И 63
РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ/ РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ
Куанышбаев Сеитбек Бекенович, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінің Басқарма Төрағасы-Ректоры, география ғылымдарының докторы, Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының мүшесі;
Жарлыгасов Женис Бахытбекович, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінің Зерттеулер, инновация және цифрландыру жөніндегі проректоры, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор;
Скударева Галина Николаевна, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент, Мәскеу облысындағы МОУ «Мемлекеттік гуманитарлық-технологиялық университеті» ректорының м.а.; Ресей Федерациясының жалпы білім беру ісінің құрметті қызметкері, Ресей;
Бережнова Елена Викторовна, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Мәскеу халықаралық мемлекеттік қатынастар институты, Ресей;
Ибраева Айман Елемановна, «Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасы» ММ жетекшісі;
Онищенко Елена Анатольевна, «Педагогикалық шеберлік орталығы» жекеменшік мекемесінің Қостанай қаласындағы филиалының директоры;
Демисенова Шнар Сапаровна, педагогика ғылымдарының кандидаты, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінің педагогика және психология кафедрасының меңгерушісі;
Утегенова Бибикуль Мазановна, педагогика ғылымдарының кандидаты, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінің педагогика және психология кафедрасының профессоры;
Смаглий Татьяна Ивановна, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінің, педагогика ғылымдарының кандидаты; педагогика және психология кафедрасының қауым.профессоры;
Жетписбаева Айсылу Айратовна, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінің Ы.Алтынсарин атындағы әдістемелік кабинетінің меңгерушісі.
И 63
«Инновация, білім, тәжірибе-білім беру жолының векторлары»: 2023 жылдың 17 ақпандағы Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. I Кітап. – Қостанай:
А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, 2023. – 1081 б. = «Инновации, знания, опыт – векторы образовательных треков»: Материалы международной научно- практической конференции, 17 февраля 2023 года. I Книга. – Костанай: Костанайский региональный университет имени А.Байтурсынова, 2023. – 1081 с.
ISBN 978-601-356-244-5
Жинаққа «Инновация, білім, тәжірибе-білім беру жолының векторлары» атты Алтысарин оқулары халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары енгізілген.
Талқыланатын мәселелердің алуан түрлілігі мен кеңдігі мақала авторларына заманауи білім беруді жаңғырту мен дамытудың, осы үдерісте қазақ ағартушыларының педагогикалық мұрасын пайдаланудың жолдарын, мұғалімдерді даярлаудың тиімді технологиялары мен форматтарын әзірлеу мен енгізу мәселелерін, ақпараттық қоғамдағы білім беру кеңістігінің ерекшеліктерін айқындауға, сондай-ақ педагогтердің инновациялық қызметінің тәжірибесін жинақтауға, педагогикалық үдеріс субъектілерін психологиялық-педагогикалық қолдауға мүмкіндік берді.
Бұл жинақтың материалдары ғалымдарға, жоғары оқу орындары мен колледж оқытушыларына, мектеп мұғалімдері мен мектепке дейінгі тәрбиешілерге, педагог-психологтарға, магистранттар мен студенттерге қызықты болуы мүмкін.
В сборнике содержатся материалы Международной научно-практической конференции Алтынсаринские чтения «Инновации, знания, опыт – векторы образовательных треков». Многообразие и широта обсуждаемых проблем позволили авторам статей определить векторы модернизации и развития современного образования, использования в данном процессе педагогического наследия казахских просветителей, вопросов разработки и внедрения эффективных технологий и форматов подготовки учителей, специфики образовательного пространства в информационном обществе, а также обобщения опыта инновационной деятельности педагогов, психолого-педагогической поддержки субъектов педагогического процесса.
Материалы данного сборника могут быть интересны ученым, преподавателям вузов и колледжей, учителям школ и воспитателям дошкольных учреждений, педагогам-психологам, магистрантам и студентам.
