Iranian Journal of Soil and Water Research ISNN: 2423-7833 Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
Evaluation of reference evapotranspiration by empirical-physical models using weight lysimeter (Case study: Tabriz)
Vahdat Ahmadifar1, Reza Delirhasannia2, Ali Ashraf Sadraddini3
1. Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran. Email:
2. Corresponding Author, Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
Email: [email protected]
3. Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran. Email:
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: Apr. 30, 2022 Revised: June. 16, 2022 Accepted: June. 22, 2022 Published online: Aug. 23, 2022
Keywords:
Festuca Arundianacea, Lolium Perenne, Models Group,
Performance Evaluation, Soil Texture,
Weighing Lysimeter.
The use of measured data to evaluate reference evapotranspiration (ET0) estimation models in various studies has been limited due to the problems in the measurements.The types of grass and soil textures used in lysimeters differ in different studies, while these factors affect the amount of lysimetric measurements. This study evaluated 19 physical-experimental and experimental models in the combined, radiation, temperature, and mass transfer groups for three consecutive years (2017-2019) by lysimetric measurements in the Tabriz region with a semi-arid climate located in northwestern Iran. Also, to investigate the effect of reference plant species and soil texture on ET0, two grass species including Festuca Arundianacea Schreb and Lolium perenne were applied in three soil textures of sandy loam, clay, and silty loam in weight lysimeters. The Kimberly Penman-1996 (KP), Penman-1963, FAO.ppp.17 Penman (FAO.ppp.17), FAO24 Blaney Criddle (FAO24 BC), and FAO56 Penman-Monteith (FAO 56 PM) had the best performance among used models.Group comparison of models showed that the combination models had the best performance among the studied groups. The ET0 values estimated by the models were more consistent with the lysimeters filled with sandy loam soil than the ones filled with silt and clay lysimeters. The study of the effect of grass species on the performance of the models showed that the accuracy of the experimental models in lysimeters planted with grass Lolium was higher than the Festuca grass.
Cite this article: Ahmadifar, V., Delirhasannia, R., AliAshraf, S. (2022). Evaluation of reference evapotranspiration by empirical- physical models using weight lysimeter (Case study: Tabriz). Iranian Journal of Soil and Water Research, 53 (6), 1403- 1421.
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.342406.669256
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
لدم یبایزرا یکیزیف یاه
- یبرجت ریخبت
- اب عجرم قرعت )زیربت :یدروم هعلاطم( ینزو رتمیسیلا زا هدافتسا
یدمحا تدحو
1رف نسح ریلد اضر ،
این یلع ،2
ردص فرشا ا
ینیدل
3
1 هورگ .
،یزرواشک هدکشناد ،بآ یسدنهم .ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد
:لیمیا [email protected]
2 . هورگ .ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،بآ یسدنهم :لیمیا
3 . .ناریا ،زیربت ،زیربت هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ :لیمیا
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 10 / 2 / 1401
رات ی خ یرگنزاب 26 : / 3 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 8 / 4 / 1401
رات ی خ راشتنا : 1 / 6 / 1401
هژاو :یدیلک یاه
،کاخ تفاب ،درکلمع یسررب هسانیدنورآ اکوتسف ،
لدم هورگ ،اه ،ینزو رتمیسیلا
هنرپ مویلول . هداد زا هدافتسا
هزادنا یاه لدم یسررب یارب هدش یریگ ( عجرم قرعت و ریخبت هدننک دروآرب یاه
ET0
تاعلاطم رد )
هب فلتخم هزادنا رد دوجوم تلاکشم رطاخ یریگ
هب اه کاخ تفاب عون و نمچ هنوگ .تسا هتفرگ ماجنا دودحم تروص
رتمیسیلا رد هدافتسا دروم هزادنا رادقم رب لماوع نیا هک یلاح رد تسا توافتم مه اب فلتخم تاعلاطم رد اه
یریگ یاه
.تسا راذگریثات یرتمیسیلا ،هعلاطم نیا رد
19 یکیزیف لدم -
هورگ رد یبرجت و یبرجت ییامد ،یشبات ،یبیکرت یاه
و ( یلاوتم لاس هس یارب مرج لاقتنا 1396
- 1398 ) اب هزادنا یریگ رتمیسیلا یاه هقطنم رد ی
میلقا اب زیربت همین
خ کش
برغلامش رد عقاو رارق یبایزرا دروم ناریا
.تفرگ هنوگ ریثأت یسررب تهج نینچمه رب کاخ تفاب و عجرم یهایگ یاه
نازیم
ET0
و هسانیدنورآ اکوتسف لماش نمچ هنوگ ود ، مویلول
هنرپ رد یتلیس مول و یسر ،ینش مول کاخ تفاب هس رد
یاهرتمیسیلا ینزو
هزادنا .دندش یریگ لدم
یاه
Kimberly Penman-1996 (KP)
،
Penman-1963
،
FAO.ppp.17 Penman (FAO.ppp.17)
،
FAO24 Blaney Criddle (FAO24 BC)
،
FAO56 Penman
Monteith (FAO 56 PM)
لدم نیب رد ار درکلمع نیرتهب دنداد ناشن هدافتسا دروم یاه
. لدم یهورگ هسیاقم اه
ن داد ناش ار درکلمع نیرتهب یبیکرت هورگ تسا هتشاد
. هسیاقم
ET0
اب هدش دروآرب ینش مول کاخ اب هک ییاهرتمیسیلا
هدش رپ دنا داد ناشن یسر و یتلیس مول یاهرتمیسیلا هب تبسن یرتشیب تقباطم چ هنوگ ریثات یسررب .
