⌫ ⌫ ⌫ ⌫
⌫
⌧
บทคัดยอ
ไดทำการศึกษาปริมาณอะฟลาทอกซินชนิด บี1, บี2, จี1 และ จี2 ในตัวอยางอาหารจำพวกน้ำพริกไดตรวจวิเคราะหดวยวิธี
โครมาโทกราฟของเหลวสมรรถนะสูง (HPLC) สภาวะที่เหมาะสมสำหรับการตรวจวัดปริมาณอะฟลาทอกซินจะใชเฟสเคลื่อนที่ที่เปน สารละลายผสมของ 0.5% กรดไตรฟลูออโรอะซีติก : อะซีโทไนไตรท : เมธานอล (65 : 20 : 15) ใชอัตราเร็วของเฟสเคลื่อนที่เทากับ 1.5 มิลลิลิตร/นาที ใชตัวตรวจวัดสัญญาณแบบฟลูออเรสเซนทที่ใชคลื่นแสงที่มีความยาวคลื่นในการใชพลังงานกระตุนที่ 324 นาโนเมตร และวัดความยาวคลื่นแสงที่คายออกมาที่ความยาวคลื่น 424 นาโนเมตร ตามลำดับ ตัวอยางอาหารจำพวกน้ำพริกจำนวน 76 ตัวอยาง ไดเก็บมาจากตลาด ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน ตัวอยางอาหารจะถูกสกัดดวยสารละลายคลอโรฟอรม และทำปฏิกิริยาอนุพันธ
กับกรดไตรฟลูออโรอะซีติกหลังจากกำจัดสิ่งเจือปนโดยวิธีโครมาโทกราฟแบบคอลัมน ภายใตสภาวะการวิเคราะหที่เหมาะสมพบวาจะ สามารถแยกอะฟลาทอกซินชนิด จี1, บี1, จี2 และ บี2 ไดโดยพบคาเวลารีเทนชั่นที่ 6.40, 8.24, 11.71 และ 16.30 นาที
ตามลำดับ ปริมาณของอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และจี2 พบวามีคาอยูในชวง 0.0-12.6, 0.0-0.0, 0.0-226.9 และ 0.0-38.4 ไมโครกรัม/กิโลกรัม ตามลำดับ
วิรัช เรืองศรีตระกูล (Wirat Ruengsitagoon)1 ทวี พรมดี (Tawee Promdee)2 ประดิษฐ เพียรักษา (Pradit Pearruksa)a
คำสำคัญ: น้ำพริก อะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 โครมาโทกราฟของเหลวสมรรถนะสูง Keywords: chili paste, alfatoxin B
1, B
2, G
1 and G
2, high performance liquid chromatography
1ผูชวยศาสตราจารย ภาควิชาเภสัชเคมี คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน
2พนักงานวิทยาศาสตร ภาควิชาเภสัชเคมี คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน
3นักวิทยาศาสตร งานบริการทางวิชาการและวิจัย คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน
In this study aflatoxin B
1, B
2, G
1 and G
2 in chili paste samples were determined by high performance liquid chromatography (HPLC). The optimum conditions for aflatoxin determination were 0.5 % trifluoroacetic acid : acetonitrile : methanol (65 : 20 : 15) as mobile phase with a suitable flow rate of 1.5 ml min-1 and fluorescence detector with the excitation and emission wavelengths of 324 and 424 nm, respectively. The 76 samples of chili paste samples were collected from markets in Amphur Muang, Khon Kaen Province. The food samples were extracted with chloroform and derivatized with trifluoroacetic acid after clean-up by column chromatography. Under optimum conditions satisfactory separation of aflatoxins G
1, B
1, G
2 and B
2
was obtained with the retention times of 6.40, 8.24, 11.71 and 16.30 minutes, respectively. The results of aflatoxin B
1, B
2, G
1
and G
2 level of samples were found to be in the range of 0.0-12.6, 0.0-0.0, 0.0-226.9 and 0.0-38.4 µg kg-1, respectively.
