The Role of Sustainable Development in the Evolution of Investment Treaties
Mohsen Abdollahi1 | Amin Nouri2
1.Associate Prof., Department of International Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. Email: [email protected]
2. Corresponding Author; Ph.D. Candidate in International Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. Email: [email protected]
Article Info Abstract
Article Type:
Research Article
Sustainable development has become the epicenter of collective international policy-making. As such, foreign direct investment, as the empowering engine for SD, has attracted much attention. It is believed that sustainable development cannot be achieved without foreign investment. Traditional international investment agreements have been criticized for protecting foreign investors who deviate from the requirements of sustainable development. This has led to changes in these treaties, which are the subject of the present article.
It seems that in the light of the plurality of references to sustainable development in new investment agreements, a balance has been created between the goals of sustainable development and the protection of foreign investors.
Pages: 287-306 Received:
2020/06/21
Received in revised from:
2020/11/07 Accepted:
2021/01/26 Published online:
2023/04/19 Keywords:
sustainable development, investment treaties, international protections, foreign investment, evolution.
How To Cite
Abdollahi, Mohsen; Nouri, Amin (2023). The Role of Sustainable Development in the Evolution of Investment Treaties. Public Law Studies Quarterly, 53 (1), 287-306.
DOI: https://doi.com/10.22059/JPLSQ.2021.304125.2474
DOI 10.22059/JPLSQ.2021.304125.2474
Publisher University of Tehran Press.
تادهاعم لوحت رد رادیاپ ۀعسوت شقن امرس
ی ه راذگ ی
یهللادبع نسحم
|1
یرون نیما
2
1 قوقح هورگ ،رایشناد . بی
ن للملا .ناریا ،نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد ،قوقح ۀدکشناد ، :همانایار
[email protected] abdollahi
2 . و ننسم ۀدۀننسیون قوننقح درننترد دویننشناد
ننب ی ن لننلملا نارننیا ،نارننهت ،یتننشهب دیهننش هاگننشناد ،قوننقح ۀدکننشناد ، .
:همانایار [email protected]
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
ۀدمع فده هب رادیاپ ۀعسوت س
ی تسا اه یعمج د بی ن للملا ننیا ا .تنسا هدش دبم ی
رذگهر امرس ی ه راذگ ،یجراخ د هب ناوۀع درونم هراونمه ،رادنیاپ ۀعنسوت کرحم دورین
نودنب نانهج نانقن ا دراینسب رد ار رادنیاپ ۀعنسوت هنر یلکش هب تسا هدوب هجوت امرس ی ه راذگ نکمم یجراخ د من
ی دۀناد تادهاعم . بی ن للملا ی امرس ی ه راذنگ ا یتۀنس د
هر رظن نیا امح
ی ت اه ار یی ارب د امرس ی ه ذگ را رادیاپ ۀعسوت تامازلا ا فرصۀم یجراخ
مأت ی ن م ی دۀۀر رارق داقتنا دروم ، هتفرگ
دنا هدش بجوم تادهاعم نیا رد ار یتلاوحت هر
رظن هب هییتن رد .تسا رضاح ۀلاقم عوضوم هر تسا م
ی دسر هنب عاجرا ترثر وترپ رد
)نردم( ون تادهاعم رد رادیاپ ۀعسوت امرس
ی ه راذگ انعت داییا ۀۀیم ،د فادنها نینب د
و رادیاپ ۀعسوت امح
ی ت اه .تسا هدش داییا تادهاعم نیا عوضوم د
:تاحفص 287 - 306
:تفایرد خیرات 01 / 04 / 1399 :یرگنزاب خیرات
17 / 08 / 1399
خیرات شریذپ :
07 / 11 / 1399 راشتنا خیرات طخرب
:
30 / 01 / 1402
هژاودیلک :اه ،رادنیاپ ۀعنسوت ، وحت امح
نی ت انه د
بی ن نللملا ،ی امرنس ی ه راذنگ ،یجرانخ د
تادهاعم امرس ی ه راذگ .د
دانتسا نیما ،درون نسحم ،یهللادبع
( 1402 .) تادهاعم وحت رد رادیاپ ۀعسوت شقن
امرس ی ه راذگ د قوقح تاعلاطم. یمومع
، 53 ( 1 ،) 287 - 306 .
DOI: https://doi.com/10.22059/JPLSQ.2021.304125.2474
DOI 10.22059/JPLSQ.2021.304125.2474
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم رشان
همدقم تادهاعم رامش و
واعد ا یشان د امرس
ی ه راذگ یجراخ د ب ات هر
ه ورما هب تبث سر ی هد یب ،تسا مها رگنا ی ت
باذج و ی ت نوزفا ور ۀعسوت و
« امرنس قونقح ی
ه راذنگ یجرانخ د »
تنسا (
UNCTAD, 2018: 88
).
دادنعت
دا آ ترایت تادهاعم رد هر
خب اهنآ امرس ش ی ه راذگ د جراخ ی دوجو ور زین دراد ازفا هب
ی ش .تنسا هدوب انۀب
اس شرازگ هب 2019
دحتم للم نام اس ۀعسوت و ترایت سنارفۀر
« داتکنآ
1» عومیم رد ، 2658
ۀدهاعم
امرس ی ه راذگ د م لا ارجلاا ( دراد دوجو
UNCTAD, 2019: XI
دوانعد رامش .) امرنس
ی ه راذنگ هنب ور زنین د
هب ،هدوب ینوزف حن
هر دو اس رد اه د 2015 ات 2018 هب ترت ی ب ا 54 هب 71 هدنورپ تنسا هدینسر اس رد
UNCTAD, 2019: 88) UNCTAD, 2017: 22;
.)
اب نامزمه دشر
امرس ی ه راذگ د اه ا ینشان دواعد رامش شیازفا و د رمارف د امرنس
ی ه راذنگ د مانظن ،
2
نوۀر ی امرس قوقح ی
ه راذگ د جرانخ ی تنسا هنتفرگ رارنق هنشقاۀم درونم (
Waibel et al., 2010: xxxvii
.)
لاحرد ی هر یخرب اهروشر ماینا راتساوخ حلاصا
هیامرنس یلعف ماظن دراذنگ
،دۀتنسه ینخرب دی رنگ دنۀنام
رفآ ی اق د ج بوۀ ی ی ا زنودنا د دیت ار دوخ تادهاعم ی
د تح و هدرکن ی
ا خسف هب تبسن ی
ن تادهاعم زنین مادنقا
هدرر دنا یضعب یتح . د ا روداورا دۀنام اهروشر
ی ناو رواد د ا ی سک ی د جراخ هدش .دنا دارآ ،رنگید ددراوم رد
درواد امرس ی ه راذگ دواعد دۀنام د
« افۀتاو » ناملآ هیلع و3
« یلیل یلا » اداننار هنیلع تنفلاخم هنب4
انه د
مومع هیامرس داهروشر رد یتح ی .تسا هدش ریۀم تسرف
نادقتۀم بلغا ناهاوخ تاحلاصا داییا هب
هنوگ ا داعت هر دۀتسه د شیب
رونشر یمومع عفاۀم نیب درت
هیامرس عفاۀم و نابزیم تلاونحت و تادانقتنا یسررب .دوش داییا یجراخ راذگ
نم نانشن ی دنهد هنر هدنمع
رییغت هب ماظن نیا تارییغت ۀفلؤم
ظفح یۀعی نآ یلصا5
ب ی قی نرشود یصوصخ تیکلام امرس
ی ه راذگ یجراخ
ار ماظن نیا هر تسا نوبرم هب
دوس عماج یهاگن رت
د ب هر ذ عفاۀم نایم دناوت د
دانعت مانظن ننیا نانعفن
قوس ،دۀر داییا م
ی دهد .
