Research Article Published online 2020
The Incidence of Adverse Events Associated with Physiological Changes during the Transfer of Patients in Intensive Care Units
Mahdi Asadiyan1, Mohammad Reza Heidari1*
*1. Faculty of Nursing and Midwifery Shahed University, Tehran, Iran
*Corresponding author:SMohammad Reza Heidari, Faculty of Nursing and Midwifery Shahed University, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]
Abstract
Background and Aims: Most critically ill patients admitted to intensive care units need to be transferred to perform diagnostic and therapeutic procedures. This transfer can be associated with adverse events such as disorders of various cardiovascular systems, respiration and nerves. The purpose of this study was to determine the incidence of adverse events related to physiological changes during transfer from Intensive Care Units (ICU) in Jahrom Pimanyani Hospital, Jahrom, Iran.
Method: In this descriptive cross-sectional study, data on patient transfers from the ICU of a university hospital were collected from 9 February 2019 to 10 August 2019. Descriptive and analytical statistics indices were analyzed by SPSS software 22.
Results: Out of 588 cases of transfer, 536 patients (91.2%) had adverse events. Actually, 351 (65.5%) of the adverse events were related to physiological changes in the body. The most common adverse events in cardiovascular, respiratory, gastrointestinal, and endocrine systems included an increase of heart rate(≥ 20) by 15.9%, a 5% decrease in SPO2 for more than one minute by 32.5%, agitation by 15.1%; vomiting by 15.1% and hypoglycemia by 0.2%. The most common adverse event was increased pain by 11.4%. The results of chi-square test showed that there was a significant relationship between gender and the incidence of adverse events (p-value = 0.035).
Conclusion: The results showed that the incidence of adverse events during the transfer is high, which can be due to lack of equipment needed during the transfer, illness of patients and also human errors due to inadequate training of the transfer team. It is recommended to help reduce the incidence of adverse events by standardizing the equipment needed during the transfer as well as giving necessary training to the transfer team. The existence of numerous and serious physiological deficiencies of patients in need of special care is indicative of numerous managerial and organizational problems that are in conflict with the safety of patients at risk.
Keywords: Adverse Events, Patient Transfer, Intensive Care Unit
Copyright © 2018, Critical Care Nursing. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits copy and redistribute the material just in noncommercial usages, provided the original work is properly cited.
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
تاحفص : 33 - 22
غت ات ظثتره ِتساَخاً ثداَح زٍرت یی
تار ف ی س ی شَلَ
ی ک ی ع رد ی ت لامتًا ی ىاراو
صخت اّ
ی
ٍ تثلاره ی
ُص
ذْه ی ذسا ی
3ىا
، ح اضرذوحه ی
رذ
3ی
*
1*
. سبتػشپ ٜذىـ٘اد ی
بٔبٔ ٚ یی
، ا ،ٖاشٟت ،ذٞبؿ ٜبٍـ٘اد ی
ٖاش
:َٚٛؼٔ ٜذٙؼیٛ٘
یسذیح بضسذٕحٔ
، سبتػشپ ٜذىـ٘اد ی بٔبٔ ٚ یی
، ا ،ٖاشٟت ،ذٞبؿ ٜبٍـ٘اد ی
ٖاش :ُیٕیا . [email protected]
چ یک
ُذ :فذّ ٍ ٌِیهز ث
ی شتـ ث ی
ٖاسبٕ
شتؼث َبحذث ی
ؾخث سد بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
،ٜظ اشث ی ػٚشپ ْبز٘ا ی بٞشز ی خـت ی ل ی
٘بٔسد ٚ ی ٘ ی صب ا .ذ٘ساد َبمت٘ا ٝث ی
ٗ
ٔ َبمت٘ا ی ذ٘اٛت ػ سد َلاتخا ذٙ٘بٔ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح بث ی
ٓتؼ بٞ
ی ا .ذؿبث ٜاشٕٞ ةبلػا ٚ غفٙت ،قٚشػ ٚ تّل فّتخٔ
ی
ٗ ؼت فذٞ بث ؾٞٚظپ یی
ٗ
ٔ ی
ٖاض ثداٛح صٚشث
ٝتػاٛخب٘
غت بث ظجتشٔ
یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی ع سد ی مت٘ا ؾخث صا َب بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ ث ی
ٖبتػسبٕ
پ ی
٘بٕ
ی .ذؿ ْبز٘ا ْشٟر
شٍر ا سد:اّ
ی
ٗ كٛت ٝؼِبغٔ
یف ی - ؼغمٔ
ی
ٜداد بٞ
ی ث َبمت٘ا ٝث طٛثشٔ
ی
ٖاسبٕ
ؾخث صا بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ ی ه ث ی
ٖبتػسبٕ
ٞبٍـ٘اد ی صا 20 ٜبٔ ٕٟٗث
1397 بت 19 ٜبٔ دادشٔ
1398 غٕر سٚآ ی ضزت ٚ ی
ٝ
ّحت ٚ ی
ُ .ذؿ
ِتفای :اّ
ث صا ی
ٗ 588 ،َبمت٘ا دسٛٔ
536 ث ی سبٕ
( 2 / 91 .ذ٘ذؿ ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح سبچد )ذكسد 351
( دسٛٔ
5 / 65 ٝث طٛثشٔ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صا )ذكسد
غت یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی بؿ .دٛث ٖذث ی
غ شت ی
ٗ ػ سد ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ی
ٓتؼ یبٞ
شوٚذ٘آ ٚ ؽساٌٛ ؛ةبلػا ،غفٙت ،قٚشػ ٚ تّل ی
ٗ تشت ٝث ی ت ُٔبؿ
ٖبثشض ؾیاضفا تّل
(
≥20 ) بث 9 / 15
،ذكسد ؾٞبو ذٙپ یذكسد سد بث ٝمیلد هی صا شتـیث یاشث SPO2
5 / 32 ث ،ذكسد ی ساشل ی بث 1 / 15 ،ذكسد
اشفتػا بث ؽ 1 / 15 بث یٕؼیٌّٛپیبٞ ٚ ذكسد 2
/ 0 اس .ذ٘دٛث ذكسد ی
ذ شت ی
ٗ ف ٝلشفتٔ ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح ی
ض ی طِٛٛ
ی ى ی
، بث دسد ؾیاضفا 4
/ 11 ت٘ .دٛث ذكسد ی
ٝز
بو ٖٛٔصآ ی
ٚد بـ٘
ٖ داد ث ٝو ی
ٗ ؼٙر ی ت
ٙؼٔ طبجتسا ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح صٚشث ٚ ی
ساد دساد دٛرٚ
( P-value =0.035 .)
ِجیتً
:یریگ بت٘
ی ذ
ٔ ٝو داد ٖبـ٘
ی
ٖاض ح سد ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ی
ٗ
ٔ ٝو تػا لابث َبمت٘ا ی
ذ٘اٛت بػٚ دٛجٕو تّػ ٝث ی
ُ
٘ دسٛٔ
ی صب ح سد ی
ٗ ،َبمت٘ا
ث ٖدٛث َبحذث ی
ٖاسبٕ
ٓٞ ٚ
ٙچ ی
ٗ بٞبغخ ی
٘بؼ٘ا ی فبوب٘ ؽصٛٔآ ٝث طٛثشٔ
ی ت ی
ٓ پ .ذؿبث َبمت٘ا ی
دبٟٙـ ٔ ی بث دٛؿ بػٚ ٖدشو دساذ٘بتػا ی
ُ
٘ دسٛٔ
ی صب سد
ح ی
ٗ
ٓٞ ٚ َبمت٘ا
ٙچ ی
ٗ ؽصٛٔآ بٞ
ی ت ٝث ْصلا ی
ٓ
ٔ ؾٞبو ٝث َبمت٘ا ی
ٖاض ف یذر ٚ دذؼتٔ قلاٛ٘ دٛرٚ .دشو هٕو ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ی
ض ی طِٛٛ
ی ى ی
ثی
ٖاسبٕ
٘ ی ذٙٔصب تجلاشٔ
بٞ
ی ٚ ی
،ٜظ بـ٘
ذٔ دذؼتٔ تلاىـٔ صا ٖ ی
ش یت ی
٘بٔصبػ ٚ ی ا بث ٚ دساد ی
ٕٙ
ی ث ی
ٖاسبٕ
.تػا مسبؼت سد شغخ مشؼٔ سد
ُشاٍذیلک :اّ
ث َبمت٘ا ،ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ی
،سبٕ
ٚ تجلاشٔ ؾخث ی
ٜظ
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
ِهذمه جحبجٔ صا ی٘بٔسد ضواشٔ ٗیث سد بی ُخاد سد ٖاسبٕیث َبمت٘ا
یٔ ٝو تػا یشغخشپ ٚ ضیٍ٘اشث ؾِبچ
٘ ثداٛح بث ذ٘اٛت ٝتػاٛخب
دصاذٙیث شغخ ٝث اس ٖاسبٕیث یٕٙیا ٚ ٜدٛث ٜاشٕٞ
[ 1،2 ].