Abstract
บทนำ
ไมโคทอกซิน (mycotoxins) คือ สารพิษและ สารกอมะเร็งที่ผลิตโดยเชื้อราพบในธรรมชาติทั่วไป สารพิษเหลานี้จะทำใหเกิดความผิดปกติเกิดขึ้นใน มนุษยและสัตว ปจจุบันพบวามีสารประกอบมากกวา 300 ชนิด ที่ถูกจัดเปนไมโคทอกซิน อะฟลาทอกซิน (aflatoxin) จัดอยูในจำพวกหนึ่งของไมโคทอกซินซึ่ง พบครั้งแรกในประเทศอังกฤษในป 1960 เรียกวา
"Turkey X disease" อะฟลาทอกซินมีหลายชนิด เชน อะฟลาทอกซิน บี1 (AFB
1) อะฟลาทอกซิน บี2 (AFB2) อะฟลาทอกซิน จี1 (AFG
1) และ อะฟลา ทอกซิน จี2 (AFG
2) อะฟลาทอกซิน บี1 มีความเปน พิษสูงสุดในหมูอะฟลาทอกซินทั้งหมด (Kamimura, 1993) การปนเปอนของอะฟลาทอกซิน มีอยูในธัญพืช ตางๆ ตามธรรมชาติ เมื่อมีการเก็บเกี่ยวธัญพืช เหลานี้ก็จะมีการปนเปอนอะฟลาทอกซินมาดวยหรือ การปนเปอนอาจจะเกิดจากการเก็บรักษาธัญพืชใน สภาวะที่เหมาะสมตอการเติบโตของไมโคทอกซิน เชน อุณหภูมิ ความชื้นของสิ่งแวดลอม สถานที่ตั้งทาง ภูมิศาสตร และฤดูกาล เปนตน เมื่อมนุษยหรือสัตว
มี ก า ร บ ริ โ ภ ค ธั ญ พื ช ที่ มี ก า ร ป น เ ป อ น ข อ ง อ ะ ฟ ล า ทอกซินเหลานี้ก็จะทำใหเกิดความเปนพิษตอมนุษยและ สัตวได
ไดมีการตรวจวิเคราะหปริมาณอะฟลาทอก ซินที่ปนเปอนในถั่วลิสงและผลิตภัณฑที่ใชบริโภคเปน อาหารในประเทศไทย (ศรีสิทธิ์ และคณะ, 2538) ในชวงระหวางป พ.ศ. 2525-2536 พบวาถั่วลิสงมี
การปนเปอนมากที่สุด ไดมีการพัฒนาวิธีการวิเคราะห
ปริมาณอะฟลาทอกซินชนิด บี1 บี2 จี1 และจี2 โดย Wilson และ Romer (1991), Nawaz et al. (1992), Roch et al. (1995), Cespedes และ Diaz (1997) และ Scott และ Lawrence (1997) สำหรับการ วิเคราะหตัวอยาง ธัญพืช (ขาว ฝาย ขาวโพด) ปาลม ผลิตภัณฑถั่ว แปงสาลี และเบียร ตามลำดับ
อาหารจำพวกน้ำพริกเปนอาหารที่ผลิตมา จากธัญพืช มีโอกาสที่จะพบการเติบโตของเชื้อราที่เปน แหลงกำเนิดของอะฟลาทอกซิน อาหารจำพวกน้ำพริก เปนอาหารยอดนิยมของประชาชนในทุกๆ ภาคเนื่อง ดวยเปนอาหารที่มีราคาไมแพงนำมาปรุงอาหารใหเกิด รสชาดที่ดีได รวมทั้งสามารถหาบริโภคไดทุกๆ ฤดูกาล การศึกษาอาหารประเภทน้ำพริกในครั้งนี้ไดแบงอาหาร ดังกลาวออกเปนประเภทใหญๆ ไดสามประเภท คือ หนึ่ง อาหารประเภทน้ำพริกแหง (crushed chili) เชน น้ำพริกนรก น้ำพริกสวรรค เปนตน สอง อาหารประเภท น้ำพริกที่มีการเก็บในรูปที่มีของเหลวละลายอยู (chili in oil, chili paste) เชนน้ำพริกเผา น้ำพริกน้ำปลาหวาน เปนตน และสาม อาหารประเภทน้ำพริกสำหรับปรุง อาหาร (chili as condiments) เชน พริกแกง พริกตม ยำ เปนตน ถาหากไดมีการศึกษาถึงปริมาณของอะฟลา ทอกซินในอาหารประเภทน้ำพริกแลว ก็จะไดขอมูลที่
