1
مولع هدکشناد یتیبرت
و ناور یسانش
مولع یشزومآ هورگ یتیبرت
نایاپ همان هجرد تفایرد یارب ی
دشرا یسانشراک
هتشر رد ی
یشزومآ تیریدم شیارگ یتیبرت مولع
:ناونع
هطبار یسررب یاهرواب ی
یدمآ راک دوخ و یمومع
تهج یریگ اب یبهذم هرهب
یرو
یشزومآ
:امنهار داتسا رتکد یدارم دوعسم
:رواشم داتسا قلاخ یلع رتکد هاوخ
:رگشهوژپ یدامج یلوسر میرم
زییاپ 6931
2
:وجشناد یگداوناخ مان یدامج یلوسر
:مان میرم
ناونع ناياپ :همان
یاهرواب ی هطبار یسررب یدمآ راک دوخ
یشزومآ یرو هرهب اب یبهذم یریگ تهج و یمومع
:امنهار داتسا یدارم دوعسم رتکد
:رواشم داتسا هاوخ قلاخ یلع رتکد
:یلیصحت عطقم دشرا یسانشراک
:هتشر یتیبرت مولع
:شيارگ یشزومآ تیریدم
:هاگشناد یلیبدرا ققحم
:هدکشناد یسانشناور و یتیبرت مولع
:عافد خيرات 9
/ 7 / 31 :تاحفص دادعت 85
:هدیکچ یاهرواب نیب ی هطبار یسررب رضاح شهوژپ فده یدمآ راک دوخ
اب یبهذم یریگ تهج و یمومع یشزومآ یرو هرهب
.دوب
هطسوتم ناریبد ی هیلک نآ یرامآ ی هعماج و یگتسبمه عون زا یفیصوت شهوژپ نيا رد قیقحت شور و کي یحاون لوا هرود ی
رهش ود یلیصحت لاس رد لیبدرا 69
- 5965 دادعت هب 5209 دوب دادعت هب لوا هیحان(
589 دادعت هب مود هیحان و 962
)رفن رب هک
ناگروم و یسجرک لودج اب قباطم و یا هشوخ یریگ هنومن شور ساسا 078
زا اه هداد یروآ عمج تهج .دندش باختنا رفن
(تروپلآ یبهذم یریگ تهج همانشسرپ 5697
یاهرواب همانشسرپ ، ) یدمآ راک دوخ
شجنس همانشسرپ و ملاسورج و زتراوش
یشزومآ یرو هرهب ( ناگرزاب و یهللادبع
5960 ) .دش هدافتسا یياياپ
اهنآ یبهذم یریگ تهج :بیترت هب خابنورک یافلآ قبط رب
76 یاهرواب ،%
یدمآ راک دوخ یمومع
39
% و یشزومآ یرو هرهب 62
شور زا اه هداد لیلحت و هيزجت یارب .دش هبساحم % کت t
هریغتم دنچ نویسرگر و نوسریپ یگتسبمه بيرض ،یا هنومن هب
شور نومزآ قبط رب نومزآ قبط رب .دش هدافتسا نامزمه ،t
(یشزومآ یرو هرهب 99
/
±7 29 / 62 ياپ یا هرمن ) ی
ن نیگنایم زا رت یرظن
یاهرواب و یدمآ راک دوخ
(یمومع 765
/
±9 96 / 06 و )
(یبهذم یریگ تهج 776
/
±5 65 / 59 یا هرمن ) رت نیياپ
نیگنایم زا یرظن
داد ناشن زین نوسریپ یگتسبمه جياتن.داد ناشن ار
یاهرواب نیب هک یدمآ راک دوخ
و یمومع یشزومآ یرو هرهب
( 586 / 2 آراکدوخ یاهرواب اب ) یدم
هطبار تبثم دوجو دراد و .
و یبهذم یریگ تهج نیب نینچمه یشزومآ یرو هرهب
درادن دوج یگتسبمه یرییغتم دنچ نویسرگر لیلحت نینچمه .
یاهرواب رییغتم ود ره هک داد ناشن نامزمه یدمآ راک دوخ
سنايراو نییبت ناوت راد انعم یا هنوگ هب یبهذم یریگ تهج و
یشزومآ یرو هرهب یاهرواب ریغتم مهس هک دنراد ار
یدمآ راک دوخ .دشابیم یبهذم یریگ تهج زا رتشیب
هژاو دیلک یاهرواب :اه یدمآ راک دوخ
تهج ،یمومع هرهب ،یبهذم یریگ
یشزومآ یرو
أ
بلاطم تسرهف
ناونع
هحفص
تایلک : لوا لصف شهوژپ
5 - 5 - همدقم : ...
...
...
...
0
5 - 0 -ب ی نا هلأسم : ...
...
...
...
6
5 - 9 - فادها شهوژپ ...:
...
...
...
7
5 - 9 - 5 - فده لک ی : ...
...
...
...
7
5 - 9 - 0 - فادها ئزج ی : ...
...
...
...
7
5 - 6 - اهلاوس ی شهوژپ ...:
...
...
...
8
5 - 6 - 5 - لاؤس لصا ی شهوژپ : ...
...
...
8
5 - 6 - 0 - تلااؤس عرف
ی : ...
...
...
...
8
5 - 5 - ترورض و
مها
ّی ت شهوژپ ...:
...
...
8
5 - 9 - رعت ي ف موهفم ی غتم ی اهر ...: ...
...
55
5 - 9 - 5 - هرهب رو ی شزومآ ی : ...
...
...
55
5 - 9 - 0 - اهرواب ی یدمآ راک دوخ ...:
...
...
55
5 - 9 - 9 - تهج گ ی ر ی بهذم ی ...: ...
...
55
5 - 7 - عت ر ي ف لمع ی تا ی غتم ی اهر ...: ...
...
55
5 - 7 - 5 - هرهب رو ی شزومآ ی ...
...
...
55
5 - 7 - 0 - اهرواب ی یدمآ راک دوخ ...
...
...
50
5 - 7 - 9 - تهج گ ی ر ی بهذم ...ی ...
...
50
ب
: مود لصف یشهوژپ و یرظن ینابم
0 - 5 - همدقم ...: ...
...
...
56
0 - 0 - هرهب رو ی ...: ...
...
...
59
0 - 9 - رعت ي ف هرهب رو ی ...: ...
...
58...
0 - 6 - رعت ي ف هرهب رو ی شزومآ ی ...: ...
...
56
0 - 5 - موهفم دوخ راک دمآ ی ... : ...
...
56
0 - 9 - عبانم دوخ راک دمآ ی ...: ...
...
02
0 - 7 - ارف ي دن اه ی طبترم اب دوخ راک دمآ ی : ...
...
...
05
0 - 8 - رظن ي ه ارودنب ...
...
...
...
00
0 - 6 - داعبا یدمآ راک دوخ ...
...
Error! Bookmark not defined.
0 - 52 - شقن هطساو ا ی یدمآ راک دوخ ...
. Error! Bookmark not defined.
0 - 55 - رعت ي ف تهج گ ی ر ی بهذم ی : ...
...
Error! Bookmark not defined.
0 - 50 - رعت ي ف د ي ن ...: ...
Error! Bookmark not defined.
0 - 59 - رظن ي ه آ تروپل رد دروم تهج گ ی ر ی بهذم ی : ...
Error! Bookmark not defined.
0 - 56 - پ ی ش ی هن ی شهوژپ : ...
...
Error! Bookmark not defined.
0 - 56 - 5 - پ شهوژ اه ی لخاد ی ...: ...
Error! Bookmark not defined.
0 - 56 - 0 - شهوژپ اه
ی جراخ ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
0 - 55 - هصلاخ عمجو دنب ی : ...
...
Error! Bookmark not defined.
شور و داوم : موس لصف شهوژپ
9 - 5 - همدقم ...: ...
Error! Bookmark not defined.
9 - 0 - شور شهوژپ ...:
...
Error! Bookmark not defined.
9 - 9 - هعماج رامآ ی : ...