ثداٛح
ٝتػاٛخب٘
یٔ دبزیا ٖاسبٕیث یاشث َبمت٘ا یع سد ٝو یا ذ٘ٛؿ
یٔ
سبٕیث ٖبٔسد ذ٘ٚس ٚ یتٔلاػ یٚس شث ذٙ٘اٛت شیحأت
.ذ٘سازٍث
تب٘بىٔا صا ٜدبفتػا بث ٚ یدٛجٟث فذٞ بث ذیبث سبٕیث َبمت٘ا ،ٗیاشثبٙث ظػٛت ٚ فبخ تسٛك ةشزٔ ٓیت
[ 3 ] تسٛك ٝث َبمت٘ا .دشیٌ
د ُخا ٗیث بی ثی
٘بتػسبٕ
یٔ ْبز٘ا ی
ٚ دٛؿ یٕئاد بی یتلٛٔ
تػا [ 4،3 ].
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح تجؼٔ ُٔاٛػ دٛخ ظیاشؿ بث ظجتشٔ
ث
،سبٕی ػ ُٔاٛػ یٕتؼی ٚ بی
ٖبٙوسبو تػا [ 7،6 ].
سد هی یع
،ٝؼِبغٔ
ٖبـ٘
ذؿ ٜداد
ٝو 39 ثداٛح ذكسد طٛثشٔ
ٝث تاضیٟزت
ٚ 61 طٛثشٔ ذكسد
ٚ سبٕیث ٝث
ُئبؼٔ
ذٙ٘بٔ یتیشیذٔ
ٓیظٙت
تػسدب٘
تاضیٟزت سد یع تػا َبمت٘ا [
8 ].
شٍید ٝؼِبغٔ هی سد
دٚذح سد 80 ٜذؿ ٝتػاٛخب٘ مساٛػ سبچد ٝو ی٘اسبٕیث صا ذكسد
صبی٘ ذ٘دٛث ذ٘دشو اذیپ ی٘بٔسد ّٝخاذٔ ٝث [
9 ].
سد فلاتخا تّػ سد تٚبفت صا یؿب٘ صٚشث ٖاضیٔ یبٞسبٔآ
ت تػا ٝتػاٛخب٘ ثداٛح فیشؼ [
3 ].
ٜذؿ ْبز٘ا تبؼِبغٔ یػسشث
یٔ ٖبـ٘
ٝو ذٞد
ٓتؼیػ ٝث طٛثشٔ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح فّتخٔ یبٞ
ذٙ٘بٔ ٖذث
ٚ تّل ٓتؼیػ
ٞ( قٚشػ ٖٛیؼ٘بتشپیٞ بی ٖٛیؼ٘بتٛپی
،ذیذؿ
،یٕتیس غید غفٙت ٓتؼیػ ؛)يشٔ ٚ یجّل تؼیا
( ؿ دسبخ ،غواسٛتٛٔٛٙپ ،ٓػبپػاٛى٘ٚشث ،ذیذؿ یؼوٛپیٞ
ِِٝٛ ٖذ
سبٕیث ٗیث یٍٙٞبٕٞ ْذػ ،ٝؿاشت ُخاد یثبخت٘ا یسازٌ ِِٝٛ ،ٝؿاشت یجلػ ٓتؼیػ ؛)سٛتلایت٘ٚ ٚ ُخاد سبـف ؾیاضفا ،ٖٛیػبتیطآ(
ٜبٍتػد دشىّٕػ َلاتخا ؛یٔشتٛپیٞ ؛)ٕٝزٕر ( بٞ
بی ٚ یلشث
ٝث طٛثشٔ تلاىـٔ
ٖظیؼوا ( ی٘بؼ٘ا یبٞبغخ ؛)ی٘بػس
ٖبٔسد یبٞ
ْذػ ٚ سبٌصبػب٘ یؼ٘اطسٚا ؿ
)ٖاسبٕیث حیحك ییبػبٙ
[ 9،13 ] . سبث شٞ
َبمت٘ا اس ٖاسبٕیث سد اس ٓخص ت٘ٛفػ بی ٚ طٛمػ َبٕتحا ، اضفا
ی ؾ
یٔ
ذٞد [ 14 ].
َبمت٘ا یسبٕیث صا یخشث سد ی٘بتػسبٕیث بث ٜاشٕٞ بٞ
تػا عسدٚص شیٔ ٚ يشٔ صٚشث غ٘بؿ ؾیاضفا [
15 ].
ث َبمت٘ا ی سبٕ
اذر ءضر یی زپب٘
ی ش تیِبؼف سبتػشپ ی
ٚ ٜدٛث ساذیبپ
،یٙیِبث ظیاشؿ ٖدٕٛ٘
ٜدبٔآ صبػ ٝئاسا ٚ َبمت٘ا صا ُجل تػبٙٔ ی
ٖاسبتػشپ ٟٓٔ فیبظٚ صا َبمت٘ا َٛع سد ْٚاذٔ تجلاشٔ
تػا [ 17،16 ].
ٓٞ
ٗیٙچ تظبفح ظفح سٛحٔ شث ذیبث ٖاسبٕیث صا
ذؿبث ساٛتػا ی٘بؼ٘ا تٔاشو ٚ تٔلاػ ،یٕٙیا [
18 ].
ؾخث سد
ٔ ٖبٙوسبو بٟٙت تّغا ٖاسبتػشپ ،ٜظیٚ تجلاشٔ
سد سبٕیث یٕٙیا َٛئؼ
ذٙتؼٞ َبمت٘ا یع [
19 ].
ُٕؼِاسٛتػد بٞ
ٝیكٛت دٛرٛٔ ی
ٔ ی ذٙٙو ٖاسبٕیث ٝو
َبحذث یٞاشٕٞ شف٘ ٚد ظػٛت ُلاذح َبمت٘ا یع سد
ذ٘ٛؿ [ 4 ].
تجلاشٔ قلختٔ سبتػشپ هی ذیبث داشفا ٗیا صا یىی سد سٛضح ٝثشزت ٚ ٝتفشـیپ یٛیس یجّل یبیحا نسذٔ بث ٜظیٚ
ؼلٛٔ
ی ت بٞ
ؼ٘اطسٚا ی ٝیٟٛت تحت ٖاسبٕیث ،ٗیا شث ٜٚلاػ .ذؿبث ی
بث ٖاسبٕیث ٚ ذ٘ساد یؼفٙت شٍ٘بٔسد یٞاشٕٞ ٝث صبی٘ یىی٘بىٔ
ضی٘ ٜظیٚ تجلاشٔ قلختٔ هی ٝث هیٔبٙیدٕٛٞ ساذیبپب٘ تیؼضٚ
ذ٘ساد صبی٘
[ 4 ].
كٛت ی
ٝ بٞ
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ؾٞبو یاشث یدذؼتٔ ی
ٝو تػا ٜذؿ ٝئاسا َبمت٘ا ٗیح
ٔ ی
ٖاٛت صا ٜدبفتػا ٝث ٖبٙوسبو
ٝثشزتبث شٞبٔ ٚ [ 20 ] ٚ
ٝث
ٌسبو ی ش ی هچ ِ ی تؼ تیفیو َشتٙو
ی٘بتػسبٕیث ُخاد َبمت٘ا [
21 ] سبٍ٘ .دٕٛ٘ ٜسبؿا ٖاسبىٕٞ ٚ ٜذ٘
( 1392 صا ٜدبفتػا ) ءبمتسا ترٛٔ اس ٝتؼیبؿ ٖاسبتػشپ تبٔذخ
یٔ شور ٖاسبٕیث یٕٙیا ذٙو
[ 22 ].
ییبػبٙؿ تیٕٞا ٝث ٝرٛت بث
تلاىـٔ
ٚ ؾِبچ بٞ
سد دٛرٛٔ ی سد ٖآ ؾم٘ ٚ ٖاسبٕیث َبمت٘ا
یساضٌ تػبیػ ،ی٘بٔسد ٚ یسبتػشپ یبٞ
ای
ٗ فذٞ بث ؾٞٚظپ
ؼت یی
ٗ
ٖاضیٔ
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث بث ظجتشٔ
غت یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی
ع سد ی ؾخث صا َبمت٘ا بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ ث ی
ٖبتػسبٕ
ی٘بٕیپ ْشٟر
.ذؿ ْبز٘ا
شٍر اّ
سد ا ی
ٗ
ٝؼِبغٔ
كٛت یف ی - ؼغمٔ
ی تبػلاعا طٛثشٔ
ٝث َبمت٘ا
ی٘بتػسبٕیث ٗیث ٚ ُخاد ثی
ٖاسبٕ
شتؼث ی سد ذٙپ تجلاشٔ ؾخث
ٚی
ٜظ ث ی
ٖبتػسبٕ
ی٘بٕیپ
ْشٟر صا 20
ٕٟٗث ٜبٔ
1397 بت 19 دادشٔ
ٜبٔ
1398 یػسشث ذؿ . یبٞسبیؼٔ
ٝؼِبغٔ ٝث دٚسٚ
صا ذ٘دٛث تسبجػ
شتؼث ی ث ٖذؿ ی سبٕ
ؾخث سد
ٚ تجلاشٔ یبٞ
ی
ٜظ ٜصبث سد ؾؿ ٝٞبٔ
ٝؼِبغٔ
؛ ثی
ٖاسبٕ
٘ یب ذٙٔص اشث َبمت٘ا ی
ػٚشپ ْبز٘ا ی
شز بٞ
ی
خـت ی ل ی
٘بٔسد ٚ ی ی ب
ٕئاد َبمت٘ا .ی ؼٔ
ی سب
ٝؼِبغٔ صا دٚشخ تسبجػ
ُٔاٛػ ُیِد ٝث ٝو تػا شور ٝث ْصلا( دٛث ُٕػ قبتا ٝث َبمت٘ا صا فّتخٔ
شیحأت ذٙ٘بٔ سبٕیث ظیاشؿ شث سازٌ
شیحأت ٚ یؿٟٛیث یبٞٚساد
شر ُٕػ تٟر ٝو ی٘اسبٕیث ،ُٕػ بث ظجتشٔ مساٛػ َبمت٘ا یحا
یٔ
)ذ٘ذؿ یٔ دسبخ ٝؼِبغٔ صا ذٙتفبی یسٚآدشٌ ساضثا.
