هرود
24 هرامش
3 زییاپ 1 140
هحفص یاه 918 - 903
DOI: 10.22059/jci.2021.321904.2535
:یشهوژپ هلاقم
یدشر راتفر هعلاطم ایوتسا
یتسیزریغ و یتسیز یاهروتیسیلا ریثأت تحت کینوپوردیه طیارش رد
یدمحا حدام مساق میظع ،1
2داژن روپنابرق روصنم ،* 3
1 یرتکد یوجشناد .
، ،ینابغاب هورگ
،ناگرگ یعیبط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،یهایگ دیلوت هدکشناد
،ناگرگ ناریا .
2
،ناگرگ یعیبط عبانم و یزرواشک مولع هاگشناد ،یهایگ دیلوت هدکشناد ،ینابغاب هورگ ،رایشناد .
،ناگرگ ناریا .
3 . داتسا هورگ ، ییوراد ناهایگ
،
،تسیز طیحم و یزرواشک هدکشناد
،کارا هاگشناد
،کارا ناریا .
:هلاقم تفایرد خیرات 16
/ 04 / 1400 :هلاقم شریذپ خیرات
25 / 06 / 1400
هدیکچ هب رب یتسیزریغ و یتسیز یاهروتیسیلا یخرب رثا یسررب روظنم هبنج
یاه ایوتسا ییوراد هایگ یکیژولوفروم روش بآ اب رامیت رد
، هعلاطم یا هب تروص
حرط بلاق رد لیروتکاف
ًلاماک رارکت شش اب یفداصت نانیمطا لوصح یارب .دش ماجنا کینوپوردیه تشک و هناخلگ طیارش رد
شیب رت راب یارب شیامزآ ،
یاهرامیت .دش رارکت زین مود شهوژپ
لماش رضاح چراق
یزاسادج تیفودنا یاه ،دهاش حطس هس رد( رادخرس زا هدش
،TB20 TB2-3 رامیت ،)
لولحم ،دهاش حطس هس رد( نینوتلام اب یشاپ مین
و صلاخ نینوتلام رلاومورکیم مین
هراصع رلاومورکیم Thymus vulgaris
یروش حطس هس و ) NaCl
طسوتم یروش ،یروش نودب(
80 یلیم رلاوم دایز یروش و 150
یلیم یرایبآ بآ رلاوم )
دوب . ناهایگ یشیامزآ رظن هطقن زا تافص
یکیژولوفروم
یسرربدروم تفرگ رارق
دن . دوبهب رب تیفودنا و نینوتلام تبثم رثا رگنایب جیاتن شیامزآ ود ره رد یگژیو
یاه شنت تحت )ربارب ود ات کی( هایگ یدشر
تیفودنا چراق و نشیوآ هراصع دربراک و یروش نودب طیارش رد ،دوجو نیا اب .دوب یروش رثکا .دش هدهاشم دشر هجیتن نیرتهبTB20
تافص ه م نوچ
تیفودنا چراق و نشیوآ دربراک و روش ریغ طیارش رد گرب کشخ و رت نزو ،گرب دادعت ،عافترا هب تبسن و هتشاد رارق دوخ نازیم نیرتلااب ردTB20
هب تیفودنا و نینوتلام تبثم تارثا هب هجوتاب .دنتشاد یربارب مین و کی یبیرقت شیازفا دهاش هنومن هژیو
یم داهنشیپ ،TB20 ک دوش
ناهایگ هراصع زا ه
هب نینوتلام یواح .دوش هدافتسا روش طیارش رد ایوتسا تشک رد یتظافح رامیت ناونع
دیلک هژاو اه : تیفودنا یچراق یاه
، شنت ،یطیحم یاه رادخرس
دشر کرحم ،ییوراد ناهایگ ، .
Study on the Growth Behavior of Stevia Affected by Biotic and Abiotic Elicitors in Hydroponic Conditions
Madeh Ahmadi1, Azim Ghasemnezhad2*, Mansour Ghorbanpour3
1. Ph.D. Student, Department of Horticulture, Faculty of Plant Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
2. Associate Professor, Department of Horticulture, Faculty of Plant Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
3. Professor, Department of Medicinal plants, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Arak University, Arak, Iran.
Received: July 7, 2021 Accepted: September 16, 2021
Abstract
In order to investigate the effect of some biotic and abiotic elicitors on yield and yield components of stevia plant under different salinity stress, the present study has been perfoemed as a factorial experiment based on the randomized complete design with six replications. It has taken place in a greenhouse under hydroponic and conditions in two consequential experiments. Endophytic fungi isolated from yew (at three levels of control, TB20, TB2-3), foliar treatment with melatonin (at three levels of control, 0.5 μM melatonin tablets, and 0.5 μM Thymus vulgaris extract), and three salinity levels (without salinity, medium salinity 80mM, and high salinity 150mM) have incorporated the present experiments’ treatments. The experimental plants have been investigated based on morphological parameters. In both experiments, results show a positive effect of melatonin and endophytic fungi on characteristics of plant growth’s improvement (one to two times) under salinity stress. Nevertheless, the best growth conditions have been observed in low salinity levels, using thyme extract and TB20 endophytic fungus.
Most traits of stevia plant in non-saline conditions along with thyme extract and endophytic fungus TB20 have been at their highest, showing an increase of approximately 1.5 folds, compared to the control.Due to the positive effects of melatonin and endophytes, especially TB20, it is recommended to use melatonin-containing plant extracts as a protective treatment in stevia cultivation in saline conditions.
Keywords: Endophytic fungi, environmental stresses, growth stimulant, medicinal plants, yew.
