Подсекция 7.3 Основные направления развития государственного аудита в условиях повышения благосостояния казахстанцев
УДК 334.723.6
ҚАЗАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КВАЗИМЕМЛЕКЕТТІК СЕКТОРЫНЫҢ ЖҰМЫС ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ
Абугалиева Мадина Аскаровна [email protected]
Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ Экономика факультеті Мемлекеттік аудит мамандығының 3 курс студенті, НұрСұлтан, Қазақстан
Ғылыми жетекшісі – А.Жахметова
Қазақстан - әлемдік ауқымда көлемі шағын экономика. Сондықтан оны өте тиімді басқару қажет. Ел біртұтас корпорация секілді жұмыс істеуі тиіс, ал мемлекет оның өзегі болуға тиіс. Қазақстан Республикасындағы 2012 жылдың 14 желтоқсанындағы
«Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауында мемлекеттің макроэкономикалық саясатының жаңғыртылуы тиіс екенін және оның ішінде Мемлекеттік және сыртқы қарызды басқару саясаты бойынша мына мәселелерді атап өткен болатын:
- Елдің мемлекеттік қарызының деңгейін тұрақты бақылауда ұстау - ІЖӨ-ге қатысты бюджет тапшылығын төмендету;
- Мемлекеттік қарыз аз мөлшерлі деңгейде қалуға тиіс. Бұл қағидатты міндет, өйткені, біз әлемдік тұрақсыздық жағдайында бюджетіміздің тұрақтылығын және ұлттық қауіпсіздігімізді тек осылай ғана қамтамасыз ете аламыз.
- Экономиканың квазимемлекеттік секторы борышының деңгейін қатаң бақылау қажет.
Осы Жолдаудың ішіндегі квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қаржы тұрақтылығын қамтамасыз етуге байланысты айтылған бірнеше мәселелерге тоқтайтын болсақ:
1) квазимемлекеттік сектор субъектілері шығарған еурооблигацияларды алдын ала өтеуді ұйымдастырудың орындылығын қарау;
2) акционерге дивиденд төлеудің төмендеуін көздейтін ұлттық компаниялар мен басқарушы холдингтерге қатысты дивидендтік саясатты қайта қарау;
3) ұлттық компаниялар мен басқарушы холдингтердің аппаратты ұстау, бонустар, күрделі шығыстарға шығындарды шектеу;
4) ішкі борыш мониторингі жүйесін және квазимемлекеттік сектор ұйымдарының қаржы тұрақтылығының негізгі көрсеткіштерін сақтау тетігін құру.
Қазіргі кезде Қазақстанның квазимемлекеттік секторында үлкен көлемдегі қаржы игерілуде. Мемлекеттік сатып алулар көлемінен асып тұратын бюджет жағдайында, квазимемлекеттік сектордағы жемқорлық мәселесі өте өзекті мәселе болып табылады.
Алайда, шынайы экономикалық жағдай бұл сектордағы жариялылықтың жетіспейтіндігін көрсетіп отыр. Сондықтан да, бұл тақырыпқа арналған мәселелер өте өзекті болып табылады.
Бүгінде мемлекет нарықтық қатынастарға толық немесе ішінара тиесілі заңды тұлғалар арқылы қатысады. Қолданыстағы заңнамада бұл заңды тұлғалар әртүрлі болып аталады: «Заңдық негізде квазимемлекеттік сектор субъектілері ұғымы Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы қабылданған ҚР Бюджет кодексіәнде және 2015 жылы 12 қарашада қабылданған Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» заңында қаралған: «Квазимемлекеттік сектор субъектілері дегеніміз - мемлекеттiк кәсiпорындар, жауапкершiлiгi шектеулi
i ш , ,
я , - шi , ә i ә
ң ң i i ә
ө ң ғ ».
К і і і і і ш ің
ғ і ә і . і
ң ң і 1 ө і .
К -1.
ғ і ң ң і
К ң 1991-1999 2000-2006 2006-2013 2013- і і
і
і і ғ
э
э ғ өш
ші і ғ-
. і
ші ің я
і і
і
ә і ,
і
ғ ,
ші- і і
ш і
і і і
ң ә і і і і
, ң
і і
я ң і -
ә і- ің
ш і ғ
Э ң
я -
я і і і
ші і ің ң
ғ ғ 1 ө і ғ , ғ і і
ш ш і ің і і і і ші ,
ә і ө і і і я
ә ғ ғ ғ ң і і і я і
ғ .
і і і і ғ , э ғ ,
ғ і . і і ң і і і і і ш
і і і : " - " ә - " ,
" і " я " , " Г " я "
, " ө ә і " я ә . .
