NarcissusRegeneration by Transversal Thin cell Layer (tTCL) and longitudinal Thin Cell Layer (lTCL) Culture under inVitro condition

(1)

هﺪ اد ﯽ ﻊﺎﻨ و یزروﺎﺸ

ﯽ زﻮ آ هو ﺰ یﺎﻀ و ﯽﺎﺒ ﺎﺑ مﻮﻋ

ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﯾرد ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ

ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ حﻼﺻا و يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﺶﯾاﺮﮔ ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ ﻪﺘﺷر

ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﯽﯾاززﺎﺑ ﻪﺑ

ﯽﺿﺮﻋ ﯽﻟﻮﻠﺳ كزﺎﻧ ﻪﯾﻻ ﺖﺸﮐ شور

) ( tTCL ﯽﻟﻮﻃ و

) ( lTCL ﻪﺸﯿﺷ نورد ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ

يا

ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ :

نﺎﺧ ﻢﺘﺳر غﻼﺒﻗآ يﺮﯿﻣا ﺎﺿر

ﺎﻤﻨﻫار دﺎﺘﺳا :

رﻮﺴﻓوﺮﭘ ﯽﻨﻤﭼ ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا

روﺎﺸﻣ دﺎﺘﺳا :

ﺮﺘﮐد ﺮﯿﻬﯿﻣاﺮﯿﺑرﻮﭘ ﺲﻧﻮﯾ

ﺮﺘﮐد ﯽﺑاﺮﺗ ﯽﺳﻮﻣ ﻮﻠﮕﯿﮔ

ﻦﻤﻬﺑ هﺎﻣ 1397

(2)

(3)

ناﻮﻨﻋ و روآﺪﯾﺪﭘ مﺎﻧ :

ﯽﺿﺮﻋ ﯽﻟﻮﻠﺳ كزﺎﻧ ﻪﯾﻻ ﺖﺸﮐ شور ﻪﺒﺴﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﯽﯾاززﺎﺑ

) (tTCL ﯽﻟﻮـﻃ و

) (lTCL ﻪﺸﯿﺷ نورد ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ يا

/ يﺮﯿﻣاﺎﺿر

ﺎﻤﻨﻫاردﺎﺘﺳا :

رﻮﺴﻓوﺮﭘ

ﯽﻨﻤﭼ ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا

دﺎﺘﺳا روﺎﺸﻣ نا : ﺮﺘﮐد ﯽﻣاﺮﯿﺑرﻮﭘ ﺲﻧﻮﯾ ﺮﯿﻫ

ﯽﺑاﺮﺗ ﯽﺳﻮﻣ ﺮﺘﮐد و ﻮﻠﮕﯿﮔ

ﺨﯾرﺎﺗ عﺎﻓﺪ : 3/

11 / 1397

ﺤﻔﺻداﺪﻌﺗ تﺎ : 88

نﺎﯾﺎﭘ هرﺎﻤﺷ ﻪﻣﺎﻧ

: ﯽﻧﺎﺒﻏﺎﺑ مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ﺰﺒﺳ يﺎﻀﻓ و

/

هﺪﯿﮑﭼ :

فﺪﻫ : ﺸﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد ﻦﯾا هﻮﺒﻧا ﺮﯿﺜﮑﺗ ﺖﻬﺟ ﯽﺷور ﻦﺘﻓﺎﯾ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺒ

ﺴﮔﺮﻧ ﻼﻬﺸ زا ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ ﺖﻬﺟ رد

ﯽﺑ ﺖﺷادﺮﺑ و دﻮـﺷ ﺮـﺠﻨﻣ نآ ضاﺮﻘﻧا ﻪﺑ تﺪﻣ ﯽﻧﻻﻮﻃ رد ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﻌﯿﺒﻃ زا ﻪﯾور

ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗﺎﺑ

ﻪﯾﻻ ﺖﺸﮐ ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﯾاززﺎﺑ يﻻﺎﺑ ناﺰﯿﻣ عوﺮـﺷ ﺖـﻬﺟ زﺎـﯿﭘ ﻢﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﺰﯿﻧ و ﯽﻟﻮﻠﺳ كزﺎﻧ ي

ﻪﺸﯿﺷ نورد ﺖﺸﮐ ﺪﻨﯾآﺮﻓ شور ود يﺪﻣآرﺎﮐ يا

tTCL و ﯽﺳرﺮﺑlTCL .ﺪﺷ

شور ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷ ،ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا رد:

شور ود ﺎﺑ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﺶﯾﺎﻣزآود وtTCL

ﻪﺑ lTCL ترﻮﺻ

رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ًﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ 5

ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا راﺮـﮑﺗ .

رﺎـﻤﯿﺗ زا ﯽﻧﻮـﻣرﻮﻫ يﺎـﻫ ﻦﯿﻟﺎـﺘﻔﻧ

ﺪﯿﺳا ﮏﯿﺘﺳا ﻪﻧﻮﻤﻧﺰﯾر و ﻦﯿﻧدآ ﻞﯾﺰﻨﺑ و

لﻮﻃ و ضﺮﻋ ﺎﺑ يﺎﻫ 1

، 2 و 4 ﯽﻠﯿﻣ ﺮـﺘﻣ ﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا .

رد

ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ زا

هدﺎﻔﺘﺳاMS ﺪﯾدﺮﮔ .

ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ : ﻮﻠﺳ ﻪﯾﻻ ﺖﺸﮐ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ داد نﺎﺸﻧ ﯽﺿﺮﻋ ﯽﻟ

ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ ،ﯽﯾاززﺎﺑ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ

داﺪﻌﺗ ﭘ و ﻪﭼزﺎﯿ ﻞﯾﻮﻃ ﻪـﻧﻮﻤﻧ زا گﺮﺑ يﺮﺗ ﯽـﻠﯿﻣ ود يﺎـﻫ

رﺎـﻤﯿﺗ يوﺎـﺣ يﺮـﺘﻣ 1

ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑB

ﻪﻧﻮﻤﻧ زا گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ يﺎﻫ

رﺎـﻤﯿﺗ يوﺎـﺣ يﺮـﺘﻣ 1

ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑB .

و

ﻪﺘﻓﺎﯾ كزﺎﻧ ﻪﯾﻻ ﺖﺸﮐ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ ﯽﻟﻮﻠﺳ

ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽﻟﻮﻃ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ،ﯽﯾاززﺎﺑ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ

ﻮﻬﭼزﺎﯿﭘ داﺪﻌﺗ ﻞﯾﻮﻃ

ﮔﺮﺑ يﺮﺗ زﺎ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﯽـﻠﯿﻣ ود يﺎـﻫ رﺎـﻤﯿﺗ يوﺎـﺣ يﺮـﺘﻣ

5/

0 ﺪـﯾدﺮﮔ ﻞـﺻﺎﺣN

ﻪﻧﻮﻤﻧ رد گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻠﯿﻣ ﮏﯾ يﺎﻫ

رﺎﻤﯿﺗ يوﺎﺣ يﺮﺘﻣ 5/

0 وN ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ

هﺪﻧز ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﯽﻧﺎﻣ ﯽﻠﯿﻣ ود يﺎﻫ

ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ يﺮﺘﻣ .

ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ : ﺺﺧﺎﺷ مﺎﻤﺗ رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ شﺮﺑ زا عﻮﻧ ود ﺮﻫ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ًاﺮﺜﮐا ﺎﻫ

ﯽـﻠﯿﻣ ود يﺎﻫ -

ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ يﺮﺘﻣ

هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ ،ﯽﻟﻮﻠﺳ كزﺎﻧ ﻪﯾﻻ ﺖﺸﮐ:

،tTCL ،ﻦﯿﻧدآ ﻞﯾﺰﻨﺑ ،ﺪﯿﺳا ﮏﯿﺘﺳا ﻦﯿﻟﺎﺘﻔﻧ ،lTCL

MS

(4)

(5)

1 - 1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ

يﺎﺿرا و ﻂﯿﺤﻣ يزﺎﺳﺎﺒﯾز و ﺶﯾارآ رد دﻮﺧ ناواﺮﻓ ﯽﯾﺎﺒﯾز و عﻮﻨﺗ ﺎﺑ ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﻞﮔ هﺪﻤﻋ ﺶﻘﻧ ﺮﺸﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷﺎﺒﯾز ﺲﺣ ﯽﻣ ﺎﻔﯾا يا

ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﺣور ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ،ﺪﻨﻨﮐ

ﺐﯾﺮﺿ و ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺑ ﺪﯿﻣا ﺐﯾﺮﺿ رﺎﮐ

آ ﯽﻣ يرﺎﮐ ﻂﯿﺤﻣ رد داﺮﻓا ﯽﯾ و ﻢﻫﺎﻔﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺪﻧﻮﺷ

ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ﻻﺎﮐ ﻦﯾا ﻪﯾﺪﻫ ﺮﺛا رد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﮔداﻮﻧﺎﺧ ﻪﻨﺴﺣ ﻂﺑاور ﻦﯾا ،ﺪﺑﺎﯾ

نﺎﻤﺗرﺎﭘآ و ﯽﻨﯿﺷﺎﻣ ﯽﮔﺪﻧز رد عﻮﺿﻮﻣ دراد ﯽﯾاﺰﺴﺑ ﺖﯿﻤﻫا هزوﺮﻣا ﯽﻨﯿﺸﻧ

. و ﻞﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ

ﻻد ﺎﻫدرﺎﯿﻠﯿﻣ ﻪﻟﺎﺳ ﻪﻤﻫ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﻈﻧ زا ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺐﯿﺼﻧ دﻮﺳ ر

ﯽﻣ هﺪﻨﻨﮐ ﺪﻨﮐ

. يژﺮﻧا دﻮﺟو و ﯽﺿارا هدﺮﺘﺴﮔ ﺢﻄﺳ و ناﺮﯾا رﻮﺸﮐ ﯽﻤﯿﻠﻗا عﻮﻨﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ

ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ زا ﯽﮑﯾ ،يﺪﯿﺷرﻮﺧ رﺎﺷﺮﺳ يزروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،رﻮﺸﮐ ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ ﺶﺨﺑﺮﯾز زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﻞﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﺳا ﯽﻬﯾﺪﺑ

ﯽﻣ ﺪﯾآ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ رﻮﺸﮐ روآزرا ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ .

هرﺎﭘ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﻔﺳﺎﺘﻣ ﯽﻟو يا

ﺶﻟﺎﭼ و تﻼﮑﺸﻣ زا ﺎﺑ ،ﻞﮔ رازﺎﺑ رد ﯽﻧﺎﻣزﺎﺳ و يرﺎﺘﺧﺎﺳ تﻼﮑﺸﻣ هﮋﯾﻮﺑ دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ

دراد يدﺎﯾز ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ رد دﻮﺧ ﻪﺘﺴﯾﺎﺷ هﺎﮕﯾﺎﺟ )

Hagiladi et al, 1992

.(

ﺮﻓ رد آ نﺪﺷ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺪﻨﯾ ﺗ ﺖﺤﺗ ار ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﻤﻫ دﺎﺼﺘﻗا ﻪﮐ ترﺎﺠﺗ و دﺎﺼﺘﻗا

ﺄ هداد راﺮﻗ ﺮﯿﺛ

ﻦﯿﺑ و ﯽﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫرازﺎﺑ رد ذﻮﻔﻧ و تاردﺎﺻ ﺪﺷر ﻖﯾﺮﻃ زا ترﺎﺠﺗ رد ﺶﯾاﺰﻓا ،ﺖﺳا و ﯽﻠﻠﻤﻟا

فاﺪﻫا زا راﺪﯾﺎﭘ و ﺮﻤﺘﺴﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ياﺮﺑ ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﮏﺗ دﺎﺼﺘﻗا زا ﯽﯾﺎﻫر ﺖﺳا ناﺮﯾا ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫرﻮﺸﮐ يدﺎﺼﺘﻗا .

