Homepage: http://ijaedr.ut.ac.ir/
Quantifying the economic value of Isfahan agricultural water sources with the approach of modifying the cultivation pattern and based on
virtual water
Mahdi Golpazir1 , Kumars Ebrahimi2 , Fereshteh Modaresi3 , Shamsi4
Mohammad
1. Department of Irrigation & Reclamation Engineering, University of Tehran, Karaj, Iran. Email: [email protected] 2. Corresponding author, Department of Renewable Energies and Sustainable Resources Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran. Email: [email protected]
3. Department of Water Science and Engineering, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
Email: [email protected]
4. Department of Irrigation & Reclamation Engineering, University of Tehran, Karaj, Iran. Email:
Article Info ABSTRACT
Article type:
Research Article
Article history:
Received: 12 February 2023 Received in revised form: 3 April 2023
Accepted: 17 May 2023 Published online: 22 June 2023
Keywords:
Crop Pattern,
economic value of water, Virtual Water,
Water Valuation, sustainable development.
It is necessary to use the correct methods of water economic valuation. Proper use of the virtual water concept and the crop pattern can play a significant role in increasing water productivity and sustainable development.
In this paper, the economic value of agricultural water, once without considering virtual water and once again with virtual water for four crops including wheat, barley, alfalfa and fodder maize was calculated, using a native-exclusive mathematical model, in Isfahan province, counties of Shahinshahr-Meymeh and Borkhar, Iran. Three weighting methods based on cultivated area, volume of net water consumption and product income were considered for water valuation. The input data for the mathematical model includes crop parameters, meteorological data, the amount of water consumed for each plant and the amount of expenses and incomes from each product for the crop year 2020-2021.
The obtained results showed that by all the three weighting methods and in the both studied areas, the economic value of agricultural water increased by considering the virtual water of crops and changing the crop pattern accordingly; the water economic value by three weighting methods based on cultivated area, the amount of water consumed, and crop income increased by 22%, 44%, and 23% in Shahinshahr- Meymeh county and by 17%, 15%, and 15% in Borkhar county, respectively. This research showed that considering virtual water and changing the crop pattern accordingly can increase the economic value of water, reduce water consumption and help achieve sustainable development.
Cite this article: Golpazir, M., Ebrahimi, K., Modarsi, F., & Shamsi, M. (2023). Quantifying the economic value of Isfahan agricultural water sources with the approach of modifying the cultivation pattern and based on virtual water.Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 54-2 (2), 471-488.DOI: http//doi.org/10.22059/IJAEDR.2023.353719.669200
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
. DOI: http//doi.org/10.22059/IJAEDR.2023.353719.669200
Extended Abstract Objective
Considering the water scarcity in Iran and the fact that two-third of Iran’s climate is arid and semi-arid, it seems to be necessary to use the correct methods of water economic valuation. Proper use of the virtual water concept—the total amount of water used in produce a product from the beginning to the end of the production process—and the crop pattern can play a significant role in increasing water productivity and sustainable development. This paper investigates one of the economic value calculation method for agricultural water in
two Isfahan counties and examines if there’s a way to increase the profitability and use agricultural water more efficiently in the studied regions.
Materials and methods
In this article, the economic value of agricultural water, once without considering virtual water and once again with considering virtual water for four crops, i.e., wheat, barley, alfalfa and fodder maize was calculated using a native-exclusive mathematical model in Isfahan counties of Shahinshahr-Meymeh and Borkhar, Iran.
Three weighting methods based on cultivated area, volume of net water consumption and product income were considered for water valuation. The input data for the mathematical model includes crop parameters (irrigation water requirement, yield and growth season), meteorological data (air temperature, precipitation, solar radiation, wind speed and relative humidity), the amount of water consumed for each plant and the amount of expenses and incomes from each product for the crop year 2020-2021.
Results
The obtained results showed that by all the three weighting methods and in the both studied areas, the economic value of agricultural water increased by considering the virtual water of crops and changing the crop pattern accordingly. Sparing Wheat and barley for their strategic nature, alfalfa had the lowest profitability in both Shahinshahr-Meymeh and Borkhar counties (0.29 and 0.25, respectively). Fodder maize was the most profitable crop in both Shahinshahr-Meymeh and Borkhar counties, with the profitability being 1.75 and 1.68, respectively. The water economic value by three weighting methods based on cultivated area, the amount of water consumed, and crop income increased by 22%, 44%, and 23% in Shahinshahr-Meymeh county and by 17%, 15%, and 15% in Borkhar county, respectively.
Conclusion
There are multiple methods for economic value calculation. In this paper, the economic value of agricultural water was calculated using the crop price, crop yield and the crop water sensitivity. This concept yielded negative profitability for 3 out of 4 crop in both regions. This research showed that by removing the least profitable crop (alfalfa) and planting the most profitable crop (fodder maize) in the freed area, i.e., changing the crop pattern using the virtual water concept. the economic value of water increases significantly (> 5%).
The results of this study can be employed in agricultural planning in Shahinshahr-Meymeh and Borkhar counties and eventually increase water productivity in the studied regions.
نارهت هاگشناد تاراشتنا
اپاش یکینورتکلا
: 2423 - 785X
Homepage: http://ijaedr.ut.ac.ir/
مک ی زاس ی داصتقا شزرا ی
زرواشک بآ عبانم ی
ور اب ناهفصا ناتسا ی
درک وگلا حلاصا ی
تشک
انبم رب و ی
زاجم بآ ی
دهم ی ذپ لگ ی
1ر ک| ی ثرمو هاربا ی م
2ی
|
سردم هتشرف
3ی سمش دمحم|
4ی
1 . هورگ ینادابآ و یرایبآ یسدنهم ،
هدکشناد یزرواشک هاگشناد ، نارهت ،
،جرک :همانایار .ناریا ir
G ahdi.
M
2 . لوئسم هدنسیون
، هورگ یژرنا یسدنهم رادیاپ عبانم و ون یاه
، اد دکشن یا هتشر نایم یاه یروانف و مولع ناگ هاگشناد ،
ت ناره ،
،نارهت .ناریا :همانایار
[email protected] 3 . هورگ بآ یسدنهم و مولع ،
هدکشناد یزرواشک هاگشناد ،
،دهشم یسودرف
،دهشم ناریا :همانایار. [email protected]
4 . هورگ ینادابآ و یرایبآ یسدنهم ،
هدکشناد یزرواشک هاگشناد ، نارهت ،
،جرک همانایار .ناریا :
ohammad.