1 . همدقم هایگ ایوتسا ی
یفلع و هلاسدنچ هداوناخ زا
تسا هسارتسآ
(
Barroso et al., 2016
،هزورما .) تیمها
یناهج ایوتسا
هب لیلد دوجو گرب یاه نآ نیریش تسا
هک هب روط یتنس
رد
،نپاژ
،هرک نیچ و یاکیرمآ یبونج
هدافتسا یم دوش .
ینیریش ایوتسا هب لیلد دوجو نآ رد دوجوم یاهدیزوکیلگ
تسا دنتسه بآ رد للاح تابیکرت نیا و
250 ات 300
ربارب نیریش رت زا دنق یلومعم دنتسه (
Ramesh et al.,
.)2015
یگژیو زا ید یاه
ایوتسا هایگ رگ ساسح
ندوب هب
یروش تسا نآ دودحم هنماد و
7pH
- 6 / 5 یارب دشر نآ
هدیا آ ل ( تسا
Ferrazzano et al., 2015
.)
شور اه ی فلتخم ی هب ازفاروظنم ی تسیز ش و هدوت
لوباتم ی ت اه ی ییوراد ناهایگ یدشر بولطمان طیارش رد
دراد دربراک یروش هلمج زا ک
ه هدافتسا زا لا ی س ی روت یکی اه
زا مهم رت تساهنآ نی .
ساسارب یم روتیسیلا ،فیرعت دناوت
و یتسیز لماع کی ی
ا یتسیزریغ دشاب
هب هک تروص
و میقتسم میقتسمریغ
و هایگ ینمیا متسیس کیرحت ببس
یم هیوناث تیلوباتم دیلوت دوش
Zhao et al., 2005(
شنت .)
هدمع زا هایگ رد یروش شنت نیرت
یاه یتسیزریغ هک تسا
بیسآ داجیا ببس یاه
رد ویتادیسکا و ینوی ،یزمسا
یم ناهایگ ثعاب ناهایگ دشر طیحم رد یروش .دوش
مهرب هیذغت لداعت ندز هب و یا
شرتسگ شهاک نآ لابند
قیرط زا بآ بذج رد هایگ ییاناوت شهاک ،هشیر و گرب دنیارف دشر شهاک عومجم رد و زمسا یم
دوش زا هک
حضاو خساپ نیرت ه
تسا یروش شنت ربارب رد هایگ یا
Ahmadi et al., 2016( Tabatabaii et al. .)
( )2014
لاهن یکیژولوفروم تافص یرایبآ طیارش رد ناغادغاد یاه
هتفای دندومن یسررب ار روش بآ اب شهاک رگنایب اه
ینعم ،گرب حطس ،گرب دادعت لماش یشیور تافص یراد
دهاش هب تبسن ،یعافترا و یرطق شیور .دوب
شنت ربارب رد تمواقم تهج ناهایگ هدراو یاه
مسیناکم میظنت عمجت دننام یفلتخم یاه هدننک
یزمسا یاه
لاعف و س ندرک ی تنآ عافد متس ی
اک س ی و یمیزنآ یناد
( دنراد رایتخا رد ار یمیزنآریغ
Namrudi et al., 2014
.)
هک تسا یروناج و یهایگ مهم تابیکرت هلمج زا نینوتلام رد نیارف د دراد یمهم شقن هایگ یتسیز (
Marino &
Hernandez, 2014
.) بیکرت نیا ناهایگ رد طخ
مدقم
هلباقم اب شنت ویتادیسکا تسا
و ریاس یتنآ نادیسکا اه
هب تروص نابیتشپ دعب زا نینوتلام دراو
لمع یم دنوش و
نینوتلام هب
لیلد هناگود تعیبط (
تیصاخ یتسودبآ
و
یبرچ یتسود ) نیب رد یمامت یتنآ نادیسکا یعیبط یاه
،
یاراد شیب رت نی ییاناوت و تیفرظ یتنآ ینادیسکا هدوب
مه نینچ هب ار نینوتلام میظنت ناونع
یهایگ دشر هدننک
یم تمسق رد نینوتلام ناهایگ رد .دنناد فلتخم یاه
( دراد دوجو
Arnao & Hernandez-Ruiz, 2018 .)
مزیناگراورکیم تفاب رد تیفودنا یاه
یاه هایگ هدنز
اب لباقتم طباور زا یعیسو هنماد رد و هتفای رارقتسا نابزیم یرامیب لکش ات یتسیزمه زا هایگ از
دنتسه ریگرد (
Waller
et al., 2005
.) نامه کاخ هب لاصتا اب اهزیروکیام هک هنوگ
ببس شیازفا و کاخ رد بآ یرادهگن تیفرظ شیازفا
م یرادهگن و یلآ داوم هیزجت ،کاخ لخلخت رد ییاذغ داو
کاخ یم دنوش (
Ansari et al., 2013
) تیفودنا ، زین اه
هب و میقتسم لکش میقتسمریغ
تیریدم اب دنیارف
یتسیز یاه
هب هایگ تیلوباتم مسیلوباتم هژیو رد یتایح شقن هیوناث یاه
اقب ی هب .دنراد نابزیم هایگ لاثم ناونع
، تیفودنا ببس اه
شنت هب تمواقم یاه
هدنزریغ مه وچ ن ( یکشخ
Cheplick
& Cho, 2003
( نیگنس تازلف ،)
Monneta et al., 2001
)
( یروش و
Waller et al., 2005
یم ) تیفودنا .دنوش یاه
هب یهایگ و لرتنک رد یمهم شقن نآ یچراق عاونا هژیو
دنراد نابزیم هایگ رب ازیرامیب لماوع زا یشان بیسآ شهاک (
Kusari, 2008
.)
