SERIÂ AGRARNYH NAUK

(1)

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҰЛТТЫҚ ҒЫЛЫМ АКАДЕМИЯСЫНЫҢ

Қазақ ұлттық аграрлық университеті

Х А Б А Р Л А Р Ы

ИЗВЕСТИЯ

НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Казахский национальный аграрный университет

IZVESTIÂ

NATIONAL'NOJ AKADEMII NAUK RESPUBLIKI KAZAHSTAN

Kazakh National Agrarian University

SERIÂ AGRARNYH NAUK

4 (58)

JULY – AUGUST 2020

PUBLISHED SINCE JANUARY 2011 PUBLISHED 6 TIMES A YEAR

ALMATY, NAS RK

(2)

Б а с р е д а к т о р Есполов Т.И., э.ғ.д, профессор,

ҚР ҰҒА академигі жəне вице-президенті Р е д а к ц и я а л қ а с ы:

Байзаков С.Б., э.ғ.д, проф., ҚР ҰҒА академигі (бас редактордың орынбасары); Тиреуов К.М., э.ғ.д, проф., ҚР ҰҒА академигі (бас редактордың орынбасары ); Елешев Р.Е., т.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Рау А.Г., т.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Иванов Н.П., в.ғ.д, проф., ҚР ҰҒА академигі; Кешуов С.А., т.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Мелдебеков А., а.ш.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Чоманов У.Ч., т.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Елюбаев С.З., а.ш.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Садыкулов Т., а.ш.ғ.д., проф., академигі;

Баймұқанов Д.А., а.ш.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА корр-мүшесі; Сансызбай А.Р., а.ш.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА корр- мүшесі; Оспанов С.Р., а.ш.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА құрметті мүшесі; Олейченко С.И., а.ш.ғ.д., проф.;

Кененбаев С.Б., а.ш.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА академигі; Омбаев А.М., а.ш.ғ.д., проф. ҚР ҰҒА корр-мүшесі;

Молдашев А.Б., э.ғ.д., проф., ҚР ҰҒА құрметті мүшесі; Сагитов А.О., б.ғ.д., ҚР ҰҒА академигі;

Балгабаев Н.Н., а.ш.ғ.д., проф.; Умирзаков С.И., т.ғ.д, проф.; Султанов А.А., в.ғ.д., проф., ҚР АШҒА академигі; Алимкулов Ж.С., т.ғ.д., проф., ҚР АШҒА академигі; Сарсембаева Н.Б., в.ғ.д., проф.

Р е д а к ц и я к е ң е с і:

Fasler-Kan Elizaveta, Dr., University of asel Switzeland; Koolmees Petrus Adrianus, Prof. Dr., Utrecht University, The Netherlands; Babadoost-Kondri Mohammad, Prof., University of Illinois, USA; Yus Aniza Binti Yusof, Dr., University Putra, Malayzia; Hesseln Hayley Fawn, As. Prof., University of Saskatchewan, Canada;

Alex Morgounov, Pr., International Maize and Wheat Improvement Center Turkey; Андреш С., Молдова Республикасы ҰҒА академигі; Гаврилюк Н.Н., Украина ҰҒА академигі; Герасимович Л.С., Беларусь Республикасының ҰҒА академигі; Мамедов Г., Азербайджан Республикасының ҰҒА академигі; Шейко И.П., Беларусь Республикасының ҰҒА академигі; Жалнин Э.В., т.ғ.д., проф., Ресей; Боинчан Б., а.ш.ғ.д, проф., Молдова Республикасы; Юлдашбаев Ю.А., а.ш.ғ.д, проф., РҒА корр-мүшесі, Ресей.

«ҚР ҰҒА Хабарлары. Аграрлық ғылымдар сериясы».

ISSN 2224-526Х

Меншіктенуші: «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» РҚБ (Алматы қ.).

Қазақстан республикасының Мəдениет пен ақпарат министрлігінің Ақпарат жəне мұрағат комитетінде 30.04.2010 ж. берілген № 10895-Ж мерзімдік басылым тіркеуіне қойылу туралы куəлік.

Мерзімділігі: жылына 6 рет.

Тиражы: 300 дана.

Редакцияның мекенжайы: 050010, Алматы қ., Шевченко көш., 28; 219, 220 бөл.; тел.: 272-13-19, 272-13-18;

http://agricultural.kz/index.php/en/

(3)

Г л а в н ы й р е д а к т о р Есполов Т.И., доктор эконом. наук, проф., вице-президент и академик НАН РК Р е д а к ц и о н н а я к о л л е г и я:

Байзаков С.Б., доктор эконом. наук, проф., академик НАН РК (заместитель главного редактора); Тиреуов К.М., доктор эконом. наук., проф., академик НАН РК (заместитель главного редактора); Елешев Р.Е., доктор техн.

