هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هورگ یزرواشک تییردم و بآ یسدنهم
اپ نای همان ارب ی رد تفای سانشراک هجرد ی
دشرا
رد دم هتشر تیری زرواشک ی
سررب ی عت و نیی م نازی راگزاس
ی صخاش یاه
لمع تای زرواشک بوخ ی
( لوت رد ) GAP
دی
س بی مز ینی بدرا ناتسا لی
:رگشهوژپ
ف ضای تمصع
:امنهار داتسا
روپدبع اضریلع رتکد
:رواشم داتسا
دخ رتکد هجی
فلا ی
دادرم 1398
ناونع و :روآدیدپ مان سررب
ی عت و نیی م نازی راگزاس ی صخاش یاه لمع تای زرواواک ووخ ی
GAP ( لوت رد ) دوی
س بی مز ینی بدرا ناتسا لی / تمصع ضایف
داتسا نا امنهار : لع رتکد اضری روپدبع
داتسا :رواشم نا رتکد
یفلا هجیدخ
خیرات :عافد 21
/ 5 / 1398
دادعت حفص :تا 135
هرامش نایاپ :همان شزومآ هورگ
ی سدنهم ی دم و آ تیری زروااک ی / هرامش
:هدیکچ
اپ هعسوت رادی زرواشک ی ماظن ی ش دربراک زا نآ رد هک تسا هوی
یاه غ یاراکری تنس ی غ و ری
داصتقا ی گولج یری ش و شناد زا هدافتسا رب و هدومن هوی
یاه زرواشک نردم ی
کت هی ا رد هک دراد نی
اب اتسار
ز لئاسم نداد رارق رظن دم تسی
یطیحم داصتقا هب ی ب هدزاب و ندوب رتشی
لوت دی فاک هجوت ی یم دیامن . نیا زا
رضاح قیقحت فده ور سررب
ی عت و نیی م نازی راگزاس ی صخاش اه ی لمع تای زرواشک بوخ ی
GAP ( رد )
لوت دی س بی مز ینی بدرا ناتسا یم لی
.دشاب لیمکت قیرط زا قیقحت نیا تاعلاطا 98
زا همانشسرپ
یاهاتسور هبج ،کچوک یوللارآ
هجگنی یاهاتسور و لیبدرا ناتسرهش عباوت زا یقلاشقدرک ،راد
نیمن ناتسرهش یاه شخب زا دابآدومحم و اضردمحملام یعارز لاس یارب
98 - 1397 نیا .دمآ تسدب
قیقحت فلتخم قطانم ساسارب یسررب هطبار رد
اب صخاش یراگزاس نازیم زرواشک بوخ تایلمع یاه
ی
.تفرگ رارق لیلحت و هیزجت دروم جیاتن
یگژیو اب هطبار رد یصیخشت لیلحت زا لصاح ،یعامتجا یاه
،یداصتقا ،یراتخاس ینف
یتیریدم رد هورگ و قطانم یاه
یاهریغتم ،داد ناشن قیقحت فلتخم زا هدافتسا
بآ یرای ون
،نی سررب ی ک تیفی بآ ،بآ یرای ن ساسارب زای گ
،های هداد زا هدافتسا یاه
سانشاوه
،ی زا هدافتسا
شام نی لمع شهاک ،بسانم تلاآ تای
کاخ
،یزرو آ
،شی اهدوک زا هدافتسا ی
لآ ی شاپمس ،بسانم ی
رد
بسانم نامز
، اهرابنا زا هدافتسا ی
تعنص ی دنسپ رازاب هب هجوت و ی
وصحم ل ب نیرتشی پ شی ینیب هدننک امت زی
هدوب د و دنا خشت عبات عومجم ر یصی
هتسناوت 8 / 91 غت زا دصرد تاریی
غتم ری پ ار هتسباو شی
ب ینی امن دی . زا
جیاتن رگید یوس زا لصاح
جل نویسرگر نومزآ کیتس
رد هورگ یاه ،داد ناشن قیقحت فلتخم غتم
یاهری
بآ یرای ن ساسارب زای گ
،های هداد زا هدافتسا یاه
سانشاوه
،ی شام زا هدافتسا نی
،بسانم تلاآ لمع شهاک
تای
کاخ
،یزرو آ
،شی اهدوک زا هدافتسا ی
لآ ی ب و تافآ اب هزرابم ،بسانم یرامی
،اه دنسپ رازاب هب هجوت ی
هتسب عون هب هجوت و لوصحم یدنب
ب لوصحم نیرتشی یاهریغتم بت
نیی غتم هدننک ری
لمع ماجنا هتسباو تای
زرواشک بوخ ی
هدوب .دنا عومجم رد لحت
لی سرگر نوی ل ج کیتس تسناوت 8 / 91 زا دصرد تارییغت غتم ری
قفوم اب ار هتسباو تی
دنب هقبط ی .دنک رگید یوس زا یاتسور ،قطانم نیب رد
هبج راد یگژیو ظاحل زا یاه
صتقا ،یعامتجا قطانم هب تبسن ینف و یراتخاس ،یدا
رگید یراگزاس ؤم بوخ تایلمع ماجنا رد یرث
یزرواشک .تسا هتشاد
ا ماجنا تهج رگید یوس زا یاهرازفا مرن زا قیقحت نی
EXCEL و
16 SPSS
.دمآ لمع هب هدافتسا هژاو :یدیلک یاه ت
یزرواشک بوخ تایلمع ،تیریدم ،رادیاپ هعسو (
،)GAP بیس
،ینیمز ناتسا لیبدرا .
1-1 - همدقم
ماظن هب یبایتسد دنمزاین ناسنا هزورما ییایوپ زا یرادروخرب نمض هک تسا ییاه
بجوم دناوتب ،یداصتقا طیحم تیعضو دوبهب
هدش دوجوم عبانم زا هنیهب هدافتسا و تسیز
شقن یرشب عماوج یگدنز تیفیک ءاقترا رد و ناسنا ییاذغ یاهزاین نیمًات رد نینچمه و ماظن نینچ رد .دشاب هتشاد ییازس هب هداهن ییاه
یاهدوک و تافآ عفد مومس :دننام ییاه
یم هدافتسا کدنا رادقم هب ییایمیش زا و دوش
یب فرصم زیهرپ یزرواشک تاودا هیور
یم یپ رد هراومه یزرواشک ناصصختم اتسار نیا رد .دوش هار نتفای
نمض هک دنتسه ییاه
هنیمز رد دنناوتب ،یعامتجا تیلوبقم و نازرواشک یلام عفانم نیمًات شهاک تهج مزلا یاه
هداهن هب یگتسباو عسوت ثحب ور نیا زا .دنیامن مهارف ار ینوریب یاه
رد یزرواشک رادیاپ ه
،ناراکمه و یئودراس یلداع( دیدرگ حرطم ایند 1390
.)
"
اپ هعسوت رادی زرواشک
1ی ماظن ی هش دربراهک زا نآ رد ههک تسا هوی
اهه ی غ یاراهکری
تنس ی غ و ری یداصتقا گولج
یری رب و هدومن ش و شناد زا هدافتسا
هوی اه ی زرواهشک نردم ی
کت هی ا رد هک دراد نی
دم اب اتسار ز لئاسم نداد رارق رظن
تسی حم یطی داصتقا هب ی
و ندوهب
ب هدزاب رتشی لوت دی فاهک ههجوت ی
هم ی ن ام
"دهی رهبنق(
ی هقرب و
،ی 1387 ) رد رهگید یوهس زا .