...
Error! Bookmark not defined.
ج
9 - 6 - مجح هنومن رامآ ی و شور هنومن گ ی ر ی : ...
Error! Bookmark not defined.
9 - 5 - اهرازبا ...: ...
Error! Bookmark not defined.
9 - 9 - اور یي و اپ يا یي قم ی سا گتهج ی ر ی بهذم ی تروپلآ ...:
Error! Bookmark not defined.
9 - 7 - شور زجت ي ه و لحت ی ل تاعلاطا :
...
...
Error! Bookmark not defined.
شهوژپ یاه هتفای و جیاتن : مراهچ لصف
6 - 5 - همدقم ...: ...
Error! Bookmark not defined.
6 - 0 - ي هتفا اه ی صوت ی ف ی ... : ...
Error! Bookmark not defined.
6 - 9 - ي هتفا اه ی طابنتسا ی ...
...
Error! Bookmark not defined.
مجنپ لصف :
و یریگ هجیتن ثحب
5 - 5 - همدقم ...
...
. Error! Bookmark not defined.
5 - 0 - سررب ی تلااوئس قحت
ی ...ق ...
Error! Bookmark not defined.
5 - 9 - دودحم ي اهت ی قحت ی ق ...
...
Error! Bookmark not defined.
5 - 6 - پ ی تاداهنش شهوژپ
ی : ...
...
Error! Bookmark not defined.
5 - 5 - پ ی تاداهنش دربراک
ی ...: ...
Error! Bookmark not defined.
عبانم و ذخآم : ...
...
Error! Bookmark not defined.
پ ی تسو اه و مئامض ...
...
Error! Bookmark not defined.
د
لوادج تسرهف
لودج 4 - 1 - یدرف تاصخشم ساسا ربدارفا یناوارف عیزوت ...
...
44
لودج 4 - 2 - شهوژپ یمک یاهریغتم ...
...
...
44
لودج 4 - 3 دوخ یاهرواب تیعضو یدمآ راک
ناریبد هاگدید زا ...
...
44
لودج 4 - 4 - لیبدرا رهش هطسوتم لوا هرود ناریبد هاگدید زا نآ داعبا و یبهذم یریگ تهج تیعضو ...
44
لودج 4 - 4 - تیعضو یشزومآ یرو هرهب
هاگدیدزا نا داعبا و لیبدرا رهش هطسوتم لوا هرود ناریبد
...
44
لودج 4 - 4 - یبهذم یریگ تهج نیب یگتسبمه سیرتام ...
...
44
لودج 4 - 4 - یدمآ راک دوخ یاهرواب نیب یگتسبمه سیرتام ...
...
44
لودج 4 - 4 - یبهذم یریگ تهج و یمومع یدمآ راک دوخ یاهرواب مهس ...
...
45
1
لوا لصف
شهوژپ تایلک
2
6 - 6 - :همدقم هرهب یاقترا تسد و یروآون و تیقلاخ ، یرو
و تيريدم اب نامزاس ره رد تلاوصحم بولطم تیفیک هب یباي
تورث زا لکشتم اهنت ار للم تورث ینونک یایند رد ببس نیمه هب .دراد کيدزن طابترا یناسنا یورین یاه
یمن یکيزیف و یعیبط هيامرس اتدمع هکلب ،دنناد
یم یناسنا یاه رلسد(دنناد
،5
0220 .)
هرهب اد و تورث حطس نییعت یارب یصخاش ناونع هب و تسا داصتقا رد مهم و یساسا یسایقم یرو کي یيار
یم رارق هدافتسا دروم روشک نییعت رازبا کي نآ .دریگ
، یضیف و یملاسا(تسا یگدنز درادناتسا یارب مهم هدننک
5987 مهم زا یکي.) هرهب حطس ءاقترا نامزاس رد فادها نيرت
داجيا رد ناسنا هکنيا هب هجوت اب و تسا نآ یرو
هرهب تساوخرد ،دراد یروحم یشقن یرو مزاس رد وا یاه
یم اج هب یدیلک یرثا نا ،یرهاط(دراذگ
5985 یارب .)
هرهب دشر دياب رتهب یيادرف هب ندیسر یياهروشک زورما زیمآ تباقر یایند رد .دومن لابند رمتسم روط هب ار یرو
هرهب راتفر و شنیب ، شناد دنناوتب هک دوب دنهاوخ هدنرب یشنیب .دنيامن داجيا دوخ نانکراک و ناريدم رد ار یرو
هک مزاس رد ار تیقلاخ و یروآون ،نديرفآ ،ندیشيدنا ، ندرک رکف دناوتب اهنآ
،یياضر(دنک قلخ 5980
نيا ربانب .)
یگژيو و یياراک ، یشخب رثا هب ندیشخب ققحت یاتسار رد دياب تيريدم نوگرگد و شزرا اب نانکراک یدرف یاه
اناوت و اه دادعتسا تخانش اب و دهد رارق رظن دم هراومه ار زاس یي
یاه اهنآ تکراشم و اهنآ
هنیمز دیلوت دوبهب یاه
،هداز یفارص(دروآ مهارف ار تمدخ و 5989
.)
مزاس ریگ نابيرگ تلاکشم زا یکي ا
اهن یناسنا یورین یرو هرهب ندوب نیياپ ، اهنآ
و یياراک شيازفا اب .تس
و شاتریما ،مولعلارحب(دنکیم ادیپ شيازفا زین یناسنا یورین یرو هرهب یشخبرثا ،سيون دنت
0220 .)
1 .Desseler
3
یشزومآ یرو هرهب نورد عبانم رادقم زا هدمآ تسد هب تامدخ تیفیک و حطس زا تسا ترابع5
نیتسپا(داد
،0
5660 ظاحل زا یرتشیب تامدخ رادقم رگا .تسا یياراک اب فدارتم یرو هرهب فيرعت نيا رد .)
،عبانم زا یهباشم رادقم اي و دوش دیلوت شزومآ رد تیفیک و تیمک هتفاي دوبهب یياراک اي یرو هرهب هجیتن رد
ناراکمهو ستگ(تسا ،9
0220 ص ، 9 .)
یدمآ راک دوخ لاس زا6
5677 ارودنب تربلا هلاقم اب ارودنب هاگديد زا .دش یسانشناور هنیشیپ دراو 5
راک دوخ
یدمآ رانک رد ، صاخ لمع کي ماجنا رد درف یياناوت ندمآ
ابع هب .تسا هژيو تیعقوم کي اب ، یتر
راک دوخ
یدمآ تواضق هب یياناوت اب هطبار رد دارفا یاه
قلاطا درکلمع هدش یحارط حوطس ندناسر رمث هب یارب ناشياه
یم .دوش
( ارودنب یعامتجا یتخانش هيرظن رد 5689
یم ضرف) یاهرواب هک دوش
یدمآ راک دوخ یياهراتفر نییعت رد
یم بیقعت دارفا هک هک یشلات نازیم ،دننک
اهنآ تیلاعف بیقعت یارب یم راک هب اه
تمواقم زيامتم حوطس و دندنب
یم مهم یلامتحا عناوم اب ههجاوم رد دارفا یرگ(دشاب
،9
0229 .)