ٜداد بٞ
ُٔبؿ
ٚ یتخبٙؿ تیؼٕر تبلخـٔ ْشف :دٛث تٕؼل ٝػ
ِبث یٙ
ی ( ُٔبؿ
تیؼٙر
،ٗػ ، قلخت ی٘بٔسد غیٚشػ یشتؼث
، ٖبٔص قیخـت
یشتؼث ، أذجٔ
َبمت٘ا سبٕیث
ٝث
ٜظیٚ تجلاشٔ ؾخث
، پ ی ذٔب ْبٍٙٞ
خشت ی ق
ٚ تجلاشٔ ؾخث صا ی
ٜظ ، پی ذٔب خشت ْبٍٙٞ
ی ق صا
ثی
ٖبتػسبٕ
) ؛ تبػلاعا یّو
َبمت٘ا (
،عٛ٘ ،ٓیت یؿصٛٔآ كثاٛػ
،ٖبٔص
َٛع
،تذٔ
،ؽٚس
،صٚس
،ٜذٙٙودبٟٙـیپ تبؼفد
) ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٚ
یىیطِٛٛیضیف (
ٓتؼیػ یبٞ
تّل ٚ
،قٚشػ
،غفٙت
،ةبلػا
،ؽساٌٛ
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
ٗیشوٚذ٘آ ٚ شیبػ ) شث ٜذؿ یسٚآدشٌ تبػلاعا ٝىٙیا ٝث ٝرٛت بث .
عبػا یٔ تجح ٝحدبح صٚشث ْذػ بی صٚشث تؼیِ هچ ْشف صا ازِ ذؿ
یصبػ ٜدبٔآ ،ٖٛتٔ صا ٜدبفتػا بث تؼیِ هچ یاٛتحٔ .ذؿ ٜدبفتػا ت دسٛٔ ٚ أ ذیی 10 .تفشٌ ساشل یّٕػ تئیٞ یبضػا صا ٗت
ت صا غپ شٍـٞٚظپ یأ
ذی
ٕو
ٝتی قلاخا ٚ فشؼٔ زخا ی
ٝٔب٘
صا
ؾٞٚظپ ت٘ٚبؼٔ
یسٚبٙف ٚ
ٍٙٞبٕٞ ْبز٘ا صا غپ ٚ ی
بٞ
ی ٝث ْصلا
حٔ
ی ظ فشؼٔ ٕٗض ٚ ٜدٕٛ٘ ٝؼراشٔ ؾٞٚظپ ی
ٚ دٛخ ٝئاسا فاذٞا
اشث ؾٞٚظپ ؾخث ٗیِٛئؼٔ ی
بٞ
.دٕٛ٘ صبغآ اس ٝؼِبغٔ ، سد
اذتثا
ؽصٛٔآ بٞ
ی ٝث ْصلا 4 سبىٕٞ ٖاٛٙػ ٝث سبتػشپ ٖاسبىٕٞ صا شف٘
ذؿ ٜداد ؾٞٚظپ
ٚ هی ٜسٚد ی ه
ٝتفٞ
ا ی
ٜسٚد ٖاٛٙػ ٝث ا
ی
بٙؿآ یی
ٕىت ٜٛح٘ بث ی
ُ ػشپ ؾ
ٜذٞبـٔ دشف .ذؿ ٝتؿازٌ ٝٔب٘
ٜذٙٙو
ٝو یع سد 24 تػبػ بلٚ
ی غ
ٔ تجح اس ٝتػاٛخب٘
ی دشو شف سد آ ذٙی
تبرسذٙٔ .تؿاذ٘ ؾم٘ َبمت٘ا هچ
ِ ی تؼ ٚ سبٕیث َبمت٘ا صا ُجل
ٓٞ ٚ ؾخث صا دٚشخ ٝث سبٕیث تـٌشث ٖبٔص سد ٚ َبمت٘ا ٗیح ٗیٙچ
یٔ تجح ٚ یػسشث ،دسٛٔ ٝث ٝتؼث ،ؾخث ذؿ
ث.
ٖاسبٕی ؼح شث
٘ ت صبی
ع سد ی
ٟٛت ٜبٍتػد ٝث َبمت٘ا
ٝی
٘بىٔ
یىی
٘بٔ ٚ
ًٙیسٛتی ُثبتسٛپ
ث َبمت٘ا .ذ٘دٛث ُلتٔ
ٖاسبٕی اشث ی
ٚس ْبز٘ا
ٝی بٞ
یی
ٓٞ
ٖٛچ
CT
ٗىػا ، ؿساٌٛ تبؼِبغٔ
،ی ش٘ٚشو یفاشٌٛیظ٘آ ،یفاشٌٛیدسبوٛوا ،
ٓٞ
سد ٗیٙچ قلختٔ هؿضپ تلٛٔ ٖدٛج٘ عشتػد سد ،
عشتػد
ٟزت ٖدٛج٘
تاضی
٘ دسٛٔ
صبی خـت ی یل
٘بٔسد ٚ دٛج٘ ،ی
ِبخ تخت ی
ث سد
ْبز٘ا ٚ ٖبتػسبٕی للخت تبٔاذلا
ی دٕٛٞ ُخٔ
ضیِبی تسٛك
ٔ ی تفشٌ
. ظپ فاذٞا دسٛٔ سد ؾٞٚ
، ٚ تبػلاعا ٖدٛث ٝ٘بٔشحٔ
ّٝحشٔ شٞ سد فاشل٘ا كح ٖداد ا
ی ؾٞٚظپ صا ٝث ،
توسبـٔ
ٖبٌذٙٙو
ٕعا ی
ٖبٙ
فبو ی ٜداد یٔ
ذؿ ٚ بضس ی ت
ٝٔب٘
یجتو
ٝ٘بٞبٌآ سد بی سبٕیث صا تسٛك
ْٚضِ
ٜاشٕٞ
یٔ زخا یٚ
ٛؿ د.
ٝث
سٛظٙٔ
ضزت ی
ٝ
ٚ
ّحت ی
ُ ی
ٝتفب بٞ
صا قخبؿ بٞ
ٚ یفیكٛت سبٔآ ی
هٕو ٝث یّیّحت
ْش٘
ساضفا
SPSS22
.ذؿ ٜدبفتػا،
ِتفای اّ
ٜصبث سد ی٘بٔص 6
،ٝٞبٔ
ٗیث صا 1033 ث ی سبٕ
ؾخث سد ٝو ی یبٞ
،ذ٘ذؿ یشتؼث ٜظیٚ تجلاشٔ
588 َبمت٘ا ثی
ٗ ث ی
٘بتػسبٕ
ی ی ب خاد
ُ
ثی
٘بتػسبٕ
ی ذؿ ْبز٘ا . 341 سبٕیث ( 58 ذكسد ) دشٔ
ٚ
ٝیمث
ٖص ذ٘دٛث .
