1
شیپ و شیاپ هیامن ساسا رب یلاسکشخ ینیب
م( فوکرام هریجنز و SPI ناتسرهش :یدروم هعلاط
نیگشم )رهش
رصبم زیزع مدقم یناضمر و1
1
یلیبدرا ققحم هاگشناد یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد یملع تئیه ir
هصالخ رد ههد یاه وارادهااب و وازرواهشک ههب یدایز تاراسخ بجوم )یزرواشک بآ عبانم شهاک صوصخب( یلاسکشخ تارثا ریخا
رب انب .تسا هدش نیا
، شیپ و یلاسکشخ تیعضو حیحص لیلحت و یسررب نیب
ی وآ یدایز تیمها یاراد یم
دشاب قهیقحت رد .
واراب هاگتسیا هس رد یلاسکشخ تیعضو رضاح نیگشم واتسرهش یجنس
اهس زا یراهمآ هرود .تفرگ رارق یبایزرا دروم رهش
6611 ات 6631 هدافتسا دروم یرامآ صخاش و )هدهش درادناتهسا یگدهنراب صخاش(SPI
هرهیجنز جهمک اهب نیهننمه .دوهب
تیعضو فوکرام اس رد یلاسکشخ
39 - 6636 شیپ .دش ینیب هاگتسیا رد یلاسکشخ نیرتدیدش داد واشن جیاتن
دروهم یاه
یبآ اس هب طوبرم هعلاطم 16
- 6611 صخاش ریداقم اب(
زاSPI
39 / 6 - ات 19 / 1 - شیهپ ساسا رب نیننمه .دوب ) دهم یهنیب
بحاص هاگتسیا رد طقف ،فوکرام هریجنز یبآ اس ( واوید
39 - 6636 تیعضو ) دههاوخ رییغت امرن هب جشخ زا یلاسکشخ
هاگتسیا ریاس رد و درک .دنام دهاوخ رییغت وودب اه
یدیلک تاملک :
صخاش ،یلاسکشخ ،یگدنراب فوکرام هریجنز ،SPI
1 . همدقم یم هلمج وآ زا هک تسا هدش هجاوم یلاسکشخ اب اهراب خیرات وط رد واریا روشک یلاسشخ هب واوت
ههد یاه یاه
ا [ دومن هراشا ریخ 6
هب یلاسکشخ هدیدپ یسررب .]
هب صوصخ رد بآ عبانم و یزرواشک ثحب یور رب برخم تارثا رطاخ
همانرب یاتسار یم یناوارف تیمها یاراد یبآ عبانم تیریدم و یزیر
[ دشاب 6 یبایزرا و شیاپ روظنم هب یدایز تاقیقحت .]
ب هک تسا هدش ماجنا واهج رساترس رد یلاسکشخ تیعضو صخاش هیارا ه
زا .تسا هدش رجنم هنیمز نیا رد فلتخم یاه
مهم وبقم و نیرت صخاش نیا نیرت
یم اه صخاش هب واوت [ درک هراشا )هدش درادناتسا یگدنراب صخاش( ایSPI
5 .]
( یبارهم و یناطلس 6636
صخاش جمک اب یشهوژپ رد ) واتسا وزدورد دس هضوح رد یلاسکشخ تیعضو شیاپ هبSPI
سراف اس زا( هلاس جنپ تدم هاتوک هرود تروص هب یلاسکشخ هرود هک دوب نیا رگنایب جیاتن .دنتخادرپ 6619
ات 6616 خر )
[تسا هدوب امرن تیعضو وآ زا دعب و تسا هداد 9
شیپ یفرط زا .]
هب یلاسکشخ تیعضو ینیب یارب یگدامآ داجیا روظنم
وارحب اب هلباقم هب( وآ زا یشان یاه
همانرب صوصخ یرظن .تسا یرورض رایسب )یزرواشک رد یرایبآ یزیر
واراکمه و روپ
( 6639 شیپ هب فوکرام هریجنز دم جمک اب یقیقحت رد ) بونج رد زابرس هناخدور هضوح رد یلاسکشخ تیعضو ینیب
وآ قیقحت جیاتن .دندومن تردابم واریا قرش شیپ رد مک یاطخ و الاب تقد وازیم یاراد دم داد واشن اه
ینیب یلاسکشخ
[دوب 5 .]