هک تسا هدش هداد ناشن تیفودنا
زتنسویب رد اه
تیلوباتم ناهایگ رد هیوناث یاه رثؤم
دن . مه نینچ
تیفودنا هب ،یهایگ یاه چراق هژیو
شهاک و لرتنک رد ،اه
بیسآ یرامیب لماوع زا یشان یاه شقن نابزیم ناهایگ هب از
هب ازس ( دنراد یی
Zaiyou et al., 2017
.)
Serfling et al.
( )2007
بذج اب چراق هک دندرک شرازگ ، شیب
رت داوم
شنت هب هایگ لمحت ،ییاذغ هداد دوبهب ار یروش و ییامد ،یبآ
مه و اقلا هایگ رد ار کیمتسیس تمواقم نینچ و هدومن
ببس
یرامیب لماوع هب هایگ تمواقم شیازفا تازلف و تارشح ،از
یم نیگنس .دوش
هب تیفودنا لیسناتپ تخانش لیلد نیمه د اه
ر
تیمها یاراد تخس طیارش رد ناهایگ یدشر تیریدم .تسا روش بآ اب دح زا شیب یرایبآ و
بسانمان یشکهز
یم کاخ یروش شیازفا ببس کاخ دوش
. ییوراد ناهایگ
بوسحم تخس طیارش رد تشک یارب یبسانم نیزگیاج یم .دنوش نیا زا ناهایگ دشر فلتخم لحارم هعلاطم ور
ییوراد یروش شنت طیارش رد هژیو تیمها
تیریدم رد یا
شهاک و یعارز راثآ
هایگ دیلوت و دشر رب شنت یفنم ی
.دراد
نیا اب دوجو اب ایوتسا هلمج زا ییوراد ناهایگ زا یخرب لاح .دنتسین لمحتم کاخ و بآ یروش هب تبسن ،دایز تیمها
یسررب رضاح کرحم رثا یسررب فده اب یتسیز یاه
چراق(
یزاسادج تیفودنا یاه هدش
یتسیزریغ و )رادخرس زا
طیارش رد ایوتسا دشر دوبهب رب )یروش شنت و نینوتلام(
.تسا هدش ارجا و یحارط روش
2 . شور و داوم اه
شهوژپ رضاح هب تروص شیامزآ حرط بلاق رد لیروتکاف
ًلاماک یزرواشک مولع هاگشناد رد رارکت شش رد یفداصت
ناگرگ یعیبط عبانم و هب
تروص کینوپوردیه رد
طیارش
ییامد طیارش اب هناخلگ 25
- 27 هجرد یتناس دارگ تیعضو ،
ییانشور 16:8
و بش و زور مه
نینچ یبسن تبوطر 70
دش ماجنا دصرد
، ود شیامزآ اهرامیت رثا زا نانیمطا یارب
.تسا هدش ماجنا هبترم 2
. 1 یهایگ داوم .
هملق هشیر یاه ایوتسا هدش راد
Stevia rebaudiana (
Bertoni
.دش هیهت هیمورا هایگ نیرز تکرش زا)
2 . 2 چراق حیقلت و تشک . تیفودنا یاه
هب روظنم ایوتسا ینابزیم تیلباق یسررب ،
چراق یاه
یزاسادج رادخرس هشیر زا هدش
صلاخ زا سپ و یزاس
ییاسانش طیحم رد
Potato Dexteose Agar (PDA)
رد
نلرا رد لیرتسا طیارش تشک ریام
یکشت زا سپ .دندش ل
تسیز یفاک هدوت ،چراق
نلرا تایوتحم ریام
دش رتلیف نییعت
تظلغ رد روپسا نویسناپسوس
زا هدافتسا اب ملا
رتموتیسومه ییامنگرزب اب یرون پوکسورکیم و
40 ماجنا
دش (
Drüge et al., 2007
) هملق هشیر و هزات یاه
هشیر هب هدشراد مویلسیم رد تعاس هس تدم
یواح تظلغ
107
× 12 روپسا لیم ره رد ی
سپس .دندش رامیت رتیل
هملق هشیر یاه هدشراد
نادلگ رد یاه
زیاس تفه یواح
تشک تیلرپ و تیپوکوک دندش
هشیر ناهایگ . سپ هدشراد
چراق اب حیقلت لمع ماجنا زا یاه
هناخلگ رد رظندروم ات
تشادرب نامز یرادهگن
.دندش
2 . 3 یاهرامیت . هدافتسادروم
رد شهوژپ س هس زا رضاح یروش حط
( ینعی دهاش نودب
،یروش یروش طسوتم 80 یلیم رلاوم و یروش دایز 150
یلیم رلاوم ) دشر کرحم یچراق تیفودنا حطس هس و
( ( تیلوباتم کرحم و )TB20 TB2-3
دهاش هارمه هب )
( )تیفودنا چراق نودب(
Ghasemnezhad et al., 2020
و )
مه نینچ نینوتلام رامیت دهاش( حطس هس رد
نودب
نینوتلام ، 5 / 0 هراصع و صلاخ نینوتلام رلاومورکیم
نشیوآ تظلغ رد 5
/ 0 )رلاومورکیم دش هدافتسا
. تهج
میدس دیرلک زا یرایبآ بآ یروش فلتخم حوطس نییعت ( یللجم ییایمیش تکرش صلاخ
Mojajali CO, Iran
)
یسررب .دش هدافتسا یهایگ عبانم زا نشیوآ هک داد ناشن اه
نوتلام زا ینغ ( تسا نی
Stege et al., 2010
نینوتلام .)
