เมื่อส ังคมอุดมศร ัทธา ความจริงที่ถูกท้าทาย
ผศ. บุญเลิศ วงพรม มหาวิทยาลัยศรีปทุม ปรากฎการณ์ในรอบปี กระแสจตุคามรามเทพได ้จุดข ึ้นจาก นครศรีธรรมราชซึ่งถือว่าต ้นกำาเนิดได ้กลายเป็นปรากฎการณ์บานปลายข ยายวงครอบคลุมในบริบทแห่งสังคมเสียแล ้ว หลายรุ่นเพื่อสนองความ ต ้องการของผู ้บริโภค เมื่อวัตถุประสงค์หลักถูกเคลือบด ้วยศรัทธา หากแต่
ว่าเป็นศรัทธาด ้วยเงื่อนไขทางการตลาดเข ้ามาจัดการป่มความอยากให ้จุด ประกาย ภายใต ้สโลแกนว่า “มึงมีกูไว้ไม่จน” มีการนำาเสนอสู่สังคมรุ่นแล ้ว รุ่นเล่า แต่ละรุ่นต่างทุ่มงบประมาณในการโฆษณาเป็นเม็ดเงินมหาศาล บนเงื่อนไขแห่งศรัทธา ก็ปรากฏเงื่อนไขเรื่องผลประโยชน์แฝงตัวเข ้ามา เคียงข ้าง ไม่ว่าจะเป็น รุ่น “โคตรเศรษฐี” “มั่งมีศรีสุข” “อุดมโชค”
“รวย รวย รวย” เป็นต ้น เมื่อนานวันจึงยากที่จะมองเห็นเนื้อแท ้ได ้โดยที่
หลักของการ
สร ้างเครื่องรางหรือวัตถุมงคลมีวัตถุประสงค์เพื่อถ่ายทอด หลักธรรม เพื่อยำ้าเตือนถึงคุณความดีผ่านสัญลักษณ์คือรูปเคารพเพื่อสื่อถึง เนื้อแท ้แห่งธรรม และเพื่อพึงดึงเราไม่ให ้ห่างจากคุณความดีไม่ประมาทใน การดำาเนินชีวิตในทุกๆครั้งที่เราคล ้องรูปเคารพไว ้ในคอ แต่เมื่อเวลาผ่าน ไปเจตจำานงแห่งธรรมที่จะมานำาทางสังคมผ่านรูปเคารพในเชิงสัญลักษณ์ของสังคม กลับเป็นใช ้เจตจำานงของมนุษย์ผ่านรูปเคารพ เพื่อให ้รูป เคารพตอบสนองความต ้องการของตนโดยไม่ยึดติดในเจตจำานงแห่งธรรม สังเกตจากค่านิยมของการสร ้างพระเครื่องจากดิมที่เป็นครื่องยึดเหนี่ยวทาง จิตใจ กลายเป็นอุปกรณ์ป้องกันภัย หรือเครื่องมือในการดลบันดาลความ รำ่ารวย
หากพิจารณา ปรากฎการณ์จตุคามรามเทพ มิได ้ปรากฏมีอย่างลอยๆ หากแต่ว่าเป็นภาพสะท ้อนเชิงภววิสัยเป็นประจักษ์ ในบริบทของสังคม กำาลังเผชิญกับภาวะตกตำ่าทางเศรษฐกิจ ความเลวร ้ายทางปัญหาสังคม ผู ้คนในชาติขาดความสมัคสมานสามัคคี ประเทศชาติกำาลังตกอยู่ในสถานะ ที่เรียกว่าขาดเสถียรภาพทางการเมือง สังคมมายืนอยู่ ณ จุดที่เป็นทางตัน ไร ้ที่พึ่ง ภววิสัยของสังคมจึงป็นตัวกำาหนดรูปเคารพตามว ิสัยของ มนุษย์(โชค ลาภเป็นต ้น) ก ้าวข ้ามวิสัยแห่งเทพและวิสัยแห่งธรรม ซึ่งวิสัย แห่งธรรมซึ่งจะทำาให ้มนุษย์ยกระดับสู่ภาวะของเทพ ซึ่งเกิดจากมโนสำานึก เต็มไปด ้วยความละอายต่อบาปยำ้าคิด ยำาเกรงในการกระทำาผิดต่อกฎหมาย บ ้านเมือง ท ้ายที่สุดมีความละอายแก่ใจที่จะกระทำาบาปอกุศล มีจิตสำานึก ทางการเมืองในฐานะพลเมืองของรัฐอันเป็นสำานึกที่สูง (SUPER –EGO)
ซึ่งเรียกโดยรวมคือหิริโอตัปปะอันเป็นวิสัยแห่งเทพ เมื่อวิสัยแห่งมนุษย์มา เหนือวิสัยแห่งเทพและธรรม สังคมจึงไร ้จุดยึดที่เป็นจริงหรือไร ้หลักการ บางครั้งใช ้หลักกู (EGO) มาเคลื่อนไหวทางสังคมอย่างขาดจิตสำานึกที่แท ้ จริง กระแสจตุคามรามเทพจึงเป็นกระแสที่วิสัยแห่งมนุษย์หรือภาพสะท ้อน จากสังคมผ่านองค์เทพที่ไม่ข ้องเกี่ยวกับวิสัยแห่งเทพและธรรม เมื่อเป็น เช่นนี้จุดยึดจึงคลาดเคลื่อนจากความจริงที่เป็นจริง หากแต่ว่ามีความเป็น