M
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 23 / 11 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 14 / 01 / 1402
رات ی خ ذپ ی شر : 27 / 02 / 1402
رات ی خ راشتنا : 01 / 04 / 1402
دیلک هژاو :اه
زاجم بآ ی
، شزرا داصتقا ی ،بآ
وگلا ی اپ هعسوت ،تشک ی
راد . نابم ظاحل ی زاجم بآ ی داـصتقا شزرا دروآرب رد ی
وگلا باختنا و بآ عبانم ی
س بسانم تشک ازفا بب
ی ش
هرهب رو ی ن و بآ عبانم ی
ل اپ هعسوت هب ی
راد م ی دوش داصتقا شزرا رضاح هلاقم رد . ی
نم زرواشک بآ عبا ی
ی رابک
زاجم بآ نتفرگ رظن رد نودب ی
د راب و ی رگ ارب نآ ظاحل اب ی
عارز لوصحم راهچ ی
وج ،مدنگ ، ی هجنو ترذ و
ا هفولع ی ر لدم زا هدافتسا اب ی
ضا ی هعسوت ی هتفا ارب دوجوم ی هاش ناتسرهش ود ی
ن رهش - م ی هم اوخرب و ناتسا زا ر
ارب .دش دروآرب ناهفصا ی
ا ی ن هد نزو شور هس زا روظنم ی
آ مجح ،تشک تحت تحاسم ساسارب صلاخ ب
فرصم ی دب .دش هدافتسا لوصحم دمآرد و ی
ن زا روظنم تاعلاطا زرواشک ی
، سانشاوه ی آ مجح و فرصم ب ی ره
گ ی ها ن و ی ز م ی ناز زه ی هن اهدمآرد و اه ی
ارب لوصحم ره هب طوبرم ی
اس عارز ل ی 1400 - 1399 هدافتسا اتن .دش ی ج
هد نزو شور ره رد هک داد ناشن ی
ارب و ی داصتقا شزرا ،هعلاطم دروم ناتسرهش ود ره ی
بآ زرواشک ی رد اب
زاجم بآ نتفرگ رظن ی
ب ی رتش ا هنوگ هب .دش ی
فذح اب هک ی
هجنو ا هفولع ترذ تشک و ی
ش رد هاش ناتسره ی
ن
رهش می هم هد نزو اب ی سم شور ساسا رب فرصم بآ مجح شور ،تشک تحت تحا
ی م دمآرد شور و ،لوصح
ترت هب ی ب 22 ، 44 و 23 ترت هب راوخرب ناتسرهش رد و دصرد ی
ب 17 ، 15 و 15 ا شزرا دصرد داصتق
ی عبانم بآ
ازفا ی ش م ی ی دبا ا . ی ن وگلا حلاصا اب هک داد ناشن شهوژپ ی
انبم رب تشک ی
زاجم بآ ی م ی ت ازفا اب ناو ی ش
داصتقا شزرا ی
تسد و بآ عبانم فرصم رد شهاک بجوم بآ عبانم ی
با ی اپ هعسوت هب ی
راد .دش
دانتسا : لگ ذپ ی
،ر دهم ی
؛ هاربا ی م ی
، ک ی
؛ثرمو سردم ی
، سمش و ؛هتشرف ی
، دمحم ( 1402 .) مک ی زاس ی داصتقا شزرا ی زرواشک بآ عبانم ی
ور اب ناهفصا ناتسا ی
درک وگلا حلاصا ی
انبم رب و تشک ی
زاجم بآ ی ةلجم . قحت ی تاق زرواشک هعسوت و داصتقا ی
ا ی نار
، 2 - 54 ( 2 ،) 488 - 471 .
10.22059/IJAEDR.2023.353719.669200 http//doi.org/
DOI:
:رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم .ناگدنسیون©
10.22059/IJAEDR.2023.353719.669200 http//doi.org/
: DOI
همدقم عقاو لیلد هب ناریا روشک ن و كشخ میلقا رد ندش
ی هم كشخ عمج نوزفازور دشر نینچمه و ی
ت ازفا و ی ش اب بآ فرصم
مک نارحب رطخ بآ
ی تسا هجاوم و
اب هلباقم یارب نارحب نیا
م ی اب ی تس دم هب تبسن ی
ر ی ت یرتشیب تیساسح اب بآ فرصم
لاس رد .دوش دروخرب اه
ی ن ار دوخ ًلاماک تیعقاو نیا ریخا ناش
هداد تسا
؛ هب روط ی هک تشد رثکا اه
ی حطس یلوزن دنور اب ناریا
.دنتسه هجاوم ینیمزریز بآ بر
تسدلااب دانسا ساسا ی
دنتسم و نوناق تا ی اقترا ،بآ شخب رد ی
هرهب رو ی شزرا هب هجوت و
داصتقا ی
، نما یت ی س و ی سا ی هضرع ،لاصحتسا رد بآ
، رادهگن ی س زا نآ فرصم و ی
تسا اه ی لک ی بآ عبانم صوصخ رد ماظن
م رامش هب ی
دور ا . ی ن مشچ دنس رد فده روهمج زادنا
ی ملاسا ی ا ی نار قفا رد 1404 س و ی تسا اه ی لک ی وگلا حلاصا ی
م فرص
نی ز کأت ی د تسا هدش
( Abdolmanafi and Mazaheri, 2016
یزرواشک شخب .)