2
هداد جمک اب یلاسکشخ تیعضو هعلاطم نیا رد واراب هاگتسیا هس شراب یاه
نیگشم واتسرهش یجنس بحاص لماش ،رهش
-
نیگشم ،واوید هرود رد( واریشم و رهش
یرامآ 11 اس( هلاس 6611
ات 6631 ،وایاپ رد نیننمه .تفرگ رارق یبایزرا دروم ))
عضو ،فوکرام هریجنز جمک اب اس رد( هعلاطمدروم قطانم یلاسکشخ تی
39 - 6636 شیپ ) .دش ینیب
.2 شور و داوم اه
واتسرهش گشم
نی امش و امش رد هک تسا لیبدرا واتسا مهم یاهرهش زا یکی رهش عقاو لیبدرا واتسرهش برا
وآ ییایفارغج وط .تسا هدش 91
و هقیقد جی و هجرد 1
وآ ییایفارغج ضرع و هیناث 66
و هجرد 16 و هقیقد 69 هیناث
یم نیب فلتخم عبانم رد ایرد حطس زا وآ عافترا نیننمه.دشاب 6911
دودح ات 6611 .تسا هدش رکذ رتم قیقحت نیا رد
لماش رهش نیگشم واتسرهش عباوت زا هاگتسیا هس رد یلاسکشخ تیعضو :
بحاص نیگشم ،واوید هرود رد( واریشم و رهش
-
یرامآ 11 اس( هلاس 6611
ات 6631 )) .تسا هدش یبایزرا شهوژپ نیا رد
زا یلاسکشخ تیعضو شیاپ و یبایزرا تهج
صخاش صخاش .تسا هدش هدافتساSPI
بسانم زاSPI
صخاش نیرت هب یلاسکشخ لیلحت یاه
یم باسح هطبار رد هک دیآ
( 6 صخاش یفنم و تبثم ریداقم .تسا هدش هیارا ) هبSPI
دقم زا رتمک و رتشیب شراب رگنایب بیترت تسا یگدنراب نیگنایم را
1] . [
SD p
SPI pi )1(
رد ( هطبار 6 :)
:SPI
صخاش درادناتسا شراب
، pi
یلیم( رظن دروم یرامآ هرود شراب داعم : ،)رتم
هاگتسیا تدمزارد شراب نیگنایم :p
یلیم(
و )رتم :SD
فارحنا رایعم .تسا
هب ادتبا نم روظ رارق یسررب دروم ودوب نگمه ظاحل زا تست وار شور جمک اب اه هداد ،راک ماجنا تحص تهج
دنتفرگ سپس . رازفا مرن جمک اب source
صخاشریداقم هیلک
SPI
( ودج رد .دش هبساحم هنالاس 6
هقبط ) یدنب
صخاش زا هدافتسا اب یلاسرت و یلاسکشخ تاجرد یداهنشیپ
SPI
یارب هقطنم اطم دروم هعل .تسا هدش هیارا اب تیاهن رد
یبآ اس رد یلاسکشخ تیعضو فوکرام هریجنز دم جمک 39
- 6636 شیپ .دش ینیب
لودج 1 - ریداقم یارب یلاسرت و یلاسکشخ یدنب هقبط هوحن روشک برغ لامش ردSPI
زا رتمک 1 -
5 / 6 - ات
33 / 6
- -6/93 ات-6 -1/33 ات-1/5 ات-1/93 93 / 1
5 / 1 ات
33 /
1 6/93 ات6 ات6/5 33 /
6 1 زا رتشیب رادقم
صخاش یسب یلاسکشخ
را دیدش
یلاسکشخ دیدش
یلاسکشخ طسوتم
یلاسکشخ
فیعض امرن یلاسرت
فیعض
یلاسرت طسوتم
یلاسرت دیدش
رایسب یلاسرت
دیدش فیصوت
تیعضو
رد دم فوکرام هریجنز لبق تیعضو اب ار متسیس اح تیعضو و طیارش دیاب
تیعضو نییعت رد .داد طابترا وآ ی
جی رییغت تالامتحا ،رتماراپ ود نیا .دنوش نییعت دیاب هک دنراد یدایز تیمها رتماراپ ود فوکرام هریجنز جمک اب متسیس تیعضو ریاس هب صاخ تیعضو رد متسیس طیارش و اه
جی تسا صخشم وامز 1]
.[
3 ثحب و جیاتن
3
رد ( ودج 1 ) سیا هس شراب ریداقم هعلاطم دروم هاگت
، ینامز هزاب رد اهس
یاهه 6611 اهت 6631 .تهسا هدهش ههیارا
هداد قباطم ( ودج یاه
1 ) واراب شراب عافترا هنیشیب و هنیمک هب
بیترت هب طوبرم واریشم هاگتسیا
( 669 یلیم اهس رد رتم
یبآ 16 - 6611 ) هاگتسیا و نیگشم
رهش ( 513 یلیم اس رد رتم یبآ
36 - 6631 ) یم دنشاب .