درکلمع رب نم
لدم اه رگنایب تقد یلااب لدم یاهرتمیسیلا رد یبرجت یاه اب
چ مویلول نم هب تبسن یم اکوتسف نمچ اب
.دش
دانتسا : دمحا ی رف
، تدحو
؛ لد ی ر نسح نی ا،
اضر
؛ دلاردص ین ی
، لع ی ا فرش ( 1401 ).
زرا ی با ی لدم یاه ف ی ز ی ک ی - برجت ی خبت ی ر - لا زا هدافتسا اب عجرم قرعت ی
س ی رتم نزو ی هعلاطم(
دروم ی ربت : ی ز ناریا کاخ و بآ تاقیقحت هلجم ).
، 53 ( 6
،) 1421 - 1403 .
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.342406.669256
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
همدقم شلاچ نیرتمهم زا یکی ریخا نرق رد بآ نارحب یم ییاه
هب طوبرم ناهج رد بآ فرصم مظعا تمسق .تسا ور هب ور نآ اب رشب هک دشاب
هئارا هب ار رما نیا نیصصختم یزرواشک شخب رد رشب یاذغ نیمات هب زاین و ناهج تیعمج نوزفازور شیازفا .تسا یزرواشک شخب همانرب هرهب شیازفا و هنیهب فرصم تهج رد فلتخم یاه نیمه هب .تسا هداد قوس بآ یرو
تهج ناهایگ قرعت و ریخبت نییعت روظنم
هکبش زاین دروم بآ نییعت یم نیققحم هجوت دروم رایسب هک تسا یتاعلاطم زا رگید فادها و یرایبآ یاه
نایم نیا رد .دشاب شور
هتخانش
هلحرم ود هدش یا
.دراد فلتخم ناهایگ یبآ زاین نییعت رد ییلااب رایسب دربراک عت یارب شور نیا رد
ی نی بت قرعت و ریخ ( هایگ
ETc
) ریخبت زا
عجرم قرعت و (
ET0
یم هدافتسا یهایگ بیرض و ) ددرگ
(
ET0
×
=Kc
ETc
.) رادقم ریخبت و قرعت زا حطس
ًلاماک هدیشوپ زا هایگ نمچ هب عافترا
دودح 8 ات 15 یتناس رتم هک هنوگچیه تیدودحم
یبآ هتشادن دشاب ار
ET0
یم ( دنیوگ
1998 al., et Allen
) . نییعت
ET0
رد ماگ نیرتمهم
یم بوسحم ناهایگ زاین دروم بآ نییعت و دوش
نونک ات ساسا نیا رب زا شیب
50 نیمخت یارب لدم
ET0
.تسا هدش حلاصا و هتفای هعسوت
هداد و تایضرف ساسارب لدم یدورو یاه
هورگ رد دوجوم یاه ای مرج لاقتنا شور و ریخبت تشت ،ییامد ،یشبات ،یبیکرت یاه
آ یدوری مان کی
میسقت یم یدنب ( دنوش
Liu et al., 2017
نیا .) لدم نیع رد اه یگداس
یاراد هدافتسا ود
فعض هدمع :دنتسه 1 - لدم هدش هئارا یاه
تیمومع هتشادن و دیاب یارب ره هقطنم یجنساو و تحص یجنس دنوش . 2 - ندرک هدافتسا یخرب
زا نیا لدم اه زاین هب تاعلاطا یدایز
دراد
هک هاگتسیا زا یرایسب رد بلغا اه
هزادنا یریگ یمن .دنوش لدم درکلمع یسررب نیربانب و مهم تاعوضوم زا فلتخم یمیلقا طیارش رد اه
تسا هدوب تاعلاطم زا یرایسب رد یساسا (
Kashyap and Panda, 2001; Yoder et al., 2005; Dinpashoh et al., 2011; Perera
et al., 2015 ; Liu et al., 2017; Farzanpour et al., 2019
).