наук, проф., академик НАН РК; Рау А.Г., доктор техн. наук, проф., академик НАН РК; Иванов Н.П., доктор ветеринар. наук, проф., академик НАН РК; Кешуов С.А., доктор техн. наук, проф., академик НАН РК;

Мелдебеков А., доктор сельхоз. наук, проф., академик НАН РК; Чоманов У.Ч., доктор техн. наук, проф., академик НАН РК; Елюбаев С.З., доктор сельхоз. наук, проф., академик НАН РК; Садыкулов Т., доктор сельхоз. наук, проф., академик НАН РК; Баймуканов Д.А., доктор сельхоз. наук, проф., член-корр. НАН РК;

Сансызбай А.Р., доктор сельхоз. наук, проф., член-корр. НАН РК; Оспанов С.Р., доктор сельхоз. наук, проф., Почетный член НАН РК; Олейченко С.И., доктор сельхоз. наук, проф.; Кененбаев С.Б., доктор сельхоз.

наук, проф., академик НАН РК; Омбаев А.М., доктор сельхоз. наук, проф член-корр. НАН РК.;

Молдашев А.Б., доктор эконом. наук, проф., Почетный член НАН РК; Сагитов А.О., доктор биол. наук, академик НАН РК; Балгабаев Н.Н., доктор сельхоз. наук, проф.; Умирзаков С.И., доктор техн. наук, проф.;

Султанов А.А., доктор ветеринар. наук, проф., академик АСХН РК; Алимкулов Ж.С., доктор техн. наук, проф., академик АСХН РК; Сарсембаева Н.Б., доктор ветеринар. наук, проф.

Р е д а к ц и о н н ы й с о в е т:

Fasler-Kan Elizaveta, Dr., University of asel Switzeland; Koolmees Petrus Adrianus, Prof. Dr., Utrecht University, The Netherlands; Babadoost-Kondri Mohammad, Prof., University of Illinois, USA; Yus Aniza Binti Yusof, Dr., University Putra, Malayzia; Hesseln Hayley Fawn, As.Prof., University of Saskatchewan, Canada; Alex Morgounov, Pr., International Maize and Wheat Improvement Center Turkey; Андреш С., академик НАН Республики Молдова; Гаврилюк Н.Н., академик НАН Украины; Герасимович Л.С., академик НАН Республики Беларусь; Мамедов Г., академик НАН Республики Азербайджан; Шейко И.П., академик НАН Республики Беларусь; Жалнин Э.В., доктор техн. наук, проф., Россия; Боинчан Б., доктор сельхоз. наук, проф., Республика Молдова; Юлдашбаев Ю.А., доктор сельхоз. наук, проф., член-корр. РАН, Россия.

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан. Серия аграрных наук.

ISSN 2224-526Х

Cобственник: РОО «Национальная академия наук Республики Казахстан» (г. Алматы).

Свидетельство о постановке на учет периодического печатного издания в Комитете информации и архивов Министерства культуры и информации Республики Казахстан № 10895-Ж, выданное 30.04.2010 г.

Периодичность 6 раз в год.

Тираж: 300 экземпляров.

Адрес редакции: 050010, г. Алматы, ул. Шевченко, 28; ком. 219-220; тел. 272-13-19, 272-13-18;

(4)

C h i e f E d i t o r Espolov T.I., Dr. economy. Sciences, prof.,

Vice President and academician of the NAS RK E d i t o r i a l B o a r d:

Baizakov S.B., Dr. of economy sciences, prof., academician of NAS RK (deputy editor); Tireuov K.M., Doctor of Economy Sciences., prof., academician of NAS RK (deputy editor); Eleshev R.E., Dr. Of agricultural sciences, prof., academician of NAS RK; Rau A.G., Dr. sciences, prof., academician of NAS RK; Ivanov N.P., Dr. of veterinary sciences, prof., academician of NAS RK; Keshuov S.A., Dr. sciences, prof., academician of NAS RK;

Meldebekov A., doctor of agricultural sciences, prof., academician of NAS RK; Chomanov U.Ch., Dr. sciences, prof., academician of NAS RK; Yelyubayev S.Z., Dr. of agricultural sciences, prof., academician of NAS RK;

Sadykulov T., Dr. Farm. Sciences, prof., academician of NAS RK; Baimukanov D.A., doctor of agricultural sciences, prof., corresponding member NAS RK; Sansyzbai A.R., doctor of agricultural sciences, prof., corresponding member NAS RK; Ospanov S.R., Dr. agricultural sciences, prof., Honorary Member of NAS RK;

Oleychenko S.N., Dr. Of agricultural sciences, prof.; Kenenbayev S.B., Dr. Agricultural sciences, prof., academician of NAS RK; Ombayev A.M., Dr. Agricultural sciences, Prof. corresponding member NAS RK;

Moldashev A.B., Doctor of Economy sciences, prof., Honorary Member of NAS RK; Sagitov A.O., Dr. biol.

sciences, academician of NAS RK; Balgabaev N.N., the doctor agricultural sciences, Prof.; Umirzakov S.I., Dr.

Sci. Sciences, Prof.; Sultanov A.A., Dr. of veterinary sciences, prof., academician of the Academy of Agricultural Sciences of Kazakhstan; Alimkulov J.C., Dr. of tekhnical sciences, prof., academician of the Academy of Agricultural sciences of Kazakhstan; Sarsembayeva N.B., Dr. veterinary sciences, prof.

