Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
Extracting and Evaluating Future Intensity-Duration-Frequency Curves of the Present Century Using Dynamic Time and Space Down-Scaling (Case Study:
Rasht City)
Shokoohi
| Alireza Mehdi Torabi
1. Department of Water Science and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran. E-mail: [email protected]
2. Corresponding Author, Department of Water Science and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran. E-mail: [email protected]
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: Feb. 26, 2023 Revised: Apr. 11, 2023 Accepted: Apr. 15, 2022 Published online: May. 22, 2023
Keywords:
Intensity-Duration-Frequency curves (IDF),
Climate Change, Regional Climate Model, Temporal downscaling, Dynamic downscaling.
One of the main goals of this research is to evaluate the changes in intensity-duration- frequency (IDF) curves under the effect of climate change in the future to show the necessity of adopting new methods in urban flood management. In this research, the dynamic method and the PRECIS regional climate model were used for spatial downscaling, due to the need for high accuracy in urban areas. The data generated by general and regional circulation models are too large in terms of temporal resolution to be used in the development of IDF for short- term precipitation. In this research, a special and two-step method was used to convert daily rainfall into short-term rainfall up to a resolution of 10 minutes. In this research in the city of Rasht, as representative of the Semi-Mediterranean climate, the IDF curves for the distant future (2070-2100) were produced and were compared with the curves in the near historical period to ensure using the data belonging to the first and second decades of the 21st century, i.e. after occurring the climate jump in the region. The results showed that for storms with a short duration of 10 to 60 minutes for all return periods, the intensity of precipitation increases significantly. Therefore, it is necessary to review the intensity-duration-frequency (IDF) curves to adopt new methods in urban flood management in Rasht City.
Cite this article: Torabi, M., Shokoohi, A. R. (2023) Extracting and Evaluating Future Intensity-Duration-Frequency Curves of the Present Century Using Dynamic Time and Space Down-Scaling (Case Study: Rasht city), Iranian Journal of Soil and Water Research, 54 (3),429-440. https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.356025.669460
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.356025.669460
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
ینحنم یبایزرا و جارختسا تدش یاه
- تدم - نرق یناوارف 21
زا هدافتسا اب سایقمزیر
و ینامز یزاس
)تشر رهش :یدروم هعلاطم( یکیمانید یناکم
یبارت یدهم یهوکش اضریلع|
1 . بآ یسدنهم و مولع هورگ نیب هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد ،
،)هر( ینیمخ ماما یللملا ناریا ،نیوزق
:همانایار . [email protected]
2 . ،لوئسم هدنسیون و مولع هورگ
نیب هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد ،بآ یسدنهم ناریا ،نیوزق ،)هر( ینیمخ ماما یللملا
:همانایار .
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 7 / 12 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 22 / 1 / 1402
رات ی خ ذپ ی شر : 26 / 1 / 1402
رات ی خ راشتنا : 1 / 3 / 1402
هژاو :یدیلک یاه
نحنم ی یاه تدش - تدم - ناوارف ی
( ،)IDF
غت یی تار لقا ی م ی
،
لقا لدم ی م ی هقطنم ا ی
،
ری قمز ی سا زاس ی نامز ی
،
ری قمز ی سا زاس ی دی مان ی ک ی . زرا
ی با ی غت یی تار نحنم ی یاه تدش - تدم - ناوارف ی ( غت رثا تحت )IDF
یی ر لقا ی م آ رد ی هدن ارب ی امن ی ش ذاختا ترورض
اهشور ی ون ی ن دم رد ی ر ی ت س ی بلا رهش ی لصا فادها زا ی
ا ی ن قحت ی ق م ی دشاب ا رد . ی ن ارب شهوژپ ی ر ی قمز ی سا زاس ی
ناکم ی
، ن تلع هب ی زا ز تقد هب ی دا رهش قطانم رد ی
، د شور زا ی مان ی ک ی غت لدم و یی ر لقا ی م هقطنم یا
PRECIS
هدافتسا
هداد .دش اه ی لدم یاه مومع شدرگ ی
هقطنم و ا ی کفت تردق رظن زا وج ی
ک نامز ی رد دنناوتب هک دنتسه نآ زا رتگرزب
لوت ی د اربIDF
ی شراب اه ی آ راکب تدم هاتوک ی
دن ا رد . ی ن قحت ی ق شور زا ی هلحرم ود و صاخ یا
ارب ی دبت ی ل شراب
هنازور هب شراب اه ی کفت تردق ات تدم هاتوک ی
ک 10 قد ی هق ا رد .دش هدافتسا ی
ن قحت ی ق فرعم ناونع هب ،تشر رهش رد
لقا ی م دم هبش ی هنارت ا ی
، نحنم ی اه ی آIDF
ی هدن ( رود –2070 2100 ) یلوت د مه اب و هدش ی
ن نحنم ی اه رات هرود رد ی خ ی
دزن ی ک مطا لوصح زا سپ و ی
نان لقا شهج زا ی
م ی ههد رد هداد خر ب نرق مود و لوا
ی تس و ی مک اقم ی هس اتن .دندش ی ج
ارب هک داد ناشن ی
اهرابگر ی تدم هاتوک موادت اب 10
لا ی 60 قد ی هق ارب ی هرود همه یاه تشگزاب اه تدش شراب هب
روط لباق یهجوت ازفا ی ش پ ی اد م ی - ا زا .دنک ی ن رگنزاب ور ی نحنم رد ی یاه تدش - تدم - ناوارف ی ( ارب )IDF
ی ذاختا
شور یاه ون ی ن دم رد ی ر ی ت س ی بلا رهش ی رورض تشر رهش رد ی
.تسا
دانتسا : بارت ی
؛ دهم ی
، هوکش ی
؛ لع ی
،اضر ( 1402 ).