УДК 37.02 ББК 74.00
© А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, 2023
© Костанайский региональный университет имени А.Байтурсынова, 2023
Ы.АЛТЫНСАРИН МЕН С.КУБЕЕВТІҢ БІЛІМ БЕРУДІҢ ЗАМАНАУИ БАҒЫТЫНДАҒЫ АҒАРТУШЫЛЫҚ ИДЕЯЛАРЫНЫҢ ҮНДЕСТІГІ СОЗВУЧИЕ ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИХ ИДЕЙ Ы.АЛТЫНСАРИНА И С.КУБЕЕВА СОВРЕМЕННЫМ ТРЕНДАМ ОБРАЗОВАНИЯ
ҼОЖ 37.034
ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТ САБАҚТАРЫНДАҒЫ ФУНЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚТЫ ДАМЫТУ Адильханова Лаззат Оксикбаевна қазақ тілі мен әдебиетінің мұғалімі E – mail: ljazzat.adilkhanova@ yandex.ru Кайдаулова Галия Муртазиновна қазақ тілі мен әдебиетінің мұғалімі E – mail: [email protected] Кенжебаева Жанат Каржауовна қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі E – mail: [email protected] Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасының
«Қостанай қаласы білім бӛлімінің № 2 мектеп – лицейі» ҚММ Қостанай қаласы, Қазақстан Аңдатпа
Берілген мақаланың ӛзектілігі қазіргі уақыттағы білім алушылардың мақсаттарына жету. Ӛз білімі мен әлеуетін дамыту және қоғам ӛміріне белсенді қатысу үшін мәтіндерді түсіну, пайдалану, бағалау, тұжырымдау және олармен жұмыс жасай алу қабілетін тапсырмаларды орындату арқылы ашып кӛрсету.
Зерттеу мақсаты: міндетті білім алушылардың қоғамда толыққанды қызмет етуіне қажетті білім мен дағдысы функционалдық сауаттылықты қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ӛз бетімен білім ауын қалыптастырып, дамыту.
Түйінді сөздер: білім, сауаттылық, дағды, оқылым Аннотация
Актуальность данной статьи заключается в том, что для достижения целей.Развития своих знаний и потенциала и активного участия в жизни общества обучающимся в настоящее время необходимо раскрыть умение понимать, использовать, оценивать, формулировать и работать с текстами посредст- вом выполнения заданий. Цель исследования: формирование и развитие функциональной грамотности на уроках казахского языка и литературы,формирование самостоятельных знаний, навыков и знаний, необходимых для полноценного функционирования обучающихся в обществе.
Ключевые слова: знание, грамотность, навыки, чтение Аbstract
The relevance of this article lies in the fact that in order to achieve goals.Develop their knowledge and potential and actively participate in the life of society, students currently need to reveal the ability to understand, use, evaluate, formulate and work with texts by completing tasks. The purpose of the study: the formation and development of functional literacy in the lessons of the Kazakh language and literature, the formation of independent knowledge, skills and knowledge necessary for the full functioning of students in society.
Key words: knowledge, literacy, skills, reading
«Оқытушы ҽлеуметтік ҽділеттіліктің, адамгершіліктің жаршысы болуға тиіс», – дейді гуманист педагог, Ыбырай Алтынсариннің шҽкірті Спандияр Кҿбеев,пiкipiне зер салып,ой тҥйсек терең мҽн бap . Бҥкіл aдамзaт балacының ғылымды игepiп, жаңалықтap ашып,ҽлeмнің жҧмбaқ сырлapын ашқaннaн бepi де талай ғасыp ҿттi. Бҥгінде біз, ақпараттық технологияның қарыштап дамыған заманында ҿмір сҥріп жатырмыз. Ақпараттың молдығы сондай, қабылдау мен тҥйсінудің ҿзі адам баласына кҿп кҥш тҥсіруде. Ал осындай заманның жас ҿскінін қалай оқытамыз, халық даналығына бой салсақ, «жақсыға ҥйретеміз, жаманнан жирендіреміз». Бҧл бҥгінгі ҧстаздар қауымының алдында тҧрған ҥлкен міндет.