تیلوئسم هک تیعمج ییاذغ تینما نیمات
روشک نوزفازور دراد هدهع هب ار
هب تدش هب
؛تسا هتسباو بآ نیاربانب
بآ هدمع مهس تسا یاه
روشک یلاصح یزرواشک شخب هب
یارب اضاقت شیازفا هب هجوت اب و هتشاد صاصتخا و یتعنص و یرهش بآ
نینچمه اقر اب یزرواشک شخب ،بآ هنارس شهاک
تب
ازف هدنی یا رد نیمأت و جاوم بآ فرصم .تسا ه
هفرص یارب شلات هنوگره شخب رد بآ فرصم رد ییوج
یزرواشک یم
ناوت د
ضراوع ،یبآ تشک هعسوت نمض تسیز
یطیحم یب فرصم زا یشان .دهد شهاک ار بآ هیور
هار زا یکی ققحت یاه
،فده نیا
شزرا یراذگ حیحص یداصتقا عبانم
یم بآ ؛دشاب یرازاب شزرا رد ار یزرواشک یفرصم بآ هنافصنم مهس هک یراذگشزرا
.دهد ناشن یزرواشک تلاوصحم یداصتقا شزرا ،رگید ترابع هب ای دوش هبساحم یزرواشک تلاوصحم تمیق یانبم رب بآ یداصتقا شزرا هکیتروص رد
تلاوصحم تمیق اب بآ هددوس تلاوصحم تشک ،دشاب هتشاد میقتسم هطبار یزرواشک
شزرا شیازفا هب رجنم رت آ یداصتقا
ب
یم و بآ یداصتقا شزرا هلوقم ود نیب طابترا اجنیا رد ؛دوش رییغت
یم صخشم تلاوصحم تشک یوگلا شهاک نینچمه ؛دوش
مک تلاوصحم تشکریز حطس بآرپ و هددوس
یم تلاوصحم نآ تادراو مزلتسم رب ب
بآ ،یزرواشک تلاوصحم تادراو اب .دشا
بوسحم یزاجم بآ تراجت یعون هب یزرواشک تلاوصحم تراجت عقاو رد و هدش روشک دراو مه تلاوصحم نآ یزاجم یم یکی زین یزاجم بآ تراجت نیاربانب ؛دوش آ یداصتقا شزرا رب رثوم لماوع زا
یم ب .دشاب فیرعت هب انب
، رادقم یزاجم بآ
یبآ ک كی هک تسا كی ای و لاا
لوصحم رد یزرواشک رف
آ دنی م فرصم دیلوت ی
دنک لداعم نآ رادقم و دسرب لماکت هلحرم هب ات
.تسا نایاپ ات عورش هظحل زا دیلوت هریجنز فلتخم لحارم رد یفرصم بآ لک عمج بحاص زا یخرب
رظن ،بآ شخب نا دربهار
مک اب هلباقم یارب ار یزاجم بآ تادراو ک هک ییاهروشک رد یبآ
یرایبآ هب یکتم اهنآ یزرواش تسا
بآ فرصم ییاراک و
یم نییاپ یزرواشک دشاب
، یم بسانم دنناد
( Tayia et al., 2022; Liu et al., 2019
؛ )
دیلوت رد شزرا اب بآ فرصم یاج هب اریز
بآ تلاوصحم مک و رب
یم اهروشک نیا ،شزرا نیا تادراو قیرط زا ار دوخ ییاذغ یاهزاین زا یشخب دنناوت
و نیمات تلاوصحم
شیب راشف زا زا
.دنهاکب دوخ بآ عبانم رب دح
شهوژپ هنیشیپ تیمها هب هجوت اب بآ
یوس زا روشک فلتخم طاقن رد یزرواشک تلاوصحم زا یخرب یارب بآ یداصتقا شزرا نییعت ،
هتفرگ رارق هجوت دروم نیققحم شور زا و
یارب یفلتخم یاه نآ هبساحم
تسا هدش هدافتسا ؛
ب ،هنومن روط ه س رثا
ی تسا ق ی -تم
راذگ ی داصتقا شزرا رب ی
بآ دنق ردنغچ هایگ یارب رد
ناتسرهش روباشین
اب یریگراکب عبات مرف
ی روانف رب قبطنم و بسانم ی
لوت ی د ا ی ن لوصحم و عم ساسارب ی
اهرا ی جنسداصتقا ی
لاطا زا هدافتسا اب هب طوبرم تاع
95 س رد زرواشک لا
1394 یسررب دش
(Ansari and Mirzaee, 2015)
.
،قیقحت نیا رد شزرا
داصتقا ی بآ ق نتفرگرظنرد اب ی
تم اه ی مضت ین ی رانس دنچ رد فلتخم ی
و
لحت ی ل دش یم ناشن قیقحت نیا جیاتن .تسا ه هد
هک د ق لامعا ی تم اه ی مضت ین ی ارب ی دنقردنغچ مشچ رییغت هب
ریگ ی شزرا رد
داصتقا ی م رجنم بآ ی
دوش . ،نینچمه
Pouran et al. (2017)
داصتقا شزرا یزاجم بآ ی
ار یزاسرثکادح درکیور اب هرهب
یرو
یرایبآ بآ رب
ا ی 12 یعارز لوصحم رد
5 روشک ناتسا و
ود اب نآ فده هک ویرانس اه
هنیشیب هرهب یزاس رانک رد یزرواشک یرو
تیدودحم ییاه
لماش ح ،یبآ بآ ریز حطس لقادح ،دیلوت هنیزه لقاد
یرتسکاخ بآ و تشک دروم ،
یسررب رق .دنداد را جیاتن
شزرا زا لصاح ناتسا رد تلاوصحم یزاجم بآ یوتحم یداصتقا یراذگ
ناتسا هچره هک داد ناشن فلتخم یاه تیعضو اه
نآ تلاوصحم بآ یوتحم یداصتقا شزرا ،دنشاب هتشاد یرتدعاسمان یبآ لصاح هنیهب تشک یوگلا نینچمه و تسا رتشیب اه
زا هنیشیب هرهب یزاس تلاوصحم بآ یرو
ناتسا رد فلتخم هرهب شیازفا بجوم بختنم یاه
هب تبسن بآ یرو تشک یوگلا
.دش دهاوخ تلاوصحم یلعف رد شهوژپ ی
،رگید
Esmaeilimoakhar Fardoei et al. (2016)
یزرواشک بآ یداصتقا شزرا ار
و لوصحم عون ساسا رب
ناتسرهش رد نازرواشک یلام نامدنار بادنخ
زا عارز لاس رد یزکرم ناتسا ی
1393 - 1392 دندرک نییعت .
