1
هنهپ و هیهت زا هدافتسا اب ییایمیش تایصوصخ یخرب ساسارب کاخ یزیخلصاح هشقن یدنب
ییایفارغج تاعالطا هناماس (GIS)
لیبدرا تشد رد
3یروع یلعمسا رذابا ،2ولک یسابع ادیآ ، 1قرد یلق یدمحا الهش 1 - یلیبدرا ققحم هاگشناد ،کاخ یسدنهمو مولع دشرا یسانشراک یوجشناد
2 - یلیبدرا ققحم هاگشناد یملع تایه وضع
3 - یلیبدرا ققحم هاگشناد یملع تایه وضع
صالخ ه تسا کاخ تاصخشم هلمج زا یفلتخم لماوع ریثات تحت ناهایگ درکلمع شیازفا هک
یم ییاذغ رصانع هب ناوت
هشقن هیهت ،یزرواشـک رد کاخ یزیخلصاح رثوم شقن هب هجوت اب .درک هراشا کاخ رد دوجوم تهج کاخ یزیخلصاح
همانرب یم رظن هب یرورض ییایمیش یاهدوک زا هدافتسا یارب رتهب یزیر دسر
هرـیخخ تییـضو ،کاخ یزیخلصاح هشقن.
ناوت ،رگید ترابع هب و ییاذغ رصانع رظن زا کاخ کاخ
آرب رد ار یم خـشم هاـیگ یـشیور یاـهزاین ندرک درو .دـنک
اـب لـیبدرا تـشد رد ییایمیـش تایصوصخ زا یخرب ساسارب کاخ یزیخلصاح هشقن هیهت رضاح قیقحت زا فده 77
هلصاف اب یتایلاطم هطقن 3033
یم رتم روظنم نیا یارب .دشاب زا هدافتسا اب
Arc GIS 10.1 نورد ،
اـب باـقن نیـب یبای
رک شور زا هدافتسا هشقن و تفریذپ تروص گنیجی
لماش اهرتماراپ زا مادک ره هیلوا ی ،pH
،Clay وK و هـیهتOC
سالک یـبتارم هلسلس کینکت هلحرم نیا زا سپ ،دندش یدنب (AHP)
نزو یارـب زا .دـیدرگ هدافتـسا اـهرتماراپ یـهد
و هیهت یزیخلصاح هشقن ،لیروتکاف یهد زایتما قیرط زا اهرتماراپ نیا هشقن بیکرت هنهپ تـیاهن رد
یاـتن .دـش یدـنب
.داد رارـر ـسوتم تییضو رد یزیخلصاح رظن زا یتایلاطم هقطنم زا یدایز تیسو هک داد ناشن یم وـمجم رد
ناوـت
اـهدوک زا هـنیهب هدافتسا و کاخ یریخلصاح تایلاطم رد رثوم و هیلوا یماگ دناوت یم یزیخلصاح هشقن هیهت هک تفگ یم حرطم .دشاب
دیلک تاملک یبتارم هلسلس لیلحت ،گنیجیرک ،ییایمیش تایصوصخ:ی
(AHP) زیخلصاح هشقن ، ی
1 . همدقم یگژیو هلمج زا ،تسا کاخ تاصخشم هلمج زا یفلتخم لماوع ریثات تحت ناهایگ درکلمع شیازفا کاخ یاه
یم [ درک هراشا کاخ رد دوجوم ییاذغ رصانع هب ناوت 3
.]
کاخ یزیخلصاح نازیم هب هجوت نودب تسردان فرصم اب ،
یمن الاب تالوصحم یمک و یفیک درکلمع اهنت هن ییایمیش یاهدوک رد ییاذغ رصانع لدایت ندروخ مهب ثعاب هکلب ،دور
یم کاخ یم حرطم زین یطیحم تسیز لئاسم و دوش [ دوش
6 ییایفارغج تاعالطا متسیس زا هدافتسا هزورما .]
