1442
Сурет 4. Дұрыс жауаптар.
Жүйенің жасалу мақсаты қазіргі кезде білім беру жүйесі білім алушыларының біліктілік сапасын заманауи технологияларды пайдалану арқылы бағалау және бақылау. Бұл жүйенің басқа көптеген жобалардан айырмашылығы, осы топтағы жобалар бір тақырып немесе пәндер бойынша тестілеу жүргізсе, қазіргі жасалған жүйе тек қана мамандық бойынша үміткердің біліктілік деңгейін тексеруі. Білімді тексеру қазіргі кезде жеткіліксіз,
«білім - біліктілікке жеткізер баспалдақ қана, ал біліктілік - білімнің жеткіліктігі ғана емес, сол білімді жүзеге асыра білу» - деп ұлы ұстазымыз Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, білу бір басқа ал сол білімді қолдана алу бір басқа[2]. Жасалған жүйенің келесі бір артықшылығы, тестілеу кезінде сұрақтарға дайын жауаптар ғана берілмей, үміткер берілген тапсырмаларға байланысты өзі код жазу арқылы жауап беру мүмкіндігі, және бағдарламада құпия сөздерді шифрлеуге стандартты шифрлеу құралдары қолданылмай, құпия сөздерді шифрлеуге арналған алгоритм ұйымдастырылған.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Гаврилов А.В., Зайцев С.А., Макаревич Л.Г., Романов Е.Л. Автоматизированная система тестирования знаний в среде Internet/Intranet. - Открытое и дистанционное образование, №1(3), 2001. - С. 49-51.
2. Купербаева А.Ж. Кәсіптік оқыту оқытушысын дайындаудың дидактикалық негіздері: П.ғ.к. ...
автореф. дис. — Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2001. — 17 б.
УДК 517
ПРИМЕНЕНИЕ ТЕОРИИ ГРАФОВ В ИССЛЕДОВАНИИ ЭЛЕКТРИЧЕСКИХ ЦЕПЕЙ
Мұратов ЕркебұланАқылбекұлы [email protected]
Магистрант Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева Научный руководитель - Джандигулов А.Р.
1443
Расчеты установившихся режимов электрических сетей производят как на стадии проектирования, так и в условиях эксплуатации существующих сетей. Определение параметров режимов имеет самостоятельное значение с целью проверки допустимости режима по условиям работы оборудования и обеспечения требуемого качества напряжения, а также необходимо при решении более сложных задач (например, при расчете потерь электроэнергии, оптимизации режимов и т. д.). В зависимости от целей расчета требуемая точность моделирования и допустимое время расчетов могут варьироваться в широких пределах.
Расчет потокораспределения электрических сетей электроэнергетических систем (ЭЭС) является одним из наиболее массовых и часто выполняемых электротехнических расчетов в практике проектирования и эксплуатации ЭЭС практически на всех территориальных и временных уровнях управления.
Широко распространенные методы расчета потокораспределения в электрической сети сводится к задаче решения системы нелинейных уравнений [1].
В работах [2,3] рассматривается новый подход, предложенный Ахметбаевым Д.С. Суть, которого заключается в применении специального топологического метода решения задачи.
Постановка задачи.
Рассматривается электрическая сеть (в масштабе города, страны), представляемая в виде схемы замещения с m – узлами и n – ветвями. Требуется определить напряжения в узлах и величины токов по ветвям схемы при установившемся режиме.
Математическая модель задачи.
Для определения режимных параметров ЭЭС достаточно знать коэффициенты токораспределения.
Матрица токораспределения С можно искать в виде решения матричного уравнения
/
С A B
(1)где В – определитель матрицы уравнения, А – матрица алгебраических дополнений.
Суть топологического метода заключается в представлении выражений для А и В через параметры сети, рассматриваемой как ориентированный граф [4].
При этом схема замещения ЭЭС будет рассматриваться как ориентированный граф, весом каждой дуги которого является проводимость, представляющая собой комплексное число.
Первым этапом всех топологических методов является нахождение всех возможных остовных деревьев графа. При этом каждое остовное дерево имеет вес - произведение проводимостей всех его дуг.
Пусть Gk- множество номеров ребер k–го дерева. Yi- проводимость i–ой дуги, который выражается из заданного комплексного сопротивления i –той дуги Ziпо формуле Yi =1/ Zi .
Тогда вес (k–го) дерева вычисляется по формуле:
k
k i
i G
Q Y
(2)Знаменатель выражения в формуле (2) вычисляется как сумма весов всевозможных остовных деревьев графа.
В работе [3] получены более простые выражения для вычисления числителя формулы (1). А именно его элемент Аij – представлена как сумма произведений проводимостей ветвей тех остовных деревьев графа, которые содержат i – ую дугу в пути от j –го узла к базисному узлу, взятые с учетом ориентации i – ой дуги.
Алгоритм вычисления
Джандигуловым А.Р. и Ахметбаевым Д.С. разработан алгоритм вычисления матрицы С, которая реализована на ЭВМ. [5].