كی روظنم نیا یارب
یداصتقا شزرا یموب یضایر لدم بآ
ار هب مان
AWPM1
( 2012 Omidi & Ebrahimi,
،هجنوی ،مدنگ لوصحم راهچ یارب )
هفولع ترذ و وج یا
و دوبهب لیمکت رک و دند نزو شور هس زا رب یهد
تحت تحاسم ساسا فرصم بآ مجح ،تشک
ی م و ی ناز
دمآرد ره م لوصح دافتسا دندومن ه جیاتن . شهوژپ نیا هک داد ناشن
نزو شور یفرصم بآ مجح ساسا رب یهد
، بسانم نیرت
شور یم بآ یداصتقا شزرا نییعت یارب .دشاب
Khojastehpour et al. (2018)
تشد نازرواشک لیامت نازیم رییغت هب روباشین
س هب تشک یوگلا نم هب نارفعز تم
یداصتقا شزرا شیازفا روظ زفا و بآ
هرهب شیا اهنآ .دنداد رارق یسررب دروم بآ یرو
مامت تمیق رد یزیچان مهس بآ یداصتقا شزرا هک دنداد شرازگ تیمها شهاک ثعاب عوضوم نیا و دراد لوصحم هدش
هرهب م زا یکی و تسا هدش بآ یرو ا شزرا دورو یارب اهراکهار نیرتمه
مامت تمیق هب بآ یداصتق ا رییغت ،تلاوصحم هدش
یوگل
یم تشک .دشاب
هک داد ناشن اهنآ جیاتن 88
رد نازرواشک و تشاد ار نارفعز تشک یارب بسانم طیارش تشد دصرد 87
دصرد
.دنداد ناشن نارفعز تشک هب لیامت تشد تحاسم یرگید شهوژپ بآ یداصتقا شزرا و تشک یوگلا رییغت طابترا دروم رد
طسوت
Kanooni et al. (2020)
یرایبآ هکبش رد تمیق داختا اب اهنآ .دش ماجنا لیبدرا رد نلابس
اب و بآ یارب فلتخم یاه
یضایر یوگلا زا هدافتسا
PMP2
.دندومن هبساحم ار تشک یوگلا لامتحا تارییغت ، لباق توافت هک داد ناشن اهنآ جیاتن
هجوت یا
د دوجو نآ یرازاب تمیق اب بآ یداصتقا شزرا نیب آ یداصتقا شزرا شیازفا اب و تشا
هجنوی تشکریز حطس ،ب 58
دصرد
.درک ادیپ شهاک
Omidi et al. (2018)
یزرواشک بآ یداصتقا شزرا ار
لوصحم عون ساسا رب رد
ناتسرهش ناغوص
زا ناتسا دروآرب نامرک
هعسوت لدم زا اهنآ .دندرک هتفای
طسوت
Omidi & Ebrahimi (2012)
هدافتسا رک جیاتن .دند قیقحت
نآ ن اه زرا هک داد ناش ش
یراذگ
شور اب هسیاقم رد یرتشیب شزرا هب رجنم لوصحم عون یانبم رب یزرواشک بآ یداصتقا رب ینتبم یاه
تحاسم ای لک دمآرد
یم تشکریز اب ربارب و هتسپ یارب بآ یداصتقا شزرا نیرتشیب هکیروط هب ،دوش
47577 رب لایر کمرتم بع شزرا نیرتمک و
اب ربارب و ینیمز بیس یارب یداصتقا 683
رب لایر بعکمرتم یداصتقا شزرا فلاتخا تلع ؛دش شرازگ
د توافت ،قیقحت نیا ر
.دش ناونع هدشرکذ لوصحم ود تمیق رد
Asadi et al. (2019)
گ لوصحم ود یارب نیوزق تشد رد ار بآ یداصتقا شزرا ا هدافتسا اب ازلک و مدن
هنیشیب ز عبات یزاس
تن نیا هب و دندرک هبساحم لوصحم ود دیلوت اهنت بآ یرازاب تمیق هک دندیسر هجی
418 رب لایر مرتم بعک تسا
؛ هکیلاحرد
هبساحم بآ یداصتقا شزرا اب ربارب بیترت هب ازلک و مدنگ لوصحم ود یارب هدش
3715 و 3370 لایر ب ر بعکمرتم هب ؛تسا
اهنت هقطنم نیا رد نازرواشک ،رگید ترابع 11
اهب بآ ناونع هب ار بآ یداصتقا شزرا دصرد یم
.دنزادرپ
Hassani & Hashemy Shahdany (2021)
،یزرواشک بآ تمیق نییعت یارب ییاهویرانس نیودت روظنم هب یبوچراهچ
تسیز و یعامتجا ،یداصتقا تارثا یسررب متسیس درکلمع یبایزرا یارب یرایعم و اهویرانس زا یشان یطیحم
هب یرایبآ یاه
هنشیپ ار اهویرانس زا یکی باختنا روظنم میمصت زا تیامح هناماس و یکیلوردیه ،یداصتقا شخب هس زا بوچراهچ نیا .دنداد دا
3
1. Agricultural Water Pricing Model 2. Positive Mathematical Programming 3. Decision Support System
دوب هدش لیکشت یارب و
هد ناتس رد تشدور دنره ناتسرهش
ناتسا هدایپ ناهفصا .دش یزاس
عیزوت هناماس هک داد ناشن جیاتن
صخاش ساسا رب یلعف بآ یتمیق یاهویرانس مامت رد یتخاونکی و عیزوت تیافک یاه
مع ، تروص رد یلو دراد بولطمان یدرکل
یم ،رظن دروم قیقحت یجورخ جیاتن لامعا ناوت
56 و بآ فلاتا زا دصرد 15
د
؛دومن یریگولج یژرنا فلاتا زا دصر
Ma et al.
