هدکشناد یعیبط عبانم و یزرواشک
یشزومآ هوگر ینابغاب مولع زبس یاضف و
نایاپ دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب همان
هتشر مولع یسدنهم و ییوراد ناهایگ شیارگ ینابغاب
:ناونع
یسررب رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان تارثا
تیلوباتم و ییاززاب لبنس ییوراد هایگ هیوناث یاه
-
هشیش نورد طیارش رد بیطلا یا
رگشهوژپ :
دابآرقب هداز یلق هیقر
امنهار داتسا :
ولگیگ یبارت یسوم رتکد
رواشم داتسا :
ینمچ لیعامسا روسفورپ داژنردیح لوسر سدنهم
نمهب ۱۳۹۸
۱۸ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
ناونع و :روآدیدپ مان یسررب
تیلوباتم و ییاززاب رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان تارثا هایگ هیوناث یاه
لبنس ییوراد هشیش نورد طیارش رد بیطلا
یا / دابآرقب هداز یلق هیقر
داتسا امنهار : ولگیگ یبارت یسوم رتکد
داتسا نا :رواشم ینمچ لیعامسا روسفورپ
/ نهم داژنردیح لوسر سد
خیرات :عافد 2۱
/ ۱۱ / ۱۳۹۸
دادعت حفص :تا ۸۲
نایاپ هرامش :همان
ینابغاب مولع
:هدیکچ :فده لبنس هایگ فراصم ،دنمشزرا تابیکرت ندوب اراد تلع هب بیطلا
ب .دراد ییوراد هنیمز رد یدایز رظن
یم کینکت زا هدافتسا هک دسر نورد تشک
هشیش .دشاب دیفم نآ ریثکت یارب یا نینچمه
یروانف نایم رد -
.دراد یزرواشک رد یمهم شقن ونان یروانف ،نیون یاه شور :شهوژپ یسانش نیا
شیامزآ تروصب یفداصت ًلاماک حرط بلاق رد لیروتکاف اب
ننپ ا رارنکت مانجن
دش شیامزآ یاهروتکاف زا یکی ناونع هب کیلیسیلاس دیسا شیامزآ نیا رد . اب
حوطس فلتخم ،رفنص(
۴۰ ،
۸۰ و ۱2۰ )لومورکیم روتکانف ناوننع هنب نهآ تارذ ونان و
رنگید انب ،رفنص( فنلتخم حوطنس ۵۰
و ۱۰۰
)لومورکیم هتفرگ رظن رد
دش . هزادنا یکیژولوفروم تافص کرحم رثا یسررب روظنم هب هدش یریگ
لماش ،اه
نزو ،ییاززاب دصرد .دونب لنیفورلک یاونتحم و عافترا ،گرب دادعت ،گرب حطس ،هشیر لوط ،هشیر دادعت ،رت
تیلوباتم ناونع هب دیئونولاف و لنف نازیم نینچمه .تفرگ رارق یبایزرا دروم هایگ هیوناث یاه
هتفای اه : هدافتسا ،داد ناشن هدمآ تسدب یاتن نامزمه
یننعم ریثأنت کیلینسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان -
نزو صخاش رب یراد لنیفورلک ،هشیر لوط ،هشیر دادعت ،گرب حطس ،هایگ عافترا ،رت
رد لنک لنیفورلک وa
لامتحا حطس دصرد کی
نزو نیرتشیب هکیروطب .تسا هتشاد ( رت
۹۱ / ۱ مرگ ( گرب دادعت ،) ۶
/ ۱۴ لیفورلک ،)
(a ۸۳ / ۶ یلیم نزو مرگ رب مرگ رت
) ( لک لیفورلک و ۷۵
/ ۸ یلیم نزو مرگ رب مرگ رت
یرانمیت بیکرت زا ) ۱۰۰
و نهآ هرذ ونان لومورکیم ۱2۰
هنک داد نانشن یانتن نیننچمه .دمآ تسدب کیلیسیلاس دیسا لومورکیم
نیرتشیب ( عافترا ۰۴ / ۸ یتناس رتم ( هشیر دادعت ،) ۴۶
/ ۵ لیفورلکو ) (b
2۳ / 2 یلیم نزو مرنگ رنب مرگ رنت
رد )
بیکرت یرامیت ۱۰۰ و نهآ هرذ ونان لومورکیم ۸۰
کیلیسیلاس دیسا لومورکیم تسا هدوب
لنصاح یاتن .
هداد سنایراو هیزجت زا تیلوباتم نازیم رب کرحم ود نیا لباقتم رثا هک داد ناشن زین اه
ینعم هیوناث یاه راد
یم رب .دشاب هداد نیگنایم هسیاقم ساسا ( لننف نازیم نیرتشیب ،اه
۸۱ / ۹۸ ینلیم نزو مرنگ رنب مرنگ رنت
زا )
تظلغ ۱۰۰ اب مأوت نهآ هرذ ونان لومورکیم ۱2۰
کیلیسیلاس دیسا لومورکیم .دیدرگ لصاح
هجیتن :یریگ دنیلوت و دشر نازیم رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان نامزمه هدافتسا ،شهوژپ نیا رد
تیلوباتم لبنس ییوراد هایگ رد هیوناث یاه .تسا هدوب رثؤم بیطلا
هژاو :یدیلک یاه ،کیلیسیلاس دیسا
لبنس ،بیطلا هشیش نورد تشک یا
نهآ تارذ ونان ،
فده و همدقم ۱۹
1 فده و همدقم -
۱-۱ - ییوراد ناهایگ
۱-۱-۱ - ییوراد ناهایگ تیمها
یب صاوخ هتشذگ زا نآ فراصم و ییوراد ناهایگ رامش
ناسنا یارب اه هدوب هدش هتخانش اه
ناسنا ندب اب ،ییوراد گولومه تابیکرت نتشاد و یعیبط تیهام تلع هب ییوراد ناهایگ .تسا و دنراد یرتهب و رتشیب یراگزاس نیمه هب ،دنرادن ار ییایمیش یاهوراد هتساوخان ضراوع ًلاومعم
یرامیب نامرد رد و تدمزارد فرصم رد لیلد ایسب ،نمزم یاه
بسانم ر ساسا رب .دنتسه رت
زا رتشیب هک تسا هدش ثعاب یتنس بط یوس و تمس هب هرابود تشگزاب ،دوجوم یاهرامآ ۱۰
دصرد شهوژپ دشاب یهایگ و یعیبط عبانم اب طابترا رد ناهج ییوراد تاقیقحت زکارم رد اه
،یزانهش و ینادزی(
۱۳۸۴ ب هولاع ،ییوراد ناهایگ ییایمیش تابیکرت ییاسانش .) نامرد هب هکنیا ر
مک ناسآ و هنیزه یرامیب رت
یم کمک اه نیا تادراو یارب روشک هیامرس ندش جراخ زا عنام ،دنک
هدروآرف یم اه لیعمسا( دوش ،یفیرش و یداباهب هداز
۱۳۹۱ زا یمین هب کیدزن رضاح لاح رد .)
هب شیارگ نینچمه .دنراد یهایگ ءاشنم ،هتفرشیپ یاهروشک رد یفرصم یاهوراد زا هدافتسا
( تسا هدوب شیازفا هب ور اهروشک رتشیب رد وراد دیلوت روظنم هب ییوراد ناهایگ Khosh-Khui
et al. 1984 دودحم )یتعنص( ییایمیش یاهوراد تفرشیپ اب ییوراد ناهایگ فرصم دنچ ره .)