ﯾا رد هﺪﯿﺷﻮﮐ رﻮﺸﮐ ناراﺬﮕﺘﺳﺎﯿﺳ ﺎﺘﺳار ﻦ ﺎﺗ ﺪﻧا

ﻪﻨﯿﻣز ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﺘﻔﻧﺮﯿﻏ يﺎﻫﻻﺎﮐ و تﻻﻮﺼﺤﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر و ﻖﻧور ياﺮﺑ ار يﺪﻋﺎﺴﻣ يﺎﻫ و لﺎﻐﺘﺷا دﺎﺠﯾا ،يزرا يﺎﻫﺪﻣآرد ﺶﯾاﺰﻓا ،يدﺎﺼﺘﻗا ﻪﻌﺳﻮﺗو ﺪﺷر ﯽﻠﺻا يﺎﻫرﻮﺤﻣ زا ﯽﮑﯾ

ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﻢﻫاﺮﻓ ﯽﺘﻔﻧ يزرا يﺎﻫﺪﻣآرد ﻪﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﯽﮕﺘﺴﺑاو ﺮﺘﻤﻬﻣ ﻪﻤﻫ زا ﻪﺑ شوﺮﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ اﺮﯾز

ﯽﻣ رﻮﺸﮐ زا جرﺎﺧ دﻮﺷ ﺎﺒﻗر زا رازﺎﺑ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗ

) ﯽﺗﺎﯿﺣ ، 1369 .(

ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ناﺮﯾا دﺎﺼﺘﻗا رد ﯽﺳﺎﺳا عﻮﺿﻮﻣ ود ﯽﺘﻔﻧﺮﯿﻏ تاردﺎﺻ ﺪﺷر و لﺎﻐﺘﺷا دﺎﺠﯾا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ ﻊﻣﺎﺟ يﺰﯾر يﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ و ﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا زا ﻪﻨﯿﻬﺑ يرادﺮﺑ

دﺎﺼﺘﻗا هﻮﻘﻟﺎﺑ يﺎﻫ

ﺶﺨﺑ رد رﻮﺸﮐ يﺎﻫ

ﯽﻣ لﻮﺼﺣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﺷﺎﺑ

. ﯽﯾاﻮﻫ و بآ عﻮﻨﺗ ﺎﺑ ﻊﯿﺳو يرﻮﺸﮐ ناﺮﯾا

ﺖﺳا . رد ار نآ ﻪﻧﻮﮔ هدزاود ناﺮﯾا ،نﺎﻬﺟ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﯾاﻮﻫ و بآ ﻢﯿﻠﻗا ﻪﻧﻮﮔ هدرﺎﻬﭼ زا نﻮﭼ نﺎﻫﺎﯿﮔ عاﻮﻧا ﺶﯾور ياﺮﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ داﺪﻌﺘﺳا زا ور ﻦﯾا زا ،ﺖﺳا اراد رﻮﺸﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ طﺎﻘﻧ

ﻞﮔ ﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﺎﻫ ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﺘ

) ﯿﻣا

،ﯽﮕﯿﺑﺪ 1374 .(

نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﻞﮔ ﯽﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫرازﺎﺑرد

ﯽﻣ ﻪﻟدﺎﺒﻣ ﻻﺎﮐ ﻦﯾا زا رﻻد درﺎﯿﻠﯿﻣ ﺖﺴﯿﺑ دوﺪﺣ ﻪﻧﻻﺎﺳ ﯽﺘﻨﯾز ﻦﯾا رد ناﺮﯾا ﻢﻬﺳ ﻪﮐ دﻮﺷ

(6)

6 ﻪﺸﯿﺷ نورد ﺖﺸﮐ

شور ود ﻪﺑ ﻼﻬﺷ ﺲﮔﺮﻧ يا وtTCL

lTCL

ﯽﻤﻧ ندﺮﮐ ﺮﻈﻧ فﺮﺻ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﮑﺘﺳا رﻻد نﻮﯿﻠﯿﻣ ﺖﺴﯾود دوﺪﺣرازﺎﺑ ﺪﺷﺎﺑ

) و ﯽﻧﺎﺷﺎﮐ نارﺎﻤﻌﻣ

،يردﺎﻧ 1375 .(

ﻪﺘﺳد زا ﯽﮑﯾ ﻞﮔ ،ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻢﻬﻣ يﺎﻫ

يﺎﻫ هﮋﯾو ﺖﯿﻤﻫا زا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ يزﺎﯿﭘ ﯽﺘﻨﯾز يا

ﯽﻣ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ

. توﺎﻔﺗ يزﺎﯿﭘ يﺎﻬﻠﮔ ﺦﺳﺎﭘ و ﻮﻤﻧ و ﺪﺷر ،يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ رد ار يدﺎﯾز يﺎﻫ

-

ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﺪﻨﻫد

. ﻢﻬﺳ ،ﯽﺘﻨﯾز يﺎﻬﻠﮔ زا ﻪﺘﺳد ﻦﯾا

ﯽﻨﻌﻣ راد ﺮﺑرﺎﮐ ياراد و ﺪﻧراد ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺖﻌﻨﺻ رد ار ي ﺪﯿﻟﻮﺗ رد يرﺎﺠﺗ يﺎﻫد

ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺰﺒﺳ يﺎﻀﻓ رد ﺖﺸﮐ ﺎﯾ و ﯽﻧاﺪﻠﮔ ﺎﯾ هﺪﯾﺮﺑ ﻪﺧﺎﺷ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻞﮔ ﺎﯾ زﺎﯿﭘ .

دﻮﺟو ﺎﺑ

ﺖﯿﻓﻮﺋژ ﻪﮑﻨﯾا زا ﺶﯿﺑ ﯽﺘﻨﯾز يﺎﻫ

800 ﯽﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺲﻨﺟ عﻮﻧ ﺖﻌﻨﺻ ﺎﻣا ،دﻮﺷ

ﺮﯿﺨﺴﺗ ناﺮﻔﻋز و ﻞﺒﻨﺳ ،لﻮﯾﻼﮔ ،ﻖﺒﻧز ،ﺲﮔﺮﻧ ،ﻦﺳﻮﺳ ،ﻪﻟﻻ ﺲﻨﺟ ﺖﻔﻫ ﺎﺑ ﯽﺘﻨﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺳا هﺪﺷ .

ﯾا ﺖﺸﮐ نﺎﻬﺟ لﺪﺘﻌﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﯽﺘﻨﺳ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﻪﺘﺳد ﻦ

ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﺖﯿﻓﻮﺋژ ياﺮﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ رازﺎﺑ ﺪﺷر ﻪﺑ ور يﺎﺿﺎﻘﺗ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ شﻼﺗ ﯽﺘﻨﯾز يﺎﻫ

ﺖﺳا يروﺮﺿ ﺎﻬﻧآ ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ و ﻦﯾﻮﻧ يﺎﻬﺷور ﺎﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ )

،يوﺮﺴﺧ و يﺪﻬﺘﺠﻣ

1393 (

1ﺲﮔﺮﻧ هﺮﯿﺗ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ نﺎﯿﺴﮔﺮﻧ ي

ﻞﻣﺎﺷ و2

60 ﯽﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ 12

ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻪﺘﺳد -

ﺪﻧﻮﺷ )

Noy-Porat et al, 2009

.( ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ هﺪﻤﻋ زا ﯽﮑﯾ ﺲﮔﺮﻧ

ﯽﺘﻨﯾز تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗ

يﺎﻀﻓ و ﯽﻏﺎﺑ ،هﺪﯾﺮﺑ ﻞﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا يزﺎﯿﭘ ﯽﻣ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺰﺒﺳ

ﺪﺷﺎﺑ )

Sochacki et

al, 2005

.(

ﻪﻧﻮﮔ زﺎﯿﭘ دﺎﻔﺘﺳا ﯽﮑﺷﺰﭘ رد ﯽﻌﯿﺳو رﻮﻃ ﻪﺑ ﺲﮔﺮﻧ يﺎﻫ

ﯽﻣ ه دﻮﺷ . ﯽﻤﺳ صاﻮﺧ

ﻪﻧﻮﮔ زا ﯽﺧﺮﺑ ﯽﯾوراد و هداﻮﻧﺎﺧ يﺎﻫ

ﻪﺠﻟﺎﻌﻣ ياﺮﺑ لﺎﻌﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﺳاﺪﯿﻟارﺎﻣآ ي ي

يرﺎﻤﯿﺑ ﻊﯾﺮﺳ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ هدزﻮﻧ نﺮﻗ زا ﺲﭘ ﺎﻫ

)

Fu et al, 2016

.(

رد نﺎﯿﻧاﺮﯾا ياﺮﺑ ﺶﺘﯿﻤﻫا ﻞﯿﻟﺪﺑ هراﻮﻤﻫ و هدﻮﺑ نﺎﻣرﻮﺸﮐ ﯽﻣﻮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﯽﮑﯾ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ يﺮﺘﺸﯿﺑ دﻮﻤﻧ ناﺮﯾا يﺮﻌﺷ تﺎﯿﺑدا .

ﺖﺷد ﻪﻟﺎﺳ ﺮﻫ نورزﺎﮐ رد ﺲﮔﺮﻧ زا ﺮﭘ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﯽﺟرﺎﺧ و ﯽﻧاﺮﯾا ﺮﮕﺷدﺮﮔ ناراﺰﻫ ياﺮﯾﺬﭘ ﺪﺷﺎﺑ

. بﻮﺒﺤﻣ ﺲﻨﺟ ﻦﯿﻣﻮﺳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺲﮔﺮﻧ

بﺮﻏ رد ﻢﻬﻣ ﯽﺘﻨﯾز ﻞﮔ ﮏﯾ و هدﻮﺑ حﺮﻄﻣ ﺪﻨﻠﻫ رد ﻦﺳﻮﺳ و ﻪﻟﻻ زا ﺪﻌﺑ يزﺎﯿﭘ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﺖﺳﺎﭘورا )

Rachmaniaha et al, 2014

( .

ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ يدﺎﯾدزاﺰﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ راﺰﺑا ﮏﯾ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ

_____________________

1-Narcissus 2-Amarillidaceae

(7)

فﺪﻫو ﻪﻣﺪﻘﻣ 7

)

Ramawat et al, 1991

.(

ﻪﺸﯿﺷ نورد ﯽﯾاززﺎﺑ ياﺮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ زا ﺪﻣآرﺎﮐ يا

ﺖﺳا زﺎﯿﻧ ﺶﯿﭘ ﮏﯾ نرﺪﻣ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗﻮﯿﺑ زا هدﺎﻔﺘﺳا .

هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﺜﮐا ،ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ رد

ﯾ مﻮﺳﺮﻣ شور ود زا ﻦﯿﻨﺟ و ﺰﻧژﻮﻧﺎﮔرا ﯽﻨﻌ

ﯽﻣ ﺮﯿﺜﮑﺗ ﯽﮑﯿﺗﺎﻣﻮﺳ ﯽﯾاز ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﺪﻧﻮﺷ

ﻪﻧﻮﮔ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺮﯿﺜﮑﺗ ﯽﻣ ﺖﺨﺳ رﺎﯿﺴﺑ شور ود ﻦﯾا ﺎﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ

ﺪﺷﺎﺑ )

Nhut et al,

.(2003

(8)

2 - ﻧﺎﺒﻣ ﯽ ﭘ و ﯿ ﺸ ﯿ ﻪﻨ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ

2 - 1 - ﺲﮔﺮﻧ ﯽﺳﺎﻨﺷ هﺎﯿﮔ

ﻪﭙﻟ ﮏﺗ هدرﺮﯾز زا يزﺎﯿﭘ ﯽﻫﺎﯿﮕﺴﮔﺮﻧ يا

ﺖﺳا ﺲﮔﺮﻧ ﺲﻨﺟ زا و ﻪﺳاﺪﯿﻠﯾرﺎﻣآ هداﻮﻧﺎﺧ ،ﺎﻫ

)

،ﯽﻘﯿﻠﺧ 1382 .(

دوﺪﺣ ياراد ﻪﮐ ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ و ﺖﯿﻓﻮﺋژ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﯽﮑﯾ ﺲﮔﺮﻧ 60

و ﻪﻧﻮﮔ

20000 ﺖﺳا ﺪﯾﺮﺒﯿﻫ

)

Blanchard, 1990

.(

ﻪﻗﺎﺳ ياراد ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ ﺮﻈﻧ زا ﺲﮔﺮﻧ زﺎﯿﭘ

هﺪﻋﺎﻗ ﻪﺤﻔﺻ ﺎﯾ ﻖﺒﻃ مﺎﻧ ﻪﺑ ﺖﺳا ﯽﻤﯿﺨﺿ و هﺎﺗﻮﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز گﺮﺑ ﻪﮐ يا

ﺲﻠﻓ يﺎﻫ

هدﺮﮐ ﻪﻃﺎﺣا ار نآ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ زا ﻮﻠﻤﻣ ﻢﯿﺨﺿ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﺸﯾر ،ﻪﻗﺎﺳ ﻦﯿﺋﺎﭘ زا ﺪﻧا

ﯽﻣ جرﺎﺧ ﺎﻫ -

ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮔ يﻻﺎﺑ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺺﺨﺸﻣ ﮏﻫﻼﮐ ﺎﺑ و هﺪﻨﺸﮐ رﺎﺗ نوﺪﺑ ،بﺎﻌﺸﻧا نوﺪﺑ ،ﺎﺠﺑﺎﻧ

ﻞﮔ ﻪﺧﺎﺷ ،ﯽﯾﺎﻬﺘﻧا ﺖﻤﺴﻗ و ﻪﻗﺎﺳ ﻪﻧاﻮﺘﺳا ﻞﮑﺷ ﻪﺑ هﺪﻨﻫد

ﯽﻣ جرﺎﺧ هﺮﮔ نوﺪﺑ و يا ﻪﮐ دﻮﺷ

ﯽﻣ ﻪﭽﻠﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﻬﺘﻧا رد ﺪﻨﮐ

. ﻪﭽﻠﮔ ﺪﻧراد راﺮﻗ ﻪﺘﺴﺑ فﻼﻏ ﮏﯾ رد اﺪﺘﺑا رد ﺎﻫ .

