1
نییعت تارییغت نبرک و سر یناکم
یلآ کاخ زا هدافتسا اب گنیجیرک
و ییایفارغج تاعالطا هناماس
) GIS) لیبدرا تشد رد
هدازیلعاقآ همطاف نیرمث
یسابع ادیآ ،1 2ولک
، یروع یلعمسا رذابا
3
1 - یلیبدرا ققحم هاگشناد ،کاخ یسدنهم و مولع دشرا یسانشراک یوجشناد
2 - د یملع تئیه وضع یلیبدرا ققحم هاگشنا
3 - یلیبدرا ققحم هاگشناد یملع تئیه وضع
هصالخ همانرب و تیریدم هرهب روظنم هب کاخ یزیر
هدوب مزال یرما نآ زا بسانم یرادرب و
رد یناکم شنکارپ هطبار نیا
و یگژی تسا رادروخرب یدایز تیمها زا کاخ یاه یربراک و تیریدم نیاربانب .
و یلآ نبرک رادقم رد یدیلک شقن فلتخم یاه
هنادکاخ یرادیاپ شیاسرف هجرد ابقاعتم و اه
.دراد کاخ یریذپ نبرک یناکم تارییغت یسررب فده اب قیقحت نیا
یلآ و سر دصرد
شور طسوت کاخ نورد فلتخم یاه
س و یبای بسانم باختنا سپ دادعت .تفرگ ماجنا لیبدرا تشد رد شور نیرت
77 هب هنومن
قمع زا بکرم تروص ات رفص
33 یتناس یگژیو هاگشیامزآ رد و دش تشادرب یرتم نبرک لماش کاخ یاه
کاخ سر دصرد و یلآ
هزادنا هداد سپس .دندش یریگ نیمز زیلانآ و دیدرگ لامرن اه
تسباو نداد ناشن یارب یرامآ یگژیو نیا یناکم یگ
.تفرگ تروص اه
دعب هلحرم رد هنهپ هشقن
یدنب یلآ نبرک و سر طیحم رد کاخ
ArcMap دیدرگ هیهت
. نورد هشقن یلآ نبرک و سر هدش یبای
نبرک نازیم سر دصرد شیازفا اب هک داد ناشن یم شیازفا مه کاخ یلآ
هک دبای 23 / 77 نبرک هقطنم زا دصرد یالاب یلآ
1 دصرد
دراد رییغت ود ره یارب ییامن لدم و ( لدم یگتسبمه بیرض ساسا رب امن
R2
هزادنا یاطخ و ) دش باختنا یریگ
نینچمه. جیاتن
نیمز یسررب هزادنا یاهرتماراپ یارب یرامآ
یریگ ،هعلاطم دروم هقطنم رد هک داد ناشن هدش نبرک و سر
یلآ یناکم راتخاس یاراد
( هعطق رثا تبسن هناتسآ هب یا
) سوتم ط ی دوب .دن
تاملک یدیلک نورد ،یناکم شنکارپ : نیمز زیلانآ ،یبای
یرامآ نبرک ، یلآ
1 . همدقم رییغت موهفم کاخ یناکم یریذپ
یگژیو یخرب ریداقم هک تسا نیا اه هک یطاقن اب هسیاقم رد رواجم طاقن رد کاخ یاه
نآ هلصاف شیب تهابش ،تسا رتشیب اه دنراد یرت
[ 8 ].
ییغت یسررب یارب ر
پ شور زا کاخ یریذ نیمز دننام یرامآ یاه
هدافتسا رامآ
یم
،دوش ریغتم ناکم هب هتسباو ءزج لیلحت هب رداق هک یناکم یاه
دنتسه [ 3 ] شور . یرامآ نیمز یاه نتفرگ رظن رد لیلد هب
هداد یناکم راتخاس و یگتسبمه یگژیو کرتشم تایصوصخ زا یکی اریز ،دنتسه مهم اه
کاخ هلمج زا یطیحم یاه یگتسویپ ،
2
نآ یناکم تسا اه
[ 8 ].
هدام رادقم کاخ یکیژولویب و ییایمیش ،یکیزیف راتفر نییعت رد یدیلک شقن یلآ
زا یهاگآ و هتشاد اه
تسا یرورض کاخ زا رادیاپ و هنیهب هدافتسا یارب نآ عیزوت و تیعضو [
7 ].
