أ
هدکشناد ی
یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هورگ مولع
یسدنهم و کاخ
نایاپ همان هجرد تفایرد یارب دشرا یسانشراک ی
هتشر رد ی
یزرواشک یسدنهم کاخ مولع
- شیارگ یژولویب
کاخ
:ناونع
یسررب زا هدافتسا ریثات
راچویب رد
دوبهب راک ییآ هایگ ییلااپ یتفن داوم
طسوت
و هجنوی نمچ
داتسا امنهار
لدیوق ربکا رتکد
داتسا رواشم
نایلافس دیما رتکد
رگشهوژپ نیتم مساق درف
رویرهش 5931
ب
مان يگداوناخ وجشناد
: نیتم درف
مان : مساق
ناونع ناياپ همان : یسررب زا هدافتسا ریثات راچویب
رد دوبهب ییآراک هایگ ییلااپ یتفن داوم طسوت
و هجنوی نمچ
داتسا )دیتاسا(
امنهار : لدیوق ربکا رتکد
داتسا )دیتاسا(
واشم :ر نایلافس دیما رتکد
عطقم لیصحت :ي دشرا یسانشراک
هتشر : یزرواشک یسدنهم
شيارگ : کاخ مولع -
کاخ یژولویب
هاگشناد
: ققحم یلیبدرا
هدكشناد : یعیبط عبانم و یزرواشک
خيرات :عافد 93 / 60 / 5931 دادعت حفص :تا 06
هدیكچ : نبرکوردیه هقلح دنچ کیتامورآ یاه
هدمع زا یا هدنيلاآ نيرت
متسیسوکا یاه ناهج رسارس رد يکاخ و يبآ یاه
يم هدنيلاآ نيا فذح یارب قیقحت نيا رد .دنشاب هایگ دنيارف رب راچویب ریثات ،کاخ زا اه
.تفرگ رارق يسررب دروم ييلااپ
ليروتکاف تروص هب قیقحت نيا يفداصت لاماک هياپ حرط بلاق رد
:دندوب بیترت نيا هب شيامزآ یاهروتکاف .تفرگ ماجنا
دوجو لماش حطس ود رد راچویب روتکاف ،)دهاش( هایگ دقاف و هجنوي ،نمچ ناهایگ ،لماش حطس هس رد هایگ روتکاف ( 51 کي ره یازا هب مرگ تظلغ لماش نرتنانف هدنيلاآ تظلغ روتکاف و راچویب دوجو مدع و )کاخ مرگولیک
یاه 155
و 5555 تفرگ رارق يسررب دروم راركت هس اب و نرتنانف دقاف و کاخ مرگولیک رد نرتنانف مرگ يلیم مامتا زا سپ .
د زا هدافتسا اب نآ هيزجت زا لصاح تابیکرت و هدنامیقاب نرتنانف رادقم ،شيامزآ هاگتس
GC-Mass
جياتن .ديدرگ نییعت
لماک روط هب هایگ دقاف راچویب و راچویب نودب هایگ ،راچویب و هایگ یواح یاهرامیت رد دوجوم نرتنانف هک داد ناشن تیلوباتم زا .تسا هدش فذح يم هيزجت زا لصاح صخاش یاه
يلپ ،ناتکا هب ناوت ناتنپولكیس ،نوگ
5 - لیتا 3 - لیتم
شیب هک درک هراشا زا
05 تیلوباتم دصرد هداد صاصتخا دوخ هب ار هلصاح یاه
هک داد ناشن جياتن .دنا رتماراپ
یاه
رامیت رد لیفورلک و هشير مجح و هقاس و هشير کشخ و رت نزو و لوط لماش هایگ دركلمع و راچویب یواح یاه
رامیت اب هسياقم رد نرتنانف هجنوي هایگ رد نرتنانف یواح و راچویب دقاف یاه
هتشاد شهاک نمچ هایگ رد و شيازفا .دنا
رتماراپ يسررب نینچمه هدام و هتخیگنارب سفنت ،هياپ سفنت یاه
ناشن یرفسوزيرریغ کاخ و هایگ رفسوزير رد يلآ ی
.دوب یرفسوزيرریغ کاخ زا رتشیب یراد ينعم روط هب یرفسوزير کاخ رد اهرتماراپ نيا هک داد اتسار نیمه رد
دوجو
ثعاب هدنيلاآ اهرتماراپ نيا شيازفا ثعاب راچویب نودب طيارش اب هسياقم رد راچویب دوجو زین و اهرتماراپ نيا شهاک
.تسا هدش يم رظن هب
هک دسر هایگ رب يتبثم ریثات راچویب و هتشاد هجنوي و نمچ ناهایگ زا هدافتسا اب نرتنانف ييلااپ
ناشن قیقحت نيا جياتن .تسا هدیشخب عيرست ار دنيارف نيا هایگ دنيارف هب هدننک کمک کي ناونع هب راچویب هک داد
هدام ،ييلااپ يگدولآ فذح رد رثوم یا
کاخ زا يتفن یاه يم هدولآ یاه
.دشاب
دیلک هژاو اه : هجنوي ،ييلااپ هایگ ،نرتنانف ،نمچ ،راچویب
أ
بلاطم تسرهف
و هرامش ناونع
بلاطم
هحفص
:لوا لصف تایلک
1 - 1 - همدقم ...
...
...
...
...
...
2
1 - 2 - فده ...
...
...
...
...
...
5
لصف هتفای :مود شهوژپ یاه
2 - 1 - گدولآ ی کاخ ...
...
...
...
...
...
8
2 - 2 - لاآ ی هدن اه ی تفن ی ...
...
...
...
...
..
9
2 - 3 - زی تس لااپ یی ...
...
...
...
...
...
9
2 - 4 - گ ی ها لااپ یی ...
...
...
...
...
...
12
2 - 5 - بی راچو ...
...
...
...
...
...
14
2 - 6 - کرت ی ب ب ی راچو و گ ی ها لااپ یی ...
...
...
...
...
16
2 - 7 - ه ی نبرکورد اه ی تامورآ ی ک دنچ هقلح ا ی ...
...
...
...
18
2 - 8 - گ ی ناها دروم هدافتسا ارب ی گ ی ها لااپ یی لاآ ی هدن اه ی تفن ی ...
...
...
...
19
2 - 9 - دربراک گ ی ها نمچ رد گ ی ها لااپ یی ...
...
...
...
...
19
2 - 11 - دربراک گ ی ها ی هجنو رد گ ی ها لااپ یی ...
...
...
...
....
21
لصف موس : شور و داوم اه
3 - 1 - هت ی ه ی هنومن ی کاخ ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 1 - 1 - عت یی ن کاخpH
،اه هدام ی لآ ی
، تفاب کاخ و رادقم تانبرک سلک ی
،م ساتپ ی م و رفسف کاخ Error!
Bookmark not defined.
3 - 2 - هدولآ زاس ی ...
...
...
Error! Bookmark not defined.....
3 - 3 - هلحرم ی کاخ رد نرتنانف تیبثت ...
...
Error! Bookmark not defined....
3 - 4 - هت ی ه ی روذب گ ی ها ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 5 - هدامآ زاس ی و هفاضا ندرک ب ی راچو ...
...
Error! Bookmark not defined...
3 - 6 - حرط رامآ ی امزآ ی ش ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 7 - هلحرم ی تشاک ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 8 - ارش ی ط کقاتا دشر ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 9 - ادنا هز گ ی ر ی اهرتماراپ ی درکلمع گ ی ها ...
...
Error! Bookmark not defined.