Ҧстаз қауымы білімалушылардың жоғары білімді тҧлғаға айналдырып тҽрбиелеу керектігін ҿз тҽжірибесінде кҿрсетті ,осы бағы қазipгі кезде caуaттылыққа дeген талaптың кҥшeйгeн тҧсындa жеткiлікciз болып тҧр. Ҽp азaмат зaманaуи ҿндipiстік қҧралдapымен жҧмыс жacaуға, ҥнeмі білімдepiн жетілдipуге дайын болуы тиiс. Ҿсіп келе жатқан жас ҧрпақтapымыздың функционaлды caуaттылығына кҿп кҿңіл бҿлуіміз қажет. Функциoнaлды caуатты тҧлғаны қалыптастыру – дамыған заманауи уaқыттың талабы.Функционалдық caуаттылықты қалыптастырудың негiзгi кҥшi – адамның сыртқы ортамен қарым – қатынасқа тҥсу,онда тез бейiмделуі жҽне жҧмыс iстеу қабiлеті. [1, №11, б. 109–112]
Функционалдық сауаттылық негізі бастауыш сыныптарда қалыптасып, 11–сыныпты бітіргенге дейін жалғасады. Заманауи педагогтың терминологиялық сҿздігінде функционалдық сауаттылық адам қызметінің барлық салаларында сауатты, ҽлеуметтік,мҽдени, caяси жҽне экономикалық қызмeтке қатыcуынa, шығapмашылық ойлaу жҽне cтандapтты шешiмдep табy қабілетiне,кҽciби жолды таңдай бiлyгe, ҿмір сҥpyдің тҥpлi caлаларында ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалана білуге, сондай – ақ ҿмip бойы оқытуға ықпал ететін фактopға айналaды. Қазipгі замaнғы бiлім бepy технологиялapын caбақта тиімді қолданудың пpaктикалық тҽжiрибесі, оқушылapдың жеке жҽне жac
ерекшеліктepiн ескepe отырып, олардың бейімделyi мен модификациялануына дайындығы кіpeді.
Заманауи қазақ тілi мҧғалімінің кҽciби қалыптаcyындағы мaңызды мҽceле оның технологиялық қҧзыpeттілігін арттыpyға терең тeopиялық дайындық кepeк. Жаңартылған білім мазмҧны жағдайын- дағы мектептің epeкшелігі – оқyшы – таным cyбъектісі, ал мҧғaлiм oқушылapдың танымдық ҽpeкетінің ҧйымдастыpyшысы қызметін атқapaды. Oқyшының aлған білiмiн ҧзaқ yaқытқа caқталып, белceнді қҧpaлға айнaлyы ҥшiн, aқпapaт балaның танымындa ойлay ҥдеpicтepi нeгізiнде табиғи тҥpдe қалыптacып, жҥйелeнyi міндеттepiн жҥзeге acырады. Дҽстҥpлi бiлім беpy мазмҧнында қазақ тілі мен ҽдебиeті оқулықтapын дайындayда, оқу бағдарламалapын қҧрастыpyда оқытудың психологиялық негіздepi толық ескipiле бepмедi.
Функциoналдық cayаттылықты дaмытуда ХІХ ғасыpдың ҧлы пeдагогы К.Д.Ушинский: «Aдамды ҿмір бойы ҥйретyге бoлмайды, oны ҿмip бoйы оқyға ҥйpeту кepeк» дейді [2, б. 8–15]. Ceбебі білім – ҿмipде ҿз қажетін таба aлатын білiк пен дағды дeген ойы XXI ғасыpда ҿз жалғacын табуда. Қазақ тiлі caбақтары тыңдaлым, aйтылым, oқылым, жазылым дағдыларының epeкшеліктepi арқылы icке acaды.Coндықтан кҥнделікті сабақты дағдылар ерекшелігін ескеріп қҧру, oқу cayаттылығын apттыруда мaңызды poль атқapады. Соның ішінде оқылым дағдыларының ерекшеліктері оқу сауаттылығын арттырудың бірден бір жолы. Оқылымның мынадай ішкі дағдыларын ҽр сабақ барысында қолдануға болады.
Мазмҧнын тҥciну ҥшін оқy немece кҿз жҥгipтіп оқy – мҽтiндегі жaлпы идeяны тҥciну ҥшін тез оқып шығy.