زرا و جارختسا ی
با ی نحنم ی یاه تدش - تدم - ناوارف ی نرق 21 زا هدافتسا اب ر ی قمز ی سا زاس ی نامز ی ناکم و ی دی مان ی ک ی هعلاطم(
دروم ی )تشر رهش :
،ناریا کاخ و بآ تاقیقحت هلجم ، 4
5 ( 3
،) 440 - 429 . https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.356025.669460
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.356025.669460 DOI:
قم همد یم شراب تدش رد رییغت ،یمیلقا تارییغت تارثا زا یکی هژیو تیمها زا هک دشاب
تخاسریز یحارط رد یا س تیریدم یارب زاین دروم یاه
بلای
رد شور بلغا هکنیا هب هجوت اب .تسا رادروخرب اهرهش لدم و اه
زا یرهش قطانم رد یحارط بلایس نییعت یارب حرطم یضایر یاه
ینحنم ینحنم یاه تدش یاه
- تدم - ( یناوارف یم هدافتسا )IDF
ینحنم نیا تارییغت یبایزرا دننک رصع رد هچ یمیلقا تارییغت رثا تحت اه
ا هدنیآ هرود رد هچ و رضاح زاین هلمج ز
یم دادملق ایند رد زور یاه هب هک تسا هتفرگ تروص کدنا دنچ ره یتاعلاطم هنیمز نیمه رد .ددرگ
.دراد هراشا شراب تدش یور رب یمیلقا تارییغت رثا ینحنم دربراک تیمها هجوت اب رضاح شهوژپ رد
تدش یاه -
تدم - ( یناوارف یارب )IDF
تخاسریز یحارط یریدم هنیمز رد یرهش یاه
رد هدنیآ یارب مه و لاح نامز رد مه شراب تدش تارییغت رظنم زا میلقا رییغت رثا ،بلایس ت
شراب تدش رییغت ندوب یمتح تسا دوهشم هک هچنآ ناهج فلتخم قطانم یارب نیشیپ تاعلاطم ساسا رب .تسا هدش یبایزرا تشر رهش تدش تمس هب یم یمیلقا تارییغت رثا تحت رتشیب یاه
دنچ یلو دشاب یم یمازلا ار هنیمز نیا رد رتشیب هعلاطم هک دراد دوجو هتکن
ًلاوا :دیامن
سایقمزیر دح رد تاعلاطم نیا تقد لدم یزاس
یم وج یمومع شدرگ یاه هرهب یارب هک دشاب
تخاسریز یحارط رد یرادرب قطانم رد اه
یم یرهش بسحرب شراب تدش تارییغت دنور ًایناث ،دریگ رارق شسرپ دروم دناوت
هرود یگرزب و تسین نارگشهوژپ قفاوت دروم تشگزاب
هعلاطم نینچ نونک ات ًلاوصا هک داد رارق رظن دم دیاب زین ار هتکن نیا هرخلااب هبش یمیلقا تایصوصخ اب بوطرم قطانم یارب یا
هنارتیدم یا
شخب رد هک هچنآ .تسا هدشن ماجنا اطم هقطنم یفرعم دش دهاوخ هظحلام هلاقم نیا دعب یاه
یژولودتم ،هدافتسا دروم یمیلقا لدم ،یتاعل
سایقمزیر یارب هدش یحارط ینحنم دیلوت ًاتیاهن و ینامز یزاس
یاه یم یتآ هرود ردIDF
یناکم تقد هب زاین تلع هب قیقحت نیا رد .دشاب
سایقمزیر یارب یکیمانید شور زا هک دوب مزلا ،لااب لدم رد اهنت شور نیا .دوش هدافتسا یناکم یزاس
هقطنم میلقا یاه د لباق یا
یبایتس
هداد هک تسا مراهچ شرازگ یاهویرانس یارب اهنت اهنآ یاه
ندش کچوک ای گرزب زا یریوصت نتشاد یارب .دراد رارق سرتسد ردIPCC
شراب هک دوب مزلا هدنیآ رد تدم هاتوک یاه ت عوقو ناکما هک تسا مزلا اتسار نیمه رد .دیآ تسدب زین یخیرات هرودIDF
رد یمیلقا رییغ
هداد رد شهج زورب ناکما یسررب موهفم هب رما نیا .ددرگ یسررب رضاح رصع یم قیقحت ماجنا نامز ات یخیرات یاه
تروص رد هک دشاب
یم ،دییأت شخب رد .دهد رارق ریثأت تحت تدش هب ار میلقا رییغت لدم یزرم طیارش دناوت رگ رارق لیلحت و یسررب دروم دراوم نیا دعب یاه
ف هنت
هنارتیدم هبش میلقا رد هدش ماجنا تاعلاطم دودعم زا هک یتاعلاطم هقطنم یارب هدمآ تسدب جیاتن تیاهن رد و ایرد بونج و ماع روطب یا
ی
( ناردنزام
Caspian Sea
یم صاخ روطب ) یم هئارا دشاب
.ددرگ
شهوژپ هنیشیپ ه یاهرتماراپ ریداقم رب نآ تارثا و میلقا رییغت اب طابترا رد یلو تسا هدش هئارا یعماج ًابیرقت و ددعتم تلااقم یکیژولوردیه و یسانشاو
یم شراب تدش ،قیقحت نیا صاخ دروم رد هک اهرتماراپ نیا تایصوصخ یور رب هک یتاقیقحت دادعت وخرب یرتمک عونت و دادعت زا دشاب
رادر
د رد هک رضاح قیقحت رد رظن دروم فادها اب طبترم تلااقم زا یخرب . تسا هدش رشتنم ریخا هه
یم هئارا اجنیا رد دنا .دندرگ
و زگیردور
( ناراکمه 2013
هنارتیدم قطانم رد هک دنداد ناشن ) یاهویرانس تحت و میلقا رییغت طیارش رد یا
،A1B
وA2
B2
تشگزاب هرود یارب یاه
زا رتشیب 20 لقادح لاس 4
م راظتنا دروم هدنیآ رد هنازور شراب تدش رد شیازفا دصرد ی
( ناراکمه و زاملیی .دشاب 2014
رد هک دنداد ناشن )
ینحنم یمیلقا تارییغت ریثات تحت ایلارتسا نروبلم تدش یاه
