هدکشناد یسانشناور و یتیبتر مولع
یشزومآ هوگر یتیبتر مولع
اپ ی نا همان ارب ی رد ی تفا سانشراک هجرد ی
دشرا
رد برت مولع هتشر ی
ت ی ارگ ی ش زاسهب و شزومآ ی
ناسنا عبانم ی
ثات ی ر دم ی ر ی ت گنهرف رب شناد نامزاس
ی اب
م ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی
زهب نانکراک ی
تس ی ناتسا
بدرا ی ل
:رگشهوژپ
هاوخ نطو ردان
:امنهار داتسا
یربکا یقت رتکد
:رواشم داتسا
ایک ینیعم یدهم رتکد
لاس دادرخ 1399
ناونع و :روآدیدپ مان ثات
ی ر دم ی ر ی ت گنهرف رب شناد نامزاس
ی م اب ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی زهب نانکراک ی
تس ی ناتسا
بدرا ی ل / هاوخ نطو ردان
داتسا نا امنهار : یربکا یقت رتکد
داتسا :رواشم نا ایک ینیعم یدهم رتکد
خیرات :عافد 21
/ 03 / 1399
دادعت حفص :تا 96
.ص
نایاپ هرامش :همان
یتیبرت مولع یشزومآ هورگ
:هدیکچ سررب رضاح هعلاطم فده:فده ی
ثأت ی ر دم ی ر ی ت گنهرف رب شناد نامزاس
ی م ااب ای جنا ی رگ ی داهعت
لغش ی زهب نانکراک ی
تس ی بدرا ناتسا ی
ل .دوب
شور :شهووژپ یسانش قحت شور
ای ق اصوت ی ف ی گتاسبمه عوان زا ی
ام ی داشاب لحت . ای ل هداد ااه ی
عمج روآ ی هدش ن ی ز راتخاس تلاداعم لدم شور اب ی
غتم اب ی ر م ی جنا ی مران زا هدافتاسا ااب ااهرازفا
ی
SPSS23 و
LISREL8.8 درگ ماجنا
ی د .
هتفای اژه اب رد: ی ن زهب ناانکراک ی
تاس ی بدرا ناتاسا ای
ل دام ی ر ی ت هاب شاناد قتاسم ترواص
ی م راب
گنهرف نامزاس ی نامزاس دهعت و ی
ثأت ی ر رادانعم و تبثم ی
نچمه دراد ی
ن نامزااس دهعت ی
هاب ترواص
قتسم ی م گنهرف رب نامزاس
ی ثأت ی ر راداانعم و تابثم ی
دام نماض رد دراد ی
ر ی ت هاب شاناد ترواص
غ ی قتسمر ی م م اب ی جنا ی رگ ی دهعت نامزاس ی گنهرف رب نامزاس
ی زهب راب مکااح ی
تاس ی بدرا ناتاسا ای
ل
ثأت ی ر رادانعم و تبثم ی
.دراد
هجیتن :یریگ لایلحت زا لصاح جیاتن نداد نااشن راب هوراع هداش یروآ عامج یااه هداد یراامآ
ف ،هعلاطم دروم نامزاس رد شهوژپ یاه ریغتم بولطم تیعضو یام داییات زاین ار شهوژپ تایضر
دنک و تیاهن رد ثات
ی ر دم ی ر ی ت گانهرف رب شناد نامزااس
ی م ااب ای جنا ی رگ ی لغاش داهعت ی
ناانکراک
زهب ی تس ی بدرا ناتسا ی
ل .دیامن یم تابثا
هژاو یاه :یدیلک دم ی ر ی ت گنهرف ،شناد نامزاس
ی
، لغش دهعت ی
، زهب نانکراک ی
تس ی
، بدرا ناتسا ی ل
1-1 - همدقم
نامزاس حم رد اه ی ط وپ یا ی ناهج تباقر ی
غت دوجواب ،زورما ایی
تار راس ی ع نااهج ی
، اب ای د راب هوراع
راگزاس ی غت اب یی تار سم دنناوتب ،زورما هعماج ی
ر غت و لوحت یی
ر آ رد ی هدان اپ ار ی ش بی ان ی اات داننک
غت اب قابطنا رب هورع یی
تار قفوم هب ،هعماج ی
ت تباقر و ی تسد ی دانبا آ . ی هدان ا ی ناشور و راتهب رات
زاسب ی د نامزاس هزورما . شناد داصتقا دراو اه
نب ی نا م ی دنوش اراد و شناد نآ رد هک یی
اه ی ،دوهشمان
هب مهم ناونع رت
ی ن لوت لماع ی د نچمه و ی ن هب مهم ،ناونع رت
ی ن زم ای ت تبااقر ی اراب ی راتهب دراکلمع
م هتخانش نآ نادنمراک و نامزاس ی
دنوش نارگسع(
ی
، رغصا ی
، 1396 ا رد .) ی ن ع هک نرق رص داصتقا
مها و شناد ،تاعرطا ،تسا شناد و تاعرطا ی
ت ا ی ن هب ود هب ،نامزاس عبانم ناونع لاح رد تعرس
ازفا ی ش تنرد ،تسا ی
هج دام ی ر ی ت دام زا نامزااس ی
ر ی ت دام هاب ،لواصحم ی
ر ی ت تااعرطا و شاناد
غت یی ر ی هتفا رذون( تسا ی
همشچ لع ی
؛ ،رادافو ؛نشور 1390
اب .) ی د غت تشاد رظن رد ایی
تار رمتاسم
عضو ،شناد ی
ت دج لداعت مدع ی
د ی ارب ی نامزاس رج .تسا هدروآ دوجو هب اه ی
نا اب ی اپ ای نا ،شاناد
غت تلاح رد ار اهرازاب یی
ر ا هک هداد رارق موادم ی
ن نامزاس رما هب مزلم ار اه
غت یی تار م رمتسم ی دنک .
نونک رصع رد ی
نامزاس ،شناد رد اه
ی هتفا دنا ا رد هک ی ن نآ رمع رصع داهاوون موادات اه
ی تافا راگم
ای هکن ی ک ارب دربهار ی
دم ی ر ی ت شزرا و راذگ ی نامزاس شناد ی
هاب .دنشاب هتشاد دوخ تراابع
د ی راگ
قفوم همزلا ی
ت شوبرثا و ی قفوم ،نامزاس ای
ت شاناد لاماوع دااصتقا .تاسا نامزااس نآ رد رواحم
شناد وگلا روحم ی
نتبم تباقر زا ار دوخ ی
تعنص رب ی زه و ندش ی
هن لوت هب روحم ی
د وت و رثؤم ز ی ع و
ارب شناد لاقتنا ی
غت تورث قلخ یی
ر اربانب .تسا هداد ی
ن فرظ هعسوت ی
ت روآون ی نامزاس بذاج و اه
دج شناد ی
د لک ًاعطق ی د شناد داصتقا هعسوت بن
ی نا ح( تسا ی رد ی
، 1395 .)