ههد تهفآ ،ییایمیش یاهدوک ،هدزابرپ یاهرذب زا هدافتسا شیازفا اب هتشذگ یاه شهک
و اهه
هنیزه هارمه هب بآ اشک تلاوصحم درکلمع ،دیلوت یلااب یاه
یریگمهشچ روهط هب ار یزرو
رد ییایمیهش داوهم زا لوهقعم رهیغ و دهح زا شیب هدافتسا دوجو نیا اب .تسا هداد شیازفا بآ یگدولآ بجوم ،یزرواشک تهسا هدهش کاهخ تهیفیک لزنت و یکیتنژ عونت شهاک ،اه
1. Sustainable agricultural development
کایانانس(
،2
1991 یور موهسرم یزرواشک رد ییایمیش داوم فرصم یفنم تارثا شیازفا .)
نا یتملاس ینارگن ،ناروناج و ناس
رد ار ییاه متهسیس یرادهیاپ هراب
تدهمدنلب رد جهیار یاه
یراتور و نیهظ( تسا هدروآ دوجوب ،3
2003 ساسا نیا رب .) خرب
ی عس عماوج و اهروشک ی
هدومن ارش هب هجوت اب دنا طی
عامتجا
،ی یداصتقا ز و
تسی یطیحم لمعلاروتهسد دوهخ اهه
یی
لوت یارب دی تلاوصحم ی ک اب و ملاس تیفی
ودت نی امن دنی نمض هک دم
تیری س و تسای راذگ ی
ازفا رد بسانم شی
هرهب رو ی و مأت نی نما تی اذغ یی دارفا مضت ،هعماج نی
هدهننک یروآدوهس
هرهب بسانم لوت و نارادرب
ناگدننکدی ن یزرواشک تلاوصحم
زهی دهشاب ،یهللاج(
1397 ).
رد
اتسار نیا اپ هعسوت
رادی اتسور یی زرواشک و ی
ور اب درکی نما تهی اذهغ
،یی هپ رد ی گراهکب یری
صخاش اه ی زرواشک ی ارب بسانتم ی
ًات م نی اذغ ی فاک ی ارب ملاس و ی
مامت ی حطس رد دارفا
اتسور عماوج یی
م ی دشاب . یکی ا زا نی صخاش آرف زا هدافتسا اه دنی
لمع تای زرواشک ی بوخ
زرواشک شخب رد ی
م ی دشاب ( رک یمی و ،ناراکمه 1395
) . هب هجوت اب ههجرد
مها یهتی ههک
ز عبانم ظفح یارب روشک ره تهسی
حم یهطی ور تهسا نهکمم ،تهسا لهئاق دوهخ یاهه
فلتخم ی یارب
"
لمع تای بوخ یزرواشک
"4
حان ره رد هی
رعت فی تکرش طسوت هک دوش اه
ای
م هتشاذگ ارجا هلحرم هب هربخ ناسانشراک ی
دنوش تسخن ماگ هداس نابز هب . رد
لوت دهی رهه
ودت ،ملاس لوصحم عون نی
رب تراظن و ناوق یارجا
نی هپ و شی رهف لمع یاهه تاهی
بوهخ
لاح رد هنافسأتم .تسا یزرواشک رضاح
ز ام روشک رد رهی
تخاهس ودهت یارهب مزلا یاهه نی
لمع تای هعهسوت یاهروشک رد هچنآ هباشم ،یزرواشک بوخ ههتفای
م ماهجنا ی
،دوهش دوهجو
و درادن ای لد هب لی گدنکارپ ی لوئسم تی اه نامزاس رد اعر فلتخم یاه
تی پ شی رهف یاهه
لمع تای نکمم ًلامع یزرواشک بوخ تسین
لمعلاروتسد و اه
یی لمع مان اب نونکات هک تاهی
ن یوگخساپ ،هدش رشتنم یزرواشک بوخ یاهزای
هاگتهسد ارجا یاهه یهی
ناربراهک و شهخب
تسا هدوبن یزرواشک ،یللاج(
1397 ) . اتسار نیا رد قحت
قی رضاح هسررب اب تسا ددصرد ی
م نازی گراکب یری ادناتسا اهدر ی لمع تای زرواشک ی عت و بوخ نیی
دم لماوع یتیری
رهب رثوهم
گراکب یری ا نی بدرا ناتسا رد اهدرادناتسا لی
من(
نی بدرا و لی )،
اهراکهار ی هملع و بسانم ی
ازفا تهج شی
رهب ه رو ی ک و تیفی س بی مز ینی ا .دنک هئارا ار دیم
ا هک تسا نی
قحت قی ماگ ی
وس هب کچوک دنچ ره ی
اپ هعسوت رادی زرواشک ی ازفا و شی نما تی اذغ یی درادرهب هقطنم رد
لباق و تی ارب مزلا ی اهرازاب هعسوت ی
لخاد ی مز و هنی اهرازاب رد تباقر ی
هب نی هللملا ی ارهب ی
2.Senanayake
3. Zhen and Routary
3. Good Agricultural Practices
زرواشک تلاوصحم ی
انص و عی اذغ یی دپ ار هقطنم دی
.دروآ
1-2 - هلئسم نايب
یزرواشک هب
صوصخ رد
یاهروشک رتمک
هعسوت
،هتفای یتیلاعف ًاتدمع
یاراد رطخ
( کسیر ) یم دشاب و میمصت یریگ اه و تیلاعف یاه هرهب نارادرب
ًلاومعم تحت ریثأت نیا
هدیدپ و هبنج یاه فلتخم نآ رارق دراد . رد ناهج
،زورما تلاوصحم یزرواشک
و ظفح
تینما ییاذغ هب ناونع مهم نیرت حلاس رد هنحص تباقر یسایس هب باسح یم دنیآ .