(GIS)
و
2
هتشر ناصصختم زا یرایسب یوس زا AHP
یم اتسار نیا رد ،تسا هتفرگ رارر هجوت دروم فلتخم یاه هب ناوت
یبایزرا
بیس و مدنگ یارب کاخ یزیخلصاح و یبتارم هلسلس لیلحت زا هدافتسا اب ینیمز
یفطل سوت ،لیبدرا تشد ردGIS
[ درک هراشا ناراکمه و 0
هیلاطم یط ناراکمه و یرراب .]
کینکت زا هدافتسا اب یا نیمز لوصا و AHP
هب یرامآ
هنهپ [ دنتخادرپ شیک هریزج رد کاخ یروش یدنب 2
یمعا .]
،رفسف یاهروتکاف ساسارب ار کاخ یزیخلصاح یدغزا
یزاف کینکت زا هدافتسا اب یلآ داوم و میساتپ -
وAHP
[ دندرک یبایزراGIS
1 ،کاخ یزیخلصاح هنیمز رد نینچمه .]
کینکت زا هدافتسا اب نیچ ویاگ رد ناراکمه و گناژ و یزاف
یحم رد AHP
کاخ یزیخلصاح یمک یبایزرا هب GIS
[ دنتخادرپ 13
زا هدافتسا اب هک تسا هدش ییس هیلاطم نیا رد .]
هشقن یبتارم هلسلس لیلحت دنیارف و GIS
یاهرتماراپ ساسارب کاخ یزیخلصاح ، pH
و بذج لبار میساتپ ،Clay
.ددرگ هیهتOC
2 شور و داوم . اه
یتایلاطم هقطنم هدودحم رد
ییایفارغج تییروم رد لیبدرا تشد ی 37
و هجرد 17 / 05 ات هقیرد 33 و هجرد
36 / 13 و یلامش ضرع هقیرد 53
و هجرد 45 / 0 ات هقیرد 53
و هجرد 76 / 32 هدیدرگ عراو یررش لوط هقیرد
.تسا یحم رد ،هیلاطم دروم هقطنم ندرک خشم زا سپ قیقحت نیا ماجنا یارب دنب هکبش کی ردGIS
هب مظنم ی
دایبا 3033 × 3033 عبرمرتم ییایفارغج تاصتخم .دیدرگ خشم یرادرب هنومن باقن لحم 77
متسیس هب هطقن
تییروم ( یناهج بای کمک هب ارحص رد سپس .دیدرگ لقتنم )GPS
زا یرادرب هنومن و تفای اه هنومن قیرد لحم GPS
قمع 3 - 33 ه زا سپ .دیدرگ ماجنا بکرم تروص هب یرتمیتناس کلا زا ندومن کشخ او
2 .دندش هداد روبع یرتمیلیم
سپس [ ابشا لگ ردpH
7 [موینومآ تاتسا شور هب بذج لبار میساتپ ،]
3 ،]
[ کلب یلکلاو شور هبOC
4 هب سر و ]
یحم رد یناکم عیزوت هشقن دیب هلحرم رد .دش نیییت یرتموردیه شور زا هدافتسا اب اهرتماراپ یمامت یارب GIS
رامآ نیمز هقبط سپس و هیهت )یلومیم گنیجیرک لدم(
اهنآ تیمها نازیم هب هجوت اب اه هشقن زا هقبط ره هب و یدنب
مرن زا هدافتسا اب سپس .دش هداد زایتما یزیخلصاح رد رازفا
Expertchoice11
نزو .دندش یهد نزو اهرتماراپ هیهت یاه
یروانف زا هدافتسا اب هدش رد AHP
5 و برض اهرتماراپ هیال نآ عمج لصاح زا تیاهن رد
هطبار( اه 1
هشقن )
هنهپ و هیهت یزیخلصاح .دش یدنب
(
1 )
x2
a1 3 +
3x a
2 +
2x a
1 +
1x M = a
هطبار نیا رد
x1
ات
x4
هب بوبرم بیترت
pH, Clay, K, OC
و
a1
ات
a2
ماراپ زا مادک ره ینزو ریداقم رد هک تساهرت