1444
Анализ результатов показывает достаточно хорошие результаты как в аспекте точности, так и в аспекте оптимальности времени исполнения программы.
Недостатком является то, что программа не учитывает то, что заранее неизвестно, сколько всех возможных остовных деревьев имеет заданная сеть. Поэтому предлагается разбить алгоритм на модули, при этом добавить модуль вычисления числа всех возможных остовных деревьев, которое будет и определять размерность массива следующих модулей.
Тогда блок-схема алгоритма будет выглядеть следующим образом.
Список использованных источников
1. Горелов Ю.И., Ефименко Е.А. Анализ методов расчета потокораспределения. Известия ТулГУ. Технические науки. 2012. Вып. 12. Ч. 3. с. 229-233.
2. Ахметбаев Д.С., Арапбеков А.Д., Акшалов А.Т. Оперативный метод точного расчета установившихся режимов сложных электрических сетей // Павлодар: Вестник ПГУ, Энергетическая серия. – 2015. - № 3.- с. 18 - 27.
3. Dauren S. Akhmetbaye, Daurenbek A. Aubakir, Yermek Zh. Sarsikeyev, BakhtybekA.
Bainiyazov, MikhailA. Surkov, VitaliyI. Rozhkov, GulbahitN. Ansabekova, AsselS.
Yerbolova,Azamat T. Suleimenov, Miramgul S. Tokasheva. Development Of Topological Method В= 0
Нахождение k-того остовного графа
Нет Вычисление веса дерева Qk Да
(формула (2)) В = В + Qk
закончились варианты деревьев
Нет
Да
Вычисление Аij с проверкой специфичности деревьев
Вычисление Сij конец начало
ввод данных (матрица инциденций) и комплексные сопротивления zi
Расчет числа всех возможных остовных деревьев
1445
For Calculating Current Distribution Coefficients In Complex Power// Networks, Results in Physics, 2017, 7, рр. 1644-1649.
4. Брамеллер А., Аллан Р., Хэммэм Я. Слабозаполненные матрицы. М.: Энергия, 1979. – 191 с.
5. Свидетельства о внесении сведений в государственный реестр РК прав на объекты, охраняемые авторским правом №1551, №1552 от 31.01.2019.
ӘОЖ 517
СЫЗЫҚТЫҚ АЛГЕБРАЛЫҚ ТЕҢДЕУЛЕР ЖҮЙЕСІН ШЕШУ ҮШІН АРНАЛҒАН ТҮЙІНДЕС ГРАДИЕНТТЕР ӘДІСТЕРІ
Назик Ляззат Назиккызы [email protected]
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің магистранты Ғылыми жетекшісі - Джандигулов А.Р.
Сандық әдістер курсынан алгебралық теңдеулер жүйесін шешудің көптеген әдістері белгілі. Мысалы Крамер, Гаусс, итерация, кері матрица, Холецкий, ең кіші шаршылар (наименьшие квадраты), үшбұрышты матрицаларға жіктеу, түйіндес градиенттер, клеткаларға бөлу, қума (прогонка) т.б. әдістер бар.
Сызықтық алгебралық теңдеулер жүйесін шешу үшін арналған түйіедес градиенттер әдісін тікелей шекті элементтер әдісіне қолдану тұрғысында келтірейік. Шекті элементтер әдісінде
R U F
(1)– теңдеу тепе–теңдік теңдеуі деп аталады. Физикалық мағынасы бойынша серпімді дененің деформациялану кезіндегі тепе–теңдігі сыртқы күш әсерінен онда (дененің ішкі нүктелерінде) пайда болатын серпімді деформацияланудың мүмкін түрлерінің ішіндегі потенциалдық энергиясының ең аз мөлшері байқалатын жағдайына сәйкес келеді.
Сондықтан бұл жерде тепе–теңдікке жету үшін потенциялдық энергияны минимизациялау керек. Осы айтылғандарды серпімді жүйенің қатаңдық матрицасы R , ығысу векторы U және сыртқы күш векторы F арқылы шекті элементтер әдісіндегі белгілі өрнегін былай жазамыз
F U U R
П U T T
2
1 (2)
Сонымен түйіндес градиенттік әдіс дегеніміз (1) ді тікелей шешпей–ақ Пны минимизациялайтын жинақты итерациялық процесс. Оның алгоритмдері төмендегідей негізгі қадамдардан тұрады.
1. Қарапайым градиенттің теріс векторын, яғни (1) –ші теңдеудің сол жағындағы өрнекті оң жағына шығарғандағы айрымды кез – келген
m
–ші итерация үшін мынадай алгоритмін былай жазамызF U
R
V ms m 1 (3)
U
0– ды (алғашқы қадамдағы нөлінші итерация), яғни ығысу векторының элементтерін түгелдей нөл деуге болады.2. Түйіндес градиент векторын есептейміз.