اوف ی د طولخم تشک ...
31
-2 -3 -3 -1 دیلوت شیازفا
...
32
-2 -3 -3 -2 رثکادح هدافتسا ی
حم عبانم زا ی
ط ی رتسد لباق ...
33
-2 -3 -3 -3 اه فلع لرتنک ی
زره
...
...
34
-2 -3 -3 -4 ب و تافآ تراسخ شهاک ی
رام ی اه
...
42
-2 -3 -3 -5 ک دوبهب ی ف ی ت هفولع
...
45
-2 -3 -3 -5 -1 کرت ی ب هفولع
...
40
-2 -3 -3 -5 -1 -1 اه صخاش ی
عت یی ن ک هدننک ی ف ی ت هفولع
...
43
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -1 د ی هراو لولس ی ( ) NDF
...
...
52
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -2 د ی هراو لولس ی مه نودب ی زلولس (
)ADF
...
...
51
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -3 نتورپ ی ن ماخ ( ) CP 51
...
...
...
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -4 کشخ هدام
...
52
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -5 لباق ی ت گ کشخ هدام مضه ی
ها ی (
)DMD
...
52
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -6 بسن شزرا ی
یذت ی ه ا ی ( )RFV
...
53
-2 -3 -3 -5 -1 -1 -7 ژرنا ی و ی هژ ش ی هدر ی ( NEL
) ...
54
-2 -3 -3 -5 -1 -2 ثأت ی ر رب طولخم تشک صخاش
اه ی عت یی ن هدننک ... هفولع تیفیک 54 ..
-2 -3 -3 -5 -2 ک رب رثوم لماوع ی
ف ی ت هفولع ...
57
-2 -3 -3 -5 -2 -1 سر هلحرم ی
گد ی
...
57
-2 -3 -3 -5 -2 -2 گ هنوگ ی ها ی
...
53
-2 -3 -3 -5 -2 -3 رادرابنا و تشادرب ی
...
62
-2 -3 -3 -5 -2 -4 خلصاح ی ز ی کاخ
...
61
-2 -3 -3 -5 -2 -5 طیحم
...
62
-2 -3 -3 -5 -2 -6 راو ی هت
...
64
-2 -3 -3 -6 اپ ی راد ی اه هبنج و درکلمع ی
داصتقا ی طولخم تشک ...
64
-2 -3 -3 -7 زرا ی با ی طولخم تشک
...
66
-2 -3 -3 -7 -1 ربارب تبسن ی
مز ی ن ( بسن درکلمع عومجم و )LER ی
(
)RYT
...
66
-2 -3 -3 -7 -2 دوتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتس
...
...
...
60
-9 قحت شور ی ق ...
74
-3 -1 ارجا لحم تاصخشم ی
امزآ ی ش ...
74
-3 -2 امزآ حرط ی ش ی ت و ی اهرام ی امزآ دروم ی ش
...
76
-3 -3 ارجا هوحن ی امزآ ی ش ...
...
76
-3 -4 گ هزادنا دروم تافص ی
ر ی
...
70
-3 -5 گ هزادنا ی ر ی رتسکاخ و کشخ هدام ...
70
-3 -6 نتورپ دصرد ی
ن نتورپ درکلمع و هفولع ی
ن ماخ ...
73
-3 -7 هزادنا ریگ ی وNDF کتربیاف هاگتسد زا هدافتسا ابADF
...
02
-3 -0 اس هبساحم ی
ر اه صخاش ی
ک ی ف ی هفولع 01
...
-3 -3 رامآ تابساحم ی
...
02
-6 اتن ی و ج ی هتفا اه ی شهوژپ ...
03
-4 -1 رلخ کشخ هفولع درکلمع ...
03
-4 -2 تالغ کشخ هفولع درکلمع ...
05
-4 -3 کشخ هفولع لک درکلمع ...
00
-4 -4 ( ماخ نینتورپ ) CP
...
32
-4 -5 ( هفولع لک ماخ نینتورپ درکلمع ) CPY
...
...
33
-4 -6 صخاش اه ی طولخم تشک یبایزرا .
...
...
34
-4 -6 -1 ... نیمز یربارب تبسن 34
-4 -6 -2 ( یبسن شزرا عومجم )RVT
...
...
37
-4 -7 هفولع تیفیک یبایزرا ...
30
-4 -7 -1 ( یلولس هراوید هراوید و )NDF
( زلولس یمه نودب یلولس )ADF
...
30
-4 -7 -2 ییذم هدام لتک نازیم لباق
متتتضه ( هفولع کتتتشخ هدام نازیم و )TDN
( یفرصم )DMI
...
121
-4 -7 -3 کشخ هدام لباق
مضه ( هفولع )DDM ...
123
-4 -7 -4 یبسن شزرا یذت
ی ه ا ی ( ) RFV ...
126
-4 -7 -5 ( یهدریش هژیو یژرنا NEL
) ...
126
-5 تن و ثحب ی هج گ ی ر ی ...
120
-6 عبانم ...
...
123
لودج تسرهف اه
4لودج 1- - سنایراو هیزجت بکرم
ولع درکلمع یارب رلخ هف
تشک اه ی و صلاخ طولخم 04
لودتج -4 -2 رد )راتکه رد مرگولیک( رلخ کتتتشخ هتفولع درکلمع نیگناتیم لاتتتس ود
لاس ود نیگنایم و شیامزآ ...
05
لودج -4 -3 تالغ هفولع درکلمع بکرم سنایراو هیزجت تتتشکرد
و صلاخ تتتشک اه ی
طولخم ...
...
...
07
لودتج -4 -4 درکلمع نیگناتیم هتتتسیاتقم نینتورپ درکلمع و ماخ نینتورپ ،هفولع لک
تشکرد طولخم و صلاخ ...
...
...
03
لودج -4 -5 هفولع یفیک و یمک تافص نیگنایم هسیاقم تشکرد
ه ا ی طولخم و صلاخ
... لاس ود نیگنایم و شیامزآ لاس ود رد ...
31
لودج -4 -6 ریداقم تتتتشکرد RVT
ام ی رد تالغ اب رلخ طولخم و شیامزآ لاتتتس ود
لاس ود نیگنایم
...
