A Review of Jurisprudential Strategy of Promotion of Good and Prevention of Evil in Reducing Social Injuries; Focusing on Solutions
to Revive and Promote this Divine Duty
Thorayya Qanbari Kermanshahi1, Seyyed Mohammad Shafi'i Darabi (Mazandarani)2, 'Alireza 'Asgari2
1. Ph.D Student, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran 2. Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law,
Faculty of Theology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
(Received: February 7, 2021; Accepted: August 29, 2021)
Abstract
The purpose of the religion of Islam is to provide the human’s prosperity in this world and the hereafter. Therefore, Allah has provided the human with necessary commands in all areas. If each of these orders and laws are properly and fully implemented, it will lead to the reduction of social injuries. Since promotion of good and prevention of evil set the ground for healthy social education, it is an effective mechanism in preventing social injuries through creating a sense of authority in various social ties. In addition it creates a general sensitivity against sin and prevents deviation. Therefore, many social injuries are spread across the society because these two religious obligations are neglected and the different classes of people feel indifferent and irresponsible against social injuries. This paper, while investigating the role of promotion of good and prevention of evil as a jurisprudential strategy in reducing social injuries, discusses a number of solutions to promote and restore these two divine duties in the community.
This study aims at identifying the effect of these two religious obligations in reducing social injuries which will lead to their practicing and promotion. As a result, the abnormalities and deviations in the society will fade and disappear. This research uses descriptive-analytical method and library study to collect data.
Keywords: Promotion of Good and Prevention of Evil, Indifference, Responsibility, Jurisprudence, Social Injuries.
Corresponding Author, Email: [email protected]
Jurisprudential Researches https:// journals.ut.ac.ir/
Vol. 18, No. 2, Summer 2022 Print ISSN: 2423-6942
Manuscript Type: Research Article Online ISSN: 2423-6934
DOI: 10.22059/jorr.2021.318554.1009031
بیسآ شهاک رد رکنم زا یهن و فورعم هب رما یهقف دربهار یسررب یاه
جا یهلا ۀضیرف نیا جیورت و ایحا یاهراکهار رب دیکأت اب یعامت
یهاشنامرک یربنق ایرث
3
،*
( یباراد یعیفش دمحم دیس نارادنزام
ی
2) یرگسع اضریلع ،
2
1 وجشناد . ی رتکد ی
، دکشناد ۀ هلا ی تا نابم و هقف ی ملاسا قوقح ی
، ملاسا دازآ هاگشناد ی
ا،مق ی نار
2 داتسا . ی
،را دکشناد ۀ هلا ی تا نابم و هقف ی ملاسا قوقح ی
، ملاسا دازآ هاگشناد ی
ا ،مق ی نار
( :تفایرد خیرات 11
/ 11 / 1911 :شریذپ خیرات ؛ 50
/ 56 / 1055 )
هدیكچ
ملاسا نیبم نید فده مأت
ی ن ترخآ و ایند تداعس ناسنا
تسا ادخ نیاربانب ، هبنیمز ۀبله رد دوبصقم نبیا هب ندیسر یارب دنو
ابه
نیناوق و اهروتسد نیا زا کیره هچنانچ و ،تسا هداد رارق ناسنا رایتخا رد ار مزلا یاهروتسد هب
روط هبعماج رد ابماک و حیحبص
یسآ شهاک جوم اتسار ناله رد ،دوش ارجا و هنیداهن یم یعالتجا یاه
یبهن و فوربعم هبب ربما هبک ابجنآ زا .دوش ،ربکنم زا
مز ی هن زاس سح داجیا اب ،تسا یعالتجا ملاس تیبرت لوئسم
ی ت ذپ ی ر یسآ زا یریگشیپ رد ،یعالتجا فلتخم یاهدنویپ رد ی یابه
یلن هزاجا ،دراد هانگ ربارب رد هک یمولع تیساسح اب زین و تسا رثؤم یعالتجا دارفا دهد
هابت راچد نبیازا .دنوش ی زا یرایبسب ور
یسآ ب یعالتجا یاه ادیپ جاور هعماج رد ایلد نیا ه
م ی دنک یم لوفغم جاو ود نیا هک رببارب رد مدربم فبلتخم رابشقا و دننام
یسآ یب ساسحا یعالتجا یاه یب و یتوافت
یتیلوئسم م ی دننک ربکنم زا یبهن و فوربعم هبب رما شقن یسررب نلض هلاقم نیا رد .
هب یسآ شهاک رد یهقف دربهار ناونع کهار ،یعالتجا یاه
هبئارا هبعماج رد یبهلا ۀبضیرف ود نبیا یابیحا و جیورت یارب ییاهرا
م ی دوش یسآ شهاک رد یهلا جاو ود نیا رثا هک تسا نیا فده . ابلع ببس هلئبسم نیبله و دوش هدناسانش یعالتجا یاه
هعماج رد نآ شرتسگ و ندرک م
ی دوش یراجنهان هجیتن رد ، یورجک و اه
یم وحم و نرلک هعماج رد اه .دوش
روبظنم نبیا یاربب
قیرط زا و یلیلحت یفیصوت شور زا علج
روآ تاعلاطا ی هب
تروص هناخباتک ا ی هرهب رادرب تسا هدش ی .
یدیلک ناگژاو
یسآ ،رکنم زا یهن و فورعم هب رما ،یعالتجا یاه ب
ی توافت ،هقف ،ی لوئسم ی ت ذپ ی ر ی .
م هدنسیون * :لوئس
Email: [email protected]
حفص تا 611 - 010 )یشهوژپ هلاقم(
1 . همدقم رکنم زا یهن و فورعم هب رما همدقم
زاس هعماج ا اس ی یبسآ زا یریگشیپ رد رثؤم و مل یابه
ناشن دوخ زا هانگ و مرج ربارب رد هک یشنکاو هب هجوت اب و تسا یعالتجا بم
ی دبهد عنابم ،
قوس پی اد ندرک دارفا هب وس یب و یورجک ی یرابودبنب
بم ی وبش د تبیلباق نبیا ابب نیبنچله ،
هب یتقو ،دراد هک ییارجا و شبمارآ جوم ،دوش لالعا حیحص وحن
مأبت ی ن قوبقح یبساسا
مدرم م ی دوش نآ وربگ رد مدربم تحلبصم هبک ییاهراتفر و لالعا مالت رد فورعم هکارچ ،
داسف هک ییاهراک مالت رد زین رکنم و تسا ،دراد رارق سآ و
ی اه ،دراد یپ رد ار یعالتجا ی
.تسا هتفرگ رارق ازا
ی ن ور ،دوبش هتبشاذگ ارجا هب یهلا مهم ۀضیرف ود نیا هعماج رد هاگره
ارفا یلو و گربم ،دبننکن تیلوئبسم سابسحا ربیطخ ربما ود نیا هب ندرک الع هب تبسن د
.دوب دهاوخ یلتح هعماج نآ طوقس زا رکنم زا یهن و فورعم هب رما مهم
رت ی ن هوبلج زا و ملاسا ضیارف نیرتدماراک و یابه
یم وسحم نید رد ،یعالتجا ۀدنشخرد و ینارون یبهقف دربهار نیا حیحص یارجا و دوش
رتسگ بس دبسافم زا داربفا حلابصا و تاربکنم زا یرادزاب و هعماج رد ینید تافورعم ش
یم ناموصعم ۀریس و میرک نارق تایآ قبط .دوش )ع(
نیرتهب مهم و رت ی ن حلاصا یارب راکهار
یسآ و طاطحنا زا هعماج نیبب رد یبهلا ۀبضیرف ود نبیا هب الع و شزومآ یعالتجا یاه
عالتجا دارفا نیازا .تسا
یرورض ور نتشاد یارب تسا
هعماج ا و مرج زا رود هب و نزاوتم ی
مالت هب یهلا ضیف و ریخ ندیشخب میلعت زین و هانگ ناسنا
اه شیامرف هب تبسن هک یهلا یاه
هبب و تبسا هدربک نابعذا ،هدربک نیلبضت ترخآ و ایند رد ار رشب تحلصم هراوله روبظنم
هب ندیسر هعماج
ا ا اناله هک یوبن ثاریم نیا زا ملاس ی ،تبسا رکنم زا یهن و فورعم هب رم
هعماج یهورگ و یمولع تراظن دراوم یخرب و یدرف تراظن داجیا اب نیاربانب .تسج هرهب ندرک ادیپ قوس زا تلس هب
یم ظفح اطخ هار .دوش
نبیا هبب یبهقف عبابنم و ابیلحت و یوابکاو قبیرط زا ات تسا هدش یعس راتشون نیا رد شسرپ :هک میهد خساپ اه
اهراکهار یسآ شهاک رد هضیرف ود نیا جیورت و ایحا ی
؟تسیچ یعالتجا یاه
2 ركنم زا یهن و فورعم هب رما موهفم . نبیا اما ،دراد یحلاطصا و یوغل یانعم ود ناگۀاو ریاس دننام رکنم زا یهن و فورعم هب رما
.دنتسین رود مه زا نآ یحلاطصا و یوغل یانعم ود 2 . 3 . یوغل یانعم زا تغل رد فورعم )رکنم دض( فرع ۀدام
انعم هب زیچ ره ی دنسپ
ی هد ا نآ سبفن هک ،تسا ی
ار م ی دسانش سنا نآ هب و م
ی گ ی در یم شمارآ و ،یناهفصا غار( دبای
1012 ج ،ق 2 : 010 و )
دنیابشوخان و ماربح و درالبشب تبشز ار نآ سبفن هک یرما ره ینعی فورعم فلاخ رکنم ار نآ نسح هک تسا یراک ره مسا فورعم .دنادب نآ ربکنم و دبهد صیخشت عرش و اقع
راکنا ار نآ عرش و اقع هک تسا م
ی ،یگیبدلو( دنک 1916
ج ، 0 : 910 .)