هشقن هیهت اذل شنکارپ ی
یلآ هدام یم
دناوت دید
ریدم ماجنا یارب یرتهب رد تی
ره دلاونورگ .دهدب ناربراک هب هقطنم 5[
دودح هک تسا هدرک شرازگ] 1
/ 31 دصرد تاعلاطم زا
هشقن یرادرب نبرک هشقن هیهت یارب کاخ .تسا هتفرگ تروص ،کاخ یلآ
ناراکمه و یشبح [
2 ] کاخ یلآ هدام یناکم تارییغت
لگنج نیمز کینکت اب ار ناگرگ هتالک تصش هتخیمآ ناتسشار یاه امآ
یاراد یلآ هدام هک داد ناشن جیاتن و دندومن هعلاطم ر
یم طسوتم یناکم راتخاس .دشاب
وژ و فرودنیو [
13 ] .تسا فیصوت لباق ییامن لدم اب سر یناکم عیزوت هک دنداد ناشن نیا
نبرک یناکم راتخاس یسررب هب قیقحت دروم هقطنم رد کاخ سر دصرد اب طابترا رد یلآ
یم رظن .دزادرپ
2 . داوم شور و اه
دروم هدودحم قیقحت نیا رد هعلاطم
لیبدرا تشد تعسو اب
دودح 833 عبرم رتمولیک لوط(
03 ضرع و رتمولیک 23
)رتمولیک و ییایفارغج تیعقوم رد 37
و هجرد 17 / 50 ات هقیقد 38 و هجرد 88 / 13 و یلامش ضرع هقیقد 08
هجرد 40 / 5 هقیقد
ات 08 و هجرد 78 / 32 گ عقاو یقرش لوط هقیقد .تسا هدیدر
راومه رایسب تشد نیا هدوب
دودح رد یمیالم رعقم بیش یاراد و
5 / 3 دصرد و تشد طسوتم عافترا 1353
ایرد حطس زا رتم ا
.تس نیگنایم هنالاس یگدنراب 8
/ 352 رتمیلیم .تسا هک ییاج نآ زا
هنومن شور هکبش یرادرب
لومعم ،مظنم یا نیمز تاعلاطم رد هویش نیرت
یم یرامآ دشاب
. هکبش داعبا اب مظنم یا
×3533 3533
هدودحم یور رب رتم ی
ییایفارغج تاصتخم ،بیترت نیدب و دیدرگ لامعا یتاعلاطم 77
هطقن سپس .دمآ تسد هب یتادهاشم ی
هاگتسد زا هدافتسا اب GPS1
هنومن کی هطقن ره زا و دیدرگ نییعت ارحص رد طاقن زا کی ره تیعقوم ، قمع زا بکرم کاخ ی
33 - 3 اس یتن اوه زا سپ و دش هیهت رتم کلا زا ندرک کشخ
2 یلیم .دندش هداد روبع یرتم شور هب سر تارذ دصرد
نبرک و یرتموردیه کلب یلکلاو شور هب کاخ یلآ
و هبساحم دش یریگ هزادنا
دن [ 1 ].
لامرن ،یرامآ نیمز یاهزیلانآ ماجنا یارب
هداد عیزوت ندوب اه
هدوب یرورض حت یارب روظنم نیمه هب
مرن زا یرامآ لیل رازفا
SPSS16 هدافتسا
دیدرگ نیمز یاهزیلانآ یارب .