...
...
30
لودج -4 -7 و صلاخ تشک یاهوگلا رد هفولع یفیک تافص بکرم سنایراو هیزجت جیاتن
طولخم ...
122
لودج -4 -0 هفولع یفیک تافص نیگنایم هتسیاقم تشکرد
ام ی رد طولخم و صلاخ د
و
لاس ود نیگنایم و شیامزآ لاس ...
121
لودج -4 -3 و صلاخ تشک یاهوگلا رد هفولع یفیک تافص ریاس بکرم سنایراو هیزجت
... طولخم ...
123
لودج -4 -12 هفولع یفیک تافص نیگنایم هسیاقم تشکرد
ام ی رد طولخم و صلاخ د
و
لاس ود نیگنایم و شیامزآ لاس ...
125
لودج -4 -11 هفولع یفیک تافتص نیگنایم هتسیاقم تشکرد
ام ی رد طولخم و صلاخ
لاس ود نیگنایم و شیامزآ لاس ود ...
127
تسرهف لکش اه
لتتکتتتش -4
-1 طولخم و صلاتتخ تتتتشک یاتتهراتتمیت رد هتتلاتتکیتیرت و وج کتتتشخ هتتفولع درکلمع نیگناتتیم هتتتسیاتتقم
...
...
...
07
لتتکتتتش -4
-2 طولخم و صلاتتخ تتتتتشک یاتتهراتتمیت رد فاتتلوی کتتتتشخ هتتفولع درکلمع نیگتناتتیتم هتتتتسیاتتقتم
...
...
...
...
00
لتتکتتتش -4
-3 هتتلاتتکیتیرت و فاتتلوی ،وج اتتب رلخ طولخم یاتتهراتتمیت یارب نیمز یربارب تتتبتتتسن شیاتتمزآ لوا لاتتتتس رد
...
....
...
...
...
36
لتکتتتش -4
-4 نیگنایم هلاکیتیرت و فالوی ،وج اب رلخ طولخم یاتهراتمیت یارب نیمز یربارب تتبتتتسن شیامزآ مود لاتتتس رد
...
...
36
لتتکتتتش -4
-5 هتتلاتتکیتیرت و فاتتلوی ،وج اتتب رلخ طولخم یاتتهراتتمیت یارب نتیتمز یرتبارتب تتتبتتتسن رد
ود نیگناتتیم
...لاس ....
...
...
...
...
...
...
30
-1 فده و همدقم ههد زا زبتس بالقنا ینوگرگد1362
لباق هجوت ی دیلوت .درک داجیا ناسنا یاهزاین نیمأت و یزرواشک رد ار
ماقرا لوتصحم رپ مومتس و ییایمیتش یاهدوک زا هدافتتسا ،
تفآ شک شیازفا ببس یفرط زا لباق
هجوت دش تالغ دیلوت
لاوز ،عونت شهاک رگید یوس زا یلو بآ
کاخو هب ار یلیسف یژرنا رتشیب فرصم نینچمه و ه
تکرح نیا .تشاد هارم
نآ هک یم ار تالکشم ،دیمان دایز هداهن دربراک اب یزرواشک متسیتس ای هناماتس ناوت ز
ی تس حم ی ط ی هب زین ه د هارم تشا
یزرواتشک عوتضوم حرط ببتس هک یم شالت شرگن نیا .دش رادیاپ
یزرواشک متسیس یاجب دنک کت
هنوگ ا ی ک اب دربرا
متتسیتس زا دایز هداهن هنوگدنچ
ا ی .دنک ینابیتشپ مک هداهن دربراک اب هلمجزا
یاهراکهار رظندروم
،شرگن نیا م
ی ناوت
( درک هراتتشا یعارز ناهایگ ندرک یلها و یعارز بوانت ،طولخم تتتشک هب Solivan, 2003
.) ،نآ رب هوالع ماظن
اه ی
یزرواتتشک
، لتتسن هک ار هچنآ و یزورما ناتتسنا یاهزاین نیاربانب .دنک مهارف دیاب دنراد زاین هدنیآ یاه
، هب یبایتتتسد
یم رظن هب یرورتتتض رادیاتپ یزرواتتتشک هب عونت ندنادرگزاب رادیاپ یزرواتتتشک رد یدیلک یاهراکهار زا یکی .دتتتسر
متتسیتسوکا م تیریدم و یزرواتشک یاه
طولخم تشک .تسا نآ رث هب
ناونع هنومن زا یا ماظن اه ی یزرواشک رد رادیاپ
هرهب ،کیژولوکا لداعت داجیا ریظن یفادها تراتتتسخ شهاک و درکلمع یفیک و یمک شیازفا ،عبانم زا رتتتتشیب یرادرب
،تافآ بی رام ی اه و فلع اه ی یم لابند ار زره .دنک
هب نازرواتتشک یگتتتسباو شهاک تفآ
شک اه ، هب تتش طر ظفح تیفیک
( تسا رادیاپ یزرواشک رد طولخم تتشک یلتصا فده ،نآ یدنتسپرازاب و لوتصحم Ghanbari-Bonjar, 2000;
Ghosh, 2004; Lithourjidis et al. 2006 & 2007 .)
