АӚЖ-004
ОҚУ ҤДЕРІСІНДЕГІ ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР:ВИРТУАЛДЫ ТУР, 3D ПАНОРАМА ЖӘНЕ ВИРТУАЛДЫ ЗЕРТХАНА
Аңсабекова А.А., [email protected] Джайлибекова У.Б., [email protected] Қазақ ҧлттық аграрлық университеті, Алматы
Ғылыми жетекші - М.М. Оразаков
53
Компьютерлік техника және коммуникативтік технологияның қарышты дамуы нәтижесінде 3D панорама мен виртуалды тур білім саласындағы PR-дың танымал қҧ ралына айналып келеді. 3D панорама мен виртуалды турды қолданудағы негізгі мақсаттар - білім беру қызметі нарқындағы оқу орнының ҧстанымын нықтау, талапкерлерді, әріптестерді, демеушілерді кӛптеп тарту, жоғары оқу орнының «маркасын» танымал ету, имидждік саясатын жетілдіру.
Виртуалды тур арқылы сол университеттің барлық бӛлімдеріне, жатақханаларына, университет қалашықтарына серуен жасауға мҥмкіндік туады. Кейбір университеттер мен колледждер виртуалды турларды ӛздерінің ресурстары (территория, ғимараттар, кампус, ғылыми-зерттеу орталықтары, лабораториялары және т.б.) мен мҥмкіндіктерін жарнамалауға белсенді тҥ рде қолданып жҥр. Соңғы жылдары нарықта «Internet Pictures»
корпорациясы шығарған кӛбікті технология кеңінен пайдаланылуда. Бҧл жаңа технология арқылы объектіні толық тҥрде жан жағынан кӛрсетуге болады.
Осы ретте неге виртуалды тур қолданылады деген заңды сҧрақ туады. Бҧл технологияның бҥгінгі таңда қолданылу аясы ӛте кең. Ӛзінің интерактивтілігі мен кӛлемінің шағын болуына байланысты виртуалды тур барынша танымал болып келеді.
Бҧрынғы атқарып жҥрген қарапайым қызметінен басқа виртуалды турдың сфералық панорамалары сайтты жандандырады, оның динамикасын арттырады. Бҧндай презентация сайтта тәуліктің кез келген уақытында қолжетімді болады. Сонымен қатар виртуалды тур ойын тҥрінде қабылданады, қолданушы ондағы оқиғалардың нақ ортасында жҥ ріп, сол ортаны ӛзі басқарып отырады.
Сфералық 3D панорамалар және виртуалды турлар – қазіргі уақыттағы ақпаратты елестете алудың ең тиімді және сенімді тәсілдерінің бірі болып табылады, себебі ол адамға қызықты виртуалды саяхат жасауға мҥ мкіндік береді және тура сол жерде жҥ ргендей әсер етеді. 360°х180° ӛлшемді панорамалық проекцияны және интерактивті басқарылатын сфералық 3D панорамалар және виртуалды турлар кеңістікті елестетудің заманауи тамаша нышаны болып табылады. Сфералық 3D панорамаларды және виртуалды турларды кӛру ақпаратты берудің жоғары жылдамдығын талап етпейді, сондықтан оны Интернет-кеңістікке салуға және белсенді тҥ рде жарнамалауға болады.
Виртуалды панорама, 3D панорама ең алдымен, компьютерде кӛруге арналған (әрине, арнайы бағдарлама кӛмегімен). Сфералық панорама негізіне кӛптеген жекелеген кадрлардан жиналған сфералық (эквидистанттық, equirectangular, sphere) немесе кубтық проекциядағы бейнелер жиынтығы алынады. Сфералық панорамалардың басты сипаттамасы-кеңістікті кӛрудің барынша мҥмкін бҧрышы (360х180 градус).
Сфералық проекция бейнені кӛрсеткенде ӛзіндік бҧ рмалауға жол береді (әсіресе, жоғары және тӛменгі жақтарында), сондықтан сфералық панорамалар ешқашан баспа кҥйінде немесе жай графикалық файл тҥрінде кӛрсетілмейді. Кӛрсетілімнің негізгі тәсілі- flash (барынша кеңінен таралған), QuickTime, DevalVR (ескірген) немесе Java технологиялары негізіндегі визуализация. Кӛ рермен кӛңілінде сфераның ішінде жҥргендей сезім туады, қоршаған ортаның бейнесі сфераның ішкі бетіне «тартылып» жасалады.Бҧл кезде оптикалық бҧрмаланулар (сфералық аберрациялар) кӛрінбей қалады. Сонымен бірге, әдетте, сфералық панорамалар кӛрудің бағытын ӛзгертуге (жоғары-тӛмен, оңға-солға) және бейнені жақындатуға немесе алыстатуға мҥмкіндік беретін басқару қҧралдарымен қамтылған. Осының арқасында кӛрермен тҥ сірілім жҥргізілген орынды ӛзі сол жерде жҥргендей кӛ ре алады.
3D визуализациямен салыстырғанда 3D панорамалардың интерактивтілігі тӛмен.