قوقح ،یلعف ماظن هب هدراو تاداقتنا هر تسا نیا بلاغ ۀدیقع امرس
ی ه راذگ تیاده یتمس هب ار د نم
ی
دننۀر و نوناننق عننضو ،دراذگتننسایس رد ناننبزیم روننشر یموننمع تایرورننض هننر لننح
لننصفو تاننفلاتخا
امرس ی ه راذگ دروم رتشیب د ( دننریگ رارنق هنجوت
Hindelang & Krajewski, 2016: 5
ونصخ ننیا رد .)
ار یتلاوحت م
ی ناوت تادهاعم رد امرس
ی ه راذگ .درر هدهاشم د مهم
رت ی ن ۀعنسوت مونهفم هنب عانجرا وحت
1. United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) 2. Regime
3. Vattenfall AB and Others V Federal Republic of Germany, ICSID Case No ARB/12/12.
4. Eli Lilly and Company V the Government of Canada, UNCITRAL, ICSID Case No UNCT/14/2.
5. Paradigm
.تسا رادیاپ تادهاعم ۀمدقم رد بلغا1
امرس ی ه راذگ ۀنندب رد .تنسا هدنش عانجرا رادنیاپ ۀعسوت هب دیدج د
زین تادهاعم مشچ هب تاعاجرا لیبق نیا
م ی دروخ ننیا دارنجا رد تنلود تادنهعت دودنح رب نآ ریثأت اما ،
.تسا صخشمان ناۀچمه تادهاعم هر تسا هدرتسگ یموهفم رادیاپ ۀعسوت تسخن
ی ن راب دۀب رد 27 شرازنگ 1987 نوینسیمر
« دنۀلتنارب »
ناوۀع تحت
« ام کرتشم ۀدۀیآ
2» سپ .دش فیرعت و تفرگ رارق هراشا دروم داوم رد نآ ا
3 و 4 ۀنیملاعا
سنارفۀر 1992
« ویر » هعسوت هب عجار
تسی طیحم و لمعلاروتسد نتم و3
21
4نآ ۀیملاعا ا دددعتم داوم رد ًابقاعتم .تشاد ددای بات اب
2002
« گروبسناهوژ »
رادیاپ ۀعسوت وصخ رد داهدۀب ،5
53 - 49 ۀیملاعا 2009 هورگ داهروشر
« ینج
تشه
6» دۀب ، 3 ( 5 ۀس ) د ش را اه هورگ نیدایۀب د
« تسیب یج
7» داۀنسا ا رنگید دراینسب و نب
ی ن نللملا و ی
هب وی هژ ۀدام و همدقم رد 21
اپورا ۀیداحتا ۀدهاعم تنقفاوم ۀنمدقم رد نینۀچمه و8
ترانیت نام انس ۀنمان
یناهج هب9
ناوۀع انب رادنیاپ ۀعنسوت امعتنسا دراونیمه و داۀنسا ننیا یسررب اب .دش دییأت راکشآ یفده
مرس ای ه راذگ هجوتم دا آ ترایت و یجراخ د م
ی وش ی م هر رأت ی د ۀنۀیم رد رادنیاپ ۀعسوت رب امرنس
ی ه راذنگ د
هب ،هداهن ینوزف هب ور یجراخ و شرتسگ اح رد هر دوحن
رثأتم .تسا نآ نتخاس
امرس ی ه راذگ هیامرس اقتنا دارب شلات ًلاوصا یجراخ د هب
تروص .تنسا دوس بسر دیما هب د رمارف
هب ناب هداس رت امرس ی ه راذگ ماینا ییاج رد د م
ی گ ی در هب ار دوس نیرتشیب هر هتنشاد رنطخ نیرتمر هارمه
اخنشا طنسوت ترانیت و دانصتقا نآ ساسارب هر یتینلاقع هر تشاد رظن رد دیاب رگید دوس ا .دشاب تروص م ی گ ی در ابند نابزیم روشر هر یفادها اب بلغا ، م
ی دۀر ی ا .تسین وسمه ، ک
وس ظن ا ، اغتنشا ر
،هتفرشیپ شناد و درواۀف اقتنا و تایلام تخادرپ امرس
ی ه راذگ رنب و تسا نابزیم روشر بولطم یجراخ د
نابزیم تلود هر تسا ساسا نیا قوشم
اه دارب زین ار یی امرس
ی ه راذگ رظن رد نم ی گ نی در دونس ا . دی
رنگ ،
1 . اعدا نیا لیلد شرازگ
اه تادهاعم اهروشر ،نآ ساسارب هر تسا داتکنآ هنلااس د امرس
ی ه راذگ سانسارب ار دونخ د 2
لمعلاروتنسد .
یکی هر
« بوچراچ س ی تسا راذگ رادیاپ ۀعسوت دارب داتکنآ د »
اس رد هر 2015 درنگید و هدش هیهت
« دارنب دانتکنآ دانمۀهار
تادهاعم حلاصا امرس
ی ه راذگ د بی ن للملا ی » اس 2018 حلاصا ، هدرر دنا . سررب ی اه شرازگ د ننیا تارییغت هب ررکم ،هنلااس داه
هراشا رادیاپ ۀعسوت فادها ساسارب تادهاعم م
ی دۀر . سررب ی اه دییأت ار عوضوم نیا زین هدنراگن د م
ی دۀر .
2. Our Common Future, United Nations General Assembly (UNGA), "World Commission on Environment and Development", UNGA Res 42/427 (4th August 1987).
3. Rio Declaration on Environment and Development, 1992.
4. Agenda 21: Program of Action for Sustainable Development, 1992.
5. Johannesburg Declaration on Sustainable Development, 4 September 2002.
6. Group of Eight, Responsible Leadership for a Sustainable Future, 2009.
7. Group of Twenty, G20 Leaders Statement: The Pittsburgh Summit, September 24-25, 2009, Pittsburg Annex: Core Values for Sustainable Economic Activity.
8. Treaty on the European Union, 2007.
9. Agreement Establishing the World Trade Organization, 1995.
امرس ی ه راذگ یجراخ د م
ی دناوت یگدولآ اب حم
ی ط دب و دشاب هارمه تسی قونقح داهدرادناتسا هب هجوت نو
دارفا عفاۀم و یتسی تملاس ،درگرار رثأتم
.دنشاب ناننآ دارنب ینفۀم تاعبت داراد و دریذپ تروص نآ ا
هب رد ینتاررقم و نیناونق بیونصت هنب مادنقا نانبزیم تنلود یهانگ ،یفۀم تاعبت نیا ا دریگولج روظۀم
م ی هۀ اه طبترم د م
ی دۀر هر م ی دناوت ثأت ی تار طمان ۀیامرنس لنصا و دوس رب یبول امرنس
ی ه راذنگ دانج رنب
قوقح ظفح دارب د اوم فیلاکت اب نابزیم تلود اح .دراذگب امرس
ی ه راذگ و مونمع عفاۀم .تنسا هنجاوم ی
هار لح نیرتمر و یمومع عفاۀم دارب عفن نیرتشیب هر دشاب یۀیناوق بیوصت قیرط ا تسا نکمم ن اوتم
دارب ار ررض امرس
ی ه راذگ یجراخ داییا م ی دۀۀر ای و م ی دناوت تادهاعم قیرط ا بی
ن للملا لصاح ی دوش
.