( ارودنب 5689 هناگي ار یشيدنادوخ ) یم ناسنا یياناوت نيرت
سنا هک درامش ا
اهن هشيدنا نآ اب ار ناشراتفر و و اه
یم نوگرگد یبايزرا و دنزاس
یم یبايزرا دوخ نيا .دننک هدنریگربرد اه
تفايرد ی یاه
یدمآ راک دوخ ینعي؛تسا
یياناوت یاهرواب هدایپ و یهدنامزاس یارب درف یاه
شنک یزاس تیعقوم هب یهدنامزاس یارب هک یياه
هدنيآ یاه
یاهرواب .تسا زاین نادب یدمآ راک دوخ
یم نییعت سنا هک دننک
ا اهن اجنا یارب هزادنا هچ یم نامز ناشياهراک م
-
یراوشد اب دروخرب ماگنه،دنراذگ یم یرادياپ یک ات اه
تیعقوم اب دروخرب رد ايآ و ،دننک هزادنا هچ نوگانوگ یاه
اب یدارفا نياربانب .دنريذپ شمرن یدمآ راک دوخ
یتیعضو نيا و تسا یندشن لح عضو هک دننک رواب دياش نیياپ
ب یديد و یگدرسفا ، یگدینت هک تسا کيرا
هرگ یارب هنانیب یم شرورپ یياشگ
،رگيد یوس زا.دهد یدمآ راک دوخ
شنک و راک هب ندش کيدزن ماگنه لااب یم کمک یناسآ ساسحا یيآ ديدپ هب ،راوشد یاه
.دنک
ندمت زا هدنام اج هب راثآ ن ینشور هب ،نهک یاه
ش یم نا نيد هک دهد هفلوم زا یراد
رد رشب یگدنز یلصا یاه
مامت یيادج رصنع نيد و بهذم .تسا هدوب نارود و شوب(تسا راودا مامت رد یناسنا گنهرف زا ريذپان
1. Productibility training
2. Epstein 3. Gates et al 4. Self-e-efficaty 5. Bandora 6. Garry
4
ناراکمه
،5
5680 ص،
50 یم بجوم نيد و هعماج کيدزن دنویپ.) ،یگداوناخ یگدنز رب نيد نیناوق و تاروتسد دوش
ريو(دراذگب ریثات هعماج رد تموکح هوحن و لاغتشا ،0
0252 ص،
00 م زین ناسانش نيد.) و نيد هک ؛دندقتع
هعماج چیه و هدوب ناسنا هارمه و دازمه یرادنيد هدوبن ینيد تاقلعت نودب ،یيادتبا و کچوک عماوج یتح ، یا
ربوب(تسا
،9
0226 ص،
08 .)
شقن و یگدنز فده ،دوجو ءادبم ندیمهف هب زاین .تسا یتسه ناهج رد ناسنا زاین ، ینيد راتفر و اهرواب
گنوگچ ،یگدنز رد ناسنا ینيد یاهزاین نيا هلمجزا ،یتسه ناهج هب ناسنا خساپ و نارگيد اب یریگ طابترا ی
هرود مامت رد رشب زاین نيا.تسا
،رفداد(تسا هدوب حرطم عماوج مامت رد و اه 5989
.)
هاگ هیکت نيرترثوم زا ،بهذم یم رامش هب یناور یاه
یم هک دور رمع هظحل هظحل رد ار یگدنز یانعم دناوت
مهارف اب صاخ طيارش رد و دنک مهارف هیکت یزاس
،یمارهب(دهد تاجن یيانعم یب و قیلعت زا ار درف ینییبت هاگ
5689 .)
فده دروم رد ناسنا یساسا لاوس ود هب ،یشزرا یاه ضراعت لح یگنوگچ و یگدنز کبس رب ریثات اب بهذم
اج(دهدیم خساپ وا یاهدادعتسا و اه تیلاعف یانعم و یگدنز
،یگرزب ن 5989
.)
یاهرواب نیب ايآ ،هک تسا هدوب لاوس نيا هب خساپ شهوژپ نيا ماجنا زا فده یدمآ راک دوخ
تهج و یمومع
اب یبهذم یریگ یشزومآ یرو هرهب
. دراد دوجو یا هطبار
6 - 2 - :هلأسم نایب
اس مز شخب و دنراد هدهع رب ار دارفا تیبرتو میلعت هفیظو یشزومآ یاه نا لباق
نيا رد دارفا یگدنز زا یهجوت
دوشیم یرپس اه نامزاس ايروفغ(
،ن 5980 .) یناسنا یاه ماظن رد لامک هب ندیسر یاه هسانش زا یکي یرو هرهب
.تسا ناسنا یشزومآ و یرادا یاه تیلاعف و
،یّلم یرو هرهب زارت ندرب لااب یارب فلتخم یاه روشک
،یتعنص
ریگیپ شلات دوخ یشزومآ و یناگرزاب یمو دنهدیم ناشن
دوخ یاه نامزاس یرو هرهب فلتخم یاهشور اب دنشوک
،مظان(دنهد شيازفا ار 5986
".) و هدوب هک ار هچنآ هتسویپ روط هب دراد یعس هک تسا یرکف شنیب کي یرو هرهب
ار ادرف یاهراک و زوريد زا رتهب ار زورما یاهراک تینهذ و شنیب نيا اب و دشخبب دوبهب تسه هک ار هچنآ زا رتهب
1. Bush et al
2. Weir 3. Buber
5
دهد ماجنا زورما
"
یکوزوس(
،5
5979 ص ، 57 ،یکبشم زا لقن هب 5978
ص ، 66
".) رترثوم هدافتسا هجرد یرو هرهب
.تسا دیلوت لماوع زا کي ره زا
،لّوا هجرد رد یرو هرهب هاگديد کي
رکف هک ار هچنآ دراد یعس هراومه هک تسا ی
،تسا دوجوم رضاح لاح رد .دشخب دوبهب
هرهب رب ینتبم یرو و اهراک دناوتیم ناسنا هک تسا هدیقع نيا
،شیپ زور زا رترب جياتن ذخا اب اي و رتهب زور ره ار شفياظو دناسر ماجنا هب
"
،یمظاک و یحطبا زا لقن هب(
5989
،
ص 9 .) یشزومآ یرو هرهب و یشزومآ یاه هنيزه ،سلاک مجح نیگنایم ،هدش سيردت یاهدحاو بسح رب دناوتیم
پ(دوش فيرعت نآ لاثما
0ل ، 0225 .)
اب هک یلماوع زا یکي یشزومآ یرو هرهب
دشاب راذگ ریثات نآ نازیم رد دناوتیم و تسا طابترا رد یدمآ راک دوخ
.تسا یدمآ راک دوخ یناور یموهفم یصخش یياراک اي
- یتخانش یروئت رد هشير هک تسا یعامتجا -
یعامتجا
ارودنب یاه هنیمز رد صوصخب یاهراتفر ماجنا یارب دوخ یاه یياناوت زا درف رطاخ نانیمطا یانعم هب و دراد راک دوخ حطس هب أمیقتسم ناشفادها هب ندیسر یارب دارفا یراشفاپ و شلات نازیم یو رظن هب .تسا فلتخم
یدمآ اهنآ اختنا ار یفياظو یدمآ راک دوخ یوق یاهرواب اب دارفا .دراد یگتسب از شلاچ رتشیب هک دننکیم ب
. دنتسه اهنآ
هلباقم رد و دنهدیم جرخ هب یرتشیب ششوک و یعس ،دنریگیم رظن رد یرتگرزب فادها دوخ یارب
دوخ هک یدارفا سکع رب .دنرت مدق تباث طيارش اب یدمآ راک
رب لرتنک لامعِا رد دننکیم ساسحا دنراد ینیياپ
ه ناوتان و هدنامرد یگدنز یاهداديور .دنتس
اهنآ نيا هب و تسا هدوهیب دننکیم هک یشلات هنوگ ره دنراد داقتعا
هیلوا یاه شلات هک یماگنه بیترت اهنآ
یل(دنوشیم دیماان آعيرس ؛دشاب هجیتن یب تلاکشم اب دروخرب رد ،9
روترآ سيوآو6
0228 5
دوخ ارودنب رظن زا.) یدمآ راک
لرتنک و تيريدم یارب ناسنا یرورضراکوزاس نيرت یساسا
نمرميز(تسا یگدنز یاهداديور ،9
0225 .) یاهرواب یدمآ راک دوخآ
.دنتسه راتفر هدننک نییعت لماع نيرتمهم
تروصرد شلات ظفح و راتفر شرتسگ یارب شلات نازیم ،درف یوس زاراتفر یرگزاغآ هدننک نییعت اهرواب نيا عناوماب دروخرب ،ارودنب( دشابیم هدنهدرازآ تایبرجتو
5667 دازرف ،ینيدلا بطق هد یدمحا ،داژن رغصا زا لقن هب ؛
،یهانپادخ و 5985
،ارودنب( ؛) 5667
،نمرميز زا لقن هب ، 0222
.) یاهرواب یدمآ راک دوخ
یقلت زرط ،عقاو رد
قفوم و اه تسکش هجیتن شدوخ زا درف ره یقلت زرط و دشابیم ناشدوخ زا دارفا زا درف تارثأت و ریثات و اه تی
1. Suzuki
2. Poole 3. Lee 4. Arthur 5. Avis 6. Zimmerman
6
دروم شدوخ هلیسو هب هاگآدوخان هچ و هاگادوخ هچ ،شیگدنز لوط رد هک تسا یو ینوریب و ینورد طیحم یاهرواب ،ناسنا تخانش درکلمع رد مسیناکم نيرت هدمع .دریگیم رارق هّقادم یدمآ راک دوخ
هدیمان
،ارودنب(دوشیم 5677
اب صاخشا.) یدمآ راک دوخ
لااب رد .دنراد دوخ شلات شيازفا هب ليامت و راک هب یتاذ هقلاع
و ینامیلس(دننکیم لمع رثؤم رایسب و دنهدیم ناشن دوخ زا یرتشیب راکتشپ ،عناوم اب هلباقم
،اديوه 5960 اب دارفا هک دهدیم ناشن اه یسررب.) یدمآ راک دوخ
ینهش( .دنوشیم هتفشآ اه یبايزرا زا نیياپ
ع ،یناتسوب ،قلایي ،یلاچخي یجاحو روپ یلا
5965 ) .