هزادنا اب ینزو یاهرتمیسیلا نازیم نزو قیقد یریگ
قرعت و ریخبت رد
نمچ هزادنا مرج هنزاوم قیرط زا ار تلاوصحم ریاس و اهراز یریگ
یم دننک (
Young et al., 1996
.) هداد زا هدافتسا یکی یرتمیسیلا یاه
هنیزگ نیرتموسرم زا یسررب یارب اه
لدم درکلمع لدم و اهنآ یجنساو ،اه
نیمخت تهج یزاس
ET0
هک تسا تروص هب دروم دنچ هصلاخ
یم هراشا هنیمز نیا رد هتفرگ ماجنا تاعلاطم زا .ددرگ
et al. (2011) Bakhtiari
شش ناریا یقرش بونج هقطنم رد ار لدم یسررب دروم
لدم نیا نیب رد هک دنداد رارق اه
وئاف 24 - لااب تقد شبات لدم ریاس هب تبسن یرت
.تشاد اه
Liu et al. (2017)
همین هقطنم رد کشخ
نیچ روشک 16
دروآرب لدم
ET0
هزادنا زا لصاح جیاتن اب ار لدم داد ناشن اهنآ جیاتن ،دندومن هسیاقم اهرتمیسیلا یریگ
وئاف یاه - نپ نم 17 ،
نمنپ 1963 وئاف ، 24 - ینلاب نتسه درکلمع نیرتهب یاراد بیترت هب لدیرک .د
هنوگ زا قیقحت نیا یارب اهرتمیسیلا رد هدش هدافتسا نمچ
.دوب اکوتسف
Nazari and Kaviani (2016)
هداد زا هدافتسا اب نیوزق تشد رد لاس کی یارب هنازور یرتمیسیلا یاه
28 یبرجت شور
نیمخت یارب ار یبیکرت و
ET0
دندرک یبایزرا و
آرب اب ریخبت تشت شور داد ناشن اهنآ جیاتن نیرتشیب گنروا شور هب تشت بیرض درو
هداد اب ار تقباطم هعلاطم رد .تشاد یرتمیسیلا یاه
بوطرم رازنمچ کی رد رگید یا هقطنم
پلآ عقاو یقرش لامش رد یاهگنیچ
تلاف
تبت
، درکلمع 13 هداد اب ییامد و یشبات ،یبیکرت هورگ هس رد لدم هزادنا یاه
هدش یریگ
ET0
طسوت هسیاقم ینزو رتمیسیلا دندش
درکلمع ،
لدم لدم زا رتهب یشبات یاه نیوربید لدم .دوب ییامد و یبیکرت یاه
- تشاد ار درکلمع نیرتهب نمجیک
، نمنپ لدم درکلمع نینچمه 1963
م نمنپ وئاف زا رتهب ا
( دوب ثیتن
Dai et al., 2019
.) هعلاطم رد و ریخبت رادقم نیچ قرش بوطرم هقطنم رد رگید یا
اب هناتسمز مدنگ قرعت
( یلاوتم لاس هس رد ینزو رتمیسیلا 2016
- 2019 هزادنا ) دروآرب فلتخم لدم جنپ اب و دش یریگ
ET0
هب جیاتن .تفرگ رارق هسیاقم دروم
تسد
ناشن هدمآ لدم بسانم درکلمع هدنهد
( دوب هعلاطم دروم هقطنم یارب زویرگراه و ثیتنام نمنپ وئاف یاه
He et al., 2022
).
و کاخ تفاب
ریثات لماوع زا اهرتمیسیلا رد هدافتسا دروم هایگ هنوگ هزادنا رب راذگ
یم رامش هب قرعت و ریخبت یریگ .دور
Ghorbanian et al. (2014)
رد
توافتم تفاب اب کاخ عون هس
، هزادنا رتمیسیلا طسوت ار ترذ یبآ زاین نآ جیاتن .دندرک یریگ
رادقم داد ناشن اه
ETc
تفاب رد فلتخم یاه
تفاب رد بیترت هب رتمک هب رتشیب زا هایگ یبآ زاین رادقم و دراد توافت مهاب کاخ .تسا هداد خر ینش مول و مول ،یتلیس یسر مول یاه
هزادنا یریگ
ETc
نیا جیاتن .دش ماجنا رتمیسیلا طسوت یرایبآ مک و لماک یرایبآ طیارش رد کاخ تفاب عون هس اب کرامناد رد اونیک هایگ
یرایبآ طیارش ود ره رد داد ناشن قیقحت
، کاخ رد سپس و یسر ینش مول کاخ رد قرعت و ریخبت رثکادح هب ینش و ینش مول یاه
د تس
( تسا هدمآ
Razzaghi et al., 2012
یارب قرعت و ریخبت ریداقم .) 11
هزادنا ودارلک قرش لامش رد نمچ فلتخم هنوگ هسیاقم دروم و یریگ
رتمهم زا تفرگ رارق یم نآ جیاتن نی
( درک هراشا هنرپ مویلول هب تبسن اکوتسف هنوگ رد بآ فرصم ندوبلااب هب ناوت
Crookston and
Hattendorf, 2010
) هسیاقم.