تادهاعم دایازم بی
ن للملا ار نلار و درخ حطس رد یبوچراچ داییا وصخ رد ی م
ی ناوت نیا هنوگ درمنشرب .
دارب ،درخ حطس رد امرس
ی ه راذگ دارب درازبا پی
ش بی ۀ شهار و ی اهرطخ
مهارف یسایس د م
ی دوش نابزیم روشر .
ه م م ی دناوت تا ایتما هیامرس بذج دارب اهروشر رگید اب تباقر رد بولطم
رت ار د هئارا زنین نلار حطس رد .دۀر
تادهاعم نیا م
ی دناوت و دنشر نینۀچمه و بولطم درادمام داهدرادناتسا دشر و نوناق تیمراح تیوقت بجوم
قوقح تیوقت بی
ن للملا دارب هر یقوقح ات دوشب یمومع تلود
اه و اس نام اه د بی ن للملا ،تنسا هتنشاد دونجو ی
لنباق زنین اخشا دارب انمعا
( دۀنشاب
Shultz & Dupont, 2015: 3
هنر تنسا هدنش هنتفریذپ نینۀچمه .)
امرس ی ه راذگ یجراخ د م
ی دناوت ا درایسب رد م
ی هۀ اه .دوش نابزیم روشر یعامتجا و دداصتقا ۀعسوت بجوم
قوقح یلعف بوچراچ یخرب ،رظن نیا لباقم رد امرس
ی ه راذگ ،ار درواد قنیرط ا نآ امعا و یجراخ د
فیصوت نیۀچ ار ینوۀر تادهاعم و هدرر یقلت رادیاپ ۀعسوت دارب یعنام هدرر
دنا هر هب ناونۀع هنب درازنبا
یۀعی دۀمتردق تیلقا عفن امرس
ی ه ناراذگ لمع م ی دۀۀر و تنوافح دارنب نانبزیم رونشر رایتخا لباقم رد و
م مومع قوقح ا تیامح ار دوخ تیمراح تحت مدر
هب تدش دودنحم نم ی دن انس (
Hober, 2015: 4
ننیا .)
هیلع رتشیب هر ار درواد دارآ رامش هورگ اهروشر
یعدم نیا لیلد ،تسا هدش رداص هعسوت اح رد د م
ی
دۀناد ،ناراکمه و تخبکین(
1399 : 229 .)
نیرتشیب درارقرب رد دیاب ار حیحص ۀیور رورذم ۀیرظن ود هب تیاۀع اب ذ دارفا عفاۀم نایم داعت
د عنفن
تسج و ینسررب ینپ رد رنضاح راتنشون هنۀیم ننیا رد .مینۀر ونج گنونگچ
و ی دانعتم انس تادنهاعم د
امرس ی ه راذگ ۀعنسوت شنقن نییبت راتشون نیا فده نیۀچمه .تسا رادیاپ ۀعسوت فادها هیاس رد یجراخ د
تادهاعم تلاوحت رد رادیاپ امرس
ی ه راذگ د جراخ اب .تسا ی داۀنسا رد رادنیاپ ۀعنسوت موهفم روهو هب هجوت
یعمج بی ن للملا تادهاعم و ی امرس
ی ه راذگ رظن هب ،ون د م
ی دسر قوقح هر امرس
ی ه راذنگ د جرانخ انح رد ی
ا راذگ فلؤم یصوصخ تیکلام ظفح فرص یۀعی ،ماظن نیا یتۀس ۀ امرس
ی ه راذگ جراخ انحل تمنس هنب ،ی
سمه داتسار رد نابزیم تلود فیلاکت ندرر رادیاپ ۀعسوت فادها اب ندش و
تسا نیدنب . شنخب رد رونظۀم
قوقح رد رادیاپ ۀعسوت موهفم وا بی
ن للملا تادنهاعم ا ینلر یفینصوت مود شخب رد و امرنس
ی ه راذنگ د
و یتۀس امح ی ت اه ومعم د هئارا
م ی دوش تادهاعم وحت تیاهن رد و امرس
ی ه راذگ یم یسررب د .دوش
1 . انسا رد رادیاپ ۀعسوت موهفم د
بی ن للملا یقوقح و ی
لوا ی ن راب اس رد دحتم للم نام اس یمومع عمیم ۀبوصم بجوم هب هعسوت رب قح ، 1986
هب ناوۀع ینقح
ادج یی ذپان ی ر .دش ییاساۀش رشب قوقح ا نیلوا رادیاپ ۀعسوت موهفم سپس1
شرازنگ رد رانب 1987
شرازنگ
« دۀلتنارب » :دش فیرعت لیذ هجو هب
« هب هعسوت این هر دوحن ار ام ینوۀر داه
مأت ی ن دارنب ییانناوت و ناکما نیا نتفرگ هدیدان نودب ،دۀر
لسن اه رد هدۀیآ د مأت
ی ن دوخ داه این ( »
UNGA Res 42/87, 1987, para. 27
.)
نآ ا سپ
« ویر ۀیملاعا »
اس رد هعسوت و تسی طیحم وصخ رد 1992
هر دیسر بیوصت هب هب
روط
زررمت رادیاپ ۀعسوت رب اخ م
ی ۀر د . سنارفۀر رد رضاح داهروشر
« ویر » ۀعنسوت مونهفم ا تنیامح نمض
طیحم ا توافح اب نامزمه ،یعامتجا و دداصتقا ۀعسوت نیب ،کیدزن دنویپ داییا دارب ار دوخ فیلکت ،رادیاپ نتشاد اب ،تسی مشچ
ادنا هب تبسن تدمدۀلب د لسن
اه ( دنندرر ملاعا ،هدۀیآ د
Beyerlin, 2013: 9
قنفو .)
ۀدام 1 ،هیملاعا نیا
« قح کی ۀعسوت ا درادروخرب قح ذپانراکنا
ی ر قنح درف ره نآ وترپ رد هر تسا درشب
هب نآ بهاوم ا و دۀر تررش یسایس و یعامتجا ،دداصتقا ۀعسوت رد دراد و درنشب قونقح ۀنمه هر دوحن
دا آ د اه دربب هرهب ،دوش نیمضت نیدایۀب د ( »
UNGA Res 151/26, 1992
.)
ا سپ
« یملاعا ویر ۀ
» یمومع عمیم ، للم نام اس
اس رد 2000 دۀنس بیونصت هنب مادقا
« فادنها
هرازه ۀعسوت
2» هعسوت فادها ،نآ رد هر درر هب
تروص هدزناپ هلاس هیاپ رب رتشیب ، ری
هش ننر ا رنقف ندرنر
.تسا هدش نییبت رادیاپ ۀعسوت فادها ققحت قیرط هب
ابند اس رد نآ 2015
للم نام اس یمومع عمیم
هب مان اب درگید دۀس بیوصت
« فادها 2030 رادیاپ ۀعسوت دارب »
هولاع هر درر مادقا رب
ری هش ننر ندرنر
تسی و یعامتجا ،دداصتقا داعبا رب ،رقف دیرأت زین رادیاپ ۀعسوت یطیحم
م ی دنۀر تیادنه و قیونشت هنب و
امرس ی ه راذگ د اه یجراخ د هب
وس هعسوت اح رد داهروشر د م
ی د ادرنپ (
UNGA Res 70/1, 2015: 21
.)