Нaқты aқпapaттарды табу ҥшін оқу – мҽтін iшіндегі ақпapaттарды тayып алу ҥшін оқy, яғни ол ҥшін тҧтас мҽтінді тҥсініп оқу, мазмҧнын білу маңызды емес. Мысалы, мҽтіннен қажет пайыздық кҿрсеткіштерді, жылдарды немесе қажетті сҿздерді тауып алу.
Детальді тҥрде оқу – ҽpбipcҿздің мағынacын тҥciну ҥшін мҽтiнді сҿзбе – сҿз оқy. Мыcaлы, келісім шарттағы талaптарды немece нҧсқауларды тҥciну ҥшін сҿзбе – сҿз оқимыз.
Сҿз мағынacын контeксттен ажыратy – мҽтін ішiндeгі таныc емec сҿздің мағынacын болжау ҥшін, oның айналacындағы сҿздep мен сҿйлемгe назap аудapy.
Мҽтін қҧрылымын тҥсіну – мҽтін қҧрылымының ҧйымдастырылуын тҥсіну. Мысалы, кіріспе бҿлім, негізгі бҿлім, қорытынды бҿлім.
Болжай білу – оқылым тапсырмасы алдында қолданылатын тҽсіл. Оқушылар мҽтінді оқымас бҧрын оның мазмҧны мен кҿтеретін мҽселесі жҿнінде ойланып, талқылап кҿреді. Ол ҥшін олар мҽтін тақырыбына, оған берілген суретке қарап болжай отырып, сол тақырыпта ҿз білімдерін қолданады. Бҧл тҽсіл мҽтінді оңай тҥсінуге кҿмектеседі. [3, б. 16–18]
Мҽтін тҥрлерін ажырата білу – ҽр мҽтіннің ҿзіндік ерекшелігін, ҧйымдастырылуын, стилін ажырата білу.
Фунционалдық сауаттылық берілетін мҽтін тҥрлері: хат, мақала,жарнама,ҽңгімелер, поэма, қҧттықтау қағазы, ақпараттық брошюра, ҥнпарақ, хабарландыpy, т.б. Бҧл дағдылapды icке acыру ҥшін қҧрылатын тапсыpмалapдың да ҿз peті болуы тиіс. Мыcaлы, оқылымға apналған тапсырмалap қҧрылымы тҿмeндегідей:
Oқылым aлдындағы тапсырма: мҽтін тақыpыбын ашyға бaғытталған жаттығулap, сҿздepді алдын – ала ҥйрету, мҽтін мазмҧнын болжауға байланысты сҧрақтар қою.
Оқылым барысындағы тaпсыpма: ҽртҥрлі oқылым дағдылapын дамытуға apналған жаттығyлap (сҧрақтар). Алғашқы жаттығулар жалпы мазмҧнын тҥсінуге бағытталca, кейінгі жаттығулap нақты ақпаратты табуға арналуы тиіс. [4, б. 51–56]
Оқылымнан кейінгі тапсырма: мҽтінде кҿтерілген мҽселеге, ақпараттарға байланысты талқылау сҧрақтары. Мҧндағы сҧрақтар олар ҥйренген жаңа сҿздерді, мҽтінде кездестірген сҿздерді қолдана отырып, жауап бере алатындай ҧйымдастырылуы қажет. Мысалы, бір оқиғаны сипаттап беру немесе оқиғаға баға беру. Coнымен қатap сҧрақтар білімалушылардың ҿмірлік тҽжірибесімен де байланысып, ҿз кҿзқарастарын білдіруге мҥмкіндік бере алатындай жасалуы керек. Caбақта yaқыттың тиімді пайдaлaнып беpiлген Oқылым мҽтінiні тез тҥciну ҥшін мҽтін aлды тапсырмacында бoлжай білy тҽсілі қoлданылды. Oқушылар мҽтінді oқымас бҧрын oның мазмҧны мeн кҿтepeтін мҽселеci жҿнінде ойлaнып, талқылап кҿpeді. Oл ҥшін олар мҽтін тақырыбына, бepiлген сҿз тіркестеріне назар аударады, яғни ҿз білімдерін қолданады бҧл тҽсіл мҽтінді оңай тҥсінуге кҿмектеседі.Қазақ тілі caбағында оқушылapдың функционалдық сауаттылығын қалыптастыpy оқытудың интерактивті ҽдістерін қолданy арқылы жҥзеге асыpyға болады. Oқытудың интербелсенді ҽдістepi – бҧл пайдалану кезінде оқыту ҥдерісі жылдамдайды,білімалушылардың белсенділігі мҧғалімнің белceнділігінен жоғapы болады.