،نیاربانب زاین
زور نوزفا هب رتسگ تادیلوت
یزرواشک و
یبایتسد هب
حطس بسانم یرت زا
تینما ییاذغ رجنم هب لکش یریگ بلاقنا زبس رد نرق متسیب رابراوخ نامزاس( دش
یناهج ، 5
2000 .) نیا بلاقنا هب ناونع کی لوحت میظع یتسیز -
،ییایمیش مغریلع
کمک هب شیازفا تادیلوت رد
هاتوک
،تدم لداعت نایم لماوع روکذم ار رب مه دز . ارچ هک
دیکأت شیب زا هزادنا رب شیازفا دیلوت و فادها
،یداصتقا عاونا
تابیکرت ییایمیش
ار رد
بلاق دوک و تفآ شک هب هنوگ یا یطارفا هب راک تفرگ و هب نیا بیترت نمض داجیا تمواقم
رد
،تافآ تملاس داوم
،ییاذغ موب متسیسوکا یاه
یعارز و هب روط یلک طیحم تسیز ار هب
هرطاخم تخادنا
تیلتراب(
2005 6
لتیپسا و ،7
2008 .) یاهرامآ یناهج
اشن ن یم دهد
س لاا هن دودح 20 ات 32 صرد د زا وصحم لا ت یزرواشک ت
طسو تافآ زا نیب یم دور . هدافتسا
ره هچ رتشیب زا تفآ شک
،اه مدع هجوت هب هرود دنام گ یرا آ ن اه و دورو وصحم لا ت
ک یزرواش یشاپمس
هدش رد تدم ینامز هاتوک دعب زا یشاپمس رجنم
هب شیازفا دنامیقاب ه
یا ن م داو رد صحم و لا ت ییاذغ دروم فرصم اسنا ن هب صخ و ص یم هو و س تاجیزب ت هزا
یم رگ د .د نینچمه فرصم
یب هیور دوک و مومس ش ییایمی ع لا هو رب کشم لا ت
،یداصتقا
سخ تارا بج ار ن پان یریذ ار هب طیحم تسیز و متسیسوکا اه
دراو هدومن و ثعاب هب مه
دروخ لداعت کیژولوکا رد
بانم ع فلتخم ریظن
بآ و کاخ یم دوش . هچرگا مومس
،یزرواشک تهج
تظافح وصحم لا ت و ،تافآ هلمح زا ناهایگ یرامیب
اه و فلع یاه زره هب
راک م ی ور د و ب ه اونع ن رصانع یرورض رد یزرواشک ردم
ن هتخانش هدش
،دنا یلو یکی زا
عبانم مهم ولآ یگد طیحم تسیز دنتسه هک رب س لا یتم جوم تادو هدنز زا هلمج اسنا ن اه
زین ریثات یفنم یم گ دنراذ ،یچرگ یدمحا و یبوبحم(
1396 ور نیا زا .) ینارگن
هرابرد
ینمیا تلاوصحم یزرواشک
و یماد رد مامت طاقن ناهج ور هب شیازفا تسا و یرامیب یاه
1. FAO
2. Bartlett 3. Spittle
یشان زا داوم ییاذغ رطخ یگرزب یارب تملاس رشب بوسحم یم
،دوش هب یروط هک رد
یاهروشک رد
هعسوت لاح ره
هلاس 5 / 1 نویلیم کدوک ریز جنپ لاس زا نیا یرامیب اه جنر
یم دنرب و شیب زا 3 نویلیم رفن ناج دوخ ار زا تسد یم دنهد . اب دوجو میلقا یاه فلتخم
و عونت دیلوت هدروآرف ییاه زا لیبق یزبس و هویم اب تیفیک
،یلاع نازیم تاعیاض نیا
هدروآرف اه رد روشک تسلااب . ربارب رامآ هرشتنم ترازو داهج یزرواشک رد
لاس 1387
حطس تشکریز یضارا
و غاب یاه هویم غلاب رب 26 نویلیم راتکه و نازیم دیلوت 4 / 13
نویلیم نت هدوب تسا ( یب مان
، 1389 ) هک هب تلع هضرع نیا هدروآرف اه هب تروص هزات و
نادقف کی متسیس
،یرادهگن رف
آ دنی و عیزوت
،بسانم رادقم یدایز زا ةخرچ فرصم جراخ
یم دوش . ماظن تایلمع بسانم
یزرواشک (
)GAP هک زا لاس 1997 رد خساپ هب زاربا
ینارگن تلود
،اه نامزاس اه و فرصم ناگدننک طسوت
تاسسؤم نیب
یللملا ریظن و FAO
هیداحتا اپورا حرطم و رد لاس 2002 هب بیوصت
،دیسر مه نونکا اب ناونع کی درادناتسا
نیب یللملا رد شیب زا 80 روشک ناهج هتفریذپ هدش
تسا ( اسگاب ،8
2008 .) اب نیا لاح
زونه رد ناریا یمادقا زا یوس تاسسؤم طبریذ
تهج یفرعم و نیودت نیا ماظن تروص
هتفرگن تسا . قباطم یسررب یاه ماجنا هدش یاهدرادناتسا دوجوم
رد روشک رد شخب
،یزرواشک ریظن
یاهدرادناتسا یرس
9وزیا ، هعومجم نیناوق
10سکدک ماظن و HACCP
،
اهنت رف آ یاهدنی سپ
زا دیلوت لوصحم ار
ششوپ یم دنهد . اب هجوت هب نیا هک دربراک
درادناتسا پگ
یناهج رد یزاسدرادناتسا تایلمع
و تلاوصحم یزرواشک
،تسا هب رظن
یم دسر رد نیا هطبار شخب یزرواشک اب
کی لأخ ور هب ور تسا و یاهدحاو یدیلوت
روشک
دقاف کی درادناتسا دحاو
یارب تایلمع یزرواشک
( زا تشاک رذب ات جورخ لوصحم زا
هعرزم ) تسا ،یدابآ فجن یدیما و یدارم(
1390 ).
أت یسررب اذل صخاش یراذگریث
یاه
یزرواشک بوخ تایلمع یم هقطنم نلاوئسم تامیمصت ذاختا رد
.دشاب رثوم دناوت زا
نیا
أت نازیم یسررب هب رضاح هعلاطم ور صخاش ریث
دیلوت رد یزرواشک بوخ تایلمع یاه
بیس لوصحم یم
.دشاب بیس هب مدرم ییاذغ لوصحم نیموس ،جنرب و مدنگ زا دعب ینیمز
نتشاد اب لیبدرا تشد .تسا ناریا رد هژیو 24
،لوصحم نیا تشک ریز حطس راتکه رازه
بتر رد اب و یروشک لوا ه بیس مجنپ کی دیلوت
لوصحم نیا دیلوت مهم بطق روشک ینیمز
یم رامش هب آ
نکیل .دی
، هبنج زا لوصحم نیا تشک یطیحم تسیز تارثا فلتخم یاه
1. Baghasa
2. International Organization for Standardization (ISO)
3. Codex )دش لیکات ناریا یتعنص تاقیقحت و درادناتسا نامزاس رد1387 لاس زا ییاذغ سکدک یلم نویسیمک هناخریبد(
ود رد ،بآ هب لوصحم نیا ،دیدش زاین لیلد هب .دراد یپ رد ار یدیدش د
تشد رد ،ریخا هه
ط هب لیبدرا و
یب ر هیور ادقا یا م ح هب هاچ رف هک یروطب .تسا هدش زاجم ریغ و زاجم یاه
یلاسکشخ اب هارمه هلاسم نیا رد یپ یاه
یپ لاس رد ات تسا هدش ثعاب حطس ،ریخا یاه
بآ س تفآ نایغط .دنک تفا رتم هد زا شیب تشد نیا رد ینیمز ریز یاه رد ودارلک کسو
یدش نانچنآ تشد نیا رارق هنیطنرق رد هراومه تشد نیا هک تسا د
ریداقم هنلااس و دراد
تفآ مومس یدایز یم فرصم تفآ نیا اب هزرابم یارب شک
نیا دیدش زاین لیلد هب .دوش
یب تروص هب تشد رد ییایمیش یاهدوک فرصم ،یذغم داوم هب ییاذغ لوصحم یا هیور
ص یم ترو یگدولآ رب هولاع هک دریگ ش یاه
ید لوصحم نیا یدنسپ رازاب ،یطیحم تسیز د
نارحب اب ار لکشم لوصحم نیا یارب قیمع و کبس کاخ هب زاین .تسا هتخاس هجاوم
کاخ شیاسرف مان هب ار یرگید یلع .تسا هتشاد یپ رد یزرو
لات مغر هدش ماجنا یاه
یاهدرادناتسا زا نازرواشک یهاگآ مدع و یلوصا تیریدم مدع لیلد هب ،تشد نیا رد تایلمع بوخ
( یزرواشک حلاصا رد ینادنچ هجوت )GAP
هتفرگن تروص دوجوم تیعضو
هاش ،یرقاب( تسا ،دنسپ
1389 اتسار نیا رد .) قحت
قی سررب روظنم هب رضاح ی
نییعت و
یراگزاس نازیم صخاش
اه ی بوخ تایلمع زرواشک
ی ( دیلوت رد )GAP
س بی مز ینی ناتسا
بدرا لی م ی .دشاب
1-3 -
ّمها و ترورض تي
قيقحت
تعنص ناهج رد ی
تلود ،اهروشک هک زورما
،اه تکرش یتعنص تاسسؤم و اه راجت و
ی
ثأت تحت ری تباقر یاه مک هب هجوت ،دنراد رارق گنتاگنت تی
و ک تیفی دوبهب و لوصحم
مها زا نآ رمتسم یتی
و و صاخ هژی
د فرط زا .تسا رادروخرب رگی
ک و تملاس عوضوم تیفی
زرواشک تلاوصحم ی
اذغ و
،یی یکی لاچ زا ش یاه ساسا ی زورما عماوج ی
ازفا و تسا شی
هاگا ی فرصم ینارگن و ناگدننک اقب دوجو زا
یای تفآ ،مومس شک
یتنآ ،اه ب کیتوی اه اس و ری
اهوراد ی ماد
،ی اهدوک ی ش
،ییایمی کرت
تابی نومروه
،ی گنس تازلف ،هدنراد هگن داوم نی
و
پ اهدمای شان تلاکشم و ی
حم هک نآ زا طی
ز تسی دهت دروم ار هعماج تملاس و دی
هداد رارق
امت ،تسا لی
فرصم ازفا ملاس تلاوصحم فرصم هب ار ناگدننک شی
لوت .تسا هداد دی
ا و ملاس تلاوصحم نمی
کتم ی لمع هب تای زرواشک بوخ ی
ههد دنچ رد هک خا
ری هجوت
سب یرای غت اب ،تسا هدومن بلج دوخ هب ار نارظن بحاص زا ریی
کأت زا رگن دی
لوت رب دی
ب رتشی ت تمس هب دیلو
ک اب تیفی هب ترورض ،رتهب هنی
یزاس ر و یاه لوت دی گراک هب اب یری
هاگآ و شناد ی
زرواشک ی ژولوکا یکی نکت و کی اه ی غ ییایمیشری اج هب
ی هداهن یاه
ش ییایمی م ساسحا ی
( دوش یقازر ناخروب ی ناراکمه و
، 1391 .)