E d i t o r i a l B o a r d:

Fasler-Kan Elizaveta, Dr., University of Basel Switzeland; Koolmees Petrus Adrianus, Prof. Dr., Utrecht University, The Netherlands; Babadoost-Kondri Mohammad, Prof., University of Illinois, USA; Yus Aniza Binti Yusof, Dr., University Putra, Malayzia; Hesseln Hayley Fawn, As. Prof., University of Saskatchewan, Canada; Alex Morgounov, candidate of agricultural sciences, International Maize and Wheat Improvement Center Turkey; Andresh S., academician of NAS of Moldova; Gavriluk N.N., academician of NAS of Ucraine; Gerasimovich L.S., academician of NAS of Belorassia; Mamadov G., academician of NAS of Azerbaijan; Sheiko I.P., academician of NAS of Belorassia; Zhalnin E.V., Dr. of technical sciences, professor, Russia, Boinchan B., doctor of agricultural sciences, prof., Moldova; Yuldаshbayev Y.A., doctor of agricultural sciences, prof., corresponding member of RAS, Russia.

News of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. Series of Agrarian Sciences.

ISSN 2224-526X

Owner: RPA "National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan" (Almaty).

The certificate of registration of a periodic printed publication in the Committee of Information and Archives of the Ministry of Culture and Information of the Republic of Kazakhstan N 10895-Ж, issued 30.04.2010.

Periodicity: 6 times a year.

Circulation: 300 copies.

Editorial address: 28, Shevchenko str., of. 219-220, Almaty, 050010; tel. 272-13-19, 272-13-18;

(5)

N E W S

OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN SERIES OF AGRICULTURAL SCIENCES

ISSN 2224-526Х

Volume 4, Number 58 (2020), 5 – 11 https://doi.org/10.32014/2020.2224-526X.28

УДК 579:864.1:57.008.6:577.115

N. N. Gavrilova¹, Zh. Е. Sagidoldina²,А. К. Sadanov¹,I. А. Ratnikova¹

1“Scientific- Production Center of Microbiology and Virology” LLP, Almaty, Kazakhstan;

2Kazakh National Agrarian University, Almaty, Kazakhstan.

E-mail: [email protected]

TESTING AN ENVIRONMENTALLY FRIENDLY PROBIOTIC MEDICINE AGAINST DYSPEPSIA OF CALVES AND LAMBS

Abstract. The therapeutic and prophylactic effectiveness of a liquid probiotic based on lactic acid and propionic acid bacteria Lactobacillus plantarum1, Streptococcus salivarius 20n, Lactobacillus fermentum 15, Propionibacterim shermanii 34 has been tested on newborn calves and lambs.

As a result of tests, it was found that the incidence was not recorded among calves and lambs treated with a probiotic for prophylactic purposes. The data obtained indicate 100% prophylactic effectiveness of probiotic preparation taken for research.

Dyspepsia recovery among calves which received a probiotic for therapeutic purposes occurred on day 4-5, lambs - on day 2-3.

In groups of animals that did not receive the medicine as a preventive measure, two calves and three lamb fell ill on the second day of the test, which amounted to 66.6 and 60% of the total number of animals in the group.

A probiotic based on lactic acid and propionic acid bacteria can be used as a therapeutic and prophylactic against dyspepsia of calves and lambs. At the same time, there is no need to use antibiotics and other antibacterial agents for the treatment of diseased animals.

Keywords: lactobacilli, propionic acid bacteria, probiotic, prevention, treatment, dyspepsia, calves, lambs.

Primary losses of young farm animals are caused by gastrointestinal diseases.

It is most difficult to keep the young in the first weeks of the animal's life. This period accounts for about 40-50% of morbid. In addition, animals that become ill at an early age develop worse and gain less weight, while resistance to diseases decreases. On this basis, to increase the livestock production, a huge role is played by increasing safety of young farm animals [1].

High requirements for the environmental safety of livestock products forced the world to reconsider many methodological approaches to optimizing the control of epizootic process of diseases caused by opportunistic microflora, and to recognize the need to develop a new generation of environmentally friendly medicines that can provide biological protection for farm animals and poultry. Most fully these requirements can be met by probiotic preparations, which include live bacteria from among the main representatives of normal intestinal microbiocenosis of animals and birds, such as lactobacilli, bifidobacteria, enterococci [2-7].

Normal operating conditions of farm animals’ intestines are created and maintained by special properties of lactic acid bacteria (the formation of lactic acid, B vitamins, essential amino acids, hydrolytic enzymes, the ability to attach to the intestinal epithelium of animals, antimicrobial and anti- enterotoxin activity, immunomodulating ability, resistance to low pH values). These properties must be preserved in industrial preparations of lactic acid bacteria intended for use as probiotics. Very important is selection of active strains of lactic acid bacteria with desired properties, selection of conditions for their cultivation, maintaining the viability and stability of production-valuable properties in finished product.

Lactic acid bacteria, widely distributed in nature, become an important component of the intestinal microflora of young warm-blooded animals shortly after their birth. Treatment with probiotics is useful

(6)

for animals in stressful situations, as an alternative to stress prevention with low doses of antibiotics. In addition, probiotics will no doubt find their place as a safe alternative to antibiotics for prevention and treatment of gastrointestinal upsets in farm animals [8].