ﻞﺤﻣ رد

ﺲﻠﻓ لﺎﺼﺗا ﻧاﻮﺟ هﺎﺗﻮﮐ ﻪﻗﺎﺳ ﻪﺑ ﺎﻫ

ﻪ ﯽﻣ ﻪﭽﺧﻮﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻞﺤﻣ ﻪﮐ ﺪﻧراد دﻮﺟو ﯽﺒﻧﺎﺟ يﺎﻫ -

ﺪﻨﺷﺎﺑ . گﺮﺑ هﺪﯿﺸﮐ و ﮏﯾرﺎﺑ ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ ﺪﻧا

. ﻪﭽﻠﮔ داﺪﻌﺗ ﮏﯾ زا هﺪﻨﻫد ﻞﮔ ﻪﺧﺎﺷ يور ﺮﺑ ﺎﻫ

ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﯾ هدزاود ﺎﺗ .

ياراد ﻞﮔ ﺮﻫ 3

و گﺮﺒﺳﺎﮐ 3

ﮓﻧر ﻪﺑ ﮓﻧﺮﻤﻫ گﺮﺒﻠﮔ ،ﺪﯿﻔﺳ يﺎﻫ

هﺪﺋاز ،ﮓﻧرﺮﭘ و ﮓﻧر ﻢﮐ درز ،مﺮﮐ ﺮﺒﻠﮔ ﺲﻨﺟ زا ﻂﺳو رد يا

نآ نورد ،جﺎﺗ مﺎﻧ ﻪﺑ گ 6

ﻪﻘﻠﺣ ود رد ﻢﭼﺮﭘ 3

ﻪﭼﺮﺑ ﻪﺳ ناﺪﻤﺨﺗ ﺎﺑ ﯽﮔدﺎﻣ ﮏﯾ ،ﯽﯾﺎﺗ يرﻮﺤﻣ ﻦﮑﻤﺗ و ﯽﻧﺎﺘﺤﺗ يا

ﺖﺳا . هﺎﯿﺳ قاﺮﺑ و رﺬﺑ يوﺎﺣ لﻮﺴﭙﮐ ﮏﯾ نآ هﻮﯿﻣ ﺖﺳا يوﺮﮐ ﮓﻧر

) ﻞﮑﺷ 2 - 1 .(

ﻞﮔ ،ﺐﻠﻏا

ﻢﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ياراد ﯽﻟو ﺮﭘ

ﯽﻣ ﺰﯿﻧ ﺮﭘﺮﭘ يﺎﻫ ﺪﻨﺷﺎﺑ

. و ﻪﺘﯾراو ،ﻪﻧﻮﮔ رد يدﺎﯾز عﻮﻨﺗ

ﯿﻫ ﺪﯾﺮﺒ دراد دﻮﺟو نآ يﺎﻫ )

Bailey, 1973

.(

(9)

ﻞﮑﺷ 2 - 1 : ﻞﮔ و گﺮﺑ ،ﻪﻗﺎﺳ ،ﻪﺸﯾر تﺎﺼﺨﺸﻣ ﺎﺑ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ زا ﯽﯾﺎﻤﺷ

ﺖﺳا ﯽﺑﺮﻏ يﺎﭘورا ﻢﻬﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﮏﯾ ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ زا ﺲﮔﺮﻧ .

نﺮﻗ نآ ﯽﻌﯿﺒﻃ داﺪﺟا ﺎﻣا -

هﺪـﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻫ ﺪـﻧا

. ﻪﻧﻮــﮔ نﺮـﻗ زا ﺰـﯿﻧ يﺮــﮕﯾد ﻖـﻃﺎـﻨﻣ ﯽﻣﻮـﺑﺮـﯿﻏ يﺎﻫ

ﻢﻫدﺰـﻧﺎـﺷ هﺪـﺷ ﻪـﺘﺷﺎﮐ ﺪـﻨﻠﻫ رد

ﺪـﻧا .

N.hispanicusPyrenean

زا ﺶﯿﺑ 300 ﺖﺳا لﺎﺳ

ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺎﯿﻧﺎﺘﯾﺮﺑ رد ﻪﮐ

N.maximus

ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮐ .

و شﻮﭙﻠﮔ ﺎﺑ ﺖﭙﻣوﺮﺗ يﺎﻫراﻮﯿﺘﻟﻮﮐ

زا ﯽﮕﻧر گﺮﺒﻠﮔ

N.pseudonarcissus

ﺸﻧ ﺎ ﻪﺘﻓﺮﮔ ت ﺖﭙﻣوﺮﺗ و ﺪﻧا

شﻮﭙﻠﮔ ياراد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ

ﻪﻧﻮﮔ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﮕﻧر گﺮﺒﻠﮔ و ﺪﯿﻔﺳ ود يﺎﻫ

ﮓﻧر

N.pseudonarcissus

ﻪﺘﻓﺮﮔ تﺎﺸﻧ و ﺪﻧا

ﻪﻧﻮﮔ ﯽﻗﻼﺗ زا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺖﺷرد نﺎﺠﻨﻓ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫراﻮﯿﺘﻟﻮﮐ يﺎﻫ

N.pseudonarcissus

و

N.poeticus

ﻪﺘﻓﺮﮔ تﺎﺸﻧ ﻪﻧﻮﮔ ﺎﺑ ﯽﻗﻼﺗ ﮏﯾو ﺪﻧا

N.poeticus

ﯽﻧﺎﺠﻨﻓ يﺎﻫراﻮﯿﺘﻟﻮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ

ﯽﻣ ﮏﭼﻮﮐ ﺪﻨﮐ

)

،ﯽﻤﯿﻫاﺮﺑا و يﺮﺻﺎﻧ 1381

؛

Wilkins et al 1973

.(

2 - 2 - و يژﻮﻟﻮﮐا ﻪﻧﻮﮔ رﺎﺸﺘﻧا

ﺲﮔﺮﻧ يﺎﻫ

ﻪﻧاﺮﺘﯾﺪﻣ ﯽﺣاﻮﻧ ﺎﯿﻧد رد ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ يﺮﺒﯿﺳ هﺮﯾﺰﺟ ﻪﺒﺷ ،ﺲﯿﻠﮕﻧا ،ﺪﻨﻠﻫ ،لﺎﻐﺗﺮﭘ ،ﺎﯿﻧﺎﭙﺳا ،يا

تﻻﺎﯾا زا ﻦﺘﮕﻨﺷاو ،نﺎﮔرﻮﻟ ،ﺎﯿﻧﺮﻔﯿﻟﺎﮐ تﻻﺎﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺎﻘﯾﺮﻓآ لﺎﻤﺷ ،ﻪﺴﻧاﺮﻓ بﻮﻨﺟ ﻞﻣﺎﺷ ﻢﮐ راﻮﻧ ﮏﯾ رد و ﺎﮑﯾﺮﻣآ هﺪﺤﺘﻣ ﯽﻣ ﻦﭘاژ و ﻦﯿﭼ ﺎﺗ ضﺮﻋ

ﺷﺎﺑ ﺪ )

Barrett et al,2004

( . ﻞﮔ -

ﺲﮔﺮﻧ يﺎﻫ

N.tazetta

ﻪﻧاﺮﺘﯾﺪﻣ ﯽﺣاﻮﻧ ﯽﻣﻮﺑ و يا

N.pseudonarcissus

ﯽﻣ ﺎﭘورا ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ

ﺪﻨﺷﺎﺑ )

De Hertogh et al, 1990

.(

دوﺪﺣ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﭼ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ ﺖﻣﺪﻗ 400

ﯽﻣ لﺎﺳ ﺪﺳر

نآ زا ﺲﭙﺳ و ﻦﯿﭼ ﻪﺑ ﻢﺸﯾﺮﺑا هدﺎﺟ زا رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ﻪﮐ ﺪﺷ هدﺮﺑ ﻦﭘاژ ﻪﺑ ﺎﺟ

)

Ohki et al,

.(2004

د ﺲﮔﺮﻧ ﻒﻠﻋ زا ﯽﻌﯿﺳو ﻪﻨﻣاد ر ﻦﻤﭼ ،ﺎﻫراز

هﺮﺨﺻ ﻖﻃﺎﻨﻣ ،راز اﺪﺒﻣ و ﯽﮕﻨﺳ و يا

ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﻨﻣاد و ﺎﻫ ﯽﻣ ﺖﺸﮐ ﺎﻫ

ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻢﻫ و ﺖﺴﭘ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻢﻫ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ و دﻮﺷ

ﯽﻣ ﺶﯾور ﯽﻧﺎﺘﺴﻫﻮﮐ ﺪﻨﮐ

. ﺲﮔﺮﻧ سﻮﺘﻧﺎﻨﯿﻟ ﺶﯾور ياراد و ﻞﮔ رﺎﻬﺑ ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺎﻫ )

ﻞﮔ رﻮﻬﻇ

(10)

lTCL

گﺮﺑ نﺪﺷ ﻞﯾﻮﻃ و ﺶﯾور زا ﺪﻌﺑ (

ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﺲﮔﺮﻧ ﺖﯿﻓﻮﺋژ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد يﺎﻫ

ﺖﺳا لا هﺪﯾا رﺎﻬﺑ ﯽﻫﺪﻠﮔ ياﺮﺑ دراد ﻪﮐ ﯽﺗﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و ﯽﻫﺪﻠﮔ .

نﺎﺘﺧرد ﻪﮑﻧآ زا ﻞﺒﻗ

ﻪﯾﺎﺳ راﺪﻧاﺰﺧ ﻒﻠﻋ ﺎﯾ و ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يزاﺪﻧا

نآ ﯽﻫﺪﻠﮔ و ﺪﺷر ،ﺪﻧﻮﺷ ﻢﮐاﺮﺘﻣ ﺎﻫ ﻞﻣﺎﮐ ﺎﻫ

ﯽﻣ دﻮﺷ . ﻪﻧﻮﮔ زا ﯽﻤﮐ داﺪﻌﺗ ﺮﯿﻈﻧ ﺎﻫ

N.himilis

، N.Serotinus ،

N.viridiflorus ﻪﮐ

سﻮﺘﻧاﺮﺘﺴﯿﻫ لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ،ﺪﻧراد هﺰﯿﯾﺎﭘ ﯽﻫﺪﻠﮔ )

گﺮﺑ ﺶﯾور زا ﻞﺒﻗ ﻞﮔ رﻮﻬﻇ (

ﺪﻨﺘﺴﻫ .

