:لوئسم هدنسيون*
یرظن اضردمحم
E-mail: [email protected]
Investigating the Behavior of Fruit Market Operators in Response to Price Changes at Different Levels of Supply Chain in Tehran
Mohammad Reza Nazari*1, Sayed Mahdi Mir2, Milad Aminizadeh3
1, Assistance Professor of Agricultural Economics, Environmental Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2, Ph.D Student of Agricultural Economics, Faculty Of Economics And Agriculture Development, University of Tehran, Karadj, Iran
3, Ph.D Student of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad,Mashhad, Iran
(Received: Sep. 29, 2019- Accepted: May. 15, 2021) ABSTRACT
Investigating the behavior of market players in pricing higher than the competitive level determines the bargaining power of the higher economic profits and leads to their market power.
This is especially important for policymakers in terms of equity pricing in agricultural pricing policies. Fruit consumption plays an important role in diet variability and prevention of chronic diseases. Given the significant share of these products in horticultural production on the one hand and their unique role in providing household food security on the other, it is necessary to analyze the market power of supply chain actors. Therefore, the purpose of this study was to investigate the behavior of fruit market players in each of the supply chains using weekly data during the period 2012-2017 in Tehran. The findings showed that the wholesale market power of all products except apple and watermelon was higher than the retailer and dominated the other levels throughout the entire marketing chain. The results also showed competitive behavior in the market for all fruits except oranges, and finally, market players reacted differently to relative price changes at different levels of the supply chain. Therefore, it is recommended that planners try to modify the behavior of market players against relative price changes at different levels of the supply chain.
Keyword: Market Operators؛ Market Power؛ Supply Chain؛ Fruit
Extended Abstract Objectives
Investigating the behavior of market players in pricing higher than the competitive level determines the bargaining power of the higher economic profits and leads to their market power.
This is especially important for policymakers in terms of equity pricing in agricultural pricing policies. Fruit consumption plays an important role in diet variability and prevention of chronic diseases. Given the significant share of these products in horticultural production on the one hand and their unique role in providing household food security on the other, it is necessary to analyze the market power of supply chain actors. Therefore, the purpose of this study was to investigate the behavior of fruit market players in each of the supply chains using weekly data during the period 2012-2017 in Tehran.
Methods
To measure market power, the Lerner index is usually used as a measure of the relative size of the overpricing (mark-up), which represents the percentage of the excess in price relative to the final cost. By applying this index to the three-tier structure of the fruit market, three Lerner criteria (two measures for mid-market levels and one for the whole market chain) are obtained. The value of this index is always between 0 and 1. A value of zero indicates the absence of market power, and a value of one indicates the extent to which the total price is determined by market power and zero
percent by the final cost. In this study, the market power of each selected fruit crop in Tehran was calculated weekly and at each level of the market.
Results
Comparison of the market power of the wholesale chain (from field to central market) of each product with its corresponding quantities in the retail chain (from central to retail) shows that for 3 products (orange, peach and grape) Of the 6 products examined in Chart (1), the market power of the wholesale chain is greater than that of the retailer, and for the two apple and watermelon products these retailers have higher market power than wholesalers. are. According to the results, the highest and the lowest market power of the major retailers were grape (0.62) and banana (0.22).
While watermelon retailers have the highest market power and bananas have the lowest market power. For the banana product, there is a balance between the power of the retailer and the wholesaler. The results of the competitive situation, which is the correlation coefficients between the market power of the wholesale and retail levels of each product, indicate that the correlation coefficient of the wholesale and retail market power in all products (except oranges) is negative, indicating that the situation is There is competition between them, with wholesalers and retailers not colluding and seeking to increase their market power in the supply chain.
Discussion
The purpose of this study was to investigate the behavior of fruit market players in each of the supply chains and to analyze their reaction to relative price changes at different market levels using weekly data over the period 2011-2011 in Tehran. The results showed that increasing producer prices reduced the wholesale and retail market power of all fruit group products. While not attractive to wholesalers and retailers, it does lead to an increase in farmer welfare, but the farmer is forced to sell to dealers and intermediaries because of the financial need and corruption of his crops. Therefore, if the policy maker's goal is to support the producer in times of price fluctuations and risk, it is advisable to provide conditions for the purchase of agricultural products and the equilibrium in the marketing of crops by providing suitable facilities, including the construction of cold stores and warehouses. The important point of this study was the insignificant effect of price growth on fruit and vegetable squares on different market levels. However, despite the positive and negative effects of the approved prices of fruit and vegetables on different levels of the market, these effects were not significant. This indicates the inability of the squares of the organization to share the market power in the fruit group, in other words, the competitors of the organization, wholesalers and retailers, have a higher share of market power in this product group. Therefore, it is recommended to increase the effectiveness of the organization's fruit and vegetable fields and to increase their share in market power, adjusting the pricing mechanism adopted for the aforementioned product group, and by expanding these fields to further areas and promoting effective market share. To increase their competitors. According to the results, the increase in the wholesale price (Central Square) led to an increase in the wholesale market power and a decrease at the retailer level. On the other hand, the increase in the retail price as expected, a decrease in the wholesale market power. And that has led to an increase in retail sales among fruit group products.
Therefore, it is recommended that authorities try to modify the behavior of market players against relative price changes at different levels of the fruit supply chain by using pricing and non-price tools to distribute market system benefits fairly across supply chains. . For all fruits (except oranges), the correlation coefficient between wholesale and retail market power was negative indicating that there is competitive behavior between them in sharing market power. For the orange crop there is a slight degree of collusion between the retailer and the wholesaler in sharing the market power of the whole chain. In the market of collusion products, there is likely to be a greater shift in price ranges to the lower end of the chain (consumer or producer). These interpretations suggest that, in order to move the orange market towards competitiveness, the marketing costs of market players in each supply chain will be reduced to increase price efficiency and market efficiency.