هژیو هجوت ًادیدج اما ،تسا هدش یم دنمشزرا عبانم نیا هب یا
( دوش راکمه و تعیرش ماصمص ،نا
۱۳۷۷ .)
۱-۱-۲ - ناریا و ناهج رد ییوراد ناهایگ یداصتقا هاگیاج
هدروآرف زا هدافتسا نوزفازور درکیور اب ییوراد ناهایگ شقن رد ،ناهایگ نیا زا لصاح یاه
خرچ ب .تسا هدش رتشیب یناهج داصتقا ه هب طوبرم طقف ناهایگ نیا شیازفا هب ور فرصم هکیروط
،هدوبن هعسوت لاح رد یاهروشک بوسحم هتفرشیپ یاهروشک یتشادهب مهم یاهروتکاف زا هکلب
یم زا هک ییوراد ناهایگ رثکا متسیب نرق رخاوا رد .دوش 2۰۰
یم فرصم لبق لاس هدش
دراو دنا
لاس 2۰۰۰ هدش ،یلیلجریم( دنا ۱۳۸2
یناهج رابراوخ نامزاس شرازگ ساسا رب .) یم راظتنا1
دور
لاس ات ییوراد ناهایگ تارداص رازاب 2۰۵۰
دسرب رلاد نویلیرت نپ لداعم یمقر هب
( Alfermann and Petersen, 1995 ایند رد هنایلاس .)
۱۳۰ و دیرخ ییوراد هایگ نت نویلیم
- FAO ۱
2۰ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
یم شورف تیلوباتم هضرع و دیلوت هب ،ایند ییوراد ناهایگ رازاب ریثک شخب و دوش
رب هیوناث یاه
رگ ف یم طوبرم ناهایگ نیا زا هت ا هکیروط هب .دوش
تیلوباتم زا یخرب شورف شزر دنچ ،هیوناث یاه
( تسا مرگولیک کی ره یازا هب رلاد رازه ،یلیلجریم
۱۳۸2 ریز حطس ،هوقلاب ناوت فلاخرب .)
هیودا ،ییوراد ناهایگ تشک یم نییاپ رایسب یرطع و یا
هب ام روشک هک تسا یلاحرد نیا دشاب
یکی ،عونتم یکیژولوکا و یمیلقا تایصوصخ نتشاد تلع ناهایگ دیلوت رد ریظن مک یاهروشک زا
یم فلتخم و ینادزی( دشاب دناوت
،یزانهش ۱۳۸۴
.)
۱-۲ - ییوراد ناهایگ یژولونکتویب
۱-۲-۱ - ییوراد ناهایگ دایدزا و ریثکت رد یژولونکتویب شقن
هدش هتخانش ییوراد عبانم نیرتمهم ناونع هب ناهج طاقن رثکا رد ،ییوراد ناهایگ هزورما دنا
و نآ شزرا هب پیتونژ ظفح و ریثکت ،باختنا ینعی مهم رایسب هلوقم هس .تسا هدش هدرب یپ اه
-
یم رادروخرب یصاخ تیمها زا ییوراد ناهایگ اب طابترا رد مهم یاه تسار نیا رد .دنشاب
ا
ؤم یرازبا ناونع هب یژولونکتویب یم هتفرگ راکب دمآراک و رث
و ریثکت روظنم هب ،نیاربانب .دوش
یازفا پیتونژ قیقد و ماگنهدوز ییاسانش نینچمه و ییوراد ناهایگ یکیتنژ ناوت ش هک ییاه
هدروآرف یم دیلوت یرتشیب یاه شور زا هدافتسا ،دننک
ظاحل هب و دیفم رایسب یژولونکتویب یاه
شور زا هدافتسا اب هک تسا هدرک مهارف ار ناکما نیا یژولونکتویب .تسا روآدوس رایسب یراجت -
فلتخم یاه تسد لیبق زا
لولس و تفاب تشک ،یکیتنژ یزرو یگژیو یسررب ،یهایگ یاه
و اه
لیسناتپ هنیهب درکلمع اب یناهایگ یلوکلوم یاهرگناشن زا هدافتسا اب هایگ یکیتنژ یاه و رت
( دنیامن دیلوت ،یمدآ زاین ساسا رب رتشیب یراگزاس Tripathi, 2003
.)
۱-۲-۲ - و دربراک تشک یسدنهم تیمها ییوراد ناهایگ هنیمز رد تفاب
کینکت و تفاب تشک یسدنهم زا یکی ناونع هب ،یژولونکتویب شخب رد نآ هب طبرم یاه
کینکت شهوژپ یارب یداینب و هیاپ یاه یژولونکتویب یاه
یم کی ناونع هب نینچمه و دشاب
ای و دنمشزرا ناهایگ ناسمه ریثکت رد یمهم رایسب هاگیاج یاراد رثؤم دربهار لاح رد ناهایگ
هدروآرف دیلوت ،ضارقنا طیحم رد یتعنص و یزرواشک ،ییوراد شزرا یاراد یهایگ یاه
تشک یاه
فده و همدقم 2۱
یم هدش لرتنک ( دشاب
Bourgaud et al. 2002 .)
۱-۳ - حرط ماجنا فادها و ترورض
۱-۳-۱ - حرط ماجنا ترورض
ثعاب ،دیدجت لباق یعیبط تلاوصحم یارب زورما رازاب دشر هب ور یاضاقت داوم تشک هک هدش
هشیش نورد طیارش رد یهایگ ناوننع هنب نانهایگ نتفرنگ رنظن رد انب و دریگ رارق هجوت دروم یا
وقلاننب هننناخراک ،ییایمیننشویب تلاوننصحم هدننننکدیلوت ه
دننیلوت یارننب یدننیدج یتاننقیقحت هنننیمز
تیلوباتم هشیش نورد طیارش رد هیوناث یاه ( دونش دانجیا یا
Philipson, 1990 لبننس هانیگ.)
-
نارگ ییوراد ناهایگ ریاس هب تبسن بیطلا و هنشیر رد دوجوم هرثوم داوم .دراد ار هرثوم هدام نیرت
یاراد هایگ نیا موزیر ثأت
ی ر مارآ یم مساپسا دض و نشت دض ،بارطضا دض ،یشخب و هشیر زا .دشاب
تیلوباتم لیلد هب نآ موزیر هیوناث یاه
نآرد هک یا ننص رد ،دراد دونجو اه
هدافتنسا یزانسوراد عیا
یم یدایز لبنس هایگ یتنس ریثکت .دوش
نانمز و ینلاونط ،رذنب قیرط زا بیطلا ینم رنب
اذنل .دنشاب
کینکت زا هدافتسا یم ار دیما نیا تفاب تشک یاه
هب ار هایگ نیا هوبنا دیلوت و ریثکت ناوتب هک دهد
خب ققحت یهاتوک نامز رد یگدولآ زا یراع و تخاونکی ،نگمه تروص ( دیش
Ekhteraei Tousie
et al. 2010 )
.