ﺖﯿﻓﻮﺋژ ﺮﯾﺎﺳ و ﺎﺗزﺎﺗ ﻪﻧﻮﮔ يرﺎﺘﻓر تاﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﺎﻫ

سوﺮﺘﻧآ ﻦﯿﺳ ﺪﺷر تدﺎﻋ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ –

رد ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ﯽﺘﻧاﺮﺘﺴﯿﻫ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﺶﯾاﺮﮔ ﺎﺑ ﺖﺳا يرﺎﯿﺘﺧا رﺎﺘﻓر ﮏﯾ سﻮﺘﻧاﺮﺘﺴﯿﻫ ﻂﯿﺤﻣ ﺗا ﮏﺸﺧ يﺎﻫ ﯽﻣ قﺎﻔ

ﺪﺘﻓا )

،ﯽﻤﯿﻫاﺮﺑا و يﺮﺻﺎﻧ 1377

و 1381 .(

2 - 3 - ﯽﻣﻮﺗﺎﻧآ و يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ

دراد طﺎﺒﺗرا هﺪﻨﻫد ﻞﮔ يﺎﻫزﺎﯿﭘ هزاﺪﻧا ﺎﺑ لوا ﻪﺟرد رد ﺲﮔﺮﻧ ﺪﺷر .

ياراد ﺲﮔﺮﻧ زﺎﯿﭘ

هﺪﻋﺎﻗ ﻪﺤﻔﺻ ﻪﺸﯾر ياراد ﻪﮐ ﺖﺳا يا

ماﺪﻧا و ﺎﺠﺑﺎﻧ يﺎﻫ هﺮﯿﺧذ يﺎﻫ

يا ) ﺲﻠﻓ ﺎﻫ ( فاﺮﻃا رد

گﺮﺑ ﺎﺑ ،ﻪﻧاﻮﺟ ﻞﮔ و ﺪﯾﺪﺟ يﺎﻫ

ﺪﻧراد راﺮﻗ ﻦﯾذآ .

بﺎﻌﺸﻧا ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺎﺑ ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ ﺎﻫزﺎﯿﭘ ﯽﻫد

ﯽﻣ بﺎﻌﺸﻧا ﻪﮐ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ لﺎﺳ ﺮﻫ رد زﺎﯿﭘ ﺪﺷر ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻦﯿﺸﻧﺎﺟ ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ نآ يﺎﻫ

دﻮﺷ .

ﻞﮑﺷ ياراد ﺎﻫزﺎﯿﭘ ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ يﺎﻫ

ندﺮﮔ ﺪﻨﭼ ﺎﺗ ﮏﯾ ﺎﺑ دﺮﮔ و ﮏﭼﻮﮐ يﺎﻫزﺎﯿﭘ زا يا )

ﻪﭼزﺎﯿﭘ (

ﺪﻨﺘﺴﻫ گرﺰﺑ يﺎﻫزﺎﯿﭘ رد .

زﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﮑﭼﻮﮐ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﯽﻫﺪﻠﮔ ﺪﻗﺎﻓ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻞﺼﺘﻣ يردﺎﻣ

ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ )

Adas, 1989 ؛

Rees, 1992

.(

ﺲﻠﻓ ،ﺎﻫزﺎﯿﭘ ﯽﺿﺮﻋ ﻊﻄﻘﻣ رد گﺮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ و ﺎﻫ

ﺎﻫ

هﺪﻋﺎﻗ ﯽﻣراﺮﻗزﺎﯿﭙﻓاﺮﻃا رد ﯽﺸﺧﺮﭼ ترﻮﺻ ﻪﺑ يا ﺪﻧﺮﯿﮔ

. ﻞﮔ هﺪﻧﺮﯿﮔﺮﺑ رد ﯽﻠﺧاد گﺮﺑ ﺎﻣا

ﯽﻣ ﺮﺑ رد ار ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ زا ﯽﺸﺨﺑ ﻂﻘﻓ و ﺖﺳا دﺮﯿﮔ

. ﺎﺳ هﺪﻋﺎﻗ ،ﻞﮔ ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ زا ﺪﻌﺑ ﺰﯿﻧ ﻞﮔ ﻪﻗ

ﯽﻣ ﻞﮑﺷ ﯽﺴﻠﻓ و ﺢﻄﺴﻣ دﻮﺷ

) يﻮﺨﺷﻮﺧ ،

1391 .(

هﺪـﻋﺎﻗ فﻼـﻏ ﻞﻣﺎـﺷ ﻎﻟﺎﺑ ﺰﺒﺳ گﺮﺑ ﺖـﻬﺟ ﮏـﯾ ﻪـﮐ ﮏـﯾرﺎﺑ و هﺪﯿـﺸﮐ ﮏـﻨﻬﭘ ﮏـﯾ و يا

ﻪﻟﻮﻟ و هﺪﯿﺸﮐ نآ ﯽـﻣ ﺖـﺳا ﻞﮑﺷ يا

ﺪـﺷﺎﺑ . ﻪـﻤﯿﻧ و هﺪﯿـﺸﮐ ﺰـﯿﻧ زﺎـﯿﭘ ﻎﻟﺎـﺑ ﺲـﻠﻓ ،فﺎﻔـﺷ

ﯽـﻣ شﺮﺘـﺴﮔ كﺎـﺧ يﻻﺎـﺑ ﻪـﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻫﺎﺗﻮﮐ فﻼﻏ ياراد گﺮـﺑ و ﺪـﺑﺎﯾ

ﺰﺒـﺳ يﺎـﻫ ار

ﯽﻣ ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ ﺪﺷر ياﺪﺘﺑا رد ﺪـﻨﮐ

. گﺮـﺑ ﯽﻟﻮـﻃ ﺪـﺷر ﻪـﺑ و ﺖـﺳا ﺪﻨﻔـﺳا ﺎـﺗ عوﺮـﺷ زا ﺎـﻫ

دوﺪـﺣ يﺪـﺷر ﺖﻋﺮـﺳ بﻮـﻠﻄﻣ رﻮـﻃ 2

ﯽـﻠﯿﻣ ﺪـﻧراد ﻪـﺘﻔﻫ رد ﺮـﺘﻣ .

هرود ﮏــﯾ زا ﺲﭙـﺳ

ﯽـﻣ ﺪـﺷر هﺎـﻣ دادﺮـﺧ ﺎـﺗ يﺪﯿﺋﻮﻤﮕﯿﺳ يﻮﮕﻟا ﺎﺑ ،ﻒﻗﻮﺘﻣ ﺪـﻨﻨﮐ

. ﯽﻧﺎـﺘﺤﺗ و ﯽﻧﺎـﻗﻮﻓ ﺶـﺨﺑ

ﺪــﻧراد ﯽﻬﺑﺎــﺸﻣ ﯽﻣﻮﺗﺎــﻧآ گﺮــﺑ .

،ﮏــﻨﻬﭘ هﺪــﻋﺎﻗ رد ﺎــﻣا لﻮﻠــﺳ

يﻮــﺘﺤﻣ و هﺪﯿــﺸﮐ ﺎــﻫ

ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻢﯿـﺴﻠﮐ تﻻاﺰﮔا يﺎﻫﺪﯿﻓار .

گﺮـﺑ هﺪـﻋﺎﻗ ﯽﻣﻮﺗﺎـﻧآ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ گﺮـﺑ و ﺰﺒـﺳ يﺎـﻫ

-

ﺪﻨﺘــﺴﻫ ﻪﺑﺎــﺸﻣ ﯽــﺴﻠﻓ يﺎــﻫ .

ﺲــﻠﻓ رد ﻦــﺴﻣ يﺎــﻫ

هﺮــﯿﺧذ داﻮــﻣ ،ﺮــﺗ ﺶــﺨﺑ ﻦﯿــﻟوا زا يا

(11)

لﻮﻠــﺳ ﻦﯿــﺑ ﯽﯾﺎــﻀﻓ و هﺪــﺷ جرﺎــﺧ گﺮــﺑ ﯽﻧﺎــﺘﺤﺗ مرﺪــﯿﭘا و گﺮــﺑ ﯽﻧﺎــﻗﻮﻓ هدﺮــﺸﻓ يﺎــﻫ

ﯽﻣ دﻮﺟﻮﺑ ﯽﻧﺎﺘﺤﺗ ـﻀﻓ ﻦـﯾا ﻪﮐ ﺪﯾآ

نآ نﺪـﺷ ﯽﯾﺎـﺸﻏ و ﺲـﻠﻓ نﺪـﺷ ﮏـﺸﺧ زا ﻞـﺒﻗ ﺎ ﺎـﻫ

ﯽـﻣ ﺮـﭘ ژﻼﯿـﺳﻮﻣ ﺎﺑ دﻮـﺷ

. ،هﺪـﺷ ﺶﯾﺎـﻣزآ ﺲﮔﺮـﻧ راﻮـﯿﺘﻟﻮﮐ ﺪـﺻ زا ﺶﯿـﺑ رد 70

% نآ ﺎـﻫ

ياراد ﯽــﺧﺮﺑ ﺎــﻣا ،ﺪﻨﺘــﺴﻫ گﺮــﺑ رﺎــﻬﭼ ﺎــﺗ ود ياراد 7

ﺎــﯾ 8 ﯽــﻣ ﺰــﯿﻧ گﺮــﺑ ﺪﻨــﺷﺎﺑ

.

بﺎﻌـﺸﻧا ﻢﺘـﺴﯿﺳ ﻪـﺑ ،گﺮــﺑ و ﺲـﻠﻓ داﺪـﻌﺗ ﻂـﺳﻮﺘﻣ دراد ﯽﮕﺘـﺴﺑ زﺎـﯿﭘ ﯽــﻫد

. ﺎــﯾ ﺎـﻫزﺎﯿﭘ

يﺎﻫﺪـﺣاو داﺪــﻌﺗ ﺪــﻧراد زﺎــﯿﭘ ﻪـﺷﻮﺧ رد ﯽﺒﻧﺎــﺟ ﺪــﺣاو ود ﺎــﯾ ﮏـﯾ ﻦﯿــﺑ رد ﻪــﮐ ﯽﯾﺎــﻬﺘﻧا

زﺎـﯿﭘ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺲـﻠﻓ و گﺮـﺑ عﻮـﻤﺠﻣ زا يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪـﻧراد ﯽﺒﻧﺎـﺟ يﺎـﻫ

. يﺎـﻫزﺎﯿﭘ ًﺎﺗﺪـﻤﻋ

نآ ﺎـﻣا ﺪﻨﺘـﺴﻫ هﺪـﻨﻫد ﻞﮔ ،يﺰﮐﺮﻣ ﯽـﻤﻧ ﯽﻫﺪـﻠﮔ ﻪـﻠﺣﺮﻣ دراو ﻪـﮐ ﯽﯾﺎـﻫ

ﺪﻧﻮـﺷ 4 گﺮـﺑ

ﯽﻫﺪــﻠﮔ ﺮــﮔا ﺰــﯿﻧ ﯽﺒﻧﺎــﺟ يﺎﻫﺪــﺣاو زا يداﺪــﻌﺗ وﺪــﻧراد ﺮــﺘﻤﮐ ﺎــﯾ داﺪــﻌﺗ ﺪﻨــﺷﺎﺑ ﻪﺘــﺷاد

نآ گﺮﺑ ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﯾ گﺮﺑ ﻪﺳ ،ﺎﻫ )

De Hertogh and Lenard,1998

.(

ﻞﮔ ﺎﯾ دﺮﻔﻨﻣ ﻞﮔ ﮓﯾ ياراد لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﺣاو هﺮﮕﻧﺎﯿﻣ ﮏﯾ ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ نزﺮﮔ ﻦﯾذآ )

ﺎﺗزﺎﺗ مﺎﻗرا رد (

ﺖﺳا . لﻮﻠﺳ يﺪﻌﺑ ﺪﺷر و ﺪﻨﺘﺴﻫ يزﺎﻏآ ﻢﺘﺴﯾﺮﻣ هﺮﮕﻧﺎﯿﻣ يﺎﻫ

هﺪﻋﺎﻗ ﻢﺘﺴﯾﺮﻣ ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ ﻦﯿﻣﺎﺗ يا

ﯽﻣ دﻮﺷ . ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ تﻻاﺰﮔاﺪﯿﻓار يدﺎﯾز داﺪﻌﺗ ياراد هﺪﻨﻫد