2 . 2 . یحلاطصا یانعم
راک ره فورعم دنسپ
ی هد ا نوزفا هک تسا ی دوبخ ابی هبک ،دبشاب دئاز فصو یاراد یبوخ رب
ماجنا ییالنهار نآ هب ای دسانشب ار نآ هدنهد و تشز راک رکنم و دننک شا
هک تسا یدنسپان
ماجنا دوخ ای ،هناگی یوقت( دوش هتخانش نارگید قیرط زا ای دسانشب ار نآ هدنهد
1966 .)
هتسباو نهرف هب فورعم و رکنم هک اجنآ زا تسا
ار نآ مه اقع ، م
ی دبسانش یبخرب یبنعی ،
رد تارکنم له
ۀ نهرف اه فورعم یخرب و دنرکنم بنهرف ۀبله رد ابه
وبسحم فوربعم ابه
م ی دنوش هبب ،تخانبش عربش قیرط زا دیاب ار رکنم زا یهن و فورعم هب رما قیداصم زا یخرب اما .
مابجنا ار ربکنم قیداصم زا یخرب هک یناسک ایلد نیله بم
ی دبنهد کربت ار تابفورعم یبخرب و
م ی دننک یچیپرس زین تجاجل یور زا و هدرکن یهاتوک زین نآ تخانش رد و ن
یبل ربصاق ابت دبننک
یپ رد ،دنوش هتخانش دنروذعم دنوادخ هاگش
( اپلگ ی ناگ ی : 60 .) ، یناگیاپلگ یفاص(
1915 : 60 )
3 . موهفم سآ ی ب سانش ی عامتجا ی
سآ ی سانش ۀشیر تخانش و هعلاطم :ی ب
ی لظن ی اه یسآ و اهراجنهان ، ،یرابکیب دبننام ییابه
هویش و الع اب هارله ،...و یشکدوخ ،رقف طیاربش ۀبعلاطم زین و اهنآ نامرد و یریگشیپ یاه
بی هنوگرال یناماسبان و ،هدوتس( تسا یعالتجا یاه
1919 : 10 - 10 .)
3 . 1 . بیسآ موهفم یعامتجا یاه
یم قلاطا یعالتجا و یدرف الع عون ره هب دبعاوق و یبقلاخا لوصا وچراچ رد هک دوش
و یلسر الع ،ماع غ
ی لسرر احم ،هعماج ی لاعف
ی ت رارق نارگشاکنک لن
ی گ ی در اب هجیتن رد و
ینوناق عنم یعالتجا حبق و
هبور ور م ی وش د ،هدوتس(
1919 : 10 .)
4 هب للع . بیسآ ۀدنروآدوجو هقف رظنم زا یعامتجا یاه
میرک نآرق ناگداتسرف و
یسآ داح تفآ یهلا هب ار یعالتجا یاه
بی تاربک روآدا
ی هدربک و
یسآ نیا اب هلباقم یارب تسایس زین تافارحنا و اه
نایب ار ییاه هدربک
دبنا نبیا رد . تلبسق
یسآ الع و اه هب
دوجو یم نایب نآ ۀدنروآ هب .دوش
یبسآ یلک روط جنبپ رد یعابلتجا یابه
روحم هتسد دنب ی هدش دنا :
1 ،یناج تینما مدع . 2
،یگداوناخ و یعالتجا یاهدنویپ رد تینما مدع . 9
تبینما مدع .
،ییاضق 0 و یناور تینما مدع . 0
.یداصتقا تینما مدع .
ا مدع بحبم رد دنوادخ ،ابتق زا یهن ،اوران متس و ملظ نوچله یدراوم هب یناج تینم
نادنزرف اتق ،صاصق رد فارسا مدع ،ماقتنا ماقم رد و قحان هب اتق هب
ربقف زا سربت سس
هدرک نایب ...و دننام ،دنا
« هداببعب نابک هبنا ردبقی و ءاشی نلل قزرلا طسبی مکدلاوا اولتقت لاو
ما هیشخ مکدلاوا اولتقت لاو * اریبخ و* اربیبک ابئطخ ناک مهلتق نا مکایا و مهقزرن نحن قلا
نبم و قحلاب لاا للها مرح یتلا سفنلا اولتقت لا و * لایبس ءاس و هشحاف ناک هنا انزلا اوبرقت لا میب زا ار ناتنادنزرف ؛اروصنم ناک هنا اتقلا یف فرسی لاف اناطلس هیلول انلعج دقف امولظم اتق نانآ هب ام ،دیشکن یتسدگنت یزور الش و
م ی هد ی م ی ، ق ی
ًان و * تسا گرزب یهانگ نانآ نتشک
ار شنتبشک ادبخ هبک یبسک و * تسا دب یهار و تشز رایسب یراک هک دیوشن انز کیدزن )قحابن هبب و( مولظم سک ره و ،دیشکن قح هب ءزج )هداهن تمرح شناج هب و( هدرک مارح هید یهاوخنوخ تهج( اتاق رب یطلست شثراو یارب ،دوش هتشک رارق )وفع و
هداد ا ی م سبپ ،
نتشک رد دیابن لوتقم ثراو ز
ی هدا ور و هبید نوچ یتسرد و حیحص نیناوق اب( وا اریز ،دنک ی
تسا هتفرگ رارق تیالح دروم )صاصق »
/ءارسا(
99 - 91 نیا یارب و ،) تازاجم لالعا هنوگ
یناج تینما یلااب تیلها هب هجوت اب هدنسیون رظن زا .تسا هتفرگ رظن رد تخس دربف یارب
تبینما ساسحا ناسنا رگا و تسا ناسنا ۀغدغد نیتسخن یناج تینما تفگ دیاب ،عالتجا و ناج ،دنکن ی لن
ی دناوت هزیگنا و اهزاین زا تینما .دهد ماجنا یمادقا چیه نابسنا یبساسا یابه
هب رالش م ی دور هب ، یروط نیبب زا نابسنا رطابخ شبمارآ نآ لاوز اب هک بم
ی دور ،شیوبشت و
ارطضا ار نآ یاج یمارآان و
م ی گ ی در یناج تینما ، ز
ی انبر ۀبمدقم و هعماج و درف تایح ی
وسحم هعماج دارفا رد یونعم و یدام یاقترا و هافر و دشر م
ی دوش ندش عفترم نیاربانب ،
یسآ زا یرایسب ورگ رد یعالتجا یاه
مأت ی ن نیبله هبب ،تبسا هبعماج و درف یناج تینما
ناج ظفح و یناج تینما ایلد ناسنا
میربک نآربق رد دبنوادخ و تبسا تینما مهم داعبا زا ،
هجوت و ی هژ ا .تسا هدرک عوضوم نیا هب ی یم میسقت هتسد هس هب بحبم نیا رد متس و ملظ :دوش
1 یعوبن ،دبنزب ربس ناسنا زا هک ار یهانگ ره و یلوا کرت ره میرک نآرق :دوخ هب ملظ .
