• Tidak ada hasil yang ditemukan

(1)Khazanet al-Khial: A Treasure in the Literature of the Safavid Era Mohammad Hasan Foadian Associate Professor Arabic Language and Literature, University of Tehran Mohammad Mahdi Rezaei* Ph.D

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "(1)Khazanet al-Khial: A Treasure in the Literature of the Safavid Era Mohammad Hasan Foadian Associate Professor Arabic Language and Literature, University of Tehran Mohammad Mahdi Rezaei* Ph.D"

Copied!
22
0
0

Teks penuh

(1)

Khazanet al-Khial: A Treasure in the Literature of the Safavid Era

Mohammad Hasan Foadian

Associate Professor Arabic Language and Literature, University of Tehran Mohammad Mahdi Rezaei*

Ph.D. Graduate in Arabic Language and Literature, University of Tehran Received: December 13, 2019; Accepted: December 14, 2020

Abstract

Mohammad Momen Jazayeri Shirazi Hindi (1074-1130 AH) was a prolific writer of the late Safavid period. His literary works amount to 39 books and treatises, most of which are in the form of manuscripts which have been neglected by researches. Few sources can be found on his biography and life except for those gathered and written by Ayatollah Marashi Najafi or some scattered notes written by himself in his works. The book Khazanet al-Khial (Treasure of Imagination) is one of his valuable works. It touches on various subjects such as literature, wisdom, sermons, debates, proverbs, history, and biographies. In this article, we examine the type of prose and writing style along with other literary features of this work according to the common literature of the Safavid era. The style of the book is rhymed prose, and it is replete with figures of speech, both verbal and abstract, which has made it look like the technical prose of maqama. However, despite the multiplicity of literary devices, it has fluent and understandable prose, and owing to the variety of subjects, it is not boring but fascinates the reader. One of its differences with maqama written by authors like Hamedani and Hariri is that each chapter has main and minor titles. Haj Mohammad Momen has derived a part of the contents of his book from the Quran, the hadiths, and writings of the early and late men of letters. Hence, we can find many instances of borrowing, adaptation, reiteration, and allusion to verses, hadiths, poems, and sayings everywhere in his book. Complete and sometimes calligraphic manuscripts of the book are available in Iran, along with two incomplete copies.

Keywords: Khazanet al-Khial, Mohammad Momen Jazayeri, Safavid, Stylistics, Technical prose.

*. Corresponding author: mahdirz@gmail.com

10.22059/jalit.2020.294029.612151 Print ISSN: 2382-9850//Online ISSN: 2676-7627

http://jalit.ut.ac.ir

(2)

ازخ ةن لایخلا

: هنیجنگ بدا لامج زا یا ی

یوفص رصع

نایداؤف نسحدمحم نارهت هاگشناد یبرع تایبدا و نابز هورگ رایشناد

یئاضر یدهمدمحم )ناسحا(

*

شناد یرتکد ةتخومآ نارهت هاگشناد یبرع تایبدا و نابز

ص زا(

115 ص ات 136 )

:تفايرد خيرات 22 / 09 / 1398 :شريذپ خيرات ، 24

/ 09 / 1399

هدیکچ

ريازج نمؤم دمحم ی

زاريش ی دنه ی ( 1074 ق ـ لاس هب هدنز 1130

) ون زا ي ناگدنس وفص هرود رخاوا راکرُپ يه

.تسا هدوب

لأت ي تاف ىس رب غلاب یو ب هک تسا هلاسر و باتک هنو

ي رتش نآ هخسن تروص هب اه اه

ی طخ ى و هدنام ىقاب عقاو تلفغ دروم

گدنز و لاح حرش زا .تسا هدش ى

آ زا هچنآ زج وا ي

ت هللا شعرم ى اجرب ی هدنام يا ب دوخ ه هدروآ شراثآ رد هدنکارپ روط

عبنم رتمک ،تسا ى

ي تفا م ى دوش باتک . لايخلا ةنازخ دنمشزرا راثآ زا

تايبدا دننام فلتخم تاعوضوم رد هک تسوا ،

عاوم ،تمکح خيرات ،لاثما ،تاماقم ،هرظانم ،ظ

و حرش لاح سيون ى تسا ا رد . ي ن س و رثن عون هلاقم کب

د و شراگن ي رگ

وي گژ ى اه ی بدا ى اي ن بدا هب هجوت اب ار رثا ي

تا ار ي ج وفص رصع رد يه

سررب دروم ى هداد رارق اي م باتک کبس .

، عجسم رثن و

شم انص زا نوح ي

ع دب يع ى ظفل زا معا ى ونعم و ی م ى رثن هب ار نآ هک ،دشاب ی

نف ى بدا تاماقم رثن دننام ى

بش يه خاس هت تسا .

انص ترثک دوجو اب اما ي

ع بدا ى

، اراد ی رثن ی گنا للام ،تاعوضوم عونت اب ؛تسا مهف لباق و ناور يز

ني تس ار هدنناوخ و

م دوخ بوذجم ى

دزاس توافت زا . اه ی نادمه لاثما تاماقم اب نآ ى

رح و ير ی اي ن اراد ،شخب ره هک تسا ی

وانع ي ن لصا ى و

عرف ى م ى دشاب تسا هماقم نامرهق شدوخ ًاضعب و شخب نمؤمدمحم جاح .

ى زا رک نآرق زا ار دوخ باتک بلاطم ي

م و

داحا ي ث هتشون و اه ی دا ي ناب ا زا ؛تسا هتفرگرب ر ّخأتم و م ّدقتم ي

ن ور يرصت ،سابتقا ،نيمضت و ثيداحا ،تايآ هب حيملت و ح

اج رد لاوقا و راعشا ی

اج ی يم مشچ هب وا باتک آي

د هخسن . اه ی طخ ى شوخ ًاضعب و لماک طخ

ى روشک لخاد رد باتک زا

جوم دو صقان تروصب مه هخسن ود و تسا يا

سآ ي ب د ي هد سرتسد رد دراد رارق

.

هژاو یاه :یدیلک ةنازخ لايخلا ، یريازج نمؤم دمحم کبس ،هيوفص ،

،ىسانش رثن ىنف .

* . :لوئسم ةدنسیون ةمانایار

mahdirz@gmail.com

(3)

1 همدقم . رضاح شهوژپ نتم ليلحت اب ات تسا نآ ىپ رد

ىفيصوت شور هب ىخيرات و هناهوژپ -

هعجارم اب و ىليلحت

هتسد عبانم هب هخسن و ىبايتسد لباق لوا

هناخباتک رد دوجوم ىطخ یاه هملاع راثآ زا ىکي ،روشک یاه

ش یريازج نمؤمدمحم اب یزاري

ناونع ةنازخ لايخلا ةنوحشملا لاثملأا ررُغو لاوقلأا رر ُدِب

هب ار

ناگدنيوج ىفرعم بدا و ملع

هدرک نيا رد ىبدا ىگدنسيون کبس ،ريگارف ىشناوخ اب ،ناکما دح رد و

ار باتک دهد رارق ىسررب دروم .