هزادنا هب اکوتسف نمچ رد نآ رادقم داد ناشن هلاس ود هعلاطم رد نمچ هنوگ ود یارب قرعت و ریخبت 30
%
( تسا سرگ ادومرب زا رتشیب
Pinnix and Miller, 2019
.) یم ناشن هدش ماجنا تاقیقحت رب یرورم :دهد
1 لدم درکلمع ) فلتخم یاه
نیمخت یارب هدش هئارا
ET0
هزادنا ریداقم اب هسیاقم رد هدش یریگ
میلقا و قطانم رد جیاتن نوگانوگ یاه
یم هئارا یتوافتم دنهد
زا هدافتسا و
لدم ریاس هسیاقم یارب عجرم لدم کی ناوتن دیاش اه
لدم درکلمع زا یتسرد جیاتن د فلتخم قطانم رد هدش یسررب یاه
ک سکعنم ار .دن
2 )
هزادنا زا هک یتاعلاطم رد یریگ
لدم و یجنساو ،یبایزرا تهج یرتمیسیلا یاه یزاس
ET0
هدافتسا یم دوش هنیزه نوچمه یلماوع رطاخب
دایز تقو ، ریگ ندوب و نینچمه هزادنا ندوب تمحز رپ یریگ
اه اهنت زا هدافتسا کاخ تفاب عون کی و نمچ هنوگ کی یم
ح رد نیا ؛ددرگ یلا
تسا ریداقم هک هزادنا
هدش یریگ قرعت و ریخبت
تفاب یارب هنوگ و کاخ یاه
فلتخم نمچ یاه لدم تقد نیربانب .تسین ناسکی
فلتخم یاه
دهاوخ توافتم اهرتمیسیلا رد هدش هدافتسا نمچ هنوگ و کاخ تفاب عون اب هسیاقم رد رد روظنم نیدب .تسا هدشن یسررب نونکات هک دوب
لدم یبایزرا تهج ،رضاح شهوژپ هدننک دروآرب موسرم یاه
ET0
یگژیو اب
و لقدح زا هدافتسا ،طباور یگدیچیپ و یگداس( توافتم یاه
هداد رثکادح هزادنا رد نمچ هنوگ و کاخ تفاب ریثات یسررب و )... و یسانشاوه یاه
یریگ رتمیسیلا یاه لدم تقد رب ی
س ،فلتخم یاه عون ه
هزادنا رد نمچ هنوگ ود و کاخ تفاب یریگ
هزادنا .دش هدافتسا یرتمیسیلا یاه یریگ
نمچ هنوگ ود( فلتخم تلاح شش رد اه تفاب هس
لامش رد عقاو زیربت هقطنم رد یپایپ لاس هس یارب )کاخ زا .تفرگ ماجنا کشخ همین میلقا اب ناریا برغ
19 یبرجت شور و یکیزیف –
نیمخت یارب ییامد و مرج لاقتنا ،یشبات ،یبیکرت هورگ راهچ رد فلتخم یبرجت
ET0
لدم تیاهن رد .دش هدافتسا ریثات و یفرعم رترب یاه
لدم تقد رب فلتخم نمچ هنوگ و کاخ تفاب زا هدافتسا .تفرگ رارق یسررب دروم هدش هدافتسا یاه
شور و داوم اه
هعلاطم دروم هقطنم
هزادنا یریگ یرتمیسیلا یاه هرامش یزرواشک هدکشناد یتاقیقحت هعرزم رد
ود ییایفارغج ضرع اب زیربت هاگشناد 38
و هجرد 1 ،یلامش هقیقد
ییایفارغج لوط 46
و هجرد 3 عافترا و یقرش هقیقد 1668
ایرد حطس زا رتم لامش رد عقاو
هعلاطم دروم هقطنم میلقا .دش ماجنا ناریا برغ
یکشخ صخاش ساسا رب نترامود
ب ه هقطنم ناونع همین
یم بوسحم کشخ دوش
هجنوی و ترذ هعرزم نیا رد هدش تشک تلاوصحم .
یم داعبا اب هعرزم زا یتمسق ،تاشیامزآ ماجنا یارب .دشاب
50 50 هدامآ لحارم ماجنا زا دعب رتم ا نمچ تشک هب یزاس
.درک ادیپ صاصتخ
هرطق یرایبآ متسیس زا اهرتمیسیلا رارقتسا هطوحم نمچ یارب هب .دش هدافتسا یا
مه روظنم ههبج لماک یناشوپ
داجیا یتبوطر یاه هدش
هرطق طسوت ناکچ
هرطق یرایبآ رد اه هلول ،یا
یاه 16 یلیم هرطق اب یرتم ناکچ
طخ لخاد یاه 5
/ 0 د تعاس رد رتیل راهچ یبد اب یرتم ر
لصاوف 5 / 0 لکش( دیدرگ رقتسم رگید مه زا رتم 1
)زور هس ات ود لصاوف اب( هتفه رد راب هس یرایبآ هدش تشک نمچ یباداش و زبس یارب .)