یم نادنچود تیمها ییاجنآ زا عوتتضوم نیا هک دبای
تادیلوت شیازفا یاتتتسار رد یعارز ناهایگ تتتشک ریز زطتتس شیازفا نیمز ندوب دودحم لیلد هب ،یزرواتتشک
یاه
لباق تتتشک هب نب و تتتسا هدیتتسر تتتسب هار
لح .تتتسا نامز زا هدافتتتسا و زطتتس دحاو رد دیلوت شیازفا هدنامیقاب
متتتتسیتتتس هرهب اب طولخم تتتتشک فلتخم یاه
مهارف ار یفده نینچ هب ندیتتتسر ناکما ،ناکم و نامز زا رث م یریگ
یم تسیتس نیا ،هوالعب .دنزاتس مت
اه فالخرب ماظن کت یاه یم شیپ کیژولوکا لوصا یاتسار رد یتشک تروص رد و دنور
هرهب زا هدرتتسگ و رث م یریگ نآ
اه ماظن یرادیاپ و تابث یم شیازفا یزرواشک یاه
،یرهاظم( دبای و ریشناوج و1377
،ناراکمه نینچمه .)1373
تتتتشک مود
cropping) (Double
ت شیازفا یاهراکهار زا یکی دیلو
ناهایگ رد یعارز
نامز دعب تتسا
اتتسار نیا رد . م
ی ناوت هفولع و ردوز ناهایگ زا یا
هب و ی هژ هدافتتسا دودحم دتشر لتصف اب قطانم رد
درک هعرزم هک ینامز لتتصاوف رد . هب
تروتتص یم یقاب شیآ
دنام
، هفولع ناهایگ تتتشک هفولع دیلوت رب هوالع یا
، ببتتس
لرتنک ،کاخ یزیخلصاح شیازفا فلع
اه ی یم زین کاخ تظافح و ششوپ ،زره دندرگ
،یرقاب و نایشخبرون(
.)1304
هتفولع ناتهاتیگ شقن و ماد فیلعت رد یا
تنرد ی هتج ت أ هدروارف هب ناتتتسنا زاین نیم تیمها زا ،یماد یاه
غ ی لباقر راکنا ی
رد .تتتتسا رادروخرب ناریا
هفولع ناهایگ دیلوت هب ریاتتتس اب هتتتسیاقم رد یا
ناهایگ تتتتسا هدتتتش هجوت رتمک ،یعارز .
هب ای ن ترت ی ب زا ی ک وس اپ و ینبل داوم و تشوگ دوبمک بجوم ،هفولع یفیک و یمک شیازفا هب مزال هجوت مدع ی
ندمآ نی
تیفیک نآ اه هدتتش و دوجوم یهایگ شتتشوپ زا یمیظع شخب یدوبان هب ،عتارم رب ماد راتتشف رگید یوتتس زا و تتتسا
نچمه .تتتسا هدتتش رجنم کاخ شیاتتسرف نی
، هارمه یژرنا نارحب قاب
ی تم اه ی تتتسا هدتتش بجوم هلغ یدوعتتص ات
رب
ت هفولع زا هدافتتسا و تیمها أ
هدنیازف دیک
،یچ هناتتش ریدم( دوتش یا زا شیب ایلارتتتسا و اکیرما یاهروتشک رد .)1373
هب کیدزن اداناک رد و تتشک ریز حوطتس زا یمین نیمز دتصرد15
یمز رگید زا یگرزب شخب و یزرواشک یاه ن
ریز اه
ام روشک رد هک تسا یلاح رد نیا .دنتتسه هفولع تتشک هب یرتمک هجوت
هفولع ناهایگ تشک ماجنا و یا
شهوژپ ه ا ی
تیفیک و تیمک دوبهب یارب بتسانم یدربراک هدتش هفولع
.تتسا هب روط ی هک میتسه وربور هفولع دوبمک اب روشک رد و
لاتتسره هنیزه هفولع تادراو یارب یتفگنه یاهب تلود
یم ( دنک رف ناوتتضر
،یعیفتتش و لیلد نیمه هب .)1304
، رد
زا شیب هعتسوت مراهچ همانرب دیلوت شیازفا دصرد52
ناهایگ هفولع ناهایگ هب یعارز یا
صاصتخا ی
هتفا
،مان یب( تسا
هفولع ناهایگ ،یناهج زطتتتس رد .)1304 دودح یا
یژرنا دتتتصرد75 ندروم
ی زا ماد اه ی ت ار یلها أ یم نیم نیا .دننک
تالغ یارب رادقم ناهایگ ریاس یارب و دتصرد17
( تسا دصرد 0 رف ناوضر
،یعیفش و نیاربانب .)1304
، هب لین تهج
هفولع دیلوت رما رد ییافکدوخ ندروم
ی زا هوالع ،روتشک ازفارب
ی ش و زطس دحاو رد لوتصحم شیازفا و تتشک ریز زطتس
هب گراک ی ر ی شور اه ی امز لماع زا دیاب ،یداژن هب و یعارز هب ن
زین .دوتش هدافتتسا یبولطم وحن هب هب
روظنم بایتسد هب ی
و هایگ طباور نداد رارق رظندم اتب دتیاتب ،فدته نیا حم
ی ط ز ی تتتتس یعیبط طیحم کیژولوکا لداعت ندروخ مه هب زا ،
.ددرگ بانتجا هب
ناونع لاثم زا کت تتشک ی اریز ،دوتش زیهرپ مهم
رت ی ن و یعارز زا معا متسیسوکا کی یرادیاپ رد لتصا
.تتتسا نآ رد عونت دوجو یعیبط هب
روط ی هک متتتسیتتسوکا تعیبط رد رد رتتتشیب عونت زا یرادروخرب تلع هب غلاب یاه
( دنتتتسه رادیاپ و لداعت تلاح Gleissman, 1998
) لومعم زا یکی موگل و تالغ بیکرت . طولخم تتتشک عاونا نیرت
ناهایگ طولخم تتتشک دروم رد هک تتتسا ی
ک هلاتتس مهاب یم ماجنا دریگ
و صلاخ تتتشک اب هتتسیاقم رد نآ
اه بجوم
شیازفا درکلمع یم کتشخ هدام و هناد دوش
Fujita et al. 1992 ( )
تالغ . هب ناونع هایگ نا هفولع و درکلمع یاراد یا
ییالاب یژرنا دنتتتسه
ناهج یرادماد تعنتتص رد یژرنا هیلوا عبنم نینچمه . بوتتسحم
م ی دنوتتش نآ ییایغ شزرا هک
مضه تیلباق هب طوبرم نآ
اه تسه ینییاپ ماخ نینتورپ یاراد یلو ، دنتسه
( Anil et al. 1998 .)