نياربانب نخس بيدا نيا تيصخش ىفرعم زا سپ ، زا ىکي ،زادرپ

باتک ناونع اب وا روهشم یاه ةنازخ

لايخلا ىسررب ىبدا داعبا رگيد و عوضوم ،شراگن کبس رظن زا

ىم .دوش دمحم هملاع ازج مساقدمحم نب نمؤم

ي ناگدنسيون زا یزاريش یر گرزب

مهدزاي نرق رخاوا رد هعيش

مين و ۀ ا یرجه مهدزاود نرق لوا تس

هک رارق ناگدنهوژپ هجوت دروم رتمک زا رثا كي طقف نونکات و هتفرگ

وا هدش رشتنم .تسا

باتک لايخلا ةنازخ هد زا ىکي

ۀدنرادربرد باتک نيا .تسا ىبرع نابز هب وا دنمشزرا رثا اه

ىفلتخم تاعوضوم حرش ،خيرات ،تاياکح ،لاثما ،هماقم ،هرظانم ،زردنا ،تمکح ،بدا رد

ىسيون لاح

و رگيد باتک نيا سپ .تسا ديفم تاعلاطا -

وا تافيلأت رگيد هتبلا و -

ىبدا شزرا زا لااب رايسب

ىم هک تسا رادروخرب دناوت

هدرتسگ ناوخ و ىقلاخا ،ىبدا ،ىگنهرف تاعوضوم رد قيقحت لها یارب یا

ىخيرات بس هلمجزا فلتخم یاياوز زا ار نآ و دنزادرپب شهوژپ و قيقحت هب نآ رد ات دشاب ،ىبدا ک

.دنهد رارق هعلاطم دروم تغلاب و عوضوم تايصوصخ زا لايخلا ةنازخ

نيا تسا شخب هک ره هب و تسا بلاطم ىگتسويپ نودب و شخب

عوضوم

رد ىقطنم بيترت نودب(

ىلاوت )نيوانع

ات کي دودح راهچ

تسا هتخادرپ هحفص .

رتيت کي بلطم ره

ليصفت اب ىعرف رتيت کي و ىلک و ىلصا دراد

ارب . :هنومن ی

لماکلا مِلاعلا تافص :ةحئلا ةماقم «

» ،

« ةيواعنص ةماقم :ةلحر

» ،

« ةسيرهلاو ميکحلا ةصق :ةفيرظ ةصق .»

ةعلاطم لايخلا ةنازخ ازج

ير ی فم تهج دنچ زا ي

د تسا

؛ ديقع هب ۀ دنراگن ناگ راثآ نينچ ، ی

نيآ ۀ

صخش ي ت دعُب دنچ ی تسا نآ قلاخ

؛ فلؤم ناتساد مه ارس

ىي م ى

،دنک مه زا م نافرع و قلاخا ى

،ديوگ

م خيرات مه ى

،دراگن فسلف مه ه م تمکح و ى

،دزومآ روآداي ار ثيداحا و لاثما مه ی

م ى دنک هقف هب مه و

م موجن و بط و ى

دزادرپ .

(4)

1 - 1 . قیقحت هنیشیپ

ىفرعم صوصخ رد باتک

لايخلا ةنازخ نآ فلؤم و

قيقحت ىلماک و صاخ و تسا هدشن ماجنا

هجوت اب

ىسررب هب یاه

دنراگن طسوت هتفرگ تروص ناگ

، ود اهنت و هاتوک هلاقم ارذگ

هدنکارپ ىبلاطم و ةرابرد

:تسا هديسر ماجنا هب تيصخش نيا ىناگدنز 1.

مهم ناگدنسيون رظن هب

،هنيمز نيا رد رثا نيرت هملاع زا ىتشادداي

باهش ديس ىفجن ىشعرم نيدلا

)هر(

هب ناونع مدقم ۀ ازخ باتک ىگنس پاچ

ةن

،لايخلا هناخباتک پاچ مق ىتريصب

ريوصت عقاو رد هک(

)تسا حيحصت نودب و ىطخ هخسن ناونع اب ،

لايخلا ةنازخ فلؤم ةمجرت يف لاحلا ةفشاک رکذ لباق

.تسا رصتخم حرش ،همدقم نيا رد ناشيا دنمشزراو

هدروآ فلؤم راثآ و ىگدنز زا ی .دنا

2 راتشون . زا ی

،ىيوخ ىياردص ىلع ناونع اب

نیدعسلا قرشم فرع نم ثیدح حرش و

هسفن ،

ىملاسا یاروش سلجم هناخباتک ىکينورتکلا هاگياپ رد نايب ّدح رد رصتخم و زجوم روطب ناشيا .

باتک یارب هاتوک تاصخشم لايخلا ةنازخ

شراثآزا ىکي و نمؤمدمحم جاح ىناگدنز زا یرصتخم ،

هب مان نیدعسلا قرشم هدرک رکذ ار

.دنا عبنم یذغاک و ىپاچ ژپ نيا زا

مه هاگياپ نآ رد و ميتفاين شهو

.دوب هدشن رکذ نآ یارب ىسردآ روکذم دراوم زا ريغ هب

، باتک رد نوچ ىياه نيفلؤملا مجعم

،هلاحک اضر رمع : نانیرفآرثا

رظن ريز(

جاح لامک ديس یداوجديس

و ىياون نيسحلادبع

،)

ةعي ّشلا فيناصت ىلإ ةعیرّ ذلا

( ىنارهت گرزباقآ

و )

تاضور

ّنجلا تا

محم ازريم(

)یراسناوخ یوسوم رقابد

و یزاريش یريازج نمؤمدمحم ىناگدنز زا یرصتخم حرش ،

هکنيا ىلو ،تسا هدمآ شراثآ اي هلاقم

هب ىباتک ،دشاب هدرک ىسررب و ليلحت ار وا راثآ ىصاصتخا تروص

دشن تفاي ؛

زا ىکي نياربانب هزيگنا

،رضاح ۀلاقم ريرحت یاه ىفرعم رب ىنبم عوضوم ندوب هزات و ردان

باتک لايخلا ةنازخ هبنج زا نآ ليلحت و

هدوب رثن عون و عوضوم و شراگن کبس هلمجزا فلتخم یاه

.تسا 2 . فلؤم

ازخ ةن لایخلا

ىبدا و ىملع تّيصخش ةرابرد فلؤم

ةنازخ لايخلا باتک رد هدنکارپ تروص هب یاه

لاطا ،مجارت تاع

هدش هداد یرصتخم تسا

نيودت یارب هک ، ىگدنز

ةمان ار هدنکارپ تاعلاطا دياب وا زا ىلماک ًاتبسن و دحاو

.داد رارق مه رانک دوجوم نئارق اب فلتخم عبانم زا

(5)

مّلاع ۀ هيقف يلوصا ، ث ّدحم ، يملاک ،ر ّسفم ، بيدا ،

خ ّروم ،رعاش ،

هريس و سيون

، نمؤم د ّمحم

نب حم د ّم

مساق يکي يدنه یزاريش ِيرئازج

هرهچ زا ناشخرد یاه

نارود رخاوا

تموکح يوفص تسا . هب انب

حيرصت دوخ ش ل ّوا دلج رد

فيط لايخلا شتدلاو ، هبنش زور رهظ

17 بجر لاس 1074 ه .

