1,4 นิสิตปริญญาเอก, 5 ผูชวยศาสตราจารย ภาควิชาเทคโนโลยีชีวภาพ, คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
2 ผูชวยนักวิจัย, 3 นักวิจัยอาวุโส ฝายวิทยาศาสตรชีวภาพ, สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงประเทศไทย
1,4 Doctoral degree student, 5 Assistant Professor, Department of Biotechnology, Faculty of Technology, Mahasarakham University
2 Research assistant, 3 Senior research offi cer, Bioscience Department, Thailand Institute of Scientifi c and Technological Research
* Corresponding author. Tel.: +66 81 2612363; fax: +66 43 754 086. E-mail address: [email protected]
ประโยชนของจุลินทรียโพรไบโอติกตอสุขภาพ Health Benefi ts of Probiotic Microorganisms
วิรัชนีย แกนแสนดี
1,2, สมพร มูลมั่งมี
3, อรุณรัศมี แสงศิลา
4, ปริยาภรณ อิศรานุวัฒน
5*Wiratchanee Kansandee
1,2, Somporn Moonmangmee
3, Arunrussamee Sangsila
4, Pariyaporn Itsaranuwat
5*Received: 8 July 2014; Accepted: 31 October 2014
บทคัดยอ
ผลิตภัณฑโพรไบโอติก หมายถึง ผลิตภัณฑเสริมอาหารที่ประกอบดวยจุลินทรียที่มีประโยชนและสงผลตอสุขภาพของผูบริโภค โพรไบโอติกที่ดีไมควรกอใหเกิดโรค ไมกอใหเกิดสารพิษ และสามารถใหผลที่เปนประโยชนตอเจาบาน ซึ่งเปนจุลินทรียที่มีชีวิต และสามารถรอดชีวิตและผลิตสารที่เปนประโยชนในระบบลําไส ปริมาณโพรไบโอติกตํ่าสุดในผลิตภัณฑที่แนะนํา เทากับ 106 cfu/g ประโยชนของการบริโภคโพรไบโอติก ไดแก การผลิตสารตานจุลินทรีย เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซด และ/หรือ แบคเทอริโอซิน ปองกันการติดเชื้อในลําไส กระตุนการตอบสนองของระบบภูมิคุมกัน และลดอาการแพแลคโตส ซึ่งบทความนี้
แสดงภาพรวมเกี่ยวกับประโยชนของโพรไบโอติกตอสุขภาพของผูบริโภค คําสําคัญ: โพรไบโอติก ผลิตภัณฑเสริมอาหาร ประโยชนตอสุขภาพ
Abstract
Probiotic products are generally defi ned as food supplements containing benefi cial microbes that give heath benefi ts to consumers. A good probiotic should be non-pathogenic, non-toxic and capable of exerting benefi cial effect on the host. It should be present as viable cells and capable of surviving and metabolizing in the gut environment.
The minimum count of probiotics in products is recommended at 106 cfu/g. The benefi cial effect of probiotics consum ption includies improving intestinal tract health, production of antimicrobial agents such as hydrogen peroxide and/or bacteriocin, protecting host from intestinal infection, stimulate immune responses and reducing symptoms of lactose intolerance. This article presents an overview on the health benefi ts of probiotics and their impact on consumers.
Keywords: probiotics, food supplement , health benefi ts
บทนํา
เริ่มแรกรากศัพทของคําวาโพรไบโอติก (Probiotics = pro+
biotos) มาจากภาษากรีก-ลาติน “โพร หรือ pro” และ “ไบโอทอส หรือ ไบโอติก” (biotos หรือ biotic”) ซึ่งหมายรวมถึง สําหรับ ชีวิต (for life) หรือสงเสริม หรือ สนับสนุนชีวิต (in support of life) และมีผูใหความหมายที่แตกตางกันออกไป ซึ่งไดรวบรวม วิวัฒนาการของคํานิยามของคําวา โพรไบโอติกเอาไว4,6,8,17,18,25
ดังนี้
1. โพรไบโอติก พบไดทั่วไปในอาหารประเภทผัก เชนเดียวกันกับวิตามิน สารอะโรมาติก เอนไซม และสารอื่นๆ ที่เกี่ยวของกับกระบวนการของสิ่งมีชีวิต (Kollath ป 1953) 2. โพรไบโอติกตรงขามกับแอนติไบโอติก หรือ สาร ปฏิชีวนะ (Vergin ป 1954)