ب
3 - 11 - هراصع گ ی ر ی اب هاگتسد سکوس ی هل ...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 11 - تئارق هراصع اه طسوت هاگتسد GC-MS ...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 12 - عت یی ن اهرتماراپ ی ز ی تس ی ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 12 - 1 - سفنت اپ ی ه ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 12 - 2 - سفنت رحت ی ک هدش ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 13 - نبرک لآ ی ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 14 - زجت ی ه لحت ی ل رامآ ی ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
لصف ن :مراهچ ثحب و جیات
4 - 1 - صوصخ ی تا کاخ ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 2 - تاصخشم ب
ی راچو ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 3 - سررب ی می ناز زجت ی ه ی نرتنانف رد ت ی اهرام ...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 4 - تاصخشم لوباتم
ی ت اه ی لصاح زا زجت ی ه ی نرتنانف رد ت ی اهرام ...
Error! Bookmark not defined.
4 - 5 - سررب ی سم ی اهر ی لوباتم ی ک ی لامتحا ی زجت ی ه ی نرتنانف ...
Error! Bookmark not defined.
4 - 6 - سررب ی وی گژ ی اه ی ژولوفروم ی ک ی ...
...
Error! Bookmark not defined..
4 - 6 - 1 - زجت ی ه راو ی سنا صوصخ ی تا ژولوفروم ی ک ...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 7 - سررب ی صخاش اه ی ز ی تس ی یلآ هدام و ...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 7 - 1 - سفنت اپ ی ه ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 7 - 2 - سفنت رحت ی ک هدش ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
4 - 7 - 3 - هدام لآ ی ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
تن ی هج گ ی ر ی ...
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
پی تاداهنش ...
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
تسرهف عبانم و ذخآم ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
ت
لودج تسرهف اه
و هرامش ناونع
لودج
هحفص
لودج 2 - 1 - هصلاخ کینکت زا یا هایگ یاه
ییلااپ ...
...
...
13
لودج 4 - 1 - کاخ تاصخشم شیامزآ دروم یاه
...
...
...
34
لودج - 4 - 2 - شیامزآ رد هدافتسا دروم راچویب تاصخشم ...
...
...
35
لودج 4 - 3 - شیامزآ رد هدنامیقاب نرتنانف نازیم ...
...
...
38
لودج 4 - 4 - تیلوباتم نرتنانف هیزجت زا لصاح یاه ...
...
...
39
لودج 4 - 5 - کیژولوفروم تایصوصخ سنایراو هیزجت ...
...
...
49
لودج 4 - 6 - تارثا نیگنایم هسیاقم یگیژیو رب نرتنانف تظلغ و راچویب ،هایگ لباقتم
کیژولوفروم یاه ...
51
لودج 4 - 7 - صخاش سنایراو هیزجت یتسیز یاه
یلآ هدام و نمچ و هجنوی هایگ یارب
...
...
56
لودج 4 - 8 - صخاش سنایراو هیزجت یتسیز یاه
یلآ هدام و یرفسوزیرریغ کاخ یارب
...
...
56
لودج 4 - 9 - هایگ لباقتم تارثا نیگنایم هسیاقم یلآ هدام صخاش یارب کاخ رد نرتنانف رد راچویب رد
...
65
ث
لکش تسرهف اه
و هرامش ناونع
لکش
هحفص
لکش 2 - 1 - راچویب و ییلااپ هایگ بیکرت زا هدمآ تسد هب هوقلاب تبثم تارثا زا یلک یامن کی ...
17
لکش 2 - 2 یوقلح راتخاس : نرتنانف
...
...
...
19
لکش 3 - 1 - هنومن دشر قاتا رد هدش تشک یاه ...
...
...
27
لکش 3 - 2 - هلیسکوس هاگتسد طسوت کاخ یریگ هراصع ...
...
...
28
لکش 3 - 3 - رادومن نرتنانف درادناتسا ینحنم ...
...
...
29
لکش 3 - 4 - هنومن تئارق اب اه
GC-MS
...
...
...
31
لکش 4 - 1 - یمرج فیط رادومن هیزجت
نرتنانف ...
...
...
41
ش لک 4 - 2 - فیط لیفورپ تیلوباتمMS
یاه هیزجت زا لصاح نرتنانف ی
...
...
41
لکش 4 - 3 - یرتکاب طسوت نرتنانف هیزجت یلامتحا ریسم کاخ رد دوجوم یاه
...
...
44
لکش 4 - 4 - تیلوباتم هب نرتنانف هیزجت ریسم رگید یاه
...
...
...
46
لکش 4 - 5 - تیلوباتم هب نرتنانف هیزجت ریسم هداس یاه
رت ...
...
...
47
لکش 4 - 6 - روتکاف لباقتم رثا یارب هشیر لوط رادومن نرتنانف و راچویب
...
...
51
لکش 4 - 7 - هشیر مجح یارب نرتنانف رد راچویب لباقتم رثا رادومن ...
...
51
لکش 4 - 8 - هشیر لوط یارب نرتنانف رد هایگ لباقتم رثا رادومن ...
...
52
لکش 4 - 9 - راچویب رد هایگ لباقتم رثا یارب کشخ نزو صخاش رادومن ...
...
52
لکش 4 - 11 - هیاپ سفنت صخاش رب نرتنانف ریثات رادومن ...
...
...
57
لکش 4 - 11 - کاخ رد هیاپ سفنت صخاش رادومن یرفسوزیر نودب و یرفسوزیر یاه
...
...
58
لکش 4 - 12 - هیاپ سفنت صخاش نرتنانف رد راچویب لباقتم رثا رادومن ...
...
59
لکش 4 - 13 - هیاپ سفنت رب نرتنانف و هایگ لباقتم رثا ریثات ...
...
...
61
لکش 4 - 14 - تظلغ رد هدش کیرحت سفنت صخاش رادومن فلتخم یاه
نرتنانف ...
...
61
لکش 4 - 15 - هدش کیرحت سفنت رب کاخ فلتخم حوطس ریثات ...
...
61
لکش 4 - 16 - نرتنانف رد راچویب لباقتم رثا یارب هدش کیرحت سفنت رادومن ...
...
62
لکش 4 - 17 - کاخ رد نرتنانف لباقتم رثا رادومن یلآ هدام صخاش یارب یرفسوزیر نودب و یرفسوزیر یاه
...
63
لوا لصف :
شهوژپ تایلک
5 - 5 - همدقم
زاگ ،يلآ ،يندعم داوم زا يطولخم کاخ يم هدنز تادوجوم و تاعيام ،اه
اب هک دشاب لباقتم طباور
و
هرک یور رب يگدنز ،رگيدكي رب ریثات ار نیمز ی
يم نكمم .دنزاس
يياذغ داوم دیلوت هاگياپ ناونع هب کاخ
یاهزاین و ناهج تیعمج نوزفازور شيازفا هب هجوت اب .دراد ينادنچود تیمها و شزرا رشب زاین دروم ندوب ربنامز و وس کي زا نآ يياذغ دنيارف
زا یریگولج و تظافح ،کاخ لیكشت يلصا نآ يگدولآ
نيرت
ح لاح رد رشب یور شیپ شلاچ يم رضا
.دشاب یحم يگدولآ تفن تادیلوت طسوت تسيز ط
ي - زا يطولخم
نبرکوردیه ،تابیکرت یب و ييایمیش ،يكيزیف تایصوصخ اب هیلوا یاه
و توافتم يكيژول -
ندمآ دوجوب ثعاب
يم يطیحم تسيز یدج تلاكشم رد يهجوت لباق تارییغت ثعاب داوم نيا اب کاخ و بآ يگدولآ .دوش
تسيز طیحم
، تاناویح و ناسنا تملاس رب ریثات و یزرواشک تلاوصحم دیلوت رب يفنم ریثات هلمج زا -يم
دوش يتفن تادیلوت زا لصاح تابیکرت يمس صاوخ هب هجوت اب .
، شور زا هدافتسا اب دياب هدولآ قطانم یاه
وش یزاسکاپ بسانم ن
شور .د يكيژولویب یاه
ءایحا تسيز( تسيز طیحم و ييلااپ
گ های )ييلااپ اب هک
مسیناگراوركیم زا هدافتسا يم ماجنا ناهایگ و اه
ریگ ن د
، شور نيرتراگزاس و نيرتهب زا يكي ناونع هب اه
اب
( دنتسه تسيز طیحم Stroud et al., 2007
تیمس یلااب يياناوت هب هجوت اب .) شور ييادز
،يعیبط یاه
مسیناگرواوركیم زا هدافتسا هب هقلاع و هجوت لااپ رد ناهایگ و اه
يگدولآ شي ههد ود رد اه
شيازفا ریخا ی
( تسا هتفاي Futughe, 2012
.)