ﻪﻧاد و ﻢﺴﯿﻠﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ يﺎﻫ

. ناﺪﻤﺨﺗ ﺮﯾز رد ﻞﮔ ﺞﻨﻬﻧ ،ﻞﮔ ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ نﺎﻣز ﯽﮑﯾدﺰﻧ رد

ﯽﻣ ﻞﯾﺎﻤﺘﻣ ﯽﺼﺨﺸﻣ ترﻮﺻ ﻪﺑ دﻮﺷ

. يرورﺎﺑ زا ﺪﻌﺑ و ﺖﺳا ﯽﻘﻓا ترﻮﺼﺑ ﻞﮔ ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ

ﯽﻣ ﺮﺑ ﻪﯿﻟوا يدﻮﻤﻋ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ هﻮﯿﻣ يراﺪﻬﮕﻧ ياﺮﺑ هرﺎﺑود دﺮﮔ

د )

Rees, 1992

.(

ﯽــﻣ يراﺪـﻬﮕﻧ ﯽﺗﺎﭙــﺳا فﻼـﻏ ﮏــﯾ نورد رد ﻞـﮔ ﻪـﻧاﻮﺟ كزﺎــﻧ گﺮـﺑ ود زا تﺎﭙــﺳا دﻮـﺷ

ﯽﻣ تﺎﺸﻧ ﯽﯾﺎﺸﻏ هﺪﯿﺒﺴﭼ ﯽـﻣ يراﻮـﻧ و ﮏـﺸﺧ ﺪـﻌﺑ و ﺖـﺳا ﺰﺒـﺳ اﺪـﺘﺑا رد ﻪـﮐ دﺮـﯿﮔ

-

دﻮﺷ . ﻞﮔ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﮓـﻨﯿﮐ ﺮـﯿﻈﻧ ﯽﻣﺎـﻗرا رد ﺎـﻫ

ﻪـﺘﮐاﺮﺑ ياراد ﺖـﺳا ﻦـﮑﻤﻣ ﺎـﺗزﺎﺗ ودﺮـﻔﻟآ

ﺪﻨــﺷﺎﺑ ) ،ﯽــﻤﯿﻫاﺮﺑا و يﺮــﺻﺎﻧ 1381

.(

ــﺑ ﺎ نارﺎــﮑﻤﻫ و تر )

Barrett et al, 2004

( رد ،

ﻞـﮔ ،ﺲﮔﺮـﻧ ﻞـﮔ رد ﻪـﮐ ﺪـﻧداد نﺎﺸﻧ نﺎﺸﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺮـﻄﻗ رد ﺎـﻫ

) 12 ﺎـﺗ 125 ﯽـﻠﯿﻣ ﺮـﺘﻣ (

ﯽــﮑﺗ زا داﺪــﻌﺗ ﺮــﻈﻧ زا و ﺪــﻧراد يدﺎــﯾز عﻮــﻨﺗ ﻞــﮔ ﻪــﻟﻮﻟ و )

N.pseudonarcissus

( ﺎــﺗ

ﺪﻨﭼ ﯽﯾﺎﺗ )

N.tazetta

( ﯽﻣ ﺪﻨـﺷﺎﺑ . ﻪﻧاﻮﺘـﺳا ﺎـﯾ ﯽـﻃوﺮﺨﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ جﺎـﺗ ﻞﮑـﺷ ﺎـﺑ يا

ﻪـﺒﻟ

ﻦﯿـﭼ ﺎـﯾ و راﺪﺒﻟ فﺎﺻ ﮓـﻧر ﻪـﺑ راد

رﺎـــﺘﺧﺎﺳ و هدﻮـــﺑ درز ﺎـﺗ ﮓﻧﺮــﻤﮐ خﺮــﺳ زا ﯽﯾﺎـﻫ

ﯽﯾاﺪـــــﺘﺑا زا نآ )

N.cavanillesii

( ﺪـــــﻨﻧﺎـﻣ ﺖــــﭙﻣوﺮﺗ ﺎــــﺗ )

N.pseudonarcissus

( و

ﯽـﻣ هﺎـﺗﻮﮐ ﯽـﻠﯿﺧ ﺎـﺗ ﮏـﯾرﺎﺑ و ﺪـﻨﻠﺑ زا جﺎـﺗ هزاﺪﻧا ﺪـﺷﺎﺑ

. ﺎـﺗ ناﺰـﯾوآ زا ﻞـﮔ عﻮـﻨﺗ ًﺎـﺘﯾﺎﻬﻧ

ﯾﺎﭘ عﻮﻨﺗ ﻦﯾا ﺖﺳا ﺖﺳار ﯽﻘﻓا ﯽﻣ ﺲﮔﺮﻧ ﻞﮔ حﻼﺻا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ سﺎﺳا و ﻪ

ﺪﺷﺎﺑ .

2 - 4 - ﺲﮔﺮﻧ شروﺮﭘ ﻂﯾاﺮﺷ

(12)

lTCL

2 - 4 - 1 - كﺎﺧ

كﺎﺧ زا ﯽﻌﯿﺳو ﻪﻨﻣاد ﺲﮔﺮﻧ ياﺮﺑ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ

كﺎﺧ ﺎﻣا ،دﻮﺷ ،ﺰﯿﺨﻠﺻﺎﺣ ،ﻖﯿﻤﻋ يﺎﻫ

هﺪﯾا نآ يﻻﺎﺑ ﺖﻠﯿﺳ راﺪﻘﻣ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻻﺎﺑ بآ يراﺪﻬﮕﻧ ترﺪﻗ ﺎﺑ ،ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺶﮑﻫز ياراد لا

ﺖﺳا . ﺸﯿﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻟآ داﻮﻣ راﺪﻘﻣ زا ﺮﺘ

3 % زا ﺶﯿﺑ ﺪﯾﺎﺑ بآ يراﺪﻬﮕﻧ ﺖﯿﻓﺮﻇ و ﺪﺷﺎﺑ 40

ﯽﻠﯿﻣ رد ﺮﺘﻣ 300 ﯽﻠﯿﻣ ﺪﺷﺎﺑ كﺎﺧ ﻖﻤﻋ ﺮﺘﻣ .

ﻪﮐ ﯽﻠﻣﺎﻋ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ ﺪﻗﺎﻓ ﺪﯾﺎﺑ كﺎﺧ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ

ﯽﻣ ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ ﯽﺒﻧﺎﺟ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺎﯾ ﻪﺸﯾر ﺪﺷر زا ﺪﺷﺎﺑ ،ﺪﻨﮐ

) يﺮﺻﺎﻧ ،ﯽﻤﯿﻫاﺮﺑاو 1381

؛

Walsh

and Beaton, 1973

.(

يد و ﻦﻣور توﺮﻗ يد و )

De Vroomen and De Groot, 1991

(

ﺮﮐ شراﺰﮔ ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﻃ ﻧد

ﻪﭼزﺎﯿﭘ ﻪﮐ ﺪ ﻞﮔ ،ﺖﯿﭙﮐﺎﺧ رد هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮐ ﺲﮔﺮﻧ يﺎﻫ

يﺎﻫ

ﺖﺷرد ناﻮﺟ يﺎﻫزﺎﯿﭘ و ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺮﺗ

رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫزﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ

كﺎﺧ هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﮐ ﯽﻧﺪﻌﻣ يﺎﻫ هﺪﻋﺎﻗ ﯽﮔﺪﯿﺳﻮﭘ يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﺪﻧا

سﺎﺴﺣ يا ﺪﻧﺮﺗ

. ﯽﻣ ﺎﻣا ناﻮﺗ

ﮔ كﺎﺧ رد ار ﺪﺷر ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﻪﮐ ﺖﻔ كﺎﺧ رد و ﺖﺷاد ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﯽﻟآ داﻮﻣ زا ﯽﻨﻏ و ﮏﺒﺳ يﺎﻫ

-

ﺪﻧراد ﯽﻔﯿﻌﺿ ﺪﺷر ﻦﯿﮕﻨﺳ يﺎﻫ .

كﺎﺧ ،ﺪﻨﻠﻫ رد بآ يﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ ﯽﻨﺷ ﮏﺒﺳ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ،ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺖﻬﺟ كﺎﺧ ﯽﻧﻮﻔﻋ ﺪﺿ ﻞﮑﺸﻣ ﺎﻣا ﺪﻨﮐ

دراد دﻮﺟو ﺰﯿﻧ ﺪﺗﺎﻤﻧ عﻮﯿﺷ زا .

ﮐ ﺶﻫﺎﮐ نزو دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ،هزاﺪﻧا و ﻞﮑﺷ رد زﺎﯿﭘ ﺖﯿﻔﯿ

رد ﺖﺸﮐ ﺐﯾﺎﻌﻣ زا ﺖﺷادﺮﺑ و ﻦﯿﺟو ،ﺖﺷﺎﮐ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻋارز تﺎﯿﻠﻤﻋ يراﻮﺷد و زﺎﯿﭘ ﺪﺣاو كﺎﺧ ﺖﺳا ﻻﺎﺑ سر ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻨﺳ يﺎﻫ .

2 - 4 - 2 - ﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺖﺷﺎﮐ هﻮﺤﻧ و نﺎﻣز

هﺪﯾا هزاﺪﻧا هزاﺪﻧا رد ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺖﺷﺎﮐ ياﺮﺑ لآ

ﻂﯿﺤﻣ يﺎﻫ 12

- 10 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﺖﺳا . ﺎﻣا

هزاﺪﻧا زا ﻪﺘﯾراو عﻮﻧ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﯽﻣ ﺰﯿﻧ ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ يﺎﻫ

يﺎﻫزﺎﯿﭘ لﻮﺼﺣ و ﺖﺸﮐ ﺖﻬﺟ ناﻮﺗ

ﺖﺷرد دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺗ .

ﻪﭼزﺎﯿﭘ گرﺰﺑ زﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﻞﺼﺘﻣ يﺎﻫ )

يردﺎﻣ زﺎﯿﭘ (

ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ًﻻﻮﻤﻌﻣ

ﯽﻣ ار دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﺪﻨﻫد

هﺎﯿﮔ ﻪﯿﻨﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﮏﭼﻮﮐ دﺮﮔ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ

ار هﺪﻨﯾآ رد ﻞﺻﺎﺣ ﻪﭼزﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ

ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ يردﺎﻣ زﺎﯿﭘ ﻪﺑ ﻞﺼﺘﻣ يﺎﻫ .

يدﺎﯾز يﺎﺿﺎﻘﺗ

ﯽﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ياﺮﺑ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﮏﭼﻮﮐ و ﺖﺧاﻮﻨﮑﯾ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ياﺮﺑ ﺰﯿﻧ زا ﯽﺘﺣار ﻪﺑ ناﻮﺗ

ﭗﯿﭼ ﺖﺷﺎﮐ دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫزﺎﯿﭘ يﺎﺟ ﻪﺑ ﺎﻫ

. ﺖﺷرد يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﻪﺘﺒﻟا نﺎﺷﺪﺷر ﺮﺗ

ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﺮﺘﻌﯾﺮﺳ ﻞﮔ ،دﻮﺷ

ﺖﺷرد يﺎﻫ ﺷاد ﺮﺗ

نآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و ﻪﺘ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ

ﻞﮔ ﺪﻧراد يﺮﺘﮑﭼﻮﮐ ﺖﺷرد يﺎﻫ

دﺮﮐ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺮﺗ )

Bryan, 1989

؛ De Hertoge et

al, 1990

.(

نارﺎﮑﻤﻫ و روو ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ رد )

Wurr et al, 2001

( ﻪﻤﯿﻧ زا يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺖﺷﺎﮐ ﺎﺑ

(13)

دﻮﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ يد ﻪﻤﯿﻧ ﺎﺗ ﺎﻫزﺎﯿﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺪﻨﻔﺳا ﺎﺗ ﺮﻬﻣ مود ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ يزرﺎﺑ رﻮﻃ ﻪﺑ نآ زا ﺪﻌﺑ و .

ﺎﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﺮﯿﺧﺄﺗ

يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ هﺎﺗﻮﮐ ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ ،

ﯽﻣ ﺰﯿﻧ ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺐﺒﺳ ﻪﮐ دﺮﮐ ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﺘﻤﮐ دﻮﺷ

.

ﺖﺷﺎﮐ ﻖﻤﻋ ﻪﭼزﺎﯿﭘ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ

دوﺪﺣ ﺎﻫ 3

- 2 ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا زﺎﯿﭘ ﺮﻄﻗ ﻦﯾﺮﺘﮔرﺰﺑ ﺮﺑاﺮﺑ

ﻦﯿﺑ 13 - 10 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺖﺳا ﺮﺘﻣ .

يﻮﻗ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺐﺒﺳ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻖﻤﻋ رد ﺖﺷﺎﮐ و ﺮﺗ

ﺖﺧاﻮﻨﮑﯾ ﯽﻣ ﺮﺗ

هﺪﯿﺸﮐ ﺪﻗ ﺎﻫزﺎﯿﭘ و دﻮﺷ گﺮﺑ يﺮﯿﭘ ﺮﺘﻤﮐ ﻖﻤﻋ رد ﺎﻣا ﺖﺷاد ﺪﻨﻫاﻮﺧ يﺮﺗ

ﺎﻫ

ﯽﻣ قﺎﻔﺗا ﺮﺗدوز ﻮﮐ ﻪﻠﺻﺎﺣ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ،ﺪﺘﻓا

ندﺮﮔ لﻮﻃ ،ﺮﺘﺸﯿﺑ ندﺮﮔ داﺪﻌﺗ ياراد ،ﺮﺘﮑﭼ

هﺎﺗﻮﮐ ﺖﺷاد ﺪﻨﻫاﻮﺧ يرﺎﯿﺑآ و ﺎﻣﺮﮔ ﻪﺑ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ و ﺮﺗ )

Rees ,1992

.(

2 - 4 - 3 - ﺖﺷاد تﺎﯿﻠﻤﻋ

،ﺖﺳار ﻞﮑﺷ ﻪﺑ ،كﺎﺧ رد ﺎﻫزﺎﯿﭘ راﺮﻘﺘﺳا هﻮﺤﻧ 45

دﺮﮑﻠﻤﻋ يور ﺮﺑ ﻪﻧوراو و ﯽﻘﻓا ،ﻪﺟرد

ﺗﺄ هﺪﯿﺸﮐ ندﺮﮔ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫراﻮﯿﺘﻟﻮﮐ رد ﺎﻣا دراﺪﻧ يﺮﯿﺛ يا

ﺖﺸﮐ ﺪﻧراد ﺖﺳار ﻞﮑﺷ زا ﺮﯿﻏ ﯽﯾﺎﻫ

ﺐﺒﺳ ﺮﯿﺧﺄﺗ ﯽﻣ ندﺮﮔ ﯽﮔﺪﯿﻤﺧ و زﺎﯿﭘ نﺪﺷ ﺰﺒﺳ رد ﯽﻣ ﯽﻤﮐ نآ يﺪﻨﺴﭘرازﺎﺑ زا ﻪﮐ دﻮﺷ

-

ﺪﻫﺎﮐ . ﯽﻣ ﺖﺸﮐ يدﻮﻤﻋ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫزﺎﯿﭘ رد ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ يﺪﺣ ﺎﺗ هﺪﺷ ﺰﺒﺳ ﺮﺗدوز ﺪﻧﻮﺷ

ﺪﺷ ﺪﻨﻫاﻮﺧ زﺎﯿﭘ و ﻞﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ .

زا ،دﻮﺷ فﺮﺻ يﺮﺘﻤﮐ نﺎﻣز رﺪﻘﭼ ﺮﻫ ﻞﮔ زﺎﯿﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد

ﺮﻈﻧ ﻪﻓﺮﺻ ﺎﺑ يدﺎﺼﺘﻗا دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗ

. ﻢﺘﺴﯿﺳ ور ﻦﯾا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ ﺎﯾ ود ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ

ﯽﻣ دﻮﺷ . ،ﺪﻧراﺪﻧ دﻮﺟو ﺪﻨﺘﺴﻫ توﺎﻔﺘﻣ ﯽﻨﺳ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻬﻧ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﺖﻤﯿﻗ رد ﯽﺗوﺎﻔﺗ ﺎﻣا

ﻦﺴﻣ يﺎﻫزﺎﯿﭘ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻟو ناﺮﮔ و ﺮﺘﮔرﺰﺑ ،ﺮﺗ

ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺗ )

De Hertogeet al, 1990

.(

2 - 5 - خﻮﺳ ) زﺎﯿﭘ (

خﻮﺳ ﯽﺘﻨﯾز هﺎﯿﮔ ﮏﯾ ﺲﮔﺮﻧ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ خﻮﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋو رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﺧﺎﻨﺷ ﺖﺳا راد

ﯽﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ يروﺮﺿ ﺮﻣا ﮏﯾ ﺪﺷﺎﺑ

.

2 - 5 - 1 - رﺎﺘﺧﺎﺳ و ﻒﯾﺮﻌﺗ

خﻮﺳ ) زﺎﯿﭘ ( هﺪﺷ ﯽﺻﺎﺼﺘﺧا ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز ماﺪﻧا ، رﻮﻃ ﻪﺑ و ﯽﺘﺷﻮﮔ هﺎﺗﻮﮐ رﻮﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا يا

ﻪﻗﺎﺳ يدﻮﻤﻋ )

ﯽﻫﺎﮕﯾﺎﭘ ﻪﺤﻔﺻ (

رد ار ﯽﻣﺮﺑ دﺮﯿﮔ . ﻪﻄﻘﻧ ﮏﯾ ،ﻪﻗﺎﺳ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﻬﺘﻧا ﺖﻤﺴﻗ رد

ﯽﻣ ﻞﮔ هزﺎﻏآﺮﺳ ﺎﯾ ﺪﺷر ﺲﻠﻓ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ

هﺪﺷ رﻮﺼﺤﻣ ﯽﺘﺷﻮﮔ ﻢﯿﺨﺿ يﺎﻫ ﺖﺳا

. خﻮﺳ ﺎﻫ

ﻪﭙﻟ ﮏﺗ ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻣ دﻮﺟﻮﺑ يا

نآرد ﻪﮐ ﺪﻨﯾآ هﺮﯿﺧذ ياﺮﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ رﺎﺘﺧﺎﺳ ،ﺎﻫ

ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻞﮑﺷ ﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﻞﺜﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ و يزﺎﺳ )

،يﻮﺨﺷﻮﺧ 1391

.(

(14)

lTCL

خﻮﺳ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺲﻠﻓ ياراد ،ﺎﻫ

ﯽﻣ ﯽﺧﻮﺳ يﺎﻫ هﺎﮕﯾﺎﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺖﺨﯾر ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ ﺪﻨﺷﺎﺑ

يﺎﻫ

ﺶﺷﻮﭘ و ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ ﺪﻨﺘﺴﻫ گﺮﺑ راد

. ﻪﺑ ﺲﻠﻓ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﺎﺣ و هدﻮﺑ ﯽﺘﺷﻮﮔ ،خﻮﺳ ﯽﻧوﺮﯿﺑ يﺎﻫ

يو

هﺮﯿﺧذ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﻣ يا

ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺲﻠﻓ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣرد ، ﯽﻧورد يﺎﻫ

ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺮﺘﻤﮐ ،خﻮﺳ ﺮﺗ

ماﺪﻧا هﺮﯿﺧذ يﺎﻫ يا

ﺸﯿﺑ و هدﺮﮐ ﺶﻘﻧ يﺎﻔﯾا ﯽﻣ ﻞﻤﻋ گﺮﺑ ﻪﯿﺒﺷ ﻪﺑ ﺮﺘ

ﺪﻨﻨﮐ . ﮐﺮﻣ رد ،خﻮﺳ ﺰ

ﻞﮔ ﻪﺧﺎﺷ ﺎﯾ ﯽﺸﯾور ﻢﺘﺴﯾﺮﻣ دراد دﻮﺟو ﻪﺘﻓﺎﯿﻧ شﺮﺘﺴﮔ هﺪﻨﻫد

. ﻢﺘﺴﯾﺮﻣ ﻦﯾا رﻮﺤﻣ رد ﺎﻫ

ﺲﻠﻓ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﻫ خﻮﺳ ﺎﺗ ﺪﻧﻮﺷ

ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ ﮏﺧﻮﺳ ﻪﮐ ار ﮏﭼﻮﮐ يﺎﻫ ﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻧﻮﺷ

. ﻦﯾا

ﮏﺧﻮﺳ هﺪﯿﻣﺎﻧ هﺎﯿﮔﺎﭘ ﺪﻧﺪﯿﺳر دﻮﺧ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﺪﺷر ﻪﺑ ﻪﮐ نآ زا ﺲﭘ ،ﺎﻫ ﯽﻣ

ﺪﻧﻮﺷ . ﻪﻧﻮﮔ رد يﺎﻫ

ﮏﺧﻮﺳ ،ﻦﺳﻮﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﻤﺴﻗ رد ﺎﯾ هﺎﯿﮔ ﻪﺑ گﺮﺒﻣد لﺎﺼﺗا ﻞﺤﻣ رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﺎﻫ

ﺪﻨﯾآ دﻮﺟو ﻪﺑ هدﺎﺳ ﯽﯾاﻮﻫ ﺎﯾ و ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز .

ﮏﺧﻮﺳ عﻮﻧ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ﯽﯾاﻮﻫ ﺖﻤﺴﻗ رد ﻪﮐ ﺎﻫ

ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ماﺪﻧا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻬﻧآ و ﺪﻧراد مﺎﻧ هﺰﯿﺧﻮﺳ ﺪﻧﻮﺷ

ﮏﺧﻮﺳ ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻨﯿﻣزﺮﯾز يﺎﻫ

ﻪﻗﺎﺳ ﺪﻨﻓوﺮﻌﻣ يا )

( . دراد دﻮﺟو ﮏﺧﻮﺳ عﻮﻧ ود :

2 - 5 - 1 - 1 - خﻮﺳ ﺶﺷﻮﭘ يﺎﻫ راد

ﻪﻧﻮﻤﻧ خﻮﺳ يﺎﻫ ﺶﺷﻮﭘ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﻦﺳﻮﺳ و ﺲﮔﺮﻧ ،زﺎﯿﭘ ،راد ﺪﻨﺷﺎﺑ

. خﻮﺳ ﻦﯾا ﺲﻠﻓ ياراد ﺎﻫ

-

ﺐﯿﺳآ و نﺪﺷ ﮏﺸﺧ زا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻧوﺮﯿﺑ ﯽﺧﻮﺳ يﺎﻫ ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ ،خﻮﺳ ﻪﺑ ﯽﮑﯿﻧﺎﮑﻣ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ . ﺲﻠﻓ ﻢﻫ و ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ رﻮﻃ ﻪﺑ ،ﯽﺘﺷﻮﮔ يﺎﻫ ﯽﻣ ﻪﻗرو ﺎﯾ ﺰﮐﺮﻣ

ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ

ﺖﺳا ﺮﭘﻮﺗ ﺶﯿﺑ و ﻢﮐ ،رﺎﺘﺧﺎﺳ مﺎﻤﺗ .

عﻮﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﯽﻠﺻا رﺎﺘﺧﺎﺳ عﻮﻧ ﻪﺳ

ﺲﻠﻓ ﻪﻘﺒﻃ ﺪﺷر يﻮﮕﻟا و ﺎﻫ هﺪﺷ يﺪﻨﺑ

ﺪﻧا . رد ﻪﮐ ﺖﺳا لوا عﻮﻧ زا ﯽﻟﺎﺜﻣ ﻦﯾﺮﺴﻧ ﻞﮔ خﻮﺳ

ﺲﻠﻓ ،نآ هﺎﮕﯾﺎﭘ ﺎﻫ

گﺮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ شﺮﺘﺴﮔ يﺎﻫ ﯽﻣ ﺎﻫ

ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﺮﯿﮔﺮﺑ رد مود عﻮﻧ ﺖﺳا ﺲﮔﺮﻧ هﺪﻧ

هﺎﮕﯾﺎﭘ ياراد ﻢﻫ ﻪﮐ ﺲﻠﻓ ﻢﻫ و ﺖﺳا گﺮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ شﺮﺘﺴﮔ يﺎﻫ

ﯽﻣ اراد ار ﯽﻘﯿﻘﺣ يﺎﻫ -

ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﻪﻟﻻ ﯽﻣ مﻮﺳ عﻮﻧ خﻮﺳ زا يا

ﺲﻠﻓ ﻂﻘﻓ ﻪﮐ ،ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ اراد ار ﯽﻌﻗاو ياﺎﻫ

و ﺪﺷﺎﺑ

گﺮﺑ نآ رد ﻪﺧﺎﺷ يور ﺎﻫ

ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﺸﯾور و هﺪﻨﻫد ﻞﮔ يﺎﻫ دﻮﺷ

) ،يﻮﺨﺷﻮﺧ 1391

.(

2 - 5 - 1 - 2 - خﻮﺳ ﻫ يﺎ نوﺪﺑ ﺶﺷﻮﭘ

خﻮﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ

نوﺪﺑ ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻣ ﻦﺳﻮﺳ ، ﺪﺷﺎﺑ

. خﻮﺳ ﻦﯾا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﮏﺸﺧ ﯽﺸﺷﻮﭘ ياراد ،ﺎﻫ

ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ فﺎﻔﻟ رد ﻪﮐ .

ﺲﻠﻓ هﺪﯿﺒﺴﭼ ﯽﻫﺎﮕﯾﺎﭘ ﻪﺤﻔﺻد ﻪﺑ و هدﻮﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ زا اﺪﺟ ،ﺎﻫ -

ﺪﻧا . خﻮﺳ ،ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ يﺎﻫ

نوﺪﺑ ﺸﺷﻮﭘ ﯽﻣ و هﺪﯾد ﺐﯿﺳآ دوز رﺎﯿﺴﺒ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﺘﻗد ﺎﺑ ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ

و زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺦﺳ

ﻪﺑﺎﺟ ،راد ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻣ ار ﺎﻬﻧآ ﺪﻧﻮﺷ ﺎﺟ

،ﺖﺷاد ﻪﮕﻧ بﻮﻃﺮﻣ ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ

ﯽﻣ ﺐﯿﺳآ نﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﺮﺛا ﺮﺑ اﺮﯾز ﺪﻨﻨﯿﺑ

.(

(15)

2 - 5 - 2 - ﺪﺷر يﻮﮕﻟا

هﮋﯾو ﻪﺧﺮﭼ ،خﻮﺳ ﮏﺗ ﺮﻫ ﯽﻣ ار ﻮﻤﻧ زا يا

و هﺪﺷ عوﺮﺷ ﻢﺘﺴﯾﺮﻣ ﮏﯾ نﺪﯾزﺎﻏآ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧارﺬﮔ

رﺬﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﯽﻫد ﻞﮔ ﺎﺑ ﯽﻣ نﺎﯾﺎﭘ،

ﺪﺑﺎﯾ . ﺮﭼ ﻦﯾا ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ود زا ﻮﻤﻧ ﯽﻠﮐ ﻪﺧ :

ﻒﻟا - ﯽﺸﯾور ﻪﻠﺣﺮﻣ :

ﻪﺑ و ﯽﻫﺪﻠﮔ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﮏﺧﻮﺳ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾارد ﺮﺜﮐاﺪﺣ

ﯽﻣ دﻮﺧ نزو -

ﺪﺳر .

ب - ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا لﺎﺒﻧد ﻪﺑ

نﺪﺷ ﺰﯾﺎﻤﺘﻣ ،يﺰﯿﮕﻧا ﻞﮔ هﺪﻧﺮﯿﮔ ﺮﺑ رد و هدﻮﺑ ﯽﺸﯾور ﻪﻠﺣﺮﻣ

ﻞﮔ نﺎﯾﺎﭘ رد و هﺪﻨﻫد ﻞﮔ ﻪﺧﺎﺷ نﺪﺷ لﻮﻃ ،ﻞﮔ ياﺰﺟا و ﯽﻫد

) ﻫﺎﮔ ﯽ ( ﻮﺗ ﯽﻣ رﺬﺑ ﺪﯿﻟ ﺪﺷﺎﺑ

.(

خﻮﺳ ار ﺎﻫ ﻞﮔ نﺎﻣز ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ و ﯽﻫد

نآ فﺮﺼﻣ ﺎﻫ

هوﺮﮔ ﻪﺑ ، يﺎﻫ

ﺮﯾز ﻢﯿﺴﻘﺗ

ﺪﻨﻨﮑﯿﻣ :

2 - 5 - 2 - 1 - خﻮﺳ ﻞﮔرﺎﻬﺑ يﺎﻫ

لﻮﺼﺤﻣ خﻮﺳ هوﺮﮔ رد ﻪﮐ ﯽﻤﻬﻣ يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ و ﻞﺒﻨﺳ ،ﺲﮔﺮﻧ ،ﻪﻟﻻ ،ﺪﻧراد راﺮﻗ ﻞﮔرﺎﻬﺑ يﺎﻫ

خﻮﺳ ﻖﺒﻧز ﯽﻣ راد

ﺰﯿﻧ يﺮﮕﯾد عاﻮﻧا ﺎﻣا ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﭽﻏﺎﺑ رد

ﯽﻣ ﺖﺸﮐ ﺎﻫ دﻮﺷ

.

2 - 5 - 2 - 2 - خﻮﺳ نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ يﺎﻫ ﻞﮔ

ﻞﮔ يﻮﮕﻟا ﻦﯾا زا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻤﻬﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ ،ﻦﺳﻮﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ عاﻮﻧا ﯽﻣ يوﺮﯿﭘ ﯽﻫد

ﺪﻨﻨﮐ .

2 - 5 - 2 - 3 - خﻮﺳ نﺎﺘﺴﻣز سﺎﺴﺣ يﺎﻫ ﻞﮔ

ﻦﯾا ﻪﻧﻮﻤﻧ خﻮﺳ ﻪﻧﻮﮔ

ﺖﺳا ﻦﯾﺮﺴﻧ ﻞﮔ ،ﺎﻫ )

.(

2 - 5 - 3 - خﻮﺳ ﺮﯿﺜﮑﺗ ﺎﻫ

2 - 5 - 3 - 1 - هﺎﯿﮔﺎﭘ

ياﺮﺑ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺎﯿﮔﺎﭘ زا ،خﻮﺳ عاﻮﻧا زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺶﯾاﺰﻓا دﻮﺷ

. ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ،شور ﻦﯾا

ﺖﺳا ﻊﯾﺮﺳ ﯽﻓﺎﮐ هزاﺪﻧا ﻪﺑ ﻪﻣاﺰﺧ ﻞﮔ و ﯽﺧﻮﺳ ﻖﺒﻧز ،ﺲﮔﺮﻧ ،ﻪﻟﻻ يرﺎﺠﺗ .

ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻣا

ﯽﻣ ﺪﻨﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﻦﯾﺮﺴﻧ ﻞﮔ و ﻞﺒﻨﺳ ،ﻦﺳﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ياﺮﺑ ﺪﺷﺎﺑ

.(

ﻂﻘﻓ ﺚﺤﺑ فاﺮﺤﻧا زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ هﺎﯿﮔﺎﭘ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺲﮔﺮﻧ ﺮﯿﺜﮑﺗ تﺎﯿﺋﺰﺟ ﺢﯿﺿﻮﺗ ﻪﺑ

ﯽﻣ ﺎﻔﺘﮐا ﻢﯿﻨﮐ .

(16)

lTCL

2 - 5 - 3 - 1 - 1 - هﺎﯿﮔﺎﭘ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺲﮔﺮﻧ ﺮﯿﺜﮑﺗ

خﻮﺳ ﯽـﻣ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﯽﻤﺘـﺴﯾﺮﻣ ﻪﻄﻘﻧ ﮏﯾ دﻮﺧ ﺰﮐﺮﻣ رد ﻪﻟﺎﺳ ﺮﻫ و هدﻮﺑ ﻪﻟﺎﺳ ﺪﻨﭼ ﺲﮔﺮﻧ -

ﺪﻨﻨﮐ . خﻮﺳ ﻦﯾا هﺎﯿﮔﺎﭘ ،ﺎﻫ

ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﯾﺎﻫ ﯽﻣ گرﺰﺑ هزاﺪﻧا ﺮﻈﻧ زا لﺎﺳ ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ

ﺪﻧﻮﺷ

ﻣز ﺎﺗ و ﯽﻣ ﻞﺼﺘﻣ زﻮﻨﻫ ﯽﻫﺎﮕﯾﺎﭘ ﻪﺤﻔﺻ ﻪﺑ ﺪﻧﻮﺷ اﺪﺟ ﯽﻠﺻا خﻮﺳ زا ﻪﮐ ﯽﻧﺎ ﺪﻨﻧﺎﻣ

. خﻮـﺳ ﮏـﯾ

ﯽﻣ اﺪﺟ يردﺎﻣ خﻮﺳ زا رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ياﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ،ﯽﻫﺎﯿﮔﺎﭘ مﺎﻧ ﻪﺑ ،دﻮﺷ

ﯽﻘﺷﺎﻗ ،ﯽﮐﺎﭼ يﺎﻫ

ﻪﮑﯾرﺎﺑ ﺎﯾ ﯽـﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ يا دﻮـﺷ

. روﺪـﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ لﺎـﺳ ﮏـﯾ رد ،ﯽﻫﺎـﯿﮔﺎﭘ خﻮـﺳ ﮏـﺗ و3

ﻪﻏﺎﻣد ﯽﻣرد4

ﻪﻧاﻮﺟ ﮏﯾ ياراد ﻪﮐ ،ﺪﯾآ ﯽﻣ ﻞﮔ

ﺪﺷﺎﺑ . ﯽـﻣ ،ﺪﻌﺑ لﺎﺳ ﮏﯾ هﺎـﯿﮔﺎﭘ ﮏـﯾ ﯽﺘـﺳﺎﺑ

ﺲﻠﻓ نﺎﯿﻣ رد ﻪﮐ دﻮﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺰﯿﻧ ﺪﯾﺪﺟ ﻪـﻧاﻮﺟ دﻮﺟو ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ و هﺪﺷ رﻮﺼﺤﻣ ﯽﻠﺻا خﻮﺳ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﻞﮔ ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﻏﺎﻣد ود ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾارد ،خﻮﺳ ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ5

دﻮﺷ . ﻪﺟرد خﻮﺳ يﺪﻨﺑ ،ﺲﮔﺮـﻧ يﺎـﻫ

ﯽﮐﺎﭼ ،ﻦﺳ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻏﺎﻣدود ،ندﻮﺑ روﺪﻣ ،ندﻮﺑ6

خﻮﺳ و ندﻮﺑ يا يﺎﻫ

ﯽﻣ مﺎﺠﻧا يردﺎﻣ دﻮﺷ

.