صرق زا صلاخ یداهنشیپ شور هب نینوتلام یواح یاه
Veerendra et al.
2016 (
هراصع هیهت یارب .دش هیهت )
لوناتم للاح زا نشیوآ و نینوتلام 70
تبسن هب دصرد 1:10
( دش هدافتسا کشخ هدام و للاح
Zhao et al., 2012
.)
تظلغ ینوتلام فلتخم یاه ن
نشیوآ و هب
تروص
لولحم یشاپ یروش هب تمواقم شیازفا فده اب تبون هس رد
دش ماجنا هتفه کی هلصاف هب تبون ره و لولحم نیلوا .
یشاپ
ماجنا هایگ رارقتسا زا نانیمطا و تشاک زا دعب هتفه کی رد .دش مه رامیت اب رظندم یروش حوطس لولحم و یروش نامز
یم لامعا دنلگوه ییاذغ هدش
،رامیت لامعا زا لبق .تسا
یا اب یروش حطس یس
هزادنا رتم مه و هدش یریگ زا دعب نینچ
هزادنا زین نادلگ ره باسپ یروش نازیم رامیت لامعا یریگ
یم هب .دش حطس هب هجوت اب و کمن عمجت زا یریگولج روظنم
.دش ماجنا یرایبآ بآ اب ناهایگ رامیت باسپ یروش
2 . 4 ناهایگ رارقتسا .
یگ نادلگ رد ناها یاه
عافترا اب 15 هناهد رطق و 20
یواح
لوط رد و هدش تشک تیلرپ و تیپوکوک زا یطولخم دشر هرود دنلگوه لولحم اب
)لارام هنیزبس تکرش(
هیذغت
تسیز لیکشت زا سپ ناهایگ .دندش یفاک هدوت
زا لبق و
لگ روهظ هطقن زا
یگژیو رظن هلمج زا یکیژولوفروم یاه
رکیپ درکلمع عافترا ،گرب درکلمع ،یشیور
، و لوط
دادعت ،گرب دادعت ،یعرف و یلصا هقاس رطق ،گرب ضرع گرب لیفورلک ،یعرف هخاش هاگتسد اب(
)SPAD
حطس و
هژیو گرب رد )گرب کشخ نزو هب گرب حطس تبسن(
یهدلگ عورش هیلوا نامز یسرربدروم
.دنتفرگ رارق
2 . 5 . هداد زیلانآ اه
هداد زیلانآ دعب اه لامرن زا نانیمطا زا زا هدافتسا اب اهاتید ندوب
مرن رازفا
(SAS هخسن 9
هدش ماجنا )
نیگنایم هسیاقم و زا اه
ینعم حطس لقادح نومزآ ( یراد
ماجنا )LSD
دش .
3 . جیاتن ثحب و
یسررب اب یتسیزمه تیلباق ایوتسا هک داد ناشن اه
تیفودنا اه هعلاطمدروم ی ار
و هتشاد رامیت زا هدافتسا
رب یتبثم تارثا نینوتلام هایگ یکیژولوفروم تافص
.تشاد
هب یروط صخاش زا یخرب هک اب هسیاقم رد ایوتسا یدشر یاه
ینعم و تبثم تارییغت دهاش تشاد یراد
توافت دوجو .
ینعم یم ار شیامزآ ود نیب راد رد امد یعطقم شیازفا هب ناوت
ن .تسناد طبترم لوا شیامزآ لوط رثا سنایراو هیزجت جیات
( لودج رد ایوتسا هایگ رب یشیامزآ یاهرامیت 1
.تسا هدمآ )
نامه لوادج( سنایراو هیزجت جیاتن رد هک هنوگ 1
)
بلغا ،تسا هدمآ هزادنا یاهرتماراپ
یریگ ود رد هدش
شیامزآ تحت
ریثأت و نینوتلام و یروش یاهرامیت
چراق یاه تیفودنا .دنتشاد رارق
شیامزآ رد مامت ،لوا
هزادنا تافص یریگ
هب هدش تحت هک گرب هژیو نزو زا ریغ
ریثأت هب ،تشادن رارق یروش حطس ینعم روط
تحت یراد
ریثأت هک تسا یلاح رد نیا .دنتفرگ رارق اهرامیت هداس رثا
تحت تفص نیا مود شیامزآ رد ریثأت
چیه اهرامیت زا مادک
.تشادن رارق نینوتلام و یروش لباقتم رثا
رد بلغا
اهرتماراپ هب
زا ریغ یعرف هخاش دادعت ینعم
دوب راد . رد نیا
هک تسا یلاح رب نینوتلام و یروش رامیت لباقتم رثا
مود شیامزآ رد گرب هژیو نزو و لیفورلک یاهرتماراپ توافت ینعم راد لودج( درکن داجیا 1
).
مه نینچ ره رد
هزادنا تافص بلغا شیامزآ ود یریگ
تحت هدش ریثأت
رثا
تیفودنا و یروش لباقتم دنتشاد رارق
. ،دوجو نیا اب دادعت
تحت شیامزآ ود ره رد گرب هژیو نزو و یعرف هخاش ریثأت رثا روکذم تشادن رارق رد زین گرب دادعت و عافترا و
ینعم فلاتخا مود شیامزآ دادن ناشن یراد
لودج( دن 1
.)
رب تیفودنا و نینوتلام لباقتم رثا یفورلک ،عافترا
نزو و ل
شیامزآ ود ره رد گرب رت ینعم
راد لودج( دوب 1
).