مادنا و تفاب ،لولس تشک هرهب و یهایگ یاه
هوبنا و عیرس دیلوت ناکما اهروتیسیلا زا یریگ
تیلوباتم یم مهارف ار تیمها اب یاه روظنم هب یبسانم شور زین اهروتیسیلا زا هدافتسا .دزاس
تیلوباتم رتشیب هچ ره دیلوت طیارش رد هیوناث یاه
هشیش نورد یم یا
هایگ تیمها لیلد هب .دشاب
لبنس ییوراد تیلوباتم دیلوت رظن زا بیطلا
تیلوباتم نازیم شیازفا ،اه رد هایگ نیا رد هیوناث یاه
هشیش نورد طیارش کرحم زا هدافتسا اب یا
هب یرورض تارذ ونان و کیلیسیلاس دیسا دننامه اه
یم رظن .دسر
۱-۳-۲ - حرط فادها
۱ ) یاززاب ی هایگ ارش رد ی ط ش نورد ی هش ا نازیم یبایزرا و ی ثأت
ی ر تظلغ ونان فلتخم یاه
و دشر رب نهآ تارذ تیلوباتم دیلوت
هیوناث یاه لبنس هایگ
بیطلا ارش رد ی ط نورد
ش ی هش ا ی
22 لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
2 ) نازیم یبایزرا ثأت
ی ر تظلغ فلتخم یاه کیلیسیلاس دیسا
دشر رب تیلوباتم دیلوت و یاه
لبنس هایگ هیوناث رد بیطلا
هشیش نورد طیارش یا
۳ ) و نهآ تارذ ونان لباقتم تارثا یبایزرا کیلیسیلاس دیسا
لبنس هایگ ییاززاب و دشر رب -
هشیش نورد طیارش رد بیطلا یا
۴ ) یبایزرا لباقتم تارثا و نهآ تارذ ونان
کیلیسیلاس دیسا تیلوباتم دیلوت رب
رد هیوناث یاه
لبنس هایگ هشیش نورد طیارش رد بیطلا
یا
۲ - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
۲-۱ - لبنس یسانشهایگ بیطلا
لبنس بیطلا لکش(
2 - ۱ ) یملع مان اب Valeriana officinalis L.
هناد هخاش رد هدر ،ناراد
لگ هتسار ،ناراد Dipsacales
هریت ، Valerianaceae سنج و
Valeriana تسا هتفرگ رارق
( Safaralie et al. 2008 لبنس هریت .)
بیطلا ۹ دودح و سنج ۳۰۰
هنوگ رد .دراد یهایگ هنوگ
Valeriana officinalis یلپ
یدیئولپ یم هدید ب ،دوش ( دیئولپید پیت هکیروط ۱۴
،)موزومورک
( دیئولپارتت 2۸
( دیئولپاتکا و )موزومورک ۵۶
( دراد )موزومورک Palaniswami and Peter,
لبنس .)2008 یم زین هبرگ فلع ار بیطلا هشیر دنت یوب و رطع اریز ،دنمان
لبنس ی هک بیطلا
م دوجو زا یشان و
دا هرثؤم یم بلج دوخ تمس هب ار هبرگ تسا .دنک
لبنس ایاپ و هلاس دنچ ،یفلع یهایگ ،بیطلا هشیر اب
موزیر یاراد هک ییاه هناوتسا یاه
یا
یم ،تسا هاتوک و لکش موزیر زا ،هشیر شخب رد .دشاب
هناوتسا و یتشوگ ناوارف تاباعشنا اه یا
لوط هب لکش ۱۰
ات ۱۵ یتناس رطق و رتم ود
ات نپ یلیم یم جراخ رتم هشیر یلخاد تمسق .دوش
هوهق نآ ینوریب تمسق و گنر دیفس یم نشور یا
.دشاب
گرب طقف ،هایگ شیور لوا لاس رد هقوط یاه
یم لیکشت یا دشر هایگ ،مود لاس رد .دوش
یم هقاس هب هناتسمز یامرس ندنارذگ زا سپ و دراد یعیرس هقاس .دور
هناوتسا اه یلاخ وت ،لکش یا
یاراد و ش مین عافترا ات هک تسا یلوط یاهرای ات
ود یم لااب رتم گرب .دنور
یگدیرب اب اه هناش یاه
-
یم رارق هقاس یور لباقتم تروص هب یا .دنریگ
لگ لبنس گنر یتروص ای دیفس ،یسنج ود یاه تروص هب مود لاس راهب طساوا رد بیطلا
یم رادیدپ هقاس یاهتنا رد عمتجم یعوبطم یوب زا هک دنوش
هویم .دنرادروخرب عون زا هایگ نیا ی
هوهق گنر هب و هقدنف یم لکش یغرم مخت و نشور یا
رازه نزو و هدوب یتمسق کی اهرذب .دشاب
هناد ۵ / ۰ ات ۶ / ۰ یم مرگ ،یگیب دیما( .دشاب ۱۳۹2
.)
لبنس هایگ رد عیرس دشر مود لاس رد و هدوب دنک رایسب هیلوا دشر ،بیطلا
رد نینچمه .تسا رت
لاس هعسوت و دشر زا هشیر ،شیور مود درکلمع دعب هب موس لاس زا و تسا رادروخرب یدایز ی
یم شهاک هشیر هرثؤم داوم شهاک بجوم و دبای
یم نآ ی یگیب دیما( ددرگ
و ،ییابطابط رخف
۱۳۷۵ .)
لکش ۲ - ۱ - لبنس هایگ بیطلا
۲-۲ - هاگتساخ ،هچخیرات لبنس شنکارپ و
بیطلا
لبنس ناونع هب بیطلا دنمشزرا هایگ کی
ناسنا فرصم و هجوت دروم هراومه زابرید زا ییوراد
لاس زا ،حیسم دلایم زا سپ ناینانوی .تسا هدوب ۹2۴
یم ار ییوراد هایگ نیا صاوخ رد و دنتخانش
یرامیب زا یخرب نامرد یم هدافتسا نآ زا یبصع یاه
( دندرک Stary, 1973 یمور نامز رد .)
،اه
لبنس موزیر و هشیر زا امکح هجلاعم رد بیطلا
ی یرامیب یگتسخ عفر و بارطضا ،یبصع یاه
یم هدافتسا یم ناتساب نانوی یکشزپ زا ناملآ و هدحتم تلاایا رد نآ ینامرد دربراک .دندرک
دشاب
هیاپ ،دیروکسوید طسوت سپس و میکح طارقب طسوت ادتبا هک .دش یراذگ
،دیروکسوید و نلاگ
لبنس ( ار بیطلا بذاج هک نآ هدنناجنر و دنت یوب زا یرازیب رگنایب هک دندرک یراذگمان )phu
یم ،تسا مه هبرگ مارآ صاوخ هک تسا رکذ هب مزلا .دشاب
لقادح هایگ نیا یشخب 2۰۰۰
لاس
،یگیب دیما( تسا هدش ییاسانش شیپ ۱۳۹2
.)
لبنس نونکا هایگ کی ناونع هب بیطلا
هپوکامراف زا یرایسب رد یمسر ییوراد ربتعم یاه
هپوکامراف نوچمه ( تسا هدش هتفریذپ سیلگنا و اپورا ،دنه یاه
Douglas, 1993 .)
لبنس هاگتسیز ضرع نیب( ایسآ و اپورا ،اکیرمآ ،بیطلا
ییایفارغج یاه ۴۱
و ۷۰ )هجرد
هناخدور و اهرهن رانک رد .تسا هدش شرازگ هشیب رد اه
،اهراز ناکم و عتارم هدهاشم یقلاتاب یاه
یم یم تفای یلامش یحاون و زربلا هوک هتشر یحاون رد ،زین ناریا رد .دوش ،یگیب دیما( دوش
۱۳۷۷ .)
