Heavy Metal Contamination in the Effluent and Sludges of Wastewater Treatment Plant in Gorgan, Iran
Yousef Dadban Shahamat1, Nasrin Sangbari2,
Ali Zafarzadeh1, Somayeh Beirami3
1 Assistant Professor, Environmental Health Research Center, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran
2 MSc in Civil Engineering, water and wastewater, Lamei Gorgani Institute of Higher Education, Gorgan, Iran
3 MSc in Analytical Chemistry, Environmental Health Research Center, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran
(Received Jan 9, 2017 Accepted April 24, 2017)
Abstract
Background and purpose:Environmental pollution by heavy metals and their transfer to soil and crops are a growing global problem. This study aimed to measure the concentrations of heavy metals in wastewater and sludge wastewater treatment plant in Gorgan, Iran.
Materials and methods: In this cross-sectional study, 176 samples of effluent, and returned and dried sludges were analyzed in wastewater treatment plant in Gorgan, during six months in 2016. The concentration of Pb, Cd, Ni, and Cr were determined using polarography (Metrohm797 AV) and furnace atomic adsorption spectroscopy (AA 240 Varian Co.) in the laboratory of Health Faculty in Golestan University of Medical Sciences.
Results:The average concentrations of Pb, Cd, Ni, and Cr in the effluent were 0.105 ± 0.06, 0.0089 ± 0.008, 0.095 ± 0.108, and 0.102 ± 0.175 mg /L, respectively. The concentrations of Pb, Cd, Ni, and Cr in returned sludge were 323.48 ± 217.65, 2.44 ± 3.3, 354.14 ± 322.79, and 388.53 ± 252.59 mg /kg of dry weight, respectively. Also, in dried sludge, the average
concentrations of lead, cadmium, nickel, and chromium were 58.48±2.67, N.D, 30.31±1.98, and 506.25±813.81 mg/kg of dry weight, respectively.
Conclusion: The concentrations of heavy metals in wastewater effluent and dried sludge, except in returned sludge, were below the standards. Due to long-term use of effluents, necessity of treatment of other parameters, and the effect of bioaccumulation of metals in sludge, caution should be taken for their agricultural application. Also, because of importance of this type of contaminants in soil and food products, continuous monitoring by water companies is highly necessary.
Keywords: heavy metals, wastewater, sludge, Gorgan
J Mazandaran Univ Med Sci 2017; 27 (150):158-169.(Persian).
ﺠﻣ ــ ﻠ ـــ ﻧاد ﻪـ ـ ﻋ هﺎﮕـــﺸ ــ ﻠ ــ ﭘ مﻮـ ــ ﺷﺰ ــ ﻣ ﯽــــﮑ ــ ﻧزﺎ ــ نارﺪـ
هرود هرﺎﻤﺷ ﻢﺘﻔﻫ و ﺖﺴﯿﺑ 150
ﺮﯿﺗ لﺎﺳ 1396 ) 169 - 158 (
ﺳرﺮﺑ ﯽ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯿ
ﻦ ﻔﺼﺗ ﻦﺠﻟ و بﺎﺴﭘ رد ﯿ
ﻪ ﺮﻬﺷ بﻼﺿﺎﻓ ﻪﻧﺎﺧ ي
نﺎﮔﺮﮔ
ﯾ ﻒﺳﻮ ﺖﻣﺎﻬﺷ نﺎﺑداد 1
ﺮﺴﻧ ﯾ ﻦ ﺮﺑ ﮓﻨﺳ
2ي
ﻠﻋ ﯽ هدازﺮﻔﻇ 1
ﻤﺳ ﯿﻪ ﺑﯿ ﻣاﺮ
3ﯽ
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻘﺑﺎﺳ :فﺪﻫ و ﮔدﻮﻟآ ﯽ ﺤﻣ ﯿ ﻂ زﯾ ﺖﺴ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺎﺑ ﯿ
ﻦ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ نآ لﺎﻘﺘﻧا و ﯾ
ﮏ ﻧﺎﻬﺟ ﻞﮑﺸﻣ ﯽ
رد
ﻣ حﺮﻄﻣ ،شﺮﺘﺴﮔ لﺎﺣ ﯽ
ا .ﺪﺷﺎﺑ ﯾ ﻦ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺶﺠﻨﺳ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿ
ﻦ ﻔﺼﺗ ﻦﺠﻟ و بﺎﺴﭘ رد ﯿﻪ
ﺮﻬﺷ بﻼﺿﺎﻓ ﻪﻧﺎﺧ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﮔﺮﮔ
شور و داﻮﻣ :ﺎﻫ
اﯾ ﻦ ﺻﻮﺗ عﻮﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿﻔ
ﯽ - ﻠﺤﺗ ﯿﻠ ﯽ داﺪﻌﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا 176
ﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ و بﺎﺴﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽ
ﮏﺸﺧ و
ﻔﺼﺗ ﻞﺤﻣ زا هﺪﺷ ﯿﻪ
ﻃ نﺎﮔﺮﮔ بﻼﺿﺎﻓ ﻪﻧﺎﺧ ﯽ
6 لﺎﺳ رد هﺎﻣ 95