لباقم رد
گرب هژیو نزو رارق قوف لباقتم رثا ریثأت تحت
تشادن
لودج(
1 ) مه . هخاش دادعت رب تیفودنا و نینوتلام نینچ
مه و لوا شیامزآ رد گرب کشخ نزو و یعرف دادعت نینچ
مود شیامزآ رد گرب ینعم توافت
ج( دنتشادن یراد لود
1 .)
هس لباقتم رثا شیامزآ ود ره رد اهرامیت هناگ
نازیم رب
لیفورلک ینعم ایوتسا هایگ
دوب راد . یدوجو اب رد هک
توافت مود شیامزآ ینعم
یراد و یعرف هخاش دادعت رد
گرب هژیو نزو اب ،دشن هدهاشم
نیا لاح عافترا و هتوب
تحت مود شیامزآ رد گرب دادعت ریثأت
هس تارثا رارق هناگ
.تفرگن مه نینچ لوا شیامزآ رد تحت گرب کشخ نزو
ریثأت هس تارثا نیا تشادن رارق هناگ
لودج(
1 .)
تحت ریثأت رثا لباقتم هس لوا شیامزآ رد هناگ
شیب رت نی ریثأت دهاش حطسرامیت رد عافترا رب تبثم یراذگ
هب )روش ریغ( یروش چراق و نشیوآ هراصع هارمه
TB20
اشم ( دش هده 58
یتناس )رتم مه نینچ نیرتلااب رامیت رد
هب یروش حطس چراق و نینوتلام یاهدهاش هارمه
مک رت نی
عافترا هب تسد ( دمآ 20 یتناس لکش( )رتم 1
- .)تسار رد
هناگود نیگنایم هسیاقم رثا هب هجوتاب زین مود شیامزآ اهرامیت
شیب رت دهاش یاهرامیت رد ایوتسا هایگ عافترا نی
روش ( نشیوآ هراصع اب چراق و ی 50
یتناس و )رتم
مه نینچ مک رت ( نی 25 - 20 یتناس رد عافترا نازیم )رتم
دهاش اب چراق دهاش و یروش حطس نیرتلااب یاهرامیت لکش( دش هدهاشم نینوتلام 1
- .)پچ
یروش شنت یکی
زا مهم رت شنت نی یطیحم یاه ناهایگ
( تسا
Setayeshmehr & Esmaeilzadeh, 2013
.) نیا
هب عوضوم کشخ قطانم رد ییوراد ناهایگ دیلوت رد هژیو
تیمها زا شیب
رت ( تسا رادروخرب ی
Ganjali et al.,
.)2017
رثا اب یروش ینوی یراذگ
هب هژیو نوی یگدنرادزاب
زین و میدس مک
ندرک یزمسا راشف ریثأت
و دشر رد یفنم
لولس میسقت یمتسیرم یاه
دشر شهاک ببس و هتشاذگ
یشیور یم ( دوش
Demir Kaya et al., 2006
رد .) هزرم هایگ
هک دش هداد ناشن یروش
یلوط دشر هزرم
یروش ریثأت تحت
هب .تفای شهاک یروط
ات یروش شیازفا اب هک 6
یلیم رب سوم
یتناس رتم ینعم شهاک یلوط دشر رد دهاش هب تبسن یراد
دش هدهاشم یشیامزآ ناهایگ (
Fanaiee & Nejatzadeh,
.)2017
تسا هدش شرازگ ترذ هایگ رد زین یهباشم جیاتن (
Omrani & Moharramnejad, 2018
.)
لودج 1 . سنایراو هیزجت گرب هژیو نزو و گرب کشخ و رت نزو ،لیفورلک ،گرب دادعت ،یعرف هخاش دادعت ،عافترا رب اهرامیت رثا
هب ایوتسا هایگ مود و لوا شیامزآ رد بیترت
تارییغت عبانم یدازآ هجرد
عافترا یعرف هخاش دادعت
گرب دادعت
لوا شیامزآ مود شیامزآ
لوا شیامزآ شیامزآ
مود لوا شیامزآ شیامزآ
مود
شیامزآ 1
448/3**
4/83**
7014/5**
یروش 2
04 / 1656 **
6 / 2149 **
49 / 11 **
5 / 4 **
26011**
8 / 20160 **
نینوتلام 2
04 / 828 **
3 / 761 **
42 / 2 **
4 / 1 **
9 / 1881 **
7 / 778 **
تیفودنا 2
26 / 895 **
1 / 914 **
16 / 4 **
6 / 1 **
03 / 4320 **
4 / 4050 **
یروش × نینوتلام 4
85 / 24 **
7 / 26 **
18 / 0 ns 1
/ 0 ns 09
/ 118 **
8 / 227 *
یروش × تیفودنا 4
19 / 7 * 8
/ 9 ns 36
/ 0 ns 1
/ 0 ns 1
/ 248 **
9 / 70 ns
نینوتلام × تیفودنا 4
57 / 56 **
2 / 27 **
12 / 0 ns 2
/ 1 **
6 / 233 **
1 / 91 ns
یروش × نینوتلام × تیفودنا 8
31 / 3 * 2
/ 3 ns 47
/ 0 ns 4
/ 0 ns 6
/ 95 **
3 / 91 ns
اطخ 31
/ 2 7
/ 4 23
/ 0 24
/ 0 3
/ 55 91
/ 66
تارییغت بیرض 16
/ 4 5
/ 6 13/7
5 / 16 2
/ 12 03
/ 13
**
و * ، : ns
ینعم رد یراد حطس لامتحا 1 و 5 دصرد نودب و ینعم رثا راد .