لاحرد ی هک موگل اه
رظنزا ( دنتتتسه ینغ نینتورپ Anil et al. 1998; Anil et al. 200; Singole, 2003; Ros et al. 2005;
Lithourjidis et al. 2006 & 2007 )
هفولع رد نینتورپ دوبمک نیاربانب . تالغ
طولخم تشک قیرط زا اب
موگل اه
یم ناربج تاقیقحت .دوتتش
مزرد ی هن متتتسیتتس متتتسیتتس دننامه هک دنراد هعتتسوت ییاناوت ینامز ،طولخم تتتشک یاه
کت تتتشک ی شهوژپ زین نآ دروم رد نیتتشام هک دوتتش مهارف یطیارتتش هدنیآ رد رگا .دریگ ماجنا مزال یاه
،تتتشاک یاه
صوصخم یهایگ ماقرا و تشادرب و تشاد هاگیاج متسیس نیا هک دیشک دهاوخن یلوط هاگنآ ،ددرگ ایهم طولخم تشک
متتسیتس هباتشم یزرواتشک تادیلوت رد ار دوخ بتسانم و یعقاو کت
تتشک ی تسد هب نونجم و یکچوک( دروآ دهاوخ
،ینیتسح ( ناراکمه و یل .)1374
ار طولخم تشک )2225 هب
ناونع تیعمج شیازفا لکشم لح یارب رث م شور کی
هاک و یم یعارز ناهایگ نیمز زطتس یجیردت ش یم رظن هب نینچ ،نیاربانب .دنناد
لاس رد هک دتسر هب هقالع ریخا یاه
راک و تتتشک عون نیا ازفا
ی ش ی هتفا ( تتتسا Huwgard et al. 2001; Ghosh, 2004; Yildrim, Guines,
2005; Banik et al. 2006; Lithourjidis et al. 2006; Yilmaz et al. 2007 .)
-2 نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
-9 -8 س ی متس اه ی جیار یزرواشک
ناسنا تیعمج شیازفا اب
وررد ی و نیمز هرک هب
عبت ،رتشیب یایغ دیلوت هب زاین نآ س
ی متس اه ی شک یزروا
هب ردت ی ج ار ناکما نیا زرواشک و تفرگ دوخ هب یراجت لکش تسد هب
ای و هدرک هضواعم ار دوخ لوصحم دازام هک دروآ
دناسر شورف هب کلمع شیازفا هب لیام لیلد نیمه هب و
،ناراکمه و یکچوک( تسا هدوب زطس دحاو رد در هیلک .)1376
ماظن اه یی فده هک نآ
اه هضرع رازاب هب یداصتقا دمآرد و دوس لوصح تهج لوصحم دازام و هدوب زاین زا شیب دیلوت
م ی درگ د ، ماظن اه ی هدیمان یتراجت یزرواشک م
ی دنوش نیا رد . ماظن
اه یکمک یژرنا زا ییالاب مجح هب
تروص هداهن اه ی
یزرواشک فرصم
م ی دوش ،دنب هنیآ(
.)1306 طبترم فده ود اسا رب جیار یزرواشک مهاب
ندناسر رثکادح هب ینعی
دمآرد و دیلوت هداهنانب
.تسا هدش هب
روظنم تسد نیا هب یبای هعومجم فادها
یدوجو تلع هب هجوت نودب ،تایلمع زا یا
تدمزارد یاهدمایپ و نآ
اه ییایوپ نتفرگ رظن رد نودب و موب
تخانش ی سوکا ی متس اه ی یعارز لماکت ی هتفا دنا مع . تایل
،هدرشف مخش لماش یعارز هدمع کت
تشک ی و تافآ ییایمیش لرتنک ،ییایمیش یاهدوک دربراک ،یرایبآ ، تسد
راک ی اه ی
یم لیکشت ار دیدج یزرواشک ناکرا یعارز ناهایگ یکیتنژ رد دوخ صاخ مهس رطاخ هب تایلمع نیا زا کی ره .دنهد
دیلوت هدافتسادروم یم رارق
یم لکش ار یماظن ،تایلمع هعومجم نیا .دریگ یرگید هب هتسباو کی ره نآ رد هک دنهد
یم لیمحت ار تایلمع ریاس دربراک ترورض و تسا .دنک
هب هوالع هدروآ دوجو هب ار یصاخ بوچراچ تایلمع نیا هعومجم ،
قطنم یاراد هک تسا هبرصحنم
درف ناهایگ نآ رد هک تسا یتعنص دنیآرف هب هیبش ایغ دیلوت بوچراچ نیا رد .تسا
هب ناونع هناخراک اه ی یم هتفرگ رظن رد کچوک .دنوش
جورخ ی اه ی نآ اه اب مأت ی ن دورو ی اه ی یم رثکادح هب بسانم دسر
.
یدیلوت ییاراک نآ
اه اب تسد راک ی اه ی یم شیازفا یکیتنژ رارقتسا نآ رد هایگ هشیر هک تسا یطیحم طقف کاخ و دبای
یم ،ناراکمه و یتالحم یریصن( دبای تمس هب یدایز دح ات نازرواشک هتشیگ ههد دنچ رد .)1306
کت تشک ی ینعی(
،عیسو ایقم رد بلغا و )هعرزم کی رد لوصحم کی تشک شیارگ
پ ی هدرکاد دنا ماظن . کت تشک ی زا هدافتسا دمایپ
شور اه ی نآ رد هک تسا یزرواشک رد یتعنص هب
روظنم شیازفا هرهب رو ی و هدیسر لقادح هب یناسنا یورین زا هدافتسا
زا دمآراک هدافتسا ماظن نیا رد .تسا هدیسر رثکادح هب یروانف دربراک شام
ی ن تالآ یعارز تایلمع یارب یزرواشک
ناکما یپ ی ر و دوک ،ریب هنیزه هب هجوت اب و هدش تفآ
شک اه یداصتقا شزرا یاراد تشک عون نیا م
ی دشاب ،یفرط زا .