Probiotic preparations based on lactobacilli have a powerful antibacterial effect against salmonella, shigella, Escherichia coli, candida, staphylococci, putrefactive bacteria, stimulate the immune system associated with digestive tract, prevent the entry of toxin into the blood serum, and contribute to normalization of intestinal microbiocenosis, maintaining intestinal resistance at a high level [9-20].

Introduction of propionic acid bacteria into probiotic enriches it with vitamin B12, increases biological activity of lactic acid bacteria, and also prevents the disease of animals with acidosis.

The aim of the research was to test the therapeutic and prophylactic effectiveness of a probiotic based on lactic acid and propionic acid bacteria developed on the basis of “SPC Microbiology and Virology” LLP.

Materials and methods. Liquid probiotic based on lactic acid bacteria Lactobacillus plantarum 1, Streptococcus salivarius 20n, Lactobacillus fermentum 15 and propionic acid bacteria Propionibacterim shermanii 34, was fed to newborn calves and lambs for prevention and treatment of dyspepsia.

5 newborn calves and 3 sick with dyspepsia, as well as 5 newborn lambs and 10 sick with dyspepsia were used in the experiment.

To prevent dyspepsia, the probiotic was fed to newborn calves once a day, 50 ml per head and to newborn lambs, 15 ml per head for 5 days 15 minutes before the first feeding.

Animals treated with the probiotic for prophylactic purposes were monitored for 10 days.

For therapeutic purposes, probiotic was fed to sick calves 3 times a day, 50 ml per head, and to sick lambs - 15 ml per head on an empty stomach until complete recovery.

The study involved control animals (3 calves and 5 lambs) who did not receive the medicine as a preventive measure.

Experimental and control animals were placed in individual cells of a single dispensary.

Results of research and their discussion The tests were performed at “Akboz” farm LLP for the effectiveness of a liquid probiotic based on lactic acid and propionic acid bacteria as a therapeutic and prophylactic agent against dyspepsia of young calves and lambs according to the scheme described above.

The results of the observations are presented in tables 1 and 2.

Table 1 – Testing prophylactic probiotic efficiency on calves

Name of farming entity, settlement

Type, age, and ID number of animal

Quantity of animals received probiotic

total sick

«Akboz» LLP calf, two days, No. 101 1 no

Table 2 – Testing prophylactic probiotic efficiency on lambs

Name of farming entity, settlement

total sick

«Akboz» LLP lamb, three day, No. 205 1 no

«Akboz» LLP lamb, two day, No. 206 1 no

As can be seen from tables 1 and 2, the disease was not registered among all calves and lambs treated with a probiotic for prophylactic purposes.

(7)

The results of monitoring control animals that did not receive a probiotic for prophylactic purposes are presented in table 3.

Table 3 – Observation of calves and lambs not receiving probiotic Name of farming entity,

settlement

total sick

«Akboz» LLP calf, one day, No. 222 1 no

«Akboz» LLP calf, one day, No. 225 1 1

«Akboz» LLP lamb, one day, No. 115 1 no

«Akboz» LLP lamb, one day, No. 118 1 1

«Akboz» LLP lamb, one day, No. 132 1 no

«Akboz» LLP lamb, one day, No 158 1 1

As can be seen from the table, in the group of animals that did not receive the medicine, two calves and three lamb fell ill, which amounted to approximately 66.6 and 60% of the total number of

animals. Diarrhea, fever, lethargy, and decreased appetite were recorded among animals on the second day of the test.

Sick calves and lambs taken for testing, had a temperature increase of up to 39 °C. Diarrhea was observed throughout the day. Sick animals became lethargic, fatigued, used to lay more. Sick animals were fed the medicine 15 minutes before feeding 3 times a day with dozes of 50 ml for calves and 15 ml for lambs. The test results are presented in tables 4 and 5.

Table 4 – Testing the therapeutic efficacy of probiotic on calves Name of farming entity,

settlement Type, age, and ID number of animal

Quantity of animals received probiotic total cured, after days

Table 5 – Testing the therapeutic efficacy of probiotic on lambs Name of farming entity,

settlement

Quantity of animals received probiotic total cured, after days

«Akboz» LLP lamb, three day, No. 223 1 2

«Akboz» LLP lamb, two day, No. 230 1 3

«Akboz» LLP lamb, three day, No.204 1 2

2 days after staring treatment, the calves felt better. The temperature dropped from 37.5 to normal, diarrhea stopped, and appetite improved. The full course of treatment took 5 days. The calves completely recovered within 4-5 days.

2 days after the start of treatment, the lambs' well-being also improved. The temperature dropped from 38 to normal, diarrhea stopped, and appetite improved. The lambs fully recovered within 2-3 days.

(8)

Conclusion. As a result of tests, it was found that the incidence was not recorded among calves and lambs who received a probiotic for prophylactic purposes.

In the group of animals that did not receive the drug as a preventive measure, two calves and three lamb fell ill on the second day, which amounted, respectively, to 66.6 and 60% of the total number of animals in the group.