همادا لودج 1 . سنایراو هیزجت هژیو نزو و گرب کشخ و رت نزو ،لیفورلک ،گرب دادعت ،یعرف هخاش دادعت ،عافترا رب اهرامیت رثا
هب ایوتسا هایگ گرب مود و لوا شیامزآ رد بیترت
تارییغت عبانم یدازآ هجرد
( لیفورلک )SPAD
گرب رت نزو گرب کشخ نزو
گرب هژیو نزو
لوا شیامزآ مود شیامزآ
لوا شیامزآ مود شیامزآ
لوا شیامزآ مود شیامزآ
لوا شیامزآ مود شیامزآ
شیامزآ 1
237/1**
1813/3**
1045/6**
11/03ns
یروش 2
64 / 2416 **
1 / 2002 **
90 / 8734 **
1 / 6809 **
35 / 1645 **
1286**
48 / 4 **
27 / 15 ns
نینوتلام 2
79 / 139 **
8 / 181 **
79 / 428 **
3 / 1108 **
84 / 203 **
2 / 266 **
35 / 0 ns 9
/ 18 ns
تیفودنا 2
01 / 192 **
8 / 356 **
79 / 2231 **
4 / 2467 **
42 / 445 **
3 / 665 **
19 / 0 ns 3
/ 23 ns
یروش × نینوتلام 4
22 / 45 **
7 / 5 ns 85
/ 18 **
5 / 36 * 33
/ 41 * 6
/ 45 **
58 / 1 * 1
/ 18 ns
یروش × تیفودنا 4
27 / 1 **
1 / 7 **
23 / 7 **
9 / 21 **
35 / 17 * 8
/ 54 **
19 / 1 ns 97
/ 19 ns
نینوتلام × تیفودنا 4
86 / 7 **
7 / 17 **
85 / 9 * 9
/ 46 * 77
/ 29 ns 5
/ 34 **
11 / 0 ns 25
/ 17 ns
یروش × نینوتلام × تیفودنا 8
51 / 11 **
3 / 16 **
71 / 7 * 8
/ 11 ns 70
/ 8 ns 6
/ 9 ns 42
/ 0 ns 51
/ 14 ns
اطخ 62
/ 1 49 / 3 01 / 3 7 / 12 27
/ 12 09
/ 5 53 / 0 13 / 0
تارییغت بیرض 69
/ 3 84 / 5 79 / 2 46 / 6 71 / 12 03 / 10 27 / 17 01 / 11
و * ،**
ینعم :ns
یراد لامتحا حطس رد 1
و 5 ینعم رثا نودب و دصرد .راد
لکش 1 هس لباقتم رثا . رب فلتخم یاهرامیت هناگ ود لباقتم رثا ،)تسار( ایوتسا هایگ عافترا نازیم رب لوا شیامزآ رد اهرامیت هناگ
مود شیامزآ رد عافترا )پچ(
رب یروش شنت تارییغت ببس یزمسا لیسناتپ
ب ر مه و لولس سناسژروت شهاک ،هایگ بآ لداعت ندز
دشر زا یریگولج ییاهن
هایگ یم دوش (
Ashraf, 2009
.)
Shahverdi et al.
( )2019
هک دندرک شرازگ هایگ عافترا
ایوتسا هب .تفای شهاک یروش شنت طیارش تحت یروط
هک
دهاش رامیت رد شیب
رت روش حطس نیرتلااب رد و نی ی
مک رت ریاس جیاتن اب جیاتن نیا هک دش هدهاشم عافترا نی
شهوژپ نارگ تشاد یناوخمه زین
Ahmadi et al., ( )2016
. رثا اب یروش ینوی یراذگ
هب هژیو نوی یگدنرادزاب
زین و میدس مک
ندرک یزمسا راشف ریثأت
و دشر رد یفنم
لولس میسقت یمتسیرم یاه
شهاک ثعاب نیا و هتشاذگ
یشیور دشر یم
( دوش
Demir Kaya et al., 2006
.)
حیقلت اب چراق زیروکیم شیازفا ببس
عافترا هایگ
هجوگ یگنرف هدش هک تسا نکمم لیلد
نآ بذج یفاک بآ و
رصانع ییاذغ طسوت فیه یاه یچراق فارطا هشیر دشاب
(
Alkaraki & Hamnad, 2001
.)
Saleh & Al-Garni
( )2006
دوخ شرازگ رد زین شیازفا
عافترا و هخاش دادعت
یبناج روضح زا یشان ار ازیروکیام
.دندرک نایب
Dolatabadi
& Mohammadi Goltapeh
( )2010
هک دندرک شرازگ عانعن
حیقلت نشیوآ و یلفلف چراق اب هدش
یاه تیفودنا
Vermifera
sebacina
و
Piriformosporaindica
دشر و عافترا یاراد
و دندوب دهاش هب تبسن یرتهب مه
نینچ رظن زا رد هرگ دادعت
نشیوآ رد هخاش دادعت و یلفلف عانعن ینعم شیازفا
ار یراد
.داد ناشن نینوتلام رامیت زا هدافتسا یداع طیارش رد هک دش نایب
ویتا ناهایگ رد هشیر دشر کیرحت بجوم هل
(
Brassicajuncea
) ( دش
Chen et al., 2012
مه .) رد ،نینچ
هشیر کیرحت ثعاب نینوتلام رگید یشهوژپ رد ییاز
هنومنزیر شیازفا نآ هجیتن رد هک تسا هدش سلایگ هایگ یاه
( دش شرازگ هایگ دشر
Sarropoulou et al., 2012
.)