حوطس تمیق تارییغت هب شنکاو رد هویم رازاب نلاماع راتفر یسررب ضرع هریجنز فلتخم
نارهت رهش رد ه
یرظن اضردمحم
1* ریم یدهم دیس ، هداز ینیما دلایم ،2
2
1 ناریا ،نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد ،یطیحم مولع هدکشهوژپ یملع تایه وضع ،یزرواشک داصتقا رایداتسا ،
2 ، ناریا ،جرک ،نارهت هاگشناد ،یزرواشک هعسوت و داصتقا هدکشناد ،یزرواشک داصتقا یرتکد یوجشناد
3 ، د ناریا ،دهشم ،دهشم یسودرف هاگشناد ،یزرواشک هدکشناد ،یزرواشک داصتقا یرتکد یوجشنا
:تفایرد خیرات(
7 / 7 / 98 - :بیوصت خیرات 25
/ 2 / 1400 )
هدیکچ
تمیق نییعت رد رازاب نلاماع راتفر یسررب هناچ تردق ،یتباقر حطس زا رتلااب یاه
رد ینز
و هدرک صخشم ار رتشیب یداصتقا یاهدوس بسک یم نانآ یرازاب تردق هب رجنم
نیا .دوش
هبنج زا هژیوب ،عوضوم تسایس رد یربارب ی
تمیق یاه یارب یزرواشک تلاوصحم یراذگ
تسایس یریگشیپ و ییاذغ میژر عونت رد یمهم شقن هویم فرصم .تسا تیمها زئاح ناراذگ
یرامیب زا ادیلوت رد تلاوصحم نیا یازس هب مهس دوجو اب .دراد نمزم یاه
وس کی زا یغاب ت
یب شقن نینچمه و نآ لیدب
یرازاب تردق ،دراد ترورض راوناخ ییاذغ تینما نیمات رد اه
رازاب نلاماع راتفر یسررب رضاح هعلاطم فده ،نیاربانب .دوش لیلحت هضرع هریجنز نارگیزاب هقلح زا کیره رد هویم هداد زا هدافتسا اب هضرع هریجنز یاه
امز هرود رد یگتفه یاه ین
95 -
1390 هتفای .تسا نارهت رهش رد ، هدمع یرازاب تردق هک ،داد ناشن شهوژپ یاه
رد شورف
هدرخ زا هناودنه و بیس زج هب تلاوصحم یمامت هدمع و تسا رتشیب شورف
لک رد شورف
رازاب رد یتباقر راتفر زا یکاح نینچمه جیاتن .دراد طلست حوطس ریاس رب یبایرازاب هریجنز هویم یمامت اه
تمیق یبسن تارییغت هب رازاب نلاماع توافتم شنکاو اتیاهن و دوب لاقترپ زج هب اه
یم هیصوت نیاربانب .دش هدهاشم هضرع هریجنز فلتخم حوطس رد همانرب ،دوش
نیودت رد نازیر
تسایس تمیق یبسن تارییغت ربارب رد رازاب نلاماع راتفر لیدعت هب رازاب یاه حوطس رد اه
رع هریجنز فلتخم .دنزرو مامتها هض
هژاو :یدیلک یاه هویم ،هضرع هریجنز ،یرازاب تردق ،رازاب نلاماع
همدقم
و یياذغ ميژر عونت رد یمهم شقن هويم فرصم یراميب زا یريگشيپ ههد رد .دراد نمزم یاه
اب ريخا یاه
اهروشک زا یرايسب رد هويم فرصم دياوف تابثا دوجو زگ یياذغ هورگ نيا نيياپ فرصم اهنت و تسا هدش شرا
شرافس درادناتسا رادقم اهروشک زا یمک رايسب دادعت نامزاس یوس زا هدش
وئاف ريظن یناهج یاه
FAO1
و
یناهج تملاس نامزاس
WHO2
یم تفايرد ار دننک
(Mohamadipour et al, 2015)
لاس رد . 1396 حطس
غاب روراب روشک هويم یاه 4
/ 2 رد هک دوب راتکه نويليم
يب نيا اب روگنا ن 12
بيس ،دصرد 1
/ 9 لاقترپ ،دصرد
1. Food and Agriculture organization (FAO)
2. World Health Organization (WHO)
6 / 6 رد روراب حطس نيرتشيب اب لوصحم تفه وزج دصرد ديلوت نازيم لک ،زين ديلوت نازيم ثيح زا و دوب لاس نيا
دودح روشک ینابغاب تلاوصحم 21
هک هدوب نت نويليم
اب بيس 7 / 17 دوخ هب ار ديلوت مهس نيرتشيب دصرد
نچمه و تسا هداد صاصتخا اب روگنا ني
2 / 15 ،دصرد
لاقترپ 8 / 13 وله و دصرد 1
/ 4 وزج دصرد 6
اب لوصحم
شيب لاس رد روشک ديلوت نازيم نيرت 1396
یم دشاب
(Statistics year book of Jihad-e-Agricultural, 2017)
یناسررازاب رد هراومه هک یلئاسم زا یکي .
و هتفاي هعسوت رتمک یاهروشک رد یزرواشک تلاوصحم زا ،هدننکديلوت تميق فلاتخا ،تسا حرطم ناريا هلمج
یم تفايرد هدننکديلوت هک یتميق ینعي یتميق اب دنک
فرصم هک یم تخادرپ هدننک
ديابن هتبلا .تسا ،دنک
رد یاهروشک هب اهنت تميق فلاتخا نيا هک تشادنپ هعسوت یاهروشک رد هکلب ،دراد صاصتخا هعسوت لاح وجو یفلاتخا نينچ زين هتفاي نيا اجنيا رد اما .دراد د
دننام یتامدخ هب طوبرم رتشيب تميق فلاتخا هتسب هجرد ،یدنب لاح و تسا لوصحم ليدبت و یدنب
رد یکدنا تامدخ هتفاي هعسوت رتمک یاهروشک رد هکنآ یم ماجنا لوصحم دروم نيا رد هک یلماوع زا یکي .دريگ
هدش هتخانش لوئسم تميق فلاتخا رازاب نلاماع راتفر
هقلح زا کي ره رد تلاوصحم رازاب هضرع هريجنز یاه
تسا یزرواشک یرازاب تردق هب رجنم راتفر نيا .