ﻪﻧﻮﻤﻧ رادﺮﺑ ي ﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ و ﯿ
،مﻮ ﻧﯿ ﻞﮑ و
ﺋﻮﺳ رﻮﺸﮐ ﺖﺧﺎﺳ موﺮﺘﻣ لﺪﻣ فاﺮﮔورﻼﭘ هﺎﮕﺘﺳد ﻂﺳﻮﺗ موﺮﮐ ﯿ
ﺲ ﻤﺗا بﺬﺟ و ﯽ
لﺪﻣ هرﻮﮐ 240
راو ــﯾ نﺎ ﻞــﺤﻣ رد
ﺎﻣزآ ﯾ هﺎﮕﺸ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﺷاﺪﻬﺑ هﺪﮑﺸﻧاد ﮑﺷﺰﭘ
ﯽ .ﺪﺷ ﺶﺠﻨﺳ نﺎﺘﺴﻠﮔ
ﻪــﺘﻓﺎﯾ :ﺎــﻫ ﻣ ــﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ بﺎــﺴﭘ رد بﺮــﺳ ﺖــﻈﻠﻏ 06mg/L
/0 105± /0 ا ﻪــﮐ هدﻮــﺑ ــﯾ
ﻦ ــﺑ راﺪــﻘﻣ اﺮ ي ﻣدﺎــﮐ ﯿ ﻢ
008 /0 0089± /0
، ﯿﻧ ﻞﮑ 108 /0 095± /0 و ياﺮﺑ موﺮﮐ 175 /0 102± /0 ﯿﻣ ﻠ ﯽ ﻟ رد مﺮﮔ ﯿ ﺮﺘ زاﺪــﻧا ه ﮔ ــﯿ ﺮ ي رد .ﺖــﺳا هﺪــﺷ
ﺘــﺸﮔﺮﺑ ﻦــﺠﻟ ﯽ
ﺮﻬــﺷ بﻼــﺿﺎﻓ ي
ﻣ ــﯿ ناﺰ ﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ ﺖــﻈﻠﻏ ﯿ
ﻦ ﻣدﺎــﮐ ،بﺮــﺳ ﯿ
،ﻢ ﻧﯿ ﻞــﮑ ﺗﺮﺗ ﻪــﺑ موﺮــﮐ و ــﯿ
ﺐ
65 / 217 48± / 323 ، 3/
3 44± /2
، 79 / 322 14± / 354 و 59 / 252 53± / 388 ﯿﻣ ﻠ ﯽ ﮐ ﺮــﺑ مﺮﮔ ﯿ مﺮﮔﻮــﻠ ﺶﺠﻨــﺳ ﮏــﺸﺧ نزو
ﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺷ ﯿ ﻦ ﻌﻓد هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ رد ﯽ
ﻧﯿ ﺰ ﻣﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ بﺮﺳ ﺖﻈﻠﻏ 67
/2 48± / 58 ﻣدﺎﮐ ، ﯿ ﻢ ﻧ ،N.D ﯿ ﻞــﮑ 98 /1 31± / 30
و موﺮﮐ 81 / 813 25± / 506 ﯿﻣ ﻠ ﯽ ﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ ﯿ مﺮﮔﻮﻠ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﮏﺸﺧ نزو .ﺖﺳا
:جﺎﺘﻨﺘﺳا ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯿ
ﻦ ﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ ءﺎﻨﺜﺘﺳا ﻪﺑ ،هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ و بﺎﺴﭘ رد ﯽ
، ز رد ﯾﺮ ﺎــﺑ .دﻮــﺑ دراﺪﻧﺎﺘــﺳا ﺪــﺣ
ﻧﻻﻮﻃ فﺮﺼﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﯽ
، ﺒﺜﺗ موﺰﻟ ﯿ ﺖ ﺎﺳ ﯾﺮ ﻊﻤﺠﺗ ﺮﺛا و ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺬﭘ
ﯾﺮ ي رد تاﺰﻠﻓ ﺎﺑ ،ﻦــﺠﻟ ــﯾ ﺪ نآ دﺮﺑرﺎــﮐ رد اﺮــﺑ ﺎــﻫ
ي اﺮــﺑ ي
زروﺎﺸﮐ فرﺎﺼﻣ ي
ﺘﺣا و ﺖﻗد ﯿ طﺎ آ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ مزﻻ ﯾﺪ
ﻤﻫ ﻪﺑ . ﯿ ﻦ ﻟدﯿ ﻤﻫا ظﺎــﺤﻟ ﻪــﺑ و ﻞ ــﯿ
ﺖ ا رﻮــﻀﺣ ــﯾ ﻦ ﻻآ زا عﻮــﻧ ﯾ هﺪــﻨ رد ﺎــﻫ
اﺬﻏ تﻻﻮﺼﺤﻣ و كﺎﺧ ﯽﯾ
، ﺎﭘﯾ ﺶ نآ ﺮﻤﺘﺴﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ ﺎﻫ
ي روﺮﺿ بﻼﺿﺎﻓ و بآ ي
.ﺖﺳا
:يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ هژاو ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ،بﺎﺴﭘ
ﯿ
،ﻦ نﺎﮔﺮﮔ ،ﻦﺠﻟ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺳ لﻮﻃ رد ﯽ ﻔﺼﺗ زا فﺪﻫ ،ﻪﺘﺷﺬﮔ لﺎﺳ ﯿﻪ
بﻼــﺿﺎﻓ
ﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﯿﻔ ﯿ ﺖ ﻔﺼﺗ بﺎﺴﭘ ﯿﻪ
تﻻﻮــﺤﺗ ﻪــﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎــﺑ ،هﺪــﺷ ﺗرﺎﻈﻧ
ﯽ اﺰﻓا و ﯾ ﺶ ﺳﺎﺴﺣ ﯿ ﺖ ز ﻞﺋﺎــﺴﻣ ﻪﺑ ﯾ
ﺖــﺴ ﺤﻣ ﯿ ــﻄ ﯽ و
ﺣ ـ ﻣ زا ﺖﻇﺎﻔ ـ
ﻊﺑﺎﻨ ﺑ بآ ـ ﺳا هدﻮ ـ ﺑآ .ﺖ ـﯿ رﺎ ي ﺿﺎﻓ ﺎﺑ ـ بﻼ
:لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟﻮﻣ يﺮﺒﮕﻨﺳ ﻦﯾﺮﺴﻧ
ﻟﺎﻋ شزﻮﻣآ ﻪﺴﺳﻮﻣ :نﺎﮔﺮﮔ- ﯽ
ﻏﯿ ﺮ ﻋﺎﻔﺘﻧا ﯽ ﻌﻣﻻ ﯽ ﻧﺎﮔﺮﮔ ﯽ
، ﺳﺪﻨﻬﻣ هوﺮﮔ ﯽ ناﺮﻤﻋ nsarin.sb@gmail
Email:
1.
دﺎﺘﺳا ﯾ
،رﺎ ﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﯿ تﺎﻘ ﺤﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯿ
،ﻂ ﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ﺘﺴﻠﮔ ا ،نﺎﮔﺮﮔ ،نﺎ ﯾ ناﺮ
2 . ﺳﺪﻨﻬﻣ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﯽ
ناﺮﻤﻋ - ﻟﺎﻋ شزﻮﻣآ ﻪﺴﺳﻮﻣ ،بﻼﺿﺎﻓ و بآ ﯽ
ﻏﯿ ﺮ ﻋﺎﻔﺘﻧا ﯽ ﻌﻣﻻ ﯽ ﻧﺎﮔﺮﮔ ﯽ
، ا ،نﺎﮔﺮﮔ ﯾ ناﺮ
3 . ﺷ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﯿﻤ
ﯽ ﺰﺠﺗ ﯾ
،ﻪ ﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ﯿ تﺎﻘ ﺤﻣ ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯿ
،ﻂ ﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ا ،نﺎﮔﺮﮔ ،نﺎﺘﺴﻠﮔ ﯾ
ناﺮ
: ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 20
/ 10 / 1395 را ﺦﯾرﺎﺗ : تﺎﺣﻼﺻا ﺖﻬﺟ عﺎﺟ 26
/ 10 / 1395 : ﺐﯾﻮﺼﺗ ﺦﯾرﺎﺗ 4
/2 / 1396