هب هک تسا هدوب ییایمیش یاهدوک زا دایز هدافتسا نوهرم یدایز دح ات هتشیگ ههد دنچ رد درکلمع ریگمشچ شیازفا و دایز ریداقم قاب
ی تم
ًاتبسن فتسا اب نازرا زا هدا
س تخو اه ی دیلوت یلیسف م
ی دنوش و تلوهس هب و هب
تروص ی رب تخاونک
یعارز تالوصحم یور لباق
فرصم یارب یرورض ییایغ رصانع یدایز ریداقم و هدوب نآ
اه مهارف م ی دننک تالحم یریصن(
ی
،ناراکمه و هیلک ،فاصوا نیا اب .)1306
ش ی هو اه ی رطخ هب یلعف دیلوت شیازفا تمیق هب ار هدنیآ دیلوت ،جیار یزرواشک
هتخادنا دنا ،یزرواشک رد ریخا تایبرجت اسا رب . صخشم
هدش و دایز دیلوت هک هدرشف
ی نودب ،یزرواشک تالوصحم
رب یفنم راثآ هب هجوت ماظن
اه ی ،ییاتسور عماوج و لوصحم تیفیک ،یعیبط غ
ی لمتحمر اربانب .دوب دهاوخ
نی ره هنوگ
تسد راک ی رد ماظن اه ی دش دهاوخ لداعت تلاح زا ماظن موب جورخ هب رجنم ،یعیبط هنیآ(
،دنب ،نیاربانب .)1306
هب هک ینامز ات یزرواشک هداهن
اه ی وخ رادیاپان تسا یکتم یدورو اریز ،دوب دها
ًالوا
"
یعیبط عبانم زا یرایسب هک
هداهن اه ی زا یدورو نآ
اه تسد هب م
ی آی دن لباق دجت ی د عبانم و هدوبن نآ
اه .دراد تیدودحم ناث
ی ا̋ هب یگتسباو هداهن
ه ا ی
شیازفا و یداصتقا تاناسون ،عبانم دوبمک هب تبسن ار اهروشک یمامت و دیلوت قطانم ،یجراخ ق
ی تم اه سآ ی ب پ ی ی ر
م ی دزاس ،ناراکمه و یتالحم یریصن(
.)1306
-9 -8 -8 هدرشف مخش دوبهب ،هدرشف مخش عون نیا زا فده .تسا راوتسا کاخ مظنم و قیمع ،لماک تایلمع اسا رب جیار یزرواشک
کاخ نامتخاس هب
روظنم
،رتهب یشکهز دشر
رس ی ع رت تشاک تلوهس و هیوهت ،هشیر م
ی دشاب مخش عون نیا . هب
م روظن
لرتنک فلع اه ی زین یعارز تالوصحم یایاقب ندنادرگرب و زره تسادروم
هداف رارق م ی گ ی در مخش هک لومعم تایلمع رد .
اب هارمه هدرشف بوانت
اه ی هاتوک تدم هدز کسید ای مخش راب نیدنچ لاس لوط رد هعرزم ،تسا م
ی دوش رد رما نیا هک
ششوپ نودب ینالوط تدم یارب ار کاخ زطس دراوم بلغا م
ی درایگ ررکم روبع هکنیا نمض ، شام
ی ن تالآ رد نیگنس
هعرزم بانتجا یپان ی ر م ی دشاب ( Andow, 1991 )
هب هدرشف مخش . ش
ی هو اه ی کاخ تیفیک شهاک ثعاب نوگانوگ
م ی دوش یلآ داوم ،یهایگ ششوپ نادقف لیلد هب . شهاک
ی هتفا ددرت رثا رد کاخ و شام
ی ن تالآ هدرشف نیگنس م
ی دوش .
درک بیرخت ار کاخ نامتخاس ،هداد شهاک ار کاخ یزیخلصاح ،یلآ هدام شهاک رتشیب یگدرشف ثعاب و ه
م ی دوش و
تنرد ی هج یرورض ار کاخ یتقوم حالصا و مخش تایلمع م
ی دزاس زین ار کاخ یداب و یبآ شیاسرف تعرس هدرشف مخش .
هب تدش شیازفا م ی دهد ( Cox & Atkins, 1979 .)
.
-9 -8 -9 کت تشک ی
متسیس رد کت
تشک ی زا هنیهب هدافتسا تاودا
لرتنک ،یزرواشک فلع
اه ی تشادرب تایلمع و زره ناکما
یپ ی ر
م ی دوش شهاک هب هجوت اب و زه
ی هن اه ی و دوک ،ریب هب طوبرم تفآ
شک اه یداصتقا شزرا یاراد تسه
زا یرایسب رد .
تالوصحم ناهج طاقن کت
تشک ی .تسا هدش یتشک دنچ یتشیعم یزرواشک نیزگیاج یدایز دح ات یتارداص ور
ش اه ی
کت تشک ی و یرایبآ ،یندعم یاهدوک دربراک ،هدرشف مخش لیبق زا نیون یزرواشک تایلمع ریاس اب یبسانم وحن هب
راو ی هت اه ی .تسا گنهامه یهایگ ماظن
اه ی کت تشک ی هب و ی هژ هب تفآ شک اه ی عرازم .دنراد یدایز یگتسباو ییایمیش
ماظن رد گرزب کت
تشک ی یصاخ تفآ هلمح هب اسح
رت ربراک هب و هدوب د
تفآ شک اه ( دنراد زاین Gliessman,
)1998 .