يم قلاطا يطيارش هب يگدولآ حلاطصا هدام کي هک ددرگ
هک يياج رد ديابن
و تظلغ رد هكنيا اي یاه
يعیبط حطس زا رتلااب هتشاد دوجو
يم اموزل هک تسا هتساوخان هدام کي هدنيلاآ کي يلک روط هب .دشاب -
3
رضم دناوت جراخ يعیبط تلاح زا نآ ييایمیش بیکرت هک تسا يکاخ هدولآ کاخ نياربانب .دشابن مه
هدش
، يم خر يماگنه يگدولآ .دشاب هتشادن کاخ هدنز تادوجوم رب يفنم یریثات رگا يتح کي هک دهد
لغ زا رتشیب یريداقم رد هدام اي رصنع هجیتن رد يلک روط هب هک دشاب هتشاد دوجو يلومعم و يعیبط تظ
تیلاعف و هتشاد نآ هدنهد لیكشت یازجا و تسيز طیحم یور رب يئوس تاریثات و هدش داجيا يناسنا یاه
دنيارف لاوصا مسیناگرا يكيژولویب یاه
ار هدنز یاه
، رارق ریثات تحت يم
( دهد
Kabata-Pendias, 2011
.)
هدنيلاآ عمجت يلک روط هب يم کاخ رد اه
و طیحم رب يبرخم تارثا دناوت .دشاب هتشاد ناسنا تملاس
هدنيلاآ يم کاخ رد دوجوم یاه رطخ اب ار ناسنا و ناویح تملاس و هدش يياذغ هریجنز دراو دنناوت
تا
( دنزاس هجاوم یدج Khan, 2005
وردیه یلااب اتبسن یزيرگبآ .) نبرک
شيازفا بجوم يتفن یاه ریگمشچ
هدنيلاآ نيا عمجت تیلباق طیحم هب تبسن کاخ رد اه
بآ یاه يم ي ( ددرگ Karthikeyan and Bhandari,
ب یزيرگبآ نینچمه .)2001 نآ نتسویپ بجوم تابیکرت نيا یلاا
ک هب رجنم و هدش کاخ تارذ هب اه شها
يتسيز يسرتسد مسیناگراوركیم
ناهایگ و اه ييلااپ هایگ رد هدافتسا دروم
هدنيلاآ نيا بذج تهج اه
يم يكيژولویب ( ددرگ
Parrish et al., 2005; Luepromchai et al., 2007 )
يم اذل . یاهراكهار تسياب
هدنيلاآ لرتنک اي فذح تهج يبسانم ههد هس رد .دوش ذاختا کاخ یاه
شور ریخا ی ،يكيزیف یاه
يكيژولویب و ييایمیش تسيز و یزاسدماج و تیبثت ،هیفصت ریظن يفلتخم
،یزاس ملاس تسيز اي ييلااپ
اجيا کاخ زا يگدولآ عفر تهج و هدش د
هتفرگ رارق هدافتسا دروم شور .دنا
ييایمش و يكيزیف یاه
، تهج
بسن تعسو اب قطانم زا يگدولآ فذح تحاسم یارب و دنراد دربراک مک ات
ظن دايز یاه کاخ ری
دولآ یاه ه
لحم ،يتفن داوم ،يتعنص داوم هب واكندعم یاه
( دنتسه هنيزه رپ رایسب نآ رياظن و ی Khan, 2005
.)
نيزه رب هولاع اب ه
لا شور ، ایمیش و يكيزیف یاه يم تسيز طیحم يعیبط طيارش لخم يي
دنشاب
( Escalante-Espinosa et al., 2005; Chekol et al., 2004 .)
هنيزه هنافساتم هدنيلاآ فذح یلااب یاه
شور هلیسو هب کاخ زا اه هدش ببس ييایمیش و يكيزیف یاه
و ينف تردق زا هک هعسوت لاح رد یاهروشک هک تسا هتفرشیپ یاهروشک هب تبسن یرتمک یداصتقا
لاح نیع رد .دننک رظن فرص يلک روط هب لكشم نيا زا ،دنرادروخرب یارب شلات رد يتعنص یاهروشک
4
تسد یروآ نف هب يباي ک و نازرا شيلااپ یاه
ناشن نيا هک دنتسه زاتشیپ ،دمآرا حیحص کرد زا
تیمها زا
ز لياسم ي
يم يطیحم تس نيا اب .دشاب
فاصوا تیلاعف ماجنا ينلاوط هقباس رد يتفن عيانص هب هتسباو یاه
م مادقا مدع و یدامتم نایلاس يط يطیحم تسيز لياسم هب هجوت مدع ،ناريا لرتنک اي فذح تهج رثو
يگدولآ نيا روشک رد اه
، رد کاخ يگدولآ صوصخ هب يطیحم تسيز لضعم هک تسا تیعقاو نيا یايوگ
یدج ناريا يم
،دشاب ا عومجم هک شلات ني
لماک کرد هب اه رت
هدنيلاآ فذح تهج ناهایگ ناوت زا یاه
.تسا هدیماجنا کاخ هنوگ هایگ یارب يهایگ یاه ير قمع ،هقطنم یاوه و بآ ساسا رب لومعم روط هب ييلااپ
تیهام و هش
هدنيلاآ يم باختنا اه هشير رثوم قمع .دنوش
اه هایگ رد هنوگ ساسا رب ييلااپ اه
توافتم يهایگ ی يم
اب .دش
هفولع ناهایگ یارب لاثم یا
3 هچتخرد ،توف اه
55 هشير اب ناتخرد و توف قیمع یاه
05 يم توف دشاب
( Sharma and redi, 2004 يگدولآ یارب و )
هفولع ناهایگ مک قمع رد یاه و یا
هچتخرد تسا نكمم اه
تخرد هب تبسن هشير اب یاه
قیمع یاه حجرا
رت دشاب
، ارقتسا و دشر نامز هک ر
يم ينلاوط اهنآ دشاب
.
يم هک ينامز خ
هایگ رد هدافتسا دروم هایگ میهاو مینک باختنا ار ييلااپ
، زا رگيد يكي هدنيلاآ تیهام
ماوع ل هتفرگ رظن رد دياب هک تسا يمهم هدنيلاآ .دوش
تفاب رد اي يلآ یاه يهایگ یاه
هشير دننام عمجت
يم ي دنباي يم هيزجت ا دنوش
. يم نینچمه دنناوت
لكش رییغت زا سپ
، تفاب رد یاه
نوش هریخذ هایگ د
( Pilon-Smits, 2005 .)
هفولع لوصحم کي ناونع هب هجنوي ،نیئتورپ زا ييلااب نازیم دننام یددعتم یايازم یاراد هک مهم یا
هدرتسگ فیط اب قابطنا و يكشخ هب تمواقم ،عيرس دشر خرن هدش هتخانش يياوه و بآ طيارش زا یا
ي نینچمه .تسا هصخشم زا يك
هشير متسیس هجنوي زراب یاه هدغ زین و هتفاي هعسوت یا
زا ينغ یاه
یرتکاب هشير هیحان رد يتولیلم مویبوزيرونیس لاثم ناونع هب نژورتین هدننک تیبثت یاه يم دوخ ی
دشاب
( Parsons et al., 2005 .)
هنوگ کاخ ييلااپ هایگ یارب دمآراک ناهایگ ناونع هب زین نمچ یاه یاه
هب هدولآ
نآ اريز تسا هدش داهنشیپ تفن هخاش متسیس اه
هشير ،هدرتسگ یا قمع شيازفا هب رجنم هک یربیف ی
5
يم کاخ هب تبسن هشير مجح هب حطس تبسن شيازفا نینچمه و نآ يگدرتسگ و هشير ذوفن ددرگ
( Soleimani et al., 2010 .)