ٖاسبٕیث ٗػ ٗیٍ٘بیٔ
21 /
±21 99 / 54 شتـیث .دٛث َبػ
(ٖاسبٕیث 2 / 44 سد ٝیمث ٚ تّل ی٘بٔسد غیٚشػ سد )ذكسد
غیٚشػ ،یٕٔٛػ یحاشر ،ةبلػا یّخاد ،ةبلػا یحاشر یبٞ
.ذ٘دٛث ٜذؿ یشتؼث ی٘ٛفػ ٚ یّخاد ،یذپٛتسا
ّل ٝتىػ ( یج 9 / 61 ٗیث سد اس ی٘اٚاشف ٗیشتـیث )ذكسد
قیخـت یبٞ
ٝیِٚا
ٖبٔص یشتؼث قیخـت شیبػ .تؿاد ُٔبؿ بٞ
ٝثشض
ٝث
ٝتىػ ،شػ ییبػسب٘ ،یضغٔ
دبح ت٘ٛفػ ،یؼفٙت بی
یبٔٚشت ٚ غیؼپػ أذجٔ .ذ٘دٛث دذؼتٔ
ث َبمت٘ا ی سبٕ
ؾخث ٝث
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ شخوا سد ، ثی
ٖاسبٕ
( 9 / 77 ذكسد ) ٝیمث ٚ غ٘اطسٚا صا صا
ؾخث شیبػ ذٔبیپ ٗیشتـیث .دٛث ُٕػ قبتا بی بٞ
ْبٍٙٞ
قیخشت صا
ؾخث تجلاشٔ
ٜظیٚ
سد 3 / 66 ذكسد دساٛٔ
ٝث تسٛك یدٛجٟث
،یجؼ٘
23 ٚ ُٔبو یدٛجٟث تسٛك ٝث ذكسد 7
/ 10 ٝث ذكسد
یدٛجٟث ،یجؼ٘ یدٛجٟث ذٔبیپ تیتشت ٗیٕٞ ٝث .دٛث يشٔ تسٛك ت ٝث ٖبتػسبٕیث صا قیخشت ٖبٔص سد يشٔ ٚ ُٔبو تیتش
1 / 54 ،
2 / 34 ٚ 7 / 11 ،َبمت٘ا ٓیت یبضػا ٗیث صا .دٛث ذكسد 62
/ 1 ذكسد
ٜسٚد بٞ
،هیٔدبوآ ی 32
/ 0 ٚ ،تٔذخ ٕٗض ٜسٚد ذكسد 06
/ 98
صا ذكسد
٘آ بٟ
ٝث تسٛك .ذ٘دٛث ٜذید ؽصٛٔآ یثشزت شخوا
ی ت دساٛٔ
َبمت٘ا
ُخاد تسٛك ٝث ( ی٘بتػسبٕیث
93 ذكسد
ٚ ) تسٛك ٝث ٝیمث
یث .دٛث ی٘بتػسبٕیث ٗیث ی٘بٔص ّٝكبف سد َبمت٘ا دساٛٔ ٗیشتـ
7 حجك
بت 12 ( شٟظ 5 / 66 )ذكسد سد .تفشٌ تسٛك 91
َٛع دساٛٔ ذكسد
سد ٚ دٛث تػبػ هی صا شتٕو َبمت٘ا تذٔ
3 / 0 كسد صا ؾیث دساٛٔ ذ
6 .ذیـو َٛع تػبػ 6
/ 85
َبمت٘ا صا ذكسد
ثی
ٖاسبٕ
دسبى٘اشث بث بی
ٚی شچّ
ٚ 92
َبمت٘ا صا ذكسد د بٞ
س بٞصٚس ی یدبػ .دٛث سد 5 / 99
دساٛٔ ذكسد
، پی
ٜذٙٙودبٟٙـ
َبمت٘ا ذِبؼٔ هؿضپ دساٛٔ شیبػ سد ٚ
( ٗیشتـیث .ذ٘دٛث سبٕیث ٜداٛ٘بخ یبضػا 39
/ 76 ٗیشتٕو ٚ )ذكسد
( 23 / 0 ٝث طٛثشٔ َبمت٘ا داذؼت )ذكسد 1
ٚ 6 .دٛث َبمت٘ا سبث
536 ( سبٕیث 2 / 91 ٖٛٔصآ ٝزیت٘ .ذ٘ذؿ ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح سبچد )ذكسد
یبو بـ٘ ٚد ٚ تیؼٙر ٗیث ٝو داد ٖ
ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح صٚشث طبجتسا
یٙؼٔ
دٛرٚ ساد دساد
( 035 / 0 P-value=
) صٚشث ٖاضیٔ .
ٝحدبح
ٝتػاٛخب٘
سد ( ٖادشٔ
3 / 59 صا شتلابث )ذكسد ( ٖب٘ص
7 / 40 .دٛث )ذكسد
یبٞشیغتٔ شیبػ ٗیث ٚ یتخبٙؿ تیؼٕر
ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح صٚشث
یٙؼٔ طبجتسا ذـ٘ ٜذید یسبٔآ ساد
( َٚذر 1 ).
سد 5 / 65 صا ذكسد
بث ظجتشٔ ٝحدبح هی ُلاذح ،ٖاسبٕیث غت
یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی ث ی سبٕ
.داد خس ٝث طٛثشٔ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح
ٓتؼیػ :یبٞ
تّل ٚ ،قٚشػ
،غفٙت ةبلػا ، ؿساٌٛ
،ی شوٚذ٘ا ی
ٗ یىیطِٛٛیضیف تاشییغت شیبػ ٚ
بث شثاشث تیتشت ٝث ٖذث 6
/ 30 ، 6 / 49 ، 20 ، 2 / 3 ، 37 / 0 ٚ 8 / 30
ذكسد دٛث .ذ٘
بؿ ی غ شت ی
ٗ ثداٛح
ٝتػاٛخب٘
ٓتؼیػ سد
ٚ تّل
،قٚشػ
ٝث تیتشت ؾیاضفا ُٔبؿ
ٖبثشض تّل
≥ ( 20 ) بث 9 / 15 ذكسد
ٚ
ؾیاضفا
ٖٛخسبـف هیِٛتؼیػ
( شتـیث صا 160 یّیٔ
شتٔ
ٜٛیر ) بث
9 / 9 ذكسد ذ٘دٛث . ای تؼ یٛیس یجّل سد يشٔ ٝث شزٙٔ
2 سبٕیث
( 4 / 0 داد خس )ذكسد (
َٚذر 2 ).
بؿ ی غ شت ی
ٗ ثداٛح
ٝتػاٛخب٘
سد
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
ٓتؼیػ یؼفٙت
ٝث تیتشت
ُٔبؿ ؾٞبو 5 یذكسد سد
SPO2
یاشث شتـیث صا هی
ٝمیلد بث 5 / 32 ذكسد ٚ تفا
SPO2
ٝث شتٕو صا
90 ذكسد بث 1 / 23 ذكسد ٚ ؾیاضفا داذؼت غفٙت شتـیث بی یٚبؼٔ
10 بث 9 / 11 ذكسد ذ٘دٛث ( َٚذر 3 ).
ٓٞ
،ٗیٙچ بؿ ی غ شت ی
ٗ ثداٛح
ٝتػاٛخب٘
ٓتؼیػ سد لػا یبٞ
،ةب ؽساٌٛ
ٚ ، شوٚذ٘آ ی
،ٗ
تشت ٝث ی ت
ث ُٔبؿ ی ساشل ی بث 1 / 15 ذكسد
، بث ؽاشفتػا 1
/ 15 ذكسد ٚ
یٕؼیٌّٛپیبٞ
بث 2 / 0 ذكسد
َٚذر( ذ٘دٛث 4
).
شیبػ ح ثداٛ
ٝتػاٛخب٘
فی ض ی طِٛٛ
ی ى ی ٝلشفتٔ
ُٔبؿ دسد ؾیاضفا بث
4 / 11 ،ذكسد ث ی ساشل ی
ٝث صبی٘(
ف سبٟٔ
یىیضی )سبٕیث بث 2 / 16 ،ذكسد یضیش٘ٛخ
ُحٔ صا(
بث )یذپٛتسا یحاشر ُٕػ ُحٔ ٚ توٛیظ٘آ ٖذؿ دسبخ 3
/ 1 ذكسد
َٚذر( ذ٘دٛث 5
).
جحت ای
ٗ
ٝؼِبغٔ
ؼت فذٞ بث یی
ٗ
ٖاضیٔ
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ظجتشٔ
بث غت یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی ع سد ی ؾخث صا َبمت٘ا بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ
ثی
ٖبتػسبٕ
پ ی
٘بٕ
ی .ذؿ ْبز٘ا ْشٟر داد ٖبـ٘ شضبح ؾٞٚظپ ذیبت٘
ؼ٘ ٝو صٚشث ٖاضیٔ ٚ ٖب٘ص صا شتلابث دشٔ ٖاسبٕیث تج
ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح
سد
ٖادشٔ
صا شتلابث
ٖب٘ص بث تجؼ٘ ٗیا .ذؿ ٜذٞبـٔ
تجؼ٘
بٞ
یی ٝو
( لٍذج 3 :) غته ات ِتساَخاً ِحداح زٍرت طاثترا ی
اّر ی یتخاٌض تیعوج P-value
ىَهزآ ماً ٜسبٔآ ٝتػاٛخب٘ٝحدبح صٚشث
تٔ
شیغ
ذكسد ی٘اٚاشف
035 /
0 4/43 40/7 218 ٖص
تیؼٙر 3
/
59 318 دشٔ
058 /
0 12/16
3 /
6 34 20صاشتٕو
ٗػ (
َبػ ) 0
/
11 59 30-20
2 /
11 60 40-31
6 /
11 62 50-41
8 /
16 90 60-51
9 /
17 96 70-61
2 /
25 135 70یلابث
( لٍذج 2 :) یًاٍارف یثسً ٍ كلغه ح زٍرت
ثداَ
ِتساَخاً
نتسیس رد ةلل
ٍ قٍرع
ذكسد داذؼت ٝتػاٛخب٘ٝحدبح
9 /
15 85 یّث
ؾیاضفا
ٖبثشض تّل یٚبؼٔ شتـیث 1 20
/
84 451 شیخ
3 /
4 23 یّث
ؾٞبو
ٖبثشض تّل یٚبؼٔ شتـیث 7 20
/
95 513 شیخ
9 /
9 53 یّث
ؾیاضفا
ٖٛخسبـف هیِٛتؼیػ
*
1 /
90 483 شیخ
5 /
4 24 یّث
ؾٞبو
ٖٛخسبـف ػ ی
ِٛتؼ ی
**ه 5
/
95 512 شیخ
9 /
3 21 یّث
ؾٞبو
ٖٛخسبـف
***
1 /
96 515 شیخ
4 /
2 13 یّث
یٕتیس غید 6
/
97 523 شیخ
4 /
0 2 یّث
تؼیا 6 یجّل
/
99 534 شیخ
6 /
0 3 یّث
یٕىؼیا بی سبف٘ا عٛتو 4 یجّل
/
99 533 شیخ
* شتـیث صا 160 یّیٔ
شتٔ
ٜٛیر
**
شتٕو صا 90 یّیٔ
شتٔ
ٜٛیر
***
ؾٞبو ؾیث صا 20 یّیٔ
شتٔ
ٜٛیر سد سبـف هیِٛتؼیػ بی هیِٛتػبید
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
بٞ تجلاشٔ ؾخث سد ًلإٛؼٔ
ی ٚ
ٜظی بمٔ ُثبل دساد دٛرٚ بٔ
ٝؼی
تػا [ 23 ].