(2021)
نیمخت لدم كی زا هدافتسا اب هدحتم تلاایا رد انوزیرآ تلایا رد ار یزرواشک بآ یداصتقا شزرا زین شزرا هدننز
هتفایدوبهب یداصتقا ،لوصحم نزو دحاو هنیزه ،هعلاطم نیا رد .دوب هدش هنیهب هایگ عون یانبم رب هدشرکذ لدم .دندز نیمخت1
هنیزه و لوصحم ژانت نیشام تخوس ،دوک ،رگراک( یتیریدم یاه
هنیزه ناونع هب )تاریمعت و تلاآ دندش هتفرگ رظنرد ریغتم یاه
وت یرایبآ زا یشان صلاخ دمآرد و هنیزه و صلاخان دمآرد طس
یانبم رب بآ یداصتقا شزرا تیاهن رد .دش هبساحم ریغتم یاه
یرایبآ تلاوصحم صلاخ دمآرد فرصم یزرواشک بآ نازیم و هدش
شزرا هک داد ناشن اهنآ جیاتن .دش هدز نیمخت هدش یاه
نیمخت یزرواشک بآ یداصتقا هدز
مشچ توافت هدش ثم ریداقم و دنتشاد مه اب یریگ
بآ یداصتقا شزرا یارب یفنم و تب
.دش هدز نیمخت یزرواشک
Salari Bardsiri et al (2022)
زاجم بآ رادقم ی
، اپدر ی بآ و هرهب رو ی بآ هنهپ رد یاه لقا ی م ناریا ی ارب ی عارز لاس ی
97-96 یرگید قیقحت رد هبساحم
و دندرک هک دندیسر هجیتن نیا هب میلقا
یاه خ رم و كش هدننکرداص ،بوط
و میلقا یاه
ن ،كشخارف ی
هم دم و كشخ ی
هنارت ا ی
، هدننکدراو زاجم بآ
ی م ی دنشاب یم و ناوت ازفا اب ی ش تادراو زاجم بآ ی ، رب راشف تدش
داد شهاک ار بآ عبانم .
Baghbanyan et al. (2022)
اب ناتسدرک ناتسا رد هورق و نلاگهد ناتسرهش ود رد ار هنیهب تشک یوگلا رب دیکات
هنیمک یزاس هنیشیب روظنم هب فده عبات ود هیهت زا دعب اهنآ .دندومن هبساحم یزاجم بآ و نازرواشک صلاخان دوس یزاس
هنیمک همانرب زا هدافتسا اب و یزاجم بآ یزاس بسانم هک دندیسر هجیتن نیا هب یطخ یزیر
ود رد تشاک یارب تلاوصحم نیرت
هفولع ترذ و هجنوی بیترت هب هورق و نلاگهد ناتسرهش گ تشکریز حطس شهاک نینچمه اهنآ .دنتسه یا
لیلد هب ار مدن
یدربهار .دندرکن داهنشیپ لوصحم نیا ندوب
یثات هنیمز رد صتقا شزرا رد نیمز یربراک رییغت ر
لاثم ناونع هب .تسا هتفرگ ماجنا یتاعلاطم زین بآ یدا
Patrizia et al.
) 2022
واشک دمآرد رب ار یزرواشک بآ تمیق رییغت تارثا(
اتسوآ هرد رد نازر بآ ایلاتیا روشک رد .دندومن یسررب ایلاتیا روشک رد2
یم نییعت ار بآ تمیق یلحم یاهداهن و هدش تیریدم یلحم تروص هب هدافتسا لدم .دننک
یویرانس راهچ زا قیقحت نیا رد هدش
هنیزه هعرزم یرادباسح تاعلاطا هکبش زا هک یداصتقا تاعلاطا هارمه هب یا
3 مآتسدهب
زا هک بآ تمیق نینچمه و دندوب هد
.دوب هدش لیکشت دندوب هدش ملاعتسا یلحم یاهداهن زا هنارای دوجو مدع ای دوجو هب هتسب بآ تمیق هک داد ناشن جیاتن
06 / 1
ات 65 / 2 یم ریغتم هعرزم لک دمآرد دصرد یناتسهوک لیلد هب هعرزم دمآرد لک زا بآ شزرا مهس هک تسا رکذ هب مزلا .دشاب
دوب ن
راک رییغت و هدوب مک اتبسن یرورپماد و یزرواشک یارب هقطنم ندوب بسانمان و دیدرگ داهنشیپ هقطنم نیا رد نیمز یرب
.
) 2022 Zhou et al. (
تمیق ریثات زین هرهب رب بآ یراذگ
ههیه هناخدور زیربآ هضوح رد ار بآ یرو
4 یسررب نیچ روشک رد
تمیق هک دندرک نایب اهنآ .دندرک ذگ
بآ یرا نینچمه و بآ تمیق هب بآ یاضاقت شنکاو رد تیعطق مدع لیلد هب یزرواشک
وردیه هناماس یگدیچیپ -
نایب هلئسم عفر یارب نیاربانب ؛دراد رارق یصخشمان تیعضو رد نانچمه یداصتقا لدم كی ،هدش
وردیه - .دنداد هعسوت زیربآ هضوح رد ار یداصتقا بآ یلعف تمیق هک داد ناشن اهنآ هیلوا جیاتن
فاطعنا یزرواشک یبولطمان یریذپ
تمیق اب یلو دراد 27
/ 0 ناوی
5 رتم رب
وردیه هناماس یاهریغتم یریذپرییغت ،بعکم -
یم شیازفا یداصتقا هطقن رد هکیروط هب ،دبای
بیترت هب یداصتقا یجورخ و بآ یارب اضاقت ،هدشدای یتمیق 2
/ 10 و 6 / 1 یم شهاک دصرد هرهب هکیلاح رد ؛دنبای
بآ یرو 2 / 7
1. Improved Economic Value Estimation Model 2. Aosta
3. Farm Accountancy Data Network 4. Heihe
5. Yuan
د یم شیازفا دصر .دبای
یاش هرهب شیازفا یلصا تلع هک تسا رکذ نا هب یزرواشک شخب زا نیمز و بآ صیصخت ،بآ یرو
شخب یم بآ تمیق رد رییغت رثا رد رگید یاه دشاب
.
یم ناشن یسررب دروم تاقیقحت شزرا یارب هک دنهد
هدرب هرهب یداصتقا و یعارز یاهرایعم قیفلت زا ،یزرواشک بآ یراذگ
هدش شزرا دوبهب نینچمه .تسا ییغت نینچمه و بآ یلوصا صیصخت رثا رد بآ یداصتقا یراذگ
شرازگ یضارا یربراک رد ر
؛تسا هدش تسایس رد رییغت هکیروط هب
یراذگ یزرواشک یارب بسانمان قطانم زا بآ صیصخت تهج رد بآ عبانم صیصخت یاه
زرواشک بآ تمیق رد شیازفا نینچمه و یزرواشکریغ شخب هب تهج رد یماگ ناونع هب ی
بآ یداصتقا شزرا شیازفا ناونع
هدش .دنا یزرواشک بآ یداصتقا شزرا رییغت یبایزرا و یسررب ،رضاح شهوژپ فده اب
ظاحل عون یانبمرب تشک یوگلا رییغت
لوصحم ره یزاجم بآ و تلاوصحم یم ناهفصا ناتسا ناتسرهش ود رد
دشاب .