رد ب نی گ ناهای عارز ی اذغ ناونع هب هک ی
م فرصم ناسنا ی
س ،دوش بی مز ینی رظن زا
م نازی اج رد مدنگ و جنرب زا دعب ناهج رد فرصم هاگی
نامزاس ساسارب .دراد رارق موس
ناهج رابوراوخ ی
ا نی عارز لوصحم ی
ور دنور هب هجوت اب ار عمج دشر هب
تی شان تاعبت و ی
ظن نآ زا ری ازفا شی نسرگ دادعت ناگ
ن و زای ناونع هب ،اذغ هب کی
گ های نما تی اذغ یی فرعم ی
صوت و هی س .تسا هدومن بی
مز ینی اهدربهار رد ی
نما تی اذغ یی زاب هناگود شقن ی
م ی دنک
دب نی ترت بی قف نازرواشک طسوت اذغ ناونع هب مه هک ری
م فرصم دمآرد مک و ی
مه و دوش
دراوم رد ی ب هک شی ن زا زای لوت دی ناونع هب دوش کی
م هدا اذغ یی م ورف هب ی
دسر ب(
ی
،مان 2014 .) رگید یوس زا ات
لاس زا لبق 1990
ب نیرتشی لوت رادقم
دی فرصم و
س بی مز ینی رمآ ،اپورا رد یاکی
لامش ی اهروشک و ی
هامج ری وروش ی اما .تسا هدوب قباس
م نآ زا سپ نازی
لوت دی نیا اهروشک رد لوصحم ی
سآ ییای رفآ و اقی ازفا شی مشچ یریگ
تفای روط هب . ی زا رتمک زا هک 30
م نویلی لاس رد نت 1960
ب هب شی زا 165 م نویلی نت
رد لاس 2007 سر دی چ نونکا . نی
گرزب رت نی لوت دی هدننک ی س بی مز ینی هب ناهج رد
م رامش ی دور رقت و
ًابی کی س تشک موس بی
مز ینی ند ای چ رد نی م تروص دنه و ی
دریگ .
ز حطس لک ری
س تشک بی مز ینی عارز لاس رد روشک ی
92 - 93 م نازی 159 راتکه رازه
م .تسا هدش دروآرب نازی
لوت دی س بی مز ینی ن روشک زی دودح 5400000 تسا لاس رد نت
بدرا ناتسا و لی
ب ا 6 / 15 لوت دصرد دی
س بی مز ینی حا( تساراد ار مود ماقم ،روشک
،یدم
1394 لوت هب هراشا اب .) دی
5 م نویلی نت ی س لوصحم بی
مز ینی بدرا ناتسا رد لی
هقطنم
ا رد هعلاطم دروم نی
سررب ی بدرا تشد لی
هک 97 ضارا دصرد ی
س تشک بی مز ینی رد ار
اج دوخ ی دش باختنا ،تسا هداد تسا ه
تشد(
ی ،ناراکمه و 1394
) ت:تسویپ(
1 - 3 ).
اب
هاگن ی لوت راتخاس هب دی
زرواشک ی م هظحلام هقطنم ی
دوش اهدحاو هک ی
هرهب رادرب ی
س بی مز ینی بدرا ناتسا رد لی
تنس ًاتدمع ی
تخا رد و هدوب رای
دنراد رارق اپ هدرخ نازرواشک
ا و نی لاکشم اب اهدحاو ت
ی بق زا لی هرهب مدع رادرب
ی هب هنی لوت لماوع زا
،دی زه هنی یاه و لااب
فاکان دمآرد ی
هجاوم ا هرهب .دن رادرب ی لوت لماوع زا بسانمان
،دی ب شی چره زا زی فعض هب
دم تیری لوت لماوع دی
اپ و نیی هاگآ ندوب
،ی تراهم و تاعلاطا ،شناد اه
ی نف ی نازرواشک
.تسا طوبرم هرهب یریگ حص حی دجت عبانم زا دی
ذپان
،ری ظفح حم طی ز تسی
، و راتخاس ظفح
لصاح خ یزی وقت ،کاخ تی
اذغ رصانع
،یی عارز بوانت
،ی اقب زا هدافتسا یای
گ
،یهای
اهدوک ی ماد
،ی اهدنامسپ ی
لآ
،ی اهدوک ی ز
،یتسی اهدوک ی ب لرتنک ،زبس یکیژولوی
غ و ری
ش ییایمی ب و تافآ یرامی ور ،اه اه
ی ارب دوجوم ی
لوت دی لاوصحم زرواشک ت ی
ک اب تیفی
نچمه و معط و رطع ظاحل هب نی
ا و ملاس نمی شان تارطخ هک ی
مجت زا عی ردت یجی داوم
ش ییایمی تفاب رد کانرطخ اه
ی ح یناوی ناسنا و ی م ،دنرادن ار ی
دشاب مهم . رت نی شلاچ
ارب ی لوت دی هب هدافتسا ،ملاس تلاوصحم هنی
ای هداهن فذح اه
ی ش ییایمی و
نتفای
ج نیزگیا اه ی ارب بسانم ی
ذغت هی گ و کاخ های
دم و تیری هب هنی ب ،تافآ یرامی و اه
فلع اه ی شهاک نانچ لوصحم درکلمع هک نآ نودب تسا زره دبای
داصتقا رظن زا هک ی
ا دربراک رگا و دشابن هفرص هب نورقم نی
هداهن تسرد هب اه ی
دم تیری ارب هار ،دوش ی
لوت دی
سب ملاس تلاوصحم رای
م راومه ی ش دو ازفا . شی ک تیفی لوت دی رف آ هدرو اه ی زرواشک فلتخم ی
انص و عی اذغ
،یی وپ و هدش هئارا تامدخ ییای
زرواشک شخب رد نونف و مولع ی
انص و عی
اذغ یی بوچراهچ و دعاوق زا رتهب هدافتسا و تخانش رد اهنت اه
ی عت نیی پ هدش نوماری
لوت ،باختنا دی
هداهن نومزآ و آرف و اه
اهدنی راکهار ناونع هب یاه
ساسا ی ن تهج رد لی
هب
نف روآ ی ک ءاقترا و
،یفی م رسی ب هب .تسا نای
د رگی هرهب اب یریگ اهدرادناتسا زا بسانم ی
ودت نی ب ربتعم و هدش نی
للملا ی لم و ی ارب ی هداهن لرتنک و باختنا آرف و اه
،اهدنی مز هنی
ارب ی داهن هنی وس هب تکرح و درادناتسا دربراک ندرک ی
لوت تادی ک اب تیفی لااب دوبهب و
ک رمتسم تیفی
م مهارف ی آ دی ا هب هجوت اب . نی
لک ماظن هک هی
آرف لحارم دنی
لوت دی هلحرم زا
سر ات رذب تشاک ندی
اهن هدننک فرصم تسد هب یی