2۶ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
۲-۳ - لبنس یژولوکا بیطلا
لبنس هایگ نیا تشک .تسا دنمزاین لدتعم یاوه و دایز ًاتبسن بآ هب دشر لوط رد بیطلا
یاراد هک یقطانم رد هایگ نیب هنلااس یگدنراب
۶۰۰ ات ۷۰۰ یلیم یم بسانم ،تسا رتم یارب .دشاب
لبنس تشک کاخ بیطلا
یم هیصوت بسانم شکهز و زیخلصاح ،طسوتم تفاب اب ییاه کاخ .دوش
-
کاخ نینچ هک ارچ ،تسین بسانم تشک یارب لااب تبوطر اب نیگنس یاه فیعض ثعاب ییاه
هشیر دیلوت و هایگ ندش و کزان یاه
یم هدننکش و هدرک لکشم ار هشیر تشادرب رما نیا هک دوش
یم ثعاب هشیر زا یدایز رادقم ،تشادرب ماگنه هک دوش ( دننامب یقاب نیمز رد اه
Hornok,
هناوج یارب امد نیرتهب .)1992 لبنس روذب ینز
یامد ،بیطلا ۱۸
ات 2۰ یتناس هجرد و هدوب دارگ
یم هناوج یفاک تبوطر و رون رد اهرذب ز
هناوج عنام یکیرات .دنن یم هایگ نیا روذب ینز
دیما( دوش
،یگیب ۱۳۹2 .)
۲-۴ - لبنس هایگ ریثکت بیطلا
لبنس ریثکت ،هایگ شیور لحم ییاوه و بآ طیارش یم رارق ریثأت تحت ار بیطلا
ریثکت .دهد
لبنس یم ماجنا یشیور قیرط زا ای و میقتسم ریغ و میقتسم شور ود هب رذب طسوت بیطلا ریگ
.د
رد رذب میقتسم تشاک زا تبوطر ندوب لااب و بسانم یگدنراب لیلد هب قطانم زا یخرب رد یم هدافتسا یلصا نیمز هنازخ رد بسانم نامز رد ار اهرذب ،نیا زا ریغ یطیارش رد .دوش
تشک یا
یم هب نیمز راتکه کی ره یارب هک دننک ۵۰۰
ات ۷۰۰ ات رویرهش رخاوا رد .تسا زاین رذب مرگ
ءاشن ،رهم لیاوا اه
یم لقتنم یلصا نیمز هب مادنا ناتسمز زاغآ اب هک دنوش
تلع هب هایگ ییاوه یاه
یم کشخ امرس هشیر اما دنوش
یم همادا فیفخ تروص هب دوخ تیلاعف هب و هدوب هدنز اه .دنهد
ءاشن لاقتنا ناکما مه راهب لیاوا رد اه
ا رد هک تسا هداد ناشن تاقیقحت اما .تسا ریذپ طیارش نی
هشیر هب تبسن هشیر درکلمع ءاشن ی
شهاک زییاپ لصف رد هدش لقتنم یاه 2۰
ات 2۵ یدصرد
.دراد یم ماجنا هتوب میسقت قیرط زا هایگ نیا یشیور ریثکت و یهدلگ عیرست ثعاب شور نیا .دریگ
هعسوت شهاک یم هشیر ی
یم هدافتسا شور نیا زا صاخ طیارش رد تلع نیمه هب .ددرگ ددرگ
،یگیب دیما(
۱۳۷۷ .)
۲-۵ - لبنس یمیشوتیف بیطلا
لیدبت متسیس ،ییوراد ناهایگ رثؤم داوم راتخاس و تیعضو هب هایگ یمیش ملع ای یمیشوتیف نآ یم یهایگ یوراد هیهت و ندش رابنا تدم لوط رد نآ زا دعب و هایگ تایح لوط رد اه .دزادرپ
داوم تارثا یسررب ینعی یژولوکامراف اب ملع نیا نآ ریثأت تعرس ،راکوزاس ،ناسنا ندب رب ییوراد
-
نآ دربراک دراوم و عفد و بذج ،اه یرامیب هیلع اه
،تعیرش ماصمص( دراد طابترا اه ۱۳۸2
.)
هشیر و موزیر زنگنم و فلتخم حلاما ،ننات ،زکولگ ،نودیمآ ،سناسا یاراد نیرلاو ناشفا یاه
( تسا 2 200 nes et al.
تابیکرت نیرتمهم .)Bar لیکشت
نونرلاو لماش سناسا هدنهد ،نسریپ ،2
نفماک نوکنف ،۳
دننامه فلتخم یلآ یاهدیسا یواح سناسا نینچمه .دنتسه نینپ اتب و افلآ و ۴
کینرلاو دیسا کینرلاووزیا دیسا ،۵
و کیتسا دیسا ،۶
دیسا یم کیئفاک ،یگیب دیما( دشاب
۱۳۹2 .)
لبنس هزات هشیر سناسا ییلااب رادقم یاراد بیطلا
هشیر هک یردت هب اما تسا مک یوب اب
یم کشخ یم رتشیب سناسا یوب و هتفای شهاک سناسا رادقم دوش
تروص رد سناسا نیا .دوش
هوهق هب لیام ای و درز هب لیام زبس گنر ندوب هزات یدیسا شنکاو اب قیقر ًاتبسن تلاح و یا
تشیب نآ یدیسا تلاح و تظلغ سناسا ندش هنهک اب یلو ،دراد فیعض یم ر
سناسا رادقم .دوش
هنوگ رد لبنس فلتخم یاه نیب و هدوب توافتم بیطلا
۵ / ۰ ات ۷ / ۱ یم دصرد ( دشاب
Bos, 1993 .)
کشخ هشیر رد سناسا رادقم ،هدش ماجنا تاقیقحت رگید رد ۱
/ ۰ ات 2 تسا هدش شرازگ دصرد
( Granicher et al. 1995; Bos et al. 2000 تسا هداد ناشن تاقیقحت نینچمه .)
رگا هک
لبنس سناسا رادقم زا رتشیب بیطلا
۱ ات ۵ / ۱ تیفیک زا هرثؤم داوم ظاحل هب هشیر ،دشاب دصرد
( تسا رادروخرب ییلااب Bos, 1997
.)
لبنس هایگ زا شیب )نیرلاو( بیطلا
۱۵۰ رنظن زا داونم ننیا زا یرایسب هک دراد ییایمیش هدام
یم لاعف یکیژولویزیف ینامرد صاوخ رتشیب .دنشاب
لبننس تانیرتوپوئلاو هنب طونبرم ،بنیطلا و انه
.تنسا لوننارلاو و دیسا کیلونرلاو ،دیسا کینرلاو لیتسا ،دیسا کینرلاو هلمج زا اهدیئونپرتوکسس هنوگ اهنت ،سیلانیسیفآ نیرلاو هنوگ ینم کنینرلاو دینسا یاراد هنک تنسا یا
رد هنکیروطب .دنشاب
هپوکامراف زآ ناونع هب کینرلاو دیسا ،اکیرمآ یاه ینم رانک هنب هننوگ ننیا یارنب ییاسانش نوم
دور
( Leuschner et al. 1993 .)
2
- Valernon ۳ - Camphene
4 - Fenchone - Valernenic acid۵
۶ - Isovalerenic acid
2۸ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
۲-۶ - لبنس ییوراد صاوخ بیطلا
یشخبافش تیصاخ رگنایب هک تسا هدش قتشم رلااو نیتلا هملک زا یتملاس یانعم هب نایرلاو لبنس ییوراد هایگ ( تسا بیطلا
Hornok, 1992 لبنس موزیر و هشیر .)
دض رثا بیطلا یوق نشت
یرامیب عفر رد و دراد یب و یگدرسفا نامرد ،یبصع یاه
یم هدافتسا یباوخ ( دوش
Karimi et al.