The recovery of calves treated with probiotic for therapeutic purposes occurred on day 4-5, and lambs on day 2-3.

A probiotic based on lactic acid and propionic acid bacteria can be used as a therapeutic and prophylactic against dyspepsia of calves and lambs. At the same time, there is no need to use antibiotics and other antibacterial agents for the treatment of diseased animals.

Source of research funding. Science Committee of Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan.

Н. Н. Гаврилова¹, Ж. Е. Сагидолдина²,А. К. Саданов¹,И. А. Ратникова¹

1«Микробиология жəне вирусология ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС, Алматы, Қазақстан;

2Қазақ ұлттық аграрлық университеті, Алматы, Қазақстан

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТАЗА ПРОБИОТИКАЛЫҚ ПРЕПАРАТТЫ БҰЗАУЛАР МЕН ҚОЗЫЛАРДЫҢ ДИСПЕПСИЯСЫНА ҚАРСЫ СЫНАУ

Аннотация. Жаңа туған бұзаулар мен қозыларға сүт жəне пропион қышқылы бактерияларына негізделген сұйық пробиотиктің – Lactobacillus plantarum 1, Streptococcus salivarius 20н, Lactobacillus fermentum 15, Propionibacterim shermanii 34 емдік-профилактикалық тиімділігі сыналды.

Тексеру нəтижесінде пробиотикпен профилактикалық мақсатта емделген бұзау мен қозыларда ауру тіркелмегені анықталды. Алынған мəліметтер зерттеуде алынған пробиотикалық препараттың 100% профи- лактикалық тиімділігін көрсетті.

Диспепсиямен ауырған бұзаулар пробиотикті емдік мақсатта қабылдағаннан кейін 4-5 күнде жəне қозылар 2-3 күнде қалпына келді.

Алдын алу шарасы ретінде препарат алмаған жануарлар тобында сынақтың екінші күні екі бұзау мен үш қозы ауырып қалды, бұл топтағы жануарлардың жалпы санының 66,6 жəне 60% қамтыды.

Сүт қышқылы мен пропион қышқылы бактерияларына негізделген пробиотикті бұзау мен қозылардың диспепсиясына қарсы емдік жəне профилактикалық құрал ретінде қолдануға болады. Бұл жағдайда ауру жануарларды емдеу үшін антибиотиктер мен басқа бактерияға қарсы құралдарды қолданудың қажеті жоқ.

Сүтқышқылды бактерияларға негізделген сұйық пробиотик Lactobacillus plantarum 1, Streptococcus salivarius 20n, Lactobacillus fermentum15 жəне пропион қышқылы бактериялары Propionibacterim shermanii 34 диспепсияның алдын алу жəне емдеу үшін жаңа туған бұзаулар мен қозыларға берілді.

Тəжірибеге жаңа туған 5 бас жəне 3 бас диспепсиямен ауырған бұзау, 5 бас жаңа туған қозы жəне 10 бас диспепсиямен ауырған қозы қолданылды.

Диспепсияның алдын алу үшін пробиотик жаңа туған бұзауларға күніне бір реттен, басына 50 мл жəне жаңа туған қозыларға 15 мл алғашқы тамақтандырудан 15 минут бұрын 5 күн беріледі. Профилактикалық мақсатта пробиотик берілген жануарларға 10 күн бойы бақылау жүргізілді.

Терапевтік мақсатпен пробиотик ауру бұзауларға күніне 3 рет, басына 50 мл, ауру қозыларға толық қалпына келгенге дейін, аш қарынға 15 мл берілді.

Зерттеуге препаратты профилактика ретінде қабылдамайтын бақылау жануарлары (3 бұзау жəне 5 қозы) қатысты. Эксперименттік жəне бақылау жануарлары бір диспансердің жеке камераларына орналастырылды.

«Абоз» шаруа қожалығы жоғарыда сипатталған схема бойынша жас бұзау мен қозылардың диспепсиясына қарсы емдік жəне профилактикалық сүт қышқылы мен пропион қышқылы бактерияларына негізделген сұйық пробиотиктің тиімдігін тексерді.

Пробиотикпен профилактикалық мақсатта емделген барлық бұзау мен қозыларда ауру анықталмаған.

Препаратты қабылдамаған жануарлар тобында екі бұзау мен үш қозы ауруға шалдықты, бұл барлық мал санының шамамен 66,6 жəне 60% көрсетті. Сынақтың екінші күнінде ауру жануарлардың диарея, температураның көтерілуі, əлсіреу жағдайы байқалып, тəбеті нашарлай бастаған.

(9)

Тəжірибиеге алынған ауру бұзау мен қозылардың температурасы 39 ° C дейін көтерілді. Диарея күні бойы байқалды. Ауру жануарларда əлсіздік пайда болды, ұзақ жатып қалды. Ауру жануарларға препарат тамақтанудан 15 минут бұрын, күніне 3 рет 50 мл бұзауға, 15 мл қозыларға берілді.

Емдеу басталғаннан 2 күн өткен соң бұзау жақсарды. Температура 37,5-тен қалыпты жағдайға дейін төмендеді, диарея тоқтап, тəбеті ашылды. Емдеудің толық курсы 5 күнді қамтыды. Бұзаулар 4-5 күн ішінде толық қалпына келді.