- تدم - ( یناوارف هتشاد رادانعم رییغت )IDF
لیس دادخر و دنا رد یناهگان یاه
شراب ( ناراکمه و ارتسو .تسا هتفای شیازفا یتعاس سایقم اب یاه 2014
یارب دوخ شهوژپ رد ) ینحنم تارییغت
تدش یاه -
تدم - یناوارف
( نافوط شیازفا هب ،هدنیآ رد )IDF
شراب تدش هب رجنم تدم هاتوک یاه ( ناراکمه و گنیس .دندرک هراشا تدم هاتوک یاه
2016 ناشن )
( تظلغ ریس طخ یاهویرانس زا هدافتسا اب میلقا رییغت طیارش رد دنداد ینحنم )RCPs
تدش یاه -
تدم - ( یناوارف ارب )IDF
موادت ی یاه 15 ،
30 ، 45 ، 60 ، 120 و 180 هقیقد تشگزاب هرود همه رد یا ( ناراکمه و یدحرس .تسا هتشاد شیازفا اه
2017 طیارش رد هک دندومن نایب )
هژورپ رد نانیمطا تیلباق ظفح یارب ریغتم یطیحم تخاسریز یحارط یارب و بلایس لرتنک یاه
ینحنم ،اه تدش یاه
- تدم - ناوارف دیاب ی
مز اب ( ناراکمه و لین .دننک رییغت نا 2019
لاس رد شراب تدش ،میلقا رییغت رثا تحت لابرک رهش رد دندرک نایب ) 2067
نازیم نیرتشیب هب
یم دوخ لداعم شراب تدش شیازفا نیا هک دسر 4
تخاسریز یحارط تدش ربارب یم بلایس یروآ عمج یارب لابرک یرهش یاه
.دشاب
( ناراکمه و وسومیدنا 2019
ا ) شیازف 12 و دصرد 87 شراب تدش رد ار دصرد تشگزاب هرود اب بیترت هب یاه
2 و 100 .دندرک هدهاشم هلاس
هجیتن ققحم ود نیا ینحنم دننام شراب تدش رب ینتبم طباور یناسرزورب ،هداد خر یمیلقا تارییغت هب هجوت اب هک دندرک یریگ
یاه تدش -
تدم - (یناوارف )IDF
متسیس درکلمع حلاصا یارب بلایس لاقتنا و لرتنک یاه
.تسا رادروخرب ییلااب رایسب تیمها زا یرهش و داژن بیبح
( یهوکش 1397
شراب رد شهج و دنور دوجو ) نایب و دندرک دییات ار )دابآرهم کیتپونیس هاگتسیا( نارهت رهش رد یتادهاشم تدم هاتوک یاه
( هدنیآ هرود یارب هک دندومن 2070
ات 2100 زاب هرود کی رد ) .تشاد دهاوخ یهجوت لباق شیازفا شراب تدش نیعم تشگ
ناراکمه و یکولب
( 1400 ) ینحنم تدش یاه -
تدم - ( یرامآ هرود و نادهاز کیتپونیس هاگتسیا یارب شراب یناوارف 2021
- 2055 شدرگ لدم زا هدافتسا اب ار )
یمومع
HadGEM2-ES
راشتنا یاهویرانس تحت
RCP4.5
و
RCP8.5
سایقمزیر اب و لدم زا هدافتسا اب یرامآ یزاس
LARS-WG
ینحنم هسیاقم اب .دندومن جارختسا تدش یاه
- تدم - شیپ هرود ود یناوارف ( هیاپ هرود و ینیب
1982 - 2019 لاتکرف هیرظن یریگراکب اب هک )
شراب تدش هنیشیب نیگنایم هک دنتفایرد دش جارختسا موادت رد اه
تشگزاب هرود یارب و فلتخم یاه فلتخم یاه
یویرانس تحت
RCP4.5
دودح 23 یویرانس تحت و شیازفا دصرد
RCP8.5
دودح رد 11 یم شهاک دصرد .دبای
( ناراکمه و لترام 2021
هداد جیاتن یبایزرا اب ) یاه
لدم و یتادهاشم ( وج یمومع شدرگ یاه
لدم روطنیمه و )GCMs
هقطنم میلقا یاه ( یا
مه و ینونک هرود رد مه دنداد ناشن )RCMs
د رد شراب تدش هدنیآ هرو یم رتشیب یمیلقا تارییغت و یناهج شیامرگ رثا تحت
هک تسا نآ ناشیا تاعلاطم رد هجوت لباق هتکن .دوش
موادت یور رب یمیلقا تارییغت تشگزاب هرود و تدم هاتوک یاه
یم راذگ رثا رتشیب رتگرزب یاه .دشاب
( یهوکش و یبارت 1401
دوبمک طیارش رد )
ت اب شراب هداد مواد
ینحنم لاتکرف هیرظن زا هدافتسا اب فلتخم یاه تدش یاه
- تدم - ( یناوارف یرامآ هرود یط تشر رهش یارب ار )IDF
1960 ات 2020 هداد زا هدافتسا اب و لاس رد یمیلقا شهج داد ناشن ناشیا جیاتن .دندومن دیلوت هتعاس هس شراب یاه
2003 رثا تحت
اب تدش و تسا هداد خر یناهج شیامرگ شر
هرود رد یمیلقا تارییغت رثا تحت اه 2003
ات 2020 موادت همه یارب یاه
10 ات 180 و هقیقد
هرود همه ینحنم تسا مزلا هک دندیسر هجیتن نیا هب روبزم ققحم ود ساسا نیارب .تسا هتفای شیازفا تشگزاب یاه
تدش یاه -
م تد -
( یناوارف هزاس یحارط یارب دیدج )IDF
م رد هدافتسا دروم یاه .دندرگ دیلوت یرهش بلایس تیرید
شور شهوژپ یسانش
هعلاطم دروم هقطنم
لکش رد تشر رهش تیعقوم .تسا هتفرگ رارق هعلاطم دروم تشر رهش رضاح شهوژپ رد 1
هاگتسیا و ود لماش هک نآ یسانشاوه یاه
یم یزرواشک هاگتسیا و هاگدورف کیتپونیس هاگتسیا لودج رد دنشاب
1 .تسا هدش هدروآ
لکش 1 . هشقن هقطنم دروم هعلاطم
لودج 1 هعلاطم دروم هقطنم یسانشاوه یاههاگتسیا تیعقوم و تاصخشم .