เปนประโยชนสำหรับการคุมครองประชาชนผูบริโภค และยังทำใหประชาชนไดเกิดความตระหนักในการ บริโภคอาหารประเภทน้ำพริก รวมทั้งยังเปนขอมูล สำหรับการอางอิงสำหรับการศึกษาวิจัยตอไป
สารเคมี อุปกรณ-เครื่องมือ และวิธีการ
1. สารเคมี
สารละลายมาตรฐานอะฟลาทอกซิน (Afla- toxin B
1, Aflatoxin B
2, Aflatoxin G
1 และ Aflatoxin G2, Sigma) เมธานอล (Methanol, Merck) อะซีโทไนไตรท (Acetonitrile, Merck) กรดไตร ฟลูออโรอะซีติก (Trifluoroacetic acid, Fluka) คลอโรฟอรม (Chloroform, J.T. Baker) อีเธอร (Ether, J.T. Baker) และเฮกเซน (Hexane, J.T. Baker)
2. อุปกรณ-เครื่องมือ
2.1 เครื่องโครมาโทกราฟของเหลวสมรรถนะ สูง (High Performance Liquid Chromatography : HPLC)
2.1.1 HPLC Pump : เครื่อง TSP product® รุน P2000
2.1.2 Fluorescence detector : เครื่อง TSP product® รุน FL2000
2.1.3 Autoinjector : เครื่อง TSP product® รุน AS3000
2.1.4 Integrator : เครื่อง TSP product® รุน Data jet integrator
2.1.5 Column : SupelcosilTM, LC-18 (25 cm X 4.9 mm, 5 µm)
2.2 สภาวะสำหรับการวิเคราะหปริมาณ อะฟลาทอกซิน มีรายละเอียดดังนี้
อัตราเร็วของเฟสเคลื่อนที่ (Flow Rate) : 1.5 ml min-1
เฟสเคลื่อนที่ (Mobile Phase) : 0.5%
Trifluoroacetic acid : Acetonitrile : Methanol (65 : 20 : 15 )
ตัวตรวจวัด (Detector) : Fluorescence Excitation wavelength : 324 nm Emission wavelength : 424 nm ปริมาณที่ฉีด (Injection Volumn) : 40 µl
3. วิธีการศึกษา
3.1 การเก็บตัวอยาง
ทำการเก็บตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริก ตางๆ คือ อาหารประเภทน้ำพริกแหง (crushed chili) อาหารประเภทน้ำพริกที่เก็บในรูปที่มีของเหลวอยู
(chili in oil , chili paste) และอาหารประเภทน้ำพริก ที่ใชปรุงอาหาร (chili as condiments) ไดทำการเก็บ ตัวอยางแบบสุมอยางงาย (simple random sampling) จากตลาดสดทั้งสามแหง คือ ตลาด อ.จิระ ตลาด บางลำภู ตลาดเทศบาล และรานคาปลีกขนาดใหญ ใน อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน
ตัวอยางอาหารที่อาจพบการปนเปอนของอะ ฟลาทอกซิน ไดทำการเก็บตัวอยางแบบสุมอยางงายมา โดยแบงเปนประเภทตางๆดังนี้