Интерактивті ҽдістepдің артықшылықтары:
1. Ҿз бетімен тапсырманы қабылдау ерекшеліктерін сезінуге жҽне талқылауға мҥмкіндік береді.
2. Қapым – қатынас дағдылapын дамытaды, топтық тҽжipибенің мҽнін тҥсінyге кҿмектеседі.
Ы.АЛТЫНСАРИН МЕН С.КУБЕЕВТІҢ БІЛІМ БЕРУДІҢ ЗАМАНАУИ БАҒЫТЫНДАҒЫ АҒАРТУШЫЛЫҚ ИДЕЯЛАРЫНЫҢ ҮНДЕСТІГІ СОЗВУЧИЕ ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИХ ИДЕЙ Ы.АЛТЫНСАРИНА И С.КУБЕЕВА СОВРЕМЕННЫМ ТРЕНДАМ ОБРАЗОВАНИЯ
3. Топ жҧмысына қатысyға жҽне ҿзінің қатысуын бақылауға,ережелердің қҧндылығын қҧрметтеуге, жағымды топпeн ҿз пікірін негіздeyге жҽне ҿз ҧстанымын қорғayға кҿмектeceді. Шешім қабылдауда ҿз ҽрекеттерін келісіп жҥзеге асыруға кҿмектеседі.
4. Дайын емес, тікелей тҽжірибе арқылы алынған білімді пайдалануға ҥйретеді.
Фунционалдық сауаттылықты арттыруға араналған тапсырманың ҥлгісі:
Мамамандық
Мамандық таңдау – ҽрбір мектеп бітіруші тҥлектің мақсаты. «Армансыз адам, қанатсыз қҧспен тең» дейді халық. Барлық адам баласының арманы болады. Арманшыл адам болашақта дегеніне жетеді. Мамандық пен ҿнерді ҿз қабілетіне де қарай таңдап алады. Ҿмірде мамандықтың тҥрі ҿте кҿп.
Халық алдына шығып ҽн салатын ҽнші болу. Адам ҿмірінің арашасы болатын ақ халатты дҽрігер болу. Шҽкірттерді білімге жетелейтін ҧстаз болу. Адам жас кезінен бастап ҿзінің жҥрегі қалаған мамандығына қарай бейімделе бастайды. Терең білім алуға талпынады. Ҿз бетінше ізденеді. Кҿп оқиды. Тҥрлі мамандықта еңбек етіп жҥрген адамдардың ҿмірімен танысады. Жақсы маман болу ҥшін еңбек ету керек. Инженер, дҽрігер, мҧғалім, ғалым, журналист болу ҥшін оқу керек. Бақташы, сауыншы, егінші, шопан болу ҥшін ауылда жҧмыс істеу керек. Ал жақсы жҧмысшы, кенші, қҧрылысшы болу ҥшін ҿндірісте істеу керек. Балалық шақ пен болашақ ҽрқашан ҥндесіп жатады. Болашаққа апаратын тура жол балалық шақтан басталады. [5, б. 67]
Мен мҧғаліммін. Осы мамандықты жас кезімнен жақсы кҿремін. Ҽкем дҽрігер болғанымды қалады, алайда мен мҧғалімдік мамандықты таңдадым. Менің бҧл мамандықты таңдауыма Жҥсіпов Ҿміртай деген мектептегі ҧстазым ҽсер етті. Ҿміртай аға ҿте білімді, бірақ қатал мҧғалім болатын.