ﻔﺼﺗ ﯿﻪ هﺪﺷ ﯾ ﮑ ﯽ ﺎﺟ زا ﯾ ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎﻫ ي اﺮﺑ هﺪﻤﻋ ي ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻆﻔﺣ
بآ ﺮﻬﺷ بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ دﻮﺒﻬﺑ و دﻮﺟﻮﻣ ي
ﺴﺑ رد ﯿ رﺎ ي ﺮﻬــﺷ زا
ﺖﺳا )1 . ( ﮐ ﻪــﺑ ﺮــﮔا ،بﺎــﺴﭘ زا دﺪــﺠﻣ هدﺎﻔﺘــﺳا رد ﯿﻔ
ــﯿ ﺖ
ﻣﯿ ﺑوﺮﮑ ﯽ ﻪﺒﻨﺟ و بﺎﺴﭘ ﺎﻫ
ي ﺘﺷاﺪﻬﺑ ﯽ ﻬﺟﻮــﺗ نآ ﯽ ،دﻮــﺸﻧ
ﺪــﺟ ﺮﻄﺧ ي اﺮــﺑ ي ﺘﻣﻼــﺳ و ﺖــﺷاﺪﻬﺑ ﯽ
ــﺤﻣ و نﺎــﺴﻧا ﯿ
ﻂ
زﯾ ﺖﺴ ا ،ﺖــﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ــﯾ
ﻦ ﻧﺎــﻣز عﻮــﺿﻮﻣ ﯽ
ﺎــﺑ
ﻤﻫا ﯿ ﺖ بﺎــﺴﭘ زا ﻪﮐ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗ اﺮــﺑ
ي ﺑآ ــﯿ رﺎ ي ﺎــﻀﻓ ي
ﻣﻮﻤﻋ ﺰﺒﺳ ﯽ كرﺎﭘ و ﮐارﻮــﺧ تﻻﻮﺼﺤﻣ و ﺎﻫ ﯽ
ﻪــﻠﻤﺟ زا
ــﺻ ﯿﻔ ﯽ ﺰﺒــﺳ و تﺎــﺟ ﯾ
تﺎﺠ دﻮــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا )2
،هوﻼــﻋ ﻪــﺑ .(
بﻼﺿﺎﻓ اراد ﺎﻫ ي ز راﺪﻘﻣ ﯾ دﺎ ي ﻋ زا ﺬــﻐﻣ ﺮــﺻﺎﻨ ي
ﻞﻣﺎــﺷ
ﻧ و ﺮﻔﺴﻓ ﯿ
،نژوﺮﺘ ــﻟآ داﻮﻣ ﯽ ﺎــﺳ و ﯾﺮ روﺮــﺿ داﻮــﻣ ي
ﮔ ــﯿ هﺎ
ﺖﺳا )3 ، 4 ا ﺎﺑ .( ــﯾ ﻦ وﺎــﺣ بﻼــﺿﺎﻓ ﺖــﺳا ﻦــﮑﻤﻣ لﺎــﺣ ي
دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﻞﺑﺎﻗ ﻬﺟﻮﺗ ﯽ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ زا ﯿ
ﻦ د و ﯾ ﺮﮕ ــﻟآ داﻮــﻣ ﯽ
ﻤﺳ ﯽ ﺘﻌﻨﺻ ﯽ ــﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽ
ﺪﻬﺗ ﺪــﻧاﻮﺗ ــﯾ ﺪ ﺪــﺟ ي زﯾ ﺖــﺴ
ﺤﻣ ﯿ ــﻄ ﯽ اﺮــﺑ ي ﮐﯿ ﻔ ــﯿ ﺖ ــﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ تﻻﻮــﺼﺤﻣ و كﺎــﺧ
زروﺎﺸﮐ ي ﻨﭼ ﻢﻫ و ﯿ ﻦ ﻬﺑ ﺘﺷاﺪ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ )5 ، رﻮﻃ ﻪﺑ ،6(
ي ﻪﮐ
ﺑ ﻊﻤﺠﺗ ﯿ ﺶ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺪﺣ زا ﯿ
ﻦ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺒﺳ كﺎﺧ رد
ﮐ ﯿﻔ ﯿ ﺖ اﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﯾ
، ددﺮﮔ ﺖﺷاﺪﻬﺑ و ﺖﻣﻼﺳ )7
بﺎﺴﭘ.(
ﺮﻬﺷ بﻼﺿﺎﻓ ﻦﺠﻟ و ي
ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﻞﻣﺎﺷ ﯿ
،ﻦ ﺬﻐﻣ داﻮﻣ ي
ﻠﺻا ﯽ ر و ﯾﺰ ﺬﻐﻣ ي ﺎﻫ ﻻآ و ﯾ هﺪﻨ ﺎﻫ ي ﻟآ ﯽ هدﻮﺑ )8 عاﻮــﻧا و(
ﻣﯿ ﻧﺎﮔراوﺮﮑ ﯿ ﻢﺴ ﻞﮕﻧا ﻢﺨﺗ و ﺎﻫ رد ﻪــﮐ ،ﺎــﻫ
دﺎــﻘﻣ ﺮــﺑاﺮﺑ ﯾﺮ
ﻣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ادزﺪﻨﮔ مﻮﺳﺮﻣ ﯽ
ﺪﻧراد دﻮﺟو نآ رد ،ﺪﻨﻨﮐ )9
.(
ﻪﺑ ﻠﮐ رﻮﻃ ﯽ
، ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯿ
،ﻦ ﻣدﺎﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯿ مﻮ ) موﺮﮐ ،(Cd
) ﺟ ،(Cr ﯿ هﻮ ) ) بﺮــﺳ ،(Hg ) ﺲــﻣ ،(Pb
ور ،(Cu ي ) (Zn
ﻧ و ﯿ ﻞﮑ ) ﻟﺎــﮕﭼ ﺎــﺑ تاﺰﻠﻓ ﻪﺑ (Ni ﯽ
ــﺑﯿ ﺶ زا ﺮــﺗ g/cm3 5
ا .دراد هرﺎﺷا ﯾ
ﻦ ﮐﺮﺗ و داﻮﻣ ﯿ
تﺎﺒ نآ ﺒﻃ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ ﯿ
ــﻌ ﯽ رد
ﺤﻣ ﺮﺳاﺮﺳ ﯿ ﻂ ﺎﺟ ﻪﻤﻫ رد و كﺎﺧ ﯾ
ﺖﻓﺎ ــﻣ ﯽ ﺪﻧﻮــﺷ ) 10 .(
ﺎﭘ و رﻮﻀﺣ ــﯾ
راﺪ ي ﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ ﯿ
ﻦ ــﺤﻣ رد ﯿ
،ﻂ ــﺻﺎﺧ ﯿ ﺖ
ﻌﻤﺠﺗ ﯽ نآ ﺰﺠﺗ مﺪــﻋ و تادﻮــﺟﻮﻣ نﺪــﺑ رد ﺎــﻫ ــﯾ
ﻪ نآ ﺎــﻫ
ﺎﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯾﺮ ﮐﺮﺗ ﯿ تﺎﺒ ﻟآ ﯽ
، ز ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ تﻼﮑﺸﻣ ﯾ
ﺖــﺴ
ﺤﻣ ﯿﻄ ﯽ ﺘﺷاﺪﻬﺑ و ﯽ ا ار ﯾ دﺎﺠ ﻣ ﯽ ﺎﻤﻧ ﯾﺪ ) 11 .(
اﯾ ﻦ ﻟﺎﺣ رد ﯽ ا ﺖﯿﻤﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾ
ﻦ ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺮﻄﺧ و ﺎﻫ
ﻤﻫا ،ﯽﯾاﺬــﻏ هﺮــﯿﺠﻧز رد ﺎــﻫ نآ ﯽﮑﯾژﻮــﻟﻮﯿﺑ ﻊــﻤﺠﺗ ــﯿ
ﺖ
اﺪﻬﺑ ﺘــﺷ ﯽ نآ ــﺑ يزوﺮــﻣا ﻊــﻣاﻮﺟ رد ار ﺎــﻫ ﯿ
ﺶ هدﺮــﮐ ﺮــﺗ ﺖﺳا
) 12 ﮔدﻮﻟآ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد.(
ﯽ ا ﻪﺑ ــﯾ ﻦ ﻻآ ﯾ هﺪــﻨ ور ﺎــﻫ
اﺰﻓا ﻪﺑ ﯾ ﺶ ﺘﻧ رد و هدﻮﺑ ﯿ
ﻪﺠ ا ﻊﻤﺠﺗ ﯾ ﻦ ﮔ رد تاﺰﻠﻓ ﯿ
نﺎﻫﺎ و
ﺣ ﯿ تﺎﻧاﻮ ﺳآ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﯿ
ﺐ ﺎﻫ ي ﺪﺟ ي ا ﺮﺑ ــﯾ ﻦ ،تادﻮــﺟﻮﻣ
ــــﻓ فﺮــــﺼﻣ هدروآﺮ
ﺎــــﻫ ي نآ اﺮــــﺑ ﺎــــﻫ ي
ﺖﻣﻼــــﺳ
فﺮﺼﻣ ﺎﻬﻧ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﯽﯾ
ﯾ ﻨﻌ ﯽ نﺎﺴﻧا ار ﺴﺑ ﯿ رﺎ ﻣآ هﺮﻃﺎﺨﻣ ﯿﺰ
ﺖﺳا هدﺮﮐ )
13 ﯾ.(
ﮑ ﯽ هار زا ﺎﻫ ي ﻠﺻا ﯽ ﻪــﺑ نﺎــﺴﻧا ﻪﻬﺟاﻮﻣ
ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯿ
،ﻦ ــﺴﻣ ﯿﺮ كﺎــﺧ - ــﺳ ﯿﺰ ﯾ تﺎﺠ - داﻮــﻣ اﺬــﻏ ﯽﯾ
ﺘﻧ رد ؛ﺖﺳا ﯿ
ﻪﺠ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ رﻮﻀﺣ ﯿ
ﻦ ﻦــﺠﻟ و بﺎــﺴﭘ رد
ﻔﺼﺗ بﻼﺿﺎﻓ ﯿﻪ
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هراﻮﻤﻫ ﺎﻫ ﻪﻧﺎﺧ ﯾ
ﮏ ﻞــﺑﺎﻗ ﻊــﺒﻨﻣ
ﻻآ زا ﻪﺟﻮﺗ ﯾ
هﺪﻨ ﺎﻫ ي ﻣ حﺮﻄﻣ كﺎﺧ و بآ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ ) 14 ﻪﺑ.(
ﻠﮐ رﻮﻃ ﯽ شور ﺎﻫ ي ﻔﻠﺘﺨﻣ ﯽ اﺮﺑ ي ﺎﻬﻧ ﻊﻓد ﯽﯾ دﻮﺟو ﻦﺠﻟ
ﻢﻬﻣ ﻪﮐ دراد ﺮﺗ
ﯾ ﻦ نآ نﺪﻧازﻮﺳ ﺎﻫ
، ﻊﻓد رد ﻞﺤﻣ يﺎﻫ ﻦﻓد
ﺘــﺷاﺪﻬﺑ ﯽ ــﻣز رد دﻮــﮐ ناﻮـــﻨﻋ ﻪــﺑ هدﺎﻔﺘــﺳا و ﯿ
ﻦ ﺎـــﻫ ي
زروﺎــﺸﮐ ي ا دﻮــﺟو ﺎــﺑ .ﺖــﺳا ــﯾ
،ﻦ ــﻣز رد هدﺎﻔﺘــﺳا ﯿ
،ﻦ
ﻢﻫ نﺎﻨﭼ ﯾ ﮑ ﯽ لواﺪﺘﻣ زا ﺮﺗ ﯾ ﻦ شور ﺎﻫ ي ﻦﺠﻟ ﻊﻓد دﻮﺟﻮﻣ
ﺴﺑ رد ﯿ رﺎ ي ﻮﺸﮐ زا ﺎﻫر ﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽ
دﻮﺷ ا ﺮــﺑ . ــﯾ ﻦ سﺎــﺳا
اﺮﺑ ي ﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ﯿﺮ ي ﻔﺼﺗ ﻦﺠﻟ ﯿﻪ ﻪﻧﺎﺧ يﺎﻫ ﺮﻬــﺷ بﻼــﺿﺎﻓ ي
زروﺎﺸﮐ رد ي
، ﻻآ ﻞﻣاﻮﻋ ﯾ هﺪﻨ ﺎﺑ ﺎــﻫ نآ رد دﻮﺟﻮﻣ ــﯾ
ﺪ ﻪــﺑ
ﻗد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺖﻗد ﯿ
ﻖ ﮕﺑ راﺮﻗ ــﯿ
،دﺮ ــﺘﺣ ﺎــﺗ ﯽ نﺎــﮑﻣﻻا زا
ﺎـــﺴﻣ زوﺮـــﺑ ﯾ
ﻞ ﺘـــﺷاﺪﻬﺑ ﯽ ز و ﯾ ـــﺴ ﺖ ﺤﻣ ﯿﻄ ﯽ ﮔﻮـــﻠﺟ ﯿﺮ ي
دﻮﺷ ) 15 .(
ﻢﻫ ﻨﭼ ﯿ ﻦ ا ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻊﻣﺎﺟ كرد ﯾ
ﻦ ﮔدﻮﻟآ زا عﻮﻧ ﯽ
ﺎﻫ
ﻐﺗ ﺪــﻧور و ــﯿﯿ تاﺮ نآ فﺬــﺣ و ﻔــﺼﺗ رد ﺎــﻫ
ﯿﻪ ﻪــﻧﺎﺧ ﺎــﻫ ي
نآ ﺮــﺛا نﺪﻧﺎــﺳر ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ ﺖﻬﺟ بﻼﺿﺎﻓ ــﺤﻣ ﺮــﺑ ﺎــﻫ
ﯿ ﻂ
زﯾ ﺖﺴ ﺑآ ﯽ ﮐﺎﺧ و ﯽ روﺮﺿ دﺪﺠﻣ هدﺎﻔﺘﺳا و ي
ﺎــﺑ .ﺖــﺳا
اﯾ ﻦ زرا ،لﺎﺣ ــﯾ ﺑﺎ ﯽ ﺎــﺳﺎﻨﺷ و ﯽﯾ ﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ ﻊﺑﺎــﻨﻣ ﯿ
ﻦ رد
ﻓ ﺮﻬﺷ بﻼﺿﺎ ي
ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﻞ ﻐﺗ ﯿﯿ تاﺮ ﻧﺎﻣز ﯽ ﮐﯿ ﻔﯿ ﺖ ،بﻼﺿﺎﻓ
ﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ ﯽ ﻌﻤﺟ ﯿ ﺖ ﻻآ دورو ﻊﺑﺎﻨﻣ نﺎﮑﻣ و ﯾ
هﺪــﻨ رﺎــﮐ ،ﺎــﻫ
ﭘﯿ ﭽ ﯿ هﺪ ا ي ﻧ و ﺖﺳا ﯿ زﺎ ﺎﭘ ﻪﺑ ﯾ ﺶ دراد ﺮﻤﺘﺴﻣ )
14 ﻪﺑ.(
رﻮﻃ ي
ﻦــﺠﻟ و بﺎــﺴﭘ ﺖــﯿﻔﯿﮐ ﺮــﺑ ﯽﻓﺎــﮐ ترﺎﻈﻧ ناﺪﻘﻓ ﻪﮐ يﺎــﻫ
ﻪــﻧﺎﺧ ﻪﯿﻔــﺼﺗ زا ﯽﻌﻓد ﺪــﺷ ﺐــﺟﻮﻣ رﻮــﺸﮐ يﺎــﻫ
رد ﻪــﮐ ه
ﺶﯿﺑ اﻮﻣ ﻦﯾا دراﻮﻣ ﺮﺗ ﻊﻤﺠﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ د
ﯾ ﻪﺘﻓﺎ هار ﻂﯿﺤﻣ ﻪﺑ
ﭘﯿ اﺪ تارﺎــﺴﺧ و هدﻮــﻤﻧ يدﺎــﯾز
دراو ﯽــﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎــﻨﻣ ﺮــﺑ ار
و يزروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ و كﺎﺧ ،بآ ﯽﮔدﻮﻟآ و ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ
يرﺎﻤﯿﺑ عﻮﯿﺷ ﺪــﻧروآ دﻮﺟو ﻪﺑ ار ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
) 16 ا اﺬــﻟ.(
ــﯾ ﻦ
ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ زرا فﺪﻫ ﺎﺑ ﯾﺑﺎ
ﯽ ﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ ﺖــﻈﻠﻏ ﯿ
ﻦ رد ﻢــﻬﻣ
ﻌﻓد بﺎﺴﭘ ﯽ
، ﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ ﯽ
ﺪــﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ و ــﻌﻓد ه
ﯽ و
ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ نآ دﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺎﻫ ﯾﺮ ﻔﺼﺗ رد دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﯿﻪ
ﺧ ﻪﻧﺎ بﻼــﺿﺎﻓ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﮔﺮﮔ ﺮﻬﺷ
ﺎﻫ شور و داﻮﻣ
اﯾ ﻦ ﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ عﻮﻧ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿﻔ
ﯽ ﯿﻠﺤﺗ– ﻠ ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ
ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ نآ رد ﻪﮐ ﯿ
ﻦ ﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ ﯿ
،ﻢ ﻧﯿ ﻞــﮑ و
ﻔــﺼﺗ بﻼــﺿﺎﻓ ﻦــﺠﻟ و بﺎــﺴﭘ رد موﺮﮐ ﯿﻪ
ﺮﻬــﺷ ﻪــﻧﺎﺧ ي
تﺪﻣ ﻪﺑ نﺎﮔﺮﮔ 6
ــﺑ و هﺎــﻣ لﺎــﺳ رد ،هﺎــﻣ رد راﺮــﮑﺗ ﻪــﺳ ﺎ
1395 ﺳ .ﺪﺷ ﺶﺠﻨﺳ ﯿ
ﻢﺘــﺴ ﻔــﺼﺗ ﯿﻪ زا نﺎــﮔﺮﮔ بﻼــﺿﺎﻓ
ﻫداﻮــﻫ لﺎﻌﻓ ﻦﺠﻟ عﻮﻧ ﯽ
ــﻣ هدﺮﺘــﺴﮔ ﯽ
ﻞﻣﺎــﺷ ﻪــﮐ ﺪــﺷﺎﺑ 4