یم هضرع هريجنز نارگيزاب رازاب ندرک لرتنک اب هک ،دوش
رد هدننک نييعت شقن یدودح ات راصحنا یعون داجيا و تميق ینلاک یاهدوس بحاص رذگهر نيا زا و هتشاد اه
یم دنوش
(mehdipour et al, 2005;Ahmadi,2014;
Khosravani et al,2018
.)
ي رگا ره رد ،یتباقر هاگنب ک
هاگنب همه هب تبسن ،هاگنب ديلوت زا یحطس رگيد یاه
رد ،دشاب رتاراک رد عقاو
هاگنب رگيد اب هسياقم هژيو دوس اه
دنک بسک یرتگرزب
، نيا امازلا یم راصحنا هب .دماجنا
کلب تسين نينچ اترورض هتبلا نينچ رد هک یهاگنب ه
هب تبسن ،تسا یتيعضو هاگنب رگيد
اي تصرف یعون ،اه
یم اديپ رتشيب لمع یدازآ دنک
، یم هک ماجنارس دناوت
یعون هب رجنم هاگنب رگيد رب تيدودحم لامعا تردق
و اه
دوش یرازاب تردق یعون بسک یياناوت نياربانب
(
Renani, 2004; Mansourzade, 2016;
Ghahramanzade et al, 2015
.)
تسا ترابع رازاب تردق زا
یياناوت لامعا یتميق رتلااب
زا هنيزه ديلوت یياهن روطب .تسا
،لومعم راتفر یتباقر ار
هب ناونع مدع دوجو رازاب تردق یم
ار رازاب تردق .دنسانش
یم ناوت هب ناونع یياناوت کي رگيزاب تهج بسک
یاهدوس یداصتقا
رتلااب زا لامرن .تسناد نيا تردق
یشان زا یلماوع عناوم نوچ دورو
هب
،رازاب لئاسم یيآراک
،رازاب مئلاع
،یراجت تيزم قح یاه تبث عارتخا و
...
.تسا
ره هچ عبات هضرع لوصحم مک ششک
،دشاب رت تارثا دض
یتباقر راصحنا ديرخ ديدشت یم
(
دوشAbdolahi, 2010;
Chaturvedi&Bandipadhaya, 2001; Sexton et al, 1990; Alizade et al, 2012
.)
مهم یتسايس عوضوم کي
تسايس یارب ناراذگ
رازاب نلاماع راتفر ليلحت رد
یزرواشک تلاوصحم نيا هک ارچ ،تسا یرازاب تردق
ۀضرع ۀريجنز )یربارب و یياراک( درکلمع تدش هب لماع یم رارق ريثات تحت ار رداق یبايرازاب لماوع هچنانچ .دهد
ب تردق ،دنشاب تميق کيمانيد و دنيارف رب ار دوخ یرازا
-
نيب تميق فاکش تسناوت دنهاوخ هاگنآ ،دننک لامعا اه فرصم و هدننکديلوت قيمع ار هدننک
مهس و هدرک رت
فرصم طسوت هدش تخادرپ یياهن هنيزه زا هدننکديلوت دنهد شهاک ار هدننک
(Bunte, 2006)
.
عوضوم نيا
هب تسايس رد یربارب ۀبنج زا هژيو تميق یاه
یراذگ
هک موهفم نيدب .تسا تيمها زئاح یزرواشک تلاوصحم تسايس هچنانچ نييعت لاثم یارب( یتاررقم دهاوخب راذگ
هريجنز رد )تميق لامعا تسد نيياپ اي تسدلااب یاه
کي زا رازاب ايآ هک دشاب هتشاد ار یهاگآ نيا دياب ،دنک زکرمت زا یتاجرد اي تسا رادروخرب یتباقر راتخاس رازاب
نيا ،دراد دوجو رازاب زکرمت زا یدهاوش رگا .دراد دوجو مادک یترابع هب .تسا رازاب زا هقلح مادک رد رتشيب زکرمت خساپ فشک .تسا رازاب رب طلسم ،هضرع ۀريجنز زا هقلح تسايس یهافر تارثا اب هطبار رد تلااوس نيا هب یاه
تاررقم تلاخادم یهافر عفانم عيزوت هوحن و یراذگ نيب
هقلح تسا مهم هريجنز فلتخم یاه (
Epifani &
Gancia, 2011
هک ،دنداد ناشن تاعلاطم ،لاثم یارب .)
و ناگدننکديلوت هتفر تسد زا یهافر عفانم فرصم هقلح رد یراصحنا تردق زا یشان ناگدننک یاه
هتفر تسد زا یهافر عفانم زا رتشيب ،هريجنز تسدلااب فرصم و ناگدننکديلوت ناگدننک
ۀجرد نامه زا یشان
هريجنز رد یراصحنا یرازاب تردق .تسا تسد نيياپ یاه
تميق شيازفا یارب هاگنب کي یياناوت هب رازاب تردق ،اه
یياهن هنيزه زا رتلااب یم قلاطا شا
طيارش رد .دوش
کي یاراد یهاگنب ره هک تسا نيا رب راظتنا ،لامرن هجرد دشاب یرازاب تردق زا یا (
Cakir & Nolan,2015;
Flis & Garido, 2015; Mata, 2004
.)