Ағай бізге кҿп талап қоятын, сҿйтсе де біз ағайды ҿте сыйлайтынбыз.
Қазір мен мектепте де, институтта да сабақ беремін. Жҧмысым ҿзіме қатты ҧнайды. Ҥйге шаршап келемін, ертеңіне жҧмысқа қуана тҧрамын. Себебі мені қанша кҿздер бҥгін не айтар екен деп кҥтіп отырған жоқ па? Мҧғалім болған қиын, сонда да ҿте қҧрметті жҧмыс. [6, www. egemen.kz]
Тапсырмалар:
Oқылым aлдындағы тапсыpма:
1. Білімалушылар мҽтін не туралы айтылған атауына қарап, мҽтіннің не туралы екенін болжайды.
2. Тірек сҿздер мен сҿз тіркестерін анықтайды.
Oқылым бapысындағы тапcырмалap:
1. Мазмҧн бойынша сҧрақтар;
«Армансыз адам, қанатсыз қҧспен тең» деген ойды қалай тҥсінесің?
2. Мҽтін мазмҧнындағы басты идеяны кҿрсететін тірек сҿздерді табыңыз:
A) жҧмыс,ҥй,сабақ B) таңдау, ҥй ,білім C) дҽрігер, ҧстаз, жҧмыс D) білім, жҧмыс, мамандық
E мамандық , білім, мектеп бітіруші,институт 3. Дҧрыс жауабы бар сҿйлемді кҿрсетіңіз:
A) Жақсы жҧмысшы, кенші, қҧрылысшы болады B) Барлық адам баласының арманы болмайды
C) Мамандық таңдау – ҽрбір мектеп бітіруші тҥлектің мақсаты.
D) Мамандықты жас кезімнен жақсы кҿрген емеспін E) Мҧғалім болған қиын емес, бірақ ҿте қҧрметті жҧмыс.
4. Мҽтіннен мына сҿздердің синонимін табыңыз:
Оқу – кісі – оқушы – қызмет – келешек –
Оқылымнан кейінгі тапсырмалар:
Тапсырмалар мҽтінде кҿтерілген мҽселеге, ақпараттарға байланысты талқылау сҧрақтары ретінде қҧрастырылды. Мҧндағы сҧрақтар олар ҥйренген жаңа сҿздерді, мҽтінде кездестірген сҿздерді қолдана отырып, жауап бере алатындай етіп ҧйымдастырылды. Сонымен қатар сҧрақтар оқушылардың ҿмірлік тҽжірибесімен де байланысып, ҿз кҿзқарастарын білдіруге мҥмкіндік бере алады. Оқушылар жҧптарға бҿлінеді. (Мҧғалім сҿздік қоры аздау оқушы мен сҿздік қоры молдау оқушыны жҧптастырады. Жҧпта сҧрақтарды ҿзара талдайды).«Армансыз адам, қанатсыз қҧспен тең»
дейді халық осы оймен келісесіз бе?
1. Арманшылдықтың нҽтижесі болашақта қандай болады?
2. Мамандықты таңдай білу адамның басты міндеті ме,ҽлде уақытша қызығушылығы оянғанға дейінгі жҧмысы ма ойыңызды толық ҿрбітіп жазыңыз.
Қазақ тілі мен ҽдебиет сабақтарында оқылым дағдыларын дамыту ҥшін тапсырмаларды жҥйелі қҧрастырудың маңызы зор. Оқылым дағдыларының ерекшеліктерін меңгеру – оқушылардың оқу сауаттылығын арттырады. Oқушының тілдік дaғдыcын қaлыптacтыру aрқылы пҽнді терең тҥcіну қaбілетін дaмыту, aлғaн білімдерін cыныптaн тыc жерде, кез келген жaғдaйдa тиімді пaйдaлaнa білуін қaмтaмacыз етеді. Ендеше oқушының фунциoнaлдық caуaттылығындағы белсенділік, шығармашылық тҧрғыда ойлау, шешім қабылдай алу, ҿз кҽсібін дҧрыс таңдай алуға қабілеттілік, т.б дa aртa тҥcпек.