і і і і і і ің ә і
, і і і і і ә ш і і ің
і і і і і і і і 720 454 842,0 . . ғ . 2017
ғ ш і і і ің ө іш і :
К -2. ш і ің і ші ңі - 2017 ғ ш і
і і ің ө іш і
ШІК І ғ Ш ғ -
-
ғ -
і ші
13 13 13 13 618 060 253,71 0 0
К ші
226 119 119 27 308 908 861,89 107 6
і
61 22 22 78 893 710 441,70 39 2
я і
43 31 31 2 138 207 937,07 12 0
ә і 343 185 185 121 958 887494,37 158 8
2017 ғ і ш і і і ің ө іш і 3-
ө . ғ ғ і . ғ ,
ші і і і і :
К -3. 2017 ғ ші і і і ш
ш і і і ш
"Ш ң « ш ә
ө і і» і і ің " "
" і
ә і
ш ші ,
і і
ғ ;
ңғ ә і і і ің
ш ш ғ ң Ш
" ңғ " КК
ғ ә
ғ ғ
"К К " Ш ш ші ,
і і
ғ ;
ғ ә ғ
ң Ш
" " КК
ғ ә
ғ ғ
ғ ә ғ
ң Ш
" э " КК
ғ ә
ғ ғ
" і і і ғ "
Ш
ш ші ,
і і
ғ ;
ші 2018 ғ ә і і . ң , 2018 ғ
ш і і і ің ө іш і 4 .
К -4. ш і ің і ші ңі - 2018 ғ ш і
і і ің ө іш і
ШІК І
- ғ
Ш ғ - - ғ , і -
ші
31 22 2 25 737 572 575,00 8 0
К
ші 73 37 0 22 316 620 334,00 36 6
і
31 24 0 74 633 152 790,00 7 0
я і
21 15 0 711 591 618,00 6 1
ә і 156 98 2 123 398 937 317,00 57 7
ө і ғ , ші і ш ң
ө і і ө і і . ғ ші і 2017 ғ
ғ , 2018 ғ ші і ің ө іш і і і
ш ғ ғ ө і і . 2018 ғ
ші і і і ші і ғ ш і і і
:
К -5. 2018 ғ ші і і і ш
ш і і і ш
" і " я " і і
;
« » Ш ғ ә ғ
ғ
" ө " Ш ғ ә ғ
ғ
" ңғ ң өңі і
і - ші ә і і
ғ "
і і
;
" -Кө " і і
;
" " Ш і і
;
2018 ғ ә і ш і і ш і
і ә ғ ә ғ ң
і ө і і . 2017 ғ ш ші
ғ , і і ғ ғ ң ғ ғ ғ
ө і і . ө іш і і
, і ің ң ғ ші і
:
- ш ң ң ң
ә і і і , - і і і ә ң
ғ ші ш ғ ғ , - ң ә і
(ә і і і ) ғ ә і ә ғ і ғ
ші і і .
- Ш і ә і і , - ң і і
, " і і " ң Д
ң і ш ш і ің ғ , і і ә ң ш
ғ ші і і ( ә ) ө і і ң ғ і і
.
Х ә і я і ң
і ң ң ә ің і і э
і і і ә . ә і і ң
ің ә ә і ғ ә і , і і
, ш ш ң - і і .
Э і ш і - і і
. О ң ң і і і ң і ә і ң
ң і ші і і .
і і ші і
ш ң
і , ңі і і, , -
і - ш і ә і і і ә і ң ө і
і і і . , Ш,
, Ф ә Г і - ші ә і і
өш ш . Ш- і - і і ңі
ә і ң ң і .
, і і ш , і - і і
і і , , Е , і, ң і
і і ң ә і . Ф ң ә ң
і і і ші і і
і , і і ө і і ің
ң ң ә і і .
і і і ң ң
.
О ш , і - і і ң і і ш
ң і і і і, ә і і і, ш ші і і і,
і ә . . . і
ң і ш і ә
і і і і і і і ө і
ң і і ө ә і
і і ң ң ң і і і .
, і і ші і і і ің
і і і і ші і і . Ш ә і і
, і ң ң
і ш :
- і і і і і ің
ә і і і ң , ә і
ә і і ш .
- ш , -
ші ш " і
" З ң і ң і і .
- ш ң ң ң
ә і і і , - і і і ә ң
ші ш , - ң ә і
(ә і і і ) ә і ә і
ші і і .
Қ ы ғ ә тт р ті і і
1. " -2050" ің ң :
http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1200002050
2. " і ә ":
http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000392
3. і і : http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1100000413
4. і - :
http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000410
5. ң: http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1100000407
7. І Ү І Ә Ш І І
Ы Ы І І І І Ү І
І І І І : https://www.gosreestr.kz/kz/
8. і і і і
( ) :http://privatization.gosreestr.kz/kz?Filter=incomplexplan&Owner=Kom&Year=20 17&Mode=violations
336.221
Ы Ы
Ы .
д х и ж ич
Э , . . . , - ,
– .
– ,
, .
.
— ,
,
.
,
« » 25 2017
№ 121-VI ( 05.10.2018 ).
( )
13 « » 490 – 496,
57-59 . ( ) [1].
,
, .
,
, ,
, ,
. .
:
.
[2].
13 « » «
» 25 2017 № 121-VI (
05.10.2018 ), :
;
;
;
;
;
.
Э ,
, .