3.1.1 อาหารประเภทน้ำพริกแหง เชน น้ำพริกนรก น้ำพริกสวรรค น้ำพริกปลาปน เปนตน จำนวน 28 ตัวอยาง
3.1.2 อาหารประเภทน้ำพริกที่เก็บใน รูปที่มีของเหลวอยู เชน น้ำพริกเผา น้ำพริกปลาหวาน เปนตน จำนวน 30 ตัวอยาง
3.1.3 อาหารประเภทน้ำพริกที่ใชปรุง อาหาร เชน น้ำพริกแกงสม น้ำพริกตมยำ น้ำพริกแกง เขียวหวาน เปนตน จำนวน 18 ตัวอยาง
4. การวิเคราะหปริมาณอะฟลาทอกซิน ในตัวอยาง อาหาร
จะใชวิธีการนำตัวอยางอาหารมาทำการสกัด อะฟลาทอกซิน ดวยสารละลายสกัดที่เหมาะสม ตัวอยาง ประเภทน้ำพริกแหงจะชั่งตัวอยางมา 25 กรัม หากเปน ตัวอยางน้ำพริกที่เก็บในรูปที่มีของเหลวอยูจะชั่งมา 50 กรัม เติมน้ำกลั่น 12.5 มิลลิลิตรและคลอโรฟอรม 125 มิลลิลิตร ทำการเขยาสกัดอะฟลาทอกซินดวย กรวยสกัดเปนเวลา 20 นาที ถายเทสารละลายในชั้น คลอโรฟอรมมาเพื่อนำไปกำจัดสิ่งเจือปนดวยเทคนิค โครมาโทกราฟแบบคอลัมน โดยใชซิลิกาเจล (silica gel for column chromatography) เปนเฟสอยูนิ่ง (stationary phase) ผานสารละลายเฮกเซน (hexane) 150 มิลลิลิตร และอีเธอรที่ปราศจากน้ำ (anhydrous ether) 150 มิลลิลิตร จากนั้นทำการชะลาง (eluted) สารตัวอยาง อะฟลาทอกซินโดยใชสารละลายผสมระหวางคลอโรฟอรม และเมธานอล (chloroform-methanol) เปนเฟสเคลื่อนที่
(mobile phase) ในอัตราสวน 97 : 3 นำสารละลาย ตัวอยางที่ผานออกมาจากคอลัมนไประเหยดวยเครื่อง ระเหยสารละลายภายใตสูญญากาศ (rotaevaporator) จนสารละลายมีปริมาตรประมาณ 1- 2 มิลลิลิตร เก็บสารละลายดังกลาวในหลอดทดลองขนาด 10 มิลลิลิตร นำสารละลายดังกลาวไประเหยแหงดวยกระบะทรายที่
อุณหภูมิ 70 oC ภายใตสภาวะของกาซเฉื่อย นำสารละลาย ที่ระเหยแหงมาทำปฏิกิริยาอนุพันธ (derivatization) กับกรดไตรฟลูออโรอะซีติก (trifluoroacitic acid) จำนวน 100 ไมโครลิตรและระเหยแหงอีกครั้ง ซึ่ง
จะเกิดสารผลิตภัณฑเปนสารประกอบพวกเฮมิอะซีเทล (hemiacetal) ที่สามารถเกิดการเรืองแสงเมื่อไดรับคลื่น แสงที่มีความยาวคลื่น 364 นาโนเมตร (excitation wavelength) และวัดคลื่นแสงที่คายออกมาที่ความยาว คลื่น 424 นาโนเมตร (emission wavelength) โดย นำสารตัวอยางมาเติมเมธานอล 1 มิลลิลิตรเขยาให
สารตัวอยางละลายอยางสมบูรณและนำไปวิเคราะหดวย เทคนิคโครมาโทกราฟของเหลวสมรรถนะสูงตอไป วิธี
การวิเคราะหที่ใชนี้ไดดัดแปลงมาจากวิธีมาตรฐานของ AOAC (1995) ตัวอยางหนึ่งตัวอยางจะทำการ วิเคราะหจำนวน 2 ครั้ง (duplicate)
ผลการทดลอง
ผลการวิเคราะหอะฟลาทอกซินดวยวิธีโครมา โทกราฟของเหลวสมรรถนะสูง