صٚشث ٖاضیٔ فّتخٔ تبؼِبغٔ سد
ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح سد
ٜذٞبـٔ ٖب٘ص صا شتلابث ٖادشٔ
تػا ٜذؿ [ 25 - 23،7 ].
ٝؼِبغٔ ذیبت٘
طبجتسا ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح صٚشث ٚ ٗػ ٗیث داد ٖبـ٘ شضبح
ٙؼٔ
ی ساد ی
.ذـ٘ ٜذٞبـٔ
ٖاسبىٕٞ ٚ Jia
[ 24 ] ٗػ ٝو ذ٘داد ٖبـ٘ ضی٘
یٕ٘
اس ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح صٚشث ذ٘اٛت پی
ؾ ث یٙ
ٝؼِبغٔ سد بٔا ذیبٕ٘ ی
Seilbea
ٚ ٖاسبىٕٞ ٚ
Sanson
ٛح صٚشث ٖاضیٔ ،ٖاسبىٕٞ ٚ ثدا
دٛث شتلابث شتـیث ٗػ بث ٖاسبٕیث سد ٝتػاٛخب٘
[ 27،26 ].
تٚبفت اس سد
ٝؼِبغٔ سد ٝو تؼ٘اد ٝؼِبغٔ سد ٖبٌذٙٙو توشؿ یٙػ ٝٙٔاد صا شتٕو صا شضبح 20
یلابث بت َبػ 70
سد بٔا .دٛث شیغتٔ َبػ
یلابث ٖاسبٕیث سٛوزٔ ٝؼِبغٔ
18 .ذ٘دٛث ٜذؿ ٝؼِبغٔ دساٚ َبػ
صٚشث ٖاضیٔ
اٛخب٘ ثداٛح
ٝتػ سد ْبٍٙٞ
ؾخث صا َبمت٘ا بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ 2 / 91 ذكسد دٛث . دبح تیدا ٝؼِبغٔ بتػاس ٗیٕٞ سد
َبػ سد ٖاسبىٕٞ ٚ یشلبث 2012
صا ؾیث ٝو داد ٖبـ٘
90 ذكسد
َبمت٘ا یٕ٘ تسٛك تػبٙٔ تیفیو بث بٞ
ٗیا دشیٌ
ٝؼِبغٔ
ضوشٕت شث
یٚس تیفیو
َبمت٘ا دساد ٚ بٟٙت
ٝؼِبغٔ
سد
ٖاشیا تؼٞ
ٝو آ سبٔ
ثداٛح
ٝتػاٛخب٘
اس
،َبح ٗیا بث تػا ٜدشو ٝئاسا سد
ٓزح
ٕٝ٘ٛ٘
ٓو
ْبز٘ا
ٜذؿ تػا
ٚ فیشؼت ثداٛح ب٘
ٝتػاٛخ بث
ٝؼِبغٔ
شضبح
تٚبفتٔ
تػا [ 18 ] .
Parmentier-Decrucq
( ٖاسبىٕٞ ٚ 2013
،)
اس ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ٖاضیٔ ٝؼ٘اشف سد 8
/ 45 ؽساضٌ ذكسد ذ٘دشو
[ 23 ].
ؼِبغٔ ٗیا ٝو ذٙچ شٞ
ْبز٘ا شٍ٘ ٜذٙیآ تسٛك ٝث ضی٘ ٝ
تٚبفت بٔا تػا ٜذؿ ٝؼِبغٔ ٚ ٝؼِبغٔ ٗیا یاشرا ٜٛح٘ سد ییبٞ
.دساد دٛرٚ شضبح
1 . تػا ٜظیٚ تجلاشٔ ؾخث هی ٝث طٛثشٔ بٟٙت ٝؼِبغٔ ذیبت٘
سد یشتؼث ٖاسبٕیث یٚس شث ٝؼِبغٔ شضبح ٝؼِبغٔ سد ٝو یِبح سد 5
.تفشٌ تسٛك ٜظیٚ تجلاشٔ ؾخث 2 . ٜصبث ٝؼِبغٔ ْبز٘ا ی٘بٔص 11
شضبح ٝؼِبغٔ سد ٚ ٜبٔ
6 ٜبٔ
.تػا 3 . یىی٘بىٔ ٝیٟٛت تحت ٖاسبٕیث بٟٙت ٝؼِبغٔ دسٛٔ ٝؼٔبر
.ذ٘دٛث
ٝؼِبغٔ سد یٙیِبثشیغ ٚ یٙیِبث ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ٖاضیٔ
Veiga
( ٖاسبىٕٞ ٚ 2019
) سد 1559 یٚس شث َبمت٘ا 1348
شثاشث ،سبٕیث
بث 5 / 15 اضٌ ذكسد ذؿ ؽس [ 28 ].
ٝؼِبغٔ سد
Sanson
ٖاسبىٕٞ ٚ
ضی٘
19 ذ٘دٛث ٜدشو ٝثشزت اس ٝحدبح هی ُلاذح ٖاسبٕیث ذكسد [
27 ].
بٟٙت ٚ تػا ٜذؿ ْبز٘ا َبػ هی ی٘بٔص ٜصبث سد ،تبؼِبغٔ ٗیا ؾخث ٖاسبٕیث ی٘بتػسبٕیث ٗیث َبمت٘ا دساٛٔ
دسٛٔ ٜظیٚ تجلاشٔ یبٞ
ٔ ذٙ٘بٕٞ َبمت٘ا ُیِد .تػا ٝتفشٌ ساشل یػسشث شضبح ٝؼِبغ
ذلا .تػا ٜدٛث ی٘بٔسد بی یلیخـت تبٔا
( لٍذج 1 :) یًاٍارف یثسً ٍ كلغه ح زٍرت
ثداَ
ِتساَخاً
رد س ی نتس یسفٌت ت ی راو
ذكسد داذؼت ٝتػاٛخب٘ٝحدبح
9 /
11 64 یّث
شییغت سد داذؼت
*غفٙت 1
/
88 472 شیخ
4 /
3 18 یّث
شییغت سد داذؼت
**غفٙت 6
/
96 518 شیخ
1 /
23 124 یّث
تفا SPO2
***
9 /
76 412 شیخ
5 /
32 174 یّث
ؾٞبو 5 یذكسد سد SPO2
****
5 /
67 362 شیخ
6 /
0 3 یّث
تؼیا یؼفٙت 4
/
99 533 شیخ
9 /
0 5 یّث
داذؼ٘ا
ٜاس ییاٛٞ
1 /
99 531 شیخ
2 /
0 1 یّث
صٛ٘بیػ 8 ٖذؿ
/
99 535 شیخ
4 /
0 2 یّث
ٖٛیػاشیپػآ 6
/
99 534 شیخ
شتـیث*
بی یٚبؼٔ
10
شتٕو**
بی یٚبؼٔ
10
شتٕو***
صا 90 ذكسد
یاشث****
شتـیث صا هی
ٝمیلد
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
ٚJia
ٖاسبىٕٞ
( 2016 ) ثداٛح صٚشث ٖاضیٔ
اس ٝتػاٛخب٘
8 / 79
ٗیا سد شضبح ٝؼِبغٔ بث ٖب٘آ ٝؼِبغٔ تٚبفت .ذ٘دشو ؽساضٌ ذكسد
ٝو دٛث :
1 یضوشٔ ذٙچ بٟ٘آ ٝؼِبغٔ . ٝث طٛثشٔ ٚ
34 ٜصبث سد ٚ ٜدٛث ؾخث
ی٘بٔص 20 .ذؿ ْبز٘ا صٚس
2 . ت تػا ٜدٛث شظ٘ذٔ ی٘بتػسبٕیث ُخاد َبمت٘ا بٟٙ
( 24 ) .