لکش 1 یحم رد هلدایم نیا .تسا هدش هدروآ تیاهن رد و هیهت یزیخلصاح هشقن و میسرتGIS
0 یزیخلصاح سالک
.دیدرگ کیکفت کاخ
لکش 1 اهرتماراپ ینزو ریداقم
3
3 . ثحب و جیاتن هشقن هب هجوت اب یاه
هنهپ یدنب اهرتماراپ هدودحم رد یلآ نبرک ریداقم ، ی
1 / 3 ات 53 / 3 بذج لبار میساتپ ،
37 / 25 ات 53 / 43 یلیم هدودحم رد سر ،مرگولیک رب مرگ ی
30 / 3 ات 15 / 50 pH و هدودحم رد ی
10 / 7 ات 45 / 7 رارر
یم لکش رد هک دنریگ 2
هدش هدروآ .دنا
فلا )سر(
ب )بذج لباق میساتپ(
پ )یلآ نبرک(
(pH)ت
)کاخ یزیخلصاح( ث
لکش 2 هنهپ هشقن اهرتماراپ یدنب
هعلاطم دروم
4
لکش 2 - یم ناشن فلا لکش هب هجوت اب .دراد دوجو سر یارب هنهپ راهچ هک دهد
2 - دوجو سالک کی میساتپ یارب ب
زا رتمک هقطنم یمامت ،دراد 133
یم یل ولیک رب مرگ تیدودحم یاراد میساتپ ظاحل زا هقطنم .تسه اراد ار میساتپ مرگ
هنهپ هشقن .تسا سوتم لکش( نبرک یدنب
2 - یم ناشن )پ ،دراد دوجو هقطنم نبرک یارب هنهپ ود هک دهد
77 / 27
و بوخ تییضو نبرک رظن زا هقطنم زا دصرد 23
/ 77 یالاب یلآ نبرک هقطنم زا دصرد 1
دراد دصرد هشقن هب رگا .
شنکارپ لکش(pH
2 - یم هظحالم دوش هجوت کاخ )ت هک دوش
35 / 00 تیدودحم نودب هقطنم دصرد وpH
46 / 55
ظاحل هب هقطنم لک رد ،دنراد یمک تیدودحم هیلاطم دروم هقطنم زا دصرد یم تشک بسانم pH
هب هجوت اب .دشاب
لکش( یزیخلصاح هشقن 2
- )ث 34 / 0 ح رظن زا هقطنم زا دصرد ،بوخ یلیخ بسانت رد یزیخلصا
06 / 10 رد دصرد
،بوخ هورگ 01
/ 36 ، سوتم هورگ رد دصرد 24
/ 31 ،فییض هورگ رد دصرد 05
/ 11 رارر فییض یلیخ هورگ رد دصرد
یم .دریگ
4
. هجیتن یریگ نازیم رد مهس و ریثات نیرتشیب یاراد کاـخ یلآ نبرک هک داد ناشن قیقحت نیا یاتن رد کاـخ یزیخلـصاح
نزو یاراد( هدوب هیلاطم دروم هقطنم 056
/ 3 ) تیسو ،یزیخلصاح ظاحل هب و زا یرتشیب
سوتم سالک رد هـقطنم
.دراد رارر یزیخلصاح زا لصاح یاتن
تایلاطم یاتن اب هیلاطم نیا یزرواشک و نایدمرس
اهنآ ،دراد یناوخمه زا دیب
سا اب یزیخلصاح هشقن هیهت و یبایزرا یزاف دیربیه هناماس زا هدافت
دنتشاد نایب یبتارم هلسلس لیلحت– لصاح یاتن
ب کاخ یزیخلصاح نیییت یارب یزاف شور زا ه
تـسا رتکیدزن تییراو زا یتایلاطم هقطنم زا یییسو حطس نینچمه ،
[ دراد رارر یطسوتم هدودحم رد یزیخلصاح رظن 5
.]
ومجم رد م
ی هشقن هیهت دومن نایب ناوـت نهپ
ه یزیخلصاح یدنب
یــم کاــخ ماــگ ناوــنع هــب دــناوت
و هیلوا ی یضارا و اهدوک تیریدم ،کاخ یزیخلصاح تاــیلاطم رد رثوــم
دوش حرطم روشک فلتخم باقن رد تـشک تـحت .