Емдеу басталғаннан 2 күн өткен соң қозылардың денсаулығы да жақсарды. Температура 38-ден қалып- ты жағдайға дейін төмендеді, диарея тоқтап, тəбеті ашылды. Қойлар 2-3 күн ішінде толық сауығып кетті.

Тексеру нəтижесінде профилактикалық мақсатта пробиотик алған бұзау мен қозылардың ауруға шалдықпағаны анықталды.

Алдын алу шарасы ретінде препарат алмаған жануарлар тобында екінші күні екі бұзау мен үш қозы ауруға шалдығады, бұл топтағы жануарлардың жалпы санының тиісінше 66,6 жəне 60% көрсетті.

Емдік мақсатта пробиотик қабылдаған кейін бұзаулар 4-5 күнде, қозылар 2-3 күнде қалпына келді. Сүт қышқылы мен пропион қышқылы бактерияларына негізделген пробиотикті бұзау мен қозылардың диспепсиясына қарсы емдік жəне профилактикалық құрал ретінде қолдануға болады. Сонымен қатар, ауру жануарларды емдеу үшін антибиотиктер мен басқа бактерияға қарсы құралдарды қолданудың қажеті жоқ.

Н. Н. Гаврилова¹, Ж. Е. Сагидолдина²,А. К. Саданов¹,И. А. Ратникова¹

1ТОО «Научно-производственный центр микробиологии и вирусологии», Алматы, Казахстан;

2Казахский национальный аграрный университет, Алматы, Казахстан

ИСПЫТАНИЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИ ЧИСТОГО ПРОБИОТИЧЕСКОГО ПРЕПАРАТА ПРОТИВ ДИСПЕПСИИ ТЕЛЯТ И ЯГНЯТ

Аннотация. Проведено испытание лечебно-профилактической эффективности пробиотика жидкого на основе молочнокислых и пропионовокислых бактерий – Lactobacillus plantarum 1, Streptococcus salivarius 20н, Lactobacillus fermentum 15, Propionibacterim shermanii 34 на новорожденных телятах и ягнятах.

В результате испытаний установлено, что у телят и ягнят, получавших пробиотик с профилактической целью, заболеваемость не регистрировалась. Полученные данные говорят о 100% профилактической эффективности взятого в исследование пробиотического препарата.

Выздоровление больных диспепсией телят, получавших пробиотик с лечебной целью, произошло на 4-5 день, ягнят – на 2-3 день.

В группах животных, не получавших препарат с профилактической целью, заболело два теленка и три ягненка на второй день испытания, что составило 66,6 и 60% от общего числа животных в группе.

Пробиотик на основе молочнокислых и пропионовокислых бактерий может быть использован в качестве лечебного и профилактического средства против диспепсии телят и ягнят. При этом отпадает необходимость в применении антибиотиков и других антибактериальных средств для лечения заболевших животных.

Пробиотик жидкий на основе молочнокислых бактерий Lactobacillus plantarum 1, Streptococcus salivarius 20н, Lactobacillus fermentum15 и пропионовокислых бактерий Propionibacterim shermanii 34, выпаивали новорожденным телятам и ягнятам с целью профилактики и лечения диспепсии.

В опыте было использовано 5 голов новорожденных телят и 3 головы, больных диспепсией, а также 5 голов новорожденных ягнят и 10 голов, больных диспепсией.

Для профилактики диспепсии пробиотик выпаивали новорожденным телятам один раз в день по 50 мл на голову и новорожденным ягнятам по 15 мл на голову в течение 5 дней за 15 минут перед первым кормлением.

За животными, получавшими пробиотик с профилактической целью, наблюдали в течение 10 дней.

С лечебной целью больным телятам пробиотик выпаивали 3 раза в день по 50 мл на голову, больным ягнятам – по 15 мл на голову натощак до полного выздоровления.

В исследовании участвовали контрольные животные (3 теленка и 5 ягнят), не получавшие препарат с профилактической целью.

Опытных и контрольных животных помещали в индивидуальные клетки одного профилактория.

В хозяйстве ТОО «Ақбоз» была испытана эффективность пробиотика жидкого на основе молочно- кислых и пропионоваокислых бактерий в качестве лечебно-профилактического средства против диспепсии молодняка телят и ягнят по выше описанной схеме.

(10)

У всех телят и ягнят, получавших пробиотик с профилактической целью, заболевание не реги- стрировалось.

В группе животных, не получавших препарат, заболело два теленка и три ягненка, что составило соответственно примерно 66,6 и 60% от общего числа животных. У заболевших животных на второй день испытания регистрировалась диарея, повышенная температура, вялость, снижение аппетита. У взятых для испытаний больных телят и ягнят отмечено повышение температуры до 39⁰С. В течение дня наблюдалась диарея. Больные животные становились вялыми, угнетёнными, больше лежали. Больным животным выпаивали препарат за 15 минут до кормления 3 раза в день по 50 мл телятам и по 15 мл ягнятам.