م ششوپ ار ی
م رظن هب ،دهد ی
هک دسر
گراکب یری ا نی ارب ماظن ی شان لأخ ندرک رپ ی
درادناتسا نادقف زا ی
ارب دحاو ی رف یاهدنیآ
پ شی وت زا دیل کی م بوسحم ترورض ی
دوش ا رب هولاع . نی
اهدربراک ی ب ی ور هی هداهن زا یاه
ش
،ییایمی خا
ًاری نارگن بجوم ی
یاه آزف هدنی زرواشک شخب رد ی
اربانب .تسا هدش نی
سأت سی کی نتبم ماظن ی
مضت رب نی اضر تی سوکا ظفح رب هولاع هدننک فرصم متسی
و
هرهب رو ی لوت رد
،دی ازم یای مهم ی ارب ی هرازاب یا خاد ل ی درک دهاوخ مهارف تارداص و
دارم(
ی ما و یدی دابآ فجن
،ی 1391 ارجا زا فده .) ی
تسد ،اهدرادناتسا یبای
هعسوت هب
اپ رادی ن و زی ودت نی زرواشک درادناتسا و طباوض
،ی هرهب رو ی لوت لماوع بسانم دی
ازفا و شی
داصتقا هفرص ،لوصحم تملاس ،درکلمع ی
درف ی لم و
،ی ا و تشادهب ینمی
ش یلغ ظفح و
حم طی ز تسی رط زا قی رعت فی قد قی ذ لماوع طباور عفنی
ردنا تسد و دیلوت ناراک
زرواشک ی
م ی دشاب سب . یرای س و اهدرادناتسا زا تسای
اه یی ک ه م ذاختا ی حم اب طقف هن دنوش طی
ز تسی
ب هکلب رتشی ناسنا تملاس هب پ طابترا اه
ادی م ی دننک ا هتبلا هک نی
ن هلأسم زی اب دوخ هبون هب
ح اف تظ ز عبانم زا تسی
حم یطی پ طابترا ادی م ی امن دی ناخروب(
ی ،ناراکمه و 1391
.)
رد ا نی قحت قی صخاهش دش دهاوخ لات یاهه
لمع تاهی زرواهشک بوهخ ی
ثهعاب ههک
لوت ندش توافتم دی
س بی مز ینی بدرا ناتسا رد لی
همک ظاهحل ههب ی
ک و یهفی هم ی دنوهش ار
اسانش یی لماوع و هدومن أت
ث ری نآ رب راذگ ار اه
زجت دروم ههی
لحت و لهی د رارهق ا اهن رد .د تهی
اتن هب هجوت اب ناوتب جی
وت رد هدهمآ تهسدب دهیل
هس بی مز یهنی بدرا ناتهسا لهی
اههراکهار ی
دههم یتیری ازههفا تهههج رد بههسانم شی
داههصتقا درههکلمع ی
ارههش دوههبهب و طی
عاههمتجا ی
س بی مز ینی ناراک ازفا و شی اراک یی یاه صخاش رد مزلا یاه
ز تسی حم یطی ا نهی لوهصحم
.ددرگ مهارف
1-4 - لاؤس یاه قحت قي
1 - م نازی گراکب عون و یری
صخاش یاه لمع تای زرواشک بوخ ی
فلتخم قطانم رد
قحت قی
؟تسا هنوگچ
2 - آ ای م نازی ک و درکلمع تیفی
لوت دی س تلاوصحم بی
مز ینی م هب هجوت اب نازی
گراکب یری لمع تای زرواشک بوخ ی
قحت فلتخم قطانم رد قی
؟تسا توافتم
3 - هچ لماوع ی س هدافتسا رب بی
مز ینی لمع زا ناراک تای
زرواشک بوخ ی
؟تسا رثؤم
1-5 - فادها قيقحت
لک فده ی ا رد نی قحت قی سررب ی عت و نیی صخاش یاه أت ث راذگری رب لمع تای بوخ
زرواشک ی لوت رد دی س بی مز ینی بدرا ناتسا لی
م ی دشاب زج فادها و یی
ز دراوم لماش ری
م ی :دشاب
- سررب ی اهراتخاس ی
عامتجا ی داصتقا و ی اهدحاو ی عارز ی
،فلتخم قطانم رد
- سررب ی م نازی گراک هب یری زا یاه صخاش لمع
تای زرواشک بوخ ی
قطانم رد
قحت دروم فلتخم
،قی
- عت نیی صخاش یاه لمع هدافتسا دروم تای
زرواشک بوخ ی
م رد نای س بی مز ینی ناراک
قحت دروم فلتخم قطانم
،قی
- سررب ی ب هطبار نی م نازی و درکلمع لوت
دی س بی مز ینی م اب نازی گراک هب یری لمع تای
زرواشک بوخ ی
قحت دروم فلتخم قطانم رد
،قی
- سررب ی نف لماوع ی
ز و تسی حم یطی س هدافتسا رب رثؤم بی
مز ینی لمع زا ناراک تای
زرواشک بوخ ی
- سررب ی ثأت لماوع ری
لمع هعسوت مدع و هعسوت رب راذگ تای
زرواشک بوخ ی
قطانم رد
قحت دروم فلتخم قی
.
1-6 - هدش ماجنا تاعلاطم
شهوژپ کی زا لهبق و ناونع نیودت و عوضوم باختنا زا دعب و قیقحت ماجنا زا لبق ،رگ
و عوهضوم نوهماریپ ،دانهسا و کرادهم ههب ههعجارم اهب ههک دراد زاین ،قیقحت حرط راگن هلئسم ار دوخ یهاگآ ،تسا هدرک باختنا قیقحت یارب هک یا دههد رتسگ
، رد دهناوتب اهت
ا وترپ تاعلاط ریغتم و قیقحت هلئسم ،هدمآ تسد هب
نیهعم و فهیرعت هراهبود ار دوهخ یاه
هنارک و دنک نآ یاه
.دزاس صخشم ار اه اتهسار نیا رد
رد یددهعتم تاهقیقحت و تاهعلاطم
دروم رد روشک جراخ و لخاد صخاش
یزرواشک بوخ تایلمع یاه رد یهلو ههتفرگ ماهجنا
صوصخ سررب
ی عت و نیی م نازی راگزاس ی صخاش اه ی لمع تاهی زرواهشک بوهخ ی
( )GAP
هرهب یاهدحاو رد تاعلاطم یرادرب
.تسا هدشن ماجنا ینادنچ ور نهیا زا
ههب شهخب نهیا رد
تاهیلمع شهقن ،یزرواشک رد رادیاپ هعسوت شقن تیدودحم اب طبترم هدش ماجنا تاعلاطم صخاش شقن ، رادیاپ هعسوت رد بوخ یزرواشک اه
هس رد بوهخ یزرواشک تایلمع ی لا
تم
وصحم لا طیحم و یزرواشک ت تسیز
یم هراشا دوش
.