زا یرامآ دش هدافتساGS+
و دعب هلحرم رد عیزوت هشقن
طیحم رد یناکم رامآ نیمز زا هدافتسا اب اهرتماراپ یمامت یاربGIS
هقبط سپس و هیهت )یلومعم گنیجیرک لدم(
.دندش یدنب
3 . ثحب و جیاتن یسررب روظنم هب هداد عیزوت یگنوگچ
هصالخ هب یبایتسد و اه کمک اب یناوارف عیزوت ،تیصوصخ ره یرامآ تاعالطا زا یا
یگژیو
،رثکادح ،لقادح ،نیگنایم لماش نآ یاه و یگدیشک ،یگلوچ
مرن طسوت رایعم فارحنا رازفا
رارق یسررب دروم SPSS
تفرگ لودج(
1 .) زا آ هداد ندوب لامرن هکیئاجن اه
ب یساسا طرش یم گنیجیرک رگنیمخت زا هدافتسا یار
دشاب تمسق نیا رد اذل
فوروگوملوک نومزآ زا هداد ندوب لامرن یسررب تهج ،فونوریمسا–
.دش هدافتسا اه هداد یناکم یگتسبمه نییعت یارب
اب اه
ینحنم ،گنیجیرک شور زا هدافتسا مین یاه
رییغت امن نبرک و سر یارب ارب ییامن لدم و دش میسرت یلآ
رییغت ود ره ی رب امن
( لدم یگتسبمه بیرض ساسا R2
هزادنا یاطخ و ) هک دش باختنا یریگ
ناراکمه و لابقا 8[
] تیاده یارب ار ییامن لدم زین
مین یبرجت لدم نیرتهب ناونع هب سر و نش ،یرهاظ صوصخم مرج ،عابشا یکیلوردیه دنداد شزارب امنرییغت
، لودج رد هجیتن
2 .تسا هدش هئارا بسن
هعطق سنایراو ت ناراکمه و الدرابمک .تسا یناکم یاهریغتم راتخاس تردق زا یصخاش هناتسآ هب یا
0[ ]
زا رتمک تبسن نیا رگا هک دنداد ناشن 25
/ 3 دشاب نیب تبسن نیا رگا و یوق یناکم راتخاس زا ریغتم 25
/ 3 ات 75 / 3 دریگ رارق
1-Global Positioning System (GPS)
3
زا شیب تبسن نیا رگا و طسوتم نآ یناکم راتخاس 75
/ 3 اب .دوب دهاوخ فیعض نآ یناکم راتخاس دش نیمز یسررب جیاتن
یرامآ
هزادنا یاهرتماراپ یارب هعطق رثا تبسن ( رایعم نیا رادقم هک داد ناشن هدش یریگ
یاهرتماراپ یارب )هناتسآ هب یا نبرک و سر
یلآ
دوب طسوتم یناکم راتخاس یاراد هک
جیاتن اب و و گن ناراکمه [
4 ] هک هعلاطم اب ییغت ی نبرک یناکم یریذپر دنداد ناشن یلآ
نیا
دوب طسوتم یناکم یگتسباو یاراد ریغتم دراد تقباطم
. سپس هشقن عیزوت یناکم هداد اه اب هجوت هب تیهام یریذپرییغت یناکم
ره کی زا هداد
،اه اب هدافتسا زا نیمخت رگ نیمز رامآ ی ( گنیجیرک )
رد GISطیحم نورد ی یبا دش و هشقن شنکارپ یحطس ره کی
زا اهریغتم رد هقطنم دروم هعلاطم هیهت دش لکش(
2 .)
لودج 1 - هزادنا کاخ تایصوصخ یرامآ فیصوت هدش یریگ
لودج 2 - رتماراپ رایعم و امنرییغت یاه کاخ سر و یلآ نبرک یارب لدم باختنا یاه
)فلا(
(
ب )
لکش 1 - رییغت مین امن اه یبرجت ی ا . نبرک )ب ،سر )فل یلآ
رایعم فارحنا نیگنایم رثکادح لقادح یگدیشک یگلوچ دحاو ریغتم
11 /
0 1/11 3/84 0/10 1/31 0/17 )%) OC
18 /
9 22 87/18 3/37 -0/87 0/73 )%) Clay
سلاک یگتسبمه
یگتسبمه تبسن
)%( RSS R2 )m(ریثات هنمادرثکادح فقس یاهعطق رثا لدم رتماراپ
M 70/1 0/0110 0/347 83300 0/183 0/321 ییامن OC
M 70/1 427 0/131 33910 101/9 73/8 ییامن Clay
4
)فلا(
)ب(
لکش 2 - هنهپ هشقن رتماراپ یدنب
دروم یاه یلآ نبرک )ب ،سر )فلا .هعلاطم
8 . هجیتن یریگ راتخاس یاراد هعلاطم نیا رد یسررب دروم ریغتم ود ره طسوتم ییاضف
یم دنشاب . مین هب هجوت اب ت
رییغ اهامن لکش(
1 ) و
هشقن هنهپ یاه هدش یدنب
لکش(
2 ) سر نازیم هک یقطانم رد کاخ
نبرک هتفای شیازفا هتفای شیازفا ییامن لکش هب مه یلآ
تسا . هنهپ هشقن لکش( نبرک یدنب
2 ب ، یم ناشن ) ،دراد دوجو هقطنم نبرک یارب هنهپ ود هک دهد
77 / 27 زا هقطنم زا دصرد
تیعضو نبرک رظن وتم
طس و 23 / 77 م زا دصرد نبرک هقطن
یالاب یلآ 1
دراد دصرد ( بوخ هدودحم رد هک یتمسق و
3 - 1
% ) زا
نبرک رظن یم کاخ رد دوجوم یلآ
دشاب تسا دایز ات طسوتم مه کاخ سر نازیم هک
یربراک رتشیب ندوب یعارز هب هجوت اب و اه
دوک فرصم انم اتبسن تلاحرد یضارا و هدوب هیجوت لباق یماد یاه
یبس نبرک تیعضو رظن زا یم یلآ
.دنشاب
7 . عبانم
1 . ،ینامیلس ،.ک .ع ،هدومزآ 1384
شیاسرف و ییایمیش ،یکیزیف تایصوصخ زا یخرب رب یضارا یربراک رییغت شقن یسررب . ریذپ
هلجم .کاخ ی
شهوژپ یعیبط یایفارغج یاه .