ﮕﻟﺎﻐﺷآ ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﻪﯿﻔﺼﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯿﺮ
ي
، ﻪــﻧاد ﮔ ــﯿ ﺮ ي
، ﻪﯿﻔــﺼﺗ
ﺑﯿ ژﻮــﻟﻮ ﯾ ﮑ ﯽ
، ﻪــﺗ ــﺸﻧ ﯿﻨ ﯽ ﻞــﮐ رد .ﺪــﺷﺎﺑ ﯽــﻣ ﯽﻧﻮﻔﻋﺪــﺿ و
ﻘﺤﺗ ﻞﺣاﺮﻣ ﯿ
،ﻖ داﺪﻌﺗ 176 ﮕﻨــﺳ ﺰــﻠﻓ ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﯿ
ﻦ ــﻃ رد ﯽ 6
هﺎﻣ ﻫﺎﻣ ترﻮــﺻ ﻪﺑ ، ﯿ
ﻪــﻧﺎ 3 زا ﻪــﻧﻮﻤﻧ هرود ود رد ،ﺰــﻠﻓ ﺮــﻫ
ﺮﭘ ﻞﺼﻓ فﺮﻌﻣ ﺑآ
ﯽ ﻢﮐ و ﺑآ ﯽ دروﺮﻓ زا ﯾ ﻦ ﺮﻬﺷ ﺎﺗ ﯾ رﻮ هﺎــﻣ
لﺎــﺳ 1395 ﻟﺎــﻧآ درﻮــﻣ ﯿﺰ
ــﺷ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ
؛.ﺖــﻓﺮﮔ راﺮــﻗ اﺮــﺑ
ي
اﺮــﺑ هدﺎﻔﺘــﺳا درﻮــﻣ بﺎــﺴﭘ دراﺪﻧﺎﺘــﺳا دوﺪــﺣ ﺶﺠﻨــﺳ ي
ﺑآ ﯿ رﺎ ي زروﺎﺸﮐ ﻖﻃﺎﻨﻣ ي
ﺋﺎﭘ ﯿ ﻦ ﻪــﻧﻮﻤﻧ ،ﺖﺳد ﺎــﻫ
ي بﺎــﺴﭘ
ــﻧزﺮﻠﮐ بﺎﺴﭘ ﻞﺤﻣ زا ﯽ
هﺪــﺷ ــﺟوﺮﺧ ﯽ اﺮــﺑ و ي ﺶﺠﻨــﺳ
ﻠﻐﺗ ﯿ ﻆ اﯾ ﻦ ﻌﻓد ﻦﺠﻟ و شدﺮﮔ رد ﻦﺠﻟ رد تاﺰﻠﻓ ﯽ
درﻮــﻣ
ــﻣز رد دﻮــﮐ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﯿ
ﻦ ﺎــﻫ ي زروﺎــﺸﮐ ي
، ﻪــﻧﻮﻤﻧ
ﻦﺠﻟ ﺘﺸﮔﺮﺑ ﯽ ﻦﺠﻟ ضﻮﺣ زا ﺮﺑ
ﺘﺸﮔ ﯽ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ و
ﻧﯿ ﺰ ﺮﺘﺴﺑ زا ﺎﻫ ي دراﺪﻧﺎﺘــﺳا شور ﻖﺑﺎــﻄﻣ ﻦﮐ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ
ﺎﻣزآ ﻪﺑ و هﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﯾ
هﺎﮕﺸ هﺎﮕــﺸﻧاد ﺖﺷاﺪﻬﺑ هﺪﮑﺸﻧاد
ﻮﻠﻋ ﮑﺷﺰﭘ م ﯽ ﻟﺎــﻧآ ﺖــﻬﺟ .ﺪــﺷ ﻞــﻘﺘﻨﻣ نﺎﺘﺴﻠﮔ ﯿﺰ
تاﺰــﻠﻓ
ﮕﻨــﺳ ﯿ ﻦ هﺎﮕﺘــﺳد زا ﺎــﻫ
ي ــﻤﺗا بﺬــﺟ هﺎﮕﺘــﺳد ﯽ
هرﻮــﮐ
ﻓاﺮﮔ ﯿ ــﺘ ﯽ لﺪـــﻣ FS 240 ﻧﺎـــﭙﻤﮐ ﺖﺧﺎـــﺳ
ﯽ راو ـــﯾ نﺎ و
لﺪﻣ فاﺮﮔورﻼﭘ 797
ﺋﻮﺳ موﺮﺘﻣ ﯿ ﺲ ﺮﺘﻣﺎــﺘﻟو شور ﻪﺑ ي
ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا )
15 ، 17 هﺎﮕﺘــﺳد .( لﻮــﻠﺤﻣ ﺎــﺑ اﺪــﺘﺑا ﺎــﻫ ﺎــﻫ
ي
كﻮﺘﺳا 4 ﻟﺎــﮐ ﺰﻠﻓ ﯿ هﺮﺒ ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﺲﭙــﺳ و ﺪــﺷ ﺎــﻫ
سﺎــﺳا ﺮــﺑ
ــﺳا ﻂــﺳﻮﺗ ﺪــﺘﻣ دراﺪﻧﺎﺘــﺳا بﺎــﺘﮐ شور ﯿﺪ
ﻧﯿ ﺮﺘ ــﯾ ﮏ 65 ﺪــﺻرد
ــﺳا ﻢــﻀﻫ ﺪــﺻرد ﯿ
ﺪ ي ﻢــﻀﻫ ﺖــﻬﺟ .ﺪﻧﺪــﺷ ﺮــﺗ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي ،ﻦﺠﻟ 5 ﻣﯿ ﻠ ﯽ ﻟﯿ ﺮﺘ رد ﻪﺘــﺷادﺮﺑ ار ﻦــﺠﻟ ﻪــﻧﻮﻤﻧ زا
ﯾ ﮏ ﺮﺸﺑ 50 ﻣﯿ ﻠ ﯽ ﻟﯿ ﺮﺘ ي رﯾ
،ﻪﺘﺨ ﺲﭙﺳ 5 ﻣﯿ ــﻠ ﯽ ﻟﯿ ﺮــﺘ ــﺳا ﯿﺪ
ﻧﯿ ﺮﺘ ﯾ ﮏ 65 تﺪــﻣ ﻪــﺑ و هﺪــﺷ ﻪﻓﺎــﺿا ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ ﺪﺻرد 24
ز ﺖﻋﺎﺳ ﯾﺮ د راﺮﻗ دﻮﻫ زا ﺪــﻌﺑ .ﺪﺷ هدا
24
،ﺖﻋﺎــﺳ ﻪــﻧﻮﻤﻧ
دوﺪﺣ تﺪﻣ ﻪﺑ 3
ﻦﺑ رد ﺖﻋﺎﺳ رﺎﻣ
ي ﺎــﻣد رد ي 95 ﻪــﺟرد
ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﻪــﺑ نآ ﻢــﺠﺣ ﺎــﺗ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ داﺮﮔ 10
ﺎــﺗ 15 ﻣﯿ ــﻠ ﯽ
ﻟﯿ ﺮﺘ ﺶﻫﺎﮐ ﯾ ﺪﺑﺎ ﺑ . اﺮ ي ﮔﻮﻠﺟ ﯿﺮ ي ﺨﺒﺗ زا ﯿﺮ ﻧ و ﯿﺰ اﺰــﻓا ﯾ ﺶ
ﻟاﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ،pH ﯽ
ــﻣ ﻪﻓﺎــﺿا ﺮــﻄﻘﻣ بآ ﻪــﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ ﯽ
.ﺪــﺷ
ﺮﭙﺳ زا ﺲﭘ ي
ا نﺪﺷ ﯾ ﻦ نﺪﺷ ﮏﻨﺧ و نﺎﻣز ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،
ﻓﺎﺻ ﺬﻏﺎﮐ ﯽ هرﺎﻤﺷ ﻦﻤﺗاو 42
رد ﺮــﻄﻘﻣ بآ ﺎﺑ و هﺪﺷ فﺎﺻ
هژوژ ﻦﻟﺎﺑ 50 ﻣﯿﻠ ﯽ ﻟﯿ ﺮﺘ ي ﺎﻬﻧ رد و ﺪــﺷ هﺪﻧﺎــﺳر ﻢﺠﺣ ﻪﺑ ــﯾ
ﺖ
،ﺪــﺷ هﺎﮕﺘــﺳد ﻂــﺳﻮﺗ ﺶﺠﻨــﺳ هدﺎﻣآ ﺲﭙــﺳ
اﺮــﺑ ي ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ
ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯿ
ﻦ ﻪﻟدﺎﻌﻣ زا 1 ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا )
18 :(
ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ
ﺎــﺘﻧ ﯾ ﺞ لوﺪــﺟ هرﺎﻤــﺷ 1 ﻣ داد نﺎــﺸﻧ ــﯿ
ناﺰ ﻣ ــﯿ ﮕﻧﺎ ﯿ ﻦ
ﻠﻏ ﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ ﺖــﻈ ﯿ
ﻦ ﺮــﺑاﺮﺑ بﺎــﺴﭘ رد بﺮــﺳ mg/L
06 /0 105± /0 ا ﻪــﮐ هدﻮﺑ ــﯾ ﻦ اﺮــﺑ راﺪــﻘﻣ ي
ﻣدﺎــﮐ ﯿ ﻢ ﺮــﺑاﺮﺑ
008mg/L /0 0089± /0 ﻧ ، ﯿ ﻞــــــــــﮑ ﺮــــــــــﺑاﺮﺑ
mg/L
108 /0 095± /0 اﺮـــــــﺑ و ي ﺮـــــــﺑاﺮﺑ موﺮـــــــﮐ mg/L
175 /0 102± /0 زاﺪﻧا ه ﮔﯿ ﺮ ي .ﺪﺷ
= N.D
ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﻏ
و ﻞﮑﯿﻧ ،ﻢﯿﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ رد موﺮــﮐ ﻪــﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎــﺑ يﺮﻬــﺷ بﻼــﺿﺎﻓ ﯽﺘــﺸﮔﺮﺑ ﻦــﺠﻟ