4
لودج 2 - اب ریداقم شر یلیم بسح رب( هنالاس هعلاطم دروم یاه هاگتسیا رد )رتم
13-16
16-11
11-11
11-15
15-19
19-16
16-11
11-16
16-11
11-13
13-16
16-11
11-11
اس
هاگتسیا
611 156
611 916
691 656
193 611
6 / 169 669 616
615 151
نیگشم رهش
6 / 161 1 / 666 661
6 / 115 111 3 / 163 5 / 153 1 / 193 696 1 / 669 1 / 695 669 111
واریشم
161 911
651 611
661 966
111 166
916 116
111 693
611 واوید بحاص
36-31
31-36
36-31
31-63
63-61
66-61
61-61
61-65
65-69
69-66
66-61
61-66
66-61
اس
هاگتسیا
5 / 661 6 / 659 5 / 513 6 / 111 911 661
193 631
691 665
691 619
619 نیگشم
رهش
1 / 611 5 / 191 1 / 196 666
111 161
5 / 166 5 / 196 636 1 / 119 1 / 615 9 / 161 191 واریشم
161 161
5 / 611 119
699 5 / 111 611
666 161
151 151
661 696
واوید بحاص
( ودج رد 6
تارییغت ریداقم ) صخاش
هاگتهسیا یلاهسرت و جشخ هنالاس تیعضو وSPI
واراهب یاهه هرود رد یجنهس
یرامآ هب .تسا هدش هیارا هعلاطم دروم هداد لیلحت رد ،راصتخا تیاعر روظنم
( ودج یاه 6
نیگهشم هاگتهسیا ههب اهنت ) رههش
.تسا هدش هتخادرپ
( ودج قباطم 6
) ، نیگشم هاگتسیا رد رهش
ههعلاطم دروهم یرامآ هرود یط
، 61
، یلاهسکشخ اهس 61
یلاهسرت اهس
و تفه ث امرن هرود اس یم هظحالم .تسا هدش تب
یلاسکشخ ددرگ هب اه
.تسا هداد خر هرود وط رد بوانتم روط نیننمه
موادتاب یلاسکشخ هرود جی هس
یاهلاس رد هلاس 6611
ات 6616 و هدوب مکاح هقطنم رد نهیا یهط رد یلاهسکشخ نیرتدیدش
رادقم اب هرود صخاش
اب رباربSPI
1 / 1 - اس رد 6616 دیدش رایسب تدش اب د خر
هدا .تسا هنیهشیب اهس هرود راهظتنا یاهه
کشخ ی هاگتسیا نیا رد راهچ
هدوب اس رگنایب هک ، اس رد امرن تیعضو عوقو
یاه 6661 ات 6666 دهشاب یم .
رد 61 اهس
تیعضو رگید هب تبسن یلاسرت تلاح عوقو یناوارف ییاهتنا و دوب رتشیب اه
رادقم نیرتشیب صخاش
اربSPI
اب رب 16 / 1 ( اهس
یبآ 36 - 6631 ) دوب رگنایب هک .دشاب یم دیدش رایسب یلاسرت جی عوقو
هداد قباطم نیننمه ( ودج یاه
6 ) یهناوارف دهصرد
و یلاسکشخ رد یلاسرت
رباربو واسکی هاگتسیا نیا 61
رد .دشاب یم دص
هاگتسیا یلاسرت و یلاسکشخ تیعضو ،قیقحت نیا وایاپ رد کراهم هریجنز جمک اب هعلاطمدروم یاه
اهس رد فو 39
-
6636 شیپ دروم ودج( تفرگ رارق ینیب
9 .)