فیدر هاگتسیا مان
هاگتسیا لحم هاگتسیا دک
ییایفارغج تاصخشم حطس زا عافترا
سیسات لاس ایرد
تشر 1 )کیتپونیس(
نلایگ - تشر 40719
62 / 49 32
/ 37 6
/ 8 - 1956
2 )یزرواشک( تشر
نلایگ - تشر 99272
65 / 49 20
/ 37 8
/ 24 2005
عماج لیلد هب رضاح قیقحت رد ( تشر هاگدورف کیتپونیس هاگتسیا رد هدش تبث هرود ندوب رت
1960 ات 2021 هاگتسیا هب تبسن )
(یزرواشک 2005
ات 2021 داد زا ) ه هرود یارب نینچمه .تسا هدش هدافتسا تشر هاگدورف کیتپونیس هاگتسیا شراب یاه ( هدنیآ
2070 ات
2100 هقطنم میلقا لدم یجورخ زا ) یا
PRECIS
یاهویرانس تحت وA2
B2
یناکم کیکفت تردق و یکیمانید یزاس سایقمزیر اب هک
25 .تسا هدش هدافتسا ،هدمآ تسدب رتمولیک
یمیلقا یاهویرانس
یاهویرانس طسوتSRES
لاس ردIPCC
2000 هناخلگ یاهزاگ راشتنا یاهویرانس .دش رشتنم هدنیآ میلقا رییغت زا یریوصت هئارا یارب یا
یم هدافتسا نیمز هرک یاهویرانس .دندرگ
موس یبایزرا شرازگ رد SRES
1 ( ( مراهچ و )TAR
)AR4
لاس رد بیترت هب هک IPCC
یاه
2001 و 2007 ا .دنتفرگ رارق هدافتسا دروم دندش پاچ یاهویرانس دوبهب روظنم هب اهویرانس نی
لاس رد هکIS92
1995 یلبق شرازگ رد
یاهویرانس .دندیدرگ یحارط ،دندوب هدافتسا دروم یم )عجرم( هیاپ یاهویرانسSRES
یمن هک تسا ینعم نیدب نآ و دنشاب نآ زا ناوت
اه
هناخلگ یاهزاگ راشتنا ندرک دودحم یارب یمادقا هنوگره یارب اح رد یا
لودج رد .درک هدافتسا هدنیآ ای ل 2
یاهویرانس هصلاخ روط هب
هدش هداد حیضوتSRES
.دنا یویرانس باختنا رضاح شهوژپ رد یویرانس لداعم ًلامع هک تسا تلع نادبA2
RCP8.5
مجنپ شرازگ زا
IPCC
تخوس زا بسانمان هدافتسا رظن زا نیمز هرک دب طیارش میسرت یارب و هدوب ه ،یلیسف یاه
زا شیب یامرگ و تیعمج شیازفا اب هارم
یویرانس باختنا بیترت نیمه هب .تسا هدش یحارط نیمز هرک دح یویرانس لداعم هک تسا تلع نادبB2
مجنپ شرازگ زا RCP6
هدوب IPCC
افتسا اب دوجوم طیارش هب تبسن )هنایمرواخ هقطنم رد لمتحم طیارش نیرتهب( نیمز هرک رتهب طیارش میسرت یارب و د
لداعتم ه
یژولونکت زا ( تسا هدش یحارط تسیز طیحم اب ماگمه یاه
Rogelj et al, 2012
.)
لودج 2 . هصلاخ ا ی زا رانس ی اهو ی SRES
رانس ی اهو SRESی کات
ی د ب ی رتش رب هبنج اه ی داصتقا ی کات ی د ب ی رتش رب هبنج اه ی ز ی تس حم ی ط ی
ند یا ی ارگمه A1
دشر داصتقا ی رس ی ع
(
، A1F1 وA1T )A1B
ازفا ی ش امد ( 4 / 1 ات 4 / 6 هجرد ) B1
هعسوت اپ ی راد ز ی تس حم ی ط ی
ازفا ی ش امد ( 1 / 1 ات 9 / 2 هجرد )
ند یا ی ارگاو A2
هعسوت داصتقا ی هقطنم روحم
ازفا ی ش امد ( 2 ات 4 / 5 هجرد ) B2
هعسوت اپ ی راد ز ی تس حم ی ط ی لحم ی
ازفا ی ش امد ( 4 / 1 ات 8 / 3 هجرد )
لدم
PRECIS
هقطنم میلقا لدم یا
PRECIS
یناکم کیکفت تردق یاراد 25
و یکشخ حطس رد رتمولیک 50
سونایقا حطس رد رتمولیک اب هک تسا اه
9
ات نیمز حطس زا( وج رد هیلا 30
و )رفسوتارتسا هیلا رد یرتمولیک 4
لدم هکبش لخاد رد کاخ قمع رد هیلا
HadAM3H
هفلوم دوخ هک
یوج هدش تفج لدم یوج -
یسونایقا
HadCM3
م یلداه زکرم ی
هیبش ار شراب هلمجنم یمیلقا یاهرتماراپ هدنیآ تیعضو ،دشاب یزاس
یم یجورخ هب یسرتسد زوجم اهنت لدم نیا زا هک تسا رکذ نایاش .دیامن یاهویرانس یاه
نیا .تسا هدش هداد هلاقم نیا نیفلؤم هبSRES
شور لباقمرد یکیمانید شور زا ًلامع لااب یناکم کیکفت تردق هب هجوت اب لدم ه
هداد لامتحا یلاگچ عباوت ای و ینویسرگر یرامآ یا یاه
سایقمزیر یارب ،یخیرات یم هدافتسا یناکم یزاس
سایقمزیر زا لصاح جیاتن رضاح شهوژپ رد .دیامن لدم یکیمانید یزاس
PRECIS
تحت
یمیلقا یاهویرانس وA2
یناکم کیکفت تردق و هنازور ینامز سایقم ردB2
25 دافتسا دروم رتمولیک .تسا هتفرگ رارق ه
هداد یبایزرا یخیرات تدم هاتوک شراب یاه
لدم یارب یناکم و ینامز یزرم طیارش نییعت شیپ تحص اب طبترم لئاسم نیرتمهم زا میلقا رییغت یاه
رد رظن دروم یمیلقا رتماراپ ینیب
یم هدنیآ یسر ناگمه علاطا هب میلقا رییغت زورب هک متسیب نرق متفه ههد زا .دشاب نرق رخاوا زا نیمز هرک یامرگ نتفرگ تدش زا سپ و د