هنولن یارب .تسا هدرک یقلت متس و ملظ
« ر لااق ابنلحرت و ابنل رفغت مل نا و انسفنا انللظ انب
ینامز ؛نیرساخلا نم ننوکنل مدآ ترضح هک
)ع(
تبخرد زا و دبندولن یبلوا کربت اوبح و
هعونلم ا دبندولن لوابنت دوب هدش نآ زا یرود هب رما هک ی ًاروبف
لابعتم دبنوادخ هابگرد هبب
دندرک رافغتسا یدرک متس نتشیوخ هب ام اراگدرورپ دنتشاد راهظا و
هبب و یشخبن ارام رگا و م
زا ینکن محر ام ز
ی نا ناراک ی م » /فارعا(
29 درف هدنسیون رظن زا .) لن
ی دبناوت ۀبناهب هبب ای
هبکن
قوقح ،تسا شدوخ هب طوبرم شدوخ ائاسم صخش
ی شا و دراذگب اپ ریز ار راک ره
هک ی
ب ندناسر یسآ دننام ،دنک دراو هبرض دوخ حور و مسج هب و دهد ماجنا دراد تسود ندب ه
.هریغ و تلعن نارفک ،دوخ 2 میرک نآرق رد لاعتم دنوادخ :تادوجوم ریاس و مدرم هب ملظ . هرابرد
هبب ملظ عون نیا
هورگ هراشا یدایز یاه هدومرف
دنا اهنآ ۀللج زا ؛ م
ی ناوت دودبح زا نازوابجتم و ناکربشم هب
دننام ،درک هراشا یهلا
« سحاب حیرست وا فورعلب کاسماف ناترم قلاطلا نا مکل احی لا و نا
لابف للها دودح الیقی لاا متفخ ناف للها دودح الیقی لاا افاخی نا لاا ائیش نهولتیتآ الم اوذخات مبه کبئلواف للها دودح دعتی نم و اهودتعت لاف للها دودح کلت هب تدتفا الیف الهیلع حانج رد و( تسا هبترم ود )دراد تشگزاب و عوجر هک یقلاط( قلاط ؛نوللاظلا دبیاب )هببترم ربه
هب روط ار دوخ رسله هتسیاش رادهگن
و( دزابس ابهر ار وا یکین اب ای ،)دیالن یتشآ و( دنک ی
اهنآ هب هچنآ زا یزیچ هک تسین للاح الش یارب و .)دوش ادج وا زا هداد
ا بی د ،دبیریگب سبپ
لا دودبح هبک دیسرتب رگا .دنرادن اپ رب ار یهلا دودح هک دنسرتب ،رسله ود هکنیا رگم ار یبه
( دزادرپب یضوع و هیدف ،نز هک تسین اهنآ یارب یعنام ،دننکن تیاعر قلاط و
ابهنیا .)دریگب
تسا رگلتس ،دنک زواجت نآ زا سک ره و دینکن زواجت نآ زا ،تسا یهلا یاهزرم و دودح »
/هرقب(
221 هدنسبون رظن هب .) م
ی ناوت نینچ طابنتسا هراوله یرشب عماوج رد هک درک هدع
ا ی
قح هب شیاسآ و یدازآ لس هعماج تاقبط زا و هدرک زواجت نارگید قو بم
ی دبننک عفابنم و
یبم مدبقم زبیچ ربه ربب ،ربفن نارازه یدوبان لابق رد دنچره ار شیوخ ببس ابهنآ ؛دبنراد
یعیبط قح زا نارگید تیمورحم ناش
م ی نوش د هورگ نیا . هچرگا
مکابح مبظن ،دنشاب مه مک
مهرب ار هعماج رب م
ی دننز آ زا ات اگ دولآ هتبلا ،دنریگب یهام هب
سانت توابفت ،دارفا ییابه
ای عیاض ار رهش کی ای هداوناخ کی ای رفن کی قوقح یضعب لاثم یارب .تسه هورگ رد زین رب شیوخ عفن هب م
ی دنراد ار ناهج کی مظن مه یخرب و ب
ر مه م ی ر ی دنز و یگراوآ بس و
نویلیم گرم ناسنا اه
م ی دنوش نوچ نیاربانب . ،تبسا هدربک نیعم ار اهزرم و دودح دنوادخ
دارفا لن ی دنناوت زوابجت یبهلا دودبح هب هچنانچ و دننکن تیاعر ار اهزرم نیا یهاو ۀناهب هب
یم تازاجم و هذخاؤم ،دننک یصخش روما ۀناهب هب دارفا هکنیا ای یناهج رابکتسا دننام .دنوش
نک ربعم دس ای دنزادنیب قبوعت هب ار عوجر ابرا راک جوم هک تسا یروما زا هله اهنیا ،دن
مدرم قوقح زا زواجت و نارگید هب ملظ م
ی وش د ماربتحا یبهلا نیناوبق هب دارفا رگا نیاربانب .
و دنراذگب و دح
یسآ زا یرایسب شهاک جوم ،دننکن ضقن ار یهلا دودح یعالتجا یاه
یم .دوش
9 تجاجل هب هک یتایآ :نید و لق هب ملظ . یذبکت و ناگدننک
یبهلا ناربمابیپ ناگدبننک
دننام ،دنراد هراشا
« و ؛نوللابظ مبه و اذبعلا مهذبخاف هوبذکف مهنم لوسر مه ءاج دقلو
هب ی ق ی ن هداتسرف ا سبپ دندرک یذکت ار وا اما دمآ ناشیارب ناشدوخ زا ی لابحرد
ی هبک ملابظ
تفرگ ورف اذع ار نانآ دندوب »
/احن(
119 هبب هبک یدارفا ناجنیا ایلحت قبط .) و بلق
ملظ دوخ نید بم
ی دبننک هبناهب ،تبجاجل ، بصعت تافبص یاراد ، ،یربیگ
برتربدوبخ ین
و ی
ک ی هن زوت رظن زا لق هب ملظ زا روظنم .دنتسه یهلا ناربمایپ و دنوادخ تایآ هب تبسن ی هدنب
مدع ناسنا سح و اقع و هفطاع لق هن تسا یتسود
هب ناونع ندبب رد یکیزیف وضع ناله
یدارفا نینچ .ناسنا نالیپ و دهع نداهن اپ ریز اب
یاه صوت ی ه دش تبشپ زا هکنیا ییوگ یهلا ۀ
رجنخ تیرشب هب م
ی دننز حلاس هک ییاهروشک دنناله ، یاه
علجراتشک دبیلوت ی
بم ی دبننک و
هب عون ار دوخ رهاظ ناشن زوسلد و تسود
م ی دنهد یبشحو و هدبنرد یوبخ نطابب رد یلو ،
هب هجوت اب .دنراد هتسد
دنب ی اه روکذم ی هتکن نیا
هب بوبخ یبم تبفایرد ی تافبص هبک دوبش
هب بس هدشدای مه
یسآ داجیا و هعماج رد یگتخیر یعالتجا یاه
م ی وش د .
یسآ عاونا زا دروم نیمود دبنویپ رد تبینما نتبشادن یعابلتجا یاه
و یعابلتجا یابه
یبم هداونابخ نوربیب و نورد ماجبسنا رد هبشدخ ببس هبک یلماوع .تسا یگداوناخ دوبش
ترابع ا دن :زا ب ی تلادع دننام ...و تسیاشان راتفگ ،محر عطق ،ی
« ییل ییتلا اولوقی یلابعل یق و
انیبم اودع ناسنلال ناک ناطیشلا نا هنیب غزنی ناطیشلا نانسحا ار ینخبس :وبگب مناگدنب هب و ؛
هب( نانآ نایم ناطیش اریز ؛دنیوگب ،تسا رتوکین هک و تشز نانخس بس
ب ی قبطنم ینلبشد )
عازن و م ی دنکفا تسا راکشآ ینلشد ناسنا یارب هراوله ناطیش اریز ، »
/ءارسا(
09 ربظن زا .)
یسآ ماسقا زا مسق نیا هدنسیون تاناویح یگدنز و ناسنا تایح زیالت بس یعالتجا یاه
،تسا هکارچ م رد ی نا تاناویح هن
اهنت دوبجو یناسنا تایح اکش هب تاساسحا و تایقلاخا
رطرب یارب اهنآ هکلب ،درادن ف
ندرک ارغ ی ض هدافتبسا تبسردان ای تسرد یشور ره زا دوخ
م ی دننک یگدنز رد اما ،)اقب یارب عزانت(
ناسنا تبساه فبطاوع و تابیقلاخا هبب هبجوت هبک
تبحت دوبخ عونله یتحاران ندید اب یمدآ و دراد دوجو یتسودعون ثأبت
ی ر راربق بم ی گ بی در ،
نیازا نوچله یلالعا هعماج دارفا هچنانچ ور ب
ی تلادع
،ی دهد ماجنا تسیاشان راتفگ ،رخسلت
شیبب یناوبیح نطابب رد و نابسنا هیبش رهاظ رد ،دوش دوخ ناعونله ریاس شجنر بس و هداوناخ نوچ یفرط زا .دوب دنهاوخن مهم
رت ی ن زا شیبپ داربفا و تبسا یعابلتجا یابهداهن
ریاس اب میقتسم طابترا هورگ
اه نامزاس و یگتبسباو و کرتبشم یاهدبنویپ ،هبعماج یابه
هبب
هبرجت داهن نیا رد ار رگیدکی م
ی دننک رد مزلا تبینما زا یگداونابخ طیحم رد دارفا هچنانچ .