*ق

:ک.ر(

،ىفجنلا يشعرملا 1393

: 6

لحم رد)

ۀ بوسنم هب خيش هورع زاريش رد هدوب تسا

( ،ىنارهطلا 1403 : 4 / 208 ).

شردپ همّلاع ، مساقد ّمحم

نب نب رصان م نامزلام زا ،د ّمح

مشاهديس نب نيسح نب فوؤرلادبع

دوب يئاسحلاا

ىسربطلا یرونلا(

، 1408 : 2 / 161

هک)

مساقدمحم هقف وا زا

ثيدح و تخومآ ع . نيا رب هولا ،

سلاجم زا

سرد حلاص نب ميرکلادبع

ينا ّکزرک

، نب رفع لامک نيدلا ينارحب خيش و هدافتسا ىياهب

و هدرک

هقف رد ثيدح و تراهم هتفاي رهب و ۀ يناوارف مولع زا يبدا تسا هتشاد

( ،ىنارهطلا 1430 : 6 / 589

؛ ىناحبس ،

1418 : 12 / 494 ).

مساقد ّمحم یريازج

بحاص يتافيلأت نوچ حرش جهن هغلابلا و حرش ةفيحص هیداجس تسا

( ،ىفجنلا يشعرملا 1393

: 6

و)

رصان - مساقدمحم ردپ و نمؤمدمحم دج -

شردپ اب هک ،د ّمحم

زا

خياشم فورعم زا ،دوب

« ريازج » هب زاريش دمآ نکس اجنامه و ا

و ديزگ جاودزا .درک

1 - 2 ناکم . ریازج یبای

هعيشلا نايعا بحاص بقل

« یريازج » هتسناد ناتسزوخ ريازج هب بوسنم ار تسا

نيملأا(

، 1403 :

46 / 212

بتک و خيراوت ىسررب اب هک اجنآ زا اما ،)

،اهروشک و دلاب ج

و ميتفاين ناتسزوخ یارب یرياز زين

اب

هب هجوت هکنيا ِرز خ خيرات رد نارگيد و ىلک هداونا

« یريازج تاداس »

تمعن ديس ناگداون و یريازج هللا

ىم يوگ ن تسا هدوب هرصب ريازج زا اهنآ لصا هک د

ىلکرزلا(

، 1980 : 8 / 39

.)

رظن هب دنسيون ناگ تلاصا ،

نامه زا دياب زين نمؤمدمحم

« هرصب ريازج »

دشاب

.

* . ،دشابن هابتشا خیرات نیا لک رگا رد لقادح

رکذ زور اب نوچ ؛تسا هداد خر یهابتشا ناخسان ای فلؤم یوس زا نآ

هک دش مولعم ،میوقت هب هعجارم 17

لاس بجر هام 1074

جنپ زور هکلب ،هدوبن هبنش زور ،یرمق اب فداصم و هبنش

25

نمهب هام 1042 یدیشروخ .تسا

رتشیب هعلاطم یارب . ریازج نیا هرابرد

ر.

(6)

2 - 2 یریازج بسن و لصا .

نمؤمدمحم جاح رخاوا رد

«

شخب

ميکحلا ةصق ةسيرهلاو

»

ازخ زا ةن لايخلا رابرد ، ة بسن و لصا

:تسا هدروآ دوخ

ُ «

أ ،دلوملا ّيزاريش ،دتحملا ّيرئازج ،لسنلا ّيمجع ،لصلأا ّيبرع يبأب فرع

ُع نم ،لماک نونفلا رثکأ يف ،لئاضفلا ناتلم ةدلب يف ناطلسلا لا ّم

»

( ملسن ،تسا ىبرع متلاصا و هشير

مدلوت لحم ،یريازج معبط ،ىمجع و ،زاريش

متسه ناتل ُم دلاب رد ناطلس نارازگراک زا و ...تسا لئاضفلاوبا مترهش .)

( لا ازج ئ یر لا ،یزاريش 1252 : 174 ).

موحرم گرزباقآ ينارهط رد تاقبط ملاعلاا يم :ديوگ

« جات نيدلا نسح

،یزاريش ،اضردمحم دنزرف

ميرحت هدننک لامعتسا وکابنت نمؤم د ّمحم ِيردام ّدج

یريازج تسا هک باتک رد دوخ فيط لايخلا

تاريخ تاّربم و تدابع و یاه هدومن رکذ ار وا

تسا »

( ،ىنارهطلا 1430 : 6 / 112 )

زين و .

رد لا هعیرذ هدروآ

تسا :

ةلاسر

«

يف ةمرح برش نتتلا كابنتلا و :

فيلأت خيش ميرکلادبع

یزاريش تسا هک رد زاريش

دوب س ّردم بحاص .

فيط لايخلا هرابرد یو :ديوگ وا

نيا هلاسر هب ار نم ِیردام ّدج

جات جاح نيدلا

نسح نب یزاريش اضردمحم

هيده درک : ج م ّد نآ زين هب ردق هلص وا هک داد مامت ىهدب شياه ادا ار اب و درک

نآ بجاو ديدرگ جحلا

»

( ،ىنارهطلا 1403 : 11 / 173 ).

هتبلا ىم رظن هب بحاص دسر

هعیرذلا اريز ؛تسا هدرک وهس ىفرعم نيا رد نيا هب ه ّجوت اب

یاوتف هک

ىم مولعم ،تسا نمؤمدمحم جاح تايح زا رخأتم و راجاق رصع رد وکابنت ميرحت فورعم یاوتف هک دوش

،وکابنت ميرحت یاوتف بحاص یزاريش یازريم و تسا هدوب ىسايسريغ و ىهقف ًافرص ،ناشيا یردام ّدج فلؤم اب ىتبسن لايخلا ةنازخ

زا هحفص نامه و دلج نامه رد .درادن هعیرذلا

هک یرگيد ناملاع مان ،

هدوب تايناخد لامعتسا تمرح هب لئاق ،راجاق نارود زا شيپ .تسا هدش رکذ ،دنا

3 - 2 زاریش هب ترجاهم .