داجيا زکارم یمومع ديرخ و شورف تلاوصحم
یزرواشک رد
قطانم و تلاحم یرهش و هجوت هب شخب
تامدخ یراجت و هاگياج رد نآ مانرب ه یزير یرهش شقن و
تيمها نيدايم هويم و هرت راب ار رد نيا هنيمز هب یبوخ
نشور و راکشآ یم نيا .دزاس ازاب
اهر یارب ناگدننکديلوت زا
دنچ هبنج زئاح تيمها لوا :تسا اب
هجوت هب هکنيا
تلاوصحم یزرواشک
هئارا هدنوش رد نيدايم هويم و هرت راب
ريذپداسف اتدمع هدوب
و اب تشذگ تدم یدودحم عياض
یم
،نياربانب ،دنوش رد
رثا دوبن رازاب بسانم یارب شورف
،تلاوصحم ررض
و نايز هجوتم یدايز ت
ناگدننکديلو
دهاوخ
،مود .دش دوبن
رازاب بسانم یارب هضرع لوصحم
دوخ لضعم یگرزب یارب ناگدننکديلوت اريز .تسا
رد
دوبن( یطيارش نينچ ناگدننکديلوت )رازاب
اب یمگردرس
یارب ندرکاديپ رازاب
هجاوم یم دنوش هک نيا یمگردرس
اتياهن ببس دهاوخ دش ناگدننکديلوت ات اي
اب تاعياض و
ف داس تلاوصحم دوخ
هجاوم
،دنوش اي تلاوصحم دوخ
ار اب
یتميق رايسب مک هب نلالاد و هطساو هب اه شورف
،دنناسرب
هک ره ود هنيزگ اتياهن اب دراو ندمآ تراسخ و نايز هب
ناگدننکديلوت هارمه
دهاوخ ( دوب
Ghanbarloozade &
2015 Soheili,
.) نييعت پآ کرام نازيم ۀدننک
1 ره رد
زا حطس رازاب
، رازاب تردق ی
زا یرايعم نآ جياتن و تسا
هب ار حطس نآ رد رازاب یاضاقت ششک یم تسد
.دهد
ار عوضوم نيا تميق تارييغت هب یرازاب تردق شنکاو یم نشور هقلح رد تلاوصحم تميق هک ینامز ،دزاس
یاه
نيياپ یم رييغت تسدلااب و تسد پآ کرام نازيم ،دنک
نوگچ رازاب زا حطس ره رد هچ رد و نازيم هچ هب( ه
یم ناشن شنکاو )یتهج هدش هژيو ديکات اجنيا رد .دهد
تميق ماظن هکنيا رب رد رازاب نلاماع یلرتنک یراذگ
هنوگچ نارهت رهش رد هويم هضرع هريجنز فلتخم حوطس .تسا هداد رارق ريثات تحت ار رگيدکي یرازاب تردق ب فلتخم حوطس نيب یرازاب تردق یگتسبمه بيارض رازا
1. Mark-up
مه رب یگنوگچ صوصخ رد ار یتاعلاطا زين لوصحم ره و هداد هئارا رازاب نارگيزاب یرازاب تردق لماعت و شنک ینابت و تباقر زا یدهاوش دوجو یبايزرا یارب ار یرازبا یم تسدب نآ نازيم و رازاب رد دهد
(Alizade et al,
2012)
رب هولاع رازاب فلتخم حوطس رد تميق یسررب . نييعت و هعسوت لماع رازاب یلصا نارگيزاب یرازاب تردق
تسايس یداصتقا یارجا دربشيپ و لقن و لمح یاه
هژورپ تسا رازاب فلتخم حوطس رد یکيتسجل یاه
(
yuriy et al,2019;Zhu et al,2018a; Zhu et al,2018b
تميق فلاتخا نيا تارثا یسررب نينچمه .)
تسايس نيودت رد رازاب فلتخم حوطس رد یاه
و یياذغ
هورگ رقف شهاک یم راک هب هعماج عفنيذ یاه
دور
(
Beatriz,2017; Wan, 2017
&
Bruno
.)
اذغ ندوب سرتسد رد یياذغ تينما داعبا زا یکي یوق طابترا نآ همزلا هک تسا مدرم مومع یارب
هقلح ناونع هب نارهت رهشنلاک .تسا یبايرازاب یاه
تيعمجرپ ظاحل زا هراومه روشک رهش نيرت
تينما نيمات
تسايس هجوتدروم یياذغ ناتسرهش .تسا هدوب ناراذگ
دودح تيعمج اب نارهت 7
/ 8 هب هجوت اب و یرفن نويليم
دودح هک راوناخ یاضعا دادعت طسوتم 09
/ 3 هب ،تسا
دودح هنلااس طسوتم روط 8
/ 663 فرصم هويم نت رازه
یم هنلااس ینارهت دنورهش ره نيگنايم روط هب هک ،دننک
وط هب دودح نيگنايم ر 76
عاونا زا مرگ دصيس و وليک
یم فرصم هويم هويم هجوت لباق هاگياج دوجو اب .دنک
اه
هورگ هرمز رد ناريا ،یناريا یاهراوناخ یياذغ دبس رد هب تلاوصحم هنوگ نيا فرصم هک دراد رارق یياهروشک یاهروشک هنارس فرصم نيگنايم زا رتشيب هنارس روط ما .تسه هتفاي هعسوت زا نارهت رهش صاخ روط هب ا
روبزم یاهروشک هب تبسن یرتمک هنارس فرصم نيگنايم نيدايم نامزاس ،ناريا رامآ زکرم( تسا رادروخرب ،نارهت یرادرهش 1398
رازاب راتخاس هب هجوت ،نياربانب .)
راتفر تخانش و یزرواشک تلاوصحم زا هورگ نيا یم هضرع هريجنز نارگيزاب و فافش ريوصت دناوت
ار یلماک
ليلحت رايتخا رد همانرب ،نارگ
تسايس و نازير رارق ناراذگ
هويم فرصم هب ديلوت دنيارف رب فارشا اب ات دهد ،اه
تسايس هورگ نيا فرصم شيازفا تهج بسانم یراذگ
هقلح هافر ظفح رب ديکات اب ،تلاوصحم و فيعض یاه
بيسآ فرصم و ناگدننکديلوت( هريجنز ريذپ )ناگدننک
پ ماجنا ليلحت شهوژپ نيا یلصا فده نياربانب .دريذ
رهش هويم رازاب رد هضرع هريجنز نارگيزاب یرازاب تردق .تسا نارهت
شور و داوم اه
هب یرازاب تردق ليلحت رد یربارب ۀبنج زا هژيو
تسايس تميق یاه زئاح یزرواشک تلاوصحم یراذگ
تميق رييغت ناوت یرازاب تردق .تسا تيمها هب اه
اب یحطس تميق زا رتلا
هب ،تسا لماک تباقر یاه
یروط تردق زا نيرياس هب تبسن رازاب نلاماع زا یکي هک
هناچ دشاب رادروخرب یرتلااب ینز (
Sexton ,2012;
Sorentino et al, 2018; Roso et al, 2011
.)