شور شهوژپ یسانش
نم هقط دروم هعلاطم
ناتسرهش نیهاش
رهش - همیم رد یاسمه یگ رهش یلامش ناتس
ناهفصا هتفرگ رارق تسا
لکش(
1 .) عومجم تحاسم یضارا
یعارز نیا ناتسرهش 15000
اتکه یم ر دشاب زا شیب هک 30
رد یعارز لوصحم عون نآ
یم تشک دوش
هدمع و نیرتمهم زا.
ت نیر
یعارز تلاوصحم شخب نیا
یم دنگ هب ناوت وج ،م
ی ، هفولع ترذ ،هجنو
،یا نغچ بیس و دنقرد ئاسم زا .درک هراشا ینیمز
و ل
م یزرواشک شخب تلاکش ناتسرهش
نیهاش رهش - یم همیم هب ناوت یلاسکشخ زورب ،
وزن شهاک لا
یوج ت تفا ، دیدش حطس
آ ب ینیمزریز ، فیک و یمک شهاک ی
نآ عبت هب و یرایبآ بآ
، طس شهاک ح
ریز و تشک وصحم درکلمع شهاک لا
ت یعارز هراشا
دومن . ناتسرهش راوخرب
زین هتشاد رارق ناهفصا ناتسرهش لامش رد و
همین ات كشخ میلقا یاراد كشخ
تسا هدودحم تعسو .
دروم رب غلاب هعلاطم 83300
و راتکه 24 نیا دصرد ناتسرهش
ریز .تسا تشک تحاـسم
ریز تشک لاـناک اـه ی بآ رای دودـح رد ی
36000 هــب هــک تــسا راــتکه دودــح رد بآ دوــبمک لــیلد
18000 د تروص هب راتکه ی
م تشک یـم یوـگلا .دوـش
تـشک ناتسرهش لماـش ناتسمز لوط رد
لوـط رد و وـج و مدـنگ هــناد ترذ لماــش ناتــسبات
یا هــفولع و یا
،
و نادرــگباــتفآ یـم دنقردنغچ
دـشاب . یبآ عبنم نیرتمهم ش
ناتسره راوخرب عبانم زریز بآ ییاجنآ زا و تسا ینیم بآ هیذغت هک
دروم بآ نیمأت یارب ینیمزریز تسا یفاکان ناهایگ زاین
، تسا هدرک تفا تدش هب ینیمزریز بآ حطس ؛
نیاربانب هک یبآ عبانم زا
هدنیاز هناخدور دور
قیرط زا لاناک یاه یرایبآ نیا هب ناتسرهش یم لاقتنا
دبای
، یشیازفا روط هب ًافرص
یرایبآ یارب هدافتسا دروم
( .تسا هتفرگ رارق
Rahpou et al., 2019
.)
هداد دروم یاه هدافتسا
رضاح شهوژپ ماجنا یارب هداد ،
لماش یزرواشک لماک و عماج یاه ریز تحاسم و تلاوصحم
نامزاس زا لوصحم ره تشک
داهج تاعلاطا نینچمه و ناهفصا ناتسا یزرواشک ب ناهفصا ناتسا یسانشاوه
ز لاس یار یعار
1400 - 1399 ود یارب
ناتسرهش نیهاش
رهش - تفایرد راوخرب و همیم دش
ن .د
لدم یفرعم
شهوژپ رد رضاح
زا لدم یضایر ت هداد هعسو یمیهاربا و یدیما طسوت هدش
(2012)
طیحم رد همانرب
یسیون
FORTRAN
دش هدافتسا90
لاس رد ادتبا لدم نیا . 1391
هس یارب ناتسرهش
نامرک زا
(Omidi & Ebrahimi, 2012)
لاس رد سپس و
1393 ب نیوزق تشد یارب ه
و هتفر راک دش لیمکت
(Chimeh et al., 2014)
. لاس رد 1394 یزکرم ناتسا یارب لدم نیا زین
هب دش هتفرگ راک
(Esmaeilimoakhar Fardoei et al., 2016)
نامرک ناتسا رد ناغوص ناتسرهش رد نینچمه لدم نیا . هب
ت روظنم وصحم یداصتقا شزرا نییع هدافتسا یعارز تلا
دش
( Omidi et al., 2018 .)
لکش 1 . ییایفارغج تیعقوم هقطنم
یتاعلاطم
راتخاس لدم
یدورو یلصا شخب هس زا لدم تابساحم ،اه
و یجورخ هدش لیکشت اه ا ،لدم یدورو شخب رد .تسا
لاط ع لماک تا
ناتسرهش یاه دروم
،هعلاطم عون وصحم لا ت تحاسم ، ریز
وصحم تمیق و یفرصم بآ مجح ،تشک لا
دراو ت یم ش و د شخب رد .
زین تابساحم همه
و طباور شور یگنوگچ شزرا
ظاحل لدم رد بآ یراذگ وت عبات نتشاد اب تیاهن رد و
یل لوصحم د ،
شزرا
ره یارب بآ یداصتقا لوصحم
هئارا یجورخ شخب رد و هبساحم یم
وش د.