5 . عبانم
1 - یمعا .ا. ،یزیم ،.م ،مرکم ،.ر ،یناسارخ ،. ، یدغزا 1334
سارب کاخ یزیخلصاح یبایزرا . یارب یلآ داوم و میساتپ ،رفسف یاهروتکاف سا
یزاف کینکت زا هدافتسا اب مدنگ –
وAHP دلج ،کاخ و بآ هیرشن .GIS 25
. 0 : 435 - 473 .
2 - یرراب غادب . ،روپایدنفسا ،. ،یدوخسف ینیما ،.م ،یدابآ 1336
هنهپ . زا هدافتسا اب زبس یاضف یطیحم یربراک روظنم هب کاخ یروش یدنب
ینکت AHP ک هلجم .رامآ نیمز لوصا و .ناهفصا هاگشناد یشهوژپ ی
22 : 116 - 131 .
3 - .م ،شفک نیرز 1363
.ققحم هاگشناد تاراشتنا .دیلوت و کاخ یزیخلصاح . 314
.ص
5 - .یلع ،یزرواشک ،.ف ،نایدمرس 1342
. ا یزاف دیربیه هناماس زا هدافتس -
خلصاح هشقن هیهت و یبایزرا رد یبتارم هلسلس لیلحت کاخ یزی
.
تظافح هیرشن کاخ و بآ عبانم
. 2 : 00 - 56 .
0 - یفطل یلیمسا ،.ز ،یئاچاپرآ یمشاه ،.ا ،یروع
.ا.ن ،یفجن ،.ک ،دجم 1342
کاخ و بآ هیرشن . .
دلج 27 . 1 : –03 50 .
6 - .ن.م ،یبیغ ،.ج.م ،یتوکلم 1376
وشک رد یدوک هیصوت و کیژتارتسا تالوصحم ییاذغ رصانع ینارحب دح نیییت . شزومآ هیرشن .ر
.جرک یزرواشک 506
: 42 . 7- Gupta P.K. 2004. Soil, Plant, Water and Fertilizer Analysis. Agrobios. India. 350p.
8- Jones, J.B. 2001. Laboratory guide for conducting soil tests and plant analysis. CRC press LLC, USA.
9- Nelson, D.K., Sammers, L.E. 1982. Total carbon, Organic carbon and Organic matter, In method of Soil Analysis.
Part2nd Ed. (A.L. Page. R.H. Miller and D.R. Keeny. Eds). Pp. 539- 579.
10- Zhang, B., Zhang, Y., Chen, D., Whit, R.E., Li, Y. 2004. A quantitative evaluation system of soil productivity for intensive agriculture in China. Geoderma 123: 319-331.
5
Preparation and Mapping of Soil Fertility Map Based on Some Chemical Properties Using GIS in the Ardabil Plain
Shahla. Ahmadi Golidaraga,*, Ayda. Abbasi Kalob, Abazar. Esmali Ouric
a: Master Student of Science and Soil Engineering, University of Mohaghegh Ardabili;
b and c: Faculty Member University of Mohaghegh Ardabili; * Corresponding author:
*Corresponding author: [email protected]
ABSTRACT
Increasing the yield of plants is affected by various factors including soil characteristics that nutrients in the soil can be pointed. Considering the effective role of soil fertility in agriculture, preparation of soil fertility map seems necessary to better planning for using of chemical fertilizers. Soil fertility map determines the soil storage status in the point view of nutrients in other words the soils ability to support the vegetative needs of the plant.
The purpose of present research is to prepare soil fertility map based on some chemical properties in the Ardebil plain with 77 study points with a distance of 3500 meters. For this purpose, interpolation between points toke place using the kriging method by Arc GIS 10.1 and initial map of pH, clay, k and organic carbon (OC) parameters was prepared and classified. After this step Analytical Hierarchy process was used to weight the parameters. Soil fertility map was prepared and finally the map zoned from combination of these parameters map through factorial rating. The results showed that the vastness of the study area is in middle position in fertility view. As a final result, type of distinct soil fertility map can able us to manage the appropriate using of fertilizer.
Keywords:Chemical Properties, Kriging, Analytical Hierarchy process (AHP), Fertility Map