هزادنا یارب صخاش زا ًلاومعم ،یرازاب تردق یريگ
1 رنرل
بسن هزادنا زا یرايعم ناونع هب کرام( اهب هفاضا ی
هنيزه هب تبسن تميق یاهب هفاضا دصرد رگنايب هک )پآ یم هدافتسا ،تسا یياهن ( دوش
Perlof et al, 2007;
1. Lerner index
Tiroli, 1988; Elzinga & Milz, 2011
رنرل صخاش .)
( 1934 یم نايب ريز تروص هب ) :دوش
( 1 )
l i t l
i t
l i t l i t l i
t P
C L P
, , ,
, , , , , , ,
1
سيدنا ،نآ رد هک lیاه
t، iو رگنايب بيترت هب
لومرف نيا رد .دنتسه لوصحم و نامز ،رازاب حطس P
،لوصحم تميق و یياهن هنيزه C
یاضاقت ششک
.تسا رازاب زا حطس ره رد لوصحم لکش
1 م تردق فرع
هک تسا لک یبايرازاب هريجنز رد نلاماع یرازاب
MPF W
،
MPW R
و
MPFR
تردق یاهرايعم بيترت هب
زا ،شورف هدمع هب )نازرواشک( هدننکديلوت زا یرازاب هدمع هدرخ هب شورف هدرخ هب هدننکديلوت زا و شورف
-
لک صخاش( شورف .تسا )
PF
هب هک تسا یتميق
یم تخادرپ هدننکديلوت
W،دوش هب هک تسا یتميق P
هدمع یم تخادرپ شورف و دوش
PR
هک تسا یتميق زين
هدرخ هب یياهن ۀدننک فرصم طسوت یم تخادرپ شورف
-
.دوش
لکش 1 - :رازاب راتخاس وMP
هريجنز زا هلحرم هس رد تميق و رازاب تردق فرعم بيترت هبP
شورف هدرخ شورف هدمع هدننکدیلوت
رازاب یحطس هس راتخاس رد صخاش نيا دربراک اب هويم لکش( اه 1
حوطس یارب رايعم ود( رنرل رايعم هس ،)
حرش هب )رازاب هريجنز لک یارب رايعم کي و رازاب ینايم تسه هبساحم لباق ريز دن
(Flis & Garido, 2015) :
( 2 ) یرازاب تردق
هدمع شورف
FW W
F W
FW P
P MP P
1
( 3 ) یرازاب تردق
هدرخ شورف
WR R
W R
WR P
P MP P
1
( 4 ) یرازاب تردق هريجنز لک رد هضرع
FR R
F R
FR P
P MP P
1
سايقم نودب و یبسن یياهرايعم ،قوف یاهرايعم ردق نازيم زا یدروآرب هک هدوب حطس ره رد یرازاب ت
ا ز
یم هئارا ار رازاب ب هراومه صخاش نيا رادقم .دنهد
ني 0 ات
1 تردق دوجو مدع ۀدنهد ناشن رفص رادقم .تسا
ک تسا یدح یتيعضو رگنايب ،کي رادقم و هدوب یرازاب ه
یم نييعت یرازاب تردق طسوت تميق لک نآ رد و دوش
نياربانب .یياهن هنيزه طسوت نآ زا دصرد رفص رادقم
سا رتلااـب یرازاـب تردـق رگنايب صخاش نيا رتلااب .ت
حوطس رد یرازاب تردق یاهرايعم ۀبساحم زا سپ رگيد یدربراک عوضوم هس ،لوصحم ره رازاب فلتخم ب مادک رد ،هکنيا لوا .تسا هتفرگ رارق یسررب دروم ازا
ر
يا مود ؟دراد دوجو رازاب رد تباقر اي ینابت تيعضو هکن
ع زا کيمادک لما
هدرخ( رازاب یاه هدمع اي شورف
شورف ،)
س .دراد ار لوصحم ره رازاب رب )رترب( طلسم تيعقوم مو
هب رازاب زا حطس ره رد یرازاب تردق شنکاو هکنيا نآ حطس دوخ رد و رازاب حوطس رگيد رد تميق تارييغت گيزاب هک یماگنه ،رگيد ترابع هب .تسا هنوگچ رازاب نار
رازاب ۀريجنز رد دوجوم یم رييغت ار دوخ تميق
،دنهد
یتهج هچ رد و نازيم هچ هب رازاب حطس ره رد پآ کرام یم رارق ريثات تحت )یفنم اي تبثم(
رتهب ترابع هب .دريگ
هدمع حطس رد تميق دشر تردق تسا نکمم شورف
هدمع حطس دوخ رد )اهب هفاضا( یرازاب و شيازفا ار شورف
ر )اهب هفاضا( یرازاب تردق لباقم رد هدرخ حطس رد ا
-
هرت و هويم نامزاس نيدايم .دهد شهاک یشورف هب راب
ماگمه هويم رازاب رد هضرع هريجنز حوطس زا یکي ناونع یم هتفرگ رظن رد رازاب نلاماع رگيد اب وس کي زا ات دوش
هب یناسررازاب یارب طيارش ريذپداسف تلاوصحم ماگنه
هطساو و نلالاد تسد رگيد یوس زا و دوش مهارف زا اه
هقلح زا دوس بسک هاتوک هويم رازاب هضرع هريجنز یاه
شسرپ زا یکي .دوش یم حرطم اجنيا رد هک یمهم یاه
-
تميق ماظن هک تسا نيا ،دوش نيدايم رد یلرتنک یراذگ
هرت و هويم رگيد یرازاب تردق رب هنوگچ یرادرهش راب
لماع ريثات رازاب یاه تميق ايآ .تسا راذگ
نامزاس یاه
نيدايم ینعم ريثات ،تسا هتسناوت یرازاب تردق رب یراد
هدرخ حطس رد )پآ کرام(
رد و )بيقر ناونع هب( یشورف
هدمع حطس یم راظتنا ؟دراذگب یشورف
تميق ،دور یاه
ًلاومعم هک نيدايم نامزاس رد هدش نييعت یلرتنک نيياپ تميق زا رت هدرخ یاه