یاهرواب رب هولاع یدمآ راک دوخ
اب هک یلماوع هلمج زا یشزومآ یرو هرهب
نآ فعض و تدش رد و دراد هطبار
یبهذم یریگ تهج تسا راذگ ریثات .دشابیم5
"
گ تهج ی ر ی بهذم ی م ار ی ناوت لک درواهر ی
درگ ذاختا بهذم زا هک ،صخشم ي
هد فرعم ،تسا ی
؛دومن ي نع ی
دوجوم اب طابترا رد ی
لاعتم ی سدق(
ی ا هعومجم ،) ی
رشت و لامعا ،تاداقتعا زا ي
تاف صاخ ی گدنز رد ار ی
"دراد
ح(
ی رد
،داژن 5986 ص ، 57 .) ديورف نوچ یدارفا دنچ ره سیلآ و یرگلیلحت ناور راذگناینب ،0
یرگنامرد راذگناینب ،9
ینلاقع - یثات و شقن زا یفنم یبايزرا یعون یناجیه سنا راتفر رب بهذم ر
ا اهن نوچ یرگيد دارفا اّما ،دنا هتشاد
6گنوي تروپلآ ، ولزم ،5
رلدآ ،9
مورف و7
.دنا هتفگ یبهذم تاداقتعا دنمدوس تاریثات زا ،بهذم هب تبثم شرگن اب 8
،شنمایک و حلاف دازآ ،یا هژا ،یدمتعم(
5986 ( تروپلآ.) 5697
تملاس یارب مهم هوقلاب لماوع زا یکي ار بهذم )
و هدرک یدنب میسقت اه هزیگنا ساسا رب ار بهذم یو .دنکیم بوسحم یشزیگنا لماوع نيرتدنمورین وزج و ناور :دنوشیم میسقت هتسد ود هب یبهذم یریگ تهج رظن زا دارفا هک دراد داقتعا
ینورد یبهذم یریگ تهج اب دارفا نآ اب ،هدرک بلط نورد زا ار بهذم ،درف تیعضو نيا رد هک
یگدنز .دزاسیم هزیگنا اب و راد انعم نآ اب ار دوخ یگدنز یمامت زین و دنکیم
ینوریب یبهذم یریگ تهج اب دارفا ،شياسآ ،یتحار یارب ًافرص ار بهذم ،درف تلاح نيا رد هک
،رایتخب(تسا هديزگرب یعامتجا تيامح و ماقم ،هاگياج 5986
.)
1. Religious mativation
2. Froid 3. Allis 4. Yung 5. Allport 6. Maslow 7. Adller 8. Forum
7
یناسک ات دنکیم کمک ام هب ینوریب و ینورد یبهذم یریگ تهج نیب ندش لئاق توافت هک تسا دقتعم تروپلآ یارب نيد هک ار اهنآ
یارب نيد هک یناسک زا ،تسا فده اهنآ
بوخ هب لّوا هتسد دارفا .میيامن ادج تسا هلیسو
باق یو .هلیسو ندوب بوخ هب مود هتسد دارفا و دنراد هجوت فده ندوب ود نيا ندرک زيامتم شور نيرت هجوت ل
اب صخش هک یتروص رد ،دریگیم راک هب ار شبهذم ،ینوریب بهذم اب صخش میيوگب هک دنادیم نيا ار بطق لوصا یاراد ،ریگارف بهذم ،ینورد بهذم دنکیم هراشا همادا رد و دنکیم یگدنز شبهذم اب ینورد بهذم ياغ دوخ هک تسا هدش ینورد و هتفاي نامزاس و یهانپادخ(فده هب ندیسر یارب یا هلیسو هن ،تسا فده و ت
، یجادلب راسکاخ 5986
.)
یاهرواب هطبار هک میهد خساپ شسرپ نيا هب میهاوخیم شهوژپ نيا رد ام اذل یدمآ راک دوخ
تهج و یمومع
اب یبهذم یریگ یشزومآ یرو هرهب
.تسا هنوگچ
6 - 9 - :شهوژپ فادها
6 - 9 - 6 - :یلک فده
یاهرواب هطبار نییعت یدمآ راک دوخ
.یشزومآ یرو هرهب اب یبهذم یریگ تهج و یمومع
6 - 9 - 2 - :یئزج فادها
5 یاهرواب تیعضو نییعت ) یدمآ راک دوخآ
.یمومع
0 .یبهذم یریگ تهج تیعضو نییعت )
9 .یشزومآ یرو هرهب تیعضو نییعت )
6 یاهرواب هطبار نییعت ) یدمآ راک دوخ
.یشزومآ یرو هرهب اب یمومع
5 .یشزومآ یرو هرهب اب یبهذم یریگ تهج هطبار نییعت )
9 یاهرواب مهس نییعت ) یدمآ راک دوخ
.یشزومآ یرو هرهب ینیب شیپ رد یبهذم یریگ تهج و یمومع
8
6 - 4 - :شهوژپ یاهلاوس
6 - 4 - 6 - :شهوژپ یلصا لاؤس
دوخ یاهرواب هطبار یدمآ راک
اب یبهذم یریگ تهج و یمومع یشزومآ یرو هرهب
؟تسیچ
6 - 4 - 2 - :یعرف تلااؤس
5 دوخ یاهرواب تیعضو ) یدمآ راک
؟تسیچ
0
؟تسیچ یبهذم یریگ تهج تیعضو ) 9 تیعضو ) یشزومآ یرو هرهب
؟تسیچ
6 یاهرواب هطبار ) یدمآ راک دوخ
اب یمومع یشزومآ یرو هرهب
؟تسا هنوگچ
5 اب یبهذم یریگ تهج هطبار ) یشزومآ یرو هرهب
؟تسا هنوگچ
9 دوخ یاهرواب مهس ) یدمآ راک
ینیب شیپ رد یبهذم یریگ تهج و یمومع یشزومآ یرو هرهب
نازیم هچ ات
؟تسا
6 - 5 - :شهوژپ تّیمها و ترورض
ايدرولاچ (5
5666 نايرتشم و نانکراک هب هک یتامدخ نازیم هک دراد یياراک ینامز نامزاس کي داد شرازگ ،)
هتفرگ راک هب لياسو رگيد و تازیهجت و لياسو ،هيامرس ،یناسنا یورین دادعت هعومجم زا رتشیب دهدیم هئارا دوخ ختنا رثؤم و دیفم یاه تیلاعف ،ینامزاس یاه همانرب یشخبرثا رد .دشاب هدش فادها هب یبایتسد هک دوش یم با
رثکادح هب ار دوخ راک لحم دحاو یرو هرهب هک تسا نآ یريدم ره یوزرآ دنچ ره .دزاسیم نکمم ار بوصم و دشاب انشآ یرو هرهب رد رثؤم لماوع همه هب تسخن هک تسا نا مّهم نيا هب ندیشخب ققحت همزلا اّما ،دناسرب اهنآ یزارفرس(دریگ راک هب لمع رد ار ،
5980 .)