ایدببت هعماج رد یناور و یتیصخش ظاحل زا ملاس یدارفا هب ،دنشاب رادروخرب ناشیاهدنویپ
م ی وش دن هب و یسآ نازیم ،عوضوم نیا عبت تأشن هک یعالتجا یاه
،طبلغ تبیبرت زا هبتفرگ
اقح ۀدقع شهاک ،تسا هدوب یگداوناخ نماان طیحم نآ بس هک هریغ و تر
م ی ی دبا .
هعماج رد ییاضق تینما مدع دروم نیموس تسا
. زا تبیلها زا ییابضق تبینما هک اجنآ
نیازا ،تسا رادروخرب ییازسب هبب ابی دوبش هتفرگ هدیدان عوضوم نیا رگا ور
لابلعا یتبسرد
دوخ قوقح زا دارفا ،دوشن دنهاوخن رادروخرب
هبب مابهتا ضربعم رد ار دوبخ هشیله و دوب
یلالعا م ی ب ی دنن نآ کترم هک هدشن
دبنا نابشقوقح هبب زوابجت تروبص رد ابی بلن
ی دبنناوت
رابتفر تلادبع هب مکاحم رد و دننک یهاوخداد بلن
ی دوبش ؛ ًلامابک نیبنچ هبک تبسا حبضاو
هعماج ا میربک نآربق رد دبنوادخ .دیسر دهاوخن شمارآ و تداعس هب ی بم
ی امرف بی د :
« للها نا
ابلعن للها نا لدبعلاب اولکحت نا سانلا نیب متلکح اذا و اهلها یلا تاناملاا اودوت نا مکرمای اریصب اعیلس ناک للها نا هب مظعی
؛ یبم نابمرف البش هبب دبنوادخ هبک دبهد
تبناما ابه هبب ار
و دیهدب ناشنابحاص ماگنه
ی هک یرواد مدرم نایم م
ی نک ی د ،دبنوادخ دبینک یرواد تلادع هب ،
ا یم الش هب یبوخ یاهزردن تبسانیب و اونبش ،دنوادخ دهد
» /ءابسن(
01 هدنبسیون ربظن زا .)
دابجیا ببس نآ وچرابچ رد هبک تسا ییاضق تلادع هب ندیسر ،ییاضق تینما زا فده ییاضق ماظن و نوناق هب نادنورهش دالتعا سح م
ی وش د ینامز . هبعماج رد ییابضق تبینما هک
،ناج ،تیثیح ،دشاب هتشاد دوجو تبیالح رد صاخبشا یوبنعم و یدام روما یمالت و لام
ضرعت زا نوصم و نوناق م
ی دنام و نیلبضت رد تینما ساسحا و رطاخ یگدوسآ رد دارفا و
یدازآ و قوقح قاقحا یگدنز دوخ یاه
م ی دننک و مأت ی ن تبموکح ۀدبهع ربب یبتینما نینچ
نینچ رد و تسا هعماج
ا یسآ نازیم ی یریگلشچ شهاک یعالتجا یاه
.تفای دهاوخ
هبللج زا ؛تبسا هدبش حربطم یدراوبم میربک نآربق رد یبناور تینما مدع عوضوم رد ،رخسلت ع ی وج هنیمز نینچ رد میرک نآرق قطنم ...و تشز اقلا ،یی هبک تبسا نبیا ییاه
ار هلیبق و داژن و نر رد توافت سو
ی هل ا رگیدکی رتهب تخانش یارب ی بم
ی دبناد یلمابع هبن ،
رپداژن و رخسلت یارب نانچله ،یشورفرخف و یتس
تبشز ابقلا زا هدافتبسا یارب ییاج هک
سپ دارفا اریز ،تسین زا
هعماج نورد ناشنالیا راربق ییاه
بم ی گ ی دبنر ابت هبطبار ا ی هبناردارب
ۀیآ هللج زا .دنشاب هتشاد 11
هک تارجح ۀروس م
ی امرف ی د
« : نم موق رصیلا اونمآ نیالا اهیا ای
و هنم اریخ اونوکی نا یسع موق کسفنا اوزملت لا و نهنم اریخ نکی نا یسع ُاسن نم ُاسن لا
نوملایظلا یل کیئلوای بتب ل نم و نامیلاا دعب قوسفلا سلاا سئب اقللااب اوزبانت لا و یا ؛
نالیا هک یناسک هدروآ
ا ی د دبننک هرخسم ار یرگید هورگ الش نانز و نادرم زا یهورگ دیابن ،
دنشاب رتهب اهنیا زا نانآ دیاش و نعط دروم ار رگیدکی و
ع ی وج ابقلا ابب و دیهدن رارق یی
مابن نالیا زا سپ یسک رب هک تسا دب رایسب ،دینکن دای ار رگیدکی دنسپان و تشز مآرفک
بی ز
دراذگب » /هزله(
2 .) ناله روط نیبنچ مابجنا دبنوادخ روکذم دراوم مالت رد ،دش هدهاشم هک
یهن نیا رگا هک تسا هدرک یهن ار یلالعا یاه
ادبیپ جیورت و دریگ تروص هعماج رد ینآرق
ناسنا ،دنک دابلتعا عوبضوم هبعماج نآ رد و دوبب دبنهاوخن رادروبخرب یناور تینما زا اه
و
رح ی م یاهدادعتبسا و تبیقلاخ هدنسیون رظن زا .دش دهاوخ یساسا شلاچ راچد یصوصخ
افوکش یناور تینما ۀیاس رد ناسنا م
ی دوش هلا یاوقت ۀیاس رد ناسنا رگا . و دبنک تبکرح ی
لالعا اب حوطبس مابلت رد و دزابسن مهاربف ار یبسک یتحاران و رازآ تابجوم دوخ راتفر و
ادیپ تسد یعقاو تینما هب هراوله ،دنیبب دوخ لالعا رب رظان و دهاش ار ادخ یگدنز م
ی دبنک
یم ییاهر نزح و فوخ هنوگ ره زا ناسنا هک تسا یهلا نما ۀیاس رد و ربگا نیاربابنب .دبای
فا یبب تابصعت ،صرح نوچله یضیارغ یصخش ۀبنج زا دار ار ...و تدابسح ،مبشخ ،ابج
و یبصخش میربح ظبفح ۀلئبسم هب تیلکاح زین یعالتجا ۀنیمز رد و دننک تیریدم دنناوتب ،دنک هجوت یدرف شزرا ناسنا
اه هناکت و یناور ینماان راچد زگره یبناور یابه
بلن ی وبش دن ،
نیازا ره ور هعماج ا ب دهاوخب رگا ی تبینما تاببجوم دبیاب ،دبسرب یبنورد هافر و شیاسآ ه
یسآ شهاک بس نیا و دزاس ایهم ار یناور یعالتجا یاه
م ی دوش .
حربطم ار یدابیز بلاطم ملابسا نیببم نید تفگ دیاب یداصتقا تینما مدع عوضوم رد دننام ،تسا هدرک
« نوکت نا لاا اطابلاب مکنیب مکلاوما اولکات لا اونمآ نیذلا اهیا ای نبع هراجت
هدروآ نابلیا هک یناسک یا ؛الیحر مکب ناک للها نا مکسفنا اولتقت لا و مکنلضارت لاوبما دبیا
هکنآ رگم دیروخم اوران هب ار رگیدله دتسوداد
)هبتفرگ مابجنا( الش زا رگیدکی یضارت اب ی
تسا نابرهم الش اب هراوله ادخ اریز دیشکم ار ناتدوخ و دشاب »
/ءاسن(
21 بگا نیاربابنب .) ر
هب دولنهر هنلاداع تروص ،دوبشن لابلعا هعماج رد یداصتقا ائاسم صوصخ رد یهقف یاه
یتاقبط ۀلصاف بس نوزفازور
یم و اینغا طسوت مورحم رشق و دوش نادنلتورث
و تراسا هب
هتفرگ یگدرب م
ی دنوش ادیپ تدش متس و ملظ و م
ی دنک یدابصتقا تبینما هدنبسیون ربظن زا .