تميق هيشاح ،تسا یشورف
هدرخ حطس رد صحم یشورف
ود .دهد شهاک ار هويم تلاو
نيب یگتسبمه بيرض ۀبساحم زا هدافتسا اب لوا عوضوم هدرخ حوطس رد یرازاب تردق اب و شورف هدمع و شورف
یسررب یارب و تسا هدش یسررب یکيفارگ شيامن تسا هدش هتفرگ کمک ینويسرگر طباور زا ،موس عوضوم هدمع( رازاب زا حطس ره یارب هک قيرط نيدب ،شورف
خ هدر ینويسرگر هلداعم کي )رازاب هريجنز لک و شورف هب رازاب زا حطس نآ رد یرازاب تردق هک هدش حيرصت رازاب حوطس رياس رد تميق دشر و هتسباو ريغتم ناونع هدش هتفرگ رظن رد لقتسم یاهريغتم ناونع هب طباور .دنا
یم ريز تروص هب عباوت نيا هب طوبرم .دنشاب
( 5
)
Ft Wt
St St Rt
Rt Rt Wt
Wt Wt
FW P
P P P P
P P P
P
MP P 4
1 1 3
1 1 2
1 1
1( ) ( ) ( )
( 6
)
Ft St
St St Rt
Rt Rt Wt
Wt Wt
WR P
P P P P
P P P
P
MP P 4
1 1 3
1 1 2
1 1
1( ) ( ) ( )
( 7
)
Ft St
St St R
W Rt Wt
Wt Wt
FR P
P P P P
P P P
P
MP P 4
1 1 3
2 1
1
1( ) ( ) ( )
اهنآ رد هک
MPF W W R، و MP MPFR
بيترت هب
هدرخ ،شورف هدمع یرازاب تردق یاهرايعم لک و شورف
،هدوب رازاب هريجنز
1 1) (
Wt Wt
Wt P
P P
رگنايب دشر
هدمع تميق نامز رد یشورف
،t
1 1) (
Rt Rt
Rt P
P P
هدرخ تميق دشر رگنايب نامز رد یشورف
t
و
1 1) (
St St
St P
P نامزاس تميق دشر رگنايب P
نامز رد نيدايم بيارض .تسا t
1
،
2 3 و ره رد
نازيم ،هلداعم اب زا حطس ره یرازاب تردق رد رييغت
راز ار
هدمع تميق دشر رد رييغت دحاو ره یازا هب رد ،یشورف
هدرخ تميق دشر دشر رد رييغت نينچمه و یشورف
یم ناشن نيدايم نامزاس تميق شهوژپ نيا رد .دهد
هويم بختنم تلاوصحم زا کي ره یارب یرازاب تردق ینامز هزاب رد نارهت رهش 1390
- 1395 یگتفه روط هب
گ رارق هبساحم و یسررب دروم رازاب زا حطس ره رد و تفر
ه
.تسا
ثحب و جیاتن
یارب رنرل صخاش زا هدافتسا اب یرازاب تردق جياتن هريجنز لک و یشورف هدرخ ،یشورف هدمع حطس هس
( رادومن رد نآ جياتن هک دش هبساحم 1
.تسا هدش هئارا )
هدمع هريجنز یرازاب تردق هسياقم رف
هعرزم رس زا( شو
رد نآ رظانتم ريداقم اب لوصحم ره )یزکرم ناديم ات هدرخ هريجنز هدرخ ات یزکرم ناديم زا( شورف
)یشورف
یم ناشن یارب هک دهد 3
)روگنا و وله ،لاقترپ( لوصحم
زا 6 ( رادومن رد یسررب دروم لوصحم 1
یرازاب تردق ،)
هدمع هريجنز هدرخ یرازاب تردق زا شورف
شيب شورف رت
یارب ضوع رد و تسا 2
هناودنه و بيس لوصحم
1 نيا
هدرخ رد یرتلااب یرازاب تردق زا هک دنتسه ناشورف
1 . یدنب ميسقت قبط هناودنه لوصحم و یزبس هقبط وزج رامآ زکرم یاه
هقئاذ ساسارب( ار هناودنه مدرم رثکا هکنيا تهج هب اما ،تسا یفيص هويم وزج )هقيلسو اه
یم هويم وزج لوصحم نيا زين هعلاطم نيا رد ،دنناد اه
.تسا هدش هتفرگرظنرد
ساسارب .دنتسه رادروخرب ناشورف هدمع اب هسياقم هدمع یرازاب تردق نيرتمک و نـيرتـشيب ،جياتن ناشورف
( روگنا تلاوصحم هب طوبرم 62
/ 0 ( زوم و ) 22
/ 0 هدوب )
یلاح رد .تسا يب هک
هدرخ یرازاب تردق نيرتش ناشورف
زوم هب طوبرم یرازاب تردق نيرتمک و هناودنه هب طوبرم هدرخ تردق نيب ًابيرقت زوم لوصحم یارب .تسا و شورف
هدمع هب جياتن .تسا رارقرب لداعت شورف یارب هدمآ تسد
و سيلف جياتن اب وسمه شهوژپ نيا رد یرازاب تردق ( وديراگ 2015 داد ناشن هک تسا ) و لاقترپ رازاب رد ،دن
هدمع یرازاب تردق وله هدرخ زا شيب ناشورف
ناشورف
هدرخ ،لباقم رد و تسا یرتشيب یرازاب تردق زا ناشورف
هدمع اب هسياقم رد و بيس تلاوصحم رازاب رد ناشورف
یرازاب تردق جياتن رگيد یوس زا .دنرادروخرب هناودنه يرتشيب هک تسا نيا رگنايب هضرع هريجنز لک نازيم ن
و هدوب روگنا لوصحم هب طوبرم هريجنز یرازاب تردق رد هريجنز یرازاب تردق نيرتمک یاراد زوم لوصحم ار عوضوم نيا ليلد ناوتب دياش .تسا تلاوصحم نايم رد تسناد وله و روگنا دننامه یتلاوصحم ندوب یلصف یلاح لاس فلتخم لوصف رد زوم دننامه یتلاوصحم هک