-9 -8 -9 ییایمیش یاهدوک فرصم
شیازفا نعم ی راد ییایمیش یاهدوک دایز دربراک نوهرم یدایز دح ات رضاح نرق رد یعارز تالوصحم درکلمع
تمیق هب و دایز ریداقم هب هک ییایمیش یاهدوک .تسا هدوب
ًاتبسن زا هدافتسا اب نازرا تخوس
اه ی ختسا و یلیسف جار
دیلوت یفرصم تابوسر م
ی دنوش و تلوهس هب هب
تروص یعارز تالوصحم یور رب تخاونکی لباق
هدافتسا م و هدوب ریداق
یارب یرورض ییایغ رصانع یدایز نآ
اه مهارف م ی دنزاس . زا هکاجنآ تالوصحم ییایغ یاهزاین ییایمیش یاهدوک نیا
رد ار یعارز هاتوک
تدم هدروآرب م ی دنزاس یاهدنیارف و کاخ تدمزارد یزیخلصاح نیعراز ، لرتنک
هدننک هب ار نآ
یشومارف هدرپس
دنا هب و هدش هتسش کاخ زا ییوشبآ رثا رد اهدوک نیا ییایغ رصانع زا یدایز رادقم نینچمه . بآ
ه ا ی
لقتنم ینیمزریز م
ی ددرگ نویساکیفیرتوا هدیدپ هب رجنم تدمزارد رد و م1
ی دوش الحم یریصن(
،ناراکمه و یت .)1306
-9 -8 -6 یرایبآ یفاک بآ دوجو مدع مهم
رت ی ن لماع هدننکدودحم .تسا ناهج طاقن زا یرایسب رد ایغ دیلوت
ادوجواب ی هکن قف ط
زا دصرد 16 مز
ی ن اه ی دودح رد یضارا نیا ،دنتسه بایراف ناهج یزرواشک ار ایند مدرم یایغ زا دصرد 42
مأت ی ن
م ی دنک ( جارس دلا ی ن 1335 ، .) هنافسأتم یزرواشک
گرزب رت ی ن فرصم هدننک بایراف قطانم و تسا بآ ثأت
ی ر ناوارف ا رب ی
1- Utrification
،هکارچ .دنراد هقطنم یژولوردیه
ًالومعم هیلخت تعرس بآ
اه ی ینامسآ تالوزن بآ هریخذ تعرس زا شیب ینیمزریز
جارختسا .تسا بی
ش دحزا ثعاب یلحاس یحاون رد و هدش یضارا لیبق نیا بیرخت بجوم بآ ذوفن
بآ روش ضارا نیا هب ی
م ی ددرگ یرایبآ . ثأت ی ر نورد عرازم زا ییایمیش یاهدوک ندش هتسش لامتحا هک ینعم نیا هب ،دراد هارمه هب زین یرگید
هناخدور اه ار کاخ شیاسرف تعرس و هدرک رتشیب ار اهرهن و هب
تدش شیازفا م ی دهد .
-9 -8 -5 ییایمیش لرتنک فلع
اه ی تافآ و زره
تفآ شک اه ی ییایمیش هب
روط یعیسو هب ناونع حالس کی رث م
و تافآ اب رشب هزرابم رد بی
رام ی اه ی یگ هب یها
راک م ی دنور . تفآ شک اه رد هاتوک تدم م ی دنناوت ار تافآ تیعمج هب
روط ناوارف هم نیا تلع هب اما دنهد شهاک یا
نیب زا زین یعیبط نایچراکش ،تافآ ندرب نیب زا اب هارمه م
ی دنور تافآ تیعمج ،
ًاددجم یتح و هتشگرب هیلوا تلاح هب
نآ هیلوا تیعمج زا رتشیب م
ی دوش یور داوم نیا رتشیب فرصم هب نازرواشک نآ لابند هب و م
ی دنروآ نیزه رب هوالع . ه
،دازام تفآ شک اه هارمه هب فلع
شک اه و چراق شک اه م ی دنناوت رثا ناربج یپان ی ر ی رب حم ی ط ز ی تس اسنا یتمالس و د ن
هتشا
( دنشاب Pimentel et al. 1991 .)
-9 -8 -4 تسد راک ی یکیتنژ راتخاس رد
نارازه لوط رد لاس
رشب صوصخ ای ت و ی هژ ا ی .تسا هدرک باختنا یعارز ناهایگ رد ار عقاورد
نیا تسد راک ی
رد هنوگ اه ی زا یکی یشحو اپ
ی ه اه ی رد اما .تسا هدوب یزرواشک زاغآ ههد
اه ی ریخا روانف ی اه ی رد ار یلوحت هتفرشیپ
تسد راک ی نژ اه ی ناهایگ دوجو هب تفرشیپ ،ادتبا .تسا هدروآ
شوررد ه ا ی رسیم ار دیربیه ریب دیلوت تاتابن حالصا
.تخاس راو ی هت اه ی هتیراو هب تبسن دیربیه ام
ی یرتشیب دیلوت دیربیهریغ هباشم هتشاد
دنا زا یکی نیاربانب . یلصا لماوع
دنراد زاین یبولطم طیارش هب بلغا دیربیه یاه هتیراو نکیل .تسا هدوب زبس بالقنا هب موسوم هرود یط رد دیلوت شیازفا ییایمیش یاهدوک یدایز ریداقم دربراک لماش هک هب
روظنم یدایز ریداقم فرصم زین و دیلوت لیسناتپ هب ندیسر آ
تف شک
هب روظنم افح تظ نآ اه ،نینچمه .تسا تافآ یداصتقا تراسخ زا یثرا هتخیر اب ریب دیلوت ییاناوت دیربیه ناهایگ نوچ
هب نازرواشک ،دنرادن ار دوخ نیدلاو اب هباشم لوت
ی ناگدننکد هتسباو ریب عون نیا یتراجت
م ی دنوش . خا ی
ًار دنهم کیتنژ یس
.تسا هدومن مهارف ناهایگ مونژ هب هدنز دوجوم کی زا نژ لاقتنا قیرط زا ار یهایگ یاه هتیراو یداصتقا دیلوت ناکما کیتنژ یسدنهم قیرط زا هک یناهایگ هچرگا تسد هب
م ی آی دن زونه هب روط هدرتسگ ا ی یزرواشک رد هدافتسادروم
ق رار
من ی گ ی دنر ع رگا هک تسین یکش اما ، هیامرس تشگرب و درکلم
هب ناونع نیا ،دوش هتفرگ رظن رد یبایزرا یاهرایعم اهنت
.درک دنهاوخ ادیپ یعیسو هرتسگ ناهایگ
-2 -2 یزرواشک رد یرادیاپ
و تخاونکی طیارش رب رادیاپ تذل تابثاب
.دراد تلالد هب
لکروط ی موهفم کی تابث ، دعبدنچ
ی لاثم یارب .تسا کی ،
یعارز ماظن موب م
ی دناوت یماظن ،دیلوت یاهرایعم یخرب تحت تابثاب
،هدش بوسحم لاحرد
ی هک یلو طیارش نامه رد
تحت ثأت ی ر یماظن ،دیلوت زا یرگید یاهرایعم ب
ی تابث موهفم .دوش یقلت دعبدنچ
ی گنایب تقیقح رد تابث ندوب نیا ر
اب طابترا رد بلغا ،تابث لماع هک تسا صخاش
اه ی ماظن کی غولب و عونت م
ی دشاب رد یمهم شقن زین لماع ود نیا هک
هوحن ی یاهراکوزاس لمع اراد دروخزاب
م ی دنشاب ،دنب هنیآ(
یزرواشک لوصحم دیلوت زا ییوگلا ،رادیاپ یزرواشک .)1306
،لوا .دشاب هتشادرب رد ار یساسا موهفم هس دیاب لقادح هک تسا رظنزا
یماظن دیلوت تابثاب
هب تراسخ لقادح اب و
عارز طیحم یارب ار یلوقعم دوس یداصتقا ظاحل هب ،مود .دشاب یعیبط و ی
لوت ی هدننکد ظاحل هب ،موس و دنک مهارف
،یگنهرف لباق
یپ ی شر راگزاس و اب
گنهرف شناد و دشاب هقطنم یموب .