1-2 - ب ی نا هلأسم
شوب شناد رضاح رصع رد ی
ادج یی ذپان ی ر قفوم رد ی ت نامزاس نامزاس .تسا اه اب ااه
ای د حم ی یاط و
ارش ی ط ی ارب ار ی م رد شناد لباقت و لاقتنا ،کارتشا ی
نا اضعا ی ا دوخ ی داج امن ی دان ار نادانمراک و
اتسار رد ی نامزاس رادانعم طابترا ی
عاس و دانهد شزومآ ی
ا رد ی دااج ااسانش و واسانم رتاسب یی
ساسا لماوع ی
ارب ی ا ی داج دم ی ر ی ت دواجو هاک یاشلاچ و هللاسم .دنشاب هتشاد نامزاس رد شناد
ا دراد ی ن دم هک تسا ی
ر ی ت س یعوضوم شناد ی
تامتس ی ک هلوقم ،تسا ا
ی اراجا هک ی قفوم ای ت مآ ای ز
ن نآ ی زا هب ی ک ور ی درک گارف و عماج ی
ر ماوع دروم رد د فرط زا .دراد ینامزاس فلتوم ل
ی رگ هجوت اب
فرعم هب ی سب ی را ی لدم زا شور و اه اه
ی ارب ی هب گراک ی ر ی دم ی ر ی ت نامزاس رد شناد ا یهاگ ،اه
ای ن
لدم مگردرس وجوم اه ی
دم ی ینار م ی دنوش پ لابند هب هک ی
هدا زااس ی دام ی ر ی ت نامزااس رد شاناد
ا رد .دنتسه دوخ ی
ن سب اتسار ی را ی نامزاس زا امراس اه
ی ه راذاگ ی مزرد هدرتاسگ ی
هان رواانف ی ااه ی
تاعرطا ی ابترا و یط هداد ماجنا اب اما ؛دنا
ی د ارجا هک تشاد هجوت ی
قفوم ای ت مآ ای ز دام ی ر ی ت شاناد
نامزاااس فاالتوم لااماوع هااک تااسا نآ مزلتااسم ی
رد اای ک ،ینامزاااس راتخاااس هاالمجزا نامزاااس
گنهرف نامزاس ی
، روانف ی و زا ینااسنا عبانم و ی
اگژ ی ااه ی و ای هژ ا ی و ماجاسنا زا و هدواب رادرواخرب
کش دوجو مدع و مزلا یگنهامه فا
اه گنهامهان و ی
ااه مداع و فاکاش دواجو و دناشاب رادرواخرب
گنهامه و ماجسنا ی
ب رد ی ن ا ی ن اراجا عنام لماوع ی
قفوم ای ت مآ ای ز دام ی ر ی ت ؛داش داهاوخ شاناد
اربانب ی ن ارب ی ارجا ی قفوم ی ت مآ ی ز دم ی ر ی ت اب شناد ی د زاس هب نام ناونع ی ک دوس هتفرگ رظن رد لک
ا همه و ی ن هتفرگ رظن رد لماوع ،هدش
اسانش ی ی زجت و ی ه لحتو ی ل ااضر( دوش یی
، پ ی ،هتاسو لعاضرف ی
،هداز 1396 م .) ی ر مشاه ی ( 1396 اب یراداانعم طاابترا هاک تاسا دقتعم ) ی
ن دام ی ر ی ت و شاناد
گنهرف نامزاس ی و رظنزا عقاورد .دراد دوجو نانکراک ی
دم ی ر ی ت گنهرف و شناد نامزاس
ی ناانکراک
اب طبترم ًرماک ی
دک ی رگ م ی
،دنشاب هب روط ی هک م هچره ی ناز دم ی ر ی ت نآ دااعبا و ااهروتکاف و شاناد
م رد ی نا ب نامزاس ی رتش پ دومن ی اد امن ی
،د گنهرف نامزاس ی ب ی رتش م ی ددراگ دام احب . ی
ر ی ت شاناد
م ی دناوت هبنج زا اه ی فلتوم ی و کارتشا ،شناد گنهرف نوچمه هست
ی م ،شادااپ صاصتخا ،شناد
ژتارتسا ی اه س و ی تسا اه ی شناد امح ،روحم ی
ت دم ی نار دام ،دشرا ی
ر ی ت نااسنا عباانم ی
راخآ رد و
گ رارق هجوتدروم تاعرطا یروانف یاهرازبا ی
در ا . ی ن م دراوم ی دناوت ثأت لک رد ی
ر ازسب یی ازفا رد ی ش
گنهرف نامزاس ی م رد ی نا هب و دشاب هتشاد نانکراک ترابع
د ی رگ مز ی هن ا ی داج .دروآ مهاراف ار گنهرف
دم اذل ی ر ی ت م شناد ی دناوت گانهرف لماش هک ار نامزاس گنهرف زااس
ی ح رد ی هاط ،یزااسدنمناوت
هورگ ارگ یی
، لباق هعسوت ی
ت
،اه شزرا اه ی نب ی
،یدا گنهامه ،قفاوت ی
ا ،ماجسنا و ی
داج غت یی
،ر یرتاشم
،یرادم ی گدا ی یر نامزاس ی
، نی ت ژتارتسا تهج و ی
،ک ادها ن و دصاقم و ف ی
ز ماشچ ام زادانا ی ،داشاب
نچمه .دشوب توق ی
ن مطا لوصح رد ی
نان رج زا ی نا هب ی هن دوجو ،شناد ای
ک اامح گانهرف ی
ت ی و
وسانم ی ک قح رد .تسا مهم لماع ی
،تق گنهرف نامزاس ی اپ ی ه دم ساسا و ی
ر ی ت راگا .تاسا شناد
غت ار دوخ شناد هک نانچمه دناوتن نامزاس یی
ر م ی
،دهد راگزاس ی ون ی ن حم اب هنارکتبم و ی
ط ا ی داج
امن ی
،د سآ گنهرف ی
ب ی دج ی د دهاوخ ی د گنهرف . نامزاس ی ی اراب مازلا ک ی
دام ی ر ی ت قافوم شاناد
ب گنهرف .تسا ی
رگنا شزرا ،تاداقتعا عامتجا بادآ و اهراجنه ،اه
ی دارفا درکلمع و راتفر رب و تسا
دم زا هک گنهرف .دراد تراظن نامزاس رد ی
ر ی ت تشپ شناد ی
ناب ی م ی ،دانک و هداد شزرا شاناد هاب
غرت ار نآ دربراک و قلخ ،کارتشا ی
و م ی دنک گرزب . رت ی ن ااچ شل شرات ااه ی دام ی ر ی ت رد شاناد
نچ هعسوت ی
ن گنهرف ی حلاص ،هداز مظعم( تسا عقاو ی
ما ی ر ی
، 1396 دام .) ی ر ی ت انچمه شاناد ی
ن
مهم شقن ی
ازفا رد ار ی ش اراک یی نامزاس دم .دراد اه ی
ر ی ت نامزااس رد شاناد هاب ااه
کامک دارافا
م ی دنک ب تاعرطا ات ی
رتش ی صصوتم ،دننک وسک تراهم و دنوش رت
اه ی ار دواخ دوابهب .دناشوب
دم ی ر ی ت امرس شناد ی
ه ناسنا ی نامزاس شوه هب ار ی
دبت ی ل م ی دنک نامزااس ات هاب راتهب دانناوتب ااه
رومأم و فادها ای
ت ااه ی تاسد دواخ ی
دانبا دج(
ای د ی
، دارماداخ ی
، 1394 .) ی اک ی ماهم زا رات ی ن
لصاو ی رت ی ن هبنج مز رد اه ی هن دم ی ر ی ت ناسنا عبانم ی
، نامزااس دهعت ی
هاتفگ تاسا ادانمراک هداش
ن
خأت دهعتم ی
ر دمع ی ی ا غ ی تب رتمک رمتسم ی
نامزاس فادها ،هتشاد ی
ب ار ی رتاش ذپ ی هاتفر امت و ای ل
ز ی دا ی ب شرت هب ی
رتش اتسار رد ی ناسح( دانراد نامزااس فادها ققحت رامث هداز
ی
،ن ،درونارحاص
1397 .)