1-7-1 - ناریا رد هدش ماجنا تاعلاطم
( ناراکمه و یتشد 1398
یسررب هب یقیقحت رد )
"
یزرواشک یرادیاپ و ییاراک نیب هطبار
بیس عرازم رد گنهآردوبک ناتسرهش ینیمز
"
.دنتخادرپ طا روظنم نیا یارب
لا تاع لا زا مز
زا همانشسرپ لیمکت قیرط 154
بیس ینیمز یعارز لاس رد راک 95
- 1394 عمج یروآ
عبات تفایهر زا ییاراک نییعت تهج و کایانانس تفایهر زا یرادیاپ نییعت یارب .دیدرگ دش هتفرگ هرهب یفداصت یزرم دیلوت .
داد ناشن ینویسرگر یوگلا دروآرب زا لصاح جیاتن
ینعم هطبار هک ب یراد
یاهریغتم هکنیا نمض .دراد دوجو ییاراک و یزرواشک یرادیاپ نی
ک رد روضح تاسلج دادعت ،داوس حطس ،زرواشک نس لا
س و تیکلام عون ،یجیورت یاه
هرهب یلصا لغش و تبثم ریثات ینف ییاراک اذل .دنتشاد یزرواشک یرادیاپ رب یفنم رثا رادرب
ئاجنآ زا کی ع یرادیاپ رب یتبثم ریثات ییاراک ه م
ریظن یریبادت ذاختا ،دراد یزرواشک تایل
یصحت ،تیکلام عون هب هجوت لا
ک رد تکرش ،ت لا
س یم هبرجت و یجیورت یاه یرادیاپ دناوت
دشخب توق ار دیلوت ماظن .
روپدبع ناراکمه و (
1396 هب )
"
سررب ی دم لماوع یتیری
رب رثؤم تبسن نارادغاب رگن
گراکب هب یری صخاش اه ی لمع تای رواشک ز ی گشم ناتسرهش رد بوخ نی
رد عقاو رهش
بدرا ناتسا
"لی هتخادرپ ا .دنا نی قحت قی عارز لاس هب طوبرم ی
96 - 95 باختنا اب هک 120
غاب دحاو ی اهاتسور زا ی
جنا قجرا و هباصق ما
اتن .تسا هدش جی
قحت قی دودح هک داد ناشن
ن یمی نارادغاب زا و قجرا
9 / 19 بوخ رگن هباصق نارادغاب دصرد ی
گراکب هب تبسن یری
صخاش اه ی لمع تای زرواشک ی .دنراد بوخ لحت
لی سرگر ینوی تسجول کی ن زی رد ،داد ناشن
اتسور ی هدنامزاس قجرا ی
فنم هطبار نارادغاب رگن اب ی
نعم و ی تنک و راد لر
و
همانرب ر یزی نعم و تبثم هطبار ی
یراد اتسور رد .دراد ی
و تبثم هطبار لرتنک مه هباصق
نعم ی راد ی اب گراکب هب تبسن نارادغاب رگن یری
صخاش اه ی لمع تای زرواشک ی بوخ
.دراد ( ناراکمه و یلقیلع 1395
) ناونع اب یقیقحت رد
"
و ریذپ رب رثوم لماوع یسررب
ناتسزوخ ناتسا رد ملاس تلاوصحم تشک ریذپ مدع
"
.دنتخادرپ زا زاین دروم تاعلاطا
170 و ملاس لوصحم تشک هدنریذپ رفن 170
یروآ عمج همانشسرپ هلیسوب ،هدنریذپن رفن
و یتاعلاطا عبانم زا هدافتسا ؛رظن زا ،ناگدنریذپن و ناگدنریذپ نیب داد ناشن جیاتن .دش ینعم یرامآ توافت جورم هب هعجارم تاعفد حطس رد یراد
1 اد دوجو دصرد تش
.
بولطم رگن ،ملاس لوصحم تشک ناگدنریذپ ،نینچمه طیحم ظفح هب تبسن یرت
هداهن رتمک دربراک و تسیز اد ییایمیش یاه
تش نآ یهاگآ نازیم ،دن یزرواشک بیاعم زا اه
هتفای .تسا رتشیب زین فراعتم هدننکزیامتم لدم نیرتهب یدعب دنچ لدم داد ناشن اه
یم داهنشیپ .تسا ناگدنریذپن زا ناگدنریذپ تسایس دوش
ذگ یدعب دنچ لدم دربراک اب نارا
لیاسم تیفیک هب ناگدننک دیلوت زا تیامح نیناوق بیوصت و هداد تیمها رتشیب یشزومآ
دنهد رارق هجوت دروم ار ملاس تلاوصحم
.
نایدضتعم ناراکمه و
( 1395 هب )
"
سررب ی ش هزرابم ییایمی
دم تیری فلت یقی رد تافآ
س تاغاب بی ش ناتسرهش
"زاری هتخادرپ قحت ور .دنا قی
لحت عون زا یلی
- پ یشیامی هدوب
تسا . 117 ن دروم تاعلاطا همانشسرپ رازبا اب و باختنا رادغاب زای
عمج روآ ی اتن .دش جی
قحت قی م ناشن ی دهد دغاب دمآرد هک نارا
دم حرط زا هدننک هدافتسا تیری
فلت یقی تافآ
ب رتشی نارادغاب زا ی
ا زا هک تسا نی
من هدافتسا حرط ی
دننک زه لباقم رد . هنی
اه ی نارادغاب
ا رد هدننک تکراشم نی
ب حرط رتشی تکراشم نارادغاب صلاخان دوس اما .تسا رد هدننک
دم حرط تیری فلت یقی ب تافآ رتشی نارادغاب زا ی
رط زا هک تسا ح
دم تیری فلت یقی تافآ
من هدافتسا ی
.دننک
( ناراکمه و یدحوم 1395
ناونع اب یقیقحت رد )
"
لماوع یزرواشک یرادیاپ رب رثؤم
ناتسرهش رد مدنگ عرازم هاشنامرک
"
یرامآ هعماج .دنتخادرپ 300
یبآ ناراک مدنگ زا رفن
عمج یلصا رازبا .دوب تاعلاطا یروآ
زا یروضح هبحاصم و همانشسرپ .دش هدافتسا
رد
هداد لیلحت شخب اه
ور هب یرامآ فلتخم یاه هژیو
سرگر نوی هدافتسا اب هناگدنچ زا
مرن رازفا م هک داد ناشن جیاتن .دش هتفرگراک هب SPSS
راز ع نازرواشک رتشیب (
6 / 74
% )
یعضورد رادیاپان ت جیاتن .دراد رارق
نینچمه نآ رگنایب
دوب یرادیاپ نازیم نیب هک عرازم
یصحت حطس و نس رّیغتم اب نازرواشک لا
لو هتشادن دوجو هطبار نانآ ت ی
اب یغتم ر یاه
کلمع نازیم در
و ون ع یکلام و تبثم هطبار ت نعم
ی راد دوجو چمه .دراد ن
نی جیاتن داد ناشن
ضو هک یع دوبهب ت یرادیاپ
رازم ع هاشنامرکرد نازرواشک شیب
لماع ره زا ی
هب زا بیترت
عارز لماوع ی
- نف
،ی یداصتقا - عامتجا ی و شزومآ ی - جیورت ی م ریثأت ی دریذپ .