رد مدرم لاوما ینعی نما
تلود و دشاب تی اعر اب
ی ت و دبنک ذبخا تابیلام فابصنا و تلادع
ینابمز .دهد ماجنا ار یداصتقا روما هبک
هبعماج رد ،دبشاب هتبشادن دوبجو یدابصتقا تبینما
و دبیدرت سابسحا هشیله ای تشاد دنهاوخن ینانیلطا و دالتعا دوخ تلاماعم رد صاخشا گنابیب دوبخ راکتحا ۀلئسم رد لاثم یارب .دنراد یماکان ۀبنلاداع عبیزوت رد تیریدبم مدبع ر
یم نارگید ۀیامرس لواپچ هب مادقا نارکتحم و تسا سانجا نیازا ،دننک
تبینما هبچره و ور
یسآ تابجوم ،دشاب رتشیب هعماج رد یداصتقا ،ربقف ،یتاقبط ۀلصاف نوچله یعالتجا یاه
شهاک...و تقرس ،یشکدوخ م
ی ی دبا .
5 . ناكم ی مس ركنم زا یهن و فورعم هب رما بیسآ شهاک رد
یعامتجا یاه
ناله روط شور ،یتیبرت فلتخم تاکم رد هک هبئارا صاخشا تیبرت یارب ار ینوگانوگ یاه
یم شور زین ملاسا نیبم نید ،دنک نابسنا تیبرت یارب تنس و میرک نآرق رد یصاخ یاه
ابه
یم هئارا تیبرت هب فارطا ناهج و دوخ زا دارفا ندرک هاگآ اب ات دهد هله
ببناج ۀ نابشتیصخش
و دزادرپب هعماج
ا هبب ربما یبهقف دربهار .دنک داجیا نوناق و قح ،یربارب ،یردارب ساسارب ی
رکنم زا یهن و فورعم هب
ناونع حرطم ملاسا تیلکاح رد یناگله تراظن و لرتنک راکوزاس
اب تاحلاصا نیا و دزاس مکاح هعماج رد ار ینوریب و ینورد تاحلاصا دناوتب ات تسا هدش هجوت یبسآ شهاک و یریگشیپ رد رثؤم رایسب ملاسا یللع یاهراکهار هب یعابلتجا یابه
یعابلتجا و یدرف ۀفیظو لرتنک و تراظن ملاسا رظن زا .تسا هبب
ابسح بم ی آ بی د ۀفبسلف ،
و مبلظ و دادبتبسا هب هک تسا یشکرس و نایغط زا یریگولج ملاسا رد تراظن بب
ی تلادبع ی
ابلع ملاسا رد تراظن .دهد نایاپ هاگآ
هبنا ا نآ زا فدبه هبک تبسا ی ملابس
زابس طیبحم ی
،یگدنز خ ی هاوخر ابلکم ،ربکنم زا یبهن و فوربعم هبب ربما .تبسا یگدبنلاب و دبشر و ی
هضیرف نبیا ندوبب یعابلتجا رابنک رد میرک نآرق رد لغا و تسا تاکز و زالن نوچ ییاه
لوادتم هضیرف م
ی دنناد رب تراظن .دنزاس نشور ار نآ میلس ترطف ات عون ود
سا تراظن :ت
تیلکاح ینوریب تراظن رد .ینورد تراظن و ینوریب اهراکهار
رد هبعماج لرتنک یارب ار یی
رظن م ی گ ی در رما نیا ماجنا یارب ار ییاهداهن و سأت
ی س م ی دنک یابهداهن و سیبلپ داهن دننام ،
ترابظن عوبن نبیا هک تسا هداد ناشن هبرجت زورما هب ات هتشذگ زا اما .یتاعلاطا هبب
ابهنت یی
ن ل ی دناوت عون اما .دوش دارفا یراگتسر و حلاصا بس و دشاب یفاک و رثؤم تراظن و لرتنک
ترابظن عوبن نبیا .دراد هبجوت رببکا دابهج نابله ابی سفن حلاصا هب رتشیب ینورد تراظن عفترم ،دراد دوجو ینوریب تراظن رد هک ار یصیاقن م
ی دنک ، هکارچ ود هبب ینوریب تراظن رد
بببس ببسآ ی ذببپ ی ر دوببجو ی ناببکما هببکنآ یببکی ،دراد
تببسدله ناببیم ی تراببظن
هدببننک و
تراظن تراظن نینچله ؛دراد دوجو هدنوش و ترابهم ربثا رد دناوتب هدنوش
هببرجت ا رد هبک ی
ماقم دید زا ار عوضوم ،دراد دوخ درکللع تراظن
هدننک ینابمز .دبنک یفخم قابفتا نبیا هبک
م ی دتفا تراظن و یرف جوم ناگدنوش
تراظن ناگدبننک بم
ی دنوبش نابیالن تبیعقاو نبیا ،
م ی ددرگ زا رابهم ،دنک راهم ار دوخ سفن دناوتن شدوخ و دوشن تیبرت نورد زا ناسنا ات هک
نوریب هب و ی هژ ابب ،دنرادروخرب یدایز تاناکما زا هک ترهش و تورث و تردق نابحاص یارب
اماک تیقفوم هبور
ور تعیربش( دبش دهاوخن ،یهابنپ
1919 ابظن ییاببطابط هبملاع .) ار تر
ای ن هنوگ نایب هتشاد دنا
« : ناسنا لالعا رب یرشب نیناوق یبنورد روعبش ربب هبن دراد تراظن اه
،ناسنا ناهن تاساسحا لاحرد
ی هک تابساسحا و یهاوبخدوخ ،یبنورد روعبش زا ،فلاتبخا
هلشچرس یناهن م
ی گ ی در » ،یشرق(
1960 ینورد تراظن رب یدیکأت ،رما عقاو رد ناشیا رظن .)
ب ملاسا رد هک دابعبا ۀبله رد ار ترابظن دوبخ ربیگارف هاگن اب ملاسا .تسا ،هدش هجوت نآ ه
هب هعماج و درف قوقح زا ات تسا هداد رارق هجوت دروم .دنک تنایص هتسیاش وحن
هکنآ یارب لاح نارگلتس
دهاش ادخ دوخ لالعا رد هک یدارفا و بلن
ی ب ی دبنن هبعماج ربب
رما دنوشن مکاح هب
دیاب رکنم زا یهن و فورعم هب
ناونع مهم ربت ی ن ناکم ی مبس رابکب یترابظن
نبیا و دبهد ماجنا ار رکنم زا یهن و فورعم هب رما ات تسا فلکم یناللسم ره .دوش هتفرگ هب دودحم و رصحنم هضیرف صاخ دارفا
ار نالکاح یتح و هعماج حوطس هله هکلب ،تسین ی
رد مرب ی گ ی در ام تنس رد یهقف دربهار نیا .
ًابلاغ هب
"تروص حیصن نیللسم هلئا ت
"
هدبمآ
و تسا ناگرزب هرابرد بحب نآ ادآ و هویش ،تیلها حرطم یناوارف یاه
هدرک دنا شورس( .
،یتلاحم 1900
: 190 بحب نیا مهم رایسب هدیکچ ) و زابجم ناللبسم ربه هبک تبسا نآ ابه
هب رما هناصلاخ ار نالکاح هک تسا فلکم فورعم
هبضیرف نبیا و دبیالن ربکنم زا یبهن و
و دودحم زبین یلع ماما .تسا ناناللسم کیاکی قوقح زا هکلب ،تسین ناموکحم هب رصحنم
یم هیصوت رتشا کلام هب هلب زا ات دنک
نابرق وگ قح خلت نابز هک نانآ و دزیهرپب اه هب هنایوگ
راک
م ی دنرب ماما نینچله .دزاسن کیدزن دوخ هب ، هن
اهنت هیبصوت دوخ نارادنامرف هب بم
ی دبنک هبک
ار نارما نخس رابک نبیا رد مدقبشیپ دوبخ هکلب ،دنونشب هناریذپدقن
بم ی دوبش مدربم هبب و
م ی وگ ی د
« : منک اطخ هک منآ زا رترب هن نم هک دیتسیان زاب تلادع رد ندز یأر ای قح نتفگ زا
نم زا وا هک دنک تیافک سفن راک رد ارم ادخ هک رگم ،منلیا رد اطخ زا شیوخ راک رد هن و تبسا رتاناوت نمرب »
،یدیهبش(
ۀببطخ 216 ابصا مابما بیترت نبیا هبب .) ذبپاناطخ
ی ر و ی
ار مکاح تیموصعم لن
ی ذپ ی در ارف وا درکللع دقن هب ار ناگله و م
ی دبناوخ یبلع مابما . )ع(
نخبس دوبخ هابگیاج صوصخ رد ،تساطخ زا نوصم و موصعم دوخ هچرگا بم
ی وگ بی د و
رما و تیاده دنمزاین ،دریگ رارق تیرمآ ماقم رد سک ره هک تسا دقتعم ناربگید فورعم هب
یم هتشاذگ ینامز فارحنا نس نیتسخن و تسا ار دوخ مکاح هک دوش
بب ی ن بی زا هبب ربما زا
هیبصوت کبلام هب یور نیدب و دنادب نارگید طسوت فورعم بم
ی دبنک
« : ترابما هبک وبگم و
ی هتفا ما نامرف سپ . م
ی مهد تعاطا نم زا و م
ی دننک ۀیام راک نیا هک . س
ی ها لد نبید یهاببت و ی
ن و تلعن لاوز ندش کیدز
تساه » ۀمان ،یدیهش(
09 .)