اربانب ی ن مها هب هجوت اب ی
ت دم ترورض و ی
ر ی ت ثأت و شناد ی
راذگر ی و نامزاس فلتوم حوطس رب نآ
ناسنا عبانم ی
لاصا فده ی
ا ای ن اسررب شهوژاپ ی
ثأات ی ر دام ی ر ی ت گانهرف راب شاناد نامزااس
ی ااب
م ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی م ی دشاب ا خساپ لابند هب و ی
ن آ هاک تاسا لاؤاس ای
ا دام ی ر ی ت راب شاناد
گنهرف نامزاس ی ب ا م ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی ثأت ی ر
؟دراد
1-3 - مها و ترورض ی
ت شهوژپ
دم ی ر ی ت لاس رد شناد اه
ی خا ی ر هاب ناوانع ی اک ی نامزااس رد لوامعم حرطاصا زا هاجوتدروم ااه
ا .تسا هتفرگرارق ی
ن س ی متس رتشم هرابرد شناد وسک رب ی
، نامزااس نانکراک و تلاوصحم و ابقر
کأت ی د هب .دراد ترابع د ی رگ دم ی ر ی ت هست تهج رد نانکراک شناد ی
م نتاشاذگ کارتاشا هاب( شناد
ا و )شناد ی
هد اه هب ازفا روظنم ی
ش شزرا وشت تلاوصحم هدوزفا ی
ق ام ی امن ای
؛د ارباانب ی ن ماشچ زادانا
دم ی ر ی ت شناد
« نورد نامزاس ی
» زم و تسا ی
ت اضر نآ ی ت رتشم ی راتهب تلاواصحم و تامداخ زا
م ی دشاب جاح(
ی رک ی م ی
، روصنم ی نا 1391 هعماج .) تعنص ارف ی هعماج ،زورما ا
ی تاعرطا ی هک تسا
هب نآ رد ردت ی ج نف آ رو ی اه ی ن ی ور ی اج ازفا ی نف هب ار دوخ روآ
ی اه ی م ازفا شناد ی
دنهد هزوح رد .
دشر هب ور تخانش تراجت ی
مهااب هطبار رد ی
ت هب شناد ناونع ی ک ح عبنم ی تا ی ارب ی نامزااس ااه
امرس مظعا شوب دوخ ،شناد .دراد دوجو ی
ه نامزاس رتدنمتردق و اه ی
ن لوت روتوم ی د نامزاس هدش اه
نامزاس سپ ؛تسا اه
اب ی د دم رب ی ر ی ت کأت نآ ی د روان وبا( دننک ی
، ن ای زا ی
، رهااط ی ،هانمد 1390 .)
غت یی تار گمشچ ی ر حم ی ط ی وپ و یا یی درگ وبس اهرازاب ی
هد هب شناد اعبنم ناونع ی
درابهار ی اراب ی
ای داج زم ی ت تباقر ی اربانب ؛دوش هتخانش ی
،ن نامزاس ور رد اه ی ورا یی غت ااب ایی تار راس ی ع حم ی اط ی و
هب ا روظنم ی داج ح و ظف زم ی ت تباقر ی اپ ی
،راد اب ی د هب ار دوخ شناد ا اب دننک زور
ی ن صوت ی
،ف دم ی ر ی ت
ن شناد ی ز اهراکوزاس هب ی
ناسآ زاس ی لاعف ی ت اتاسار رد نامزاس ی
تاسد ی با ی ااهزرم هاب ی
تبااقر ی
هدرتسگ شناد داصتقا رد رت نب
ی نا دبت ی ل هدش ما ،دمتعم( تسا ی
ر نسحم ی
، ای ناور ح ،شنام ای
رد ی
،
1393 دم .) ی ر ی ت ناد ش ور ی یدرک هب هک تسا ازافارب و تاسا لاماکت لاح رد تعرس
ی ش ارااک ی ی و
آرف یشوبرثا دوبهب ی
یاهدن ا زا نآ هب زاین و دراد رایسب هجوت ،یراک ی
ن م همشچرس تیعقاو ی
گ ی در
زم هب یسرتسد و ینامزاس درکلمع رد شناد هک ی
ت اپ یتباقر ی راد ام یاقلت ماهم یراصنع ی
،دواش
دم ًانمض ی ر ی ت نامزاس یارب یتباقر مهم عبنم شناد م رامش هب اه
ی آ ای د نامزااس و اسب ااه
ی را ی رد
ا اب ار دوخ ینامزاس راتخاس هک دنراد دوجو ایند رسارس ی
داج دم تارادا ی
ر ی ت هداد راییغت شناد .دانا
ی ک س شرتسگ رد مهم عوضوم ی
متس اه ی دم ی ر ی ت ا شناد ی ن رد تکرااشم هب ار نانکراک هک تسا
ای داج وشت و شناد ی
ق فتسا هب هدا غرت نآ زا ی و م ی دنک س تاهج نیامه هاب . ی
متاس ااه ی دام ی ر ی ت
هب شناد صصوت و تاعرطا هب یهد مظن روظنم مزرد ااه
ی اهن ی ا ،ینامزااس دراکلمع دوابهب ی
دااج
م هتفرگ راک هب تیفیک و تباقر ،هزیگنا ی
دنوش جنز(
ی چر ی
، کاکح ی
، نهب ،درفنم واکجنک ی
،ا 1393 .)
اب ی د نامزاس تشاد رظن رد هب اه
اب ،ءاقب روظنم ای
د پ ی هتاسو اراب ی عامج روآ ی هداد ااه ی زا واسانم
حم ی ط جراخ ی لخاد و ی دبت و ی ل نآ انچ رد دننک مادقا شناد هب اه ی
ن اراش ی ط ی
، هاک شاناد ای
ک
اراد یی ژتارتسا دنمشزرا عبنم و ی
ک م رامش هب ی
،دور اج ی زگ ی ن امرس ی ه رانا و ی هاب و تاسا هداش
عقوم ی ت ی ارب راوتسا ی ح همادا ی تا نامزاس رد ه
ا ی وپ یا دبت روآون و ی
ل هدش قفوم زمر و ی
ت نامزاس اه
ناهج تباقر هصرع رد ی
م بوسحم ی
دوش ا رد . ی ن م ی نا ی ک ی اهرازبا زا یی م هک ی دناوت نامزاس ار ااه
مأت رد ی ن ا ی ن فادها ی را ی دم دنک ی ر ی ت تراابع هاب .تسا شناد ی
دام ی ر ی ت دج هاغدغد شاناد ای
د
نامزاس ند رد اه ی ا ی وپ یا تباقر و ی سا زورما
؛ت اربانب ی ن لیاسم ی ا نوچمه ی هاکن نامزااس هانوگچ ااه
خذ ،وسک ،قلخ ار شناد ی
،هر رادهگن ی زوت و ی ع نآ هانوگچ و داننک هدافتاسا و هدرک دام ااه
ی ر ی ت
امن ی دن مهم لیاسم هب ی
ارب ی نآ دبت اه ی ل هدش افرط زا .تاسا ی
نامزااس هزوراما رد ااه
ی دانتفا هاک
ه ی چ چ ی ز هب من شناد هزادنا ی
دناوت نآ د ار اه ر ند ی ا ی ب اذل .دراد هگن تباقر ی
ش چ ره زا ای ز ناانکراک
هب نامزاس مهم و شناد نابحاص ناونع
رت ی ن امرس ی ه هاتفرگرارق هاجوتدروم نامزااس دام ،دانا
ی ر ی ت
هب شناد رازبا ناونع ی
م هک ی دناوت رگ ار دوجوم شناد روآد
ی وپ و ماظن ،هدرک ای
ا یی اشوب ی هد رد و
مها دهد هعاشا نامزاس لک ی
ت ی هتفا ازا .تسا ی ن ور دم ی ر ی ت ماهم هالوقم شناد شاناد دواخ زا رات
م بوسحم ی
دوش دبت هوحن ات تسا نآ لابند هب و ی
ل هتسناد و تاعرطا اه
ی درف ی نامزاس و ی هب ار
تراهم و شناد اه
ی درف ی هورگ و ی
، بت یی ن امن نشور و ی
د لق( . ی نابرق ،روپ ی
، 1397 هاب هاجوت ااب.)