هدروآرف زا .)2003 لبنس هشیر یاه
یرامیب نامرد رد بیطلا و اهدرد ،هجیگرس دننام فلتخم یاه
م درد ،یگسئای نارود تلالاتخا ،کیتایس ،عرص ،باصعا فعض ،بارطضا ،یبصع یاهدردرس هدع
یم هدافتسا موادم یاه هکسکس و یبصع ( دوش
Gurib-Fakim, 2006 .)
لبنس هشیر هراصع یرامیب نامرد رد هتشذگ زا بیطلا
میظنت ناونع هب یشراوگ یاه هدننک
لد دض نآ سناسا .تسا هتشاد دربراک یشراوگ تاکرح مضه هب و هدوب نکشداب و مرک دض ،هچیپ
یم کمک اذغ جراخ لامعتسا رد .دنک
بیسآ لحم یور رب ار هدش هل هشیر ،ی یم رارق هدید
ات دنهد
نامز رد .دربب نیب زا ار یگتفوک زا یشان درد لبنس گرب هدناشوج زا هتشذگ یاه
تهج ،بیطلا
یم هدافتسا ناهد طاخم مرو نامرد ،یدومحم( دندرک
۱۳۸۸ فیعضت هدام کی کینرلاو دیسا .) -
یم رامش هب باصعا یمومع هدننک ثا و دور
( دراد ناسنا زغم رب لاتیبرابونف هب هیبش یر Wagner
et al. 1980 .)
۲-۷ - تیلوباتم هیوناث یاه
یم عوقو هب فلتخم حوطس رد ییورادریغ ای ییوراد زا معا ناهایگ مامت رد هک ییاهدنیآرف -
ماع یمسیلوباتم یاهدنیآرف ،ددنویپ یم هدیمان هیلوا مسیلوباتم ای ۷
تابیکرت و دنوش هدش دیلوت
ناهایگ تایح یارب هک اهریسم نیا یط )اهدیتوئلکون و برچ یاهدیسا ،هنیمآ یاهدیسا ،اهدنق(
تیلوباتم ،تسا یرورض و مزلا هیلوا یاه
یم هدیمان۸
( دنوش یمساق ، ۰ ۱۳۹ .) یناهایگ رد نینچمه
صاخ یمسیلوباتم یاهدنیآرف ییوراد ناهایگ نوچ یم عوقو هب ۹
اب نآ زا و ددنویپ ناونع
یم هدرب مان هیوناث مسیلوباتم اهدیئولاکلآ یلصا هورگ راهچ لماش هک اهریسم نیا لوصحم .دوش
،۱۰
اهدیزوکیلگ نغور ،۱۱
رارف یاه سناسا(۱2
یم هرثؤم داوم ریاس و )اه تیلوباتم ،دشاب
هیوناث یاه مان۱۳
دراد ( 2015 Pagare et al.
).
لاف دننام یتلاوصحم ،هرثؤم داوم ریاس زا روظنم نو
14اه ،
7
- Universal processes 8 - Primary metabolites
9 - Special processes
10 - Alkaloid
11 - Glycoside
12 - Essential oil
- Secondary metabolites۱۳ Flavons
14-
اهدیئونولاف خلت داوم ،۱۵
اهژلایسوم ،۱۶
ننات ،۱۷ ۱۸اه نیماتیو ،
۱۹اه کیسیلیس دیسا ، ریاس و 2۰
ییایمیش نامتخاس یگدرتسگ تلع هب هک رگید تابیکرت هورگ رد ناش
یمن رارق هدش رکذ یاه -
دنریگ تسا ، ( Bartwal et al. 2013 .)
هدروآرف ،تابیکرت نیا عقاو رد دیلوت نایرج رد یبناج یاه
تیلوباتم یم هیلوا یاه دنتسین یرورض قلطم روط هب ای نادنچ هایگ تایح موادت یارب هک دنشاب
( Nahrstedt, 1990 .)
تیلوباتم زج یزاسوراد عیانص رد هدافتسا دروم شزرا اب ییوراد داوم زا یرایسب هیوناث یاه
تیلوباتم .دنتسه ناهایگ لولس رد هک یتابیکرت هب هیوناث یاه
صاخ یاه یم دیلوت یهایگ
و دنوش
شنت ربارب رد هایگ زا تظافحم یارب اما دنتسین یرورض لولس ظفح یارب ای یتسیز یاه
یم قلاطا ،دنتسه مزلا یتسیزریغ تیلوباتم زا یضعب .دوش
هنوگ رد طقف هیوناث یاه زا یصاخ یاه
یم تفای هریت کی هنوگ نآ ندوب درف هب رصحنم رگنایب هک دوش
( تسا اه Kliebenstein, 2004 .)
تیلوباتم یکیژولویزیف شقن و یداصتقا شزرا عیسو تاقیقحت ماجنا ثعاب ناهایگ هیوناث یاه
نآ زتنسویب یریگراکب و کرد هنیمز رد شور .تسا هدش اه
صوصخب ،یژولونکتویب فلتخم یاه
یهایگ دنمشزرا تابیکرت یراجت دیلوت رد لمکم شور کی ناونع هب لولس و تفاب تشک یم بوسحم تشک کینکت زا هدافتسا .دوش
نازیم رد ییوراد هرثؤم داوم دیلوت روظنم هب تفاب
تیقفوم هایگ زا رتشیب یتح و هباشم ( تسا هدوب زیمآ
Ramachandra and Ravishankar,
.)2002 ۲-۸ - تفاب تشک
شخب زا یکی و تیمها لیلاد زا یکی .تسا یهایگ تفاب تشک ،یژولونکتویب مهم یاه
لولس و مادنا ،تفاب تشک هعلاطم تیلوباتم زتنس یسررب نوگانوگ ناهایگ یاه
لصاح هیوناث یاه
یم ناهایگ نیا زا ( دشاب
Tamer et al. 1996 هنیمز رد تفاب تشک .)
ریثکت لیبق زا یعونتم یاه
نژ کناب و ناهایگ ظفح و حلاصا ،ناهایگ زا یعیسو هنماد تفاب تشک .دراد دربراک یهایگ یاه
کینکت یم لماش ار فلتخم یاه نآ رد هک دوش
یم ماجنا لیرتسا طیارش تحت دشر اه نیا .دوش
لولس تشک ،یهایگ مادنا تشک لماش نونف لولس هدوت تشک ،)تسلاپوتورپ( هراوید نودب یاه
-
یم )سولاک( هتفاین زیامت یاه ( دنشاب
Dodder, 1991 تفاب تشک یروئت ینابم و ساسا .)
Flavonoides 15-
Bitter materials 16-
Mucilage 17-
Tannins 18-
Vitamins 19-
Silicic acid 20-
۳۰ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
لاس رد یهایگ ۱۹۰2
لولس کت تشک رب یو تاشیامزآ زا سپ دنلرباه طسوت هدیدرگ هئارا اه
هدیدمان یهایگ تفاب تشک ردپ ار یو لیلد نیمه هب و تسا ،یناهارف( دنا
۱۳۸۰ .)