لوصحم دیلوت عبات هب
یز تروص ر یم فیرعت دوش
(
Aguadelo, 2001
):
هطبار 1 )
𝑌 = 𝑓(𝑋1. 𝑋 2. 𝑊)
هک نآ رد
، لوت لوصحم رادقمY
ی د ی
،
Xi
دورو هداهن ی
ارب ی لوت ی د لوصحم و فرصم بآW
ی ارب ی لوت ی د م لوصح
؛تسا هب
ترابع دی رگ و X
هداهن W
اه ی لوت ی د دنتسه
؛ رگا لاح امن P
ی هدن شزرا هداهن دشاب لوصحم و اه م
ی ت ناو تن ی هج تفرگ هک
لوت لوصحم شزرا اب هداهن ره شزرا ی
د ی غت و یی تار غت رثا رب لوصحم رادقم یی
تار ک هب هداهن رادقم لوت رد هتفر را
ی د لوصحم
هطبار ا ی قتسم ی م تروص هب هک دراد ز
ی ر م ی دشاب
( Agudelo, 2001
:)
هطبار 2 )
𝑃𝑋1 = 𝑃𝑌× ∂Y
∂𝑋1
هطبار 3 )
𝑃𝑋2 = 𝑃𝑌× ∂Y
∂𝑋2
صحم ره هوقلاب درکلمع نازیم یگ درکلمع نازیم ساسا رب زین لو
ا م حیحصت بیارض لامعا و انبم ه یم هبساح
ش نازیم و دو
هطبار زا انبم هایگ درکلمع (
4 ) یم تسد هب دیآ
:
هطبار 4 )
𝑌0= (𝐹 × 𝑦0) + [(1 − 𝐹) × 𝑦𝑐]
هطبار نیا رد
Yo
بم هایگ لوصحم درکلمع لیک بسح رب ان
و
،زور رد راتکه رد مرگ ه یکانربا دصردF
رد او ناتسرهش یارب و
ط و هرود ل ر دش و هایگ
yo
و
yc
رد هایگ درکلمع نازیم بیترت هب ش
یم فاص یاوه و یربا یاوه طیار اب
ش .د
بساحم زا سپ ه
Yo
بیارض ،
حیحصت هدننک دیاب یا لامعا ش ون :د مسق حیحصت بیرض ت
ادرب تش ش هد م وصح ل
) CH
،(
بیرض
حیحصت دشر لوصحم ط رب حطس و نامز ی گ
لوصحم كشخ هدام دیلوت بیرض و(CL)
. (CN)
یارض لامعا زا سپ عرس ،ب
ت
ب رظن دروم ناهایگ یارب كشخ هدام دیلوت ا
ش ییاوه و بآ طیار ود ره
ناتسرهش رد مرگولیک بسح رب
ه سد هب زور رد راتک ت
یم .دیآ بیرض رادقم رضاح شهوژپ رد و CH
ربارب بیترت هب وج و مدنگ یارب CN
4 / 0 و 5 / 0 بیرض رادقم و و هجنوی یارب CN
هفولع ترذ ربارب یا
6 / 0 و ربارب هجنوی یاربCH
8 / 0 هفولع ترذ یارب و ربارب یا
1 فرگ رظن رد هت
ش بیرض رادقم نینچمه .د
ره یاربCL
راهچ لوصحم رد
ناتسرهش
درومیاه
هعلاطم ربارب 4 / 0 هتفرگ رظن رد ش
د . لوت هبساحم یارب لوصحم ییاهن دی
زلا سا م ت هرود لوط شر
هطبار رد رگید یبیرض ناونع هب هایگ د (
4 ) برض ش اب بیرض نیا .دو د ناشن G
هدا تسا هدش رد و
عتسا هب هجوت اب رضاح شهوژپ لا
شک داهج نامزاس زا م روا
ناتسا یز نیهاش ناتسرهش یارب ناهفصا
رهش - همیم یارب اهچ ر
لوصحم ،مدنگ هفولع ترذ و هجنوی ،وج یا
( دشر هرود لوط بیترت هب )G
221 ، 201 ، 245 و 112 ارب و راوخرب ناتسرهش ی
ربارب بیترت هب 211
، 191
، 245
، 112 زور هتفرگ رظن رد دش
هوقلاب دیلوت . (
Ymp
) لوصحمرپ مقر كی نودب رگا طیحم اب راگزاس
یدودحم هنوگچیه ت
رد ر زور G
ش اب هدرک د دش یک بسح رب راتکه رد مرگول
رد ر هرود ش قبط د ( هطبار 5 ) ب سد ه ت یم دیآ :
هطبار 5 )
𝑌𝑚𝑝= 𝐶𝐿 × 𝐶𝑁 × 𝐶𝐻 × 𝐺[(𝐹 × 𝑦0) + [(1 − 𝐹) × 𝑦𝑐]
یداصتقا شزرا طسوتم یزرواشک بآ
هبساحم هدش ن ساسا رب و
صحم ع و ل ناتسرهش زا كی ره یارب اه
ا ، شور هس ز
نزو یهد هب تسد یم
(دیآ
Easter, 2005
:)
1 . نزو حاسم ساسا رب یهد ریز ت
تشک لوصحم ره
2 . نزو لوصحم ره زا لصاح دمآرد نازیم ساسا رب یهد
3 . نزو لوصحم ره یفرصم بآ ساسارب یهد
قرعت و ریخبت نازیم هبساحم عجرم
0) ET (
رد شهوژپ نیا عمج زا سپ
طا یروآ لا اوه تاع ش یسان رازفا مرن زا هدافتسا اب ،
CROPWAT
، یم ناز خبت عجرم قرعت و ری
رد
ناتسرهش
درومیاه
هبساحم هعلاطم ش
د ب و ا هطبار زا هدافتسا ریز
ره قرعت و ریخبت لوصحم
سد هب ت آ دم هبساحم رادقم . ش
هد
هطبار اب ریز یم زور لوط رد هایگ یفرصم بآ نازیم اب
ش اد اب هک د ش
ر هرود لوط نت ش
تحاسم و د ریز
ک ش ت یفرصم بآ رادقم
لوصحم ره یارب هب
تسد یم دیآ
:
هطبار 6 )
𝐸𝑇𝑐 = 𝐾𝑐× 𝐸𝑇0
قوف هطبار رد
ETc
قرعت و ریخبت هایگ
راتکه رب بعکمرتم( ،)
Kc
و یهایگ بیرض
ETo
قرعت و ریخبت رم
( عج رب بعکمرتم
راتکه یم) اب ش د
.