نوزفا هب نیا رب ابند
« هرازه ۀعسوت فادها »
للم نام اس تنیولوا هنب رنقف نازیم شهار دصرد ،
« نانمیپ
للم نام اس یناهج
3» .تسا هدش لیدبت یناهج کناب و
1. United Nations General Assembly, Declaration on the Right to Development, A/RES/41/128, 4 December 1986.
ۀدام 1 نیا ررقم هیملاعا م
ی دۀر :
« لباقریغ قح کی هعسوت قح ضارعا
و یعامتجا ،دداصتقا ۀعسوت رد دراد قح ناسنا ره نآ وترپ رد هر تسا درشب قوقح
و درشب قوقح ۀمه هر دربب هرهب نآ ا و دۀر تررش یسایس دا آ
د اه ققحم قح نیا کمر هب نیدایۀب د م
ی دنوش .»
2. United Nations General Assembly Resolution, A/RES/52/2, 18 September 2000, Millennium Development Goals (MDGs).
3. United Nations Global Compact.
انس رد لنلم نام انس یمونمع عنمیم ویم ساسارب هر تسا دداهن للم نام اس یناهج نامیپ 2000
قیونشت فدنه انب و
هب تأرج م ی ناوت هر درر اعدا
« ۀیملاعا لهد ی ون » 2002 قوقح نمینا بی
ن لنلملا ونصخ رد
« ونصا
قوقح بی ن للملا برم رادیاپ ۀعسوت هب نو
1» نمضتم قوقح ی رت ی ن تسا یلوصا ۀعنسوت ۀنۀیم رد اح هب ات هر2
تسا هدش نیودت رادیاپ قوقح لصا تفه هیملاعا نیا .
بی ن للملا ییاساۀش ار رادیاپ ۀعسوت هب نوبرم م
ی دنۀر :
1 ۀمه دهعت . تلود
اه یعیبط عباۀم ا رادیاپ ۀدافتسا نیمضت هب 2
. و تاواسم لصا ری
هش نر رنقف ندرنر 3
.
لصا لو سم ی ت اه توانفتم و کرتشم د 4
. و ینعیبط عبانۀم ،نانسنا تملانس هنب یطانیتحا درنکیور لنصا
ی تس موب اه 5 . تلادنع و تانعلاطا هنب ینسرتسد رد تررش لصا 6
. و بونخ یننارمکح لنصا 7
. لنصا
طباور و ییارگمه هب ،لباقتم
صتقا ،یعامتجا فادها و درشب قوقح ۀۀیم رد وصخ و ددا
ی تس حم ی ط .ی
ییاضق ۀیور وصخ رد بی
ن للملا ناوید ،زین ی بی
ن للملا ووکیچپاگ ۀدنورپ رد درتسگداد -
شورامیگان
3
( 1977 رادیاپ ۀعسوت ا ) هب
ناوۀع مان یموهفم م
ی درب هر م ی اب ی تس میمنصت ذاختا نام رد اهروشر طسوت
هب ،دوش هتفرگ رظن رد نوافح و دداصتقا ۀعسوت نیب هر دوحن
دونش رارنقرب دانعت تنسی طینحم ا ت
هب هر یموهفم ( تنسا هنتفای یلاعت رادیاپ ۀعسوت رد یبوخ
ICJ, 1997: paras. 140, 141, 155
رد ناونید .)
ذغار ریمخ ۀدنورپ فادنها داتسار رد دداصتقا ۀعسوت و تسی طیحم ا هدافتسا نیب داعت داییا هب زین4
هراشا رادیاپ ۀعسوت م
ی دۀر (
ICJ, 2010: para. 177
.)
ۀیروف وا خروم یتروشم رظن رد زین ایرد رتسب تافلاتخا ۀبعش 2011
هب خساپ رد ، راسفتسا
ی ه انه دارونش د
تادنهعت ،رادنیاپ ۀعنسوت هب میقتسم عاجرا نودب ،هیرظن نیا رد ناوید .درر هئارا یتروشم هیرظن کی اهایرد ماقم تلود اه پ ۀعسوت اب طبترم وصا وصخ رد ار وضع د ،ناوید رظن ساسارب .درر ییاساۀش رادیا
تلود اه وضع د
ا نوینسناوۀر رد جردنۀم تادنهعت ا اهایرد قامعا هقطۀم رد اعف ناراکنامیپ هر دۀۀر لصاح ناۀیمطا دندهعتم ا عبانۀم انصحتسا رد هعسوت اح رد داهروشر تررش و رشب تملاس ظفح ،ییایرد تسی طیحم ظفح هلمج تعباتم هقطۀم م
ی ۀر دۀ (
ITLOS, 2011: para.117
هولاع .) عبانۀم ا رادنیاپ ۀدافتنسا هنب دنهعت رب ناوید ،نیا رب
تاریثأنت یبای را هب دهعت ،یطایتحا درکیور امعا هب دهعت ،ییارگمه لصا ،یعیبط ی
تنس حم ی نط ینسرتسد و ی
هب تاعلاطا هب مومع ،یناهج و ددمحمریم( درر دیرأت بولطم ینارمکح ا درصۀع ناوۀع
1396 : 813 .)
ناگدۀسیون یخرب ،یعامتجا ۀعسوت هب نوبرم تاظحلام رد ییارگمه
ی تنس حم ی نط رد ددانصتقا دنشر و ی
لاعف ی ت اه و هئلاو سم درایت د ش را
اه م اس د .دش سیسأت ،یناهج درایت ۀعماج نایم رد رادیاپ ۀعسوت هلمج ا للم نا
1. International Law Association’s 2002 New Delhi Declaration of Principles of International Law Relating to Sustainable Development.
2 ماروین رظن رباۀب .
« قح رد هناگتفه وصا نیا یقوقح تیعضو قو
بی ن للملا وصا نیا ا یخرب .تسا یفلاتخا درما یمومع
قوقح ۀندب هب تسا نکمم اهنآ ا دداعبا ای م لا
ارجلاا انی وصا نیا ا رگید یخرب و دۀشاب هدش لیدبت تخس قوقح ای
مرن قوقح وۀه تسا نکمم اهنآ ا دداعبا دۀشاب
» (
Newcombe, op.cit.:9
.)
3. Gabčíkovo-Nagymaros.
4. Pulp Mills.
داعبا مامت مصت ی م گ ی ر یمرب رادیاپ ۀعسوت رتسب گۀس ار د ( دنرامنش
Newcombe, 2007: 58
ۀنیملاعا .) نلهد
ی ونن
هولاع و تسا لئاق یناوارف تیمها ییارگمه لصا دارب
،دراوم ریاس رب یمامت
نام اس اه ، تلود اه رد تانسسؤم و
حطس بی ن للملا مزلم ار یلخاد و ی م
ی دۀر ،ددانصتقا تانظحلام نایم ضراعت عفر دارب ار دوخ شلات یمامت هر
تسی و یلام ،یعامتجا قیرط ا یطیحم
اهداهن دیدج ای دوجوم د هب
رار ( دنریگ
A/CONF.199/8, 2002: 7
.)