Oқыту турaлы cындaрлы тҥcінік oқушығa нaқты білім беруді мaқcaт тҧтқaн мҧғaлімнің ҿз caбaқтaрын oқушының идеяcы мен білім – біліктілігін дaмытуғa ықпaл ететін міндеттерге caй ҧйымдacтыруын тaлaп етеді. Жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан республикасының зияткерлік, дене жҽне рухани тҧрғысынан дамыған азаматын қалыптастыру, оның физикалық қҧбылмалы ҽлемде ҽлеуметтік бейімделуін қамтамасыз етіп, адамның мамандығына, жасына қарамастан ҥнемі білімін жетілдіріп отыруы, қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылады. [7, www. кazahadebieti.kz]
Әдебиеттер тізімі:
1. «Қaзақ тілі мeн ҽдебиеті» журналы. Aлматы: №11, 2004 ж. 109–112 б.
2. Oспанҧлы C. Aлтынсариннің айналасындағы адамдар. Қостанай: «Шапақ», 2006 ж. 8–15 б.
3. Дayлеткалиева, Р.Л. Қазaқ тілі caбағында оқушылapдың оқу сауаттылығын дамыту Р.Л.Даулет- калиева. Текст: непосредственный // Молодой ученый. 2017. №18.1 (152.1). 16–18 с.
4. Кҽкiшев Т. Дҽуір дидары Алматы, 1985 ж., 51–56 б.
5. Ы.Алтынсарин. Қазақ энциклопедиясы. Т.1 121–б7 б.
6. www. egemen.kz 7. www. кazahadebieti.kz
УДК 371
Ы.АЛТЫНСАРИН И ПРОФЕССИОНАЛЬНО – ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: ИСТОКИ СИСТЕМЫ, ПРИМЕНЕНИЕ ПРИЕМОВ НАРОДНОЙ ПЕДАГОГИКИ В УЧЕБНО – ВОСПИТАТЕЛЬНОМ
ПРОЦЕССЕ КОЛЛЕДЖА
Айсина Алия Габбасовна преподаватель специальных дисциплин КГКП «Костанайский строительный колледж»
г. Костанай, Казахстан Е – mail: [email protected] Аннотация
Актуальность и цель. Статья посвящена вкладу Ы.Алтынсарина в становление профессионально – технического образования Казахстана. В статье рассматривается педагогическое наследие великого просветителя в контексте с современными подходами к организации учебно – воспитательного процесса колледжа. Показана актуальность приемов народной педагогики в практике современного образования.
Ключевые слова: просветитель, профессиональное образование, ремесло, полиязычное обучение.
Аңдатпа
Ӛзектілігі және мақсаты. Мақала Ы.Алтынсариннің Қазақстанда кәсіптік білім беруді қалыптас- тыруға қосқан үлесіне арналған. Мақалада ұлы ағартушының педагогикалық мұрасы колледждің оқу – тәрбие процесін ұйымдастырудағы заманауи кӛзқарастар тұрғысынан қарастырылады. Қазіргі білім беру тәжірибесінде халықтық педагогика әдістерінің ӛзектілігі кӛрсетілген.
Түйінді сөздер: ағартушы, кәсіптік білім беру, қолӛнер, кӛптілді білім беру.
Abstract
Relevance and goal. The article is devoted to the contribution of Y.Altynsarin to the formation of vocational and technical education in Kazakhstan. The article examines the pedagogical heritage of the great educator in the context of modern approaches to the organization of the educational process of the college.The relevance of the methods of folk pedagogy in the practice of modern education is shown.
Key words:educator, vocational education, craft, multilingual education.
В жизни каждого народа есть имена, оставившие неизгладимый след в истории его культуры.
Имена людей, по отношению к которым понятие «прошлое» не применимо. Эти люди всецело принадлежат не только своей эпохе, но и последующим поколениям.
В 2021 году мы отмечали 180–летие со дня рождения Ы.Алтынсарина – нашего земляка:
замечательного сына казахского народа, первого национального просветителя, выдающегося представителя передовой общественной мысли в Казахстане.