هداد اب راک ماگنه رد یملع قیقحت ره یارب ،مکیو تسیب نرق لیاوا و متسیب زا یعطقم رد ایآ هک تسا هدوب حرطم هغدغد نیا یمیلقا یاه
رضاح رصع
"
یمیلقا یاهرتماراپ زا یکی شهج اب هارمه میلقا رییغت
"
؟ریخ ای تسا هداتفا قافتا رد هک تسا نیا رد عوضوم نیا تیمها
هداد زا هدافتسا اب هک یزرم طیارش فیرعت ،یمیلقا شهج زورب تروص یم ماجنا یخیرات یاه
متسیس و هتفرگنرب رد ار یخیرات هرود مامت دوش
1. Third Assessment Report
بیبح هک هچنآ ریظن .دوش میظنت شهج زورب زا دعب و ینونک یخیرات طیارش هیاپ رب دیاب ( یهوکش و داژن
1397 شهج عوقو و نارهت یارب )
لاس رد یمیلقا 1978
( یهوکش و یبارت ،دندروآ تسدب 1401
هداد یسررب اب ) شراب یخیرات یاه
لاس زا تدم ینلاوط هرود کی رد 1960
ات 2020 شراب هک دنهد ناشن دنتسناوت تشر کیتپونیس هاگتسیا رد لاس رد رهش نیا رد تدم هاتوک یاه
2003 رود و هدش شهج راچد ه
یم کیکفت لباق )ینونک یخیرات هرود( کیدزن و رود یخیرات هرود ود هب دوجوم یخیرات هداد زا هدافتسا اب ققحم ود نیا .دشاب
شراب یاه
شراب دنتسناوت ،هتعاس هس موادت اب کیدزن هرود رد یخیرات موادت اب یاه
( هتعاس هس شراب زا رتکچوک یاه 10
، 20 ، 30 ، 50،40 ، 60 ، 90 ،
120 ، 150 و 180 ینحنم و هدروآ تسدب لاتکرف هیرظن زا هدافتسا اب ار )هقیقد تدش یاه
- تدم - ( یناوارف .دنیامن دیلوت ار تشر رهش )IDF
شراب لیلحت زا لصاح جیاتن یبایزرا و یزرم طیارش فیرعت یارب رضاح هلاقم رد لدم یاه
PRECIS
زا هدنیآ رد هدمآ تسدب یاهIDF
ب هدافتسا ققحم ود نیا طسوت .دمآ لمع ه
شراب دیلوت شراب یور زا تدم هاتوک یاه
یاه 3 لاتکرف شور زا هدافتسا اب هتعاس
شراب دیلوت یارب قیقحت نیا رد دش هراشا هک روطنامه شراب زا تدم هاتوک یاه
هلاقم رد هک یتروص هب لاتکرف شورزا تدم دنلب یاه
(یهوکش و یبارت 1401
سا هدمآ لمع هب هدافتسا دش هئارا ) هداد یلاتکرف راتفر ادتبا شور نیا رد هصلاخ روط هب .ت
یم یبایزرا اه ات ددرگ
هداد هک ددرگ صخشم هداد دروم رد .دنتسه لاتکرف یتلام ای لاتکرفونم اه
راتفر هک دش صخشم تشر کیتپونیس هاگتسیا شراب یاه
هداد قم رییغت اب ندوب لاتکرف ونم طیارش رد .تسا لاتکرف ونم شراب یاه هداد تاعلاطا و تیهام ،سای
یم هدیدرگ ظفح اه نیا رد .ددرگ
هطبار زا هدافتسا اب تلاح
𝐼𝑑= (𝑑
𝐷)𝑛𝐼𝐷
یم ماجنا ینامز لیدبت موادت و دریذپ
یم دیلوت هتعاس هس شراب زا رتکچوک یاه هطبار رد .دندرگ
هدافتسا دروم ،هتعاس هس موادتD
زا رتکچوک هاوخلد موادتd
3
،تعاس
𝐼𝐷
موادت رد رابگر تدش 3
و هتعاس هدیمان سایقم ناوت حلاطصا هبn
یم هداد جنپ ات کی هبترم یاهرواتشگ میسرت زا هک دوش موادت اب شراب یاه
طخ بیش هبساحم و شراب موادت نامز لباقم رد فلتخم یاه
یم تسدب هلصاح .دیآ
ینحنم دیلوت و ینامز یزاس سایقمزیر تدش یاه
- تدم - دنیآ یناوارف ه
سایقم زیر هلحرمود دنیآرف کی رضاح قیقحت رد هدش یحارط ینامز یزاس
یم یا هلحرمود .دشاب زا یشان هدش هداد هعسوت متیروگلا ندش یا
هداد تیهام یم سرتسد رد یاه
موادت نامز هب هجوت اب لوا هلهو رد .دشاب 3
شراب هتعاس هاگتسیا زا هک اه
رارق سرتسد رد کیتپونیس یاه
یم دریگ سایقمزیر دیاب رابکی زا یزاس
3 هرود هب تعاس ات رتکچوک موادت یاه
10 هنازور سایقم هب هجوت اب مود هلهو رد و دریگ تروص هقیقد
هداد یاه شراب لیدبت بیرض دیابRCM
24 شراب لیدبت یارب شهوژپ نیا رد .دوش هدروآ تسدب هتعاس هس هب هتعاس 3
شراب هب هتعاس
هاتوک موادت اب یاه ( یهوکش و یبارت قیقحت رد هدمآ تسدب شور رت
1401 سایقمزیر بیارض و هتفرگ رارق شریذپ دروم ) دیلوت ینامز یزاس
شراب رادقم لاثم ناونع هب هلحرم نیا رد .دندش 10
هقیقد نامه هتعاس هس شراب رادقم هب )لاتکارف شور زا هدش دیلوت ( شراب دادخر ره یا
راکنیا .دش میسقت شراب دادخر تبسن همه زا تیاهن رد و رارکت شراب عیاقو همه یارب
یاه 10 هتعاس هس هب هقیقد نیگنایم هدمآ تسدب ی
هب هتعاس هس شراب لیدبت بیرض ناونع هب نیگنایم نیا .دش هتفرگ 10
هقیقد بیرض راصتخا هب و دش هتفرگ رظن رد یا MT2