هرﺎﻤــﺷ لوﺪــﺟ 2
ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪــﺑ mg/kg
65 / 217 48± / 323 ،
mg/kg 3 /3 44± /2
، mg/kg 79 / 322 14± / 35 و
mg/kg 59 / 252 45± / 388 ناﺰــﯿﻣ ﻦﯿــﻨﭽﻤﻫ .ﺪــﺷ ﺶﺠﻨــﺳ
ﮏــﺸﺧ ﻦــﺠﻟ رد موﺮــﮐ و ﻞــﮑﯿﻧ ،ﻢﯿﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ هﺪﺷ 67
/2 48± / 58 ،ﺺﯿﺨــﺸﺗ ﻞــﺑﺎﻗ ﺮــﯿﻏ ،
98 /1 31± / 30 و 81 / 813 25± / 506 ﯽﻠﯿﻣ مﺮﮔﻮــﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ
زا ﺮﯾدﺎــــﻘﻣ ﻦـــﯾا ﻪــــﮐ هﺪـــﺷ ﺶﺠﻨــــﺳ ﮏـــﺸﺧ نزو يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا DWAF guidelines
،EPA و ﺎﮑﯾﺮﻣآ
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 1
ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ :
ﯿ ﻦ ﻔﺼﺗ بﺎﺴﭘ رد ﯿﻪ
ﺎﻫ دراﺪﻧﺎﺘﺳا و بﻼﺿﺎﻓ ﻪﻧﺎﺧ ي
ﻠﺧاد ﯽ ﺟرﺎﺧ و ﯽ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺦﯾرﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺮﺘﻣارﺎﭘ / يرادﺮﺑ بﺮﺳ
(mg/L) ﻢﯿﻣدﺎﮐ (mg/L) ﻞﮑﯿﻧ (mg/L) موﺮﮐ (mg/L) EC s/cm) (μ pH
16 / 01 / 95 0412
/0 0082 /0 0973 /0 0102 /0 1205 42 /7
24 / 01 / 95 0652
/0 N.D 0441 /0 00825 /0 1260 77 /7
30 / 01 / 95 0753
/0 0585 N.D
/0 0068 /0 1082 53 /7
05 / 02 / 95 0934
/0 0111 /0 0495 /0 0068 /0 1211 69 /7
13 / 02 / 95 0703
/0 0037 /0 0364 /0 0102 /0 1195 69 /7
25 / 02 / 95 0715
/0 0026 /0 0357 /0 00495 /0 1227 81 /7
04 / 03 / 95 1367
/0 0203 /0 0966 /0 00825 /0 1232 89 /7
16 / 03 / 95 1383
/0 0218 /0 1021 /0 00825 /0 1275 8
31 / 03 / 95 09705
/0 0048 /0 0134 /0 216 /0 1293 9/
7
02 / 04 / 95 0294
/0 004 /0 0972 /0 216 /0 1261 99 /7
12 / 04 / 95 1089
/0 0096 /0 5117 /0 104 /0 1252 73 /7
27 / 04 / 95 0415
/0 0112 /0 1159 /0 088 /0 1263 88 /7
04 / 05 / 95 1271
/0 0269 /0 042 /0 754 /0 1307 91 /7
16 / 05 / 95 1172
/0 0195 /0 0659 /0 08 /0 1234 98 /7
23 / 05 / 95 0614
/0 0092 /0 0473 /0 1066 /0 1237 11 /8
01 / 06 / 95 1277
/0 0082 /0 1316 /0 1054 /0 1265 85 /7
24 / 06 / 95 358
/0 0871 N.D
/0 052 /0 1317 87 /7
30 / 06 / 95 2585
/0 0875 N.D
/0 063 /0 1322 96 /7
ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 105
/0 00895 /0 095544 /0 102706 /0 1242 83 /7
ناﺮﯾا ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ ﺖﻇﺎﻔﺣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا -
يرﺎﯿﺑآ ) 19 ( 1 05 /0 2 1 - -
ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ دراﺪﻧﺎﺘﺳا )
19 ( 5
01 /0 2/
0 1/
0 - -
ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ ﺖﻇﺎﻔﺣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا )
19 ( 5
01 /0 2/
0 1/
0 - -
(20)FAO Food and Agriculture Organization 5
2/
0 2/
0 1/
0 - -
(20)MVE Ministry of Waters and Electricity 1/
0 01 /0 2/
0 1/
0 - -
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
:2
ﺐﺴﺣ ﺮﺑ) بﻼﺿﺎﻓ ﻪﻧﺎﺧ ﻪﯿﻔﺼﺗ ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ mg/kg
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا و (ﮏﺸﺧ نزو
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺦﯾرﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺮﺘﻣارﺎﭘ / يرادﺮﺑ Pb
Cd Ni TSS Cr
mg/L EC s/cm μ pH
16 / 01 / 95 199
/ 97 51 N.D
/ 542 72 / 890 10890 1229 35 /7
24 / 01 / 95 4/
389 33 /5 11 / 563 63 / 374 6940 1225 38 /7
30 / 01 / 95 75
/ 514 32 /5 600 19 / 508 6100 1041 44 /7
05 / 02 / 95 2/
686 86 /5 96 / 678 17 / 655 2900 1175 48 /7
13 / 02 / 95 95
/ 332 98 N.D
/ 350 71 / 573 6100 1137 48 /7
25 / 02 / 95 94
/ 387 6/ N.D
349 12 / 573 5060 1198 52 /7
04 / 03 / 95 47
/ 278 21 N.D
/ 446 03 / 303 6600 1292 46 /7
16 / 03 / 95 79
/ 452 87 N.D
/ 391 92 / 685 5540 1222 61 /7
31 / 03 / 95 41
/ 424 11 N.D
/ 55 454 / 95 4300 1246 71 /7