Через 2 дня после начала лечения самочувствие телят улучшилось. Температура снизилась от 37,5 до нормы, диарея прекратилась, аппетит улучшился. Полный курс лечения проходил 5 дней. Телята в течение 4-5 дней полностью выздоровели.

Через 2 дня после начала лечения самочувствие ягнят также улучшилось. Температура снизилась от 38 до нормы, диарея прекратилась, аппетит улучшился. Ягнята в течение 2-3 дней полностью выздоровели.

В результате испытаний установлено, что у телят и ягнят, получивших пробиотик с профилактической целью, заболеваемость не регистрировалась.

В группе животных, не получавших препарат с профилактической целью, заболело два теленка и три ягненка на второй день что составило, соответственно, 66,6 и 60% от общего числа животных в группе.

Выздоровление телят, получавших пробиотик с лечебной целью, произошло на 4-5 день, ягнят - на 2-3.

Пробиотик на основе молочнокислых и пропионовокислых бактерий может быть использован в качестве лечебно-профилактического средства против диспепсии телят и ягнят. При этом отпадает необходимость в применении антибиотиков и других антибактериальных средств для лечения заболевших животных.

Information about authors:

Sagidoldina Zhanara E., master of agriculture, doctoral candidate, LLP "SPC of Microbiology and Virology", Almaty, Kazakhstan; [email protected]; https://orcid.org/0000-0002-3759-5912

Sadanov Amankeldi K., Doctor of biological sciences, professor, akademik, director general, LLP "SPC of Microbiology and Virology", Almaty, Kazakhstan; [email protected]; https://orcid.org/0000-0002-2593-6302

Ratnikova Irina A., Doctor of biological sciences, associate professor, Chief researcher, LLP "SPC of Microbiology and Virology", Almaty, Kazakhstan; [email protected]; https://orcid.org/0000-0002-7045-1865

Gavrilova Nina N., Doctor of biological sciences, professor, Chief researcher, LLP "SPC of Microbiology and Virology", Almaty, Kazakhstan; [email protected]; https://orcid.org/0000-0002-9078-5272

REFERENCES

[1] Subbotin V.V., Sidorov M.A. Prevention of gastrointestinal diseases of newborns with symptomatic diarrhea //

Veterinary Medicine. 2001. N 4.

[2] Glushanova N.A., Blinov A.I., Bakhaev V.V. On the antagonism of probiotic lactobacilli // Epidemiology and Infectious Diseases, 2004. N 6. P. 37-39.

[3] Anadyn A., Martnnez-Larranaga M.R., Aranzazu-Martnnez M. Probiotics for animal nutrition in the European Union.

Regulation and Safety Assessment. Regulatory Toxicology // Pharmacology. 2006. Vol. 12. P. 91-95.

[4] Gaiduk A.G., Khaziakhmetov F.S. Probiotic Vitafort in ducklings’ diets // Poultry. 2011. N 12. 27 p.

[5] Gavrilova N.N., Ratnikova I.A. Test of therapeutic and preventive effectiveness of probiotic // Abstr. of International Conference «Probiotics and Prebiotics». Koshica, Slavenia, 2011. 87 p.

[6] Gavrilova N.N., Ratnikova I.A., Melnikov V.G. Probiotic Lactovit-K for fighting against coccidiosisinfectous-invasive diseases of poultry and diseases of honey bees // Abstr. Of ХХХIV of the Society for Microbial Ecology and Disease. Yokohama, Japan, 2011. 33 p.

[7] Bobrovskaya I.V., Neminuschaya L.A., Eremets N.K., Provotorova O.V., Likhasherstova S.V., Eremets V.I., Samuilenko A.Ya. Biotechnologies of new probiotics and synbiotic complexes for farm animals and poultry // Biotechnology:

reality and prospects in agriculture: mat. Int. s. p. conf. Saratov, 2013. P. 8-10.

[8 https://studme.org/296616/geografiya/ispolzovanie_probiotikov_selskom_hozyaystve [9] http HYPERLINK "http://agro-arhive.ru/", 24.09.2014.

[10] 10 Pat. 31082 of the Republic of Kazakhstan. A way to increase antimicrobial activity in probiotic microorganisms / Sadanov A.K., Gavrilova N.N., Ratnikova I.A., Shorabaev E.Zh.; publ. 04/15/2016, Bull. N 4. 4 p.

(11)

[11] Tanbayeva G, Murzabekov Z., Tagaev O., Ratnikova I., Gavrilova N., Barachov B., Narbayeva D. The results of the Application of a probiotic as a therapeutic and prophylactic agent in the early formof the mastitis in fairy cows // Biosciences Biotechlology Research Asia. 2016. Vol. 13, N 3. P. 1579-1584.

[12] Gavrilova N., Ratnikova I., Bayakyshova K., Sadanov A., Tourlibayeva Z., Utegenova N., Chugai O., Melnikov V.

The efficacy of probiotic “polylactovit” in experimental pasteurellosis // Materials of «17th International Nutrition & Diagnostics Conference, INDC 2017». Prague, 2017. 92 p.