مها ی ت نامزاس رد شناد اه
ی زورما ی
، سب ی را ی نامزاس زا دام ،اه
ی ر ی ت هاب ار شاناد دوابهب رواظنم
م راک هب دوخ درکلمع ی
گ ی دنر دنچ هبرجت . ی
ن نامزاس ههد دام هاک تسا هاوگ اه
ی ر ی ت ااهنت شاناد
ی ک وگلا ی دم رذگدوز ی
ر ی ت ی زاسوگلا هلحرم زا و تسا هدوبن ی
سر نآ نامز و تسا هتشذگ ی
هد هک
رارقتسا ی دبا ازم . یا ی دم ی ر ی ت اد حطس ود شناد در
دراف ی نامزااس و ی
؛ دراف حطاس رد ی
، دام ی ر ی ت
م رداق ار ناسانشراک شناد ی
دزاس تراهم هک برجت و اه
ی تا رط زا ار دوخ ی
ق راکمه ی د ااب ی ناراگ و
هس ی م نآ شناد رد ندش و اه
ی گدا ی ر ی هافرح داشر هب ات دنهد دوبهب ا
ی تاسد ی دانبا حطاس رد .
نامزاس ی
، دم ی ر ی ت اراد شناد ی
زم راهچ ی ت ارب هدمع ی ی ک نامزاس نامزااس دراکلمع ءاقترا :تسا
رط زا ی ق ازفا ی ش اراک یی
، هرهب رو ی
، ک ی ف ی ت روآون و ی نامزااس . ااه
یی دام ار دواخ شاناد هاک ی
ر ی ت
م ی دننک لااب حطس هب یی
هرهب زا رو ی م ی دنسر . نامزاس سرتسد اب اه ی
ب ی رتش نااصصوتم شاناد هب
م دوخ ی دنناوت مصت ی تام رتهب ی آرف ،دننک ذاوتا ی
اهدن هب ار ی زاوم راک ،دننک هن ی
،دانهد شهاک ار
روآون رب ی ب ی ازف ی دان اهنرد و ای
،ت اعاب ی گچرااپک ی رااکمه و ی نورد نامزااس ی دناشوب دوابهب ار
دمحم(
ی
، 1396 .)
1-4 - شهوژپ فادها
1-4-1 - لک فادها ی
- سررب ی موهفم لدم شزارب ی
هیارا هدش
- انشآ یی ثأت اب ی ر دم ی ر ی ت گانهرف راب شناد نامزااس
ی م ااب ای جنا ی رگ ی لغاش داهعت ی
ناانکراک رد
زهب ی تس ی بدرا ناتسا ی
ل
1-4-2 - ئزج فادها ی
- سررب ی موهفم لدم شزارب ی
هیارا هدش
- عت یی ن ثأت ی ر قتسم ی م دم ی ر ی ت نامزاس گنهرف رب شناد ی
- عت یی ن ثأت ی ر قتسم ی م دم ی ر ی ت لغش دهعت رب شناد ی
- عت یی ن ثأت ی ر قتسم ی م لغش دهعت ی نامزاس گنهرف رب ی
- عت یی ن ثأت ی ر غ ی قتسمر ی م دم ی ر ی ت گنهرف رب شناد نامزاس
ی م اب ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی
1-5 - شهوژپ لاؤس
لاؤس - آ یا موهفم لدم ی
هیارا
؟تسا وسانم هدش
1-6 - ضرف ی ه اه ی شهوژپ
ضرف ی ه لوا - دم ی ر ی ت گنهرف رب شناد نامزاس
ی زهب نانکراک ی
تس ی بدرا ناتسا ی
ل ثأات ی ر انعم ی راد ی
.دراد ضرف ی ه مود - دم ی ر ی ت لغش دهعت رب شناد ی
زهب نانکراک ی
تس ی بدرا ناتاسا ای
ل ثأات ی ر انعم ی راد ی
.دراد ضرف ی ه موس - لغش دهعت ی گنهرف رب نامزاس
ی زهب نانکراک ی
تس ی بدرا ناتسا ای
ل ثأات ی ر انعم ی راد ی
.دراد ضرف ی ه مراهچ - دم ی ر ی ت م اب شناد ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی گنهرف رب نامزاس
ی زهب ناانکراک ی
تاس ی
بدرا ناتسا ی
ل ثأت ی ر نعم ی راد ی .دراد
1-7 - شهوژپ ورملق
فلا - نامز ورملق ی
ا : ی ن ادتبا زا شهوژپ ی
لاس هامرهم 1398
رد طبترام تلاااقم و عبانم هعلاطماب
سررب زا سپ و دش زاغآ شهوژپدروم عوضوم صوصخ ی
لدم اه ی هایارا فلتوم صواصخ رد هداش
غتم ی اهر ی م ،لقتسم ی
جنا ی لاس هامرذآ رد ،هتسباو و 1398
همانشسرپ اه
ی هب طوبرم گ هزادنا ای ر ی
غتم ی اهر ی رط زا هک ی ق راگن مرف ی هب لگوگ هناماس نورتکلا تروص
ی اک ی هداامآ رط زا دواب هداش ای
ق
ساموتا ی نو رادا ی ب رد ی ن زهب لک هرادا نانکراک ی
تس ی بدرا ناتسا ی
ل هب هک فداصت تروص ی
بااوتنا
زوت دش دنهاوخ ی
ع م ی ددرگ .
ب - ناکم ورملق ی
زهب لاک هرادا هدوداحم رد رضاح شهوژپ : ی
تاس ی بدرا ناتاسا ای
ل داهاوخ مااجنا
.تفرگ ج - ملق عوضوم ور ی
عوضوم ورملق : ی
ا ی ن ثأات شهوژپ ی
ر دام ی ر ی ت گانهرف راب شاناد نامزااس
ی ااب
م ی جنا ی رگ ی لغش دهعت ی زهب نانکراک رد ی
تس ی بدرا ناتسا ی
ل م ی دشاب .
1-8 - راعت ی ف غتم ی اهر
1-8-1 - راعت ی ف موهفم ی
دم ی ر ی ت دم :شناد ی
ر ی ت انعم هب شناد ی
خذ ،وسک ،قلخ ی
هر زااس ی
، کارتاشا هاب ،راشن راذاگ
ی و
اهنرد ی ت هب گراک ی ر ی .تاسا شناد ای
ک اب نامزااس ای
د ندروم شاناد ای
شزا ااسانش ار یی
، و واسک
خذ ی هر زاس ی امن ی د ندروم دراوم رد هک دشاب هتشاد ار نآ ناوت ات ی
زا دم سپ .دربب راک هب ار نآ ی
ر ی ت
شتم شناد لک
آرف زا ی اهدن ی ا ی داج شوب رابتعا ،شناد قلخ و ی
ند شوب مرف ،شناد هب ی
ند راشتنا و
ملع دربراک و شناد ی
م نامزاس رد نآ ی
دشاب ،گناو( . 2002 .)
گنهرف نامزاس ی ند : ی نوس م للادتسا ی
دنک شزرا نامزاس رد هک اضرف و تادااقتعا ،اه
ی تا نب ای دا ی
ب زا هک دراد دوجو ی
ن شزرا اه ی اهدامن و تسا هدش قتشم کرتشم یی
پ هک ی اهدنو تااضورفم اب ار
شزرا و اضعا راتفر و اه ی
پ نامزاس ی دنو م ی
،دنهد گنهرف نامزااس ی مان ای هد ام ی دنواش ند(
ی ،نواس
2000 .)
دهعت لغش ی لغش دهعت : ی
انعم هب ی اظو ی ف لولسم و ی اهت ی لغش ی اهراک ماجنا و ی
حص ی ح هاب تاسا
ا هنوگ ی اظو ماجنا رد وا ،دنکن تراظن صوش راک رب رظان رگا هک ی
ف دراک داهاوون رواصق هالوحم
فع ،راکوج(
ی ف ی
،نا 1392 .)