02 / 04 / 95 81
/ 817 48 N.D
/ 1307 272 / 377 3340 1228 81 /7
12 / 04 / 95 93
/ 505 84 N.D
/ 464 727 / 172 4210 1215 73 /7
27 / 04 / 95 409
/ 173 159 /2 954 / 103 1818 / 768 2740 1207 81 /7
04 / 05 / 95 613
/ 199 7 409 / 81 8181 / 131 3480 1244 80 /7
16 / 05 / 95 704
/ 115 181 /2 045 / 168 8181 / 131 4300 1438 90 /7
23 / 05 / 95 545
/ 85 25 / 11 59 / 67 545 / 104 2800 1273 93 /7
01 / 06 / 95 8181
/ 97 5454 /2 409 / 20 0909 / 259 2700 126 80 /7
02 / 06 / 95 3636
/ 66 2272 N.D
/ 126 0909 / 209 3240 1265 69 /7
03 / 06 / 95 3636
/ 196 2272 N.D
/ 56 727 / 177 2820 1297 93 /7
ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 48
/ 323 31 / 2 140 / 354 45 / 388 4670 1167 66 / 7
(15) EPA-503 300
39 420 1200 - - -
DWAF guidelines ) 22 ( 150
5 200 450 - - -
) 23 ( American 300
10 420 1200 - - -
) 23 ( Canada 200
10 100 1000 - - -
ﻦﯿﯾﺎﭘ ادﺎﻧﺎﮐ .ﺪــﺷ هﺪﻫﺎــﺸﻣ ﺮــﺗ
ﮕﺘــﺴﺒﻤﻫ ﯽ ﯽــﻫوﺮﮔ نورد
ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯿ
ﻦ و ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﺎــﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
ي ﻓﯿ ﺰﯾ ــﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ
،EC وTSS بﺎﺴﭘ ردpH ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ و
رد هرﺎﻤﺷ لواﺪﺟ 5
و 6 هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .ﺪﻧا
لوﺪﺟ ﻖﺑﺎﻄﻣ هرﺎﻤﺷ
3 ﻓ ﺖــﻈﻠﻏ صﻮــﺼﺧ رد ، ﻦــﺠﻟ رد ﻦﯿﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠ
ﮏﺸﺧ ﻪﯿﻔــﺼﺗ هﺪﺷ ﺶﯿــﺑ ،بﻼــﺿﺎﻓ ﻪــﻧﺎﺧ
ــﺗ ﺖــﻈﻠﻏ ﻦﯾﺮ
ﻢﮐ و موﺮﮐ ﺰﻠﻓ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ مﻮﯿﻣدﺎــﮐ ﺰــﻠﻓ ﻪــﺑ طﻮــﺑﺮﻣ ﻦﯾﺮــﺗ
.ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
ﻪﯿﻔــﺼﺗ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ 3:
(ﮏﺸﺧ نزو مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﺑ مﺮﮔ ﯽﻠﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ) بﻼﺿﺎﻓ ﻪﻧﺎﺧ
درﻮﻣ ﺮﺘﻣارﺎﭘ / ﻪﻧﻮﻤﻧ مﺎﻧ ﯽﺳرﺮﺑ بﺮﺳ
ﻢﯿﻣدﺎﮐ ﻞﮑﯿﻧ موﺮﮐ
ﺑ هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴ 1 87
/ 57 49 N.D
/ 30 230
هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴﺑ 2 01
/ 55 1/ N.D
28 210
هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴﺑ 3 03
/ 56 032 N.D
/ 31 200
هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴﺑ 4 009 / 58 46 N.D
/ 33 205
هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴﺑ 5 1/
60 65 N.D
/ 27 235
هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴﺑ 6 05
/ 63 001 N.D
/ 32 240
هرﺎﻤﺷ ﺮﺘﺴﺑ 7 02
/ 61 03 N.D
/ 31 220
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد 4
، ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ تاﺰﻠﻓ
ﻦــﺠﻟ رد
ﯽﺘــﺸﮔﺮﺑ ﻦــﺠﻟ و هﺪــﺷ ﮏــﺸﺧ ﺪــﯾدﺮﮔ ﻪــﺴﯾﺎﻘﻣ
ﻪــﮐ
ﯽﻨﻌﻣ .ﺪــﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﮑﯿﻧ ﺖﻈﻠﻏ رد ﻂﻘﻓ توﺎﻔﺗ يراد
ﻢﻫ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻦﯿﻨﭼ 5
صﻮــﺼﺧ رد ﮕﺘــﺴﺒﻤﻫ
ﯽ
ﺖــﻈﻠﻏ ﯽﻫوﺮﮔ نورد ﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ
ﯿ ﻦ ﺎــﺑ و ﺮﮕﯾﺪــﮑﯾ ﺎــﺑ
ﺎــﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ي ﻓﯿ ﺰﯾ ــﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ بﺎــﺴﭘ رد رد طﺎــﺒﺗرا ﻦــﯾا ،
زا ﮏﯾ ﭻﯿﻫ ﯽﻨﻌﻣ تاﺰﻠﻓ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻧور ﻪﭼ ﺮﮔا .ﺖﺴﯿﻧ راد
وpH و موﺮﮐ ،مﻮﯿﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳEC
طﺎــﺒﺗرا ﻦــﯾا ﮏــﯾ ﭻﯿﻫ رد ﯽﻟو ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﮑﯿﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻨﻌﻣ .ﺖﺴﯿﻧ راد هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد
6 ﺰــﯿﻧ ﮕﺘــﺴﺒﻤﻫ ﯽ نورد
ﯽــﻫوﺮﮔ ﮕﻨـــﺳ تاﺰـــﻠﻓ ﯿ
ﻦ و ﺮﮕﯾﺪـــﮑﯾ ﺎــﺑ ﺎـــﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