ئارا و هضرع لباق .تسا ه
( یاهرادومن رد 2
( و ) 3 هدمع تباقر و ینابت ) ناشورف
هودرخ و هريجنز رب نلاماع نيا زا کي ره طلست و ناشورف عقاو رد هک تباقر تيعضو جياتن .تفرگ رارق یسررب دروم حوطس یرازاب تردق نيب یگتسبمه بيارض نامه هدمع هدرخ اب یشورف رگنايب ،تسا لوصحم ره یشورف
هک تسا نيا بيرض )لاقترپ زج( تلاوصحم همه رد
هدرخ و یشورف هدمع یرازاب تردق یگتسبمه یشورف
ناشن هک هدوب یفنم یتباقر تيعضو هک تسا نيا هدنهد
نآ نايم هدمع و هدوب مکاح اه هدرخ و ناشورف
اب ناشورف
یرازاب تردق شيازفا لابند هب و هتشادن ینابت رگيدکي ح رد .دنتسه هضرع هريجنز رد دوخ یلا
یم هديد هک دوش
ینابت زا ینيياپ تاجرد یاراد لاقترپ یارب تيعضو نيا زا یريگولج یارب یراکهار هک تسا زاين ،نياربانب .تسا فرصم هافر ظفح تهج عوضوم نيا ذاختا یياهن ناگدننک
.دوش
( رادومن 3 تيعقوم ) عيزوت رد فيعض و یوق یاه
یم ناشن لوصحم ره رازاب رد ار هيشاح هک دهد
نآ رد
بيارض لضافت رگنايب ،یقفا روحم یور رب ريداقم هک ینعم نيدب تسا رازاب فلتخم حوطس نيب یگتسبمه یرازاب تردق نيب یگتسبمه بيرض ،لوصحم ره یارب هدرخ حطس رد ۀريجنز لک رد یرازاب تردق و شورف
هدمع یرازاب تردق نيب یگتسبمه بيرض زا ،رازاب شورف
رسک عيزوت ۀريجنز لک و تسدب ددع هچنانچ .تسا هدش
تيعضو رگنايب ،دشاب تبثم یرادقم لضافت نيا زا هدمآ هدمع طلسم لباقم رد و تسا یبايرازاب هريجنز رد یشورف
هدرخ حطس طلسم تيعضو رگنايب یفنم دادعا رد شورف
تسا عيزوت هريجنز
(Flis & Garido, 2015)
هب هجوت اب .
رادومن رد هکنيا 3
هب ريداقم همه د
یدادعا هدمآ تس
یم ناشن ،دنتسه تبثم یمامت رازاب رد هک دهد
تردق نيب یگتسبمه بيارض ،یسررب دروم تلاوصحم هدمع حطس یرازاب نيب( هريجنز لک و شورف
MPF W
و
MPFR
تردق نيب یگتسبمه بيارض زا رتگرزب ) هدرخ یرازاب ب( عيزوت هريجنز لک و شورف
W F ني
MP
و
MPFR
ناشن تيعضو نيا .تسا ) طلست تيعضو هدنهد
هدمع هتفاي اب هک تسا هويم تلاوصحم رازاب رب شورف یاه
( وديراگ و سيلف 2015
ايناپسا هويم تلاوصحم رازاب رد )
.دراد یناوخمه هدمع طلسم تيعقوم
شورف نا رازاب رد
یمامت هويم تلاوصحم یسررب دروم
،شهوژپ نيا رد
رازاب راتخاس یيانگنت لکش ۀدنهد ناشن
1 نيدب ،تسا
هدمع هک ینعم نيرتزکرمتم ،هويم تلاوصحم ناشورف
ريجنز رد رازاب حطس ۀ
یزرواشک تلاوصحم عيزوت
یم بوسحم ار عوضوم نيا ليلاد نيرتمهم زا یکي .دنوش
یم شور و ناگدننکديلوت نيياپ تردق ناوت رازاب یاه
یباي
هدمع تردق بجوم هک تسناد ناشتلاوصحم رب ناشورف
هدمع هک ارچ .تسا هدش یبايرازاب هريجنز لک ناشورف
هب یزرواشک تلاوصحم ندرک رابنا و یرادهگن یياناوت هويم هژيو رادروخرب یيلااب یريذپ داسف هجرد زا هک اه
یرازاب تردق شيازفا هب عوضوم نيا هک دنتسه اراد هدوب نآ .تسا هدرک کمک یبايرازاب هريجنز رب ناشطلست و اه
1. Bottlenck shape of market structure
رادومن 1 - هويم تلاوصحم رازاب فلتخم حوطس یرازاب تردق
رادومن 2 - رازاب فلتخم حوطس ینابت و تباقر رادومن
3 - یبايرازاب هريجنز رب فلتخم حوطس طلست
( لودج 1 ) یرازاب تردق شنکاو عبات دروآرب جياتن
پآ کرام(
هدمع ) هويم هورگ شورف یبسن تارييغت هب اه
هتفه هب تبسن هتفه ره رد هويم ره تميق رييغت( تميق روطنامه .دهد یم ناشن ار رازاب فلتخم حوطس رد )لبق یم هظحلام هک دروم رد ینامز دنور ريغتم بيارض ،دوش
همه هويم ی هدمع یرازاب تردق رب یتبثم رثا اه شورف
ف رثا نيا اما ،تشاد لاقترپ ،بيس تلاوصحم دروم رد طق
ینعم وله و یروط هب ،دش راد
ريداقم هب هجوت اب هک
یم لوصحم هس نيا دروم رد ريغتم نيا بيارض ناوت
کرام رادقم هک تفگ هدمع پآ
ره رد لوصحم نيا شورف
)طيارش رياس ندوب تباث ضرف اب( طسوتم روط هب لاس 08 / 0 شيب .تسا هتشاد شيازفا دحاو نيرت
نازيم
رد روکذم تلاوصحم تميق دشر یراذگرثا هدرخ یشورف زا صلاخاندوس تبسن رب ،نامزاس یاه
هدمع حطس رد لوصحم نيا شورف تميق طوبرم یشورف