ویب اب کاخ حلاصا
5راچ ناونع هب يناهج حطس رد یرازبا
رب شهاک و کاخ یزیخلصاح دوبهب یا
ثات دوجو نيا اب .تسا هتفرگ رارق يسررب دروم يياوه و بآ تارییغت راچویب تاری
هدنز تادوجوم یور ی
رب دروم ،کاخ ييایمیش تایصوصخ رب نآ تاریثات زا رتمک يلیخ کاخ يسررب .تسا هتفرگ رارق يسر
شهوژپ یاه يم ناشن ریخا زا يهجوت لباق دادعت هک دهد
داوم اي و راچویب یور هیلوا تاعلاطم دننام ی
نک حلاصا ناونع هب راچویب دم اي کاخ ناگدن
ي تير ناگدننک لماوع
هدنيلاآ ( ناونع هب و بذاج
لماح
هدنيلاآ )اه لانگیس داوم بذج یارب يم رارق هدافتسا دروم يمس اي گنی
( دنریگ Lehmann et al., 2011 .)
نبرکوردیه هقلح دنچ کیتامورآ یاه
0یا (PAHs) نرتنانف هلمج زا
يمس زا 3
کانرطخ و نيرت نيرت
هدنيلاآ ناطرس یلااب لیسناتپ و هيزجت لباقم رد لااب یرادياپ لیلد هب هک دنتسه يتفن یاه و يياز
تیمس طیحم و هدنز تادوجوم یارب ،ناش يم رامش هب یدج یديدهت تسيز
.دنيآ
هقطنم کي زین ام روشک هک يياجنآ زا زیخ تفن ی
يگدولآ نيا ،تسا يتفن عبانم زا راشرس و زا اه
عياش يگدولآ نيرت
،روشک رد اه يم يبونج قطانم رد صوصخ هب
رد راچویب لیسناتپ هب هجوت اب .دنشاب
يثنخ و بذج يگدولآ تارثا یزاس
یاه راچویب شقن قیقحت نيا رد ،يتفن تسيز رد
نيا فذح و ييلااپ
هدنيلاآ رارق يسررب دروم اه تفرگ
ات ناوتب يگدولآ نيا اب هلباقم یاهراكهار هب روشک رد اه
هعسوت داد .
5 - 9 - فده
فده زا نيا قیقحت هعسوت ، دوبهب
و هیصوت ی نورقم و ملاس ،رثوم شور کي هب
و شيلااپ یارب هفرص
هدنيلاآ فذح تابثا صوصخب ،کاخ زا يتفن یاه
تیلباق کي ناونع هب راچویب رثوم لماع
اي فذح رد
شهاک يگدولآ هایگ دنور رد )نرتنانف( يتفن یاه ييلااپ
، قیقحت نيا يلصا تلااوس هب ييوگخساپ اب هارمه
لماش يم ليذ تلااوس دشاب
:
1Biochar
2Polycyclic aromatic hydrocarbons
3Phenanthrene
6
5 ) رتشیب هيزجت ثعاب میقتسم روط هب ریثات نيا ايآ ؟دوش يم هایگ دشر دوبهب ثعاب راچویب ریثات ايآ
؟دوش يم کاخ رد هدنيلاآ 0 ) راچویب صاوخ هب هجوت اب ايآ
هدافتسا زا
راچویب هارمه اب هایگ ييلااپ رد فذح هدنيلاآ یاه يتفن -يم
دناوت رثوم
؟دشاب
3 ) ناكم ی مس ثات ی ر راچویب ؟تسا تروص هچ هب
7
لصف :مود
هنیشیپ
قیقحت ی
8
9 - 5 - کاخ یگدولآ
دودح هک تسا تعیبط دنمشزرا و مهم عبانم زا يكي کاخ 91
يم لصاح نآ زا ناسنا یاذغ دصرد -
دوش كما نیمز یور يگدنز و تایح ملاس کاخ نتشاد نودب . همانرب نياربانب ،دوب دهاوخن ريذپ نا
یزير
نتشاد یارب ملاس يکاخ
، همزلا ی کاخ .تسا ناسنا یاقب دوخ تردق نتشاد اب اه
ييلااپ
، ب هدنيلااپ ناونع ه
يم بوسحم تعیبط دنوش
نيا رب هولاع . دنتسه يياذغ داوم هدننک نیمأت هك
تیصاخ ، زین يگدننک هیفصت
رثا رد کاخ تیصاخ نيا و دنراد يكيزیف صاوخ
نآ يتسيز و ييایمیش ، يم لصاح اه
ددرگ ا اب . دوجو ني
يگدولآ مهم عاونا زا يكي تسا کاخ يگدولآ ،تسيز طیحم یاه
يگژيو رد رییغت هنوگره . یازجا یاه
ن نآ زا هدافتسا هک یروط هب کاخ هدنهد لیكشت اخ يگدولآ ددرگ نكمما
يم هدیمان ک دوش
( يفسوي و روب
ايربک
، 5395 .)
اونع هب اي و عيانص یاهدنامسپ نفد یارب يلحم ناونع هب کاخ تشن تسا نكمم هک یرتسب ن
هدنيلاآ ذپ تروص نآ یور رب يلیلد ره هب اه دري
، نبرکوردیه اب يگدولآ ضرعم رد دنچ کیتامورآ یاه
هقلح دراد رارق یا داجيا لیلد هب کاخ يگدولآ .
هت ديد آ يگدولآ و اذغ متسیس ،يمومع تشادهب یارب -ب
ريز یاه ایح هلئسم کي ينیمز
ت ( تسا ي Saleem et al., 2011
.)
قوف تیمها زا ،کاخ هلمج زا يعیبط عبانم يگدولآ هداعلا
و کاخ يگدولآ هزورما .تسا رادروخرب یا
شور هغدغد نيرتمهم زا يكي نآ شيلااپ و لرتنک یاه تسد فادها و اه
نا ناققحم و ناريدم و ناراکرد
طیحم ظفح يم تسيز
.دشاب
هدنيلاآ هتسد ود هب کاخ یاه هدنيلاآ ی
و يلآ یاه يم میسقت يندعم
( دنوش Ahmad et al., 2013 .)
هدمع ينارگن هدنيلاآ دروم رد تلاكشم و اه هدنيلاآ هب اه
تفآ ،يلآ یاه شک
فلع ،اه شک
هدنيلاآ و اه یاه
9
يم طوبرم يتفن ( دوش
Xu et al., 2012 کانرطخ هلمج زا نآ تاقتشم و ماخ تفن اب کاخ يگدولآ .)
نيرت
يگدولآ عاونا يم بوسحم يطیحم تسيز یاه
زور دشر .دنوش رد نآ يبناج عيانص و تفن تعنص نوزفا
وردیه ،ایند نبرک
مهم فيدر رد ار يتفن یاه هدنيلاآ نيرت
نتفاي تدش اب .تسا هداد رارق يطیحم یاه
يگدولآ ههد دنچ رد يطیحم تسيز یاه يگدولآ نيا عفر و لرتنک ،هتشذگ ی
یروانف تسيز کمک اب اه
هدننک هيزجت تادوجومزير دربراک لاثم ناونع هب .تسا هتفرگ رارق هجوت زکرم رد زا يكي يتفن تاقتشم ی
هار يگدولآ فذح مهم یاهراک طیحم زا يتفن یاه
يم رامش هب فلتخم یاه دور
( Chaillan et al., 2004 .)