.تفرگ ماجنا
هزادنا یریگ یرتمیسیلا یاه
هزادنا یارب هکشب زا یرتمیسیلا یریگ
رطق اب یرمیلپ یاه 5
/ 0 سق رد .دش هدافتسا یرتم کی عافترا و رتم رارقتسا یارب نمچ نیمز ینایم تم
قمع اب یلاناک اهرتمیسیلا 2
/ 1 ضرع و رتم 4
/ 1 .دیدرگ ثادحا نامیس و کولب سنج زا رتم رتمیسیلا
اه یاهوکس یور رارقتسا قیرط زا
نمچ اب ینتب یلا نیب یلاخ یاهاضف ترارح لاقتنا زا یریگولج یارب و دنتفرگ رارق حطس کی رد یبیرقت تروص هب هطوحم
س هدناشوپ اهرتمی
رتمیسیلا ندرک رپ یارب .دش ( لودج رد اهنآ تاعلاطا هک دش هدافتسا ینش مول و یتلیس مول ،یسر کاخ تفاب عون هس زا اه
1 هدش هئارا )
تسا کاخ تفاب . هب
یرتمودیه شور دیدرگ نییعت
(
Gee and Or, 2002
) .
لودج 1 - کاخ تفاب اهرتمیسیلا رد هدش هدافتسا یاه
سر (
% ) تلیس (
% ) نش (
% ) کاخ تفاب
59 13
28 یسر
24 56
20 یتلیس مول
12 18
70 ینش مول
تفاب هک نیا هب هجوت اب ( کبس عون زا هدش هراشا کاخ یاه
ینش مول ( طسوتم ،) یتلیس مول
( نیگنس و ) یسر
یم ) دنشاب یدایز توافت و
مه اب )تلیس و نش ،سر( هدنهد لیکشت تارذ هزادنا رظن زا ریداقم رب نیگنس و طسوتم ،کبس تفاب عون هس هدافتسا ریثات نیربانب ؛دنراد
هزادنا لدم درکلمع تقد یسررب نآ لابند هب و یرتمیسیلا هدش یریگ تفاب نیا اب هسیاقم رد فلتخم یاه
یم اه دیفم جیاتن دناوت یدربراک و
تفاب اب یزرواشک عرازم یارب ب .دشاب هتشاد توافتم کاخ یاه
ج یار رتمیسیلا یناتحت تمسق رد بآ ندش یبادنام زا یریگول ه
ا عافترا هب
10 رتمیتناس اهنآ زا کی ره فک رد نش
هرامش اب(
16 ) دش هتخیر هکشب یناتحت تمسق رد و
بآ و هیبعت ریش یرمیلپ یاه ز .دیدرگ یدنب
ه
اده جردم فورظ هب یگدنراب ای یرایبآ تایلمع زا دعب اهرتمیسیلا زا هدش جراخ بآ هزادنا و هدش تی
تمیسیلا کاخ ندرک رپ هوحن .دش یریگ اهر
مرج ندوب صخشم اب هک تروص نیا هب تفرگ ماجنا هیلا هیلا تروص هب صوصخم
یرهاظ
،یعیبط مکارت رد کاخ مزلا کاخ نزو ادتبا
هیلا اب رتمیسیلا ره رد یاه
25 یتناس هنزو ندرک اهر اب کاخ مکارت سپس و دش هبساحم یرتم 5
/ 2 لیک عافترا زا یمرگو 50
یرتمیناس
( تفرگ ماجنا
Ghorbanian et al., 2014
نمچ .) مانب درس لصف هنوگ ود زا اهرتمیسیلا رد هدش هتشاک یاه
مویلول و هسانایدنورآ اکوتسف
یم هنرپ شاب هزادنا زا هدش هدافتسا تاعلاطم بلغا رد .د لدم تهج یرتمیسیلا یریگ
لدم درکلمع یسررب و یجنساو ،یزاس ا یکی اه
نیا ز
هنوگ ( تسا هدش هدافتسا اه
Ahmadifar et al., 2022
.) اهرتمیسیلا رد تشاک یارب نمچ هنوگ ود و کاخ تفاب عون هس نتفرگ رظن رد اب
شش عجرم هایگ هنوگ( تلاح -
تلاح زا کی ره هک دراد دوجو )کاخ تفاب رد اه
هس رتمیسیلا هزادنا تیاهن رد و رارکت
یریگ اه رد 18 رتمیسیلا
دش ماجنا لکش(
1 ).