رکنم زا یهن و فورعم هب رما هب
ناونع دربهار برت یت و ربیخ روبما هبب دارفا قیوشت هب ،ملاسا ی
تسردان یاهراک ماجنا زا تعنالم م
ی دزادرپ ربماوا قبط یعرش فیلاکت اب دروخرب رد یلوا اصا .
ناسنا و تسا یدبعت دروخرب دنوادخ هب
ناونع یم نامرف دوبعم هک ار هچره ادخ ۀدنب دبیاب ،دبهد
یهن هک هچره زا و دهد ماجنا م
ی دبنک
، دروبخرب رد یدربکیور نیبنچ .دزرو یراددوبخ ا ابب
بی ن
راربق یبنید تیبرت تحت دیاب دارفا ادتبا دربهار نیا رد .تسا یگدنب یافرۀ و قلع یایوگ دربهار یسک ره .دشاب یراج هعماج رد اوقت حور و دنریگ و یبهلا نونابق هبب هبک دنادب دوخ ۀفیظو دیاب
یادبخ هبب ربق نابسنا فدبه دبیاب ،دنک هبساحم و هبقارم دوخ زا نینچله ،دنک الع یقلاخا نیازا ،دشاب وا ندرک دونشخ و لاعتم زوابجت نیناوبق و یهلا دودح هب یناسنا نینچ ور
بلن ی دبنک ،
وئسم ساسحا رگیدکی هب تبسن دارفا هک تسا نیا مود ۀلحرم .دننک تیل
نابله روط دبنوادخ هبک
رگیدکی ردارب ار نانموم م
ی دناوخ ، هکارچ ،دراد تیلوئبسم سابسحا دوبخ رداربب هب تبسن ردارب
نیازا اصا ور
« لوئسم کلک و ار کلک ( »
سلجم ی
، 1910 ج ، ق 2 : 91 ار انعم نیله ) هبب
حوبضو
ناشن م ی دهد ۀله هک ناسنا اه هچنآ ربارب رد هدهع
شراد ،دنتسه ئسم لو دنا و رادبمامز لاثم یارب .
نینچله .تسا نادنزرف و لزنم روما لوئسم نز ،هداوناخ لوئسم درم ،تلم لوئسم ماما بم
ی ناوبت
اب هطبار رد نالیا اها زا مادک ره هک درک طابنتسا نینچ هچنآ
م ی دنناد ، هچرگا ،دبشاب هبللک کبی
ننک یلبت و دنناسرب شلها هب ینعی ،دنشاب نارگید ملعم دیاب و ،دبننک نابلتک و زارتحا اهاان زا و د
هب تبسن هللک
ا هک ی لن ی ناد ن د .دنشاب ملعتم ، وگخساپ
،یی موهفم یبضعب هبچرگا ،تسین یبرغ ابه
ار نآ دنراد تسود هب
هنوگ ا وبسنم یببرغ تیندبم و رابکفا هبب هبک دبنهد نابشن ی دوبش
هبن .
وگخساپ یی ی ک و موهفم ی ک قح ی تق ملاسا ی تسا
، ا و بی ن لوئبسم نابله ی
ت تبسا تیلوئبسم .
ره رد یناسنا ره ینعی هبترم
ا دوخ زا لوا ۀجرد رد ،تسه هک ی لاؤس
رابتفگ و راکفا دنیبب و دنک
و لصت ی م گ ی ر تحت وا ی ثأت
ی ر ابی هدوبب یرابکزیهرپ سابسارب و هبنلاقاع ؛تبسا هدوب یزیچ هچ
هناهاوخدوخ دبنک مارآ ار دوبخ نادجو تسناوت ناسنا رگا .یصخش ضارغا و توهش یارب و
و
حبضاو هبتبلا .دربک دبهاوخ تیلوئسم ساسحا زین نارگید اباقم رد ،دهد خساپ شنورد یادن هب ناسنا یگدنز زا یعیسو ۀطیح هک یسک تسا تبحت وا میلبصت و ناببز و مبلق اب اه
ثأبت ی ر راربق
م ی گ ی در نآ هبب دبیاب هله و تسا یملاسا تقیقح نیا و ،تسا رتشیب تبسن ناله هب شتیلوئسم ،
نشاب دنبیاپ ،دبشاب وگخبساپ دبیاب شنخبس رببارب رد هبک دنادب ندرک تبحص ماگنه ناسنا رگا .د
تبحص یروط م
ی دنک دنادب رگا یلو ،دنک الع نآ هب دناوتب هک قبلطم
نابنعلا وگخبساپ و تبسا
الع یروط ،تسین م
ی دنک هبتفگ رببارب رد یتیلوئسم و هفیظو چیه ییوگ هک .درادبن دوبخ یابه
نیازا لیخ دیاب نلاوئسم ور و ندز فرح قارم ی
لصت ی م گ ی ر مابما ابیلد نیبله هب .دنشاب دوخ ی
)هر( ینیلخ دندوب دقتعم
ماظن رد هعماج دارفا مالت مدرم
رلااس ینید ی لوئسم ی ت ذپ ی ر فیلکت ، ربگن
عار مکلک بیدح زا هدافتسا ای ناشیا .دنتسه شیوخ درکللع یوگخساپ و بم
ی امرف بی د
« : نلآا ابم
هن میلوئسم ام ۀله ،میفلکم ربگا و میتسه مه نارگید راک لوئسم ،نامدوخ راک یارب طقف لوئسم
دبیاب هبله ...یتبشاذگ جبک ار تبیاپ ارچ هک دییوگب دیاب و دیلوئسم الش متشاذگ جک ار میاپ نم دنالب ظوفحم تکم نیا هک میشاب قارم »
،یئاجر(
1910 .)
طابنتسا نینچ هدنسیون م
ی دبنک م یمابلت نوبچ ابم یتموبکح مابظن رد هبک ابب تاعوبضو
هزومآ نیازا ،دراد دنویپ ینید یاه زا یکی ور
مهم رت ی ن هزومآ نیا ۀلئبسم اه
لوئبسم ی ت ذبپ ی ر و ی
عوبضوم نبیا و دراد یبیاور و یبنآرق مکحم و نقتم ینابم و هناوتشپ هک تسا ندوب وگخساپ زا بلطم نبیا .تبسا هدبش حربطم زبین یربهر مظعم ماقم و )هر( احار ماما تانایب زا اهراب ما و یملاسا ماظن یاهزایت مدرم
رلااس و ناریدبم هک تسا ینید ی نارازگرابک
مابلت رد ار مابظن
دنیارف هب تبسن حوطس لصت
ی م گ ی ر نآ یاهدمایپ و جیاتن و تیریدم ۀویش و ی
ًاعرش و لوئبسم
وگخساپ م ی دناد هدنسیون رظن زا . لوئسم
ی ت ذپ ی ر یبم بس ییوگخساپ و ی ابت دوبش
نابسنا ابه
و طباوض ساسارب یتساک ناریدم ،دننک راتفر تاررقم
ار ابه بم ی دنبسانش نارببج و
بم ی دبننک ،
تردق لصت ی م گ ی ر تیعقاو و اهزاین ساسارب ی شیازفا اه
م ی ی دببا ، تکرابشم ذبپ
ی ر رد مدربم ی
یتیریدم متسیس دوبهب ناسآ
رت یم رتشیب و و تالیلبصت یاربجا هبب تببسن زبین مدرم و ،دوش
هیغلابا هفیظو ساسحا نلاوئسم یاه م
ی دننک قبیرط زا ربکنم زا یهن و فورعم هب رما نیاربانب .