1-8-2 - راعت ی ف لمع ی تا ی
دم ی ر ی ت هرمن :شناد ا
ی عاضو هاب دراف هاک تاسا ی
ت دام ی ر ی ت رد هاعلاطم دروام نامزااس شاناد
دم همانشسرپ ی
ر ی ت هفلؤم و( شناد اه
ی ش راداهگن ،شاناد قلخ لماش ی
هاست و لااقتنا ،شاناد ی
م
هب ،شناد گراک ی ر ی ن و دارنک )شناد ی
نمو ( 1999 م ) ی .دهد
گنهرف نامزاس ی هرمن : ا ی عاضو هاب درف هک تسا ی
ت نامزااس گانهرف ی
رد هاعلاطم دروام نامزااس
گنهرف همانشسرپ نامزاس
ی هفلؤم و(
اه ی گرد لماش نآ ی
ر راگزاس ،راک رد ندش ی
، قابطنا ذاپ ی ر ی و
زاسدنمناوت ناونع تحت فلتوم داعبا هدزاود رد تلاسر ی
، تی م ارگ یی
، لباق هعسوت ی
ت
،اه شزرا اه ی
نب ی دا ی
،ن و ماجسنا ،قفاوت گنهامه
ی
، ای داج غت یی
،ر رتشم ی رادم ی
، ی گدا ی ر ی نامزاس ی
، نی ت تهج و
ژتارتسا ی
،ک مشچ و دصاقم و فادها ند )زادنا
ی نوس ( 2000 م ) ی .دهد
دهعت لغش ی هرمن : ا ی لغش دهعت همانشسرپ زا درف هک تسا ی
هفلؤم و(
اه ی ش فطااع داهعت لمااش ی
،
راجنه و رمتسم ی
م و نلآ ) ی ی ر ( 1990 م تسد هب ) ی
دروآ .
1-9 - موهفم لدم ی
شهوژپ
رب انبم ی ماجنا تاعلاطم بدا رد هتفرگ
ی تا نابم و ی رظن ی مواهفم بوچرااچ شهوژاپ عوضوم ی
هاب
ز لکش ی ر م هیارا ی
،ددرگ ا رد ی ن دم لدم ی ر ی ت هب شناد غتم ناونع ی
ر د زا هاتفرگرب و لقتسم ای
هاگد
نی نمو ( دارنک و 1999 گنهرف ،) نامزاس
ی انبم رب ی رظن ی ه ند ی نوس ( 2000 هب ) غتم ناونع ی
ر هتسباو
پ شهوژ نچمه و ی ن لغش دهعت ی د ساسا رب ی
هاگد م و نلآ ی ی ر ( 1990 هب ) غتم ناونع ی
ر م ی جنا ی رد
هتفرگ رظن .تسا هدش
لکش 1 - 1 - موهفم لدم ی
شهوژپ
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
2-1 - همدقم
سررب ی پ ی ش ی هن قحت ای
،ق ااناوت یی نآ طاابترا و ماهم تااعرطا بااوتنا رد ار رگاشهوژپ ااب ااه
ی هتفا اه ی م ناشن ،شهوژپ ی
دهد د ناج . ی و یی م للادتسا ی
دنک کامک ققحم هب ،عبانم هعلاطم هک
م ی دنک قیمع شنیب ات ی
هبنج هب تبسن اه
ی ،عباانم هعلاطم .دروآ تسد هب قیقحت عوضوم فلتوم
اب ی د عبنم زا مه ی
هب هک دشاب اعبنم زا مه و دشاب طبترم قیقحت عوضوم اب ،میقتسم روط
ی دناشاب
هب هک ،رولاد( دشاب طبترم ،عوضوم نآ اب میقتسمریغ روط 1385
ا رد .) ی ن راد دصق لصف ی
م ناابم ی
رظن ی نچمه و ی ن پ ی ش ی هن ی امن هیارا ار شهوژپ عوضوم هب طوبرم یی
م دب . ی ن تماسق رد هاک هانوگ
نابم ی رظن ی پ شهوژ ت راع ی
،ف رظن ی ه
،اه ور و اهوگلا ی
اهدرک ی شهوژاپ عواضوم صوصخ رد دوجوم
هب ار صفت ی ل ام راراق احبدروم ی
اهد ی م پ تماسق رد و ی
اش ی هن ی ن شهوژاپ ای
ز ب هاب ای نا هایارا و
شهوژپ اه یی ماجنا روشک جراخ و لخاد رد شهوژپ عوضوم اب هطبار رد هک ی
هتفا هاوخ ی م .تخادرپ
2-2 - دم ی ر ی ت شناد
لاس رد اه ی خا ی
،ر نامزاس پ اه ی نتسو ارف هب ی دن دام ی ر ی ت هدراک زااغآ ار شاناد هاافم .دانا
ی م و
دج تاحرطصا ی
د نامزاس و )رگ شناد( راک شناد ،شنادراک دننام اه
ی شناد ی
، ازفا زا ربخ ی
ش ا ی ن
م دنور ی دشاب رکارد . ا زا هدافتسا اب ،1
ی ن دج عون روهظ ،تاملک ی
د ی نامزاس زا ام مرعا ار اه
ی دانک
نآ رد هک پ وزاب تردق رب نهذ تردق
ی ش ی م ی گ ی در ا قباطم . ی ن رظن ی
،ه ند رد ی ا ی و عاماوج زوراما
نامزاس اه یی م ی دنناوت ب شناد زا هک ی
رتش ی پ و هعاسوت رااظتنا دناشاب رادرواخرب ی
تفراش دانرادار
هب ای ن ترت ی و رادروخرب ی بط عبانم زا ی
ع ی من ی دناوت هب اد نامزااس .داشاب مهم شناد هزادنا اشن
ی هاب
نمناوت د ی اه یی م تسد ی ی دبا ن تسا رداق هک ی
ور ی ظع ی م ی زا ار ای ک ن ای ور ی لوت کاچوک ای
د دانک
سرگور(
،2
2010 .)
لحت و هعلاطماب ی
ل مها ی ت و و ی گژ ی اه ی مز رد شناد ی
هن نامزااس دراکلمع ام ااه
ی ناوات تن ی هاج
1- Peter Drucker
2- Rogers
هب تاعرطا و شناد نتشاد هک تفرگ ارب زور
ی ح همادا و ءاقب ی
تا نامزاس هب اه ی ک و مهم ترورض
غ ی لباقر راکنا دبت ی ل هدش هب .تسا غت دانور رگا صاخ روط ایی
ر زوراما عاماوج رد شاناد تلاواحت و
هب قد ت زرا دروم ی با ی گ رارق ی در تن ی هج مهم ی دپ نآ زا هک ی
د ام ی آ ای د ا ای ن ااتم هاعماج هاک تاسا
تعنص ی هعماج ،زورما ا
ی تاعرطا ی هب نآ رد هک تسا ردت
ی ج روانف ی اه ی ن ی ور اج رازفا ی هاب ار دواخ
روانف ی اه ی م رازفا شناد ی
دنهد دم سپ ی ر ی ت نامزاس اب اه ی د کأت اب ی د ذااوتا نااکما رترب شناد رب
مصت ی تام لوقعم ااهدرکلمع دوابهب و ماهم تاعواضوم رد رت ی
انتبم ی پ ار شاناد راب ای
اد داننک
مراکسا(
3ی ، 2013 وس زا .) ی د ی رگ هب شناد لک ناونع ی د ی رت ی ن نامزاس عبنم اه
ندروآ تسد هب رد
زم ی ت تباقر ی
، عوضوم هب ی
سب ی را دبت مهم ی ل هدش سب رد و تسا ی
را ی وسک زا اهراکو ی انتبم ی راب
مزاس ،شناد نا
اه ی ی گدا ی هدنر دم و ی ر ی ت امرس ی ه اه ی رکف ی
، اش ،هامرع( تاسا هدرکزااباج ی
خ وابا
دوعسم ی
، 1394 .)