70 : 111 - 120 .
2 . .ر ،ینامحر ،.ج ،یدمحم ،.م.س ،ینیسح ،.ه ،یشبح 1388
نیمز کینکت دربراک . کاخ تاعلاطم رد رامآ
.یلگنج یاه و یزرواشک مولع همانلصف
یعیبط عبانم .
1 : 27 - 18 .
3 . ،.ف ،هداز یرظن یناجنس یرفص
، .ع
، یبوبحم
، .ع 1382 تخاس یسررب . دروم هنومن دادعت و یناکم را
هزادنا رد زاین یازیروکیمروپسا و رفسف یریگ
کاخ مید و یبآ تشک ود رد رالوکسوبرآ مولع هرگنک نیمتشه تالاقم هعومجم .نادمه یاه
هحفص .لوا دلج .ناریا کاخ 45
- 47 .
4. Cambardella, C.A., Moorman, T.B., Novak, J.M., Parkin, T.B., Karlen, D.L., Turco, R.F., Koropaka, A.E. 1994 . Field- scale variability of soil properties in centeral Iowa soils. Soil Science Society of American. 58: 1501-1511.
5. Grunwald, S. 2009. Multi-criteria characterization of recent digital soil mapping and modeling approaches. Geoderma.
152: 195-207.
6. Iqbal, J., Thomasson, A., Jenkins, J.N., Owens, P.R., Whisler, F.D. 2005. Spatial variability analysis of soil physical properties of alluvial soils. Soil Science Society of American. 69: 1338-1350.
7. Velayutham, M. 2000. Organic carbon stock in soil of India. Global Climate Change and Tropical. Ecosystem. 28:71- 95.
8. Wang, G., Gertner, G., Parysow, P., Anderson, A.B. 2000. Spatial Prediction and uncertainty analysis of topographic factors for the revised universal soil loss equation (RUSLE). Soil and Water Conservation. 55(3):114-123.
9. Wang, Y.Q., Zhang, X.C., Zhang, J.L., Shun, J. 2009. Spatial variability of soil organic carbon in watershed on the loess plateau. Pedosphere. 19: 486-495.
10. Weindorf, D.C., Zhu, Y. 2010. Spatial Variability of Soil Properties at Capulin Volcano. Pedosphere. 20: 185-197.
5
Spatial Variation of Soil Clay and Organic Carbon by Kriging and Geographical Information system (GIS) in Ardabil Plain
Fatemeh Aghaalizadeh Somarina,*, Ayda Abbasi Kalob, and Abazar Esmali Ouric
a: Master Student of Science and Soil Engineering, Faculty of Agriculture and natural Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran;b: Department of Science and Soil Engineering, Faculty of Agriculture and natural Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran;c: Department of Range and Watershed Management , Faculty of Agriculture and natural Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
*Corresponding author: [email protected]
ABSTRACT
Soil management and planning is necessary for proper utilization of the soil and in this relation, the spatial distribution of soil properties is very important. Thus management and various uses plays a key role in organic carbon content and aggregate stability and subsequently degree of soil erosion .This research was carried out with the aim of investigating the spatial variations of soil organic carbon and clay percentage by different methods of interpolation and then choosing the most appropriate method in Ardabil plain. 77 composite samples of soil were taken from 0-30 cm depth and soil properties including organic carbon and soil clay percentage were measured.
After normalizing the data, geostatistical analysis done to show spatial dependency of these properties. Then soil clay and organic carbon map produced in the ArcMap. Interpolated map of clay and organic carbon shows that soil organic carbon content increased by increasing of clay percentage that 77.23% of the area has organic carbon content higher than 1% and the exponential model selected for both variograms according to model correlation coefficient (R2) and measurement error (ME). Geostatistic analysis results also showed that clay and organic carbon have a moderate spatial structure (nugget to sill ratio) in the study area.
Keywords:Spatial distribution, Interpolation, Geostatistical analysis, Organic carbon