( عجرم هایگ طیارش تیاعر یارب
Allen et al., 1998
عافترا رد اهرتمیسیلا لخاد و هطوحم رد نمچ ) 8
- 15
یتناس کی ره رد رتمویسنات بصن اب .دش ماجنا )راب کی زور هس ای ود( هبترم هس هتفه ره رد زین اهرتمیسیلا یرایبآ و دش هتشاد هگن یرتم
زا تفاب قمع رد کاخ یاه 3
/ 0 ( یعارز تیفرظ دح یرتم رتمیسیلا رد )FC
رتمیسیلا یرایبآ .دش لرتنک اه یتسد تروصب جردم فرظ اب اه
یم ماجنا هزادنا .دش
.تفرگ تروص نآ هب لصتم زیوآ لوکساب و کرحتم لیقثرج قیرط زا اهرتمیسیلا یریگ قیرط زا یگدنراب رادقم
ناراب هدش رقتسم تابث جنس شیامزآ ماجنا لحم ترواجم رد
یم تبث اه .دش
هزادنا روظنم هب هرتمیسیلا یمامت هرود ره رد قرعت و ریخبت یریگ
ا
ب ه هدش نزو هناگادج تروص و
یرایبآ( هدش هداد بآ ندوب مولعم اب شراب دوجو ای
)یشکهز( هدش جراخ ،) و
هرود نیب نزو فلاتخا یاه
ش فرصم بآ رادقم رتمیسیلا ره یلاوتم هایگ طسوت هد
)یضرف عجرم هایگ هب تلاح نیرتکیدزن( نمچ هزادنا
یریگ هزادنا .دش گ
یری ریخبت -
نمچ هایگ قرعت هب تلاح نیرتکیدزن
ET0
هرود رد یبآ نلایب یانبم رب تفرگ ماجنا هزور کی یاه
.
)پ(
)ب(
)فلا(
)ج(
)ث(
)ت(
لکش 1 - هزادنا یریگ :یرتمیسیلا یاه هرطق یرایبآ متسیس )فلا(
بآ )پ( رتمیسیلا لخاد نمچ )ب( هطوحم یا شکهز یجورخ ریش یدنب
)ت(
عمج رتمیسیلا رارقتسا هوحن )ث( هدش یشکهز بآ یروآ )ج( لاناک لخاد اه
اهرتمیسیلا نیب لصاوف ششوپ
لدم دروآرب یاه
ET0
دروآرب یارب
ET0
، 19 لدم زا هدافتسا دننام یتاکن اهنآ باختنا رد هک دش باختنا لدم اب ییاه
،عیسو دربراک شور
یبرجت یاه -
یزیف یک
( فلتخم یشبات ،یبیکرت مرج لاقتنا ،
ییامد و ) لدم ، و هدیچیپ یاه ظن رد زاین دروم یسانشاوه یاهرتماراپ نیرتمک و نیرتشیب اب هداس
ر هتفرگ
لدم .دش :لماش اه لدم جنپ
یبیکرت هورگ
Penman (1963)
وئاف ؛ 24 ( نمنپ
Doorenbos and Pruitt, 1977
وئاف ؛) - نمنپ 17 (
Frère
and Popov, 1979
نمنپ یلبمیرک ؛) 1996–
(
Liu et al., 2017
وئاف شور و ) 56
( ثیتنمام نمنپ
Allen et al., 1998
) لدم شش ،
یلتسیرپ یشبات هورگ -
( رولیت
Priestley and Taylor, 1972
) نیوربد ؛ - ( نمجیک
De Bruin and Keijman, 1979
؛)
Makkink
(1957)
نسنج ؛ - ( زیه
Jensen and Haise, 1963
وئاف ؛) 24 - ( یشبات
Doorenbos and Pruitt, 1977
و )
Turc (1961)
، لدم راهچ
مرج لاقتنا هورگ
Penman (1948)
؛
Meyer (1926)
؛
Mahringer (1970)
و
WMO (1966)
ییامد لدم راهچ و زویرگراه
(
Hargreaves and Samani, 1985
)؛
( دولک کم
Liu et al., 2017
)؛
وئاف 24 - ( لدیرک ینلاب
Doorenbos and Pruitt, 1977
) و
Blaney Criddle (1950)
یم لدم هلداعم .دشاب دروآرب یارب هدش هدافتسا یاه
ET0
( لودج رد 2
هدش هئارا طباور رد .تسا هدش هئارا )
ET0
( عجرم هایگ قرعت و ریخبت