"
یارب مزلا طرش نآ ءاقترا هکلب ،تسا حرطم اهدرکلمع شجنس یارب یرایعم ناونع هب اهنت هن یرو هرهب یداصتقا هعسوت -
،کدنرب( تسااهروشک یعامتجا 5979
ص ، 050 .)
1. Chelaverdia
9
ناسنا یشزومآ و یرادا یاه تیلاعف و یناسنا یاه ماظنرد لامک هب ندیسر یاه هسانش زا یکي یرو هرهب رد یرو هرهب تسا هدش بجوم ناهج حطس رد دوجوم هدنيازف تباقر و یداصتقا عبانم نوزفازور دوبمک .تسا
مزاس هّجوت و زکرمت نوناک اهنآ
،یّلم یرو هرهب زارت ندرب لااب یارب ناهج فلتخم یاهروشک .دریگ رارق یداصتقا ی
یم و دنهد یم ناشن ریگیپ یشلات دوخ یشزومآ و یناگرزاب ،یتعنص نوگانوگ یاه شور زا هدافتسا اب دنشوک
مزاس یرو هرهب ا
اهن ،مظان(دنهد شيازفا ار دوخ ی 5986
.)
و هيامرس اب هسياقم رد دارفا شقن تّیّمها هیجوت رد .تسا نامزاس ره هيامرس نيرتمهم اراک یناسنا یورین
یمامت ًابيرقت ،دنتسه یرو هرهب شيازفا هدمع لماوع زا هس ره هک ،یروانف هب ار یناسنا عبانم ،نارظن بحاص
تروص هب ار هيامرس رگيد یاهروشک زا ناوتیم زاین تروص رد دندقتعم و هدرک دادملق لماع نيرت یساسا ناونع دومن هّیهت ماو زا یژولونکت ديرخ هب اي و
اهنآ و هيامرس دننامه ناوتیمن یناسنا یورین دروم رد هتبلا .تخادرپ
هکلب ؛درک لمع یرولونکت راک هب اب و دنوش هداد شرورپ هعماج یلصا یاه هيامرس ناونع هب دياب یناسنا عبانم
رد ار ششوک و شلات هزیگنا ،بسانم یاه تسایس یریگ اهنآ
، یلاعت(درک داجيا 5665
.)
هجوت دروم دارفا یناور تلااح و راتفر رب رثؤم یاهریغتم نيرت هدمع زا یکي ناونع هب نيد ریخا یاهلاس رد و یدرف تشادهب رد یساسا لماع ار نيد یخرب هک یياج ات ،تسا هتفرگ رارق یراتفر مولع ناصصختم زا یرایسب
،یناطلس(دنا هدرک نایب یعامتجا 5667
.)
،تدابع ،ادخ هب لکوت لیبق زا یياهراتفر .دنراد یگدنز ندرک راد انعم رد یتبثم ریثات ،یبهذم دياقع و اه راتفر
م ... و ترايز .دنوش درف ینورد شمارآ بجوم ،تبثم یاه شرگن هب قيوشت و دیما داجيا قيرط زا دنناوت ی
لکشم طيارش رد دنوادخ یراي هب یراودیما ،لااو یعبنم هب نتشاد قلعت ساسحا ،یگدنز رد فده و انعم نتشاد هک دتسه یياه شور هلمج زا یگمه ...و یونعم و یعامتجا یاه تيامح زا یدنم هرهب ،از اراد اب یبهذم دارفا
ندوب اهنآ وئام و گناي(دنوش لمحتم ار یرتمک بیسآ ،یگدنز یاز لکشم طيارش اب ههجاوم رد دنناوتیم ،5
0227 .)
ارگوب(دنکیم لمع یناور یاهراشف ربارب رد ظفاحم کي ناونع هب بهذم ،0
0252 .)
هک دهدیم ناشن ینشور هب نهک یاه ندمت زا هدنام اج هب راثآ رد رشب یگدنز یلصا یاه هفلوم زا یراد نيد
،ناراکمه و شوب(تسا راودا مامت رد یناسنا گنهرف زا ريذپان یيادج یرصنع نيد و .تسا هدوب نارود همه 5680 ص ، 50 و لاغتشا ،یگداوناخ یگدنز رب نيد نیناوق و تاروتسد دوشیم بجوم نيد و هعماج کيدزن دنویپ .)
یثات هعماج رد تموکح ی هوحن راذگب ر
د ،ريو(
0252 ص ، 00 یراد نيد و نيد هک ؛دندقتعم زین ناسانش نيد .)
1. Yangg & Mau
2. Bhugra
11
،ربوب(تسا هدوبن ینيد تاقلعت نودب ،یيادتبا و کچوک عماوج یتح ،یا هعماج چیه و هدوب ناسنا هارمه و دازمه 0226 ص ، 08 یاه ههد رد هک یلاح رد .) 5692
و 5672 رشیپ اب دندرکیم ینیب شیپ نارظن بحاص یخرب ، تف
متسیب نرق هراب کي اّما ،دش دهاوخ فذح یمدآ یگدنز هنحص زا یرادنيد و نيد جيردت هب ،یزولونکت و ملع عبر رد هک درب مان ا ر ناريا یملاسا بلاقنا ناوتیم هلمج نا زا .دوب نيد هياپ رب یناسنا تلاوحت نيرتگرزب دهاش کش ینيد یاهرواب هياپ رب لماک روط هب ، متسیب نرق مراهچ
،زدنانرف(تفرگ ل 0226
ص ، 55 .)
هب طوبرم یاه تواضق یدمآ راک دوخ
دراد ینورد شزیگنا و دشر رد هک یمهم شقن لیلد هب و تیمها زا
رد اه رایعم نيا هب یبایتسد یارب ليامت هک دنکیم دشر یتقو ینورد شزیگنا .تسا رادروخرب یصاخ تیساسح یتن هب یبایتسد تروص رد ودوش داجيا درف
،نيورپ(دباي یم تسد یتبثم یجنس دوخ هب درف ،هج 5686
،
،رويدک 5980 .)
کي دارفا هک تسا دقتعم ارودنب
"
دوخ ماظن
"
هک دننارورپ یم ار اهنآ
تاساسحا ،تارکفت رب اتدزاس یم رداق ار
.دنشاب هتشاد راهم ناشلامعا و یدمآ راک دوخ
چ اب لماعت رد درف تیحلاص هب ًاحيرص ،هدش کاردا هک یياه شلا
اب اهنآ هيرظن نيا قبط رب .ديامن یم هراشا دوشیم هجاوم یدمآ راک دوخ
،ساسحا یگنوگچ رد دارفا توافت ثعاب
دوخ زا فیعض کرد ساسحا هژاو رد .دوشیم لمع و رکفت یدمآ راک
هارمه یگدنامرد و بارطضا ، یگدرسفا اب
زا یوق کرد کي ،رکفت هژاو رد .دوشیم یدمآ راک دوخ
نوگانوگ یاه تیعقوم رد لمع و تخانش یاه دنيارف ،
یم صخش رد شزیگنا یلصا لماع هدنهد مظن دوخ یاه تخانش، لمع دروم رد هرخلااب و دنکیم ناسآ ار رزراوش(دشاب ،5
5668 .)
رد دارفا یاهرواب و دریگیم لکش دارفا هشيدنا رد ادتبا اهراک ماجنا لاور هک تسا رواب نيا رب ارودنب یدمآ راک
،یيوکن(تسا راذگ ریثات دارفا رکفت و بلاطم یریگداي رب ، 5965
.)