یعقاو درکلمع
صحم درکلمع هبساحم زا سپ لاو
ت ره ناتسرهش هبساحم ،
هب لوصحم تیساسح
∂y( بآ )∂w
یم نکمم ش
درکلمع شنکاو .دو
زا بآ فرصم لباقم رد یم نایب درکلمع شنکاو بیرض ناونع تحت یمک ظاحل
شهاک نایم یبسن هطبار هک دوش درکلمع
لوصحم (
1 −𝑌𝑎
𝑌𝑚
) هب قرعت و ریخبت یبسن شهاک (
1 − 𝐸𝑇𝑎
𝐸𝑇𝑚
) یم نایب ار دامن اب و دنک
Ky
داد ناشن یم ه .دوش
یم بآ یعقاو درکلمع هبساحم دنمزاین بآ یداصتقا شزرا نییعت قتشم اب .دشاب
یریگ زا او درکلمع لیسناتپ درکلمع هب یعق
ریز هطبار هب
تسد یم دیآ :
هطبار 7
𝑌𝑎 )
𝑌𝑚= 𝐾𝑦 ( 1 −𝐸𝑇𝑎
𝐸𝑇𝑚)
دوش هتفرگ قتشم لااب هطبار زا رگا
، ریز هطبار هب
تسد یم دیآ :
هطبار 8
∂Ya )
∂ETa= Ky × Ym ETm
نییعت هطبار اهتنا رد ( هطبار لکش هب بآ یداصتقا شزرا
9 ) یم تسد هب :دیآ
هطبار 9 )
𝑃𝑊= 𝑃𝑌× (𝐾𝑌 × 𝑌𝑚 ) 𝐸𝑇0
،لااب هطباور رد
Ya
یعقاو درکلمع و
Ym
،درکلمع رثکادح
ETa
ت و ریخبت
،یعقاو قرع
ET0
عت و ریخبت
،عجرم قر
Ky
روتکاف
تیساسح و یرایبآ هب لوصحم
PY
و
PW
یم بآ و لوصحم شزرا بیترت هب هسیاقم .دنشاب
کلمع ریداقم نیب وصحم در
لا ت
هب تسد وصحم درکلمع یعقاو ریداقم و لدم طسوت هدمآ لا
تسا یزرواشک داهج نامزاس قیرط زا هک ت نا
ود یارب ناهفصا
ناتسرهش نیهاش
رهش - راوخرب و همیم هب
تسد یم ناشن دمآ هک دهد
نیا كیدزن مه هب ریداقم ب
مهاب یرادانعم فلاتخا و هدو
.دنتشادن
وصحم تمیق لا
ت
وصحم تمیق لا
یارب هعلاطم دروم ت ره
ود ناتسرهش نیهاش
رهش - و همیم راوخرب تمیق ساسارب یاه
عا ملا طسوت هدش
هجدوب و همانرب نامزاس و
زکرم و ناریا رامآ وصحم رازاب نینچمه
لا یعارز لاس رد ت 1400
- 1399 ب ه تسد دمآ یارب و دن
،مدنگ
،وج هجنوی و رذ ت هفولع اب ربارب بیترت هب یا 130000
، 105000 ، 80987 و 59015 مرگولیک رب لایر یم
شاب ن د .
هبساحم زا دعب وصحم یبآ زاین
لا طا زا هدافتسا اب ت لا
یسانشاوه تاع ازفا مرن و
ر
CROPWAT
، رادقم هب طوبرم یزاجم بآ
وصحم زا كی ره لا
ت هطبار كمک اب ریز
هب تسد مآ د
Chapagain and Hoekstra, 2003) :)
هطبار 10 )
𝑉𝑊𝑐 =𝐶𝑊𝑅 𝑌𝑎
لااب هطبار رد
VWC
،نت رب بعکمرتم بسحرب هایگ یزاجم بآ نازیم و راتکه رب بعکمرتم بسحرب هایگ یبآ زاین𝐶𝑊𝑅
𝑌𝑎
یم راتکهرب نت بسحرب هایگ درکلمع نازیم ره تلاوصحم یهددوس ،یزاجم بآ نازیم هبساحم زا سپ .دشاب
ناتسرهش
هنیزه هب دوس تبسن ساسارب یم هبساحم اه
یم تسد هب لوصحم ره زا هک یدمآرد .دوش تمیق و درکلمع ساسارب دیآ
یم تسد هب تلاوصحم هنیزه نینچمه .دیآ
لاوصحم دیلوت یاه ره ت
ناتسرهش رامآ قیرط زا و تشکریز تحاسم ساسارب
هنیزه هطبار .تسا هدمآ تسد هب ناهفصا ناتسا یزرواشک داهج نامزاس زا یزرواشک تلاوصحم دیلوت یاه هبساحم یارب هک یا
یم ریز تروص هب تسا هدش هدافتسا تلاوصحم یهددوس :دشاب
هطبار 11 )
𝑃 =Btotal Ctotal
اب هطبار رد لا
total
،لایر بسحرب لک دمآرد B
total
و لایر بسحرب لک هنیزهC
اب یم لوصحم یهددوسP
.دنش رد اهتنا
ویرانس هنوگ هب یا هئارا دیدرگ رد بآ یداصتقا شزرا نآ زا هدافتسا اب هک ناتسرهش ود ره
شیازفا .دبای
لکش رد هدش هیهت بآ یداصتقا شزرا نییعت یارب هک یضایر لدم راتخاس (
2 ) .تسا هدش هداد ناشن خب هس زا لدم
ش
یدورو یلصا یجورخ و تابساحم ،اه
هدش لیکشت اه ا
.تس یدورو شخب رد اه
، طا لا لماک تاع ناتسرهش ود
،هعلاطمدروم
طا لا وصحم لماک تاع لا
ت ریز تحاسم ،تشک ریز
وصحم تمیق و یفرصم بآ مجح ،تشک لا
یم دراو ت خب رد .دوش
ش
تابساحم ، شور نییعت یاه یداصتقا شزرا
م رارق هدافتسا دروم دش ثحب اهنآ دروم رد هک بآ ی
ریگ ن .د د یجورخ شخب ر اه
یداصتقا شزرا هبساحم بآ
هدش یم هئارا دوش ( لکش 2 ).
لکش 2 هعسوت یضایر لدم راتخاس. هتفای
هتفای شهوژپ یاه
لوادج رد (
1 ) ات ( 3 ) وصحم یارب بآ یداصتقا شزرا لا
و ت
ناتسرهش
رومیاه
د م بآ ظاحل نودب هعلاطم یزاج
دج رد و ا لو
( 5 ) ( و 6 ) ا یداصتقا شزر رد اب بآ
هدش هئارا یزاجم بآ نتفرگ رظن تسا
.
ره یارب بآ یداصتقا شزرا و لوصحم ره درکلمع نازیم هب طوبرم لدم یارجا جیاتن رد لوصحم
ود ش ناتسره نیهاش -
رهش - راوخرب و همیم هبساحم نزو نینچمه و
ره یارب هدش حم
شور هس رد لوص نزو
یهد
،تحاسم ساسا رب بآ فرصم
و صلاخ دمآرد یم دشاب هک دج رد ا لو ( 1 ) ( و 2 .تسا هدمآ )