یم نآ یاهدربراک زا هک دراد یعونتم و ددعتم یاهدربراک یهایگ تفاب تشک زیر هب ناوت
یهایگ هوبنا دیلوت و ریثکت ای یدایدزا تشک ،سوریو زا یراع ناهایگ دیلوت و متسیرم تشک ،
ایگ دیلوت و کاسب یلوت و عیرس ریثکت ،دیئولپاه ناه
عبنم کی زا و هلاسکی ناهایگ زا ینولک د
و تخیرارت ناهایگ دیلوت ،یکیتنژ عبانم تدم ینلاوط یرادهگن ،عیسو سایقم رد رترب یهایگ تیلوباتم دیلوت هگرود یبایزاب ،هیوناث یاه
ه هنوگ زا ا کمخت ای نایور تشک هلیسو هب راگزاسان یاه
هملق زیر دیلوت و هشیر یاه
هنوگ رد هدش راد زا کی ره هک درک هراشا یتنیز تخسرس یبوچ یاه
یرقاب( تسا رادروخرب ییلااب تیمها زا نونف نیا یدازآ و
، ۱۳۸۱ .)
۲-۹ - تفاب تشک قیرط زا هیوناث تیلوباتم شیازفا یاهراکهار
)فلا هتیراو داجیا نژاتوم داوم زا هدافتسا اب هدزابرپ یاه
پیتونژ داجیا )ب شیازفا روظنم هب کیتنژ یسدنهم ای تسلاپوتورپ جازتما قیرط زا دیدج یاه
هیوناث تیلوباتم کی دیلوت هشیر رد هیوناث تیلوباتم دیلوت لیسناتپ ندوب لااب لیلد هب ییوراد هایگ هشیر تفاب تشک )ج
هب تبسن تفاب ریاس
هایگ یاه
شیپ ندوزفا )د
2۱هدام دوجو هجیتن رد ییاهن لوصحم دیلوت ءاقلا تهج ،تشک طیحم هب بسانم
شیپ نیا هدام اه
کرحم زا هدافتسا )ه
22یاه تیلوباتم زتنس یکیلوباتم یاهریسم رب هک یتسیزریغ و یتسیز یاه
نآ دیلوت نازیم و هتشاذگ ریثأت هیوناث یم شیازفا ار اه
نهد ،یگیب دیما( د ۱۳۹2
.)
۲-۱۰ - کرحم تابیکرت
هدام کرحم یم هک تسا یا
هنیوناث تنیلوباتم دنیلوت شیازفا ای ءاقلا ثعاب مک ریداقم رد دناوت
( دوش Radman et al. 2003 .)
اهروتیسیلا
، کرحم ءانشنم انب ییایمینش تابیکرت ای یکیزیف یاه
یتسیز ای یم هک دنتسه یتسیزریغ خساپ دنناوت
ییاه انقلا هایگ رد ار ء
هنک دنننک بنجوم
و زتننس
تیلوباتم عمجت لولس رد دیدج و هباشم هیوناث یاه
مانیپ یرنسکی هایگ یارب اهروتیسیلا .دنوش اه -
یم ار ییایمیش یاه هک دنتسرف
ثعاب خساپ ندش اهر یکیژولوفروم یاه
و عنمجت و یکیژونلویزیف
21
- Precursor 22 - Elicitors
یم نیسکلاوتیف وش
ن س ،روتیسیلا لانگیس هب خساپ یط .د ینم لانعف هانیگ یعافد متسی
هنب و دونش
تلع نژ نایب تیلوباتم ،یعافد یاه ینم عنمجت هیوناث یاه
( دننبای Zhao, 2005 .)
انب اهروتینسیلا
لانگیس لاسرا تیلوباتم زتنس کیرحت بجوم ییاه
ینم هنیوناث یاه ننیا تنفایرد زا سنپ .دنندرگ
لولس طسوت لانگیس هدننریگ هلیسو هب هایگ یاه
ءانشغ حطنس رد انه ییامنسلاپ
لنماع تمنس زا
هکبش ،لانگیس داجیا اب کرحم یم لیکشت ار لانگیس لاقتنا زا یا
لانعف ثعاب هک دنهد انی یزانس
تشنور یاهروتکاف زتنسویب یم یرادرب
نژ نانیب مینظنت ثنعاب رنما نیا هک دوش یزتننسویب یانه
تکرش یم یهایگ هیوناث مسیلوباتم رد هدننک میزننآ تنیاهن رد .دوش
لیکنشت یانه زتننسویب هدنش
تیلوباتم یم زیلاتاک ار هیوناث یاه ( دننک
Radman et al. 2003 .)
ثعاب کیرحت قیرط زا کرحم لماع هنب هانیگ طنسوت هیوناث تیلوباتم زتنس شیازفا ای زتنس
یم تباقر و تمواقم ،اقب روظنم تشک رد نیاربانب .دوش
نورد یاه هشیش
زا یکی ندرک کیرحت ،یا
شور نیرترثؤم اه
تیلوباتم زتنس شیازفا تهج ینم هنیوناث یاه
( دنشاب Sudha et al. 2002 .)
زا
کیرحت هب رداق تارذ ونان هک اجنآ یلوباتم دیلوت و لولس رد یعافد مسیناکم
ت دنتنسه هنیوناث یاه
ریخا
ًا نآ زا اه ناونع هب روتیسیلا طیحم رد تشک یاه
( تسا هدش هدافتسا Raei, 2012
.)
۲-۱۰-۱ - سیلاس دیسا کیلی
کیلیسیلاس دیسا (2۳
)SA هنومن کرحم زا یا یاه
یب یعیبط یم رطخ
دشاب ناونع هب هک
لماع تیلوباتم زتنس کرحم یم لمع بذاک شنت ءاقلا قیرط زا هیوناث یاه
( دیامن Wang et al.
.)2009 یسکوردیه وتروا ای کیلیسیلاس دیسا ،دیسا کیئوزنب
کی اراد هک تسا یلنف بیکرت ی
هقلح کی ردیه هورگ کی و کیتامورآ
یم لیسکو دشاب
دوجو ناهایگ رثکا رد کیلیسیلاس دیسا .
دراد هایگ نورد یکیژولویزیف و ییایمیشویب یاهدنیآرف رثکا رد هک یدایز تیمها تلع هب و دراد میظنت ناونع هب نآ زا یم هدرب مان یهایگ هدننک
( دوش Raskin, 1992 .)
یف یاهدنیآرف رد کیلیسیلاس دیسا هنزور نتسب ریظن یکیژولویز
مرگ ،اه هدرگ نامز رد ییازا -
هشیر شزاغآ ،یناشفا اجبان یاه
یعضوم تمواقم و تارتین هیزجت و ءایحا زا تظافح ،زتنسوتف ،
( دراد تکرش Joseph et al. 2010
میظنت کیلیسیلاس دیسا .) نومروه ریاس تیلاعف هدننک
اه
یم یریگولج نلیتا زتنسویب زا هکیروطب تسا ( دنک
Quiroz-Figueroa et al. 2001 .)
تملاع لوکلوم ،کیلیسیلاس دیسا ناسر
زا میظنت هدننک یم ناهایگ دشر ینورد یاه هک دشاب
شنت هب خساپ و هایگ ومن و دشر رد یمهم شقن تملاع لوکلوم نیا .دراد یطیحم یاه
رد ناسر
متسیس زا یضعب ف ءاقلا ثعاب و هدوب ریگرد تملاع لاقتنا یاه
میزنآ تیلاع یم یصاخ یاه
هک دوش
23
- Salicylic acid
۳2 لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
شنکاو طوبرم یزتنسویب یاه ت زتنس هب
،اهدیئولاکلآ دننامه یعافد تابیکر لنف یلپ
و اه
نیئتورپ بورکیم هب هتسباو یاه یرامیب یاه
یم زیلاتاک ار از خساپ ءاقلا ،لمع نیا هجیتن .دننک
یاه
بورکیم ربارب رد هایگ زا تظفاحم و یعافد رامیب یاه
ی ز یم ا ( دشاب Raskin, 1992 .)