سا رد رادیاپ ۀعسوت هکۀیا اب و قنیقد فنیرعت نانۀچمه ،تنسا هتفرگ رارق دیرأت دروم و نییبت فلتخم داۀ
تفای نآ ا یعماج من
ی دوش راهوا عوضوم نیمه هب هجوت اب ناگدۀسیون یخرب . هدرر
دنا ینصخشم ینۀعم هر
نیا ا ،تسین دوجوم رادیاپ ۀعسوت ا سر ره ور
م ی دناوت ( دنشاب هتشاد نآ ا ار دوخ ریسفت
Klabbers, 2013:
ووکیچپاگ داوعد رد دوخ لقتسم ۀیرظن رد درتنامایرو یضاق .)53
- هنب ار رادنیاپ ۀعنسوت ،شورانمیگان لنیلد
« هعماج طسوت نآ ۀدرتسگ شریذپ بی
ن للملا ی » و
« نآ یندنشنراکنا ینقطۀم ترورض
» ،
« انب یقونقح یلنصا
درایۀه تیلباق »
و
« قوقح ا یندشانادج یشخب بی
ن للملا نردم » م ی دناد (
ICJ Rep, 1997: 97
.)
،بیترت ره هب
« هب رظن م ی دسر داۀسا رد موهفم نیا هب عاجرا رارمتسا و ترثر بی
ن للملا تسا هدش بجوم ی
قوقح یمومع لصا کی ار نآ یخرب هر بی
ن للملا یلیت ار نآ لقادح ای هدرر یقلت ناهج
لومش داقتعا کی ی
( یلر و یقوقح
opinion juris
دۀنادب ) ( » مرهج راختفا ،ی
1388 : 2 2
1) ۀعسوت امعتسا ترثر ،بیترت نیمه هب .
تادهاعم رد رادیاپ امرس
ی ه راذگ دواعد و تادهاعم قوقح هب ار موهفم نیا ،د امرس
ی ه راذگ .تنسا هدرر دراو د
تادهاعم هب رادیاپ ۀعسوت موهفم دورو امرس
ی ه راذگ هنتفرگ رارنق قنحب درونم موس شخب رد نآ تلاوحت و د
تبا تلاوحت نیا یسررب اما .تسا تادهاعم یتۀس راتخاس حیرشت دۀم این ًائاد
امرس ی ه راذگ .تسا د
2 . تادهاعم امرس
ی ه راذگ دودح و یتنس راتخاس :یجراخ ی امح
ی ت اه ی بی ن للملا ی
قوقح عبۀم نیلوا امرس
ی ه راذگ هنر تنسا تادهاعم ،یجراخ د نف
ی بانم ی ن هنب اهرونشر و هنبناجود ترونص
هقطۀم ا دقعۀم د م
ی دنوش حطنس رد . هنقطۀم
ا د تادنهاعم امرنس
ی ه راذنگ ۀدننرادربرد بنلغا هدنشدقعۀم د
امح ی ت اه دارب یی امرس ی ه راذگ ششوپ زین ار دا آ ترایت لیهست ًاضعب و تسا نم
ی دنۀهد هنب ،عونمیم رد .
تادهاعم نیا ،دهاعتم نیفرط رابتعا م
ی دۀناوت هب تروص تنقفاوم .دنونش دنقعۀم هنبناجدۀچ ای هبناجود ۀنمان
یت و دداصتقا عماج دراکمه ای ادانار اب اپورا ۀیداحتا ترا
تقفاوم ۀمان روپاگۀس اب اپورا ۀیداحتا هنومن
اه یی
ا تقفاوم همان اه تقفاوم و هبناجود د تنقفاوم و یلامش داکیرمآ دا آ ترایت ۀمان
داروانم درانکمه ۀنمان
قا ی سونا اه هلمج ا تقفاوم همان اه ۀۀیم رد هبناجدۀچ د امرس
ی ه راذگ ا آ ترایت و یجراخ د .دند
تادهاعم ،راتخاس احل هب امرس
ی ه راذگ ون و یتۀس ۀتسد ود هب ار د م
ی ناوت شخب نیا رد .درر میسقت
هتخادرپ یتۀس تادهاعم راتخاس هب م
ی دوش ناوۀع تحت ددعب شخب رد ون تادهاعم و
« تادنهاعم ونحت
1 هب ار رادیاپ ۀعسوت ،نانادقوقح رتشیب . کی ناوۀع
« یفرع قوقح روهو اح رد لصا »
ییاساۀش هدرر دنا .
امرس ی ه راذگ د » یم یسررب تادهاعم وصخ رد .دوش
امرس ی ه راذگ ب نیۀچمه و یتۀس د ،یخیرانت احل ه
ۀدهاعم نیلوا امرس
ی ه راذگ اس رد د 1959
( دنش دقعۀم ناتسراپ و ناملآ طسوت
UNCTAD Rep, 2000:
ظفح ار صیاصخ و راتخاس نامه شیب و مر ،ددعب ۀدشدقعۀم تادهاعم رتشیب و )1
هدرر دننا نینمه هنر
اب ار تادهاعم نیا هل سم شلاچ
اه .تسا هدرر هجاوم یلعف نارود رد یی
عم ینلر یمیهانفم دوانح و زجونم ًانبلاغ ییاونتحم احل هب یتۀس تادها قیدانصم لمانش هنر دننا
امرس ی ه راذگ د اه و تیامح تحت د امح
ی ت اه دارب یی امرس ی ه راذگ نانبزیم تلود دارب یتادهعت نیۀچمه و
تراسخ ناربج تهج امرس
ی ه راذگ دو قوقح ضقن تروص رد تسا
. هب تروص تادنهاعم نیا دۀچره ،یلر
ت هب ا تیامح و قیوش امرس
ی ه راذگ یجراخ د هب
ناوۀع هراشا هدهاعم فده م
ی دۀۀر اما ، هب تروص هب یلمع
ا تیامح امرس
ی ه راذگ لباقم روشر ۀعبت م
ی دن ادرپ . یتۀنس راتخانس اب اما بیوصتلاریخا تادهاعم یخرب رد
رنب ینانیۀب دنقاف ًانساسا ،هدش هراشا رادیاپ ۀعسوت فادها ققحت هب دۀچره ،زین ۀعنسوت دا
رانکمه د انه د
( دنرادیاپ ۀعسوت فادها داتسار رد دداصتقا
Newcombe, 2007: 33
تادنهاعم ننیا ،هنکۀیا رگید ۀتکن .)
،انهنآ ددانصتقا داهرتنسب ،نیدنهاعتم ۀعنسوت نازنیم دننور هلمج ا ددراوم نتفرگ رظن رد نودب بلغا دقعۀم اهروشر نیا یسایس طباور یتح و ییایفارغج تیعقوم هدش
دنا (
Sacerdoti, 2016: 31
.)
هیامرس ا یتۀس تادهاعم رد هر یفیرعت هئارا
م ی دوش هب و تسا عسوم رایسب ، هننوگره لماش ومعم روط
لباقم فرط نیم رس رد فرط کی عابتا ییاراد م
ی دوش یمانمت هدنهاعم عونضوم دارنفا تنیعبات نینۀچمه .
رد ار یمومع و یصوصخ قوقح اخشا مرب
ی گ ی در تیعبات نیا و تبث لحم دۀنام ییاهرایعم ساسارب ًامومع
نییعت تررش م
ی دوش ،هیامرس أشۀم و نارادماهس تیعبات دۀنام یلماوع و ثأت
ی ر رد د امح ی ت اه ساسارب هر یی
هتفرگ رظن رد تادهاعم نیا ،زین هدهاعم دوبن رد .دنرادن هدش
امرس ی ه ناراذگ ننیا ا ندرنب هرنهب دارنب یجراخ
سأت هب مادقا ،اه ایتما سی
تررش اه ییاهرونشر رد یی نم
ی دنۀۀر ۀدنهاعم ،رونشر نآ انب نانبزیم رونشر هنر
امرس ی ه راذگ دارب ار درتشیب داه ایتما و دراد د امرس
ی ه راذگ رظن رد م ی گ ی در (
Cotula, 2016: 50
.)