9 - 9 - هدنیلاآ یتفن یاه
يگدولآ هدنيلاآ طسوت کاخ هب ور زور هب زور يمیشورتپ تادیلوت زا هدافتسا شيازفا لیلد هب يتفن یاه
( تسا شيازفا Mandri and Lin, 2007
تسيز طیحم يگدولآ .) يمیشورتپ تلاوصحم و تفن اب
رد -ههد
هجوت دروم ریخا یاه گ رارق
تسا هتفر
، نیشام فلتخم عاونا روضح زا هدافتسا شيازفا ثعاب عيانص و اه
تسا هدش يمیشورتپ تلاوصحم
، هک سيز طیحم هب يتفن داوم دورو و تشن طسوت نآ يگدولآ بجوم ت
نبرکوردیه هدش اه
تسا ( Hosain et al., 2008 .)
لآ هدنيلاآ طسوت کاخ و اوه ،بآ يگدو ه
ينبرکوردیه یا
نبرکوردیه صوصخ هب یاه
هقلح دنچ کیتامورآ رک بلج دوخ هب ار يمومع هجوت یا
تسا هد
، اريز
نبرکوردیه زا یرایسب ح دنچ کیتامورآ یاه
هقل یا
، شهج ،يمس دنتسه کانرطخ و از
( Celement et al.,
2001; Cerniglia and Sutherland, 2001 .)
مت هدنيلاآ یلااب تظلغ اب ينلاوط سا بجوم يتفن یاه
یرامیب شيازفا یاه
دبک زغم هب يلامتحا بیسآ ،یویلک و ی ختسا
و نا شيازفا و لامتحا
ناطرس هب لاتبا
يم دوش ( Mishra et al., 2001; Lloyd and Cackette, 2001 نيا رب هولاع .)
یلااب تمواقم لیلد هب
نبرکوردیه هقلح دنچ کیتامورآ یاه
زا داوم نيا طیحم رد اهنآ یرادياپ و هيزجت لباقم رد یا يگدرتسگ
و
متسیسوکا رد لااب عونت دنتسه رادروخرب فلتخم یاه
( Van Hamme et al., 2003 .)
9 - 9 - تسیز ییلااپ
طیحم تظافح نامزاس فيرعت قبط تسيز ،اكيرمآ تسيز
دنيارف کي زا تسا ترابع ييلااپ
آرف زا هدافتسا اب هک ،یدوخبدوخ دني
هدنيلاآ لكش رییغت اي هيزجت ثعاب ،يكيژولویبوركیم یاه لاكشا هب اه
01
ریغ يم رتمک تیمس اب اي يمس هدنيلاآ فذح و کاخ حلاصا بجوم قيرط نيا زا و دوش
تسيز طیحم زا اه
يم ددرگ ( اكيرمآ تسيز طیحم تظافح نامزاس ،5
5991 ) .
تسيز نف کي ييلااپ کاخ شيلااپ نيون ًاتبسن یروآ
تهج هدنز تادوجوم زا نآ رد هک تسا هدولآ یاه
تظلغ شهاک اي فذح هدنيلاآ
بیکرت هژيو هب يلآ و ویتکاويدار ،يندعم یاه تسيز طیحم زا يتفن تا
يم هدافتسا دوش
( Sample et al., 2001 )
. تسيز يهایگ ييلااپ يياناوت هک دشاب يم تسيز طیحم رادتسود
کي يهایگ ييلااپ تسيز .تسا هدیسر تابثا هب يتفن تابیکرت هژيو هب اه هدنيلاآ زا یرایسب فذح رد نآ دياز داوم تيريدم یارب یداصتقا شور نبرکوردیه دازام ريداقم هژيو هب
،يتفن یاه نبرکوردیه
یاه
هقلح دنچ کیتامورآ داوم ،یا
م ،هرجفنم يم یذغم داوم و يلآ داو
اب هوقلاب روط هب هک یدياز داوم .دشاب
ز زا هدافتسا تسي
يم تيريدم لباق يهایگ ييلااپ يم عونتم رایسب دنشاب
يم هلمج نآ زا هک دنشاب هب ناوت
لاکونويدار ،تازلف کمن ،اهدي
تسيز .دومن هراشا ... و يلآ داوم ،یذغم داوم ،اه يم يهایگ ييلااپ
ازبا دناوت یر
دیفم ( دشاب يتفن دياز داوم تيريدم رد McCutcheon and Schnoor, 2003
.) تسيز کاخ ييلااپ یاه
هنوگ اي صاخ عون حیقلت شور هب يتفن داوم هب هدولآ کاخ طیحم هب یرتکاب فلتخم یاه
، نيرتديدج زا
شور کاخ یزاسکاپ هنیمز رد حرطم یاه تسا يتفن داوم زا اه
( Margesin et al., 2000 .)
تسيز نورقم يكینكت ييلااپ هب
رادروخرب ييلااب يمومع تیلوبقم زا ًامومع هک تسا هداس و هفرص
يم اب ندوب راگزاس لیلد هب و دشاب ز طیحم
ي تس ناكم رد نآ یارجا ناكما ، ریثأت هكنآ نودب هدولآ یاه
لصاح رب يئوس تیلاعف و یزیخ
بوركیم يكیلوباتم یاه يگژيو نيا .دراد دوجو ،دشاب هتشاد کاخ یاه
تسيز هدنيلاآ لاقتنا زا عنام ييلااپ يم رگيد ناكم هب هدولآ ناكم زا اه
هوقلاب تارطخ ًابقاعتم و دوش هک ار یا
يم د دناوت هباج يط ر هدنيلاآ يياج
يم شهاک ار ديآ دوجو هب تسيز طیحم و ناسنا يتملاس یارب اه .دهد
تسيز یروانف ،هولاع هب هدنيلاآ زا يعیسو فیط شيلااپ یارب ييلااپ
یاه تسيز يطیحم يم بسانم
و دشاب
هطساو هب هيزجت اي ينوگرگد ی
هدنيلاآ نيا ی نآ تیمس شهاک ببس اه
يم اه یروانف .دوش تسيز
ييلااپ
يتساک یاراد يم زین يياه
هدروآرف تسا نكمم لاثم ناونع هب ،دشاب هيزجت زا لصاح یاه
ينوگرگد اي
هدنيلاآ يتسيز زا ،هولاع هب .دنشاب رادروخرب هیلوا تابیکرت هب تبسن یرتشیب تیمس و یراگدنام زا اه
1United States Environmental Protection Agency
00
يا اذل ،دنتسه يصاصتخا ًابلاغ يكيژولویب یاهدنيآرف هک يياجنآ هک يصاخ يبوركیم عماوج هب اهدنيآرف ن
نآ تیقفوم هدنيلاآ حوطس و کاخ يياذغ تیعضو هب هتسباو اه
دنراد زاین ،تسا هدولآ ناكم رد دوجوم یاه .
تسيز ،رگيد فرط زا نامز یدنيآرف ييلااپ
تیقفوم راذگ هار رس رب یددعتم تلاضعم و تسا رب زا نآ زیمآ
هلحرم هلحرم هب يهاگشيامزآ ی م ی
تسيز هكنيا هب رظن ،لاح ره هب .دراد دوجو ينادی نيزگياج ييلااپ
یروانف یارب يبسانم يم موسرم يشيلااپ یاه
ز نيا رد تاقیقحت اذل ،دشاب هنیم
شرتسگ هب ور تعرس هب
تسا ( Sagher Khan et al., 2009 .)
مسیناگراوركیم و ناهایگ هشير نایم یراكمه يهایگ ييلااپ تسيز رد کاخ یاه
هدنيلاآ هيزجت هب یاه
يم کمک رادياپ يلآ مسیناگراوركیم هب ابلاغ ،يهایگ ييلااپ تسيز رد کاخ زا يتفن تابیکرت فذح .دنک
-
يم يگدنز هایگ هشير ریثات تحت ،رفسوزير رد هک يياه يم هداد تبسن دننک
( دوش Luepromchai et al.,
مسیناگراوركیم .)2007 س هشير تاحشرت زا رفسوزير رد اه
يم دو تمیس زا زین ناهایگ و دنرب ييادز
تابیکرت زا يكیلوباتم يمس
قلاب هرهب يبوركیم تیعمج طسوت ،هو يم دنم
( دندرگ Escalante et al.,
.)2005 شور رياس هب تبسن يهایگ ييلااپ تسيز یايازم زا يكي هکرحم یورین هک تسا نآ کاخ شيلااپ یاه
دیشروخ یژرنا طسوت يهایگ ييلااپ تسيز يم نیمات
شيلااپ هنيزه ریگمشچ شهاک بجوم هک ددرگ
يم کاخ يم يهد دوک طسوت کاخ هب یذغم داوم ندوزفا .دوش
فذح هب قيرط نآ زا و هایگ دشر هب دناوت
( دنک کمک يگدولآ Luepromchai et al.,, 2007
.)