هتسد تاعرطا زا ترابع ،شناد دنب
ی هدش طبترم و ی ارجا دربرااک نامزااس رد هاک تسه یای
و
لمع ی ی هتفا مصت رد و تسا ی
م گ ی ر ی اه همانرب و اه ی دربراک ی ام راراق هدافتسادروم ی
گ ی دانر لد . ای ل
رترب ی اقم رد شناد ندوب دنمشزرا و ی
هس لمع رد ،تاعرطا و هداد اب ی
رات ب( تاسا نآ ندواب ی
وراک
س ی لاوکن ،4
2013 دام اما ؛) ی ر ی ت مواهفم شاناد ی
پ ی چ ای هد امه هاب و تاسا هدرتاسگ و ی
ن لد ای ل
وحاص اوز زا فلتوم نارظن یا
ی رگن نآ هب نوگانوگ ی
هتس دنا دم . ی ر ی ت دم ،شناد ی
ر ی ت س ی تامتاس ی ک
نامزاس شناد ی
آرف لماش هک ی
دن نامزاس ،تشابنا ،قلخ هد
ی
، خذ ی هر هرهب و رادرب ی اراب شاناد زا ی
ای داج سک رد شزرا و
راکو ازم دوبهب و یا
ی تباقر ی دمحم( تسا ی
، 1396 دم هکاجنآزا .) ی
ر ی ت شناد
هلوقم ا ی هب هک تسا گزات
ی بدا دراو ی تا دام ی ر ی ت درگ راصاعم ای
هد قحت و ی تااق امک ی ور راب ی نآ
ااتح .تااسا هااتفرگ تروااص ی
اراد ی رعت اای ف نااشور و صوااشم ی
هاامه عااامجا و لواابقدروم هااک
دنا ی نادنمش ن مه دشاب ی
تس .
نوراب (5
2000 هاب و هدافتاسا ،تخاناش یاراب هاچراپکی و مظنام یدرکیور ار شناد تیریدم )
صصوت و تایبرجت نتشاذگ کارتشا یم یقلت نامزاس رد هتخانشان و دوجوم یاه
.دنک
گیو لراک (6
2002 یاراب مزلا یاهدانیارف دااجیا یاانعم هاب شناد تیریدم هک تسا دقتعم )
هداد بذج و ییاسانش اد و تاعرطا ،اه
لااقتنا و یجرااخ و یلخاد طیحم زا نامزاس زایندروم شن
نآ .تسا دارفا و نامزاس تامادقا و تامیمصت هب اه
ارتوهلام (7
2004 هب تسرد یاهراک نداد ماجنا شناد تیریدم تسا دقتعم ) مااجنا تسرد یاج
3- Skyrme
4- Baker and Sinkula
5- Barron
6- Wiig
7- Yogesh Malhotra
کش هاب یشوبرثا نودب ییاراک دوجو ،ییاراک هن تسا یشوبرثا یور دیکأت .تسا اهراک نداد تاس
یم یهتنم نامزاس .دوش
وژکیاو سودق (8
2005 هب شناد تیریدم متسیس ) فایرعت یتااعرطا متسیس یعون ناونع
هداش
کارتشا هب و تظفاحم ،داجیا هب هک تسا یم ینامزاس شناد یراذگ
.دزادرپ
ناراکمه و ناردنچ مار (9
2009 یام هرااشا یدانیارف هب شناد داجیا :) شاناد نآ رد هاک دانک
یم وسک یجراخ عبانم زا نامزاس طسوت شاناد یاراجا ای شناد دربراک هک شناد هدافتسا و دوش
یم هدیمان زین و میاظنت شاناد دواجوم و یقیقح دربراک تهج رد هک دراد هراشا یدنیارف هب دوش
یم قیبطت .ددرگ
وهورگان و ایلامآ (10
2010 زا هدافتاسا و ییااسانش یلعف یاهزاین نیمأت فدهاب شناد تیریدم )
تصرف هعسوت و شناد هیامرس .تسا ارجا هلحرم هب دیدج یاه
ناراکمه و گن (11
2010 تایلاعف لیهاست رد یتیریدام تامادقا لماش شناد تیریدم :) یااه
هب و هعسوت ،عیزوت ،کارتشا هریخذ داجیا ،شناد وسک هورگ و دارفا طسوت شناد یریگراک
.تسا اه
ناراکمه و ارام ( ،12
2012 یم ناشنرطاخ ) نایرج هک دننک
دانیارف و شاناد تیریدام رثؤم یاه
نز یابقر نایم رد شناد میهست یگژیو ،هصرع هریج
قاابطنا ،یکبااچ راظن یبلااج یااه و یریذاپ
مه هانیمز و دراد لاابند هب ار یزارت و شاناد بذاج ،تکرااشم دوابهب ،ماجاسنا یاهدانیارف زااس
نامزاس .تسا نآ یهد
( یمراکسا 2013
نامزاس یناهنپ و هتفهن ییاراد ار یشناد هیامرس ) یم اه
و تیریدام ااب هک دناد
یم نآ هرادا ناوت
هب تیزم تسد یتباقر یاه .تفای
شرات هتشذگرد هکارچ ،میوشن قرغ فیراعت رد ًرماک هک تسا مهم رایسب یداایز رایاسب یااه
و بوالطم فایرعت ااما ،تفرگ تروص شناد تیریدم زا یدرادناتسا ًرماک فیراعت هب ندیسر یارب تنا رتاشیب شاناد تیریدم فیراعت هک دوب دقتعم رنراگ .دشن داجیا ینشور .دنتاسه مهبام و یاعاز
یلااحرد .تاسا هتشادن دوجو ه او نیا یارب یدرادناتسا زگره عقاورد هوراگ ،دارافا هامه هاک
و ااه
نامزاس دواخ صااخ گانهرف هاب هاجوت اب نآ تیریدم و شناد دیلوت هب یدرکیور ات دنراد زاین اه
نامزاس .دننک ذاوتا ،داننکن هدافتاسا شاناد تیریدام ه او زا تسا نکمم یتح اه
و اراجا رد ااما
نیودات تاهج رد یاشرت راه نیارباانب ؛داننک لامع قافوم رایسب هزوح نیا مهم لوصا تیریدم و داشاب هتاشادن لاابند هب ار رظندروم جیاتن تسا نکمم شناد تیریدم یارب قیقد یاهدرادناتسا
8- Quaddus & xu
9- Ramachandran & colleague
10- Amalia & Nugroho
11- Zheng & colleague
12- Marra & colleague
لدم ،نآ هجیتنرد هب .تشاد دنهاوخ یرتمک میمعت و دربراک تیلباق زین اه
یریدم ،یلکروط شناد ت
ییاراد هعسوت و ییاسانش هب یام ینامزااس فادها دربشیپ فدهاب نامزاس کی یشناد یاه
.دزادراپ
.دانریگ راراق رظندام شاناد تیریدام رد دایاب راکاشآ و ینماض شناد هلمجزا شناد عاونا یمامت راما نایا .تاسا طاابترا رد شاناد قلخ و کارتشا ،ییاسانش اب طبترم یدنیآرف اب شناد تیریدم این و شاناد کارتاشا لیهاست زاین و نامزااس شاناد عباانم تایوقت و قالخ یارب یمتسیس دنمز
نامزاس .تسا ینامزاس یریگدای هاب ار شاناد هک دوب دنهاوخ قفوم شناد تیریدم رد ییاه
ناوانع
شزرا و اهراجنه هعسوت هب و دننک یقلت هیامرس کی کارتاشا و قلخ زا هک دنزادرپب ینامزاس یاه
نک تیامح شناد ،یعیبر ،رقحم( د
1392 .)