یاهرواب یدمآ راک دوخ
سنا هک دنکیم نییعت ا
اهن ماگنه .دنراذگیم تقو ناشياهراک ماجنا یارب هزادنا هچ
هزادنا هچ نوگانوگ یاه تیعقوم اب دروخرب رد و ،دننکیم یرادياپ یک ات اه یراوشد اب دروخرب ريذپ شمرن
،ارودنب(دنتسه 5689
.)
1. Schwarzer
11
6 - 1 - :اهریغتم یموهفم فیرعت
6 - 1 - 6 - :یشزومآ یرو هرهب
"
یشزومآ یرو هرهب هدزاب شيازفا نآ زا روظنم و تسا یشزومآ تيريدم ملع رد هدیچیپ و یرابتعا یا هزاس
اي شهاک ضرف اب ،سرد سلاک زا جراخ و لخاد یشزومآ یاه تیلاعف یفیک و یّمک رد ،دوجوم عبانم ندوب تباث
تسا یشزومآ فادها ققحت یاتسار
"
،یهلادبع(
5987 ص ، 55 ).
نیتسپا هاگديد زا یشزومآ یرو هرهب
عبانم رادقم زا هدمآ تسد هب تامدخ تیفیک و حطس زا :تسا ترابع
،نیتسپا(داد نورد 5660
).
6 - 1 - 2 - یاهرواب یدمآ راک دوخ
:
اش ساسحا زا تسا ترابع ي
گتس ی
، افک ي ت لباق و ی ت رانک ندمآ گدنز اب ی م زا دارفا کاردا و ی
ناز راهم ی رب هک
گدنز ی دنراد دوخ ،ارودنب(
5677 .)
6 - 1 - 9 - :یبهذم یریگ تهج
هک تسا یبهذم تارکفت و لامعا ماجنا هب شيارگ ، یبهذم یریگ تهج زا روظنم سار و تروپلآ رظن ساسارب
ینوریب و ینورد دعب ود یاراد هک و هتفاي نامزاس لوصا یاراد و ریگارف ینورد یبهذم یریگ تهج .دشابیم
یاضرا یارب یرازبا ناونع هب و تسا یجراخ یرما ینوریب یبهذم یریگ تهج هک یلاح رد ،تسا هدش ینورد سار و تروپلآ(.دریگیم رارق هدافتسا دروم تینما و ماقم لیبق زا یدرف یاهزاین ،5
5697 .)
6 - 7 - یتایلمع فیرعت :اهریغتم
6 - 7 - 6 - یشزومآ یرو هرهب
،هعلاطم نيا رد یشزومآ یرو هرهب
هب ناریبد یيوگخساپ ساسا رب شجنس همانشسرپ
یشزومآ یرو هرهب
(ناگرزاب و یهللادبع طسوت یملع تأیه یاضعا 5960
یاراد هک همانشسرپ نيا .تسا هدش یسررب ) 8
هفلوم
و )لماع(
00 .دشابیم هيوگ
1. Rosse
12
6 - 7 - 2 - یاهرواب یدمآ راک دوخ
یاهرواب ، هعلاطم نيا رد یدمآ راک دوخ
یاهرواب همانشسرپ هب ناریبد یيوگخساپ ساسا رب یدمآ راک دوخ
.تسا هدش یسررب ملاسورج و زتراوش
6 - 7 - 9 - یبهذم یریگ تهج
یبهذم یریگ تهج همانشسرپ هب ناریبد یيوگخساپ ساسا رب یبهذم یریگ تهج هعلاطم نيا رد تروپلآ
.تسا هدش یسررب
13
:مود لصف
یشهوژپ و یرظن ینابم
14
2 - 6 - :همدقم
و تيريدم اب نامزاس ره رد تلاوصحم بولطم تیفیک هب یباي تسد و یروآون و تیقلاخ ، یرو هرهب یاقترا ار للم تورث ینونک یایند رد ببس نیمه هب .دراد کيدزن طابترا دهعتم و دنمشوه ،شخبرثا ،اراک یناسنا یورین
رس اتدمع هکلب ،دنناد یمن یکيزیف و یعیبط یاه تورث زا لکشتم اهنت ،رلسد(دنناد یم یناسنا یاه هيام
0220 .)
شخب و دنراد هدهع رب ار دارفا تیبرت و میلعت هفیظو یشزوما یاه نامزاس لباق
نيا رددارفا یگدنز زا یهجوت
مزاس اهنآ یعامتجا و یداصتقا هعسوت رد ،یعامتجا ساسح داهن کي هاگياج رد هسردم داهن . دوشیم یرپس
یاهزاین هب یيوگخساپ و هعماج ،نايروفغ(دنکیم افيا مهم شقن هعماج و درف
5980 و یساسا یسایقم یرو هرهب.)
.دریگیم رارق هدافتسا دروم روشک کي یياراد و تورث حطس نییعت یارب یصخاش ناونع هب و تسا داصتقا رد مهم ، یضیف و یملاسا(تسا یگدنز درادناتسا یارب مهم هدننک نییعت رازبا کي نآ 5987
ت مهم زا یکي.) فادها نير
،دراد یروحم یشقن یرو هرهب داجيا رد ناسنا هکنيا هب هجوت اب و تسا نآ یرو هرهب حطس ءاقترا نامزاس رد ،یرهاط(دراذگیم اج هب یدیلک یرثا نامزاس رد وا یاه تساوخرد 5985
دياب رتهب یيادرف هب ندیسر یارب .)
باقر یایند رد .دومن لابند رمتسم روط هب ار یرو هرهب دشر دنناوتب هک دوب دنهاوخ هدنرب یياهروشک زورما زیمآ ت
، ندرک رکف دناوتب هک یشنیب .دنيامن داجيا دوخ نانکراک و ناريدم رد ار یرو هرهب راتفر و شنیب ، شناد مزاس رد ار تیقلاخ و یروآون ،نديرفآ ،ندیشيدنا ا
اهن ،یياضر(دنک قلخ 5980
رد دياب تيريدم نيا ربانب .)
ب ققحت یاتسار دم هراومه ار زاس نوگرگد و شزرا اب نانکراک یدرف یاه یگژيو و یياراک ، یشخب رثا هب ندیشخ
یاه یياناوت و اه دادعتسا تخانش اب ودهد رارق رظن اهنآ
تکراشم و اهنآ
ار تمدخ و دیلوت دوبهب یاه هنیمز
،هداز یفارص(دروآ مهارف 5989
تیلاعف و یناسنا یاه ماظن رد لامک هب ندیسر یاه هسانش زا یکي یرو هرهب.)
یاه آ ناهج حطس رد دوجوم هدنيازف تباقر و یداصتقا عبانم نوزفازور دوبمک .تسا ناسنا یرادا و یشزوم
نوناک رد یرو هرهب هک تسا هدش بجوم مزاس هجوت و زکرمت
ا اهن دریگ رارق یداصتقا ی (
،مظان 5986 .)
15
یدمآ راک دوخ لاس زا
5677 ارودنب تربلا هلاقم اب و
ارودنب هاگديد زا .دش یسانشناور هنیشیپ درا راک دوخ
یدمآ رانک رد ، صاخ لمع کي ماجنا رد درف یياناوت ندمآ
تیعقوم کي اب هژيو
یترابع هب .تسا
، مآ راک دوخ ید
دارفا یاه تواضق هب رد
یم قلاطا درکلمع هدش یحارط حوطس ندناسر رمث هب یارب ناشياه یياناوت اب هطبار
( ارودنب یعامتجا یتخانش هيرظن رد.دوش 5689
یاهرواب هک دوشیم ضرف) یدمآ راک دوخ
یياهراتفر نییعت رد
هک یشلات نازیم ،دننکیم بیقعت دارفا هک اهنآ
تیلاعف بیقعت یارب تمواقم زيامتم حوطس و دندنبیم راک هب اه
یلامتحا عناوم اب ههجاوم رد دارفا
، ، یرگ(دشابیم مهم 0229
.)