اريا ،هيوفص نارود رد ن

؛تشاد باذج و بسانم ىطيارش نادنمشناد و املع صوصخب و نايعيش یارب

اذل ترجاهم ىياه یزکرم یاهرهش هب ناريا ىشاوح و اهروشک رگيد زا املع یوس زا هلمجزا

زاريش

تسا ريگمشچ و دوهشم هک

رصان - ّدج نمؤمدمحم

- .تسا هدوب هگرج نيمه رد زين ،بلطم نيا دّيؤم

هتفگ حيبذ یاه :تسا افص هللا

«ا ي نار ي نا ش نوچ ي هع بهذم ار ى ب و ون ى هقباس فاي

،دنت ش هب يع ى ارگ ندوب ي ش پي اد ا هک دندرک ي ن مزلا دوخ ۀ

رد ي تفا رد تاعلاطا اي

ن دوب رما

، ش نوچو ي هع هرود رد اه ی لبق

، بي رتش رد مزرس ي ن اه ی لبج لماع

رحب ي ن دنچ و ي ن شر قارع گرزب رهش د

پ ومن و ي اد رد گرزب ناملاع و دوب هدرک آ

مزرس ن ي ن اه دپ ي د آ هدم

(7)

دندوب

، ّيشت ع رد اي نار ني زا ا اب طابترا هب مربم ي

ن م مزلا دوخ رب ار ناملاع زا رشق ى

تسناد . هب هجوت اب

مز ي هن اه ی دعاسم رد وفص تلود ي

،ه ا ترجاهم ي ن املع ا هب ي نار آ زا هورگ هورگ و دش زاغ آ

ن قافتا هب اه

هداوناخ اه ي ناش اهرهش هب ی ا گرزب ي نار ک دندرک چوک ،دوب بداو ملع زکرم ه و

رد آ ن قم اهرهش ي م دندش »

( ،افص 1370 : 12۷ ).

یريازج باتک مجنپ سلجم رد رايخلأا سلاجم و رابخلأا نساحم

ىم دوخ ديوگ

« : ،مردپ ّدج

ار مگرزبردپ -

عّيشت ربخ هک همه رد ناش

دوب هديچيپ اج -

لاس رد ىنعي ىکدوک رد 1041

هب ريازج زا ق

دشر اجنآ رد مگرزبردپ .دروآ زاريش درک

يد مولع رد و هتشر رگيد و ريسفت ،ثيدح ،هقف هلمجزا ىن

هب اه

هناخ هب و دنارذگ املع تبحاصم رد ار دوخ تاقوا و ديسر لامک ه

دمآ و تفر اهنآ یا درک

»

( یرئازجلا

یزاريشلا ، 1267 : 13 ).

4 - 2 ریبک ناخ یلعدیس اب رادید .

فلؤم

ةنازخ

لايخلا اب ريبک ناخيلع ديس

( 1052 - 1120 )ق.ـه

یو اب و هدوب رصاعم -

رهش رد لاامتحاً

زاريش دنه رد اي - تسا هتشاد راديد رخآ و هتشاد ىتلود ماقم روهلا و دابآرديح رد مه ناخيلع ديس اريز ،

تسا هدنارذگ سيردت هب زاريش رد ار دوخ رمع نانچ .

لصف رد هک

« رحب طيحم » ىم ديوگ

« : ىتسشن اب

ناخيلع ديس -

باتک فلؤم روهشم یاه

- متشاد

؛ زا ىتايبا ناشيا و ،ميدرک وگتفگ ىعوضوم ره رد

هدورس دناوخ ميارب ار دوخ یاه .»

( یزاريشلا یرئازجلا ،

1267 : 197 )

ىلع ديس اب لصفم یوگتفگ و تسشن نيا ناخ

ىم رظن هب ،تاقلام نيا ليصافت هب هجوت اب هک(

دسر و ىيانشآ

تقافر ناشراديد و قيمع یرادقم ناش سلج کي زا شيب

)تسا هدوب ه

ىم نمؤمدمحم لام یلااو تيصخش رب دناوت

.دشاب هتشاد تللاد مه 3 . تافیلأت

یريازج افيلأت ت دراد یرامشرپ

؛ تيآ موحرم ىفجن ىشعرم هللا

رب دوخ همدقم رد ، ىگنس پاچ

ةنازخ

لايخلا ، 39 ناونع باتک هلاسر و یارب یزاريش یريازج هدرمشرب

عوضوم و اهنآ زا ىخرب

زين ار هدروآ

تسا نآ مان رکذ هب اهنت اجنيا رد هک ىم هدنسب اه

دوش :

1 نايب . بادلآا ؛ 2 ةّرق . نيعلا و ةکيبس ني َج ُّ

للا ؛ 3 ةليسو . بيرغلا ؛ 4 ُم.

ةين داؤفلا ؛ ۵ ةفحت .

ناوخلاا يف قيقحت بهاذملا نايدلااو ؛ 6 ةفحت . بيرغلا ةبخنو بيبطلا :

حرش هچنوناق بط رد

؛

۷ حت . ةف رابحلاا ؛ 8 ةميمت . نم داؤفلا داعِبلا ِملأ

؛

9

تاّنج .

ندع

؛

10

قرشم .

نيدعسلا

؛

11

.

(8)

عمجم نيرحبلا ؛ ِبلا رم َسو داؤفلا رمث . 12 داع

؛ 13 ةرمث . ةايحلا ةريخذو تامملا ؛ 14 نساحم .

سلاجمو رابخلاا

رايخلاا ؛ 1۵ تانج . سودرفلا ؛ 16 برط . سلاجملا ؛

1۷ ةنيز . سلاجملا ؛

18 .

ةدام ةايحلا ؛ 19 ةنيدم . ملعلا ؛ 20 فيط . لايخلا يف ةرظانم ملعلا لاملا و

؛ 21 فيط ريبعت .

لايخلا ؛ 22 ةنازخ . لايخلا ةنوحشملا

نم فرط يناعملا ظافللاا و

ةنوزوملا ؛ 23 عماج .

لئاسملا ةيوحنلا يف حرش ةيدمصلا ؛ 24 روثنملا ّردلا . ؛

2۵ م . حابص نيئدتبملا ؛

26 ةوکشم .

لوقعلا ؛ 2۷ ةقيلعتلا . ىلع لوصأ يفاکلا ؛ 28 ةقيلعتلا . ىلع عئارشلا ؛ 29 حرش . جهن هغلابلا

( مامتان هدنام

؛

)

30 حرش . ةفيحصلا ةلماکلا ةيداجسلا

( مامتان هدنام

؛

)

31 ناويد . .رعش

یابيز راعشا زا

هديصق وا تسا یا حدم رد نينمؤملاريما علطم اب

:

ُبیر َغلا اهُب ُدنَی َناطولاا

ِع َد َو

ُبیئ َکلا ُهُب ُکسَی َعم َدلا ل َخِّ

نطو(

تبيصم ات نک اهر ار کشاو ،دننک یراز نآ یارب نابيرغ ات راذگب ار اه )دنرابب ار نآ ناگدز

يصق و ةد « ىس ّمخم

» ماما ءاثر رد

علطم اب نيسح :

ءاکُبلا ُرهش َءاجَ ينی َع ِكْبَتْ

لَ یلع ٍءاـم ِدــِب ف

ِنی َس ُحلا ِباصـُم

رَّبش(

، 1409 : ۵ / 136 )

)ديرگب نوخ )ع(نيسح تبيصم رب دياب ممشچ سپ ،دمآ هيرگ هام(

32 تاماقم . نيفراعلا

؛ 33 لزن ام . نم نآرقلا يف نأش نينمؤملاريمأ ؛)ع(

34 ةينم . بيبللا يف

ةرظانم م ّجنملا بيبطلاو ؛ 3۵ . نيئدتبملا حابصم ؛

36 ةفحت . ءاّبطلاا ؛ 3۷ بکاوکلا ءامسأ .