2-2-1 - شناد تیریدم لوحت ریس
رخاوا زا شناد تیریدم 1970
هب نآ رب دیکأت دنور .دیدرگ حرطم هنوگ
ههد طساوا رد هک دوب یا
1980 فعاضم نآ تیمها ،یداصتقا یاهرازاب رد تباقر تردق رب نآ ریثأت و هاگیاج ندش راکشآ و
ههد .دش 80
ماظن یدریم ینتبم یاه
مااظن و یعوناصم شوه رب تیریدام یاراب دنماشوه یااه
یم هتفرگ راک هب شناد شناد یروآ مهارف نوچ یمیهافم و ؛دش
شاناد یسدنهم ،13
مااظن ،14
یااه
شناد
15روحم ههد رخاوا رد .تفای جاور نآ دننام و 1980
هاب طوابرم تلااقم راشتنا یدوعص ریس
هزوح ترجم رد شناد تیریدم ولع ،براجت ،تیریدم یاه
عرطا و یرادباتک م یام ار ینااسر
ناوات
باتک نیلوا نارود نیمه رد .درک هدهاشم هاهد زااغآ رد .دنداش راشتنم هزوح نیا هب طوبرم یاه
1990 نامزاس هدرتسگ تیلاعف واحن هاب شاناد تیریدام هزوح رد ینپا و ییاپورا ،ییاکیرمآ یاه
ههد طساوا رد یناهج بو روهظ .تفای شیازفا یریگمشچ 1990
ت هزات کرح تیریدم هزوح هب یا
.دیشوب شناد نیب هکبش
اپورا رد شناد تیریدم یللملا تلااایا شاناد تیریدام عمجم ،16
هداحتم
اکیرمآ تیلاعف ،17
لاس رد .دنداد شرتسگ تنرتنیا هکبش رد ار دوخ یاه 1995
ییااپورا هایداحتا ،
همانرب تیرپسا مان هب یا حرط یارجا یارب ار یناوارف هجدوب18
دام یاه داد صااصتخا شاناد تیری
هب تکرش جیردت گنای و تسنرا دننام یگرزب یاه
، هد و نوتلیمه و نلآ زوب لکش هب رگید تکرش اه
لاس رد شناد تیریدم نونکا .دندش شناد تیریدم هصرع دراو یراجت نرق نیزاغآ یاه
21 یارب ،
هب هتفرشیپ یاهروشک زا یرایسب اق هاب یبایتاسد لماع و تباقر دامن ناونع
.تاسا هعاسوت و ترد
تکرش لاس زا ییاپورا گرزب یاه 2000
دودح دعب هب 55
شاناد تیریدم هب ار دوخ دمآرد دصرد
13- Knowledge
14- Knowledge engineering
15- Knowledge-based systems
16- International knowledge management network
17- United state knowledge management forum
18- Esprit ( europeanstrategi program on research in information technology)
هداد صاصتخا ،گنست( دنا
2008 هاهد هامین زا شناد تیریدم تفرشیپ .) 1990
زاکرمت داعب هاب
لمع تمس هب شناد تیریدم هار یوجتسج و ییارگ
واب ینامزاس شناد تیریدم تهج ،رتهب یاه .د
اتسار نیا رد تیلاعف رب و هدوب یروتسد و یزیوجت شناد تیریدم فیراعت زا یرایسب
یاصاخ یااه
هب هک یروانف هلیسو یم لیهست یتاعرطا یاه
لااس رد ااما ؛تاشاد زاکرمت داش هراک رایخا یااه
شناد و هدواب هاجوت زاکرم رد شاناد هرود نایا رد .تاسا هداش ماکح شاناد تیریدام راب روحم
هیامرس کف یاه هب یر یم بوسحم نامزاس یدیلک ریاخذ ناونع اام هاک تاسا تاهج نیا هب .دندش
هدرتسگ لابقتسا دهاش نامزاس ی
هب شناد تیریدم هب اه نایا یااقترا و یراداهگن ،ظافح رواظنم
یم ار شناد تیریدم لوحت ریس .میتسه یدیلک ریاخذ زا لوا هرود هدراک میسقت هرود هس هب ناوت
لاس 1990 ات 1995 سن هک یم هدیمان شناد تیریدم لوا ل شهوژپ ذوفن .دوش
رد یعوناصم یااه
هب شناد تیریدم یم ار شناد هریخذ و هیارا ی هنیمزرد هژیو
تیریدم لوحت ریس لوا لسن رد ناوت
هب داد یاج شناد مان نآ زا شناد تیریدم یملع یریگراک
یام هدرب نامزااس زا یرایاسب .دواش ااه
نیا رد ار شناد تیریدم یارجا شهوژاپ رد حبدروم تاعوضوم ،دندرک زاغآ هرود
تیریدام یااه
وسک هعسوت رب رتشیب هرود نیا رد شناد بوچراچ هعسوت ،نامزاس هعسوت ،راکو
تایلمع هعسوت ،اه
لااس هاب شاناد تیریدام مواس لسن عورش .دنتشاد زکرمت هنارواّنف تفرشیپ و اهدنیارف و 2002
یمرب شهوژپ زکرمت هک ییاج .ددرگ ب اه
لدام زا هدافتاسا ااب ماداقا و ییااناد هطبار لیلحت ر یااه
،یرفص ،یرد ،یحلاص دومحم( دوب یراتخاس 1391
.)
لاس رد شناد تیریدم نونکا نراق نیزااغآ یااه
21 هتفراشیپ یاهرواشک زا یرایاسب یاراب ،
هب تکرش .تسا هعسوت و تردق هب یبایتسد لماع و تباقر دامن ناونع لااس زا ییااپورا گرزب یاه
2000 دودح ،دعب هب 55
هداد صاصتخا شناد تیریدم هب ار دوخ دمآرد دصرد هراماش لوداج .دنا
( 1 هاگ ) هب ار شناد تیریدم رامش یم ناشن هصرخ روط
،ینامیلاس ،یاضیف قدااص ،یفاسوی( داهد
1391 .) ( یدمحم ًانمض 1396
هتاسناد رثؤام لیذ حرش هب شناد تیریدم روهظ رد هدمع لماع راهچ )
:تسا 1 - گ هیامرس هطلس رصع زا رذ هیامرس هطلس هب یدام یاه
یرکف یاه
2 - قراخ شیازفا هاب یاسرتسد شیازافا و نآ یاکینورتکلا هرایخذ ،تااعرطا ماجح رد هداعلا
تاعرطا 3 - هاب ینامزااس شاناد نداد تاسد زا راطخ و تیعمج ینس مره رییغت یگتاسشنزاب هطاساو
نانکراک 4 - یصصوت تیلاعف ندش رت تیلاعف .اه
ه شاوب رد ادتبا شناد تیریدم یا متاسیس یااه
یااه
نامزاس یتاعرطا هب هجوت ،نانکراک یگربخ و تراهم نتفرگ رارق رظندم اب اما ،دوب زکرمتم اه
یوس
.دش فوطعم رگید ییاهدحاو
لودج 2 - 1 - شناد تیریدم هچخیرات
ینامز دنور شناد تیریدم موهفم تفرشیپ دنور
ههد حرطم شناد تیریدم 1970
.دش
ههد ریاس شاناد تیریدام هاب طوبرم تاراشتنا و دش هدوزفا شناد تیریدم تیمها رب 1980
.تفرگ دوخ هب یدوعص
هژهد لیاوا 1990 تکرش هدرتسگ تیلاعف
شاناد تیریدام هزواح رد یانپا ،ییاپورا ،ییاکیرمآ یاه
.تفای تدش
هژهد طساوا 1990 هکبش
نیب یاه .دمآ دیدپ شناد تیریدم یللملا
هژهد رخاوا 1990 تیلاعف هرمز رد شناد تیریدم
تکرش یراجت یاه .دمآرد گرزب یاه
موس هرازه تکرش
دودح ییاپورا گرزب یاه 55
شاناد تیریدام هاب ار دواخ دامآرد داصرد
یم صاصتخا .دنداد
،هداز نسح ،عبنم 1384
ص ، 14
2-2-2 - شناد عاونا
هقبط یور رب حب زیاح رایسب شناد عاونا یدنب
یاراد شاناد فالتوم عاونا اریز ،تسا تیمها
هب مزلتسم نینچمه و دنتسه شناد تیریدم رد ینوگانوگ یاهدربراک لدم یریگراک
صوصوب یاه
یم شناد تیریدم رد فورعم زا یکی .دنشاب
هقبط نیرت مااجنا ااکانون طاسوت شناد زا یدنب
هاتفرگ
هقبط نیا رد .تسا یم یفرعم شناد عون ود یدنب
ع هک دنک :زادنتراب