ﻪﺟرد ﯽﻣ هدﺎﺘﺳﺮﻓ رازﺎﺑ ﻪﺑ يرﺎﺠﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ خﻮﺳ ،ﺪﻧﻮﺷ

ﯽـﻣ ﻪـﻏﺎﻣد ود و روﺪـﻣ يﺎﻫ -

ﺪﻨﺷﺎﺑ . خﻮﺳ هﺎﯿﮔﺎﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ،يردﺎﻣ يﺎﻫ ﯽﻣ ﻪﺘﺷﺎﮐ ﯽﻓﺎﺿا يﺎﻫ

ﯽﻓﺎﺿا راﺪﻘﻣ ﻂﻘﻓ و ﺪﻧﻮﺷ

ﯽﻣ رازﺎﺑ ﻪﺑ ار ﺎﻬﻧآ ﺪﻨﺘﺳﺮﻓ

. هﺎﯿﮔﺎﭘ ﯽـﻣ ﺖـﺸﮐ هرﺎـﺑود ،ﯽﮐﺎـﭼ يﺎـﻫ ﺎـﺿا ﺪـﺷر ﺎـﺗ ﺪﻧﻮـﺷ

ﯽﻓ

ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ) ،يﻮﺨﺷﻮﺧ 1391

.(

2 - 5 - 3 - 2 - ﻪﻤﻠﻗ ﯽﺧﻮﺳ يﺎﻫ

ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺶﻨﮐاو ،ﺶﯾاﺰﻓا شور ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ نﺎﯿﻣ رد ،ﻪﺘﻧﺎﻤﺳﺎﮐ ،هﺪﯿﭙﺳا ﺪﻨﻫد

،رادﺪﻧﺰﮔ ،ناﻮﺗﺮﭘ ،ﺶﻓارﻮﺣ ،ﺲﮔﺮﻧ ،ﺎﻤﺸﺧﺮﺘﺳا ،ﻪﻣﺎﺸﻠﯿﻣ ،ﻦﯾﺮﺴﻧ ﻞﮔ ،راﻮﻧاﻮﺧ ،ﺎﯾﺮﭘﻮﮐ ﯽﻣ ار ﻮﺒﺳﺰﯾر و ﺎﯿﻠﮐﺮﭙﺳا دﺮﺑ مﺎﻧ ناﻮﺗ

.(

2 - 5 - 3 - 3 - ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﯾاﺰﻓاﺰﯾر

ﻪﻧﻮﮔ زا يرﺎﯿﺴﺑ خﻮﺳ يﺎﻫ

هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ يرﺎﯿﺴﺑ يرﺎﮔزﺎﺳ ﯽﯾاﺰﻓا ﺰﯾر نﻮﻨﻓ ياﺮﺑ ،راد ﺪﻧا

. ﻦﯾارد

هرﺎﺴﺧﺎﺷ ﻞﯿﮑﺸﺗ زا ،ﺶﯾاﺰﻓا شور شﺰﯿﮕﻧا ﺎﺠﺑﺎﻧ هرﺎﺴﺧﺎﺷ ﻞﯿﮑﺸﺗ ،ناواﺮﻓ ﯽﺒﻧﺎﺟ يﺎﻫ

ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﻞﮔ ﻪﻗﺎﺳ دﺎﺠﯾا ترﺪﻧ ﻪﺑ رﺎﯿﺴﺑ ﺎﯾ ﺲﻠﻓ يور ﮏﺧﻮﺳ دﻮﺷ

. ﻦﯾا هﮋﯾو ﻪﺑ ،نﻮﻨﻓ

وﺰﻓا ياﺮﺑ ن

داﻮﻣ ﻪﯿﻟوا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ و يراﺪﻬﮕﻧ ،شﺮﺘﺴﮔ و ﺪﯾﺪﺟ مﺎﻗرا ﻊﯾﺮﺳ يﺮﮔ

ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﻮﻣزآ درﻮﻣ ،سوﺮﯾو ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﻨﻤﺷزرا ،ﺪﻧا

ﺪﺷﺎﺑ ) ،يﻮﺨﺷﻮﺧ

_____________________

3- Round 4- Single-nose 5- Double-nose 6- Spit

(17)

1391 .(

2 - 6 - ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ

2 - 6 - 1 - ﻒﯾﺮﻌﺗ

ﻪـﺸﯿﺷ نورد ﺖـﺸﮐ ﻪـﮐ ﺖـﺳا يژﻮـﻟﻮﻨﮑﺗﻮﯿﺑ زا ﯽـﺸﺨﺑ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ ﻧ يا

ﯽـﻣ هﺪـﯿﻣﺎﻧ ﺰـﯿ -

دﻮﺷ ) ﺧ ﻮ ،يﻮﺨﺷ 1393 .(

ﻪﻨﻣاد ياراد ،ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ ﮏـﯿﻨﮑﺗ زا ﯽﻌﯿﺳو ي

ﺎـﺑ يﺎـﻫ

ﻪﻤﻫ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﯿﻔﻣ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﮏﯿﻨﮑﺗ ﻦﯾا ي

لﻮﻠﺳ ﺎﻫ ﮏـﯾ رد ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ ﺎﯾ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ

ﯽﯾاﺬﻏ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ

ﯽﻣ هداد ﺖﺸﮐ7

اﺪـﺟ لﻮﻠـﺳ ﺎـﯾ ﺖﻓﺎﺑ تﺎﻌﻄﻗ زا ﻖﯾﺮﻃ ﻦﯾﺪﺑ ﺎﺗ دﻮﺷ

ﺎﯾو ﺖﺳﻼﭘﻮﺗوﺮﭘ ،هﺪﺷ دﻮﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﻞﻣﺎﮐ هﺎﯿﮔ ،ﯽﻨﯿﻨﺟ ﺖﻓﺎﺑ

. لﻮﻠﺳ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ

لﻮﻠﺳ ﺖﺸﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ رد هﺎـﯿﮔ ﺖـﻓﺎﺑ زا هﺪـﺷاﺪﺟ ﯽﻫﺎﯿﮔ تﺎﻌﻄﻗ ﺎﯾ هﺪﺷ ﻪﻟوﺰﯾا ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ

ﯽﻣ ﻞﯾﺮﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ،ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻂﯿﺤﻣ ﮏﯾ ﺪﺷﺎﺑ

. زا ﯽﺗاﺪﯿﻬﻤﺗ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد

ﯽـﻣ دﺎﺠﯾا ﯽﻠﻣﺎﮐ نﺎﻫﺎﯿﮔ هﺪﺷ ﺖﺸﮐ ﯽﻫﺎﯿﮔ تﺎﻌﻄﻗ ﻦﯾا دﻮـﺷ

. لﻮﻠـﺳ ﺰﯾﺎـﻤﺗ ﯽﻫﺎـﯿﮔ يﺎـﻫ

ﯽﻣ ،ﺪﻧﻮﺷ ﺖﺸﮐ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻂﯾاﺮﺷ و ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ ﻂﯿﺤﻣ رد ﻪﮐ ﯽﻌﻗﻮﻣ ،ﻪﺘﻓﺎﯿﻧ ﯽﻧﺎـﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ

ﯽـﺴﻨﺗﻮﭘ ﯽﺗﻮﺗ ﺖﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺪﯾﺪﺟ و ﻞﻣﺎﮐ ﯽـﻣ هﺪـﯿﻣﺎﻧ8

دﻮـﺷ . ﻪـﺑ زﺎـﯿﻧ

لﻮﻠﺳ دﺮﺑرﺎـﮐ رد يروﺮـﺿ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﮏـﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار ﯽﻫﺎﯿﮔ لﻮﻠﺳ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ ،ﺖﻨﺗﻮﭘ ﯽﺗﻮﺗ

ﻮﻟﻮﻨﮑﺗ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﯾﺪﺟ ﯽﻟﻮﻠﺳ يژ ﺪﻫد

. هﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ زا ﻪﻌﻄﻗ ﮏﯾ ﺎﺑ ﺎﻣﻮﻤﻋ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ

ﺖﻨﻠﭙﺴﮐا ﺎﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰﯾر ﻪﮐ هﺪﻧز ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ9

ﯽﻣ زﺎﻏآ دﻮﺷ ددﺮﮔ

)

،يﺮﻗﺎﺑ و ﯽﺳرﺎﻓ 1390

.(

ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰﯾر ﯽﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ

،ﻪﻗﺎﺳ كﻮﻧ ،ﻪﻗﺎﺳ ،گﺮﺒﻣد ،گﺮﺑ ،رﺬﺑ ،هدﺮﮔ ﻪﻧاد ،لﻮﻠﺳ ﮏﯾ ﺪﻧاﻮﺗ

ﻪﻨﯿﭘ ،ﻪﺸﯾر كﻮﻧ )

هدﻮﺗ ﻪـﺘﻓﺎﯿﻧ ﺰﯾﺎـﻤﺗ ﯽﻟﻮﻠـﺳ (

ﺪـﺷﺎﺑ . ﻪـﺸﯿﺷ نورد ﺖـﺸﮐ زا هزوﺮـﻣا رد يا

ﺶﻫوﮋﭘ هﺮﻬﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد يدﺮﺑرﺎﮐ و ﯽﺳﺎﺳا يﺎﻫ ﯽﻣ ترﻮﺻ يرﺎﯿﺴﺑ يﺮﯿﮔ

دﺮﯾﺬﭘ . ،ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ

ﻪﻌﻄﻗ ﺖﺸﮐ زا لﻮﻠﺳ نﺪﺷ ﺰﯾﺎﻤﺘﻣ ﻞﺣاﺮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﻪﻨﯿﭘ ﺎﯾ گﺮﺑ ،ﻪﺸﯾر ،ﻪﻗﺎﺳ زا ﯽﯾﺎﻫ

ﺎـﻫ

ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾاززﺎﺑ و ﯽﯾاز ﺖﺨﯾر و ﺷ

دﻮ . ﯽـﯾاﺰﻓا ﺰﯾر ياﺮﺑ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ زا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ

ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺰﯿﻧ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻊﯾﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﯾ دﻮﺷ

. ﺐـﻠﻏا نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﺖـﻓﺎﺑ ﺖﺸﮐ ،ﻞﻤﻋ رد ﻪﭼﺮﮔا

تاﺮــﯿﯿﻐﺗ ﻞــﯿﻟد ﻪــﺑ ،ﻞــﺻﺎﺣ نﺎــﻫﺎﯿﮔ ﯽﻫﺎــﮔو ﺖــﺳا ناﺮــﮔ و ﺮــﯿﮔ ﺖــﻗو ،هﺪــﯿﭽﯿﭘ لﺎﻧﻮﻠﮐﺎﻣﻮﺳ ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ﻦﯾﺪﻟاو ﻪﯿﺒﺷ10

. ﺎـﺒﻏﺎﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ،دﻮﺟو ﻦﯾا ﺎﺑ ﯽﻧ

ﯽﻣ هدوﺰﻓا ﯽﯾاﺰﻓا ﺰﯾر ﻂﺳﻮﺗ ،يرﺎﺠﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺪﻧﻮﺷ

) ﺧ ﻮ ،يﻮﺨﺷ 1393 .(

_____________________

7-in vitro 8- Totipotency 9- Explant 10- Somaclonal

(18)

lTCL

Title and Author: NarcissusRegeneration by Transversal Thin cell Layer (tTCL) and longitudinal Thin Cell Layer (lTCL) Culture under inVitro condition/ Reza Amiri

Supervisor: Dr. Esmail Chamani Graduation date: 2019

Number of pages: ⁹⁰ Abstract

Research Aim:An experiment was done to find a method for mass propagation of daffodil to prevent its removal from habituate nature ?? which will result to its distinction. Due to its high regeneration by thin cell layer as well as requiring low number of bulb to start in vitro culture process, two different methods of lTCL and tTCL were evaluated.

Research method:Two different experiments by tTCL and lLTL methods were done in a factorial arrangment based on compolately randomised design with 5 replications. Ms medium containing various concentrations of NAA and BA was used on different types of explants which vertically and longtidunaly cut to 1,2 and 4 mm sections.

Findings: The results of experiments by tTCL revealed that the highest regeneration, bulb number and longest leaf was obtained from 2 mm tTCL in media containing 1mg/l BA. It's also found that tTCl explants at 1mm in media containing 1 mg/l BA produced the highest leaf number.

The results of lTCL method revealed thatthe highest regeneration, bulb number and leaf length was obtained at 2mm lTCL explants cultured in madia containing 0.5 mg/l NAA. However, the highest leaf number wat obtained in combination of 1mm lTCL and 0.5 mg/l NAA.

Conclusion:lTCL and tTCL at 2 mm was the best explants for regeneration.

Keywords:BA, lTCL, MS, NAA, tTCL

(19)

(20)

University of Mohaghegh Ardabili

Faculty of Agriculture and Natural Resources

Department of Horticultural Sciences

Thesis submitted in partial fulfillment for the degree of M.Sc.Inphysiology and breeding of flower and ornamental plants

NarcissusRegeneration by Transversal Thin cell Layer (tTCL) and longitudinal Thin Cell Layer (lTCL) Culture under inVitro condition

By:

Reza Amiri

Supervisor:

Esmaeil Chamani (Prof)

Advisor:

Younes PourBeyrami Hir (Ph. D) Mousa Torabi Giglou(Ph. D)

Jan 2019