(ٖاسبىٕٞ ٚ Kue
2011 صا ) ٗیث 3383
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ،َبمت٘ا
ٜصبث یع سد اس 6
بث شثاشث ٝٞبٔ
59 بی ٝحدبح 7
/ 1 ؽساضٌ ذكسد
:دٛث دساٛٔ ٗیا سد شضبح ٝؼِبغٔ بث ٖب٘آ ٝؼِبغٔ تٚبفت .ذ٘دشو 1
. ذؿ ْبز٘ا شٍ٘ ٝتؿزٌ تسٛك ٝث ٝؼِبغٔ
َبمت٘ا ٝث دٚذحٔ ٚ
،دٛث ی٘بتػسبٕیث ُخاد 2 . ذو ْلاػا ،ٖٛیػبثٛتؼوا ٝث دٚذحٔ یػسشث دسٛٔ یبٞشیغتٔ
،يشٔ ،CPR
یؼوٛپیٞ ،ساذیبپ یٕتیس غید ؾیث
صا 5 ،ٝمیلد
ؾیث ؾٞبو صا
20 ذكسد ٖٛخسبـف هیِٛتؼیػ
بی هیِٛتػبید
ٚ ٝیبپ ٝث تجؼ٘
ذٙٔصبی٘
ٜدبفتػا ،ّٝخاذٔ
صا
ٜذٙٙودٚذحٔ
بٞ
ی
ف یىیضی بی شییغت دبح سد تیؼضٚ
ذ٘دٛث یسبیؿٛٞ
[ 29 ].
Alabdali
ٚ
ٖاسبىٕٞ
( 2017 ) اس ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ٖاضیٔ
7 / 3 تٚبفت .ذ٘دشو ؽساضٌ ذكسد بث ٝؼِبغٔ ٗیا سد دٛرٛٔ یبٞ
ٝتؿزٌ تسٛك ٝث ٝؼِبغٔ ٝىٙیا صا ذٙتسبجػ شضبح ٝؼِبغٔ
شٍ٘
( لٍذج 4 ):
یًاٍارف یثسً ٍ كلغه ح زٍرت
داَ
ث ِتساَخاً
نتسیس رد ،شراَگ ،باصعا
رکٍذًا ی ي
ذكسد ی٘اٚاشف ٝتػاٛخب٘ٝحدبح
1 /
15 81 یّث
ث ی ساشل ی
ةبلػا 9
/
84 455 شیخ
6 /
8 46 یّث
تفا حغػ یسبیؿٛٞ
بث یػسشث 4 GCS
/
91 490 شیخ
4 /
0 2 یّث
ٕٝزٕر ُخاد سبـف ؾیاضفا (
دبیشت
ًٙیؿٛو
* ) 6
/
99 533 شیخ
1 /
15 81 یّث
ػا ؽاشفت
ؽساٌٛ
9 /
84 455 شیخ
2 /
0 1 یّث
یؿساٌٛ یضیش٘ٛخ 8
/
99 535 شیخ
2 /
0 1 یّث
یٕؼیٌّٛپیبٞ ٗیشوٚذ٘ا 8
/
99 535 شیخ
2 /
0 1 یّث
یٕؼیٌّشپیبٞ
8 /
99 535 شیخ
یدسبىیداشث ،ٓظٙٔب٘ غفٙت ،ٖٛخسبـف ؾیاضفا*
( لٍذج 5 ):
یًاٍارف یثسً ٍ كلغه
ِتساَخاً ثداَح زٍرت ف
یکیشَلَیسی
ِلرفته
ذكسد داذؼت ٝلشفتٔٝتػاٛخب٘ٝحدبح 4
/
11 61 یّث
ؾیاضفا 6 دسد
/
88 475 شیخ
2 /
16 87 یّث
صبی٘
ث
ٝ
ٗتؼث سبٕیث 8
/
83 449 شیخ
3 /
1 7 یّث
یضیش٘ٛخ 7
/
98 529 شیخ
5 /
4 24 یّث
یٔشتٛپیٞ
5 /
95 512 شیخ
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
َبمت٘ا ؛ذؿ ْبز٘ا شث دسٛٔ ی٘بتػسبٕیث ُخاد یبٞ
تفشٌ ساشل یػس
ٗئٚط صا ٝؼِبغٔ ی٘بٔص ٜصبث ٚ 2011
شجٔبػد بت 2014
.دٛث
غیبؿ ٖٛخ ٖظیؼوا عبجؿا ؾٞبو ُٔبؿ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٗیشت
ذ٘دٛث ٖٛخسبـف تفا ٚ ی٘بیشؿ [
30 ].
ٜذؿ ْبز٘ا ٝؼِبغٔ هی سد
َبمت٘ا سد ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٖاضیٔ ،یثٛٙر یبمیشفآ ٖبثسٚد سد
ٕػ قبتا صا ذِٕٙبػ ٖاسبٕیث ؾخث ٝث ُ
ٜظیٚ تجلاشٔ یبٞ
6 / 23
ذؿ ؽساضٌ ذكسد [
26 ].
تٚبفت رٛٔ یبٞ
ٚ ٖب٘آ ٝؼِبغٔ سد دٛ
شضبح ٝؼِبغٔ
ًلاٚا ٝو تػا تسٛك ٗیذث تسٛك ٝث ٝؼِبغٔ
آ
ٜذٙی
ٜذٞبـٔ ٚ شٍ٘
ا یلابث ٖاسبٕیث یٚسشث ٚ ی 18
ٝ٘بیٔ بث َبػ
ٗػ 38
َبمت٘ا ًبی٘بح ،ذؿ ْبز٘ا َبػ ث ُخاد یبٞ
دسٛٔ ی٘بتػسبٕی
یػسشث .تفشٌ ساشل غیبؿ
ٔبؿ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٗیشت تفا ُ
ذٙ٘بٔ یٙف ُٔاٛػ ٚ ٖٛخسبـف ثاشخ
ی
٘بٔ
سٛتی ، سٛتلایت٘ٚ
ٚ یثاشخ
سضت پٕپ .ذ٘دٛث كی صٚشث ٖاضیٔ فّتخٔ تبؼِبغٔ سد اشچ ٝىٙیا بٔا
ٝو تػا ٗیا ذ٘ساد ٓٞ بث یدبیص فلاتخا ٚ ٜدٛث تٚبفتٔ ثداٛح خٔ تبؼِبغٔ سد ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح فیشؼت سد .تػا تٚبفتٔ فّت
،طبجتسا ٗیٕٞ
Fanara
( 2010 یبٞسبٔآ سد فلاتخا تّػ ،)
شور ٝتػاٛخب٘ ثداٛح فیشؼت سد تٚبفت صا یؿب٘ اس صٚشث ٖاضیٔ
یٔ
ذٙو [ 3 ].
یخشث سد ٚ َبمت٘ا ٗیح ثداٛح ،تبؼِبغٔ یخشث سد
حغػ .تػا ٝتفشٌ ساشل شظ٘ذٔ َبمت٘ا صا ذؼث ثداٛح شٍید تٔ ٓٞ بث َبمت٘ا ٓیت ؽصٛٔآ سد ٟٓٔ ُیلاد صا یىی ٚ تػا تٚبف
ؽصٛٔآ ٗتؿاذ٘ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٖدٛث لابث ٓیت ظػٛت ْصلا یبٞ
ٖاسبىٕٞ ٚ داظ٘ ٓیشث ،ٖاشیا سد ٝو یسٛع ٝث تػا َبمت٘ا ( 2013 ؽصٛٔآ َبمت٘ا ٓیت یبضػا شتـیث ٝو ذ٘داد ٖبـ٘ ) یبٞ
ّٕٝر صا ْصلا حا ٜسٚد
یب ی داصٛ٘
ی اس
ٜذ٘اسزٍ٘
ذ٘ا [ 31 ].
Tolentino ٚ
( ٖاسبىٕٞ
2018 حغػ ) ؾ٘اد ؽصٛٔآ ٚ
بضػا ی ت ی
ٓ ؾٞبو شث اس َبمت٘ا س
ی هؼ
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح
ٗیح
یٔ شحؤٔ َبمت٘ا ذٙ٘اد
[ 32 ].
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٝو داد ٖبـ٘ شضبح ؾٞٚظپ ذیبت٘
فی ض ی طِٛٛ
ی ى سد سبٕیث ٝث طٛثشٔ ی 5
/ 65 صا ذكسد
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح
تبؼِبغٔ بث ٝزیت٘ ٗیا .تػا ٜداد خس ٚ Jia
ىٕٞ
( ٖاسب 2016 )
[ 24 ] ، Almeida ٚ
( ٖاسبىٕٞ
2012 ) [ 33 ] تػا ٝؼیبمٔ ُثبل
صا ؾیث سد اس یىیطِٛٛیضیف ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٝو 70
صا ذكسد
ٝؼِبغٔ سد .ذ٘دشو ٜذٞبـٔ ٝتفبی َبمت٘ا ٖاسبٕیث Gimenez
ٚ
( ٖاسبىٕٞ
2017
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صٚشث ،) ف
ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی ٖاسبٕیث سد
بث شثاشث َبؼٌسضث 1
/ 44 سد ٝو دٛث ذك بپ
یی
ٗ شت شضبح ؾٞٚظپ صا
تػا [ 34 ].