دح رادیاپ یزرواشک نیاربانب نیب یطساو
یزرواشک
؛تسا کیناگرا و جیار هب
روط ی هک ک رد جیار یزرواشک دننام هن ، دربرا
هداهن اه ی طارفا ییایمیش و یتعنص م
ی دزرو هن و
نیا دربراک مدع رد ،کیناگرا یزرواشک دننام هداهن
اه ز ی هدا ور ی م ی دنک ،دنب هنیآ(
لماش دیاب رادیاپ یزرواشک .)1306
ک ،رگید فرط زا .دنک فرطرب ار یناسنا ریذتم یاهزاین دناوتب ات دشاب یزرواشک یارب عبانم قفوم تیریدم ش
رادیاپ یزروا
یفیک تایصوصخ دناوتب دیاب حم
ی ط ز ی تس لماش یرادیاپ .دنک تظفاحم یعیبط عبانم زا و دهد شیازفا ای هدرک ظفح ار
یعامتجا و یکیزیف ،یکیژولویب لماوع هدیچیپ و لباقتم تارثا -
دراد تاقیقحت یارب عماج یشور هب زاین و تسا یداصتقا
ات س ی متس اه ی و هدیشخب دوبهب ار دوجوم س
ی متس اه ی ک دهد هعسوت ار یدیدج ه
.یج .یس .دنشاب رترادیاپ پ
ی ر س و ن
( C.G. Pirson ضو زا رییذت لباقم رد ماظن موب یلخاد یازجا هک یتاناسون نازیم تشاد راهظا )
کیمانیدومرت لداعت تیع ی
ناشن دوخ م
ی دنهد بث ، نییعت ار یعارز ماظن موب کی تا م
ی دنک . دنا هزا گ ی ر ی تابث
ًالومعم ک لوصحم درکلمع هیاپ رب ه
لیکشت ار یعارز متسیسوکا کی کیژولویب دیلوت هدمع تمسق م
ی دهد ماجنا ، م ی گ ی در . لگ ی نمس ( Gliessman, 1998 )
:دشاب ریز تایصوصخ یاراد یتسیاب لقادح رادیاپ یزرواشک هک درک داهنشیپ و رفسمتا هب یمس و هدنیالآ داوم دورو مدع و طیحم رب یفنم تارثا لقادح نتشاد
بآ اه ی .ینیمزریز و یحطس
یزاسزاب و تظافح
خلصاح ی ز ی .کاخ کیژولوکا تمالس یرادهگن و شیاسرف زا یریگولج ،کاخ
یبآ یاهزاین و دشاب رسیم نآ ددجم تشابنا ناکما هک یقیرط هب بآ زا هدافتسا
حم ی ط ز ی تس روآرب زین ناسنا و هد
.دوش یلخاد عبانم هب یلصا یاکتا
سوکا ی متس اه ی یزرواشک هلمجزا
داوم شخرچزاب ینیزگیاج قیرط زا ،کیدزن عماوج
،ییایغ هب اج ی دورو هداهن اه ی .کیژولوکا شناد هعسوت و رتهب تظافح و یجراخ
رد یتسیز عونت تظافح و نداد اهب یارب شالت
ز ی هاگتس اه ی یشحو یهایگ .یلها و
نف و شناد ،تایلمع هب ناسکی یسرتسد نیمضت
.یزرواشک عبانم یلحم لرتنک ناکما و یزرواشک یروآ
س ی متس اه ی ،رادیاپ یزرواشک ماظن
اه یی ،یطیحم یراگزاس و تدمزارد رد دیلوت لوصح یارب هک دنتسه
هداهنرب ه ا ی یارب .دنتسه یکتم ییایمیش داوم یمک ریداقم و یژرنا مک س
ی متس اه ی لباقتم تارثا زا هدافتسا رادیاپ و
بیرخت اب و تسا یداصتقا تابث دقاف ،هدرشف یزرواشک .تسا یرورض یکیژولوکا یاهدنیارف حم
ی ط ز ی تس رمه .تسا ها
ث رب رادیاپ یزرواشک رد هک تسا نیا رد هدرشف یزرواشک اب رادیاپ یزرواشک توافت رد درکلمع تاب
نالوط ی تدم اب
ادح لق ثأت ی ر ب طیحم ر کأت
ی د م ی دوش ؛ لاحرد ی هک فادها رب هدرشف یزرواشک هاتوک
تدم .تسا یکتم درکلمع رثکادح و
ار رادیاپ یزرواشک فادها من
ی ناوت نداد شهاک اب طقف هداهن
اه هدروآرب دیاب هکلب ،درک س
ی متس اه ی و دیدج یعارز
.دنوش یحارط یعادبا
ًالوصا
"
س ی متس اه ی رادیاپ تهابش اه یی رد .دنراد یکیژولوکا یلاوت رد غلاب یهایگ عماوج اب
س ی متس اه ی یعارز ناهایگ صلاخ تشک تلع هب هدرشف ی
ک هلاس تافآ هب تالوصحم و دایز ییایغ رصانع تافلت ،
اسح دنرت . هچرگا دپ ی هد اه ی مامت رد یکیژولوکا سوکا
ی متس اه ی دایز فرصم یلو ،دنراد دوجو یعارز هداهن
اه یعنام
یارب ف ار ی اهدن ی .تسا یکیژولوکا سوکا
ی متس اه ی یکتم هک رادیاپ یعارز هداهنرب
،دنتسه مک پ
ی چ ی هد رت زا س ی متس اه یی
هرادا دایز هداهن اب هک دنتسه م
ی دنوش تیریدم و یقطنم لوصا هب زاین بیترت نیدب و حص
ی ز رت ی .دنراد ارد ی ن طابترا
کیژولویب لرتنک و تافآ یقیفلت تیریدم ( 2
t al., 1997 Allen Dix e
،) لقادح مخش و یعارز بوانت و دشرا( 3
،ناراکمه )1330
، یششوپ ناهایگ و زبس دوک ( 4
Butinbreg et al., 1997 کیناگرا تشک ،)
( 5
Morant et al.,
یشاپ چلام ،)1997 (6
Lal, 1998 یرتسرافورگآ ،)
(7
Rau et al., 1997 طولخم تشک و )
(8
Lithourgidis et al.,
2006 & 2007 Zhung et
al., 2008 )
یم ار زا یکی .درب مان ناوت ولوا
ی ت اه ی تیریدم رد یلصا س
ی متس اه ی یزرواشک
داجیا رادیاپ یمتسیس
( تسا یگدیچیپ رثکادح اب عونتم Gliessman, 1998
اب ار دوخ راک نیعراز روظنم نیا هب .)