mm d−1
؛)
Rn
یدیشروخ صلاخ شبات
−1(
−2d
؛)MJ m
راشG
یامرگ کاخ
−1 (
−2d
؛)MJ m
بیش∆
( عابشا راخب راشف ینحنم
C−1
kPa °
ɣ ؛) ( یرتمورکیاس تباث بیرض
C−1
kPa °
؛)
, bw
aw
؛داب عبات بیارض
u2
تعرس یرتم ود عافترا رد داب
−1( ؛)m s , ea
es
راخب راشف و یعقاو
عابشا ( ؛)kPa
ریخبت ناهن یامرگ λ
−1 (
MJ kg
∆T ؛) اوه یامد رادقم هنیمک و هنیشیب نیب فلاتخا
(
°C
؛) یسویلوژ زور هرامشJ
؛ ( اوه یامد طسوتمT
°C
؛)
Rs
( یدیشروخ شبات
d−1
MJ m−2
؛)
RH, RHn
یبسن تبوطر طسوتم و هنیمک
؛)%( اوه هنازور
, Tn
Tx
هنیشیب و هنیمک ( هنازور یاوه یامد
°C
؛)
Ra
شبات ینیمزارف
−1 ( ؛)mm d
( ایرد حطس زا عافتراH
؛)m , e1
e2
راشف
عابشا راخب
(kPa)
هب طوبرم
Tx
و
Tn
؛ ( یعقاو یباتفآ تعاسn
؛)h
هنیشیبN
تاعاس یباتفآ نکمم ( ؛)h
ره یارب ییانشور تعاس دصردp
؛لاس زا زور
Ud
تعرس ( زور لوط رد داب
m s−1
نچمه .) رد هک بیارض زا یخرب نی بیرض :زا دنترابع دندش هتفرگ رظن رد تباث تابساحم
( ودیبلآ 23 /
ɑ=0 نو بیرض ؛) ( نمراک
41 / 0 نافتسا بیرض ؛)k=
( نمزتلوب d−1
m−2
MJ K−4
309 .
/
σ=4 تباث یامد رد بآ هژیو یامرگ ؛)
−1(
−1◦C
MJ kg
-10
3
013 / 1
= Cp
( بآ ریخبت ناهن یامرگ ؛)
kg−1
5MJ
4 /
λ=2 راش و ) ( کاخ یامرگ
d−1
m−2
0MJ
)G=
هک هرود یارب
یم و هدوب زیچان هنازور یاه فرص نآ زا ناوت
رظن درک (
Allen et al., 1998
.) ب هک ییاهرتماراپ ه
میقتسم تروص هزادنا لباق
دنتسین یریگ
وئاف هیرشن لمعلاروتسد اب 56
هبساحم یم ( دنوش
1998 et al., Allen
.) تسا رکذ هب مزلا مرتسگنا بیارض ،یدیشوخ شبات هبساحم دروم رد
(
(n / N)) Ra
+ bS
= (aS
RS
ب ) ه زیربت کیتپونیس هاگتسیا رد هدش هربیلاک ریداقم زا هیرشن نیا رد هدش هداهنشیپ ریداقم یاج ا
دش هدافتس
(
aS
و
bS
ربارب بیترت هب
264 / 0 و 542 / 0 ) (
2022 et al., Ahmadifar
.)
لودج 2 - لدم طباور دروآرب یارب هدش هدافتسا یاه
ET0
هورگ لدم هطبار
یبیکرت
Penman (1963) . 0 ( ) 6.43 ( 2)( ), 1, 0.537
Rn G aw bwu es ea aw bw
ET
FAO24 Penman (FAO-24 Pen)
( ) 2.7 (1 0.864 )( )
.ET0 Rn G u2 es ea
FAO.ppp.17 Penman
(FAO.ppp.17)
لدم Penman (1963)
0.54 0.35( 12)/4 12 12 54
. , 0
1 T T
b T
aw w
Kimberly Penman-1996 (KP)
Penman (1963) لدم
) 67 ) ( 228 exp(
54 . 0 32 . 0 ), 45 ) ( 170 exp(
58 . 0 3 .
0 2 2
J
J b
aw w
FAO56 Penman Monteith (FAO 56 PM)
) 34 . 0 1 (
) 273 (
) 900 (
408 . 0
2 2
0 u
e e t u
G R ET
a s n
یشبات
Priestley Taylor (PT) .ET0 1.26 (RnG)
De Bruin Keijman (DK) ( )
63 . 0 85 .
.ET0 0 RnG
Makkink (Mak) ET Rs
0.63
. 0
Jensen Haise (JH)
550 / ) ( 4 . 1 5 . 2 ),
/(
5 ,
3 . 7
) 305 / 2 ( 38 ),
/(
1 , ) (
.