یراذگ مان
موادت یارب .دیدرگ م نیمه زین شراب رگید یاه
دش هتفگ هک روطنامه .دش یط ریس
PRECIS
( هنازور ینامز سایقم رد ار شراب 24
)هتعاس
یم تسدب ینحنم دیلوت یارب هکیلاح رد دهد
تدش یاه -
تدم - ( یناوارف هداد هب )IDF
موادت اب شراب یاه بیرض اذل .تسا زاین رتکچوک یاه
لیدبت 24 ناونع اب هتعاس هس هب هتعاس و هدش هدروآ تسدب MT1
سایقمزیر تیاهن رد ینامز لیدبت بیارض برض زا ینامز یزاس
MT1*MT2
ادتبا عقاو رد .تفرگ تروص تبسن مامت نیگنایم هک MT1
شراب هب هتعاس هس شراب یاه 24
یشراب دادخر ره هتعاس
یم موادت لیدبت یارب دشاب 24
هداد هتعاس یاه
PRECIS
ب لیدبت بیارض سپس و دیدرگ لامعا هتعاس هس هب هب هتعاس هس شرا
10 ، 20 ،
30 ، 50،40 ، 60 ، 90 ، 120 ، 150 و 180 نیدب .دش لامعا هقیقد هداد بیترت
موادت اب شراب یاه هرود یارب تدم هاتوک یاه
ه ینونک یخیرات یا
یمیلقا یویرانس ود تحت هدنیآ و )یمیلقا شهج زا سپ(
وA2
ینحنم دیلوت یاربB2
تدش یاه -
تدم - ( یناوارف )IDF
رد .دیدرگ هدامآ
ینحنم همادا تدش یاه
- تدم - ( یناوارف رازفا مرن زا هدافتسا اب )IDF
Hyfran
بختنم یناوارف عیزوت اب روکسا یاک هرامآ یانبمربGEV
موادت یارب هرود ود ره یارب یاه
10 ات 180 تشگزاب هرود و هقیقد یاه
2 ، 5 ، 10 ، 20 ، 25 ، 50 و 100 ب هکنآ یارب .دندش دیلوت هلاس ناوت
حضاو ریوصت بلایس هدنیآ زا یرت
ینحنم ،دروآ تسدب میلقارییغت طیارش ریثأت تحت یرهش یاه یاه
زا لبق ینعی رود یخیرات هرود IDF
ینحنم تیاهن رد .دیدرگ هبساحم زین شهج تدش یاه
- تدم - ( یناوارف هرود رد )IDF
شهج زا سپ( ینونک یخیرات ،رود یخیرات یاه
ماجنا هدنیآ و )یمیلقا هرود نیب فلاتخا دصرد هبساحم اب شراب تدش هسیاقم و دش
.تفریذپ ماجنا اه
هتفای شهوژپ یاه
ینحنم هسیاقم و دیلوت تدش یاه
- تدم - یمیلقا شهج زا دعب و لبق یخیرات یناوارف
یرامآ هرود یط شراب تدش تارییغت یبایزرا 1960
ات 2020 لقا شهج کی یمیلقا تارییغت رثا تحت هک داد ناشن لاس رد یمی
2003 خر
موادت رد شراب تدش شیازفا نآ هجیتن هک تسا هداد هرود همه یارب و فلتخم یاه
یم تشگزاب یاه ( لکش رد هک روطنامه .دشاب
2 هدید )
یم
؛یمیلقا شهج زا سپ( ینونک هرود رد دوش 2004
ات 2020 ( یمیلقا شهج زا شیپ هرود هب تبسن ) 1960
ات 2003 یارب شراب تدش )
هرود تشگزاب دودح رد رتکچوک یاه 75
تشگزاب هرود یارب و دصرد دودح رد رتگرزب یاه
42 ،یهوکش و یبارت( تسا هتفای شیازفا دصرد
1401 .)
لکش 2 )فلا . تدش ینحنم -
تدم - یخیرات هرود یناوارف 1960
- 2003 )ب . تدش ینحنم -
تدم - ینونک هرود یناوارف 2004
- 2020
ینحنم دیلوت تدش یاه
- تدم - هدنیآ یناوارف
هداد یدنب هتسد زا سپ شراب یاه
PRECIS
زا شراب هنیشیب رادقم ،حرط هقطنم یارب هدش جارختسا 2070
ات 2100 لاس ره یارب
هداد هک اجنآ زا سپس .دیدرگ هبساحم زا یجورخ یاه
PRECIS
بیارض ینامز یزاس سایقمزیر یارب ،دنتسه هنازور و MT1
MT2
رگ هبساحم بیرض .دید
لیدبت بیرض هکMT1
24 یم هتعاس هس هب هتعاس شراب مامت تبسن نیگنایم لصاح ،دشاب
هب هتعاس هس یاه
شراب یاه 24 هرود رد شراب دادخر نامه هتعاس 2003
ات 2021 ( رادقم اب ربارب هک تسا 09
/ 0 هنیشیب ریداقم .دمآ تسدب )MT1=
PRECIS
ب و دش برض رادقم نیا رد لاس ره یارب شراب یارب .دیدرگ هبساحم رظانتم هتعاس هس شرا
یاه 10 ، 20 ، 30 ، 50،40 ، 60 ، 90 ، 120 ،
0 50 100 150 200
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
شراب تدش(تعاس رب رتمیلیم)
شراب تدم ( هقیقد )
100 50 25 20 10 5 2
0 50 100 150 200 250
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
شراب تدش(تعاس رب رتمیلیم)
شراب تدم ( هقیقد )
100 50 25 20 10 5 2
ب
افل
ب
150 و 180 بیارض ،هقیقد لودج(MT2
3 لاس یارب هدش سایقم زیر شراب ریداقم و دندش برض هتعاس هس شراب رد ) یاه
2070 ات
2100 ره هنیشیب تدش رظانتم ینامز هرود رب میسقت اب و دندش هبساحم .دمآ تسدب موادت
لودج 3 بیارض . شراب لیدبت یارب MT2
3 موادت هب هتعاس رتکچوک یاه