میظنت هدننک یهایگ دشر یاه یدایز هدافتسا
دشر میظنت یارب
نآ لمحت و ناهایگ شنت هباه
اه نامه دنراد هک هنوگ
شرازگ یاه اب هطبار رد یدایز نینوتلام رثا
یجراخ رب نازیم
تمواقم فلتخم ناهایگ رد یروش هب تسا دییأت دروم
Li et
(al.
)2012
رثا شهاک نینوتلام رامیت شیپ هک دندرک شرازگ
راهم دننک یگ ربارب رد ناهایگ دشر رب یروش شنت
نیا هک دراد
یم تاریثأت هب دناوت
لیلد لیفورلک بیرخت رد ریخأت ظفح ،اه
زا یشان ویتادیسکا بیسآ شهاک و لااب یزتنسوتف نامادنار هایگ رد یروش شنت
Malus hupehensis
دشاب . اب یسررب هک
ریثأت یور لاهناد رد نینوتلام
هچبرت یاه جیاتن دش ماجنا
مشچ هب یریگ و دمآ تسد یر دشر
تسیز و هش هدوت
لاهناد داد شیازفا ار یروش شنت تحت یاه شهاک ثعاب و
( دش یروش شنت یفنم تارثا
Zhang et al., 2015
.)
و رضاح یسررب رد شیامزآ رد
لوا یعرف هخاش دادعت
یرایبآ یشیامزآ ناهایگ ربارب ود ات کی( روش ریغ بآ اب هدش
اب هدشرامیت ،)یروش حطس نیرتلااب اب نینوتلام
، هراصع
تیفودنا چراق و نشیوآ هب تبسن ربارب ود ات کی(TB20
شیب رد )دهاش لکش( دوب رادقم نیرت
2 - رب هولاع .)تسار
،نیا شیب شیامزآ رد یعرف هخاش دادعت نیرت ریثأت تحت مود
تیفودنا چراق اب نشیوآ هراصع رامیت دش هدهاشمTB20
.
نینوتلام اب هچرگا صلاخ
تیفودنا و لاتخا TB20
ف
ینعم دادن ناشن یراد مک و
طوبرم مه یعرف هخاش دادعت نیرت
تسا رامیت ود دهاش هب شیامزآ اب دننامه تارییغت تبسن و
لکش( تسا دش نایب هک لوا 2
- )تسار . تسا یلاح رد نیا
هک شیب رد مود شیامزآ رد یعرف هخاش دادعت نیرت نیب
هب یروش حوطس رد هدش هدربراک
یروش دهاش رامیت ب و
نود
ینعم توافت لکش( دش هدهاشم یروش رگید حوطس رد راد
2 - .)پچ
شیب ( نیرت 120 مک و ) ( نیرت 30 زین گرب دادعت )
هب نشیوآ هراصع اب هارمه یروش نودب یاهرامیت رد بیترت
چراق و یاهدهاش اب هارمه یروش نودب رامیت و TB20
نینوتلام لکش( دش هدهاشم تیفودنا چراق و
3 ) .
Harris
( ناهایگ رد گرب دادعت یروش شنت ،هک درک شرازگ )2004
یم شهاک ار .دهد
رثا قیفلت تیمس رثا اب یزمسا شنت یاه
رییغت و ینوی نازیم
ییاذغ رصانع تظلغ لصاح
کمن زا
کاخ رد دوجوم مادنا یشیور دشر شهاک ببس
ییاوه یاه
هب یم گرب دادعت هژیو ( دوش
Harris, 2004; Demir Kaya et
al., 2006
یسررب کی رد .)
Fanaiee & Nejatzadeh
( )2017
هایگ رد گرب دادعت یروش شنت هک دندرک شرازگ هب .داد شهاک ار هزرم هنوگ
هک یا شیب رد گرب دادعت نیرت
حطس یروش رامیت تحت هزرم هایگ 2
یلیم رب سوم
یتناس مک و رتم یروش رد نآ نیرت
6 یلیم رب سوم
یتناس اب و دش هدهاشم رتم شیارفا
زا یروش حطس دادعت
گرب هب تدش .دش هتساک کمن یروش شنت تارثا
میدس ناشن سوتپیلاکا هنوگ هس رب تظلغ راهچ رد دیرلک ،عافترا ،رطق تافص شهاک بجوم یروش شیازفا هک داد گرب کشخ نزو ،گرب لک حطس ،گرب دادعت ،هشیر لوط یم هقاس و ( دوش
Tavakkolinia et al., 2012
.)
لکش 2 . ایوتسا یعرف هخاش دادعت رب یروش رثا ،)تسار( شیامزآ ود رد یعرف هخاش دادعت رب فلتخم یاهرامیت هناگ ود لباقتم رثا
مود شیامزآ رد )پچ(
Mohammadi et al.
2021 (
یسررب رد )
دوخ یاه
هب یژولوفروم تافص هک دندرک شرازگ ریثأت تحت تدش
مه یتافص و تسا هتفرگ رارق یروش شنت ،گرب دادعت نوچ
یروش شیازفا اب گرب هژیو حطس ،گرب کشخ و رت نزو .دنتشاد یشهاک دنور رد
کی حیقلت هک دش هداد ناشن یسررب
چراق ثعاب تیفودنا یاه ینعم شیازفا
رد یراد تافص رثکا
هلمج زا هجوگ رد هقاس رطق هزادنا و عافترا هسیاقم رد یگنرف
( دش دهاش اب
Venkateshwar et al., 2002
.) چراق یاه
زیروکیام رثا رلاوکسوبرآ ینعم
راد رب یاهرتماراپ یشیور
هایگ
لماش عافترا
،هتوب
،هقاسرطق دادعت
هخاش یاه
،یبناج لوط
،هرگنایم دادعت
،گرب درکلمع و نزو کشخ هشیر عانعن
( تشاد یلفلف
Mahmoudzadeh et al., 2015
.)