ةعشعشملا

يف فاوجأ يلايللا ؛ 38 ةقيلعتلا . ىلع ليزنتلا راونأ ريسفت

ىياضيب ىضاق فيلأت(

) ؛

39 تاماقملا .

ةخسانلا تاماقملل :

هوزج تسا یا هک تيآ نآ زا ىشعرم هللا

مان هب حرش تاماقم

یریرح درک داي ه تسا هک ىلاح رد

حرش تاماقم تسين یريرح

هکلب ،دوخ ماقم ه ا ی لقتسم تسا .

4 . باتک

ةنازخ لایخلا

ُةناز ِخ ِلاي َخلا ُةَنو ُحش َملا ِلاثملأا ِر َر ُغو ِلاوقلأا ِر َر ُدِب

یانعم هب

« نيجنگ ۀ لايخ

، هدنکآ زا نانخس

لَث َم و نوگديراورم ناشخرد یاه

» .تسا ديفم هرهب ناشرمع هظحل هظحل زا ،بدا و لقع و ملع لها

ىم بدا و ملع اب ار دوخ ،هدوهيب روما رد رمع تلاطب یاجب ،تحارتسا و تغارف تاقوا رد ىّتح و دنرب

(9)

ىم مرگرس .تسا باتک نيا ديلوت ،رايسب نآ زا ىکي هجيتن هک دننک

یريازج رد شخب

« رحب طيحم » رابرد ۀ

دوخ باتک (

ةنازخ لايخلا تسا هدروآ نينچ) :

« لأا هذه عماج لوقي ف ّ

لؤمو لاوق

لایخلا ةنازخ

: ،ءابدلأا بتک رثکأ تح فصت يّنا ّ

تعمجو ،ةريثک فئارظ و فئاطل اهنم تبختنا و ءاغلبلا ملاک نم ًاريثک تعّبتتو َقو ،رتافلا رطاخلل حنس امب اهتفدرأو ،ةريبک دئارفو ةليلج دئاوف ُتي ف ّ

َس امب اه هب حم

ُرکفلا ُتدروأو ،رصاقلا ِم كلذ عيمج

ًاطيشنتو ملاکلا يف ًانّنفت ،بيترت ريغ ن

ِم ن ّنفّتلا ّناف ،بيئکلا بلقلل

َ لجأ ّنف ىلإ ّنف ن ُب

بولسأ نم ل ّ

قنّتلاو ،بولقلل

َف ،بوغرم رمأ بولسأ ىلإ ُد

َنو ًاطيحم ًارحب ك

« ناجرملاو ؤلؤ ّ

للا هنم جرخي

*

» َبو ًاّر

ةّنجو ،ناحيرو حور اهيف ةرهاب ةزهار ةضورو ،نايقعلاو توقايلا هيف عملي ًاطيسب

﴿ اهيف ةرظان

ة َهِکاف

ناَّم ُر َو ل ْخَن َو

﴾ ع ِم َتساو ،كيلإ دئاوملا نم ُتم ّدق امب ْعِفتناف

كيلع دئاوفلا نم ولتأ امل .»

:همجرت

« فلؤم و نانخس نيا ۀدنروآدرگ

ةنازخ

لايخلا باتک رتشيب :ديوگ رورم ار بدا لها یاه

نآ زا و ىسررب ار ناغيلب نانخس زا یرايسب و مدرک رب یرايسب فيارظ و فياطل اه

دنمشزرا دئاوف و مديزگ

هتکن و هناگي یاه مدروآدر ِگ یا

ب ار اهنآ و ا و ع ّونت یور زا ار همه و مدرک لماک ديسر مرطاخ و رکف رد هچنآ

ۀيام ات مدروآ بيترت نودب نّنفت دشاب لد ىگتسخ عفر

؛ لد نديرپ رگيد خاش هب ىخاش زا و نّنفت اريز ار اه

ىم بذج رتشيب بولسا زا لاقتنا و دنک

تسا هديدنسپ رگيد بولسا هب ى

؛ و ؤلؤل زا رپ سونايقا نيا سپ

تشد نيا و ناجرم ،ريگب ار رهاوج و توقاي زا ناشخرد

نيا ]باتک[

ناتسوب ى قنوررپ زا ناحير تسا زا ؛

هرهب نآ یاوتحم راپسب ناج شوگ نآ ديفم بلاطم هب و ريگ

( ،یزاريشلا یرئازجلا 1252

: 74 )

* . / نمحرلا 68 .

(10)

1 - 4 . هخسن یاه یطخ دوجوم

دش تفاي باتک نيا زا هخسن تفه ،ناوارف یوجتسج زا سپ هخسن هک تسين ديعب و ،

رد مه یرگيد یاه

دنه هلمج زا اهروشک رگيد اي ناريا دوجوم

د ّدعت نيا هک تسا رکذ هب مزلا .تسا هديسرن تبث هب هک دشاب

ىم خسن ک خاسنتسا نآ زا فلتخم دارفا هک دشاب باتک تيمها رب ليلد دناوت هدر

دنا :

1 . نسا زکرم و هناخباتک هخسن ىملاسا یاروش سلجم دا

)ناتسراهب(

:يبايتسد دک / 5505

هرامش ،

:نيشيپ 62412

2 . کلم ىلم هزوم و هناخباتک هخسن نارهت

هرامش / 1474 .

3 . ىملاسا یروهمج ىلم هناخباتک هخسن :ىبايتسد دک /

1050 :نيشيپ هرامش ، 2080

- 1720 - .س

4 . اخباتک هخسن هن

تيآ گرزب ( ىفجن ىشعرم هللا

1 ) هرامش / 4148 .

5 . اخباتک هخسن تيآ گرزب هن

( ىفجن ىشعرم هللا 2

) هرامش هعومجم زا ىشخب / 11005

- 8 .

6 هخسن . رم يملاسا ثاريم ءايحا زک :ىبايتسد دک /

22234 .

7 . ىگنس پاچ هناخباتک

يصب :مق ىتر 1393 = ق. ـه 1352 ش. ـه ( ىشعرم هخسن اب قباطم / 1

هب ،)

تيآ ت ّمه اب ،ىفجن ىشعرم ىمظعلا هللا

هفاضا هم ّدقم ناونع تحت یا

« ةمجرت ىف لاحلا ةفشاک

لايخلا ةنازخ فلؤم .»

هخسن ناخباتک رد دوجوم ۀ

مق ىناگياپلگ -

رد هک ىتنرتنيا هاگياپ اقآ

ىفرعم گرزب

هدش - .تسا هخسن نيمه زين

2 - 4 باتک عوضوم .