اپ ثادحا ،يمیشورتپ عيانص داجيا ،قطانم زا یرایسب رد ناريا روشک رد اه هاگشيلا
هاچ یرافح و یاه
زاگ و تفن جارختسا کاخ يگدولآ تلاكشم شيازفا ثعاب ،
يم قطانم نيا فارطا یاه .دوش
ریظن يلماوع
بلاضاف بسانمان عفد نص زکارم تاعياض و اه
هاگشيلااپ طسوت هدنيلاآ شخپ ،يتع هاگورین و اه
تشن ،اه
ا هدنيلاآ هاگتسيا و ينیمزريز يتفن نزاخم ز
،یریگتخوس یاه تفن و اهركنات تافداصت
شک نيا هب هریغ و اه
يم نماد لكشم ،يتراشب( دننز
5390 .)
01
9 - 4 - هایگ ییلااپ
هایگ نف ييلااپ یروا
کاخ شيلااپ یارب مواقم ناهایگ زا هدافتسا يم فلتخم تابیکرت هب هدولآ یاه
دشاب
هک هيزجت رانک رد ( تسا هتشاد فوطعم دوخ هب ار يصاخ هجوت يبوركیم ی
Fiorenza et al., 2000 .)
هایگ هدنيلاآ تیمس شهاک اي فذح یارب ،مواقم ناهایگ زا نآرد هک تسا یديدج یروانف ييلااپ ،يلآ یاه
،نیگنس تازلف لثم کانرطخ تابیکرت و يندعم فلع و يتفن داوم
شک يم هدافتسا اه ( دوش
Palford et al.,
.)2007 اناوت ساسا رب ناهایگ زا هدافتسا هزورما قوف يي
هداعلا نآ ی تابیکرت فذح و رصانع تشابنا رد اه
نآ ندرک هزیلوباتم و طیحم زا رضم لوكلوم هب اه
،عونتم یاه ( دراد ناوارف دربراک
Gerhardt et al.,
يگدولآ و نیگنس تازلف .)2009 هایگ يلصا فادها يلآ یاه
يم ييلااپ .دنشاب
هنیمز نيا رد و نكناد
( ناراكمه Duncan et al., 2000
وردیه يگدولآ شيلااپ رد ار ناهایگ شقن ) نبرک
لابند هب يتفن یاه
هناوج رب يلزيد تخوس ریثات يسررب ریغ روط هب ناهایگ .دندومن حرطم ناتک ينز
رییغت قيرط زا میقتسم
مهارف و هيوهت شيازفا ،کاخ ييایمیش و يكيزیف طيارش نداد هيزجت تهج نژیسکا ندرک
یکرت ی تاب
( دنرثوم يتفن يگدولآ شهاک رد يتفن Shirdam et al., 2008
قوف تابیکرت تشابنا اب ناهایگ نینچمه .)
تسيز رد هدوت
،دوخ ی زا ار کاخ زین میقتسم روط هب
هدنيلاآ یاه يم یزاسکاپ يلآ ( دننک
Singh et al.,
.)2003 ندودز یارب دناوت يم هک تسا عماج دركيور کي ييلااپ هایگ سایقم رد نیمز عبانم يگدولآ
( دوش هدافتسا گرزب Pandey et al., 2016
.)
هایگ کي ناونع هب ييلااپ عماج حلاطصا
هک تسا شور زا یرس کي یارب
کرت هک يياه زا يبی
یش ،کاخ یژولویبوركیم يم مهرد ار يهایگ یژولويزیف و يم
دزیمآ ( Cunningham and Ow, 1996 .)
زا
هایگ یايازم رگيد يم ييلااپ
طیحم اب یراگزاس هب ناوت تسيز
، هب نآ ليدبت و هدنيلاآ تشن زا یریگولج
هایگ .دومن هراشا رضم رتمک لاكشا ناهایگ زا هدافتسا ،ييلااپ
کاخ شيلااپ یارب کي ناونع هب هدولآ یاه
کاخ شيلااپ یارب دیفم و رثوم شور هدنيلاآ هب هدولآ یاه
دننام مواقم يلآ یاه حرطم PAHs
يم دشاب
( Chen et al., 2003; Huang et al., 2004; Phillips et al., 2009 .)
لودج رد 0
- 5 هصلاخ زا یا
کینكت هایگ یاه ( تسا هديدرگ رکذ ييلااپ
Paz-Ferreiro et al., 2014 .)
هتشذگ ی ههد دنچ لوط رد
03
رد ييلااب يياناوت نمچ و هجنوي هلمج زا يهایگ یاه هنوگ زا یدايز دادعت یاه نبرک وردیه ييلااپ تسيز
دنا هداد ناشن یا هقلح دنچ کیتامورآ (
Liu et al., 2004; Paraish et al., 2004; Balcom and
Crowley, 2009 .)
لودج 0 - 5 - هصلاخ کینكت زا یا هایگ یاه
ييلااپ
کینكت حیضوت
Phytoextraction هدنيلاآ عمجت
مادنا رد اه يياوه یاه
هخاش دننام هایگ اه
Phytofiltration یزاسادج
هدنيلاآ اه زا بآ هدولآ طسوت ناهایگ
Phytostabilisation هب هدنيلاآ داوم يتسيز يسرتسد و کرحت ندرکدودحم
ندنام تباث و يياجباج زا یریگولج هلیسو
Phytovolatilisation هدنيلاآ ليدبت
وج هب اهنآ یدازآ زا سپ رارف مرف هب اه
Phytodegradation هيزجت
xenobiotics ميزنآ طسوت يلآ یاه
رد دوجوم یاه
تفاب هایگ یاه
Rhizodegradation بيرخت
xenobiotics طسوت رفسوزير رد يلآ
رفسوزير مسیناگراوركیم
Phytodesalination کاخ زا يفاضا کمن فذح
روش یاه تیفولاه طسوت
اه
رد کي قیقحت هایگ یور رب هک کاخ رد نرياپ و نرتنانف ييلااپ
طسوت هدولآ یاه 50
هنوگ ريز ی ماجنا
دش : amaranth (Amaranthus tricolor Linn.), chinese cabbage (Brassica parachinensis Bailey.), radish (Raphnus sativus L.), water spinach ( Lpomoea aquatica Forsk), green soybean (glycine max Merr.), kidney bean (phaseolus vulgaris L.), pakchoi (Brassica chinensis L.), broccoli (Brassica oleracea L.), sinage (Spinacea oleracea L.), capsicum (Capsicum annuum L.), eggplant (solanium melongena L.), ryegrass (Lolium multiflorum Lam).
زا سپ هک دش هداد ناشن 11
زور هب نیگنایم روط دودح
93 - 0 / 88 و نرتنانف دصرد 8
/ 33 - 3 / 00 دصرد
کاخ رد نرياپ هدولآ یاه
، طسوت نيا 50 هنوگ تسا هتفر نیب زا هایگ شيامزآ نيا رد هدش هدافتسا کاخ .
04
هقطنم زا ی
Hangzhou عمج نیچ روشک
شم اب کلا زا و هدش کشخ اوه ،یروآ 0
يلیم م .دش هدنارذگ رت
( Yan-zheng and Li-zhong, 2005 .)