فدبه ابب و رگیدکی راتفر رب یمولع تراظن زابب
نتبشاد زا یریگبشیپ و تابفارحنا زا مدربم
یسآ لالعا هعماج رد یعالتجا یاه بم
ی دوبش میربک نآربق تابیآ و ببیداحا رد نیبنچله .
هب حوضو نیا هب عوضوم دننام ،تسا هدش هراشا
« کنم نکتل و نورمابی و ریخلا یلا نوعدی هما م
)ار مدربم( یبهورگ الش نایم زا دیاب و ؛نوحلفللا مه کئلوا و رکنللا نع نوهنی و فورعللاب ناله نانآ و دنرادزاب یتشز زا و دنراداو هتسیاش راک هب و دننک توعد یکین هب ناراگتبسر
دبنا »
لآ(
/نارلع 150 ابصا لولدم زا هچنآ نینچله .) 1
یبساسا نونابق ناربیا یملابسا یروبهلج
مرب ی آ ی د یرازببا ،ابم یملابسا ۀبعماج رد ربکنم زا یبهن و فورعم هب رما ققحت هک تسا نیا ،
یسآ زا یریگشیپ یارب مهم و دماراک وسحم تافارحنا و یعالتجا یاه
م ی وبش د نیاربابنب ،
تازاجم و ینوناق یاوق هب تبون ،دنک راتفر نوناق فلاخرب دهاوخب یسک رگا یاه
عت بی ی ن هدبش
م ی دسر هب ینورد یاوقت هک تسا ینامز نیا و نبیا نیاربابنب .دوبشن عبقاو رثؤبم لرتنک روظنم
یهقف مهم ۀزومآ هن
اهنت یبم شبشوپ رگیدکی هب تبسن ار مدرم طباور زا کبیره و دبهد
داربفا
هعماج وگخساپ و لوئسم نارگید لابق رد ار م
ی دناد نادربلتلود لابق رد مدرم تیلوئسم اماش ،
م و شخب نایدصت یم زین تموکح فلتخم یاه
هد یجابح( دوش ،یداببآ
1916 : 01 نیاربابنب .)
یعالتجا یسآ راچد ینامز هعماج م
ی وش د و فورعم هب رما هللج زا ملاسا یاهراکهار هب هک
الع رکنم زا یهن ن
،دنک هکارچ شزرا تیاعر اب زا یریگوبلج ببس یبنید یابهراجنه و ابه
یدب شرتسگ و جاور نم و اه
هعماج رد تارک م
ی وش ی م هک اجنآ زا . راکوزاس
ربما یگدنرادزاب و
فورعم هب هن و
شلات رب رظان رکنم زا ی یسآ زا یریگولج یارب ییاه
رابتفر و یعابلتجا یاه
نآ ندنابسانش یهقف دربهار نیا راثآ و شقن فیصوت و نایب اب ،تسا یملاسا ۀعماج رد دنسپان اب شور اه ماج ماع حطس رد و هداس ی و رتهب یارجا یارب قیوشت بعاب هع
بی رتبش ا بی ن نابمرف
،یدیلو( دش میهاوخ هعماج رد یهلا 1911
نییبت .) راکوزاس رد ربکنم زا یهن و فورعم هب رما
هعماج و درف یناور تملاس بس یعالتجا و یدرف یگدنز م
ی ،دوش هکارچ یبهقف دربهار نیا
و یتلکح یدربهار تابثا
هدش تسا یعالتجا تملاس رد شروربپ و هبیکزت هبب دربف هابگ ره .
هب ینید نیمارف قیرط زا شیوخ سفن صوصخ
ابب ،دزادربپب ربکنم زا یبهن و فوربعم هبب رما
یم مقر ار یعالتجا حلاصا یارب رثؤم یزاغآ دوخ نورد حلاصا زا یرابکزیهرپ اب ناسنا و دنز
لابلک و دبشر یاربب یببسانم ۀبنیمز یناسنا تبثم تاکن هب هجوت و تشز یاهراک و عابلتجا
مهارف یهلا تداعس م
ی دزاس .
نیموصعم ۀلئا تانایب و یهقف عبانم ایلحت اب هدنسیون لاح )ع(
نیا هب تن ی هج م ی دسر هبک
فوربعم هبب رما ادتبا :دوش ایلحت و یسررب هزوح هس رد دیاب رکنم زا یهن و فورعم هب رما رد رکنم زا یهن و قح
للها و فیاظو ماجنا هب دارفا قیوشت دننام ،زابلن دبننام یبنید فیلابکت
؛ ...و هزور ناث
یًا داربفا قیوبشت دننام مدرم یعالتجا طباور رد رکنم زا یهن و فورعم هب رما :
یعالتجا ملاسان طباور بس هک یروما زا انتجا و یملاسا قلاخا تیاعر هب م
ی وش د و رد
رخآ تحیبصن دبننام تبموکح و مدربم ۀبطبار رد ربکنم زا یبهن و فوربعم هب رما دبقن و
خ ی ناهاوخر زا یریگوبلج و یعابلتجا تلادبع هبب نارازگرابک قیوبشت و یبنید تبموکح ۀ
هنلاداع نخس تلع نیله هب . سانمان یاهراتفر و اهدروخرب قح و
ءزج نارگلتس ربارب رد
نیرتهب تساهراک ،
هکارچ فربط زا ترابظن دبنمزاین هزادنا ناله هب و دراد تیلوئسم ناسنا
،تسا شدوخ رب نارگید گو
هنر عبط لطرادتقا تردبق فرۀ ۀرد هبب ار وا ،نابسنا
یتبسرپ
م ی دناتلغ رثا رب و ب ی هجوت و ی اهس راگنا بس نالکاح تشونرس هب دارفا ی هب
دوجو ندبمآ
یسآ دوخ یدرف یگدنز و هعماج رد ناوارف یاه م
ی دوش زیالت بس هچنآ ناجنیا رظن زا .
تموکح رگید زا یولع ۀعماج و یملاسا تموکح اه
م ی وش د ترابظن رازبا ۀدرتسگ روضح ،
یبصاخ ربشق هب هضیرف نیا نوچ .تسا )رکنم زا یهن و فورعم هب رما( هعماج رد لرتنک و ناگله و درادن صاصتخا م
ی دنناوت ینونابق چیه ار تراظن نیا ،دننک هدافتسا نآ زا هنلاوئسم
لن ی دناوت نم دیوگب یلکاح ای دزاس دودحم ای عنم مرومأم
.روذعم و ربکفت نینچ یسک رگا
و نید یبارخ و لد داسف بس هلئسم نیا ،دادبتسا و ربج ینعی تموکح هک دنک نوبگرگد
ی
یم هعماج رد ابهاطخ زا و دراذگب مارتحا تلم داحآ راکفا هب هک تسا ماود اباق یتلود .دوش
شزغل و ا یبهن و فوربعم هب رما .دزیهرپب ،تسا عالتجا مظن هب یسآ بس هک اجنآ ات اه ز
ییلااب ییاناوت یتموکح متسیس هب رکنم م
ی دشخب ات هب تروص یهاگآ حطس مادام ،مدرم یاه
هتبساوخ و ربکف زرط و دنوشن هدیشک داسف هب ات دبای اقترا اهنآ لرتنک تردق و ییاراک یابه
یارب یذوفن هار و دنکن زواجت ریخ و قح دودح زا مدرم تردق
ناببلط یقابب نایوجدوبس و
نیازا .دراذگن هضیرف نیا تیلها هب هجوت اب ور
ودت ی ن ناگدننک هبب رما دربهار ،یساسا نوناق
ار رکنم زا یهن و فورعم هب
ناونع هب یلک و ردام لوصا رالش
م ی دبنروآ ابصا رد . 1
نونابق
،تسا یهلا نیضیرف نیله اناله هک ،ریخ هب توعد ناریا یملاسا یروهلج یساسا هب
ناونع
درم اباقتم و یناگله ۀفیظو ،تبسا دشنایب مدرم هب تبسن تلود و تلود ربارب رد م
هبکارچ
شقن یهلا جاو نیا عت
یی ن هدننک ا و دراد ماکحا ریاس رد ی اماک
دننک نابیاپ نبس و روبما ۀ
نوچله و تسا هعماج و ناسنا یراگتسر زمر و هدوب یهلا روتسد آی
هن ا ار دنوادخ تافص ی
ناسنا دوجو رد م
ی دنابات تسخن دنوادخ اریز ، و فوربعم هب ۀدننکرما نی
بهن ی هدبننک ربکنم زا
تینما بس و تسا و یعابلتجا تلادع ،تدحو ظفح ،هعماج یاقب ،هعماج و درف هب یشخب
،یگدنزاس و ینادابآ ،یداصتقا دنلتردق
ناقفانم و نانلشد فیعضت و حلاص دارفا ی م
ی .دوش
6 رۀكنم زا یۀهن و فورۀعم هۀب رۀما ۀۀضیرف جیورت و ایحا یاهراكهار . شهاۀک رد
بیسآ یعامتجا یاه ندربک یدربراک و ارجا یگنوگچ ،ناللسم ینونک عماوج ۀدیچیپ تلاکشم و ائاسم زا یکی
مهم ۀضیرف نیا .تسا هعماج رد رکنم زا یهن و فورعم هب رما هنافبسأتم
هبب روبط رد یفابک
و هدشن هدناسانش هعماج هب
روط هویبش زبین و نآ ترورض و تیلها هتسیاش و حیحبص یابه
هویش دنچره .تسا هتفرگن رارق هجوت دروم هعماج رد هضیرف نیا ندش ییارجا سانم یابه
عیربس دبشر نکیل ،هدش هئارا دیدج یطابترا تاناکما اب سانتم یراتشون و یراتفگ دیدج هناسر ا هبلجه و نابهج رد ی و یبگنهرف نوگابنوگ یابه
هبله ببناج ،نابفلاخم و نانلبشد ۀ
شور رجا یارب ار یرترثؤم یاه اضتقا یهلا ۀضیرف نیا یا
م ی دنک و هابگآان شور زا ی یابه
ارجا رثؤم هضیرف نیا ی
هچ اسب سکع العلا .دبنک داجیا طاخم درف رد یفنم بلع
ی ا ی لابح
،تبسا یبنید تادابقتعا و ابهرواب هک ار نآ تیوه دیاب یملاسا لاقنا موادت و ظفح یارب هن و فورعم هب رما یایحا رما نیا ۀمزلا ،درک تیوقت رکنم زا ی
هب ناونع ینید ضیارف روحم
هبتفرگرب لوبصا لاق رد ار نآ هک تسا یرورض گرزب ۀضیرف ود نیا یایحا یارب و تسا هبب توابفتم و وبن ، اذج اکش هب نید یایلوا تانایب و میرک نآرق میلاعت زا اربجا
دروآرد .