[13] Gavrilova N.N., Ratnikova I.A., Bayakyshova K., Utegenova N.M., Ybysheva S.D., Belikova O.A. Studying the ability of bacteria that make up the polylactovit probiotic to synthesize hydrolytic enzymes // Microbiology and virology. 2017.

N 3 (18). P. 17-25.

[14] Gavrilova N.N., Ratnikova I.A., Bayakyshova K., Utegenova N.M., Ybysheva S.D., Belikova O.A. The ability of lactic acid bacteria of Polylactovit probiotic to synthesize biologically active substances // Bulletin of the NAS of the Republic of Kazakhstan. 2017. N 6. P. 112-120.

[15] Ratnikova I.A., Gavrilova N.N., Bayakyshova K., Turlybaeva Z.Zh., Kosheleva L.A. Lysozyme and anti-interferon activity of strains of lactic acid and propionic acid bacteria that are part of Polylactobac probiotic // Izvestiya NAS RK, biol.

Series. 2017. N 6 (324). P. 163-169.

[16] Gavrilova N.N, Ratnikova I., Sadanov A., Melnikov V., Bayakyshova K., Chugai O. Development of a probiotic for treatment and prophylaxis of mixed Intestinal infections in young farm animals // Abstr. of 12th International Scientific Conference on Probiotics, Prebiotics, Gut Microbiota and Health, IPC. Budapest, Hungary, 2018. P. 71-72.

[17] Gavrilova N.N., Sadanov A.K., Taubekova G.K., Ratnikova I.A., Sagidoldina Zh.E. Probiotic against mixed intestinal infection of young farm animals // Mater. VII International scientific-practical conf. “Biotechnology: science and practice” //

Actual biotechnology. 2019. N 3 (30). P. 268-270.

[18] Gavrilova N.N., Sadanov A.K., Seitbattalova A.I., Bayakyshova K., Kaptagai R.Zh. Selecting active strains of lactic acid bacteria antagonistic to the pathogens of brucellosis // Annals of Agri Bio Research. 2019. N 24 (2). P. 255-259.

[19] Gavrilova N.N., Ratnikova I.A., Sadanov A.K., Bayakyshova K., Seytbattalova A.I. Antibiotic resistance and antagonism to intestinal and concomitant infections in strains of lactic acid bacteria that inhibit the growth of brucella //

Colloquium-journal. 2019. N 36. P. 42-45.

[20] Ratnikova I.A., Gavrilova N.N., Sagidoldina Zh.E. Creation of a probiotic of a broad spectrum of activity on the basis of lactic acid and propioni acid bacteria for veterinary medicine // Herald of NAS RK, biol. and medicine series. 2019. N 5. P. 17-23.

(12)

Publication Ethics and Publication Malpractice

in the journals of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan

For information on Ethics in publishing and Ethical guidelines for journal publication see

http://www.elsevier.com/publishingethics

and

http://www.elsevier.com/journal-authors/ethics

.

Submission of an article to the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan implies that the described work has not been published previously (except in the form of an abstract or as part of a published lecture or academic thesis or as an electronic preprint, see

http://www.elsevier.com/postingpolicy

), that it is not under consideration for publication elsewhere, that its publication is approved by all authors and tacitly or explicitly by the responsible authorities where the work was carried out, and that, if accepted, it will not be published elsewhere in the same form, in English or in any other language, including electronically without the written consent of the copyright-holder. In particular, translations into English of papers already published in another language are not accepted.

No other forms of scientific misconduct are allowed, such as plagiarism, falsification, fraudulent data, incorrect interpretation of other works, incorrect citations, etc. The National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan follows the Code of Conduct of the Committee on Publication Ethics (COPE), and follows the COPE Flowcharts for Resolving Cases of Suspected Misconduct (

http://publicationethics.org/files/u2/New_Code.pdf

). To verify originality, your article may be checked by the Cross Check originality detection service

http://www.elsevier.com/editors/plagdetect

.

The authors are obliged to participate in peer review process and be ready to provide corrections, clarifications, retractions and apologies when needed. All authors of a paper should have significantly contributed to the research.

The reviewers should provide objective judgments and should point out relevant published works which are not yet cited. Reviewed articles should be treated confidentially. The reviewers will be chosen in such a way that there is no conflict of interests with respect to the research, the authors and/or the research funders.

The editors have complete responsibility and authority to reject or accept a paper, and they will only accept a paper when reasonably certain. They will preserve anonymity of reviewers and promote publication of corrections, clarifications, retractions and apologies when needed. The acceptance of a paper automatically implies the copyright transfer to the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan.

The Editorial Board of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan will monitor and safeguard publishing ethics.

Правила оформления статьи для публикации в журнале смотреть на сайте:

www:nauka-nanrk.kz

http://agricultural.kz/index.php/en/

Редактор М. С. Ахметова, Д. С. Аленов, А. Ахметова Верстка на компьютере Д. А. Абдрахимовой

Подписано в печать 15.08.2020.

Формат 60х881/8. Бумага офсетная. Печать – ризограф.

3,5 п.л. Тираж 300. Заказ 4.

Национальная академия наук РК

050010, Алматы, ул. Шевченко, 28, т. 272-13-18, 272-13-19