زرواشک ناراکمه و (
1395 )
" هب سررب ی مها تی روانف ی یاه تسود حم راد طی ز تسی زا
دم هلمج تیری
فلت یقی افآ دم ،ت تیری فلت یقی زرواشک ،لوصحم ی
تظافح ی اتسار رد ی
لمع تای زرواشک ی
"بوخ
هتخادرپ اتن .دنا جی قحت قی ب رگنای هاگآ هک تسا نآ زاس
ی
رط زا نازرواشک قی
رازگرب ی سلاک اه ی شزومآ ی - ورت
،یجی امن شی یاه هعرزم ا ی هسردم و
روانف هب ار نارزرواشک دامتعا زرواشک هعرزم رد ی
یاه حم رادتسود بسانم طی
ز تسی لااب
دنمدوس زا کرد اب و هدرب ی
ازفا و شی ور هب تبسن شناد اه
ی حم رادتسود طی
ز تسی
مز هنی ارب ار ی گدولآ شهاک اب بسانتم راتفر ی
یاه ز تسی حم یطی لمع و عرازم رد تای
بسانم یزرواشک اپ
رادی م مهارف ی دنک .
( ناراکمه و یراوس 1394
نع اب یشهوژپ رد )
" ناو لحت لی گراکب رد رثؤم لماوع یری
لمع تای زرواشک ی تظافح ی هرهب طسوت زرواشک نارادرب
، دروم هلاطم ی
ناتسرهش :
د هردناوی
"
لماش یرامآ هعماج .دنتخادرپ 150
یلصا رازبا .دوب هردناوید نازرواشک زا رفن
.دوب هتفای نامزاس همانشسرپ قیقحت زجت
هی لحت و لی هداد هب اه سو هلی مرن رازفا SPSS
win18 اتن .دش ماجنا جی
اقم هسی م نیگنای اه ب هک داد ناشن نی
م نازی گراکب یری لمع تای
زرواشک ی تظافح ی سلاک رد تکرش ساسا رب هعلاطم دروم نازرواشک طسوت اه
ی شزومآ ی
ورت و یجی نعم طابترا ی
یراد اتن .دراد دوجو جی
لحت لی گتسبمه ی شن نا ب هک داد نی
غتم
،یاهری م نازی د هقباس ،دمآر عارز راک
،ی مز رادقم نی یاه زرواشک
،ی م نازی م ،داوس نازی
هناسر زا هدافتسا اه
ی طابترا
،ی م نازی نارگن ی اسم زا لی ز تسی حم
،یطی م نازی گنا هزی تهج
حرط رد تکرش اه
ی حم زا تظافح طی
ز
،تسی رشن زا هدافتسا تای
شزومآ ی مز رد هنی
زرواشک
،ی ییانشآ زرواشک هب تبسن رگن و ی
تظافح ی م اب نازی گراکب یری لمع تای
زرواشک ی تظافح ی نعم و تبثم هطبار نانآ طسوت ی
یراد نچمه .دراد دوجو نی
غتم هس
،ری
م نازی اس ،داوس هقی
عارز راک ی رشن زا هدافتسا و تای
شزومآ ی ورت و یجی 66 / 1 زا دصرد
غت تاریی راو سنای غتم ری گراکب هتسباو یری
لمع تای زرواشک ی تظافح ی بت ار نیی ن .دندوم
( ناراکمه و یتشد 1394
ناونع اب یشهوژپ رد )
"
هرهب نیب هطبار و دیلوت لماوع یرو
بیس عرازم رد یزرواشک یرادیاپ لیبدرا تشد ینیمز
"
.دنتخادرپ قیرط زا هنومن مجح
نارکوک لومرف 231
هداد .دش نییعت رفن ینادیم شیامیپ قیرط زا زاین دروم تاعلاطا و اه
لیمکت و هنومن ور هب همانشسرپ
هقبط یفداصت یریگ هلحرمود یدنب
یعارز لاس رد یا
92-1391 عمج
یروآ هرهب نیگنایم داد ناشن جیاتن .دیدرگ یاهدحاو دیلوت لماوع لک یرو
یسررب دروم 011
/ 0 یم دشاب . زا دحاو کی فرصم یازا رد طسوتم روط هب بیترت نیدب
بیس عرازم رد لک هداهن ،هقطنم ینیمز
011 / 0 بیس نت نینچمه .تسا هدش دیلوت ینیمز
تمس هب هعلاطم دروم هقطنم عرازم هک داد ناشن کایانانس تفایهر زا لصاح جیاتن لدم زا لصاح جیاتن .دنراد شیارگ یرادیاپ هک داد ناشن هریغتم دنچ ینویسرگر یاه
هرهب یاهریغتم ریز حطس ،داوس حطس ،نیمز تیکلام عون ،عراز دمآرد ،لک یرو
،تشک
بیس تشک هقباس عومجم رد رادیاپ یزرواشک شناد و ینیمز
25 صخاش تارییغت دصرد
د حیضوت ار یرادیاپ دندا
.
یقازر ناراکمه و یناخروب (
1392 قحت رد ) یقی ناونع تحت
"
لمع تای زرواشک بسانم ی
لک مرها یدی تسد رد یبای اپ هب یرادی ز تسی حم
"یطی
رورم ور هب هک ی
- لحت یلی ماجنا
،دش مهم دنتشاد ناعذا نیرت
لمع دربراک تارثا تای
زرواشک ی ز لئاسم رد تسی
یطیحم رد
لصاح خ یزی اسرف ،کاخ شی
ذغت ،کاخ
،هی دم تیری ز عونت ،تافآ
،یتسی تلاوصحم زرا
لوت
،یدی ژرنا ی م ی دشاب اعر اب هک تی
دراوم ی بق زا لی سم هدافتسا وئ
ش داوم زا هنلا ییایمی
زرواشک
،ی ز عونت زا تظافح
،یتسی گولج یری اسرف زا شی ،کاخ راتخاس تظافح ،کاخ
بآ یرای همانرب یزیر گولج و هدش یری
روش زا ی م ،کاخ ششوپ ظفح ،کاخ ی
ناوت س هب یو
اپ یرادی ز تسی حم یطی .تشادرب ماگ
( یرقاب 1392 یسررب هب یشهوژپ رد )
"
روانف تسبراک رب رثؤم لماوع ی
اه ی لمع و تای
زرواشک ی اپ رادی س عرازم بی مز ینی بدرا تشد رد
"لی .تخادرپ ا
نی قحت قی ور هب
پ یشیامی زا لکشتم هنومن .دش ماجنا
140 عت نارکوک لومرف زا هدافتسا اب زرواشک رفن نیی
درگ دی مکت اب مزلا تاعلاطا و لی
رط زا همانشسرپ قی
روآدرگ هبحاصم ی
درگ دی اتن . جی ناشن
خرب تسبراک هک داد ی
لمع تای تنس ی زرواشک ی اپ
،رادی ظن ری جو
،نی تظافح مخش
،ی
ماد دوک زا هدافتسا ی
بولطم دح رد ی
.دوب نینچمه اتن
جی ب هک داد ناشن نی
تسبراک
لمع تای اپ رادی غتم و یاهری زرواشک هبرجت ی
م و نازی اهدوک دربراک ی
افسف و هتزا هت
هطبار
فنم ی لو تشاد دوجو
،ی زرواشک تاعلاطا عبانم اب سامت هطبار
،ی همانرب رد تکراشم و
اه ی ورت جی گراک هب اب یری
ا نی لمع تای نعم و تبثم ی
راد .دوب
یدارم ما و یدابآ فجن یدی (
1391 قحت رد ) یقی
" هب فرعم ی ناهج پگ درادناتسا ی
رد
لمع ماظن تای
زرواشک بسانم
"ی ازفا .دنتخادرپ شی
اهدرادناتسا ی
ک تیفی ا و ینمی داوم
اذغ یی ههد رد یاه خا ری کاح ی نآ شقن زا ناهج تراجت رد اه
ی زرواشک تلاوصحم ی
و
ازفا شی نارگن ی اه ی فرصم ا و تملاس زا ناگدننک ینمی
اذغ یی مها هب هجوت .تسا تی
و
ناهج پگ درادناتسا شقن ی
ارب ی سأت سی کی مضت ماظن نی
اضر تی روضح و هدننک فرصم
اهرازاب رد قفوم ی
ناهج ی زرواشک تلاوصحم
،ی رما ی رورض ی م بوسحم ی
دوش .