نیدب تساهنآ رد جردۀم تادهعت ندوب لباقتم ،تادهاعم نیا کرتشم تیصوصخ رگید کی ره هر یۀعم
ود عابتا ا روشر
م ی دۀناوت
ًلاباقتم داه ایتما ا پی
ش بی ۀ ی ،هدهاعم رد هدش هرهب
دۀم رنکفت ،ننیا دوجو اب .دنوش
تادهاعم رب مراح و بلاغ امرس
ی ه راذگ یننارگن عنفر تنهج رد شلانت ،تادنهاعم دانقعنا نانم رد یتۀس د
داهروشر امرس
ی ه تسرف داهروشر هب امرس
ی ه ذپ ی ر و هب حلاطصا هدوب امش داهروشر ا عونضوم نیا .تسا
تابجوم و تفرگ رارق هجوت دروم ینام اهداقتنا
هیامرنس یتعۀنص داهرونشر هنر درنر مهارنف ار یی تنسرف
هیامرس داهروشر هب زین هعسوت اح رد داهروشر هر دۀتفایرد لیدبت تسرف
هدش دنا ادنتبا ا هنر یعوضوم و
رس و قوقح ظفح یۀعی ،دوب تسرف هیامرس داهروشر ینارگن اهۀت انح رد رونشر رد دونخ نادنورهنش ۀیام
ینارگن ،ًافرص رگید ،هعسوت اهروشر
د امرس ی ه تسرف بوسحم من ی دوش (
Sornarajah, 2015: 54-55
.)
تادهاعم رگید ۀصیصخ امرس
ی ه راذگ نابزیم روشر دارب ار یفیلاکت ًافرص تادهاعم نیا هر تسا نیا د
رظن رد م ی گ ی در دارب یفیلکت تادهاعم نیا رد و مرس
ای ه راذگ جراخ هدهاشم ی من
ی دوش تنسا یهیدب هتبلا .
هر امرس ی ه راذگ ماینا رد یجراخ لاعف
ی ت اه ،نیاربانۀب .تنسا نابزیم روشر نیناوق ا تعباتم هب مزلم دوخ د
نابزیم روشر م
ی دناوت ققحت داتسار رد دوخ بولطم نیناوق بیوصت اب س
ی تسا اه مانگ روظۀم دداصتقا د
تادهاعم نیۀچمه .درادرب امرس
ی ه راذگ هر دۀتسه یتاررقم دواح بلغا د امرس
ی ه راذگ رد ار د ه ونح انه د
یصخشم هب
تروص ایم ای و عوۀمم یباییا ای یبلس م
ی دۀۀر .
ینام اهۀت تیاهن رد قوقح هر
امرس ی ه راذنگ ۀدنهاعم ،دنش ضنقن دو ۀیامرنس انب نانبترا رد یجرانخ
امرس ی ه راذگ د مضت ی ن ۀدۀۀر قوقح امرس ی ه راذگ د .تسا هییتن ر هب تروص ار ینفیلکت تادنهاعم ننیا یتۀس
دارب امرس ی ه راذگ رظن رد نابزیم روشر رادیاپ ۀعسوت فادها ابق رد من
ی گ ی دنر .
هب تروص ،یلر امح ی ت اه ار تادهاعم نیا د م
ی ناوت مسق دۀچ رد هتسد
دۀب ا تنیامح وا منسق .درر د
نرش قیرط تلم
اه د هلمار دادولا یلم راتفر نرش و1
ود2
نانبزیم روشر ، وا نرش ساسارب .تسا نابزیم تل
رگید دارب هر ار ییاه ایتما نامه تسا فلکم امرس
ی ه اهراذگ رنظن رد زنین نانبزیم رونشر رد یجراخ د نم
ی
گ ی در ذ دارب ، د ۀدهاعم عفن امرس
ی ه راذگ نانبزیم روشر ،مود نرش ساسارب .دۀر امعا هدهاعم فرط روشر د
دهعتم م ی دوش اب امرس ی ه اذگ ر رد تنیامح ،تنیامح منسق نیمود .دشاب هتشاد دوخ عابتا اب هباشم راتفر یجراخ
یقوقح یلر لصا بلاق
« هنافصۀم و هنلاداع راتفر
3» اب امرس ی ه راذگ هر تسا یجراخ هب
روط نرنش انب ومعم
« قوقح اب ندوب قباطم بی
ن للملا
4» ای و
« قوقح رد دوجوم درادناتسا لقادح بی
ن للملا
5» هارمه م ی ونش د هنر
هب نابزیم روشر راتفر ۀوحن و دروم هب هتسب نآ ارحا ،موهفم نیا تیلر لیلد نانکما
ذنپ ی ر نم ی دونش نیمونس .
،تیامح مسق پی
ش بی ۀ قح ی تراسخ ناربج دارب
امرس ی ه راذگ ی نا دی هد رنگید و میقتنسم ۀردانصم لباقم رد
یقلت هرداصم مکح رد هر تسا یلامعا م
ی دنوش و هب روط ی هنوگره یلر رد .تنسوا قوقح ضقن ا یشان نا
قیرط ا تیامح مسق نیمراهچ تیاهن پی
ش بی ۀ تادهاعم رد قوقح رگید ی امرس
ی ه راذگ لصاح د م
ی دوش هنر
امرس ی ه راذگ هب ۀطساو امرس ی ه راذگ نآ ا دیاب د هرهب
دۀم قنح ،نانبزیم روشر رد تماقا و رار ۀ اجا دۀنام ،دوش
نآ ا لصاح عفاۀم و هیامرس ندرر جراخ .نابزیم روشر ا
تادهاعم تیصوصخ رگید امرس
ی ه راذگ د پی ش بی ۀ میقتنسم ۀعجارم رایتخا ی امرنس
ی ه راذنگ هنب یجرانخ
درواد بی ن للملا دارب ی لح لصفو تافلاتخا امرس
ی ه راذگ نرش .تسا نابزیم روشر اب د لح
لصفو فلاتخا
هب امرس ی ه راذگ ه اجا ،دوخ قوقح ضقن یعدم یجراخ م
ی دهد نب هعجارم اب هنب ار نانبزیم تنلود ،درواد ه
تنیزم .دنۀر تنساوخرد ار نانبزیم رونشر تنیموکحم دارجا ،اوعد رد قیفوت اب و دشکب شلاچ رارو انس
1.Most Favored Nation clause.
2. National Treatment Clause.
3. Principle of Fair and Equitable Treatment.
4. Conformity with International Law.
5. Minimum Standards Provided by International Law.
هنب یگدینسر تیاهن رد و تسا کیتاملپید تیامح قیرط ا دواعد ندش یسایس ا نتسج درود ،درواد تافلاتخا امرس
ی ه راذگ یعجرم دزن یجراخ ب
ی فرط اعتم ا لقتسم و بجوم نیده
م ی دونش و اهرونشر هنر
امرس ی ه راذگ ( دندنویپب تادهاعم نیا هب درتشیب ۀقلاع اب
Schreuer, 2011: 788
.)