دادعت شیازفا هنوگ
اه ی زاغآ یعارز تایلمع فلتخم عاونا قیرط زا متسیس رد یهایگ م
ی دننک ره متسیسوکا کی رد .
1- Integrated pest management and biological control
3- Crop rotation and minimum tillage
4- Green manuring and cover cropping
5- Organic amendment
6- Mulching
7- Agroforestry
8- Intercropping
طیارش زا و رترادیاپ طیحم ،دشاب رتشیب یتسیز عونت هچ ظنتدوخ
ی م ی رادروخرب یرتشیب م
ی دوش . تنرد ی ج ه یتسیز عونت
تمالس و یرادیاپ دیلک دیاب ار هقطنم ره رد حم
ی ط ز ی تس ( دروآ رامش هب یعیبط ،یناکدرا
رد عونت یدنمدوس .)1304
سوکا ی متس اه ی ریز حرش هب یعارز م
ی دشاب :
عونت شیازفا اب شآ
ی نا اه ی کیژولوکا هنوگ
اه صاصتخا ی رت نیاربانب و هدش هنوگ
اه م ی دنناوت یطیحم رد ک
ًالما قبطنم
یساسا یاهزاین اب نآ
اه .دننک دشر
نیب دنمدوس طباور عونت شیازفا اب هنوگ
اه ی فلتخم ازفا ی ش ی هتفا یرادیاپ تیوقت ثعاب و سوکا
ی متس اه ی ز یعار م ی دوش .
،دایز عونت
ًالومعم یعارز متسیسوکا رد عبانم زا هدافتسا ییاراک دوبهب ثعاب م
ی دوش .
-9 -9 -8 رادیاپ یزرواشک هچخیرات تیمها زا لصا ود هب هجوت رادیاپ یزرواشک فیرعت یارب و
ی هژ ا ی ههد یادتبا رد لوا لصا .تسا رادروخرب
یزرواشک میهافم روهظ اب 1302 لباق
دجت ی د و تفای لماکت رادیاپ یزرواشک و عقاورد
اسا رب نآ موهفم
"
قتم رثا لبا
یکیژولوکا
"
لیکشت ار نیزگیاج یزرواشک هفسلف رضاح لاح رد موهفم نیا .تسا زیضوت لباق م
ی دهد ود لصا . زین م
لاس زا رش1307
رد ار یناهج ایقم رد رادیاپ یزرواشک رضاح لاح رد و دش عو درادرب
لباقتم تارثا لصا نیا رد ؛
تسا حرطم هعماج اب یزرواشک (
Allen et al. 1988 )
. رد یزرواشک ،متسیب نرق لیاوا رد ای
تالا هدحتم رد اکیرمآ
تارییذت و ییاتسور عماوج نیب نامز نآ رد .دوب دوخ ندش یتعنص لحارم هب
حالطصا ،ندش یتعنص زا یشان یطارفا
ههد یادتبا رد .تشاد دوجو ییاهداضت .دش هتسناد دودرم ییارگدرف اب هطبار رد نسرفج راکفا زا یشخب ،1322
رظنزا
هب رجنم رما نیا یسایس سأت
ی س نامزاس اه ی ار دوخ یژولونکت شناد دیاب هک دندرک اسحا نیعراز و دش یفلتخم
و هداد هعسوت مهاب
شم هورگ ود دروم نیا رد .دننک تکرا دوجو هب
روهظ لاح رد تعنص هک کیتامتسیس نازرواشک :دمآ
دوخ یوگلا ار دندادرارق
تعیبط هب هک یلمع نازرواشک و هب
ناونع دوخ یوگلا م
ی رگن ی دنتس فده و نآ اه هب گراک ی ر ی
میهافم متسیب نرق عورش رد .دوب یلقع لالدتسا اب دوخ تایبرجت لک
ی ارگ یی وهظ .تفرگ لکش ییارگدرف لباقم رد ر
راکفا لک ی ارگ یی هب نآ رد هک س
ی متس اه ی یعیبط هب ناونع وگلا کی م
ی درگن هعسوت رد زرواشک شقن رب و س
ی متس اه
نیزگیاج یزرواشک هزورما هک دش یمیهافم هعسوت هب رجنم ،تسا یکتم م
ی دنمان ههد یط رد . یزرواشک ،1322
نیزگیاج هب
تازاوم زرواشک تکرح نیلوا .تفرگ لکش یتعنص ی نامزاس
ی هتفا یمانیدویب یزرواشک شبنج ،نازرواشک ک
کیمانیدویب یزرواشک لوصا .دوب شور
اه ی لماش ار ینابغاب و تعارز بسانم م
ی دوش ،داوم ددجم هخرچ ،عونت و
فرصم زا بانتجا داوم
رد ار هریغ و عیزوت و دیلوت زکرمت مدع ،ییایمیش درادرب
( Batie & Healy, 1980 .)