هدیدپ دوجو نینچله یگدوبلآ ،جاودزا نبس ،تبیوه ناربحب نوبچله ییاه
خا یابه ،یبقلا
و نادنلشیدنا نهذ ۀغدغد ...و ردخم داوم فرصم تسد
ناراکردنا یبگنهرف ،یبقلاخا روما
،یدحوم( دریگ رارق روما تیولوا رد و دشاب هعماج 1911
ش ، 1 هویبش ) یابهراکهار و ابه
هب دیفم جاو نیا یایحا و جیورت روظنم ترابع
دنا :زا
1 و نیلوا . مهم
رت ی ن هب راکهار یسآ شهاک روظنم
و شزومآ( ندرک هاگآ ،یعالتجا یاه
ورین و هعماج ۀله ) یلبت و نیتسخن هداوناخ نوچ .تسا هداوناخ رد یناسنا یاه
مبهم ربت ی ن
دبیاب ادبتبا رکنم زا یهن و فورعم هب رما ،دراد ییازسب شقن درف تیبرت رد هک تسا یطیحم دبای شرورپ هداوناخ طیحم رد دشر و
ار هداونابخ داربفا و دبنک ادیپ ذبپداقتنا
ی ر فبطعنم و
عیفر( دنک تیبرت ،روپ
1901 : 201 رد و دبنریگب وبخ فوربعم اب یکدوک ایاوا زا نادنزرف .)
دوش هنیداهن اهنآ تیصخش ناله
روط ربمایپ هک رومأم
بی ت زا ار فوربعم هبب ربما ابت دنتبشاد
دننام ،دننک زاغآ هداوناخ
« رن نحن اقزر کلاسن لا اهیلع ربطصاو هلاصلاب کلها رما و و کبقز
یابیوج وبت زا ام شاب ابیکش نآ رب دوخ و هد نامرف زالن هب ار دوخ ناسک و ؛یوقتلل هبقاعلا یزور وت هب ام میتسین یزور م
ی هد ی م تسا یراکزیهرپ یارب )کین( ماجرف و »
/هط(
192 .)
هدنسیون رظن زا نی
ز هداوناخ یعالتجا یگدنز ینابم هک تسا یهاگیاج نیرترثؤم و نیلوا
ا لوصا و ناسنا هب ار یقلاخ
م ی دزومآ هدابمآ هبعماج هب دورو یارب ار وا و بم
ی دزابس اربیز ،
شزرا و لوصا هنیداهن و هتخومآ یکدوک نارود زا اه
م ی دنوش هعماج . مهم رت ی ن هبعماج داهن
و اکش دنهد ۀبنیهب درکرابک و تیفیک ،یدونشخ ،تیاضر ،تیبولطم ،تسا یمدآ تیصخش ۀ
د یرثؤم رایسب اماوع هداوناخ وبسحم هداونابخ یابضعا تفربشیپ و ییافوکبش و دشر ر
م ی دنوش هداوناخ رد هک ار هچنآ ناکدوک . ارف
م ی گ ی دنر طیحم و ناتسود ،نایبرم اب طابترا رد ،
هب دوخ یعالتجا راک
م ی دنرب یتح و شزرا راذگ داوبم و یببرم رابتفر و رابتفگ رب نیدلاو ی
م .تسا رثؤم نادنزرف تیبرت و میلعت رب ،یشزومآ یقلاخا لوصا شزومآ رد ،نیدلاو تیقفو
شزرا ندش هنیداهن و نآ هبب هزادبنا هبچ ابت نیدبلاو هبک تسا نیا هب هتسباو نادنزرف رد اه
شزرا تابفورعم ندرک هنیداهن اب نیاربانب ،دنشاب هتشاد قفاوت رگیدکی اب و دنبیاپ لوصا و اه
ینورد و تارکنم زا یرود و شزرا یزاس
هداوناخ رد ینید یاه ابما ،کبچوک عابلتجا نبیا
رایسب شقن ،مهم هدنزرا
ا یسآ شهاک رد ی افیا یعالتجا یاه
م ی نک د .
2 سبپ کدوبک هک تسا یعالتجا طیحم نیلوا هسردم . زا
نآ دراو هداونابخ بم
ی دوبش و
یاربب ینابکم یبشزومآ طیحم ،دزاس نهاله اجنآ تاررقم و نیناوق اب ار دوخ تسا راچان تفرشیپ هب ندیسر یللع یاه
هنیمز مالت رد هک تساه
تسد ی با تیونعم ۀیاپ رب فده نیا هب ی
ساسارب هک تسا ز
ی تخاسر قبقحت یشزومآ ۀعماج رد یقلاخا و ینید ی بم
ی ی دببا ربما نبیا .
طیبحم رد ربکنم زا یبهن و فوربعم هب رما یایحا رد هک تسا نآ مزلتسم و یبشزومآ یابه
و نیدتم صاخشا زا سرادم ثأت
ی راذگر و یبقطنم اکبش هب هک دروبخرب ائابسم ابب لدبتعم
م ی دننک هبب هبک هزادبنا نابله هبب یبشزومآ طیبحم رد نلاوئبسم و نابللعم .دربک هدافتسا ،
هجوت یللع تاعوضوم م
ی دننک زبین یقلاخا و یگنهرف ائاسم هب ییوگخساپ ۀنیمز رد دیاب ،
همانرب ر ی ز نادب ،دنشاب هتشاد قیقد ی شناد هک تروص
ادب دوخ نادنزرف نوچله ار نازومآ دبنن
ینوناق و یقلاخا ،یعرش ۀفیظو اهنآ تیبرت رد و دوخ
هدنسیون رظن زا .دننک افیا ار مهم
رت ی ن
نوزفا هک تسا نیا ام نادنزرف تیبرت رد شرورپ و شزومآ ۀفیظو رب
شزومآ فورعم هب رما
زا یهن و ار رکنم
ناله زا ادتبا یی رت ی ن ،دبهد رارق دوخ لالعا ریسم رد حوطس هبکارچ
نبیا
ۀضیرف نآ ندرکن ارجا ای ندرک ارجا هک تسا ملاسا نید یساسا تابجاو زا یهلا مهم ثأبت
ی ر