ي
ﻓﯿ ﺰﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ رد هداد نﺎــﺸﻧ ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ ﺖــﺳا هﺪــﺷ
و بﺮــﺳ ءﺎﻨﺜﺘــﺳا ﻪﺑ ،ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ طﺎﺒﺗرا ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ ،ﻞﮑﯿﻧ .دﻮﺒﻧ راد
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ 4:
،Pb
،Cd
وNi
ﮏــﺸﺧ ﻦﺠﻟ ردCr
ﺎﻫ هداد ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ و هﺪﺷ
ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻦﺠﻟ عﻮﻧ رﺎﯿﻌﻣ زا فاﺮﺤﻧا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ±
value
نﻮﻣزآ عﻮﻧ P
بﺮﺳ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ 67 /2 48± / 58 001٭ /0 ﻞﻘﺘﺴﻣ >
t 323/48±217/65 ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ
ﻢﯿﻣدﺎﮐ هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ N.D
066 /0 ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ
/244±33/ ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ
هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ ﻞﮑﯿﻧ 98 /1 31± / 30
٭ 001 /0 ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ >
354/14±322/79 ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ
هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻦﺠﻟ موﺮﮐ 54 / 15 25± / 220 357 /0 ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ
ﯽﺘﺸﮔﺮﺑ ﻦﺠﻟ 59
/ 252 45± / 388
رد يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺣ*
05 /0
p <
ﺚﺤﺑ
نﺎﻣزﺎــﺳ زﺎــﺠﻣ ﺪــﺣ زا بﺎــﺴﭘ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺮﯾدﺎﻘﻣ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘــﺳا و ناﺮــﯾا ﺖــﺴﯾز ﻂﯿــﺤﻣ ﺖــﻇﺎﻔﺣ ،WHO
،EPA وFAO ﻦﯿﯾﺎﭘ رﺎﯿﺴﺑMVE
دﻮﺑ ﺮﺗ )5 ، 21 ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ .(
ﯽﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ طﺎﺒﺗرا ﭻﯿﻫ رد هدﺮــﺑ مﺎﻧ تاﺰﻠﻓ ﻦﯿﺑ يراد
18
هﺪﺸﻧ هﺪﯾد بﺎﺴﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧ ) ﺖﺳا
05 /0
≥ .(p
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ هﺪﺷ دﺎﯾ ﺮﺻﺎﻨﻋ ناﺰﯿﻣ Balkhair
و Ashraf
و كﺎــﺧ رد ﻦﯿﮕﻨــﺳ تاﺰــﻠﻓ ﻊــﻤﺠﺗ تاﺮــﻄﺧ درﻮــﻣ رد ﯽــﺑﺮﻏ ﻪــﻘﻄﻨﻣ رد بﻼــﺿﺎﻓ بﺎــﺴﭘ ﺎــﺑ تﺎﺠﯾﺰﺒــﺳ يرﺎﯿﺑآ دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ )5
(.
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 5
ﮕﺘﺴﺒﻤﻫ :
ﯽ ﯽﻫوﺮﮔ نورد ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ
ﯿ ﻦ و ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
ي ﻓﯿ ﺰﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎ ﯽﯾ بﺎﺴﭘ رد
ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺮﺘﻣارﺎﭘ يرﺎﻣآ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
pH Pb Cd Ni Cr EC
pH نﻮﺳﺮﯿﭘ ﺐﯾﺮﺿ
1 - - - - -
Sig -
- - - - -
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ 18
- - - - -
Pb نﻮﺳﺮﯿﭘ ﺐﯾﺮﺿ
263 / 0 1 - - - -
291 Sig / 0 - - - - -
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ 18
18 - - - -
Cd نﻮﺳﺮﯿﭘ ﺐﯾﺮﺿ
308 / 0 268 / 0 1 - - -
213 Sig / 0 283 / 0 - - - -
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ 18
18 18 - - -
Ni نﻮﺳﺮﯿﭘ ﺐﯾﺮﺿ
121 / 0 - 092 / 0 063 / 0 1 - -
633 Sig / 0 716 / 0 805 / 0 - - -
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ 18
18 18 18 - -
Cr نﻮﺳﺮﯿﭘ ﺐﯾﺮﺿ
285 / 0 109 / 0 467 / 0 059 / 0 - - -
251 Sig / 0 667 / 0 051 / 0 817 / 0 - -
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ 18
18 18 18 18 -
EC نﻮﺳﺮﯿﭘ ﺐﯾﺮﺿ
627٭ / 0 262 / 0 168 / 0 071 / 0 405 / 0 1
005 Sig / 0 294 / 0 505 / 0 780 / 0 096 / 0 -
ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ 18
18 18 18 18 18
رد يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺣ*
05 /0
P value <