( ارودنب 5689 سنا هک درامشیم ناسنا یياناوت نيرت هناگي ار یشيدنادوخ ) ا
اهن ار ناشراتفر و و اه هشيدنا نآ اب
اه یبايزرا دوخ نيا .دننکیم یبايزرا ودنزاسیم نوگرگد یاه تفايرد ی هدنریگربرد
یدمآ راک دوخ ینعي؛تسا
هدنيآ یاه تیعقوم هب یهدنامزاس یارب هک یياه شنک یزاس هدایپ و یهدنامزاس یارب درف یاه یياناوت یاهرواب یاهرواب .تسا زاین نادب یدمآ راک دوخ
سنا هک دننکیم نییعت ا
اهن نامز ناشياهراک ماجنا یارب هزادنا هچ
دنراذگیم
، ه پ یک ات اه یراوشد اب دروخرب ماگن و ،دننکیم یراديا
آ هچ نوگانوگ یاه تیعقوم اب دروخرب رد اي
اب یدارفا نيا ربانب .دنريذپ شمرن هزادنا یدمآ راک دوخ
و تسا یندشن لح عضو هک دننک رواب دياش دياش نیياپ
شگ هرگ یارب هنانیب کيراب یديد و یگدرسفا ، یگدینت هک تسا یتیعضو نيا ،رگيد یوس زا.دهدیم شرورپ یيا
یدمآ راک دوخ کمک یناسآ ساسحا یيآ ديدپ هب ، راوشد یاه شنک و راک هب ندش کيدزن ماگنه لااب
.دنکیم یدمآ راک دوخ یم صاخ یاه تیلاعف ماجنا یارب شا یياناوت دروم رد درف طلست ساسحا زا یا هجرد
یروئت .دشاب یدمآ راک دوخ
امتعا شقن هب ارودنب ماجنا رد شياه یاناوت هب تبسن درف سفن تزع و نانیمطا و د
،ارودنب(دراد دیکات یو زا هدش هتساوخ راتفر 0220
.) یدمآ راک دوخ اب ار صاخ راتفر ، صخش هک تسا ینانیمطا
، ارودنب(دراد ار هدمآ تسد هب جياتن راظتنا ودراذگ یم ارجا هب تیعقوم 0226
.)
ام اج هب راثآ ندمت زا هدن
شن ینشور هب ،نهک یاه رد رشب یگدنز یلصا یاه هفلوم زا یراد نيد هک دهدیم نا
و شوب(تسا راودا مامت رد یناسنا گنهرف زا ريذپان یيادج رصنع نيد و بهذم .تسا هدوب نارود مامت
،ناراکمه 5680
ص،
50 یگداوناخ یگدنز رب نيد نیناوق و تاروتسد دوشیم بجوم نيد و هعماج کيدزن دنویپ.)
،
، ريو(دراذگب ریثات هعماج رد تموکح هوحن و لاغتشا 0252
ص،
00 نيد و نيد هک ؛دندقتعم زین ناسانش نيد.)
هدوبن ینيد تاقلعت نودب ،یيادتبا و کچوک عماوج یتح ، یا هعماج چیه و هدوب ناسنا هارمه و دازمه یراد
،ربوب(تسا 0226
ص،
08 یاه ههد رد هک یلاح رد.) 5692
و 5672 رظنبحاص یخرب ، اب دندرکیم ینیب شیپ نا
نرق هرابکي اما ،دش دهاوخ فذح یمدآ یگدنز هنحص زا یراد نيد و نيد جيردت هب ،یژولونکت و ملع تفرشیپ رد هک درب مان ار ناريا یملاسا بلاقنا ناوتیم هلمج نا زا .دوب نيد هياپ رب یناسنا تلاوحت نيرتگرزب دهاش متسیب
16
متسیب نرق مراهچ عبر
، لماک روط هب
،زدنانرف(تفرگ لکش ینيد یاهرواب هياپ رب 0226
ص،
55 راتفر و اهرواب.)
، یگدنز رد ناسنا شقن و یگدنز فده ، دوجو ءادبم ندیمهف هب زاین .تسا یتسه ناهج رد ناسنا زاین ، ینيد ب زاین نيا.تسا ینيد یاهزاین نيا هلمجزا ، یتسه ناهج هب ناسنا خساپ و نارگيد اب یریگ طابترا یگنوگچ رد رش
،رفداد(تسا هدوب حرطم عماوج مامت رد و اه هرود مامت 5989
نيرت هدمع زا یکي ناونع هب نيد ریخا یاهلاس رد .)
تسا هتفرگ رارق یراتفر مولع ناصصختم زا یرایسب هجوت دروم دارفا تلااح و راتفر رب یاهریغتم
،یناطلس(
5667 رک راد ینعم رد یتبثم ریثات یبهذم دياقع و اهراتفر.) لکوت لیبق زا یياهراتفر.دنراد یگدنز ند
تدابع ،ادخ هب
، ینورد شمارآ بجوم ،تبثم یاه شرگن هب قيوشت و دیما داجيا قيرط زا دنناوتیم ... و ترايز
رد دنوادخ یراي هب یراودیما ،لااو یعبنم هب نتشاد قلعت ساسحا ، یگدنز رد فده و انعم نتشاد .دنوش درف دنم هرهب ،از لکشم طيارش ه یياه شور هلمج زا یگمه ...و یونعم و یعامتجا یاه تيامح زا ی
تس دارفا هک دن
ندوب اراد اب یبهذم اهنآ
و گناي(دنوش لمحتم ار یرتمک بیسآ ، یگدنز یاز راشف طيارش اب ههجاوم رد دنناوتیم
،وئام 0227 نز یانعم دناوتیم هک دوریم رامش هب یناور یاه هاگ هیکت نيرترثوم زا ،بهذم .) هظحل هظحل رد ار یگد
ینییبت هاگ هیکت یزاس مهارف اب صاخ طيارش رد و دنک مهارف رمع
، تاجن یيانعم یب و قیلعت زا ار درف
،یمارهب(دهد 5689
یساسا لاوس ود هب ،یشزرا یاه ضراعت لح یگنوگچ و یگدنز کبس رب ریثات اب بهذم.)
دادعتسا و اه تیلاعف یانعم و یگدنز فده دروم رد ناسنا
،یگرزب ناج(دهدیم خساپ وا یاه 5989
ملاسا نيد.)
ار یعامتجا مظن و ماجسنا و تيوقت ار یعامتجا یگتسبمه ،دحتم ار هعماج و تسا یدنمتردق یعامتجا یورین هب ینيد کسانم،دنکیم ظفح دارفا
، یم ،تسا یعامتجا یگدنز تايرورض زا هک ار یيارگ دهز و یصخش طابضنا
دزومآ و نانآ ز یارب ار
،یرمق(دنکیم هدامآ یعامتجا یگدن 5962
نروبلات .) (5
0227 ادخ هب داقتعا هک داد ناشن )
و راي ادخ و دنتسین اهنت ،تلاکشم لباقم رد هک دنریگیم داي نايدا زا یرایسب ناوریپ و دهدیم تردق ناسنا هب رواي اهنآ اب و لرتنک کمک هب ار دوخ تلاکشم ، نايدا نيا ناوریپ ،رگيد ترابع هب؛تس لح ادخ تطاسو
ناراکمه و نامیش(دننکیم
،0
0225 .)