تميق دشر رد شيازفا دحاو کي ره .تسا بيس هب هب ،نامزاس یاهرازاب و نيدايم رد لوصحم نيا یگتفه
هدمع حطس رد یرازاب تردق طسوتم روط ورف
هب ار ش
نازيم 28 / 0 تاراظتنا قباطم .تسا هداد شيازفا دحاو
هدمع حطس رد تميق دشر ،)یزکرم ناديم( یشورف
هدمع حطس دوخ رد یرازاب تردق هداد شيازفا ار یشورف
شيب بيترت هب و مک و نيرت
نيا یراذگرثا نازيم نيرت
هدمع یرازاب تردق رد ريغتم روگنا و زوم هب طوبرم شورف
اب 68 / 0 و 19 / 0 هدرخ حطس رد تميق دشر رثا .تسا -
رتشيب دروم رد شورف هدمع یرازاب تردق رب شورف هويم هورگ رد روکذم تلاوصحم نادب نيا و دوب یفنم اه
تبسن زا شورف هدرخ حطس رد تميق دشر هک تسانعم یم شورف هدمع حطس رد شورف تميق زا صلاخان دوس -
تساعدم نيا زا یکاح نينچمه جياتن .دهاک شيازفا هک
هويم هورگ تلاوصحم یمامت دروم رد هعرزم رس تميق -
یرازاب تردق رادانعم شهاک بجوم راظتنا قباطم ،اه هدمع یم شورف .دوب زيچان تارثا نيا رادقم دنچره ،دوش
لودج 1 - هدمع یرازاب تردق شنکاو دروآرب جياتن تميق رد یبسن رييغت هب تبسن شورف
ازاب فلتخم حوطس رد اه هويم ر
اه
شورف هدمع یرازاب تردق
بيس لاقترپ
وله روگنا
هناودنه زوم
بيرض هرامآ
بيرض t هرامآ
بيرض t هرامآ
بيرض t هرامآ
بيرض t هرامآ
بيرض t هرامآ
t
زا ضرع 74 ادبم
/ 0 54 / 9 75 / 0 9 / 14 78 / 0 4 / 13 72 / 0 2 / 15 48
/ 0 85 / 2 76 / 15 5 / 7
ینامز دنور 0017
/ 0 95 / 1 0016 / 0 26 / 2 0015 / 0 07 / 2 0003 / 0 7 / 0 001 / 0 87 / 0 00014 / 0 - 67 / 0 -
تميقدشر -
نامزاس نيدايم 28
/ 0 54 / 2 053 / 0 6 / 0 037 / 0 - 76 / 0 - 10 / 0 - 79 / 1 - 000005 / 0 - 52 / 0 -
تميقدشر ناديم یزکرم 31
/ 0 74 / 3 21 / 0 96 / 5 217 / 0 6 / 7 19 / 0 7 / 6 26 / 0 18 / 8 68 / 0 32 / 19
تميق دشر هدرخ شورف 07
/ 0 72 / 0 20 / 0 - 99 / 3 - 0022 / 0 - 06 / 0 - 006 / 0 - 15 / 1 - 070 / 0 69 / 1
تميق هدننکديلوت 00004
/ 0 - 53 / 4 - 00003 / 0 - 47 / 8 - 00002 / 0 - 9 / 9 - 00001 / 0 - 79 / 10 - 00009 / 0 - 68 / 5 - 0006 / 0 - 47 / 7 -
بيرض نييعت
2(
)R 91
/ 0 90
/ 0 80
/ 0 775
/ 0 81
/ 0 975
/ 0
هرامآ نيبرود
نوستاو 86
/ 1 83
/ 1 76
/ 1 74
/ 1 64
/ 1 90
/ 1
:ذخام هتفاي شهوژپ یاه تميق یبسن دشر یراذگرثا اه
هويم ره تميق رييغت(
هقلح رد )لبق هتفه هب تبسن هتفه ره رد فلتخم یاه
هويم هورگ هضرع هريجنز هدرخ یرازاب تردق رب اه
شورف
لودج رد 2
یم هدهاشم ینامز دنور ريغتم بيارض .دوش
همه دروم رد هويم ی
دق رب یتبثم رثا زوم زج هب اه تر
هدرخ یرازاب رادقم هک تسانعم نادب نيا و تشاد شورف
کرام هدرخ پآ روط هب لاس ره رد تلاوصحم نيا شورف
ینامز ۀرود رد )طيارش رياس ندوب تباث ضرف اب( طسوتم دروم رد اهنت و ،تسا هتشاد شيازفا ،یسررب دروم هنلااس طسوتم روط هب زوم لوصحم 03
/ 0 شهاک دحاو
شچ هب یرازاب تردق یم م
یاهرازاب رد تميق دشر .دروخ
رب یتوافتم تارثا ،فلتخم تلاوصحم نيب رد نامزاس هدرخ پآ کرام نازيم نيا اتدمع هچرگ تشاد شورف
ینعم تارثا رد تميق یبسن دشر عقاو رد ،دشن راد
ینعم یرثا هتسناوتن نامزاس نيدايم یرازاب تردق رب راد
هدرخ حطس ینعي دوخ یتنس بيقر اذگب شورف
.در
هدرخ یرازاب تردق شنکاو تميق دشر هب تبسن شورف
اه
هدمع حطس رد هب دوب تاراظتنا قباطم شورف
یروط هک
هدمع حطس رد تميق دشر ،)یزکرم ناديم( یشورف
هدرخ حطس یرازاب تردق ینعم شهاک ار یشورف
یراد
شيب بيترت هب و هداد مک و نيرت
یراذگرثا نازيم نيرت
اب تردق رد ريغتم نيا هدرخ یراز
و زوم هب طوبرم شورف
اب هناودنه 64
/ 0 - و 22 / 0 - رد تميق دشر رثا .تسا
هدرخ حطس هدرخ حطس دوخ رد یرازاب تردق رب شورف
هويم هورگ تلاوصحم یمامت دروم رد شورف دوب تبثم اه
هدرخ حطس رد تميق دشر هک تسانعم نادب نيا و حطس رد شورف تميق زا صلاخان دوس تبسن هب شورف یم شورف هدرخ هويم هعرزم رس تميق .ديازفا
روکذم یاه