وامه رد هک روط ( ودج
9 ) یم هدهاشم ددرگ
نیگشم رد رهییغت مدهع ای و رت ،جشخ هب امرن زا تیعضو رییغت امتحا رهش
تسا واسکی تیعضو امتحا اب(
6 / 66 )دصرد . بحاص هاگتسیا رد اما رد ،تیعهضو رهییغت اهمتحا نیرتهشیب واوید
زا ررهگ
اهمتحا دهصرد اب( امرن هب یکشخ تلاح 51
یهم هدهید )دهصرد هداد قباهطم نیهننمه .دوهش
( ودهج یاهه 9
تیعهضو )
یبآ اس رد یلاسکشخ 39
- 6636 نیگشم هاگتسیا هس رد بحاص و واریشم ،رهش
هب واوید اهمرن و جهشخ ، اهمرن بهیترت
شیپ .تسا هدش ینیب
5
لودج 3 - تارییغت ریداقم صخاش
وSPI هنالاس تیعضو یلاسکشخ
هاگتسیا هعلاطم دروم یاه
اس هعلاطم دروم یاههاگتسیا ردSPI صخاش ریداقم هعلاطم دروم یاه هاگتسیا رد یلاسرت و جشخ تیعضو
واوید بحاص واریشم نیگشم واوید بحاص واریشم نیگشم
11 -
11 6/11 1/31 -1/19 طسوتم یلاسرت فیعض یلاسرت فیعض یلاسکشخ
16 -
11 -1/91 -6/31 -6/39 دیدش رایسب یلاسکشخ دیدش یلاسکشخ دیدش یلاسکشخ 13
-
16 -1/6 -6/11 -1/1 امرن دیدش یلاسکشخ دیدش رایسب یلاسکشخ
11 -
13 -1/66 -1/15 1/66 امرن فیعض یلاسکشخ فیعض یلاسرت
16 -
11 6/53 1/61 -1/16 دیدش یلاسرت دیدش رایسب یلاسرت امرن
11 -
16 -1/61 1/55 -6/36 امرن فیعض یلاسرت دیدش یلاسکشخ
16 -
11 -1/11 1/11 -1/11 امرن فیعض یلاسرت فیعض یلاسکشخ
19 -
16 6/5 -1/16 1/59 دیدش یلاسرت امرن فیعض یلاسرت
15 -
19 1/59 -1/61 1/63 فیعض یلاسرت امرن امرن
11 -
15 1/31 1/6 6/15 فیعض یلاسرت امرن طسوتم یلاسرت
11 -
11 1/65 -1/16 1/1 فیعض یلاسرت فیعض یلاسکشخ فیعض یلاسرت
16 -
11 6/91 -6/61 -1/1 طسوتم یلاسرت دیدش یلاسکشخ فیعض یلاسکشخ
13 -
16 -1/61 -1/61 -1/66 امرن امرن امرن
61 -
13 -1/63 -6/66 -1/56 امرن طسوتم یلاسکشخ فیعض یلاسکشخ
66 -
61 1/15 1/96 1/11 فیعض یلاسرت امرن امرن
61 -
66 1/65 1/16 1/16 امرن امرن امرن
65 -
69 -6/69 -1/55 -1/61 طسوتم یلاسکشخ فیعض یلاسکشخ فیعض یلاسکشخ 61
-
65 1/11 1/56 6 امرن فیعض یلاسرت طسوتم یلاسرت
61 -
61 -6/63 1/15 -1/11 دیدش یلاسکشخ امرن فیعض یلاسکشخ
66 -
61 -1/95 6/61 1/66 امرن طسوتم یلاسرت فیعض یلاسرت
63 -
66 1/16 1/39 6/15 فیعض یلاسرت فیعض یلاسرت طسوتم یلاسرت
31 -
63 -6/61 -1/61 -1/51 طسوتم یلاسکشخ فیعض یلاسکشخ فیعض یلاسکشخ 36
-
31 1/31 1/99 1/16 فیعض یلاسرت امرن دیدش رایسب یلاسرت
31 -
36 1/11 1/91 1/55 امرن امرن فیعض یلاسرت
36 -
31 -6/61 -6/61 1/66 طسوتم یلاسکشخ طسوتم یلاسکشخ امرن
لودج 4 - یاه تیعضو عوقو لامتحا دصرد کشخ فلتخم
یلاس یبآ لاس رد 44
- 1343 رد هاگتسیا هس هعلاطم دروم
ینیب شیپ )دصرد( تیعضو عوقو امتحا
یقیفلت تیعضو یدعب هرود تیعضو
یبآ اس نیرخآ رد تیعضو هاگتسیا
امرن 6
/ 66 رت هب امرن
رت امرن
نیگشم -
رهش امرن امرن هب امرن 66/6
6 / 66 جشخ هب امرن
جشخ
یلاسکشخ 15
رت هب جشخ رت
یلاسکشخ
واریشم امرن امرن هب جشخ 61/5
5 / 61 جشخ هب جشخ
جشخ
امرن 1
/ 61 رت هب جشخ
رت یلاسکشخ
بحاص
واوید امرن امرن هب جشخ 51
6 / 66 جشخ هب جشخ
جشخ
6
4 . هجیتن یریگ
هب یهبآ اهس داد واهشن شهوژهپ نهیا جیاتن یلک روط 16
- 6611 نیرتدیدهش یاراد ههعلاطم دروهم یراهمآ هرود رد -
نیگشم هاگتسیا ره رد یلاسکشخ بحاص و واریشم ،رهش
ریداهقم و تهسا هدوب واوید صخاهش
هدودهحم ردSPI
39 / 6 - اهت
19 / 1 - شیپ جیاتن یفرط زا .تشاد رارق دم ینیب
هاگتهسیا ود رد یلاهسکشخ تیعهضو رهییغت مدهع رگناهیب فوکرام هریجنز
نیگشم بحاص هاگتسیا رد امرن هب یکشخ تلاح زا ررگ و واریشم و رهش دوب واوید
.