نازیم رد توافت لیفورلک
یروش لباقتم تارثا ریثأت تحت
نینوتلام و چراق و
رگنایب ،شیامزآ ود ره رد تیفودنا یاه
عمجت رب تیفودنا و نینوتلام ،یروش راذگریثأت شقن شیب .تسا لیفورلک ( لیفورلک عمجت نازیم نیرت
50 یلیم مرگ
یروش اب هدشرامیت ناهایگ رد و روش ریغ طیارش رد )مرگرد هب هارمه چراق و )نشیوآ هراصع و صلاخ نینوتلام( نینوتلام ناهایگ رد هک تسا یلاحرد نیا .دش هدهاشم TB20
چراق و نینوتلام زا هدافتسا نودب و لااب یروش اب هدشرامیت هب
مک هنیزبس لیفورلک شهاک لیلد یرت
هب .دنتشاد یروط
هک
ًابیرقت شهاک رادقم نیا 5
/ 2 رتهب هب تبسن ربارب هنیهب رامیت نی
مک لکش( دوب رت 4
).
نوی مکارت شیازفا قیرط زا یروش رلک و میدس یاه
،میساتپ هلمج زا یرورض رصانع بذج شهاک ببس و هدش نژورتین و موینومآ ،میسلک مه
نینچ میزنآ تیلاعف اه
یم شهاک ار .دهد
ه م نینچ تحت اشغ راتخاس ریثأت
یروش
و هتفای رییغت مه
نینچ تیلاعف شهاک زا هایگ یکیلوباتم یاه
ار هایگ دشر شهاک تیاهن رد و زتنسوتف شهاک قیرط یم ببس ( دوش
Ashraf, 2009
.)
دش نایب یشرازگ رد تیفودنا چراق
Piriformospora
indica
هب ناونع و دشر کرحم تیفودنا زیم هدنربلااب
نا
ناهایگ رثکا تمواقم شنت هب
( تسا یطیحم یاه
Sharma
& Shahzad, 2015
تیفودنا چراق نیا .) هجوگ رد
یگنرف
ثعاب دوبهب رد هزیگنر و کیژولوفروم تافص یاه
یزتنسوتف ( دش
Ghorbani et al., 2016
.) شیب یرت ن م ی ناز
ک فورل ی ل
،گرب نزو رت و شخ ک مادنا اوه یی و ر ی هایگ هش
رد ایوتسا رامیت
یاه یمرو تسوپمک 20
دصرد و قلت ی ح اب
چراق ام کی رو ی از ی
Glomus mosseae
( دش شرازگ
Zare
Hoseini et al., 2015
.)
a
b b
0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0
دهاش طسوتم یروش دایز یروش
دادعت
a b
c b a a
c b a
e bcd
debcde e
ab cde
abc a
0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0
دهاش طسوتم یروش دایز یروش دهاش نینوتلام صرق نشیوآ هراصع دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20
یروش نینوتلام تیفودنا چراق دهاش صرق نینوتلام
نشیوآ هراصع
لوا شیامژآ مود شیامزآ
دادعت
لکش 3 هس لباقتم رثا . ( لوا شیامزآ رد گرب دادعت رب اهرامیت هناگ
لااب لباقتم و هداس تارثا ،) ( گرب دادعت رب اهرامیت هناگود
نییاپ )
لکش 4 هس لباقتم رثا . ( لوا شیامزآ رد لیفورلک رب اهرامیت هناگ
لااب هس لباقتم رثا ،) ( مود شیامزآ رد لیفورلک رب اهرامیت هناگ
نییاپ )
i
e f gh d bc f
b a
l j fg
l i i
k hi cd
r pqop q no n pq m l 200
4060 10080 120140 160
دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20
دهاش صرق
نینوتلام
نشیوآ هراصع دهاش صرق نینوتلام
نشیوآ هراصع دهاش صرق نینوتلام
نشیوآ هراصع
دهاش طسوتم یروش دایز یروش
دادعت
c b a
d d c
e e e
c b
a
0 20 40 60 80 100 120
دهاش صرق نینوتلام
هراصع نشیوآ
دهاش صرق نینوتلام
هراصع نشیوآ
دهاش صرق نینوتلام
هراصع نشیوآ
دهاش TB2-3 TB20
دهاش طسوتم یروش دایز یروش هداس رثا
دادعت
ef cd a
de c a bc bc ab i
fgh ef h gh efg h fgh d
l kl l k
j i
j j i
0 10 20 30 40 50 60
دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20
دهاش نینوتلام صرق نشیوآ هراصع دهاش نینوتلام صرق نشیوآ هراصع دهاش نینوتلام صرق نشیوآ هراصع
دهاش طسوتم یروش دایز یروش
لیفورلک
ghi de cd
efg cd ab
ef bc a
l k ghi ijk jk fgh hi ghi de
n lm mn lm l k
n l
hij
0 10 20 30 40 50 60
دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20 دهاش TB2-3 TB20
دهاش نینوتلام رامیت هراصع رامیت نشیوآ
دهاش نینوتلام رامیت هراصع رامیت نشیوآ
دهاش نینوتلام رامیت هراصع رامیت نشیوآ
دهاش طسوتم یروش دایز یروش
لیفورلک