یقازر ناخروب ی راکمه و ( نا
1391 قحت رد ) یقی
" هب سررب ی ودت ترورض نی
رادناتسا د اه ی زرواشک ی لوت رد دی رورم ور هب ملاس لوصحم ی
لحت
"یلی اتن .دنتخادرپ جی
ا هدنهد ناشن داجی
ز ری تخاس یاه ارب مزلا ی ودت نی لم درادناتسا ی
زرواشک شخب رد
،ی
گنهرف و زومآ زاس
ی زاسدرادناتسا رد ی
زرواشک شخب رد ی
هاگآ و زاس ی زا نازرواشک
رط زا اهدرادناتسا قی
رازگرب ی سلاک اه ی شزومآ ی ورت یجی م ی دشاب .
یعیفر سح و ینی ( 1390 سررب اب )
" ی دم شقن تیری
اهدنامسپ ی
زرواشک ی عبانم و
بط یعی اپ هعسوت رد رادی
رورم ور هب
"ی ب نای ور ندرب راک هب اب هک دندرک یاه
بسانم
دم یتیری ناگرا تشک نوچمه
،کی س متسی فلت یقی زرواشک ی رورپماد و
،ی لوت دی زا لوناتا
هت ،اهدنامسپ هی
لوت شهاک تهج رد چلام دی
اهدنامسپ ی
زرواشک ی و ای نآ زا هدافتسا ،اه
شیازفا نمض هرهب
،یرو اپ عبانم هب هدراو تراسخ هی
م شهاک ی
دبای هبنج زا و ی
د رگی
ماگ ی اتسار رد مهم ی
سر ندی اپ هعسوت فادها هب رادی
حم و طی ز تسی م هتشادرب ی
دوش .
( ناراکمه و یئودراس یلداع 1390
ناونع اب یقیقحت رد )
"
لماوع ؤم یرادیاپ رب رث
تفریج ناتسرهش رد یزرواشک تایلمع ،
و ینیمز بیس ،زایپ :تلاوصحم یدروم هعلاطم
یگنرف هجوگ
"
پ شجنس فده اب لماوع و یزرواشک تایلمع یرادیا
ؤم رد نآ رب رث
،تفریج ناتسرهش لماش یرامآ هعماج .تفریذپ تروص
197 ،زایپ نیعراز زا رفن
بیس ناتسرهش نیا راک یگنرف هجوگ و ینیمز دوب
. همانشسرپ تاعلاطا یروآ عمج رازبا
.دوب هتفایراتخاس یطخ نویسرگر لدم جیاتن
- هک داد ناشن هدش دروآرب یمتیراگل
یورین دادعت ،رادیاپ یزواشک شناد ،داوس حطس یاهریغتم تکراشم ،یگداوناخ راک
ماد ماظن و یصوصخ تیکلام ،یعامتجا -
یزرواشک تایلمع یرادیاپ صخاش رب تعارز
ینعم یفنم رثا تشک ریز حطس نازیم و تبثم ریثات هعلاطم دروم عرازم .دراد راد
ور نیا زا
یم داهنشیپ سلاک دوش
یشزومآ یاه -
یوس زا ،نازرواشک داوس حطس اب قبطنم یجیورت
داهج .ددرگ رازگرب یزرواشک
روپدبع ( 1390 پ شهوژپ رد ) یشیامی
ناونع اب
"
سرگر لدم زا هدافتسا ینوی
دنچ
غتم هری عت تهج نیی لوت رب رثؤم لماوع دی
س بی مز ینی بدرا ناتسرهش رد
"لی اسانش هب یی
داصتقا درکلمع رب رثؤم لماوع ی
س بی مز ینی بدرا ناتسرهش رد ناراک لی
رد و هتخادرپ تفای
د هک سرگر لدم ر ینوی
هبنج ساسارب هدش زارب اه
ی داصتقا
،ی دم
،یتیری نکت یکی رد
ب نی بآ ،هبادرس هقطنم هس ی
ب ولگی بدرا هموح و
،لی راتخاس لماوع هبادرس هقطنم رد ی
و
عامتجا ی بآ قطانم رد و ی
ب ولگی بدرا هموح و لی
داصتقا لماوع ی
ثأت زا یراذگری ب
یرتشی رد
لوت دی س بی مز ینی بدرا ناتسرهش لی
م اراد ی .دشاب
یدارم ما و یدی فجن دابآ ی ( 1390 ) قحت رد یقی
" هب سررب ی گراک هب عناوم یری
لمع درادناتسا تای
زرواشک بسانم ی
ناهج ی زرواشک شخب رد ی
ا
"ناری ا .دنتخادرپ نی
قحت قی دربراک عون زا ی
صوت ور اب
،یفی پ یشیامی قحت رازبا و هدوب
قی م همانشسرپ ی
دشاب .
اتن جی لحت اب لی لماع
،ی ش هب ار عناوم ش
راتخاس عناوم لماش هک ناهنپ لماع ی
- نامزاس
،ی
شرگن ی هاگآ مدع و ی
لوت ناگدننکدی فرصم و
شهوژپ ،ناگدننک
،ی داصتقا
،ی و تراجت
رازاب
،یبای صوصخ شخب هب طوبرم عناوم ی
عمج هناسر و ی
سقت می دنب ی .دومن
یفیرش هاربا و مدقم یمی
ک رو ینای ( 1389 شهوژپ رد ) ناونع اب ی
"
یهاگن هب رت و جی و
هعسوت اشک یزرو را یناگ ه
" ک هک دندیسر هجیتن نیا هب شلاچ
شیپ یلصا یاه ،ارجا یور
تیدودحم ار ناریا رد کیناگرا یزرواشک هعسوت و جیورت ینف و یداصتقا ،یتخاسریز یاه
اب کیناگرا ماظن یراگزاس مدع ،یتیامح یاهداهن راکوزاس و راتخاس هلمج زا طیارش
هدرخ ناگدننکدیلوت یداصتقا
،اپ هنیزه تفارظ و یگدیچیپ ،ارجا یاه ماظن رارقتسا یاه
یم اه هتفای لاقتنا متسیس رد فعض و ملاس لوصحم رازاب یهاوگ .دنشاب
یدمحم (
1389 شهوژپ رد ) ی
ناونع اب
"
رد هداهن مک رادیاپ یزرواشک یوگلا یحارط