ةنازخ لایخلا

تفگ هب ۀ رد یريازج

«

لصف

تاحلاص تايقاب

»

ناونع اب

« و رهابلا فينصتلا اذه فيصت ةياکشلا

نع

رئاحلا رهدلا فورص

»

هعومجم باتک نيا تياور زا یا

تراشا ،اه ،تايبا ،حياصن ،ظعاوم ،اه

ليثمت هلاقم ،اه هماقمو اه بولسا ،اه

لثملا برض ،بيجع نيماضم ،بيرغ یاه تمکح ،اه

،اه نانخس

هک ارچ ؛تسا هديمان ناونع نيا هب ار دوخ باتک تهج نيمه هب دياش و تسا رگيد بلاطم عاونا و ردان تسا هدرک رکذ شباتک رد ،هدمآ شقّلاخ نهذ و لايخ هب هچنآ .

(

جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 12۵2 : ۷0 )

ىم تفاي زين خياشم و املع لاح حرش ...باتک نيا رد نينچمه .دوش

( لا ىنارهط ، 1403 : 156 )

ۀرابرد ىناشاک سابعديس

ةنازخ

لايخلا ىم :ديوگ

« تاعوضوم زا رُپ ،مک مجح دوجو اب باتک نيا

او طاشن هب ار نيگمغ و لاحشوخ هک تسا یداش ۀمغن و تايبدا ۀبعج ،عقاو رد و تسا ع ّونتم بلاطم و

(11)

ىم ىم سنا نآ هب اديش و لقاع و دراد ناشخرد یرثا و بايمک یديراورم ؛دريگ

یاراد هک تسا

هويم و ىبدا یاهراکهاش شوگ هک تسا هتخپ نانخس و ذيذل و هديسر یاه

نآ ندينش زا ناسنا تذل اه

ىم ىم تبغر نآ هب ىمدآ تشرس و درب نارگ دياوف ،دنمشزرا ىبدا رداون زا ولمم اريز ؛ديوج

هتکن ،اهب یاه

تياکح ،هژيو و ابيز شوخ و بان راعشا ،تفگش و ناشخرد یاه

گنهآ تمکح ، نارگ یاه

و گنس

تسا روثنم ىخربو موظنم ىخرب هک دنبندرگ یاهديراورم نوچمه تسا ىلاثما

»

( یرئاح ىناشاک ،

1393 :

14 ).

هتکن لباق هجوت ا رد بلاج و ي

ن باتک

، شخب صاصتخا ى

دب ملع هب نآ زا ي

ع انص عاونا حرش و ي

ع

دب يع ى نآ هک تسا رثا زا تمسق

ار هب باتک ى شزومآ ى هتخاس لدب .تسا

رد ۀنيمز رات ي خ

، هب ناونع لاثم شخب رد

« ةيناطلس ةماقم

»

ناونع اب صفت

«

ىلي

يف ةّيناطلس ةماقم

ولم عئاقو رکذ ك

اهنيطلاسو دنهلا

»

هب حرش تسا هدرک هراشا دنه ناهاشداپ تشذگرس .

و رد هزوح همانرفس یارب ،ىسيون هنومن

شخب رد

« ةّيبارتغا ةماقم

»

ىليصفت ناونع اب

« لاوحأ لمجم

ُع فّ لؤملا ِف

َي هنع » ىم وگزاب ار رفس نآ یارجام و دنه هب دوخ رفس لاح حرش .دنک

3 - 4 . فیلأت رد فلؤم شور و ىلامجا ىناونع شخب ره رد فلؤم سپ

نآزا ىليصفت ىناونع ىم

دروآ ، ًلاثم

«

:

تعن : ىبنلا ُتعَن

ىلص هلآو هيلع هللا

» ،

« ةدافإ : ملاعلا ماظن قيقحت

» ،

« ةحئلا ةماقم لماکلا مِلاعلا تاف ِص :

».

هخسن رد نتم لخاد ىليصفت رتيت و هيشاح رد ىلامجا رتيت ،ىطخ یاه زمرق گنر هب

.تسا

تيب دنچ اي کي دنب ره رخآ رد لاومعمً رعش

هب ناونع رثن اب بسانتم اي دهاش نآ زا شيپ

ىم .دروآ

زا ىخرب دورس تايبا نيا ۀ

و تسوا دوخ ار ىخرب

نارگيد زا - نآ رعاش زا ندرب مان نودب اما -

هدرک لقن

.تسا يب هب ار نآرق یريازج نامگ ىبوخ

هتخومآ اب ار نآ ىناعم و اذل ،تسا هدرک کرد تسارف

وا ملق رد

یريذپريثأت کبس زا

ليثمت رکذ ،يناعم لاقتنا رد تراهم ،تحاصف ،تقد ، رارکت و اجب یاه

یاه ىظفل

نآرق ى تسا دوهشم :هنومن یارب ،

أت :ءايحلا حدم و ةحاقولا ّمذ :بيد ...«

و ه ُ

شونَيو شواهت ن ِم ُهُبيصُي ٍلام ىل َع ُه ْد ُس ْحَتلاو

« ىَّنأ

ش ُوانَّتلا َكل

كَّن َّر ُغَيلاو ،﴾اهْنِم ِهِت ْؤ ُن ِةَر ِخْلآا َباوَث ْد ِرُي ْنَم َو﴿ ،اهنِم هِتو ُقِب َعَنَق اين ُّدلا يف دَهَز نَمَف ، »

(12)

ُّ ل َ

قَت﴿و دلا ِجلا يف مهُب ل َغَت ُّ

يف﴿ َنود ِهاجُي ام َّنإ ،ليو َط عاد ُص ﴾ َّمُث ليلَق عاتَم﴿ ،﴾دلا ِب ْ

لا يِف ْم ُهُب ِليب َس

تو ُغا َّطلا

﴾داه ِم ْ

لا َسْئِب َو ُم َّنَه َج ْم ُهاوْأَم َّمُث﴿ ،داه ِجلا َسئِبو ﴾

».

رب هک تسا مولعم و ربمايپ ثيداحا

لها و)ص(

تيب هتشاد فارشا )ع(

نآ تغلاب و اج ماک هب ار اه

ن

هدرک شوين

؛تسا شملق ،بطاخم لاح و ظافلا نيب بسانت ،حيملت ،زاجيا ،يناور رد ثيداحا نيا زا

تسا هتفريذپ ريثأت .

شخب رد لاثم یارب

« ديدج طمن ىلع تايبأ و تاملک :عارتخا »

ىم :ديوگ

« َي ُعض ُف

َّصلا ُّب َو َي َوق َه ی َي امک ،هاو ُبيش

َملا ُءر َو

ُ َي ش ُّب َخ هاتلص »...

( جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 1252 : 184

حيملت هک)

:تسا یوبن ثيدح نيا هب

ُهن ِم ُّب شَيو ُءر َملا ُبيشَي ُ «

ل َملأا ُلوطو ُصر ِحلا :ناتلص َخ

»

( ،ىنلاقسعلا

1329: 6 / 68 ).