ار رورذم تایصوصخ م
ی ناوت تادهاعم ومعم راتخاس امرس
ی ه راذگ نامه و درر دادملق د هراشا هرروط
تادهاعم ،دش امرس
ی ه راذگ ۀدهاعم دوگلا ا ًاتدمع د امرس
ی ه راذگ د 1959 ناملآ - .دنندرر دورنیپ ناتسراپ
یلر و زجوم میهافم دواح تادهاعم نیا ،دور نیمه ا لماوع هب ییوگخساپ تیافر هر دنا
رثؤنم دانیند
رارصا تادهاعم نیا راتخاس حلاصا رب ررکم نیمه هب و دنرادن ار ورما م
ی دوش تادهاعم . امرس
ی ه راذگ رد د
تحت ،یتۀس تادهاعم تیلر ظفح اب ،ون نارود ا لصاح فیلاکت و تادهعت ریثأت
ه وح اه ،قونقح رنگید د
رارق قحب دروم یتآ شخب رد هر تسا هدش یتلاوحت راچد م
ی گ ی دنر .
3 . تادهاعم لوحت امرس
ی ه راذگ ی
تادهاعم امرس ی ه راذگ هنجاوم ییاهداقتنا اب فلتخم داحنا هب یتۀس د هدنش
دننا رنب روانن ًاتدنمع انهداقتنا ننیا .
امح ی ت اه هر تسا یی دارب ًافرص
امرس ی ه راذگ رد نانبزیم رونشر ددانصتقا عفانۀم نتفرگ رظن رد نودب ،یجراخ
مونمع عفانۀم هنب نونبرم لئانسم ریانس ،تنسی طیحم ،رشب قوقح دۀنام یتاعوضوم ًاساسا و هدش هتفرگ رظن ار رادیاپ ۀعسوت فادها هب تلود دهعت و نادنورهش هب
وصخ رظن رد هعسوت اح رد داهروشر دروم رد هنتفرگن
( تسا
Gehring & Kent, 2013: 298
درواد دارآ یخرب هر تفای تدش ینام ا اهداقتنا نیا .) امرنس
ی ه راذنگ د
امعا دارب ار نابزیم تلود ،یجراخ س
ی تسا اه انما ،دنندوب هدنش ذانختا مونمع عفانۀم ظنفح داتسار رد هر یی
قوقح هب رارضا تابجوم امرس
ی ه راذگ ،تسا هتشاد یپ رد ار یجراخ .دنندرر موکحم
و دیدنشت انب ،دور رنه هنب1
تادهاعم رب مراح تینلاقع ،تاداقتنا رارکت امرس
ی ه راذگ رد .دنش ینتارییغت شوختنسد ، ور تلاوحت اب وسمه ،د
دیدج تادهاعم نیودت امرس
ی ه راذگ فادنها تنیروحم انب ،تاعونضوم ا درتنشیب دانعبا هر تسا هدش شلات ،د
رادیاپ ۀعسوت هب
ناوۀع یلصا فده س
ی تسا اه یعمج د بی
ن للملا ،ی رظندم نانۀچمه تارییغت نیا هتبلا .دریگب رارق
هدعاق نیا ا زین دا آ ترایت تادهاعم .تسا هلصاف اهنآ یلاعت ات و تسا ماینا اح رد اۀثتسم
.دۀتسین 2
1 رد . م وصخ نیا ی
ناوت هب لیذ دایاضق هراشا
درر :
CMS Gas Transmission Company v The Republic of Argentina, ICSID Case No. ARB/01/8, Award 12 May 2005, Biwater Gauff LTD v United Republic of Tanzania, ICSID Case No. ARB/05/22, Award 24 July2008, Methanex Corp v United States, Partial Award on Jurisdiction and Admissibility, 7 August2002, Final Award on Jurosdiction and Merits, 3 August 2005. Aguas del Tunari, S.A. v.
Republic of Bolivia, ICSID Case No. ARB/02/3, Decision on Respondent's Objections to Jurisdiction, 264-323 (Oct. 21, 2005). Suez et al. v. The Argentine Republic, ICSID Case No. ARB/03/19, Order in Response to a Petition for Transparency and Participation as Amicus Curiae (May 19, 2005).
2 . ارب د اثم مدقم رد ۀ ماۀتقفاوم ۀ ناهج ترایت نام اس ی
، عسوت فادها ۀ
اپ ی راد هب ناوۀع ی ک ی اهرونشر فادنها ا د
دنهاعتم
اساۀش یی تسا هدش .
تادهاعم نیدایۀب شقن هب رظن امرس
ی ه راذگ ًلاانمتحا ،قونقح ا هخانش نیا راتخاس نییبت و نییعت رد د
مهم رت ی ن ماظن وحت رد لماع امرس
ی ه راذگ .تسا تادهاعم راتخاس رد رییغت ،یجراخ د
« دۀنس 2030 » انب
نییبت هب هر رادیاپ ۀعسوت یصاصتخا ناوۀع س
ی تسا اه فادها و بی ن للملا اب ی مشچ ادنا 15 ۀمه دارب هلاس
اهروشر م ی د ادرپ ، مهم رت ی ن بوسحم داۀسا نیا م
ی دوش اتکنآ هۀیم نیا رد . ننیا ا ینخرب هنب عاجرا اب د
و رادیاپ ۀعسوت ۀطبار ،فادها امرس
ی ه راذگ ار یجراخ د ای
ن هنوگ ،هنر تنسا هدرر فیصوت امرنس
ی ه راذنگ د
هکلب ،تسین ییاغ فده یجراخ سو
ی هل ا ( تنسا رادنیاپ ۀعسوت داقترا دارب د
UNCTAD Rep, 2018: 3-
امۀهار داۀسا ۀئارا اب داهن نیا نیۀچمه .)5
هب وی هژ
« دۀس دراذگتسایس دامۀهار بی
ن للملا ی امرنس ی ه راذنگ د
رادیاپ ۀعسوت دارب
1» تادهاعم رد ار یتاحلاصا ، امرس
ی ه راذگ ا تنیامح و قیوشت نیب داعت داییا دارب د
امرس ی ه راذگ داهۀنشیپ اهروشر هب رادیاپ ۀعسوت فادها و یجراخ د نم
ی دنۀر (
UNCTAD Rep, 2018: 3 2)
یمه ساسارب زین تلاوحت مومع هر تروص وصا ن
م ی گ ی دنر .
رد رادنیاپ ۀعنسوت هنب عاجرا ،تسا هدش داییا رادیاپ ۀعسوت داتسار رد تادهاعم نیا رد هر یتلاوحت ا یکی دراوم یخرب رد تاعاجرا نیا .تسا تادهاعم ۀندب و همدقم هب
روط ماینا نآ قیداصم هب هراشا اب یخرب رد و حیرص
م ی دوش ۀعسوت هب عاجرا ،نایم نیا رد . دۀب قفو اری ،تسا رادروخرب ییازسب تیمها ا تادهاعم ۀمدقم رد رادیاپ
2
ۀدام 31 نیو نویسناوۀر 1968
هر تسا دریسفت عباۀم هلمج ا هدهاعم ۀمدقم ، م
ی ناوت هدهاعم فده و عوضوم
نا ،هردانصم هنلمج ا هنشقاۀم درونم تاعونضوم ،یگدیسر عجرم ،فلاتخا نام رد و درر نابۀتسا نآ ا ار رانظت
ابق رد تلود فیلاکت ا هر ار هنافصۀم و هنلاداع راتفر و عورشم امرس
ی ه راذگ فیلانکت انب وسمه ،دۀتسه یجراخ
.دوش داییا د اوم فیلاکت نیا نیب ین اوت رذگهر نیا ا ات ،دۀر ریسفت رادیاپ ۀعسوت ابق رد تلود ینم یسررب ار هدهاعم دۀچ لیذ رد نیم نیا رد ۀنمدقم رد .مینۀر
ۀدنهاعم 1992 انتفن نیمهدزینس ،3
هب نیدقاعتم ،همدقم شخب فارگاراپ ملانعا رادنیاپ ۀعسوت داقترا دارب ار دوخ دصق تحارص
نم ی دنۀۀر رد .