سرتسا لماع کی ناونع هب کیلیسیلاس دیسا یجراخ دربراک هایگ رد ار شنت طیارش ،رثؤم از
ءاقلا یم گیس ناونع هب و دنک شنت هب خساپ رد ینورد لان
هعشا دننام یتسیزریغ و یتسیز یاه ی
مک ،یروش ،UV نژوتاپ و یبآ
یم لمع اه و دیلوت ثعاب نینچمه .دنک
تیلوباتم عمجت هیوناث یاه
یم هجیتن هک دوش تیلاعف نیا همه ی
( تسا شنت هب تمواقم اه Popova et al. 2003
.)
۲-۱۱ - ونان یژولونکت
یزرواشک یژولونکت رد رییغت نردم یزرواشک هب یتنس یزرواشک رییغت رد لماع نیرتمهم یم هزات زا یکی .دشاب ونان ،یرشب تاعادبا نیرت
تسا یژولونکت هزات دیما هک
سوت رد یا یزرواشک هع
ونان .تسا هدرک داجیا لرتنک و قیقد یراکتسد زا ترابع یژولونکت
یلوکلوم ای یمتا راتخاس هدش
رتمونان سایقم رد داوم یگژیو و تایصوصخ اب یتارذزیر هیهت فده اب
یاهدربراک و دیدج یاه
( تسا صاخ Mingu et al. 2008
.)
ت رد ونان یروانف هزورما هصرع یمام
.تسا هعسوت لاح رد یزرواشک ملع همج زا یملع یاه
نیب یداعبا هک تارذ ونان ۱
ات ۱۰۰ دوخ هیلوا مرف هب تبسن یفلتخم تایصوصخ دنراد رتمونان
نآ درکلمع هوحن رب تایصوصخ نیا هک دنراد یم ریثأت اه
( دراذگ ،ناراکمه و یدنویپ ۱۳۹۱
اب .)
تارذ ونان هب تارذ ورکیم زا رذگ ،یرون ،یسیطانغم صاوخ دننام هدام تایصوصخ زا یرایسب
یم رییغت ییایمیش تیلاعف و یکیناکم صاوخ و یکیرتکلا صاوخ رییغت زا مهم دروم ود .دبای
هزادنا دورو و مجح هب حطس تبسن شیازفا ،یکیزیف یم یموتناوک تارثا ورملق هب هرذ
.دشاب
کچوک اب ًاجیردت هک مجح هب حطس تبسن شیازفا یم قافتا هرذ هزادنا ندش
رب ریثأت بجوم دتفا
یم داوم رگید اب نآ تلاماعت بع هب .دوش
ا ،کچوک هزادنا تلع هب رگید تر هژیو حطس تارذ ونان
نآ ییایمیش تیلاعف شیازفا بجوم هک دنراد یدایز رایسب یم اه
دوش ب . نیرتزراب زا یلک روط
یگژیو ذپذوفن شیازفا ،تارذ ونان یکیژولویب یاه نآ یری
یاهءاشغ نیب زا اه تسیز دوبهب و یلولس
تسا یراگزاس (
Kongkanad et al. 2000 .)
هنیمز رد ونان یروانف زا هدافتسا تیلباق رایسب یعیبط عبانم و یزرواشک نوگانوگ یاه
هدرتسگ شیارگ و مولع رگید زا رتشیب و رت یروانف زا هدافتسا هزورما .تسا یدربراک و یملع یاه
ونان لیلد هب ملع نیا .تسا زیرگان یماگ یزرواشک شخب تلاکشم شهاک ای لح رد ن
دیدج و و
دشر لاح رد تعرس هب روشک رد ندوب ونان تسا هدش اعدا .تسا تفرشیپ و
ناونع هب یژولونکت
تسا رادروخرب ییلااب یروانف و یداصتقا لیسناتپ زا ،رگید یتعنص بلاقنا کی هدنرب ولج لماع
( راکمه و ییاضر ،نا
۱۳۸۸ .)
۲-۱۲ - نهآ تارذ ونان
یم یژولونکتویب و یکشزپ رد یعیسو یاهدربراک یاراد نهآ تارذ ونان تارذ ونان .دشاب
تفاب میمرت ،هتسه یسیطانغم یرادربریوصت رد یسیطانغم فده و لرتنک ،اه
،وراد شیاهر یریگ
،ینامرد امرگ صلاخ و یزاسادج
لولس یزاس نیئتورپ و اه
دروم اه یم رارق هدافتسا
.دنریگ هب
ششوپ تارذ ونان نیا یتسیز دربراک ناکما و یراگزاس تسیز صاوخ شیازفا روظنم بسانم یاه
لماع نآ رب )یلآریغ و یلآ تابیکرت( هدش راد یم لامعا اه
درگ ( د Mahmoudi et al. 2009 .)
یتارذ ونان هلمج زا ،نهآ تارذ ونان یزرواشک شخب رد هک تسا
م هدافتسا ی
تاقیقحت و دوش
هتفای و یاتن رد ناققحم .تسا هتفرگ تروص هنیمز نیا رد یدایز یفنم و تبثم تارثا دوخ یاه
هداد هئارا ار تارذ ونان یگژیو ،زیاس ،بیکرت ،تظلغ هب هایگ رب تارذ ونان ریثأت .دنا
و یکیزیف یاه
هنوگ نینچمه و ییایمیش ( تسا هتسباو یهایگ یاه
Siddiqui et al. 2015 .)
ا نییعت و یلصا لماوع زا تارذ ونان هچرگ تایصوصخ نتشاد لیلد هب یلو دنتسین دشر هدننک
دنهاوخ هایگ هب ییاذغ رصانع یسرتسد تیلباق رییغت هب رداق ،درف هب رصحنم یکیزیف و ییایمیش دنیآرف و دشر یور رب تارذ ونان تارثا و تارذ ونان بذج رد یهدزاب نازیم .دوب وباتم یاه
رد کیل
( تسا توافتم ناهایگ Peralta-Videa et al. 2014
کیرحت هب رداق تارذ ونان هک اجنآ زا .)
هیوناث تیلوباتم دیلوت و لولس رد یعافد مسیناکم نآ زا ًاریخا ،دنتسه
رد روتیسیلا ناونع هب اه
طیحم ( تسا هدش هدافتسا تشک یاه Raei, 2012
.)
۲-۱۳ - هدش ماجنا تاقیقحت رب یرورم
۲-۱۳-۱ - نهآ تارذ ونان کرحم ریثأت
شرازگ زا یخرب اه
( تسا هدوب ناهایگ دشر رب تارذ ونان زا هدافتسا تبثم تارثا رگنایب Asli
and Neumann, 2009; Raliya et al. 2015 .)
مه ناشن تاشرازگ زا رگید یضعب نینچ هدنهد
( تسا تارذ ونان روضح رد ناهایگ دشر شهاک Rastogi et al. 2017
.)