วิธีดังกลาวนี้สามารถแยกพีคของอะฟลาทอกซิน จี1 บี1 จี2 และ บี2 ที่เวลา (retention time) เทากับ 6.40, 8.24, 11.71 และ 16.30 นาที ตามลำดับ ตามที่แสดงในรูปที่ 1 และพบวาคาขีดจำกัดต่ำสุดในการ วิเคราะห (limit of detection; LOD) ซึ่งเปนคาที่แสดง ถึงความเขมขนของสารที่วิเคราะหใหความสูงของ สัญญาณที่มีความแตกตางเมื่อเทียบกับสารละลาย เปรียบเทียบ (blank) มีคาเทากับจำนวน 3 เทาของคา เบี่ยงเบนมาตรฐานของสารละลายเปรียบเทียบ (s/n = 3) สำหรับการศึกษาการวิเคราะหปริมาณอะฟลาทอก ซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 ในครั้งนี้มีคาขีดจำกัดต่ำสุด ในการวิเคราะหเทากับ 0.5, 0.25, 1.0 และ 1.0 นาโนกรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ
การศึกษาการสรางกราฟมาตรฐานของสาร ละลายมาตรฐานอะฟลาทอกซิน โดยการศึกษาความ เขมขนของอะฟลาทอกซิน บี1 ในชวงความเขมขน 1.0, 2.0, 3.0, 4.0 และ 5.0 นาโนกรัม/มิลลิลิตร อะฟลาทอกซิน บี2 ในชวงความเขมขน 0.5, 1.0, 2.0, 3.0 และ 4.0 นาโนกรัม/มิลลิลิตร อะฟลาทอกซิน จี1 ในชวงความเขมขน 2.0, 4.0, 6.0, 8.0 และ 10.0 นาโนกรัม/มิลลิลิตร และอะฟลาทอกซิน จี2 ในชวง
ความเขมขน 2.0, 4.0, 6.0, 8.0 และ 10.0 นาโน กรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ พบคา r2: correlation coefficient ของ อะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 มีคาเฉลี่ย(n=5) เทากับ 0.9964 + 0.003 , 0.9993 + 0.002 , 0.9979 + 0.003 และ 0.9999 + 0.001 ตามลำดับ และมีคาเฉลี่ย ความชัน (Slope;
n=5 ) ของกราฟมาตรฐานมีคาเทากับ 1.3308 + 0.313, 2.1457 + 0.383, 0.4163 + 0.057 และ 0.8026 + 0.098 ตามลำดับ และจากขอมูล ความชันของกราฟมาตรฐาน พบวาความวองไวในการ วิเคราะหปริมาณอะฟลาทอกซินจะเรียงลำดับจากมาก ไปนอย คืออะฟลาทอกซินชนิด บี2 บี1 จี2 และ จี1 ตามลำดับ
จากการศึกษาเปอรเซ็นตการยอนกลับ (%
recovery) ของการวิเคราะหปริมาณของอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 ที่ความเขนขน 3.0, 2.0, 6.0 และ 6.0 นาโนกรัม/มิลลิลิตร ตามลำดับ ซึ่งจาก ผลการทดลองพบวาคาเฉลี่ยเปอรเซ็นตการสกัดแบบ ยอนกลับของอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 มีคาเทากับ 96.12%, 96.85%, 95.94% และ 95.83 % (n=5) ตามลำดับ
ผลการวิเคราะหปริมาณอะฟลาทอกซินใน ตัวอยางน้ำพริก
ตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริกแหงจำนวน 28 ตัวอยาง ตรวจวิเคราะหพบปริมาณอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 จำนวน 2, 0, 21 และ 1 ตัวอยาง ตามลำดับ พบอะฟลาทอกซิน บี1 มีปริมาณเทากับ 4.3 และ 12.6 ไมโครกรัม/กิโลกรัม พบอะฟลาทอก ซิน จี1 อยูในชวงระหวาง 3.6-120.7 ไมโครกรัม/
กิโลกรัม และพบอะฟลาทอกซิน จี2 เพียงหนึ่งตัวใน ปริมาณ 32.0 ไมโครกรัม/กิโลกรัม แตสำหรับปริมาณ อะฟลาทอกซิน บี2 ตรวจไมพบเลยในตัวอยางทั้ง 28 ตัวอยาง
ตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริกที่เก็บในรูปที่มี
ของเหลวอยู จำนวน 30 ตัวอยาง ตรวจวิเคราะหพบ ปริมาณอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 จำนวน 4, 0, 23 และ 0 ตัวอยางตามลำดับ พบอะฟลาทอก ซิน บี1 มีปริมาณเทากับ 4.3, 4.3, 12.1 และ 12.6 ไมโครกรัม/กิโลกรัม พบอะฟลาทอกซิน จี1 อยูใน ชวงระหวาง 8.2-174.0 ไมโครกรัม/กิโลกรัม และ สำหรับปริมาณ อะฟลาทอกซิน บี2 และ จี2 ตรวจ ไมพบเลยในตัวอยางทั้ง 30 ตัวอยาง
ตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริกที่ใชปรุงอาหาร จำนวน 18 ตัวอยาง ตรวจวิเคราะหพบปริมาณ อะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2 จำนวน 1, 0, 10 และ 1 ตัวอยางตามลำดับ พบอะฟลาทอกซิน บี1 มีปริมาณเทากับ 11.0 ไมโครกรัม/กิโลกรัม พบอะฟลา ทอกซิน จี1 อยูในชวงระหวาง 0.8-226.9 ไมโครกรัม /กิโลกรัม และพบอะฟลาทอกซิน จี2 เพียงหนึ่งตัวใน ปริมาณ 38.4 ไมโครกรัม/กิโลกรัม แตสำหรับปริมาณ อะฟลาทอกซิน บี2 ตรวจไมพบเลยในตัวอยางทั้ง 18 ตัวอยาง
ปริมาณอะฟลาทอกซินของตัวอยางอาหาร น้ำพริกประเภทตางๆ ที่กำหนดมาตรฐานโดยมาตรฐาน อุตสาหกรรม มอก. 429 (2525) มอก. 456 (2526) มอก. 457 (2526) มอก. 1152 (2536) และ มอก. 1176 (2536) ซึ่งไดกำหนดใหอาหาร ประเภทน้ำพริกตรวจพบปริมาณรวมอะฟลาทอกซิน(บี1 บี2 จี1 และ จี2) รวมกันตองไมเกิน 20 ไมโครกรัม/
กิโลกรัม ในตารางที่ 1 ไดแสดงปริมาณรวมของอะ ฟลาทอกซินที่ตรวจพบ สำหรับอาหารประเภทน้ำพริก แหงจำนวน 11, 8, 8, 1 และ 0 ตัวอยาง สำหรับอาหาร ประเภทน้ำพริกที่เก็บในรูปที่มีของเหลวจำนวน 10, 6, 9, 5 และ 0 ตัวอยาง สำหรับอาหารประเภทน้ำพริกที่
ใชในการปรุงอาหารจำนวน 14, 3, 0, 0 และ 1 ตัวอยาง ที่พบปริมาณรวมของอะฟลาทอกซินในชวง ปริมาณ 0.0-20.0, 20.1-50.0, 50.1-100.0, 100.1-200.0 และมากกวา 200.0 ไมโครกรัม/
กิโลกรัม ตามลำดับ