راکشآ شناد یم و تسا ینیع هک یشناد :19
هب دناوت نامزاس نابز اب ای و یمسر تروص نایب هتفای
متاسیس رد و تسا نادنمراک زا لقتسم شناد عون نیا هک تسا دقتعم اکانون .دوش تااعرطا یااه
هنایار باتک ،یا دناوتیم ینیع شناد .دراد دوجو هباشم دراوم و ینامزاس دانسا ،اه
جراخ ای لخاد رد
.دشاب نامزاس زا ینمض شناد یم وسک یلمع هبرجت و یریگدای قیرط زا و تسا یمسرریغ هک یشناد :20
ددرگ
ترااهم و هبرجت نازیم رگنایب هک تسا نامزاس هتشونان شناد ،شناد نیا .تسین هدش یراذگدک و ( یولع و ردنیل رگید یاج رد .تسا نانکراک 2000
هقبط رد ) شاناد عوان رااهچ هاب شاناد یدنب
19- Explicit Knowledge
20- Tacit Knowledge
هراشا هدرک :دنا
نمض شناد ی
: مزرد ی هن م دارفا براجت و تامادقا ی
دشاب کشت و ی ل هدانهد لدام ااه ی انهذ ی دارافا
.تسا هب و دراد یرتشیب تیمومع ینمض شناداب هسیاقم رد هک :حیرص شناد لباق یتحار
.تسا لاقتنا
.دراد یدرف تامادقا رد هشیر و تسا هتفهن درف دوجو رد هک :یدرف شناد سیس رد هک تسا یشناد :یهورگ شناد رقاب( تسا هتفهن نامزاس کی یگنهرف و یعامتجا یاه مت
،سیره روشناد ،هداز 1398
.)
2-2-3 - شناد تیریدم مهم میهافم
1 - لکش عبنم :هداد هداد شناد یریگ
هداد .تسا اه تیعقاو اه
هداد .دنتاسه یعقاو دادعا و اه ااه
تایمها ،یانعم زا یرااع هک دنتسه یتاکاردا ای تادهاشم ،قیاقح لماش یام فداه اای و
.دناشاب
هب هناسر قیرط زا یتحار هاگتسد ریاس ای یکینورتکلا یاه
یم تسد هب اه هاب و دنیآ
هرایخذ یاتحار
یم نآ .دوش هعومجم اه هداد .دنتاسه عیااقو هراابرد یاعازتنا و ینیع قیاقح زا یا
هتاشر ااه زا یا
تیعقاو ،ینامزاس رظنزا .دنتسه عیاقو دروم رد یعازتنا و ینیع یاه هداد
هب اه یراس کای یتاسرد
تبث ترماعم یم هتفرگ رظن رد مظنم هدش
یماگنه .دنوش امپ دراو یرتشم هک
یام نیزانب ،دواش
یم رپ ار دوخ نیشام نزوم هلماعم عقاورد ،دنک
یم هک تسا هتفرگ تروص یا هاب دناوت
هداد ناوانع
یرادیرخ یاهلااک مجح ،هلماعم ماجنا نامز .دوش فیصوت اپ نازیم و هدش
کای راه یاراب هاک یلو
یم تخادرپ هداد دوش
.تسا یصاخ یاه
2 - یام هیارا امش هب یصاخ یانعم هداد یتقو :تاعرطا یام هدایمان تااعرطا ،داهد
ااب .دواش
هداد هب شزرا ندوزفا یم لیدبت تاعرطا هب ار نآ عقاورد ،اه
هک تسا یزیچ نامه تاعرطا .مینک
یم رییغت ای تیوقت ار کرد دنور د ،دهد
یلاحر هداد هک کای دراو هاک یدورو زاج تاسین یزیچ اه
یم یطابترا لاناک هداد نیا .دوش
اای هانایار یجورخ هگرب ،نفلت یدادعت لماش و دنتسه سوملم اه
نآ زا دانهاووب مدرام رگا .دنتسه ترابع و هملک یدادعت ،داننک هدافتاسا رتاشیب ماهف یاراب ااه
یم تاعرطا ه تاعرطا راتساوخ ناریدم .دوش
هداد هن و دنتس دایاب نامزااس یتااعرطا متسیس .اه
هداد هن و تاعرطا دناوتب تااعرطا و شاناد تاحرطاصا ،رگید فرط زا .دهد هیارا ناریدم هب ار اه
هب ًابلاغ یم هدافتسا لباقتم تروص شورهب تاعرطا .دنتسه صوشم ًرماک موهفم ود اما ،دنوش
یاه
یم فیرعت یفلتوم رج ؛هلمجزا ،دنوش
مایپ زا ینای یام شیازافا ار اام شاناد هک ییاه
ار نآ ،دانهد
نامزاس یم ددجم یهد یم حیحصت ار نآ و دننک
هایلوا داوم .دننک یرورااب شاناد هاب ردااق هاک یا
یم ام و دنتسه تااعرطا هاکاجنآزا و میرایگب داای تسا تاعرطا لماح هک یمایپ قیرط زا میناوت
شزادرپ هداد نامه هدش ک دنتسه ییاه
هداد لیدبت ،دنتسه طبترم فدهاب ه هاب زاین تاعرطا هب اه
.دراد هبرجت و شناد
3
Title and Author:
The Effect of Knowledge Management on Organizational Culture by Mediating the Job Commitment of Employees in Stat Welfare Organization of Ardabil / Nader Vatankhah
Supervisor: Taghi Akbari (PH.D) Graduation date: 10 June 2020 Number of pages: 96
Abstract
Research Aim: The aim of this study was to investigate the effect of knowledge management on organizational culture with the mediation of job commitment of welfare staff in Ardabil province.
Research method: The research method is descriptive-correlational. The analysis of the collected data was also performed by the method of structural equation model with mediating variable using SPSS23 and LISREL8.8 software.
Findings: Among the welfare staff of Ardabil province, knowledge management has a direct and significant effect on organizational culture and organizational commitment directly. Organizational commitment has a direct and significant effect on organizational culture directly. Ardabil has a positive and significant impact.
Conclusion: The results of statistical analysis of the collected data, in addition to showing the desired status of research variables in the study organization, also confirms the research hypotheses and finally the effect of knowledge management on organizational culture mediated by job commitment of welfare staff in Ardabil province. Seems.
Keywords: Knowledge Management, Organizational Culture, Job Commitment, Stat Welfare Organization, Ardabil
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Educational Sciences and Psychology
Department of Educational Science
Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.A. in in Educational Science - Training and human resource
development
The Effect of Knowledge Management on Organizational Culture by Mediating the Job
Commitment of Employees in Stat Welfare Organization of Ardabil
By:
Nader Vatankhah
Supervisor:
Taghi Akbari (PH.D)
Advisor:
Mahdi Moeinikia (PH.D)
10 June 2020