یٔ صٚشث ٖاضیٔ سد تٚبفت تّػ یٙػ طشؿ ٖدٛج٘ ذ٘اٛت
ؿبث شضبح ٝؼِبغٔ ٝث دٚسٚ یاشث
،شٍید ٝؼِبغٔ هی یع سد .ذ صا
451 ث سبٕی ا سد
ٗی ، ٝؼِبغٔ
84 ( شف٘
19 هی ) ذكسد ج٘بر ٝضسبػ
ی
ٝث شزٙٔ یج٘بر مساٛػ شتـیث .ذ٘دشو ٝثشزت اس
ٝ٘بـ٘ صٚشث بٞ
( 77 ذؿ )ذكسد ٝو
36 ذ٘دٛث یشیٍـیپ ُثبل ذكسد [
35 ].
ٝؼِبغٔ سد
Seilbea
،ٖاسبىٕٞ ٚ غت
تاشیی ف یىیطِٛٛیضی سد
80.9 ذكسد صا
َبمت٘ا ٗیح سد ٖاسبٕیث
ٝو ذؿ ٜذٞبـٔ
سد 9 / 64
ذكسد صا بٟ٘آ ُلاذح هی ف شتٔاسبپ یىیطِٛٛیضی دبح
دٛث تػا ٜ [ 26 ].
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ف
ی ض ی طِٛٛ
ی ى لٚشػ یجّل ی سد ی
6 / 30 صا ذكسد
داد خس ٝتػاٛخب٘ ثداٛح غیبؿ .
،بٟ٘آ ٗیشت تّل ٖبثشض ؾیاضفا
20≥ بث 9 / 15 ٝؼِبغٔ بث ٝزیت٘ ٗیا .دٛث ذكسد ٚ Jia
ٖاسبىٕٞ
( 2016 ) سد ٝو 7 / 15 اس تّل ٖبثشض تاشییغت ٖاسبٕیث صا ذكسد
تػا ٝؼیبمٔ ُثبل ذ٘دشو ؽساضٌ
[ 24 ].
فلاخشث ،ٝؼِبغٔ ٗیا ذیبت٘
(ٖاسبىٕٞ ٚ Kue
2011 تاشییغت )
ٖٛخسبـف غیبؿ صا اس
ٗیشت
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح یلٚشػ یجّل
ذ٘دشو شور [ 29 ].
ٓٞ
یِاذثلاا ٝؼِبغٔ سد ٗیٙچ
ٖاسبىٕٞ ٚ (
2017 ) ٖبتؼثشػ سد
سد ٖٛخسبـف ،یدٛؼػ 1
/ 3 ٜذٞبـٔ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صا ذكسد
ذؿ [ 30 ] ٗیا
ِبح سد ی تػا شضبح ؾٞٚظپ سد ٝو ؾیاضفا
شتـیث( هیِٛتؼیػ ٖٛخسبـف صا
160 ٔ یّ
ی شتٔ
)ٜٛیر بث 9 / 9 ذكسد
غیبؿ تّل ٖبثشض ؾیاضفا صا ذؼث .دٛث سبٕیث بث ظجتشٔ تاشییغت ٗیشت
ٝؼِبغٔ سد
Seilbea
سد ٖٛخسبـف تفا ،ٖاسبىٕٞ ٚ 55
صا ذكسد
غت تاشیی ف تؿاد دٛرٚ ٖاسبٕیث یىیطِٛٛیضی [
26 ].
ٓٞ
شضبح ٝؼِبغٔ سد ٗیٙچ ای
تؼ یٛیس یجّل سد
2 شف٘
سبٕیث
( 4 / 0 د يشٔ ٝث شزٙٔ ٝو داد خس ی٘بتػسبٕیث ُخاد َبمت٘ا سد )ذكس
ٝؼِبغٔ سد ٝو تػا یِبح سد ٗیا ذؿ
Patel
ٚ ( ٖاسبىٕٞ
2018 )
یع سد 24 ی٘بتػسبٕیث ٗیث َبمت٘ا صا ذؼث تػبػ 3
يشٔ ذكسد
دبتفا قبفتا [
36 ].
تؼیا جّل ی - س ی
ٛ ی ی ى ی ذر صا ی شت ی
ٗ ثداٛح
ٝتػاٛخب٘
تػا یٔ ٝو ذ٘اٛت َٛع سد بمت٘ا ُخاد َ ثی
٘بتػسبٕ
ی خس
ذٞد [ 37 ].
ظػٛت ٝو ٝؼِبغٔ هی سد Nakayama
ٚ
(ٖاسبىٕٞ
2012 یتبیح ٓیلاػ ذؿ ْبز٘ا ) 35
سبٕیث یع سد ICU
9 .ذؿ یػسشث َبمت٘ا یع سد ی٘بٔص غغمٔ
77 تحت ٖاسبٕیث ذكسد
سد .ذ٘دٛث یىی٘بىٔ ٝیٟٛت 54
ٖٛخسبـف ؾٞبو ٖاسبٕیث ذكسد
.ذؿ دبزیا یا شث ٜٚلاػ ( ذیذؿ ٖٛخسبـف تفا سبٕیث هی سد ٗ
ٖٛخ سبـف
صا شتٕو هیِٛتؼیػ 90
دبتفا قبفتا )ٜٛیرشتٔ یّیٔ
[ 38 ].
هی سد
ظػٛت ٝو شٍید ٝؼِبغٔ
Mazza (ٖاسبىٕٞ ٚ 2008
شث ) یٚس 37
یىی٘بىٔ ٝیٟٛت تحت سبٕیث سد تّل تیس حضاٚ ؾیاضفا ذؿ ْبز٘ا
ذؿ ٜذید َبمت٘ا یع [
39 ].
ظػٛت شٍید ٝؼِبغٔ هی سد Taylor
ٚ
(ٖاسبىٕٞ
1970 سد ٝو ذؿ ٜداد ٖبـ٘ ) 84
ث ذكسد یاساد ٖاسبٕی
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
َبمت٘ا یع سد ش٘ٚشو ٖبیشؿ یسبٕیث ذؿ دبزیا یٕتیس غید
[ 40 ].
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ،شضبح ؾٞٚظپ ذیبت٘ عبػا شث سد یؼفٙت
6 / 49
داد خس ذكسد .
غیبؿ ،بٟ٘آ ٗیشت ؾٞبو
5 سد یذكسد SPO2
صا شتـیث یاشث
ٝمیلد هی بث
5 / 32 سد .دٛث ذك سد ٖاسبىٕٞ ٚJia
1 / 23 صا ذكسد
ؾٞبو ٖاسبٕیث SPO2
دٚذح ٝو ذ٘دشو ؽساضٌ اس یدبػشیغ
.تػا شضبح ٝؼِبغٔ سد ٜذؿ ؽساضٌ ساذمٔ فل٘
یٔ اس تّػ ٖاٛت
غیبؿ شت ٖدٛث غت یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی ؼفٙت ی سد
ٖبٔص َبمت٘ا
ٖاسبٕیث
ٝتجِا .تؼ٘اد ،شضبح ؾٞٚظپ سد
یث صا یٕی٘ ٖدشى٘ ٜدبفتػا صا ٖاسبٕ
ٚ ٖظیؼوا َٛؼپو ؼوا
ی
ٖظ پاشت ی سد بٟٙت 2 / 7 ث صا ذكسد ی
ٖاسبٕ
ٚ
ؼوا ٚ ٝیٟٛت تاضیٟزت سد َلاتخا ی
ٖظ
٘بػس ی
ْسلاآ(
سٛتلایت٘ٚ ،بٞ
)ٖظیؼوا ٝیٟت ،سبیػ سد
9 / 6 ذكسد دساٛٔ
، یٔ
ؾیاضفا سد ذ٘اٛت
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ف
ی ض ی طِٛٛ
ی ى .ذؿبث شحؤٔ یؼفٙت ی
ت سد أ
ٝؼِبغٔ سد تّغٔ ٗیا ذیی Seilbea
،ٖاسبىٕٞ ٚ ثاشخ
ی
٘بٔ
سٛتی ، سٛتلایت٘ٚ
ٚ یثاشخ سضت پٕپ ثداٛح ٗیشتؼیبؿ صا یىی كی
ذؿ ؽساضٌ ٖاسبٕیث َبمت٘ا سد ٝتػاٛخب٘
[ 26 ].