4 - 4 هولج . یغلاب یاه لایخ روص و

تسا تايبدا رب طلسم ىسک ىتقو دراد راک و رس غيلب نوتم اب موادم و

ملاک هاگآدوخان ، شراگن و

ش غيلب

عيدب و تسا

؛ ا ني هولج اه ىيابيز هب باتک رد

لايخلا ةنازخ

ىم جوم .دنز ىم نينچمه زا ىکي ناوت

بابسا یراگدنام نيا ريثکت و

باتک ار و تاياور و تايآ زا هدافتسا و عجس زا هدافتسا و شراگن عون

راعشا ص زا ولمم باتک رطس رطس ،دش هتفگ رتشيپ هک روطنامه .تسناد نيا رد هک تسا ىغلاب عيان

زا هلاقم

،عيانص ىخرب نارازه زا ىکي داي ناونعب هنومن کي رکذ

و هرطق ايرد زا یا ىم مزلا

ديامن .

رکذ ناکما هلاقم تيدودحم ليلحت و

رتشيب دراوم ار

ىمن هراشا .دهد هب

دراوم نيا هک تسا تهج نيا زا

ىم هک دننادب ناملعتم و ىغلاب مولع ناصصختم ناوت

ىباتک ناونعب باتک نيا زا رابرپ

یارب

،شزومآ

و یريگداي ش

و و دها ا لاثم رد .درک هدافتسا هتشر نيا

1 - 4 - 4 هیبشت .

زا ىمين ًابيرقت هيبشت

ىم راک هب هيبشت هاگره ىنعي ،تسا ل ّصفم لسر ُم هيبشت ،باتک رد دوجوم یاه ،درب

ىم رکذ ار هيبشت ناکرا ىمامت رد .دنک

« ناسنلاا لاوحأ رکذ »

ىم ىبکرم نوچ ار مدزاب و مد و س ّفنت هک دناد

ىم کيدزن ندب زا ىياهر و گرم لزنمرس هب ار ىمدآ حور :دنک

« ُسافنلأا هذه ياطملاک

ُب ّرقُت ،ا

ْ فنلا َس

ايانملا ىلإ

»

جلا(

ازئ ر ی لا ش ي زار ،ی 12۵2 : ).

(13)

«

رد

ةلاولا و ماکحلا ّمذ

»

هنومن اب اما ،تسا هدشن رکذ هيبشت تادا ىنعي ،دراد د ّکؤم هيبشت زا یا

ىم ،ب ّکرم ىتروص زا هبش هجو ندوب ىعازتنا هب هجوت ار نآ ناوت

رد :داد رارق ىليثمت هيبشت هرمز

« ِم َو ُهن م

ُح ما ّک ُب ةاغ ...

َث ُنيباع َي َتب َنوعل َو ،مانلأا َس ُنيحار َي َنوسرتف مانغلأا

»

:نامه(

20 ).

2 - 4 - 4 هراعتسا .

شقن هب ه ّجوت اب هک درک اعدا ناوتب دياش ،بطاخم نهذ رد هراعتسا دنمتردق ىنيرفآ

هراعتسا

اي(

هک ىهيبشت

هدشن رکذ نآ هّبشم

مهم زا)تسا

ىّنف یاهرثن یراگدنام و یراذگريثأت یاهزار نيرت رد .تسا

« صيرحتلا

لامکلا بسک ىلع

»

ىم :ديوگ

« َبلاط اي ِسئافن

َبطاخو نونفلا ِسئار َع

...نويعلا

»

:نامه(

206

،)

لوا تمسق رد توعنم هب تعن هفاضا رب هولاع هک )ةسيفنلا نونفلا(

مود تمسق رد ، بلاط ِناسنا ىيوگ

ار لامک باتک رد هک ىم ار دنمشزرا بلاطم ،اه

یراگتساوخ هب هک تسا هدرک هيبشت ىسک هب ،ديوج

ىم ناگديد رد هک ىسورع اما ،تسا هتفر سورع .تسا باتک یاوتحم و تاملک نامه د َمرآ

3 - 4 - 4 . قابط هلباقم و

.دنراد داضت مه اب انعم رد هک تسا ظفل ود عمج ،قابط تعنص

،يمشاهلا(

1383 : 376 )

لصف رد ليلج و ليلذ و لاوم و دبع ناگژاو رد ،قابط زا هنومن کي

« ناسنلاا تافص رکذ

«

ناسنلاا

ليلج ىلومل ليلذ دبع

»

تسا

( جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 1252 : 8 ).

داضتم یانعم دنچ اي ود نآ زا سپ و ديايب انعم دنچ اي ود هک تسا نآ هلباقم اب

دوش رکذ بيترت هب نآ

،يمشاهلا(

1383 : 378 ).

ايند عِب ّينب اي :هنبلا نامقل لاق « ك

َتلاو ،ًاعيمج امهحبرت كترخآب ِب

َترخآ ع امهرسختف كايندب ك

ًاعيمج

»

( جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 1252 : 567 ).

4 - 4 - 4 سانج . دنشاب توافتم مه اب انعم رظن زا هک تسا هژاو ود ىظفل هباشت ،سانج

،يمشاهلا(

1383 : 410

).

رتمک

هحفص زا یا ةنازخ لايخلا ىم ار زا ىلاخ هک تفاي ناوت عاونا

سانج تعنص ريغ ،مات سانج نوچمه

فرطم و لّيذم ،قاقتشا ،قلطم ،مات :هلمج زا ،دشاب

« زاريش يف يل قفّتا :ةيلدج ةماقم َلئاوأ

لاحلا ُو ُدور

لهأب ٍنوحشم ٍعمج َم لامکلا

ضور هّنأک ، ْتغ ّوصت

ه ُراهزأ ، تد ّرغتو ه ُرايطأ جرب مأ ، ْتعلط

،ه ُسومش

(14)

ْتعملو ه ُرامقأ ُعيدب ٌّباش مهيفو ، ةئيهلا

َشو ،نايبلا ُحيلم ُميظع خي

ةبيهلا يف اغلاب دق ،ناسللا ُحيصف

َقانملا ةش َداجملاو ةل َفانملاو ةس ةلواقملاو ُي و ،ه َصخش ل ّضفي امهنم ّلک ، ُح ّجر

رخلآا ىلع لاق ىّتح ،ه َسفن

بئاشلا اهّيأ : ّباشلا َع ، ِد َتم باوصلا َتأسأ و ، بدلأا

َتدقفو ، برلأا

»

جلا(

ازئ ر ی لا ش ي زار ،ی 12۵2 : 1۷2

.)

5 - 4 - 4 عجس .