ناوۀع تحت رادیاپ ۀعسوت ،هدهاعم نیمه مهن لصف
« شور اه اهدرادناتسا اب طبترم د
4» رد .تسا هدش ررذ
ۀدام 915 اپ ۀعسوت ،دراد رارق لصف نیا لیذ هر ، هدنشن بونسحم هدنهاعم عورشم فادها قیداصم ا رادی
ۀومن ۀدهاعم ۀمدقم رد نیۀچمه .تسا امرس
ی ه راذگ د 2004 ادانار ا تنیامح و قیوشت ،5
امرنس ی ه راذنگ د
یم ییاساۀش رادیاپ ۀعسوت داقترا داتسار رد ار یجراخ .دۀر
1. Investment Policy Framework for Sustainable Development, UNCTAD/DIAE/PCB/2015/5.
2 اس رد دۀس نیا ۀخسن نیرخآ . 2015
داتکنآ .تسا هدش رشتۀم ار دۀس نیا
هب ناوۀع دارنب یعجرم منصت
ی م گ ی ناگدننر رد
تادهاعم یۀیب اب ای هرراذم ،یلم حطس امرس
ی ه راذگ ای د همانرب ری ز قیوشت دارب د امرس
ی ه راذنگ رد د شنخب انه داراد د
.تسا هدرر یفرعم رادیاپ ۀعسوت دارب تیولوا
3. North American Free Trade Agreement ("NAFTA").
4. Standards-Related Measures.
5.Canada Model Foreign Investment Promotion and Protection Agreement, 2004.
تقفاوم هۀیم نیا رد رگید رخؤم ۀنومن ۀمان
امرس ی ه راذگ لاسا دروهمج د و ناریا یم
کود نشن ی ن منظعا
بوصم ،گروبمازرول 24
تشهبیدرا هام
1398 ، تسا ندونب یتایح هکۀیا نمض نیفرط ۀدهاعم نیا ۀمدقم رد .
امرس ی ه راذگ یم قیدصت رادیاپ ۀعسوت دارب ار یجراخ د قیوشت ،دۀۀر
امرس ی ه راذگ ار رادنیاپ ۀعسوت تهج رد د
ملاعا هدهاعم فادها ا زین م
ی دۀۀر ب رد سپس . داهدنۀب رد ،هدنهاعم ننیا ۀند
2 و 3 ۀدانم 11 ونصخ رد
« ریاس و رار و تسی طیحم اهدرادناتسا
» زین م ی دناوت هب ناوۀع ینقلت رادنیاپ ۀعنسوت داتسار رد وحت ناشن
دۀب رد هرارچ ،دوش 2
نیدهاعتم ،
« دراذگنوناق قح
1» تیولوا اب ار نابزیم روشر س
ی تسا انه رادنیاپ ۀعنسوت د
ییاساۀش دوخ م
ی ر ۀ دۀ دۀب رد نیۀچمه . 3
شلات ، امرس ی ه ناراذگ ار
« ۀعنسوت دارب نکمم کمر رثرادح دارب
تلود رادیاپ امرس
ی ه ذپ ی ر ا یبساۀم حوطس قیرط ا یلحم ۀعماج و ور
ی ه اه یعانمتجا تیلو نسم د هنب2
لنمع
دنروآ » رارق حیرصت دروم م
ی دۀهد نیا تیمها . تقفاوم
همان هنر تنسا قنیح نآ ا ،تادنهاعم وحت رظۀم ا
هیامرس داهروشر رامش رد ناریا درورض دوخ دارب ار هیامرس بذج هکۀیا اب و دراد رارق ریذپ
م ی دناد ماگمه ،
اب س ی تسا اه د بی ن للملا .تسا هتشادرب ماگ رادیاپ ۀعسوت داتسار رد ، ور یناهج تلاوحت و ی
تادهاعم رگید یخرب ۀمدقم رد امرس
ی ه راذگ .تنسا هنتفرگ رارنق هرانشا دروم رادیاپ ۀعسوت قیداصم د
اثم دارب م
ی ناوت ۀنومن ۀدهاعم هب امرس
ی ه راذگ یجراخ د 2012
،نآ ۀنمدقم هر درر هجوت هدحتم تلاایا
ینقلت بولطم یتروص رد ار هدهاعم رد رورذم فادها هب یبایتسد ،رادیاپ ۀعسوت هب حیرص عاجرا نودب نم
ی
دۀر توافح اب هر قوقح داقترا و ،تسی طیحم و تیۀما ،تملاس ا
هتخاۀش ۀدنش نب ی ن نللملا ،نارگرانر ی
.دنشاب راگ اس هدرمنشرب دراونم3
ۀدنهاعم .دننراد دانج رادنیاپ ۀعنسوت مونهفم لنیذ ینگمه هدنش 2012
امرس ی ه راذگ ادنآور و اکیرمآ ۀدحتم تلاایا نیب د هنتفرگ رارنق قنفاوت دروم هنومن ۀدهاعم نیمه ساسارب4
ر تسا رارکت ار تارابع نیمه همدقم رد ه م
ی دۀر .
تادهاعم امرس ی ه راذگ وحتم رادیاپ ۀعسوت داتسار رد زین درگید قرط ا د هدش
دنا قرط نیا ا یکی .
وفحم هگن نتشاد .تسا رادیاپ ۀعسوت فیلاکت داتسار رد نابزیم روشر دراذگنوناق قح هنب
ترونص نلر ی
1.Right to Regulate
2 هب ایۀیا رد . رظن
م ی دسر نامه روظۀم
« یعامتجا تیلو سم تررنش
انه ( »
Corporate Social Responsibility - CSR
)
نآ فیرعت رد دۀچره .تسا ر رظن قافتا
درادن دوجو لما
، نکل بناج ا هر یفیرعت بسر یناهج عمیم
رارو عنسوت دارب ۀ
رادیاپ (
World Business Council for Sustainable Development
) اس رد 2011 تنسا هدنش هئارا
، نیدنب ونحن
:تسا
« عسوت دارب دراکمه هب ترایت و رار و بسر دهعت ۀ
هداوناخ ،نارگرار اب رار ،دداصتقا رادیاپ ه
نعماج ،انهنآ دا ۀ
یگدن تیفیر دۀناوتب هکنآ دارب ،هعماج لر ،تیاهن رد و یلحم دۀشخب دوبهب ار ناش
.»
ۀنلاقم هنب رتنشیب ۀنعلاطم دارنب
« وحن و اه تررش یعامتجا تیلو سم ۀ
نآ شیۀس
» یمساق هزئاف فیلأت ، سح
ی ن دابآ .دوش هعجارم د
3. U.S. Model Bilateral Investment Treaty, 2012.
4. Treaty between the United States and Rwanda Concerning Encouragement and Reciprocal Protection of Investment, 2012.