ات مزیناکم نونک هدش هتخانش ًلاماک یاه
هرابرد یا فلتخم ناهایگ دشر رب تارذ ونان تارثا ی
و هرذ ونان عون هب یدایز یگتسب ناهایگ دشر رب تارذ ونان ضقانتم ًاضعب تارثا و تسا هدشن حرطم طیارش ،یسررب دروم هایگ ،تارذ ونان هزادنا و تظلغ ،هایگ تشک طیحم یامد و pH
نازیم بذج
شخب رد تارذ ونان ونان ندوزفا یگنوگچ نینچمه و هشیر و هقاس ،گرب دننام ناهایگ فلتخم یاه
هناوج طیحم هب تارذ ( دراد ناهایگ دشر و ینز
Rastogi et al. 2017; Siddiqi and Husen,
۳۴ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
.)2017 هک تسا هداد ناشن ،ناهایگ رب تارذ ونان ریثأت هنیمز رد هتفرگ ماجنا تاقیقحت زا شیب هچنآ
مسیناکم ،تسا رثؤم تارذ ونان روضح رد هایگ درکلمع رب یلماع ره زا تارذ ونان روبع یاه
یم یلولس هراوید و یلولس یاهءاشغ تارذ ونان نیا زا یضعب هکیروطب .دشاب
و رذب یلولس هراوید زا
یم روبع یتحار هب هشیر أت رذب درکلمع و هشیر قیرط زا هایگ درکلمع رب و دننک
یم ریث دنراذگ
( Nevius et al. 2012 .)
هسیاقم و یسررب روظنم هب یشهوژپ رد رد نهآ دیسکا ونان و نهآ یلومعم دیسکا ییاراک
دیسکا ونان هک تسا هدش شرازگ مدنگ رد نهآ و زنگنم ،سم ،یور ییاذغ رصانع تظلغ و بذج ینعم یرترب نهآ یلومعم دیسکا هب تبسن نهآ ( دراد یراد
Mazaherinia et al. 2010 .)
تظلغ رد نهآ تارذ ونان شیازفا ناحیر هایگ رد یاوتحم شیازفا ثعاب هدش هدافتسا یاه
لیفورلک ،a
( تسا هدش دیئونتراک وb Peyvandi et al. 2011
تارذ ونان هک تسا هدش شرازگ .)
( تسا هدش یگنرف هجوگ هایگ یدشر یاهرتماراپ شیازفا ثعاب نهآ دیسکا Shankramma et
al. 2016 .)
شرازگ نهآ دیسکا تارذ ونان روضح رثا رد ایوس درکلمع شیازفا رگید یشهوژپ رد
( تسا هدش Peralta-Videa et al. 2014
شیازفا ثعاب نهآ دیسکا تارذ ونان روضح نینچمه .)
زا سپ هکیروطب .تسا هدش جانفسا هایگ هقاس دشر ۴۵
زا شیب هقاس دشر ،زور ود
هنومن ربارب
ا هدوب دهاش ( تس
Innone et al. 2016 .)
هعلاطم رد یسکا تارذ ونان تارثا یسررب روظنم هب یا
د شرازگ ایوس تیفیک و درکلمع رب نهآ
لامعا اب هک تسا هدش فلتخم حوطس
رامیت ،دهاش( نهآ دیسکا تارذ ونان 2۵
/ ۰ ، ۷۵ / ۰ و ۱ مرگ
)رتیل رد تظلغ ۷۵ / ۰ و تسا هدش فلاغ و گرب فلاغ کشخ نزو شیازفا بجوم رتیل رد مرگ
تظلغ رد هناد درکلمع نیرتلااب ۵
/ ۰ هناد درکلمع شیازفا هکیروطب تسا هدش لصاح رتیل رد مرگ
دهاش رامیت هب تبسن ۴۸
% ( تسا هدوب Sheykhbaglou et al. 2010
.)
تارذ ونان ،یشرازگ رد O3
Fe2
ازفا بجوم دشر شی
ماداب هایگ عافترا و هشیر ینیمز
رثا رد
تیلاعف میظنت یتنآ ینومروه و یمیزنآ یاه
( تسا هدش هایگ نادیسکا Shankramm et al.
هایگ هشیر رد نهآ بذج و زتنسوتف خرن شیازفا ثعاب نهآ دیسکا تارذ ونان روضح .)2016 هب هشیر زا تارذ ونان هک دنچره .تسا هدش هچبرت و ملک ،دنقردنغچ هدشن لقتنم ییاوه تمسق
-
( دنا Rui et al. 2016 .)
تارذ ونان زا هدافتسا O4
Fe3
تظلغ رد یاه
۳۰ ، ۱۰۰ و ۵۰۰ هایگ دشر طیحم رد ما یپ یپ
تسا هتفرگن تروص هقاس هب نهآ بذج اما ،تسا هدش هشیر دشر شیازفا ثعاب مویلیل و ودک ( Hu et al. 2017 .)
ریثأت یسررب روظنم هب هک یشهوژپ رد و هراسخاش یرووآرپ رب تشک طیحم نهآ عون
Title and Author:
Investigation on Effects of Iron Nanoparticles and Salicylic acid on Regeneration and Secondary Metabolites of Valeriana officinalis Under In vitro Conditions/ Roghayeh Gholizadeh Baghrabad Supervisor:
Advisor:
Mousa Torabi Giglou
Esmaiel Chamani, Rasoul Heydarnezhad Graduation date: 2020/2/10
Number of pages: 82 Abstract
Research Aim: Valeriana officinalis has many uses in the field of medicine due to its valuable ingredients. It seems to be useful to use in vitro cultivation technique to reproduce it. Among the new technologies, nanotechnology plays an important role in agriculture.
Research method: The experiment was performed in factorial as a completely randomized design in 5 replications. In this experiment, salicylic acid was used as one of the factors with 0, 40, 80 and 120 concentrations and Iron nanoparticles as the other factor with 0, 50 and 100 concentrations.
Morphological traits measured to investigate the effect of stimuli included regeneration percentage, fresh weight, number of roots, root length, leaf area, number of leaves, height and chlorophyll content. Phenol and flavonoid levels were also evaluated as secondary plant metabolites.
Findings: The results showed that the simultaneous use of iron nanoparticles and salicylic acid had a significant effect on fresh weight, plant height, leaf area, number of roots, root length, chlorophyll a and total chlorophyll at 1%
probability level. The highest total fresh weight (1/91 g), number of leaves (14/6), chlorophyll a (6/83 mg/g) and total chlorophyll (8/75 mg/g) Treatment of 100 μmol of iron nanoparticles and 120 μmol of salicylic acid were obtained. The results also showed that the highest height (8/04 cm), root number (5/46), and chlorophyll b (2/23 mg/g fresh weight) were obtained in the treatment of 100 μmol iron nano particle and 80 μm salicylic acid . The results of analysis of variance showed that the interaction of these two stimuli on the level of secondary metabolites was significant. Based on the comparison of the mean data, the highest amount of phenol (98/81 mg/g) was obtained from the concentration of 100 μmol of iron nanoparticles combined with 120 μmol of salicylic acid.
Conclusion: In this study, simultaneous use of Iron nanoparticles and salicylic acid was effective on the growth and production of secondary metabolites in Valeriana officinalis.
Keywords: In vitro Culture, Iron Nanoparticles, Salicylic acid, Valeriana officinalis
۳۶ لبنس رب کیلیسیلاس دیسا و نهآ تارذ ونان ریثأت
بیطلا
University of Mohaghegh Ardabili
Faculty of Agricultural Science and Natural Resources Department of Horticultural Science and Landscape Engineering
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc. in Medicinal Plants
Subject:
Investigation on Effects of Iron Nanoparticles and Salicylic acid on Regeneration and Secondary Metabolites of Valeriana officinalis
Under In vitro Conditions
By:
Roghayeh Gholizadeh Baghrabad
Supervisor:
Mousa Torabi Giglou
Advisor:
Esmaeil Chamani Rasoul Heydarnezhad