،ٖاسبىٕٞ ٚ یدبیك
ؽٛٔبخ
ٖدٛث
ْسلاآ یبٞ
تٛك ی
ٜبٍتػد بٞ
ًٙیسٛتی٘بٔ ی سد اس
ای دبز ذر تاشغخ ی
اشث ی ث ی
ٖاسبٕ
شحؤٔ
ٝتؼ٘اد ذ٘ا [ 41 ].
ٔ هی سد ٝؼِبغ
ٍتؼجٕٞ
ی
ٝتؿزٌ
كٛت ٚ شٍ٘
یف ،ی
Swickard (ٖاسبىٕٞ ٚ
2018 ) سد هی ث ی
ٖبتػسبٕ
سد
ٕٝی٘
ثشغ ی
ای تلاب
ٜذحتٔ
ٝو ذ٘داد ٖبـ٘
صا 9 عٛ٘
ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح ؽساضٌ
ٞ ،ٜذؿ ی ؼوٛپ ی ذر ی ذ ی ب ث ٜذٙٙودٛػ ی
شتـ ی
ٗ
٘اٚاشف ی اد اس دس [ 42 ].
ٝؼِبغٔ سد Parmentier‑Decruq
( ٖاسبىٕٞ ٚ 2013
یٚس شث )
262 ،ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ُو ٗیث صا یىی٘بىٔ ٝیٟٛت تحت سبٕیث 4
/ 0
ٚ یفدبلت ٖٛیػبثٛتؼوا ذكسد 8
/ 8 ٖٛخ عبجؿا ؾٞبو ذكسد
داد یٚس ی٘بیشؿ [
23 ].
ظػٛت ٝؼِبغٔ هی سد Papson
(ٖاسبىٕٞ ٚ 2007
،) 640
ٝتػاٛخب٘ ٝحدبح (
15 / 2 َبمت٘ا ٗیح سد )سبٕیث شٞ یاصا ٝث ٝحدبح
ی٘بتػسبٕیث ٗیث 297
یث .داد یٚس َبحذث سبٕ
سد 4 ٝث صبی٘ ٝحدبح
ٜاس یساشلشث .ذؿ اذیپ ییاٛٞ
3 / 2 اس ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ذكسد
یٔ ُیىـت ی٘ظیؼوا عبجؿا ؾٞبو تاضیٟزت بث ظجتشٔ ثداٛح .داد
دٚذح )سٛتلایت٘ٚ یثاشخ ٚ سٛتلایت٘ٚ ساذٔ سد تـ٘ ،ِِٝٛ ٖذؿ اذر(
3 / 11 دٛث ذكسد [
43 ].
ٝؼِبغٔ سد Schwebel
ٖاسبىٕٞ ٚ
( 2013 ) ٗیث سد 1659 ًبجیشمت یىی٘بىٔ ٝیٟٛت تحت سبٕیث هی
دبتفا قبفتا یفدبلت ٖٛیػبثٛتؼوا ذكسد [
44 ].
غیبؿ ٝو داد ٖبـ٘ شضبح ؾٞٚظپ ذیبت٘
ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ٗیشت
جلػ
،ی ث ی ساشل بث ی 1 / 15 .تػا ذكسد دسد ؾیاضفا
بث 4 / 11 ذكسد بٔص سد سبٕیث بث ظجتشٔ ٝتػاٛخب٘ ثداٛح شیبػ صا ضی٘
.دٛث َبمت٘ا ٖ
،ٖاسبىٕٞ ٚJia ةاشغضا
یب ث ی ساشل ی اس ث سد ی ؾ صا 25 ذكسد ٚ
تحاسب٘ ،دسد ی
ٟٛت شثاشث سد تٔٚبمٔ ٚ ی
ٝ سد
ِِٝٛ ْبٍٙٞ
سازٌ
ی اس سد
دٚذح 19 ذكسد صا
َبمت٘ا بٞ
ذ٘دشو شور [
23 ].
Parmentier-
Decrucq (ٖاسبىٕٞ ٚ
2013 ) صا ُجل سبٕیث یـخث ْاسآ اس َبمت٘ا
ث یّیِد یاش
ّر شور ٖاسبٕیث سد ٝتػاٛخب٘ ثداٛح صا یشیٌٛ
ٜدشو ذ٘ا [ 23 ].
سد یٕؼیٌّٛپیبٞ ،شضبح ٝؼِبغٔ سد 2
/ 0 ذكسد
ٖاسبٕیث قبفتا دبتفا .
ظػٛت ٝؼِبغٔ هی سد Schwebel
(ٖاسبىٕٞ ٚ 2013
)
یٚس شث ٝتػاٛخب٘ ثداٛح 3000
ٝو داد ٖبـ٘ ی٘بتػسبٕیث َبمت٘ا
ٜٚشٌ بث ٝؼیبمٔ سد یٕؼیٌّٛپیٞ
َشتٙو 3 / 2 شث قبمتا شتـیث شثا
یٔ
ذتفا [ 44 ].
تً
ی
ِج یگ یر ف یذر ٚ دذؼتٔ قلاٛ٘ دٛرٚ
یىیطِٛٛیضی ث
ٖاسبٕی ٘ ذٙٔصبی
تجلاشٔ
بٞ
ی ٚ
،ٜظی ذٔ دذؼتٔ تلاىـٔ صا ٖبـ٘
یتیشی
٘بٔصبػ ٚ ی
ٚ دساد ا بث یٕٙی ث
ٖاسبٕی مسبؼت سد شغخ مشؼٔ سد تػا
. ٝرٛت بث
صٚشث ٝث یلابث ث َبمت٘ا سد ٝتػاٛخب٘ ثداٛح ی
ٖاسبٕ
ا ؾخث ص بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ سد
،شضبح ٝؼِبغٔ
پ ی دبٟٙـ ٔ ی دٛؿ ٝو غفس بث
ذٔ دذؼتٔ تلاىـٔ
ی ش یت ی
٘بٔصبػ ٚ ،ی
ُىتٚشپ ٚ بٞ
ُٕؼِاسٛتػد بٞ
ی ث َبمت٘ا ٝث طٛثشٔ
ی سبٕ
ّو سد ی
ٝ
٘بٔسد ضواشٔ
ی
حاشع ی ساضٌشث بث ٚ دٛؿ اشرا ٚ ی
ٜسٚد بٞ
ی ٚ تٔذخ ٕٗض
صبػبٙؿآ ی
، بضػا ؽصٛٔآ حغػ ی
ىّٕػ ٚ ؾ٘اد حغػ دش
تی
ٓ
ث َبمت٘ا ی
ٖاسبٕ
بمتسا اس ء فشع صا .داد ی
د ی شٍ
سٛو سد ی
ِْٛٛى
ٝتؿس بٞ
ی ىؿضپ ّْٛػ ی
ُىتٚشپ اسٛتػد ٚ بٞ
ُٕؼِ
بٞ
ی ٝث طٛثشٔ
ث َبمت٘ا ی سبٕ
ٛزـ٘اد ٝث ی
ٖب
ٝث
ٛزـ٘اد فٛلخ ی
ٖب سبتػشپ ی
ؽصٛٔآ .دٛؿ ٜداد
،تیتشت ٗیٕٞ ٝث اشث
ی صٚشث شغخ ؾٞبو
،ٝتػاٛخب٘ ثداٛح بث
غفس یبٞبغخ بؼ٘ا
٘ ی
ٟزت ٚ ی تاض ی ح سد ی
ٗ
ث َبمت٘ا ی
ٖاسبٕ
،
٘بٔ
ی سٛت غت ٖدشو یی تاش ف ی ض ی طِٛٛ
ی ى ی
٘آ
ٝث بٟ
ثٛخ ی
ٞذ٘بٔبػ ی َبمت٘ا ٚ بٟ٘آ د ؽصٛٔآ ُٙػشپ بث ی
ٜذ .دٛؿ ْبز٘ا
ا ٝث ٝرٛت بث ی
ٝىٙ
ث َبمت٘ا َبٕتحا ی
ٖاسبٕ
تػبػ شٞ سد ی
صا
ٝ٘بجؿ
ٕئاد سٛضح ٚ تؿاد دٛرٚ صٚس ی
ٖبىٔا ٝكشػ سد كمحٔ
زپ ی ش
ث ،دٛج٘
اش ی ا غفس ی
ٗ دٚذحٔ
ی ت ؾٞٚظپ ت صا ی
ٓ محت ی ك ُٔبؿ
ؾخث سد ُغبؿ ٖاسبتػشپ بٞ
ی
ٚ تجلاشٔ
ی
ٜظ
ٍٕٞ ٝو ی
ؽصٛٔآ بٞ
ی
ٍٍ٘ٛچ دسٛٔ سد ْصلا ی
اشرا ی محت ی ك
ٕىت ٚ ی
ُ
ؾػشپ ٘
ٝٔب د اس ی
ٜذ
،ذ٘ا ذؿ ٜدبفتػا ؾٞٚظپ ذیبت٘ ٝث ٝرٛت بث .
دبٟٙـیپ
ٔ ی دٛؿ ٜاشٕٞ ُٙػشپ تیبضس ٖاضیٔ ٖاسبٕیث َبمت٘ا سد ،
[ Downloaded from jccnursing.com on 2023-08-12 ]