Бірақ 3D панорамаға қарағанда визуализация сайтқа қойылмайды және қосымша бағдарламасыз кӛрсетілмейді. Ал панорамалар телефондар мен планшеттік компьютерлерде кӛрсетіле береді. 3D панорамалардың дайындалу мерзімі, сондай-ақ оның бағасы визуализацияның дайындалу мерзіміне қарағанда он есе, жҥз есе аз. Видео- презентациялармен салыстырғанда 3D панорамалар интерактивтілік жағынан, салмағы және бейнені кӛрсету сапасы жағынан ӛте ҧтымды (3D панорамаға қарағанда видеоны ӛңдеу 54
кҥрделірек). Видеоны кӛргенде оны басқа жағын қарауға (кӛру бағытын ӛзгертуге), жақындатуға немесе алыстатуға мҥмкіндік жоқ. Сонымен бірге ютубте кӛрсету ҥ шін немесе кӛ рмелер кезінде теледидар экранында кӛ рсету ҥшін 3D панораманың автопрокруткасын видео форматына жазу кеңінен қолданылып жҥр. Қарапайым фотосуреттермен салыстырғанда 3D панорамалар ақпараттардың мол болуымен ерекшеленеді. Кӛптеген панорамалар кӛрсетілімнің барынша рҧқсатты ӛлшеміне ие, бҧл тҥсірілім объектісінің мейлінше кішкентай деталдарын кӛруге мҥмкіндік береді, мҧнда мультирезолюшн қызметі ҥлкен рҧқсатты панорамаларды санаулы секундтар ішінде, процессорға кҥш тҥсірмей кӛ рсету ҥшін жҧмыс жасайды.
Виртуалды турдың басты ерекшелігі:
- Қатысу әсері. Виртуалдық панорама қоршаған ортаны, керекті объектті, қажетті бҧрыштан немесе оны жақындатып, алыстатып кӛ руге мҥмкіндік береді;
- Есте қалу әсері. Еліктіргіш саяхат және 360 бҧрыштағы әсерлі сурет, ғимараттың ішкі кӛрінісінің қажеттісін белгілеп, қажетті аудиторияға есте қалады;
- Ақпараттылығы. Барлық ғимаратты, зертханаларды бір суреттен кӛруге қарағанда, барлығын бірақ кӛру әсерлірек;
- Әмбебап және қарапайым. Виртуалдық тур және панорама сайтқа жеңіл ықпалданады және оларды электрондық тасымалдаушыда сақтау ыңғайлы.
Виртуалды турдың маңыздылығы: кӛретін аймақтардың, ғимараттардың, университеттер мен институттардың нақты міндеттерін, олардың тарихын зерттеуге мҥмкіндік береді. Оқыту барысында виртуалды тур оқу сабақтарын даралау және студенттердің ақпаратты аз уақытта қабылдау мҥмкіндігін дамытады. Виртуалды турларды сабақта қолдану барысында студенттердің уәждерін дамытып, қанағаттандырып, оны ары қарай жетілдіруге ҥлкен ықпалын тигізеді.
Қазіргі таңда виртуалды турлардың бір саласы ретінде виртуалды зертханалар кеңінен таралуда. Виртуалды зертхананы қолдану арқылы әдістемелік материалдарды әзірлеуге кететін уақытты қысқартуға және онлайн режімде зерттеулер жасаудың, олардың қорытындылық сараптамасын беретін озық технологиялардың бірі. Оқушының білім алу мҥмкіндігін арттырып, ӛзіндік зерттеулер жҥргізу еркіндігін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар ақпаратты ҥлкен кӛ лемде сақтауды, сызбалық, аудио, бейне деректер мен ақпаратты сақтап, олармен толық жҧмыс істеуге мҥ мкіндік береді.
Виртуалды зертханалардың басты басымдылығы ретінде келесі қҧндылықтарды жатқызуға болады:
-
зертханалық қҧ рылғылардың ерекше тҥрлерін қолдану;-
әр сала бойынша зертханалық зерттеу жасау, олардың формулаларын және параметрлерін есептеу, жҧмыс барысын қадағалау;-
қауіпсіздік шараларының толық сақталуы;-
инновациялық және жаңа технологияларды қолдану;-
оқушылардың ӛздігінен жҧмыс істеу қабілеттелігін арттырады.Жаңа заманауи виртуалды технологияларды қолдану арқылы білімнің жаңа салаларын, оларды игерудің, ҥйренудің мол мҥмкіншіліктері артады. Білім алушылардың технологияларга, әр тҥрлі электронды ақпаратты жылдам әрі сапалы негізін қамтамасыз етіп қана қоймай, ӛздігінен жаңа жаңалықтар ашуға септігін тигізеді. Виртуалды тур, 3D панорама және виртуалды зертхана заманауи ортаның басты ақпараттық технологиясы.
Қолданылған әдебитеттер тізімі
1. Лысак А.П., Зайцева М.А., Сидоренко В.В. Проектирование системы для создания виртуальных туров Rubius 3DTourKit Studio // Научная сессия ТУСУР-2010: Матер. докл.
55
Всеросс. научно-техн. конф. студентов, аспирантов и молодых учѐных. - Томск: В- Спектр,
2010. - С. 347-349.
2. Лысак А.П., Зайцева М.А., Дорофеев С.Ю. Программа для создания виртуальных туров Rubius 3DTourKit Studio // Технологии Microsoft в теории и практике программирования:
Сб. трудов VII Всеросс. научно-практ. конф. студентов, аспирантов и молодых ученых. - Томск:
Изд-во ТПУ, 2010. - С.158-160.