5 . ینادردق رطاخ هب لیبدرا واتسا یسانشاوه وامزاس زا هیارا و یروآ عمج ،هیهت
ه زا یهخرب قهیقحت نهیا زاهین دروهم یاهه هداد
ازگساپس یر یم .دوش
6 . عبانم
6 . رگشآ
،یسوط .ش 6661 شیپ . ینیب عوقو یلاسکشخ رد
واتسا واسارخ و هنیهب یزاس یوگلا تشک تهج یراگزاس اب .وآ وایاپ همان
یسانشراک
،دشرا هاگشناد یسودرف .دهشم
1 .
،.ش ،یعیفش ،.ک ،راودیما یقت
.ز ،هداز 6639 مه قطانم نییعت . یبایزرا روظنم هب یلاسکشخ
صخاش زا هدافتسا اب بآ ینارحب تیعضو
هشوخ لیلحت و شراب درادناتسا یا
- هلصاف نیب همانلصف .وامرک واتسا :یدروم هعلاطم ،یا یشهوژپ یللملا
هعسوت و بآ عبانم یلیلحت .
61 :
11 - 56 .
6 . .ط ،مدقم یفاصنا 6661
یرد هضوح رد صخاش نیرتبسانم نییعت و یمیلقا یلاسکشخ صخاش دنچ یبایزرا . یملع همانلصف . جمن هچا
-
تاقیقحت یشهوژپ .واریا وابایب و عترم
69 : 166 - 116 .
9 . .س ،یناطلس
، .م ،یبارحم 6636 هناخدور تانایرج صخاش زا هدافتسا اب یلاسکشخ یبایزرا . ( یا
( درادناتسا شراب صخاش و )SDI )SPI
)سراف واتسا رد وزدورد دس هزوح یدوم هعلاطم(
وابایب یلم شیامه نیلوا . .وارهت ،
،وارهت هاگشناد وابایب تاقیقحت زکرم 66
.هحفص
5 . یرظن روپ ،.ح ، یمیرک ،.ز ، تقادص .م ، 6635 . وردیه یلاسکشخ یبایزرا -
شیپ و یلاسکشخ یقیفلت صخاش هیاپ رب یکیژولوروئتم وآ ینیب
هریجنز اب )واریا قرش بونج( زابرس هناخدور هضوح رد فوکرام .
و مولع( کاخ و بآ مولع هیرشن )یعیبط عبانم و یزرواشک وونف
. 15 :
613 - 656 .
6. Livida, I., Assimkaopoulos, V. d. 2007. Spatial and Temporal Analysis of Drought in Greece using the Standardized Precipitation Index (SPI). Theoretical and Applied Climatology. 89(3): 143-153.
7
Monitoring and Predicting of Drought Based on The SPI Index and Markov Approach Modeling (Case Study: Meshkin Shahr County)
J. Azizi Mobaser 1
, J. Ramezani Moghaddam1
1:-Assistant Professor of Water Engineering Department, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Iran.
*Corresponding author, [email protected] [email protected].
ABSTRACT
In recent decades, the effects of drought (especially the reduction of agricultural water resources) have caused great damage to farmers and gardeners. Therefore, proper analysis of the drought condition and its prediction is very importance. In this study, the drought condition was evaluated at three rain gauge station in Meskin County. The statistical period was from 1986 to 2013, and SPI index (Standardized Rainfall Index) was used. The results showed that the most severe drought in the studied stations was in the years 1966-68 (with values of SPI index from -1.94 to -2.64). Also, according to the prediction of the Markov chain model, only at the Sahib Divan Station (2013-2014) the dry drought situation will change to normal and will remain unchanged at other stations.
Keywords: Rainfall, drought, SPI index, Markov Approach Modeling.