จริงตามวิสัยแห่งตน แทนที่จะยึดติดในวิสัยแห่งธรรมเป็นเป้าประสงค์ผ่าน สัญลักษณ์แห่งองค์เทพ ขยายวงกว ้างในระดับสังคมก็คือสังคมที่ไม่ได ้ขับ เคลื่อนด ้วยวิสัยแห่งธรรมเป็นเป้าประสงค์ ด ้วยเหตุตามที่กล่าวมาฉะนั้น กระแสจตุคามรามเทพจึงป็นภาพสะท ้อนถึงสังคมที่อุดมด ้วยศรัทธา เป็น ศรัทธาที่ยังยึดติดในรูปเคารพ ในขณะเดียวกันไม่ควรมองข ้าม ก็คือสังคมที่
อุดมด ้วยศรัทธาซึ่งเป็นสังคมที่ผูกติดในความเชื่อที่มีต่อตัวตนตัวบุคคลสูง สังเกตจากการที่ผู ้คนศรัทธาฝังแน่นต่อเจ ้าสำานัก ในตัวผู ้นำาไม่ผูกติดกับ หลักการของบ ้านเมือง หรือหลักธรรมวินัยในศาสนาอันเป็นกรอบใหญ่ที่
ทุกคนจะต ้องเคารพ อันเป็นมาตรการควบคุมสมาช ิกส่วนใหญ่ของสังคม อาการศรัทธาในรูปเคารพหรือในตัวผู ้นำาแบบโดดๆลอยตัวจากหลักการ ได ้ กัดกร่อนสังคมให ้อ่อนแอทางความคิด และขาดความเคารพให ้กรอบใหญ่
ในสังคม ทั้งนี้เป็นเพราะสังคมไม่ได ้ใช ้ทัศนวิสัยแห่งธรรม หรือทัศนะวิสัย ภายใต ้กรอบแห่งบ ้านเมือง หากแต่ว่ายึดติดในวิสัยของผู ้นำาเป็นด ้านหลัก สังคมไทยเราจึงไม่ก ้าวไกลไปสู่การเมืองที่เป็นสถาบัน การทำางานเป็นทีม การยอมรับกฎกติกา การฎิบัติมากกว่าการบูชา อาการที่ผูกติดในวิสัย ผู ้นำามันชั่งอันตรายเป็นยิ่งนักหากตัวตนซึ่งเป็นผู ้นำาไม่มีวิสัยแห่งธรรม เป็น อันตรายที่เปิดช่องให ้ผู ้นำานั้นๆอาศัยมวลชนที่อ่อนในวิสัยแห่งหลักการ บวกกับศรัทธาเป็นม่านบังความจริงดึงมาเป็นแนวร่วมอันมีนัยทางการเมือง จากกระแสจตุคามรามเทพสู่กระแสความจงรักภักดีต่ออดีตผู ้นำานั้น เป็น ความเหมือนที่สังคมยังมากด ้วยศรัทธา เป็นความเหมือนในวิถีทางที่กลไก ตลาดได ้แสดงผลอย่างเต็มที่ และเป็นความเหมือนที่สังคมได ้สะสมความ ไม่รู ้ไม่เข ้าใจในรูปเคารพ และการไม่ได ้มีส่วนร่วมทางการเมืองในฐานะ พลเมืองด ้วยจิตสำานึกอย่างแท ้จริง หากแต่ว่าไหลไปตามกระแสผู ้นำา หรือ กระแสสังคม บทเรียนเมืองไทยครั้งนี้คงต ้องเริ่มที่ความคิด ความเข ้าใจ ของประชาชนเท่านั้นจึงจะนำาพาประเทศจากภาวะทางสังคมที่เรียกว่า สังคมที่อุดมศรัทธา แต่ล ้าปัญญา สังคมวิ่งเต ้นไร ้ขั้นตอน สังคมอ ้อนวอน ขาดการกระทำา และสังคมเรียกร ้องแต่ขาดการมีส่วนร่วมทางการเมืองด ้วย จิตสำานึกที่แท ้จริง หากไม่เริ่มที่จุดนี้แล ้วกระแสจตุคามรามเทพและกระแส ศรัทธาในตัวผู ้นำาก็ไม่ใช่บทสุดท ้ายของสังคม บุคคลหรือรูปเคารพเช่นอดีต ผู ้นำาและจตุคามรามเทพพร ้อมจุดกระแสได ้ทุกเมื่อ เพราะสังคมยังมีเชื้อแห่ง ความไม่รู ้ไม่เข ้าใจสถิตมั่น ที่กล่าวมาทั้งหมดมิได ้หยุดแค่ศรัทธาและความ เชื่อว่าเป็นสิ่งไม่ดีไปหมดเพราะนั่นเป็นสิทธิ์ส่วนบุคคล แต่ทั้งนี้สังคมต ้อง ผ่านไปถึงการปฎิบัติ การมีส่วนร่วมในหลักการของบ ้านเมืองหรือหลัก ธรรม(อามิสบูชา ปฎิบัติบูชา) ทั้งสองด ้านด ้วยกัน จึงเป็นเป้าประสงค์แห่ง สังคมในอุดมคติ