สรุปและวิจารณผลการทดลอง
ผลการศึกษาจำนวนตัวอยางที่แสดงความ สัมพันธระหวางปริมาณรวมของอะฟลาทอกซิน (บี1 บี2 จี1 และจี2) เมื่อเทียบกับมาตรฐานของ มอก. ซึ่งแสดง ในตารางที่ 2 ไดพบวาตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริก แหงจำนวน 17 ตัวอยางจาก 28 ตัวอยางหรือคิดเปน รอยละ 60.71 มีปริมาณอะฟลาทอกซินรวมไมผาน เกณฑมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม ตัวอยางอาหาร ประเภทน้ำพริกที่เก็บในรูปที่มีของเหลวอยู จำนวน 20 ตัวอยางจาก 30 ตัวอยางหรือคิดเปนรอยละ 66.67 มีปริมาณอะฟลาทอกซินรวมไมผานเกณฑมาตรฐาน ผลิตภัณฑอุตสาหกรรม ตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริก ที่ใชปรุงอาหารจำนวน 4 ตัวอยาง จาก 18 ตัวอยางหรือ คิดเปนรอยละ 22.22 มีปริมาณอะฟลาทอกซินรวม ไมผานเกณฑมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม หาก พิจารณาตัวอยางทั้งหมด 76 ตัวอยางพบวามีตัวอยาง จำนวน 41 ตัวอยางหรือรอยละ 53.94 ไมผานเกณฑ
มาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม แตถาหากพิจารณา เฉพาะปริมาณอะฟลาทอกซิน บี1 ซึ่งเปนไมโคทอกซินที่
เปนพิษสูงสุด จะพบวามีเพียง 7 ตัวอยางจากตัวอยาง อาหารประเภทน้ำพริกทั้งหมด 76 ตัวอยางที่ตรวจ วิเคราะหพบอะฟลาทอกซินชนิด บี1 เทานั้นโดยคิดเปน รอยละเพียง 9.2 และจากการตรวจวิเคราะหพบวา อะฟลาทอกซินชนิด บี1 จำนวน 7 ตัวอยางนั้นจะพบ ในตัวอยางน้ำพริกแหง น้ำพริกที่เก็บในรูปของเหลว และน้ำพริกที่ใชปรุงอาหาร จำนวน 2, 4 และ 1 ตัวอยาง ตามลำดับ
กิตติกรรมประกาศ
คณะผูศึกษาวิจัยขอขอบพระคุณมหาวิทยาลัย ขอนแกนที่สนับสนุนทุนวิจัยสำหรับโครงการวิจัยนี้
ผานทุนอุดหนุนทั่วไปมหาวิทยาลัยขอนแกน และ ขอขอบพระคุณงานบริการทางวิชาการและวิจัย รวมทั้ง ภาควิชาเภสัชเคมี คณะเภสัชศาสตร ที่สนับสนุนการ ศึกษาวิจัยในครั้งนี้
เอกสารอางอิง
กระทรวงอุตสาหกรรม. 2525. มาตรฐานอุตสาหกรรม น้ำพริกแกง มอก. 429-2525. กรุงเทพฯ : กระทรวงอุตสาหกรรม.
กระทรวงอุตสาหกรรม. 2526. มาตรฐานอุตสาหกรรม พริกแหง มอก. 456-2526. กรุงเทพฯ : กระทรวงอุตสาหกรรม.
กระทรวงอุตสาหกรรม. 2526. มาตรฐานอุตสาห กรรมพริกปน มอก. 457-2526. กรุงเทพฯ : กระทรวงอุตสาหกรรม.
กระทรวงอุตสาหกรรม. 2536. มาตรฐานอุตสาห กรรมน้ำพริกเผา มอก. 1152-2536.
กรุงเทพฯ : กระทรวงอุตสาหกรรม.
กระทรวงอุตสาหกรรม. 2536. มาตรฐานอุตสาห กรรมน้ำพริกแกง มอก. 1176-2536.