1 2 1
2 2
1 2
1 0
H e e T
e e C
C C
H C
C C C C
R T T C ET
X H
H T
S X T
FAO24 radiation (FAO24 Rad)
2 2
4 0
0011 . 0 10 315 . 0 0002 . 0 045 . 0 0013 . 0 066 . 1
3 . 0 /
d d
s
U RH
RH U
RH b
R b ET
Turc
% 50 70
/ ) 50 ( 1
% 50 1
) 50 8856
. 23 15( 013 . 0 . 0
RH RH
a RH
T R a T
ET
T
S
T
مرج لاقتنا
WMO ET0 (1.2980.934U2)(eS ea) Meyer ET0 (3.750.5026U2)(eSea) Mahringer ET0 2.859(U2)0.5(eS ea) Penman (1948) ET0 2.625(0.000479/U2)(eS ea)
ییامد
Hargreaves (Har) ET00.0023(T17.8) TX TnRa
McCloud (Mcl) ET00.2541.071.8T
FAO24 Blaney Criddle (FAO24 BC)
d n n
d n
i i j n
U RH N
n RH U
N n RH b
N N p N
n RH a
T bp a ET
. 0006 . 0 / . 006 . 0 066 . 0 / 07 . 1 0041 . 0 82 . 0
100 ) /(
, 41 . 1 / 0043
. 0 ), 13 . 8 46 . 0 (
365
1 0
Blaney Criddle (BC) ET0p(0.46T8.13)
هداد هبساحم یارب یسانشاوه یاه
ET0
نومزآ و یرامآ یاه
هداد هبساحم یارب زاین دروم یمیلقا یاه
ET0
لدم اب لودج رد هدش هئارا یاه (
2 ) رد هدش ثادحا یسانشاوه هاگتسیا قباوس قیرط زا
هب اهرتمیسیلا رارقتسا لحم ترواجم تسد
هزادنا یاهرتماراپ .دمآ :زا دنترابع لحم رد هدش یریگ
اوه یامد (
یبسن تبوطر ،)T
( ،)RH
یرتم ود عافترا رد داب تعرس (
u2
( یباتفآ تعاس ) ) n
شراب و ه هک ر 10 یم هریخذ و شرازگ راب کی هقیقد اوه یامد لقادح و رثکادح .دش
(
, Tx
Tn
( اوه تبوطر لقادح و رثکادح و )
, RHx
RHn
هداد نایم زا ) د .دیدرگ جارختسا زور ره یارب هدش هریخذ یاه
یسانشاوه یاه هدا
هزادنا یسررب هدش یریگ دش
اه هداد زا کی چیه رد و
< Tn
TX
،
RHx
<
RHn
و
n/N > 1
رثکادح(
98 / 0 دشن هدهاشم ) تیفیک زا ناشن هک
هداد یلااب هزادنا یاه
.دراد هدش یریگ هداد یرامآ تایصوصخ
یاه هقطنم یسانشاوه هنازور صخاش زا هدافتسا اب هعلاطم هرود لوط یارب
یاه
( رثکادح ( لقادح ،)max
( نیگنایم ،)min
( رایعم فارحنا ،)mean
،)SD
اطخ ی درادناتسا ( ( تارییغت بیرض و )SE CV
رد ) لودج ( 3 ) هئارا
.تسا هدش
لودج 3 - هداد یرامآ هصلاخ لدم یدورو رد هدافتسا دروم یسانشاوه یاه
اه
CV
SE
mean SD
min X
max X دحاو X
یسانشاوه رتماراپ
37 / 0 26 / 0 02 / 6 20 / 16 20 / 0 - 80 / 28
°C Tn
23 / 0 30 / 0 73 / 6 31 / 29 60 / 4 00 / 41
°C Tx
28 / 0 27 / 0 23 / 6 51 / 22 70 / 2 10 / 35
°C T
30 / 0 73 / 0 75 / 16 14 / 55 00 / 19 00 / 97
% RHx
50 / 0 48 / 0 97 / 10 09 / 22 00 / 5 00 / 67
n % RH
36 / 0 59 / 0 48 / 13 38 / 37 50 / 14 25 / 83
% RH
36 / 0 05 / 0 09 / 1 00 / 3 75 / 0 55 / 6 m/s
U2
28 / 0 15 / 0 40 / 3 96 / 11 80 / 3 43 / 17
2day MJ/m Rn
26 / 0 12 / 0 62 / 2 26 / 10 00 / 0 40 / 13 h
n
21 / 0 23 / 0 24 / 5 43 / 24 82 / 5 81 / 31
2day
S MJ/m R
صخاش لدم تقد یسررب تهج قیقحت نیا رد هدش هدافتسا یرامآ یاه یم ریز حرش هب اه
.دشاب
نییبت بیرض : 1
هطبار 1 )
N
i
N
i i i
N
i
i i
O O P
P
O O P P R
1 1
2 2
2
1 2
) (
) (
) )(
(
نیگنایم یاطخ یبیرا : 2
هطبار 2 )
N O P MBE
N
i
i
i
1
) (
اطخ تاعبرم نیگنایم هشیر
:3
هطبار 3 )
N O P RMSE
N i
i
i
1
)2
(
اطخ قلطم نیگنایم : 4
هطبار 4 )
N O P MAE
N
i
i
i
1
یگدنکارپ هیامن : 5
1 determination coefficient 2 Mean bias error
3 Root mean square error 4 Mean absolute error 5 Scatter Index