)هقیقد(موادت نامز 10 20 30 40 50 60 90 120 150 180
بیرض
MT2 0/0186 0/02 0/0214 0/0228 0/0242 0/0256 0/027 0/0284 0/0298 0/0312
هنیشیب همادا رد لاثم ناونع هب ،موادت ره یاه
10 هقیقد یارب ،یا 2070
ات 2100 رازفا مرن زا هدافتسا اب سپس و دندش جارختسا
Hyfran
بختنم یناوارف عیزوت اب یویرانس ود ره یارب یارب )رئوکسا یاک هرامآ یانبمرب(GEV
و A2
B2
موادت رد یاه 10 ات 180
تشگزاب هرود و هقیقد یاه
2 ، 5 ، 10 ، 20 ، 25 ، 50 و 100 ینحنم هلاس یاه
تدش - تدم - ( یناوارف ( لکش .دندش دیلوت )IDF
3 ینحنم ) یاه
تدش - تدم - ( یناوارف یاهویرانس )IDF
وA2
یم ناشن ار هدنیآ هرود رد تشر رهش یاربB2
.دهد
لکش 3 . تدش ینحنم )فلا -
تدم - یویرانس تحت یناوارف تدش ینحنم)ب .A2
- تدم - یویرانس تحت یناوارف B2
0 50 100 150 200 250 300 350 400
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
شراب تدش(تعاس رب رتمیلیم)
شراب تدم ( هقیقد )
100 50 25 20 10 5 2
فلا
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
شراب تدش(تعاس رب رتمیلیم
شراب تدم ( هقیقد )
100 50 25 20 10 5 2
ب
ثحب
رد شراب تدش هسیاقم هدنیآ و یخیرات هرود
لکش رد ( یاه 4 (و ) 5 شراب تدش هسیاقم ) 10
و 60 هقیقد یاهویرانس تحت یا ،A2
؛یمیلقا شهج زا سپ( ینونک یخیرات هرود وB2
2003
ات 2020
؛یمیلقا شهج زا شیپ( رود یخیرات هرود و ) 1960
ات 2003 .تسا هدیدرگ هئارا )
لکش 4 . شراب تدش هسیاقم 10
هقیقد تحت یا یاهویرانس ،A2
یخیرات هرود و رضاح رصع وB2
لکش 5 . شراب تدش هسیاقم 60
هقیقد یاهویرانس تحت یا ،A2
یخیرات هرود و رضاح رصع وB2
یم هظحلام هک روطنامه شراب تدش ،)ینونک یخیرات هرود( یمیلقا شهج زا سپ هرود اب هسیاقم رد ددرگ
تشگزاب هرود یارب اه ه
یا
همه رد فلتخم موادت
یویرانس نینچمه .درک دهاوخ ادیپ شیازفا یهجوت لباق رادقم هب اه B2
ویرانس هب تبسن هک بوطرمA2
بوسحم رت
یم تشگزاب هرود رد ار یرتشیب شراب تدش ،ددرگ گرزب یاه
یم ناشن رت یویرانس رد شراب تدش لاثم ناونع هب .دهد
هب تبسن B2
یویرانس A2
تشگزاب هرود یارب یاه
100 ،هلاس 20 و هلاس 2 بیترت هب هلاس 16
، 12 و 0.75 یم رتشیب دصرد تسدب جیاتن ساسارب .دشاب
یویرانس تحت هدمآ تدش رد ،ینونک یخیرات هرود هب تبسنB2
موادت اب یاه 10
یلا 60 هقیقد شیازفا نیگنایم روط هب یا 75
و یدصرد
موادت یارب یاه
90 یلا 180 هقیقد شیازفا یا 55
ر یدصرد یویرانس رد .تسا هداد خ
موادت یارب زینA2
یاه 10 یلا 60 هقیقد یارب و یا
موادت یاه 90 یلا 180 هقیقد بیترت هب یا 58
و دصرد 40 شیپ هرود هسیاقم نینچمه .تسا هدش هدهاشم شراب تدش رد شیازفا دصرد
تشگزاب هرود یارب هدنیآ هرود اب شهج زا موادت همه یارب و فلتخم یاه
شن اه شیازفا نیگنایم روط هب داد نا 170
یویرانس تحت یدصرد
شیازفا وB2
145 یویرانس تحت یدصرد .داد دهاوخ خر شراب تدش ردA2
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
شراب تدش(تعاس ب رتمیلیم)
تشگزاب هرود (
لاس )
ویرانس B2
ویرانس A2 رضاح رصع یخیرات هرود
0 50 100 150 200 250 300 350
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
شراب تدش(تعاس ب رتمیلیم)
تشگزاب هرود (
لاس )
ویرانس B2
ویرانس A2 رضاح رصع یخیرات هرود
هتفای یبایزرا اه
یبایزرا شراب تدش هک داد ناشن هدمآ لمع هب یاه صخشم روطب .تسا هدش یمیلقا یشهج راچد تشر رهش رد یخیرات تدم هاتوک یاه
یم ناوت ( شهج زا لبق هرود ود هب تشر رهش رد شراب تدش هک تفگ 1960
ات 2002 ( شهج زا دعب و ) 2003
ات 2020 میسقت ،) یدنب
یم شیپ رد لدم درکلمع زا نانیمطا شیازفا یارب هک تسا مزلا هتفای نیا ساسارب .دوش هب هدش یفرعم یزرم طیارش ،هدنیآ رد شراب ینیب
شراب ساسارب اهنت ،نآ هرود یاه
هداد زا و دشاب ینونک یخیرات .دیآ لمع هب رظنفرص نآ زا شیپ یاه
دوجو هداد رد یمیلقا شهج یاه
رد ناریا شراب 50
( یهوکش و یبارت تاقیقحت رد ریخا لاس 1401
بیبح و ) ( یهوکش و داژن 1397
رگید .تسا هتفرگ رارق دیکأت دروم زین )