هایگ يسررب تهج ،شيامزآ کي رد هدنيلاآ ييلااپ
هک دش صخشم ،يتفن یاه دننام يناهایگ روضح
هجنوي فذح ببس ، رتشیب
هدنيلاآ هقلح دنچ کیتامورآ یاه یا
هقلح هس صوصخب ، یا
، و نرتنانف ریظن
دودح ات نسارتنآ 80
يم دصرد دوش
( Erik et al., 2004 .)
یرتکاب و هجنوي ریثات ينیچ ناققحم يشيامزآ رد Rhizobiom meliloti
نبرکوردیه ييلااپ تسيز رب
هقلح دنچ کیتامورآ یاه (PAHs) یا
زاگ لرتنک نودب راشتنا .دنداد رارق يسررب دروم ار تاعياض و اه
هناخراک زا يتعنص تدم هب اه
35 يگدولآ نيا ثعاب لاس اه
تظلغ قیقحت نيا رد .دوب هدش 50
عون
هدنيلاآ ی رد اعومجم هک دش نییعت هریغ و نرياپ ،نتنارولف ،نیلاتفن ،نسارتنآ ،نرتنانف هلمج زا PAHs
دودح 55501 هب کاخ مرگولیک رد مرگوركیم
.دمآ تسد زا سپ
95 زور هب جياتن ،داد ناشن هدمآ تسد
هدنيلاآ تظلغ هایگ یواح کاخ رد هتفاي شهاک
دودح یرتکاب اب هدش حیقلت و هجنوي 1
/ 15 رد و دصرد
حیقلت نودب هجنوي هایگ یواح طقف کاخ دودح یرتکاب
33 دصرد دوب ( . Teng et al., 2010 .)
9 - 1 - راچویب
تسيز زیلوریپ قيرط زا راچویب دیلوت هدوت
هن یروناج و يهایگ تاعياض یاه و یداصتقا رظن زا اهنت
تسيز یژرنا دیلوت رظن زا هكلب ،يطیحم بآ تارییغت شهاک و کاپ یاه
و .تسا هفرص هب نورقم يياوه
اب نآ بیکرت زا تعنامم و نبرک ظفح و نتخادنا ماد هب قيرط زا و کاخ رد لااب یرادياپ لیلد هب راچویب زاگ راشتنا و دیلوت و نژیسکا هدنيلاآ یاه
ید دننام اوه ی دیسکا
رد ،وج هب نبرک بآ تارییغت شهاک
و يياوه
يم افيا شقن ( دنک
Singh et al., 2003 .)
هدام ره زا هدمآ تسدب راچویب ،لصا رد يم یا
نيا لیسناتپ دناوت
يم نياربانب و دهد شيازفا ار هایگ دركلمع هک دشاب هتشاد ار هایگ اب بیکرت رد دناوت
ييلااپ هدافتسا دروم
دریگب رارق .
زا هدافتسا نيا دوجواب بلاضاف نجل زا لصاح راچویب
یور رب نآ يفنم تارثا لیلد هب اه
يمن هیصوت لوصحم دركلمع ( دوش
Jeffery, et al., 2011 .)
05
تسا هنبرک و لخلختم يلوصحم راچویب يم تسدب يلآ داوم زیلوریپ زا هک
يم یدايز داوم .ديآ هب دنناوت
داوم ناونع نریگب رارق هدافتسا دروم راچویب دیلوت رد ماخ
د
، بلاضاف نجل هلمج زا اه
.اهدوک و يهایگ داوم ،
دافتسا هچرگا نامز رد بوچ زا لصاح راچویب زا ه
ماخ داوم رياس زا هدافتسا هديا ،تسا هدوب جيار ميدق یاه
راچویب دیلوت یارب يم هتخانشان و ديدج ،
ينویتاک لدابت تردق اهراچویب .دشاب لیسناتپ هک دنراد ييلااب
ناوارف ب یدیفم و دنراد کاخ يكيژولویب تیلاعف شيازفا هلمج زا کاخ تایصوصخ یور ر
( Lehmann et
al., 2011; Paz-Ferreiro et al., 2014 ).
اک هناخلگ یاهزاگ راشتنا شه هجیتن رد و یزرواشک عبانم زا یا
کاخ نبرک عمجت شيازفا
، یاوتحم لیلد هب يم نبرک مواقم لاكشا یلااب
دشاب ( al., Gil et - Carrasco
.)2012 کاخ تیفیک رد تارییغت بجوم کاخ هب راچویب ندوزفا (
Ferreiro et al., 2014 -
)Paz رمه اب ها
يم یزرواشک تلاوصحم شيازفا دوش
( Jeffery, et al., 2011; Liu et al., 2013 .)
لاس رد نینچمه هدافتسا ریخا یاه
يگدولآ شهاک و فذح رد راچویب زا آ هلمج زا يلآ یاه
يگدول یاه
تسا هتفرگ رارق نیققحم هجوت دروم يتفن (
Ahmad et al., 2013 .)
هسسوم نیب
راچویب ركتبم يللملا
( )IBI لاس رد 0550
فيرعت درادناتسا تروص نيا هب ار راچویب یزاس
ناونع هب راچویب نآ رد هک دومن
تارییغت زا هدمآ تسد هب دماج هدام کي تسيز ييایمیشومرت
طیحم کي رد هدوت نژیسکا رظن زا دودحم
.تسا هدش فيرعت لیلد هب راچویب
دوخ لخلختم نامتخاس نتشاد ن تیفرظ شيازفا ثعاب
یرادهگ بآ
کاخ يم دوش ( Glaser et al., 2002 .)
ينویتاک لدابت تیفرظ شيازفا اب نینچمه (
( ،)CEC Paz-Ferreiro
et al., 2014 )،
رب ریثات و pH
کاخ EC ( Zweiten et al., 2010 ،)
يبوركیم تیلاعف و تیعمج شيازفا
( Lehmann et al., 2011 )
هایگ ناوت دوبهب بجوم يم ناهایگ طسوت ييلااپ
.دوش زیلوریپ قيرط زا راچویب
تسيز هدوت طیحم رد ناروناج و ناهایگ یاياقب زا لصاح یاه يم تسد هب نژیسکا رظن زا دودحم یاه
.ديآ
مهم روتکاف نيرت يگژيو هک يياه
اچویب یاه يم رارق ریثات تحت ار ر
نامز ،زیلوریپ یامد :زا دنترابع دنهد
یراگدنام تسيز نامه اي هیلوا داوم و
هدوت يم لصاح نا زا راچویب هک یا تيريدم رد راچویب يياناوت .دوش
هدنيلاآ هزادنا عيزوت ،هژيو حطس هب ،اه یاهراچویب لاومعم .دراد يگتسب نآ ينوي لدابت تیفرظ و ذفانم ی
لوت هژيو حطس نتشاد لیلد هب لااب زیلوریپ یاهامد رد هدش دی لخلختم نامتخاس ،لااب ی
،ندوب زيرگبآ و رت
06
هدنيلاآ بذج رد رد ،دنراد یرترثوم شقن يلآ یاه
يلاح نیياپ زیلوریپ یاهامد زا هلصاح یاهراچویب هک ،رت
هدنيلاآ لرتنک اي و فذح یارب رتشیب دنویپ لیكشت قيرط زا يندعم یاه
هورگ اب ،نژیسکا یاراد يلماع یاه
دنراد دربراک ،بوسر لیكشت و يكیتاتساورتكلا بذج (
Ahmad et al., 2013 .)