กรุงเทพฯ : กระทรวงอุตสาหกรรม.
ศรีสิทธิ์ การุณยะวนิช, ดวงจันทร สุประเสริฐ, อุมา บริบูรณ, สุวัฒน โปษยะวัฒนากุล และ นพาภรณ ปญจะ. 2538. อะฟลาทอกซินที่
ปนเปอนในถั่วลิสงและผลิตภัณฑในประเทศไทย.
ว. กรมวิทย. พ. 37(1): 19-32.
AOAC official methods of analysis. 1995.
Official Methods of Analysis of AOAC In- ternational. 15th Edition. Virginia : AOAC International.
Cepedes, A.E. and Diaz, G.J. 1997. Analysis of aflatoxins in poultry and pig feeds and feedstuffs used in columbia. J. of AOAC International. 80(6): 1215-1219.
Kamimura, H. 1993. Problem of mycotoxins in food sanitation. Tokyo Metropolitan Research Laboratory of Public Health, Tokyo, Japan.
Nawaz, S., Coker, R.D. and Haswell, S.J. 1992.
Development and evaluation of analytical methodology for the determination of aflatoxins in palm kernels. Analyst 117(1):
67-74.
Roch, O.G., Blunden, G., Coker, R.D. and Nawaz, S. 1995. The validation of a solid phase clean-up procedure for the analysis of aflatoxins in groundnut cake using HPLC.
Food Chemistry 52: 93-98.
Scott, P.M. and Lawrence, G.A. 1997. Determi- nation of aflatoxins in beer. 1997. J. of AOAC International 80(6): 1229-1234.
Wilson, T.J. and Romer, T.R. 1991. Used of the mycosep multifuntional cleanup column for liquid chromatographic determinations of aflatoxins in agricultural products. J. Assoc.
Off. Anal. Chem. 74(6): 951-956.
รูปที่ 1 โครมาโทรแกรมของอะฟลาทอกซิน จี1 บี1 จี2 และ บี2 ที่เวลา 6.40, 8.24, 11.71 และ 16.30 นาที ตามลำดับ
ตารางที่ 1 คาเปรียบเทียบปริมาณอะฟลาทอกซินรวมของตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริกตางๆ
จํานวนตัวอยางที่พบปริมาณอะฟลาทอกซินรวมaในชวงปริมาณ ( µg kg-1)
ประเภทตัวอยางอาหาร
0.0-20.0 20.1-50.0 50.1-100.0 100.1-200.0 > 200.0 จํานวน ตัวอยาง อาหารประเภทน้ําพริกแหง
อาหารประเภทน้ําพริกที่เก็บ ในรูปที่มีของเหลวอยู
อาหารประเภทน้ําพริกที่ใช
ในการปรุงอาหาร
11 10
14
8 6
3
8 9
-
1 5
-
- -
1
28 30
18
aอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2
ตารางที่ 2 เปรียบเทียบปริมาณอะฟลาทอกซินรวมของตัวอยางอาหารประเภทน้ำพริกตางๆ กับมาตรฐาน อุตสาหกรรม
จํานวนตัวอยาง ประเภทตัวอยาง ผานมาตรฐาน
อุตสาหกรรม
ไมผานมาตรฐาน อุตสาหกรรม
รวมจํานวน ตัวอยาง ทั้งหมด
มาตรฐานอุตสาหกรรม กําหนดปริมาณรวมa ของอะฟลาทอกซิน อาหารประเภทน้ําพริกแหง
อาหารประเภทน้ําพริกที่เก็บ ในรูปที่มีของเหลวอยู
อาหารประเภทน้ําพริกที่ใช
ในการปรุงอาหาร
11 10
14
17 20
4
28 30
18
ตองไมเกิน 20 µg kg-1 ตองไมเกิน 20 µg kg-1
ตองไมเกิน 20 µg kg-1
รวม 35 41 76
aอะฟลาทอกซิน บี1 บี2 จี1 และ จี2