2 - 2 - :یرو هرهب
رد تيريدم رادياپان تیعضو و،تسا ريذپ ان ینیب شیپ و هدنباتش یاه ینوگرگد هرود هک ینونک رصع رد
مزاس نوزفا زور یاه یگدیچیپ نایم نزاوت مدع رگنایب عماوج ا
اهن ت و و نا اهنآ و اهديدهت اب هلباقم و ینیب شیپ رد
مزاس.تساه یگدیچبپ ا
اهن تیفرظ دياب ،دننک هدافتسا هنیهب اه تصرف زا و هلباقم اهديدهت اب دنناوتب هکنيا یارب
1. Talbourn
2. Scheieman et al
17
میمرت ار دوخ فعض طاقن و تيوقت ار دوخ توق طاقن ات دنسانشب ار دوخ ینورد یاه یدنمناوت و اه هرهب رد رثوم لماوع تخانش.دننک هب زاین نامزاس رد یرو هرهب .تسا اتسار نيا رد اهمادقا نيرت مهم زا یکي یرو
دارفا شقن تیمها هیجوت رد .تسا نامزاس ره هيامرس نيرت مهم اراک یناسنا یورین .دراد یددعتم طيارش نیمات ت ابيرقت،دنتسه یرو هرهب شيازفا هدمع لماوع زا هس ره هک ، یروانف و هيامرس اب هسياقم رد ،نارظنبحاص یمام
ناسنا عبانم ی
رگيد یاهروشک زا ناوتیم زاین تروص رددندقتعم و هدرک دادملق لماع نيرت یساسا ناونع هب ار
(یژولونکت ديرخ هب اي و دومن هیهت ماو تروص هب ار هيامرس ف
زا )یروان اهنآ
یورین صوصخ رد هتبلا .تخادرپ
لمع یژولونکت و هيامرس دننامه ناوتیمن یناسنا هعماج یلصا یاه هيامرس ناونع هب دياب یناسنا عبانم هکلب ؛ درک
گراک هب اب و دنوش هداد شرورپ ری
رد ار ششوک و شلات هزیگنا ، بسانم یاه تسایس ی اهنآ
،یلاعت(درک داجيا
5665 مزاس ریگ نابيرگ تلاکشم زا یکي.) ا
اهن یناسنا یورین یرو هرهب ندوب نیياپ ، اهنآ
و هرهب شيازفا اب .تس یر
، یمولعلارهب(دنکیم ادیپ شيازفا زین یشخبرثا و یياراک ، یناسنا یورین 0225
".) ادح هب یرو هرهب زا فده ک
رث
و دیلوت یاه هنيزه شهاک اي یملع قيرط هب هریغ و تلایهست ، یناسنا یورین ، عبانم زا هدافتسا ندناسر یاهدزمتسد شيازفا یارب ششوک ، لاغتشا شيازفا و اهرازاب شرتسگ ،تسا یگدنز یاهرایعم دوبهب و یعقاو
فرصم و ناريدم ،نانکراک عفن هب هک هنوگنآ ک
هک دسریم رواب و هدیقع نيا هب ناسنا هاگديد نيا رد .دشاب هدنن
دنکیم شلات رواب نيا ققحت یارب و دهد ماجنا لبق زور زا رتهب زور ره ار دوخ فياظو و اهراک دناوتیم
"
درک (
،یمتسر 5975
ص،
997 طصا.) اب یرو هرهب نینچمه .دراد یتوافتم یناعم ، فلتخم دارفا یارب یرو هرهب حلا
سا یتوافتم یناعم یاراد ،ناصصختم یلیصحت هتشر تیهام هب هجوت چد نامز تشذگ اب یرو هرهب موهفم.ت
را
ه تررورض اب بسانتم هک دنک یم باجيا یرو هرهب یيايوپ تیهام رکيد ترابع هب .تسا هدش لوحت و رییغت و ا
ناهج حطس رد یروانف و ملع دشر زین
، یرو هرهب.دشاب لبق زا توافتم یرو هرهب موهفم زا نارظنبحاص تشادرب
یاهلاس هب نآ هب عجار اه هتشون تمدق .تسین یديدج هلوقم 622
دودح رد .ددرگیم زاب حیسم دلایم زا لبق
لاس 5822 یرو هرهب رد نانکراک شقن اس دودح یلو دوب هدش هتخانش
ل 5622 ب و یرو هرهب ديدج درکيور هک د
،ینيروش یلیلخ و شناد(دیسر روهظ هصنم هب یتعنص یاهدنيارف رد 5979
ص،
6 ناشن موهفم نيا قباوس .)
هلیسو هب راب نیلوا یارب یرو هرهب هژاو ،شیپ نرق ود زا شیب هک دهدیم
"
ینزيوک
"5
( 5799 هلجم کي رد )
نيا نونک ات نامز نا زا .دش هدافتسا یزرواشک هژاو
حوطس و فلتخم دراوم رد گ
يو هب ، نوگانو ژ
اب هطبار رد ه
،یرقاب(تسا هتفر راک هب یداصتقا یاه متسیس 5985
او دنراد هدیقع زین نارظنبحاص زا یخرب .) ژ
یارب یرو هرهب ه
هلیسو هب راب نیتسخن
"
هنک اوسنارف
"
ير تعیبط تموکح ( یسارکويزیف بتکم رادفرط ناد داصتقا و ناد یضا هب(
،یرهاط(دش هدرب راک 5989
ص،
02 لاس رد .( 5889
"،
"رتیل هژاو هب دیلوت هب لیم و ورین ینعم هب ار یرو هرهب
1. Coizeny
18
لاس رد . درب راک 5622
ناونع هب
"
اوع و یجورخ نیب هطبار آ دیلوت یارب هدش هتفرگ راک هب لم
یجورخ ن
"
عت دیلوت لماوع زا یکي رب یجورخ میسقت زا هدمآ تسد هب تمسق جراخ ار یرو هرهب ،دعب لاس هاجنپ .دش فير
لاس رد . دنادومن فيرعت
" 5655 هدش فرصم عبانم یارب هدمآ تسدب لوصحم رد رییغت
"
لاس رد ،
" 5690
یدورو هب یجورخ تبسن
"
لاس رد و ،
"5676 لباق یدورو هب سمل لباق یجورخ تبسن
" سمل .ديدرگ فيرعت
2 - 9 - :یرو هرهب فیرعت
رد .درادن دوجو دشاب ناگمه قفاوت دروم هک یرو هرهب زا یا هدش هتفريذپ فيرعت یدربراک فيرعت اب هطبار رد
:دریگیم رارق یسررب دروم فيراعت نيا زا یدادعت ليز رد لاح ره :تسا ريز ترئص هب یرو هرهب زا رکارد رتیپ فيرعت یشخب رثا
= یياراک + یرو هرهب
تسرد یاهراک نداد ماجنا +
اهراک نداد ماجنا تسرد
= یرو هرهب
ی رو هرهب زکرم یوس زا هک یرو هرهب فيرعترب یرورم اب ژ
یم تسا هدش هئرا نپا دنویپ یرو هرهب هک مبنیب
نيا ،دراد رو هرهب ناسنا یرکف هاگديد و شرگن هلوقم ، شزومآ ثحب اب یگتاگنت :تسا هدش هئارا نینچ فيرعت
.داد نورد هب داد نورب تبسن : زا تسا ترابع یرو هرهب هزاس فيرعت
"
اگديد کي ، لوا هجرد رد یرو هرهب .تسا دیلوت لماوع زا کي ره رت رثؤم هدافتسا هجرد یرو هرهب یرکف ه
آ دراد یعس هراومه هک تسا دوبهب ، تسا دوجوم رضاح لاح رد هک ار هچن
هرهب .دشخبب نيا رب ینتبم یرو
ماجنا هب ، شیپ زور زا رترب جياتن ذخا اب و رتهب زور ره ار شفياظو و اهراک دناوتیم ناسنا هک تسا هدیقع دناسر
"
، یمظاک و یحطبا زا لقن هب(
5989 ص ، 9 .)
"
یرکف شنیب کي یرو هرهب آ هتسویپ روط هب دراد یعس هک تسا
ک ار هچنآ و هدوب هک ار هچن دوبهب تسه ه
ماجنا زورما زا رتهب ار ادرف یاهراک و زوريد زا رتهب ار زورما یاهراک تینهذ و شنیب نيا اب و دشخب
"دهد ،یکوزوس(
5979 ص ، 57 ،یکبشم زا لقن هب 5978
ص ، 66 . )