عجس ،تسا هجو نم صوصخ و مومع ،سانج و عجس نايم هطبار ًاتعيبط و ،مظن رد هيفاق لداعم ،رثن رد

رد .عجس مه و دشاب سانج مه تسا نکمم قيداصم ىضعب رد ىنعي ةنازخ

لايخلا عجس ىهاگ هچرگا

ىم عنصت هب ًابلاغ اما ،ديارگ

هنيمز نوچمه ،یروتاينيم یا

هتفرگارف ار نتم ىلاوتم یاهولبات و

ار ناج

ىم دزاون ؛ مه شخب رد دنب نيا نوچ

« ءايض و ءاهب »

ىليصفت ناونع اب

« ديز ىئاهبلا خي شلا فصو ّ

هؤاهب

»

هک رد فيصوت ىياهب خيش ىم

ديوگ

«

:

ّقحلا ءاهب هؤايضو

، ني ّدلا ّزعو هؤلاعو

دجملا قفاو ،

هؤامسو فر شلا مجنو ، ّ هؤان َسو

سمشو ، لامکلا

هردَبو ضو َرو ، لامجلا

هرهَزو حبو ، ضي فلا ر َ

هلحاسو َبو ، ِبلا ّر ّر هلحارمو دحاو َو ، ره ّدلا

هديحو َو دامعو ، رصعلا هديم َع َو ملعلا م َ

ل َعو ، هتم ّلاعو

،

لضفلا ُةيارو هتملاعو

ةحاصفلا أشنمو ، اهدلو َمو

ةغلابلا ردصمو ، اهدرو َمو

لئاضفلا عماجو ،

اهعمجمو لضاوفلا عبنمو ،

اهعجرمو ةدافلإا قرشمو ،

اهعرشمو ةضافلإا علطمو ،

اهعطقمو

»...

( جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 12۵2 : 402 )

6 - 4 - 4 دیرجت . دنک عازتنا ار یرگيد رما ،دراد ىصاخ تفص هک یرما زا ،ملکتم هک تسانعم نيا هب حلاطصا رد ديرجت

کرتشم تفص نآ رد هک فرح هطساو هب ًابلاغ ديرجت .دناسرب هنم عزتنم رد ار هغلابم لامک ات ،دنا

ن ِم« »

اي

« ءاب » ىم نايب هيديرجت ون اما ،دوش

تسا فورح هطساو نودب ديرجت زا ىع

، ىمشاهلا(

1383 : ۵ / 384 ).

هماقم رد اه یريازج ی ًابلاغ

ىب ديرجت تياکح هک تسا نيا هدنناوخ تشادرب ادتبا رد ؛تسا هطساو

اما ،تسا یرگيد زا رد

طساوا يم مولعم هماقم رخاوا اي هق اي بطاخم هک دوش

هدوب شدوخ ناتساد نامر

:دننام ؛تسا

«

ةماقم ةحئلا : لماکلا ملاعلا تافص

» ،

« ةماقم ءاقلب : ّمذ مهحدمو ناوخلاا

» ،

« ةدافإ : ملاعلا ماظن قيقحت

» ،

« ةحئلا ةماقم لماکلا مِلاعلا تاف ِص :

».

(15)

5 - 4 . تقرس یبدا یاه

ىم نايم هب ىبدا تقرس زا نخس ىتقو ىغلاب مولع رد عون ًافرص ،ديآ

اريز ،تسين نآ ىفنم و مومذم

يملت ،نيمضت ،سابتقا نوچمه ىثحابم ،نآ زا روظنم ً لاومعم تسا ...و ح

،ينازاتفتلا(

1409 : 42۷

هب ).

ىم رامش هب ىظفل عيدب تان ّسحم زا ،باب نيا هک تسا تهج نيمه .دور

زا ،ىبدا تقرس هک هاگنآ ا ّما

درادن عافد یاج ،دشاب لاحتنا عون :

1 - 5 - 4 . سابتقا نیمضت و

نيا رب هن ،دنروايب نآ بيکرت رد رييغت نودب ،ثيدح اي نآرق زا یزيچ ،رثن اي مظن رد هک تسا نآ سابتقا هراشا ملاک رد ىنعي ؛تسا ثيدح و نآرق زا هک هجو .تسا ثيدح اي نآرق زا تمسق نآ هک دوشن یا

( نامه

رگا و ،دروايب دوخ ملاک یلابلا ار یرگيد ملاک ،هدنسيون اي رعاش هک تسانعم نيا هب نيمضت ا ّما)

روهشم ريغ ملاک نآ تسا یرگيد زا هک دنک هراشا ،دشاب

:نامه(

429

هطبار ،سابتقا و نيمضت ،نياربانب ).

سابتقا ىنيمضت ره اما ،تسا نيمضت ىسابتقا ره ىنعي ،دنراد قلطم صوصخ و مومع .تسين

رد یريازج ةنازخ

لايخلا ِتايآ ىهاگ هتشون اب ار نآرق

يم مه رد رگيد تايآ اب و دوخ یاه و دزيمآ

رييغت اب اي ًانيع ار هيآ نتم رد

ىم رکذ بارعا «:دنک

ٍدو ُدْمَم ٍّل ِظ َو ،ٍدو ُضْنَم ح ٍ ل ْ ط َو َ

عقاولا(

29 و 30

ٍءام َو ،

)

،بو ُک ْس َم ٍشُر ُف َو ،بوغرَم ٍءاوَه َو

ة َعوُف ْر َم

ةعقاولا(

: 34

َو ،ةَفو ُ

)

ف ْص َم ق ِرام َن َو ،ةَعو ُضْوَم باوْکَأ َو ،

ةَثوُثْب َم ّيِبار َز

ةيشاغلا(

: 14 - 16

» )

لصف رد

« ايندلا لهأ ّمذ »

( جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 1252 : 117

.)

ىم رييغت ار هيآ زا فرح کي اهنت هکنيا اي :دننام ،دهد

ٍموَيِل مهُر ِّخ َؤُن امَّنإ « راصبلأا هيف ُص َخشَت

»

هک

ميرک نآرق رد

( :ميهاربا 42

«

)

ّخؤي مهر

»

تسا

( جلا ازئ ر ی لا ش ي زار ی ، 1252 : 332 ).

باتک زاغآ رد ،

ترابع

« ًادمح ِل َم َج ن ِخ لع خ ةناز ِلا ي ِله أ ررغ و لاوقلأا رردب ةنوحشم لامکلا

لاثملأا ، َفو ِم ل َّض َداد ِءاملعلا ِد ىلع ِءام ءادهشلا

»

دح زا ي ث هک تسا هدرک سابتقا قداص ماما

م ى امرف ني د

«

:

...ةمايقلا موي ناک اذإ ّجريف ،ءاملعلا دادم عم ءادهشلا ءامد نزوتف

ءاملعلا دادم ح

ءادهشلا ءامد ىلع

».

( لا قودص ، 13۷6 : 169 )

نينچمه ىم ميرک نآرق تايآ زا ابيز ىنيمضت دوخ باتک فيصوت رد هيور نيا .دروآ

ی رد ،هناداتسا

یاج یاج ىم مشچ هب باتک

:دروخ

Referensi

Dokumen terkait

تسایس هاگن زا ،هعسوت یراذگ یم رظن هب ،دراوم نیا عیمج هب هجوت اب یفلتخم یاهدرکیور دسر هب عسوت ة عامتجا وجو روحم تفاب هب هجوت اب هک دراد د عماج ة و نآ رد دوجوم لئاسم و فده یدنمناوت و

هب نیعبرا نایرج نارمز زا ینید یعامتجا ةیامرس رهاتم زا یکی ناونع یاره هدورب جریار هترشذگ نامه ،تسا هک روط ابطابط یضاق ئ ی باتک رد رابرد قیقحت ة نیرعبرا ل ا تررضح ادهرشلادیس ع