سدور ( ناراكمه و Rhodes et al., 2010
ط ) ي امزآ ي ش ي ور رب ی ب طسوت نرتنانف فذح و بذج ی
راچو
ب طسوت ،کاخ زا ی
اهراچو يي اب 5 / 5
، 5 و 1 هک دنداد ناشن ،لاعف نبرک دصرد رد دوجوم نرتنانف تظلغ
ب اب هدش حلاصا کاخ ی
راچو 5 / 5 ب ،هدش لاعف نبرکدصرد ی
ش زا 99 م شهاک دصرد ي
ي دبا . يقیقحت رد
تسيز زا لصاح راچویب عون ود ریثات ،رگيد هدوت
ی Pinus radiata امد رد هک
یاه 315 و هجرد 355
هجرد يامزآ .تفرگ رارق يسررب دروم ،دندوب هدمآ تسد هب سویسلس ی یور رب ش
3 دصرد اب کاخ عون
نبرک يلآ زا سپ نینچمه .ديدرگ ماجنا توافتم 08
کاخ رد هدنيلاآ بذج تیفرظ ،زور هدش حلاصا یاه
هب راچویب اب لباق روط
هب جياتن هب هجوت اب .تفاي شهاک يهجوت تسيز رب راچویب ریثات نازیم ،هدمآ تسد
-
هدنيلاآ رياس و نرتنانف ييلااپ طيارش هب اه
نیب سامت نامز و کاخ یردام نبرک نازیم ،راچویب دیلوت
( دراد يگتسب کاخ و راچویب Zhang et al., 2012
.)
هدش ماجنا تاقیقحت هب هجوت اب
، يم راچویب هارمه دناوت
هایگ رد هدافتسا دروم ناهایگ اب ييلااپ
، ناوت
کاخ شيلااپ هدولآ یاه
شيازفا و دوبهب یدايز دودح ات ار ا هب هجوت اب و دهد
هدمع زا يكي ام روشک هكني -
دیلوت نيرت ند رد نآ زا لصاح داوم و تفن ناگدننک
يم رامش هب ای يگدولآ اتدعاق دور
نآ زا يشان یاه
حرطم رتشیب يم
دشاب تاقیقحت و تاعلاطم ات تسا مزلا و يگدولآ نيا فذح و شيلااپ یور
.دوش ماجنا اه
اوت و راچویب یور رب هعلاطم هایگ شيازفا ن
هدام نيا طسوت ييلااپ يم ينبرک ی
یاهراكهار زا يكي دناوت
.دشاب هنيزه مک و بسانم
9 - 0 - ییلااپ هایگ و راچویب بیکرت
لاس رد دوخ هب ار تاهجوت هک تسا يعوضوم کاخ هدننک حلاصا ناونع هب راچویب زا هدافتسا ریخا یاه
( تسا هدرک بلج Tang et al., 2013
.) هاگن رد هب راچویب زا يمومع يم داي هایگ دشر هدنيازفا ناونع
.دوش
زا ا راچویب رد ور ني هدنيلااپ تلاوصحم شيازفا لیسناتپ
هایگ یاه هرهب رد شيازفا نيا .دراد دوجو ي
یرو
07
هب و تسا نگمهان رایسب تاتابن و ناهایگ دودح رد يلک روط
55 هزادنا دصرد تسا هدش یریگ
( Jeffery,
et al., 2011; Liu et al., 2013 .)
فا زا سپ هایگ دركلمع رد دوبهب لاومعم راچویب شياز
تایصوصخ دوبهب ،یذغم داوم و بآ بذج شيازفا هب
دوبهب و تشگرب ،یذغم داوم هخرچ یور رب تاریثات ،ينویتاک لدابت تردق و يكيژولویب کاخpH
تبسن
يم هداد دوش
هدوب طبترم مه هب تاریثات نيا زا یرایسب . تروص هب هک دنراد ار نيا لیسناتپ و
ييازفا مه
دننک لمع (
Jeffery, et al., 2011; Liu et al., 2013 .)
مه يم راچویب دش هتفگ لابق هک روطنا
،کاخ يبوركیم تیعمج بیکرت دناوت لماش
تادوجوم هدنز
هدننک دیلوت يتنآ
کیتویب ار اه شيازفا و هداد نژوتاپ لباقم رد ار ناهایگ اه
فاحم مسیناكم کي .دنک تظ
يم رگيد دننام راچویب رد يتابیکرت لماش دناوت
0 - يسکوردیه ،ۀدیسا کیئوزنب ،لوناتیسکونف -
،کینوپورپ
دشاب لوكيلاگ نلیتا و اهدیسا کيریتوب
، بوکرس ار يبوركیم عماج رد دوجوم ازيرامیب لماوع زا يخرب هک
يم ک ن دن ( Graber et al., 2010; Ellad et al., 2011 لكش رد .)
0 - 5 و ييلااپ هایگ تارثا زا يلک یامن
.تسا هدش هداد ناشن راچویب
لكش 0 - 5 - هدمآ تسد هب هوقلاب تبثم تارثا زا يلک یامن کي زا
ييلااپ هایگ بیکرت راچویب و
( Paz-Ferreiro et al., 2014 .)
08
9 - 7 - نبرکوردیه هقلح دنچ کیتامورآ یاه
یا
نبرکوردیه دنچ کیتامورآ یاه
هقلح هدیچیپ ييایمیش يلآ تابیکرت یا یا
دنتسه و نبرک یواح هک
يم نژوردیه و دنشاب
هقلح ود لقادح دوخ راتخاس رد نزنب ی
دنراد ( Ravindra et al., 2008 .)
نيا
هدنيلاآ هدنيلاآ زا يكي اه یاه
تسيز يطیحم يم ناوارف و مهم
شتآ ،يلآ داوم صقان نتخوس زا هک دنشاب
لگنج یزوس و اه
هزادگ ناروف شتآ یاه
مه و يناشف تیلاعف رثا رد نینچ
،يتفن عيانص دننام يناسنا یاه
ندنازوس ،لقن و لمح هلابز
دیلوت ،تاعياض و اه لاغذ زا یژرنا
، بوچ و تفن دوجو هب
يم دنيآ ( Afroz et
al., 2003; Fang et al., 2010 .)
هدنيلاآ لياسو زوزگا زا يجورخ یاه یرایسب یواح هیلقن
نبرکوردیه زا -
هقلح دنچ کیتامورآ یاه ناطرس یا
يم از ( دنشاب Park et al., 2011 .)
تسيز طیحم زا تظافح نامزاس
اكيرمآ ( 5
USEPA ناش )
هقلح دنچ کیتامورآ نبرکوردیه هدز يلصا ناونع هب ار یا
هدرک يفرعم اهنآ نيرت
ک تسا هدنيلاآ ناونع هب اهنآ زا يخرب ه ناطرس يلصا یاه
یاز هتفرگ رارق تيولوا رد يناسنا دنا
. نيا
هدنيلاآ ناطرس اي شهج تایصوصخ رطاخ هب اه لاس رد دوخ يياز
وت ریخا یاه دوخ هب ار یرایسب هج
هتشاد فوطعم دنا
، وزنب صاخ روط هب (
)a ( نرياپ ،)BaP
(وزنب (وزنب ید و نرتنانف ،نسارتنآ )a نسارتنآ )a,h
ناونع هب لمتحم
ناطرس لماوع نيرت ياز
ي هقبط تاناویح و ناسنا رد هدش یدنب
دنا ( Lerda, 2010
؛ نامزاس
نیب ناطرس یور رب قیقحت يللملا ،0
0553 .) نرتنانف هقلح دنچ کیتامورآ نبرکوردیه کي
راتخاس اب یا
م هقلح هس اب هدیمخ یازجم و يلوكلو يم نزنب ی
م يلآ هدنيلاآ کي ناونع هب هدرتسگ روط هب و دشاب لد
يم هدافتسا فلتخم تاعلاطم رد دراد بآ رد ينیياپ رایسب تیللاح و هدوب زيرگبآ تدش هب هدنيلاآ نيا .دوش
( Soares et al., 2013 .)
ب لاومعم نرتنانف نبرکوردیه نیب رد ار تظلغ نيرتشی
دنچ کیتامورآ یاه -هقلح
کاخ رد یا هدولآ یاه
ار تساراد (
Subramaniam et al., 2004; Li et al., 2008 .)
لكش رد 0
- 0 راتخاس
.تسا هدمآ نرتنانف
1United States Invironmental Protection Agency
2International Agency for Research on Cancer