رد هعلاطم نیارد تیمها زئاح رایسب و صخاش هتکن هرود رد شراب تدش رب یمیلقا تارییغت رثا صوصخ
یخیرات هرود ،رود یخیرات یاه
موادت یارب شراب تدش رد شیازفا نیرتشیب هک تسا نآ هدنیآ و )رضاح رصع ( ینونک زا رتمک یاه
1 هرود و تعاس ات مک تشگزاب یاه
5
س تیریدم ساسا هک تسا نآ رد عوضوم نیا تیمها تلع .داد دهاوخ خر لاس یم اهرابگر عون نیمه یرهش بلای
طابترا نیا رد .دنشاب
بیبح تاعلاطم ( یهوکش و داژن
1397 ( ناراکمه و یکولب ،) 1400
( ناراکمه و زاملیی ،) 2014
یم وسمه رضاح شهوژپ اب ) یلاح رد ،دنشاب
( ناراکمه و ینیسحریم تاعلاطم هک 2013
( ناراکمه و لترام و ) 2021
ب شیازفا هدنیآ هرود یارب ) تشگزاب هرود رد ار شراب تدش رتشی
یاه
موادت و رتگرزب زا رتشیب یاه
1 هدومن شرازگ تعاس .دنا
راب تیمها اب طابترا رد ش
ات تدم هاتوک یاه 1
تشگزاب هرود اب و تعاس زا رتمک یاه
5 هدیدپ رثا رد قیقحت نیا ساسارب هک لاس
نامز ریاس اب هسیاقم رد میلقا رییغت رود و موادت یاه
ه یم رارق رییغت ضرعم رد یهجوت لباق نازیم هب تشگزاب یاه یم دریگ
هک تفگ ناوت
هزاس یحارط نابایخ و تلاحم سایقم رد لیس لرتنک یاه
ات اهنآ یشکهز لباق تحاسم هک ییاه 200
یم راتکه هرود اب انثتسالاب دشاب
ات تشگزاب 5
یم تروص لاس م تیفرظ نییعت یارب درادناتسا نیا .دریذپ
هطوبرم تاسیسأت مامت یحارط ساسا و هدش هدرب راکب اهوربآ نئمط
نابایخ رذگریز هلمجنم یم اه
( دشاب
Brown et al., 1996
.)
هجیتن اهداهنشیپ و یریگ هقطنم میلقا لدم یجورخ جیاتن رضاح شهوژپ رد یا
PRECIS
یناکم کیکفت تردق و هنازور سایقم اب 25
یویرانس ود تحت رتمولیک
یمیلقا وA2
ینحنم جارختسا یاربB2
تدش یاه -
تدم - ( یناوارف ( هدنیآ هرود )IDF
2070 ات 2100 رد .دش هتفرگ راک هب تشر رهش رد )
هلحرم ود یعادبا شور کی زا شهوژپ نیا شراب ادتبا نآ رد هک ینامز یزاس سایقمزیر یارب یا
24 هس زا سپس و هتعاس هس هب هتعاس
موادت هب هتعاس مزیر رتکچوک یاه
یم سایق ینحنم دیلوت راک نیا لصاح .دیدرگ هدافتسا ،دوش
تدش یاه -
تدم - ( یناوارف زا رثأتم )IDF
موادت یارب تشر رهش رد هدنیآ هرود یارب یمیلقا تارییغت ( یاه
10 ، 20 ، 30 ، 50،40 ، 60 ، 90 ، 120 ، 150 و 180 تشگزاب هرود و )هقیقد یاه
( 2 ، 5 ، 10 ، 20 ، 25 ، 50 و 100 یبایزرا .دوب ) شراب تدش هک داد ناشن هدمآ لمع هب یاه
راچد تشر رهش رد یخیرات تدم هاتوک یاه
شراب طقف یزرم طیارش حیحص لامعا یارب ساسا نیارب .تسا هدش یمیلقا یشهج ( شهج زا دعب تدم هاتوک یاه
2003 ات 2020 ینعی )
د مهم هجیتن .دندیدرگ یفرعم لدم هب ینیب شیپ یارب ینونک یخیرات هرود مه و رضاح رصع رد مه هک دوب نآ هعلاطم نیا زا لصاح رگی
موادت رد صوصخ هب شراب تدش هدنیآ هرود رد .تسا هتشاد یریگمشچ شیازفا میلقا رییغت رثا تحت تعاس کی زا رتمک تدم هاتوک یاه
هزاس یحارط رد ار دربراک نیرتشیب اهرابگر عون نیا هکنیا اب هجوت اب لایس تیاده و لرتنک یاه
یناسرزورب و یرگنزاب دنراد یرهش ب
ینحنم تدش یاه -
تدم - ( یناوارف هجیتن کی رد .تسا یرورض )IDF
یم یلک یریگ ینحنم هسیاقم هک تفگ ناوت
تدش یاه -
تدم - رف یناوا
(
؛یمیلقا شهج زا سپ( ینونک هرود رد مه شهوژپ نیا رد هدمآ تسدب )IDF
2003 ات 2020 ( هدنیآ هرود یارب مه و ) 2070
ات 2100 )
تخاسریز هک دنتسه نآ زا یکاح بآ یروآ عمج هکبش دننام یرهش بلایس یتیریدم یاه
یم حلاصا دنمزاین تشر رهش یحطس یاه .دنشاب
تسد تروص رد لاح نیع رد و ددرگ دییات هلصاح جیاتن و دوش یناسر زورب راب کی لاس دنچ ره هعلاطم دروم هقطنم یارب قیقحت نیا رگا شم جیاتن هب نتفای میلقا و قطانم رگید رد هبا
یم اه هزاس یارجا و یحارط رد هدافتسا دروم یاهدرادناتسا تسا مزلا هک تفگ ناوت یاه
بلایس لاقتنا و فارحنا ،لرتنک .دنوش هتشون ون زا هکنیا ای و هتفرگ رارق یرگنزاب دروم یرهش یاه
"
چیه عفانم ضراعت هنوگ درادن دوجو ناگدنسیون نیب
"
عبانم فیرش و یدهم ،یلضاف ؛اده ،یکولب ( یدهم ،هداز
1400 .) یسررب ریثأت رییغت میلقا تحت یاهویرانس راشتنا
رب ینحنم یاه تدش - تدم - یناوارف شراب