3. ผลกระทบที่เกิดจากการใชยาปฏิชีวนะสามารถ ปองกันได โดยการใชโพรไบโอติก (Kolb ป 1955)
4. สารหลั่งจากจุลินทรียชนิดหนึ่งสามารถกระตุน จุลินทรียอีกชนิดหนึ่ง (Lilly and Stillwell ป 1965)
5. สารสกัดของเนื้อเยื่อสามารถกระตุนการเจริญ ของจุลินทรีย (Sperti ป 1971)
6. สิ่งมีชีวิตและสารจากสิ่งมีชีวิตชวยปรับสมดุล ภายในลําไสของผูบริโภค (Parker ป 1974)
7. อาหารสัตวเสริมดวยจุลินทรียชวยปรับสมดุล ของจุลินทรียในลําไสของสัตวที่บริโภค (Fuller ป 1989) 8. จุลินทรียมีชีวิตทั้งชนิดเดี่ยวหรือชนิดผสมซึ่งเมื่อ นํามาใชกับคนหรือสัตวจะสงผลตอสุขภาพโดยการชวย ปรับปรุงคุณสมบัติของจุลินทรียประจําถิ่น (Havenaar ป
1992)
9. จุลินทรียที่มีชีวิตในผลิตภัณฑนมมีอิทธิพลใน การสงเสริมสุขภาพของผูบริโภคและชวยเพิ่มคุณคาสารอาหาร (Salminen et al. ป 1999)
10. แบคทีเรียที่มีชีวิต ทั้งเชื้อเดี่ยวและเชื้อผสมมี
ประโยชนตอสุขภาพของผูบริโภค (Donohue and Salminen ป 1996)
11. จุลินทรียที่มีชีวิตเมื่อบริโภคในปริมาณที่เหมาะ สม จะสงผลดีตอสุขภาพนอกเหนือจากสารอาหารพื้นฐานที่มี
(Guarner and Schaafsma ป 1998)
12. การเสริมอาหารดวยจุลินทรียมีประโยชนทาง กายภาพตอผูบริโภค โดยปรับปรุงเยื่อเมือกและระบบ ภูมิคุมกัน เชนเดียวกับการปรับปรุงสมดุลทางโภชนาการและ จุลินทรียในระบบลําไส (Naidu et al. ป 1999)
13. จุลินทรียที่มีชีวิตในอาหารเสริมมีอิทธิพลตอ สุขภาพที่ดีของมนุษย (Salminen ป 2001)
14. ปริมาณของจุลินทรียมีชีวิตที่เพียงพอจะสงผล ใหเกิดประโยชนตอสุขภาพเจาบาน (FAO/WHO ป 2002) 15. จุลินทรียที่มีศักยภาพเพื่อการบริโภคในมนุษย
หรือสัตว เพื่อการชักนําใหเกิดประโยชนในเชิงคุณภาพหรือ ปริมาณตอระบบทางเดินอาหารและ/หรือการปรับระบบ ภูมิคุมกันของผูบริโภค (Fuller ป 2004)
16. ซึ่งจุลินทรียโพรไบโอติกที่ใชกันมากจะอยูในกลุม ของเชื้อแลคติกแอสิดแบคทีเรีย (Lactic acid bacteria) สาย พันธุของเชื้อแบคทีเรียที่ไมผลิตกรดแลคติกและยีสตที่ไมทําให
เกิดโรค 20 จุลินทรียที่ใชเปน โพรไบโอติกสวนใหญอยูในกลุม Lactobacillus และ/หรือ Bifi dobacterium และยังมีแบคทีเรีย สายพันธุอื่นๆ เชน Enterococcus หรือยีสต เชน Saccharomyces boulardii ดังแสดงใน Table 1
Table 1 The most commonly used species of lactic acid bacteria in probiotic preparations5,11,19
Microorganisms considered as probiotics Lactobacillus species Bifi dobacterium species L. acidophilus
L. bugaricus L. casei L. crispatus L. fermentum L. gallinarum L. gasseri L. johnsonii L. lactis L. paracasei L. plantarum L. reuteri L. rhamnosus
B. adolescentis B. animalis B. bifi dum B. breve B. infantis B. lactis B. longum
Other lactic acid bacteria Nonlactic acid bacteria Enterococcus faecalis
E. faecium Lactococcus lactis
Leuconostoc mesenteroides Pediococcus acidilactici Sporolactobacillus inulinus Streptococcus thermophilus
Bacillus cereus var. toyoi Escherichia coli strain nissle Propionibacterium freuden- reichii
Saccharomyces cerevisiae S. boulardii
เปนแบคทีเรียแกรมบวก ไมสรางเอนไซมคะตาเลส สามารถผลิตกรดแลคติกเปนผลิตภัณฑสุดทายในกระบวนของ การหมักคารโบไฮเดรต11 Lactobacillus และ/หรือ Bifi dobacterium เปนกลุมหลักของแลคติกแอสิดแบคทีเรียที่ใชในการผลิตเปน เชื้อโพรไบโอติก บิฟโดแบคทีเรีย (Bifi dobacterium) เปน แบคทีเรีย แกรมบวก ไมสรางสปอร ไมสรางเอนไซมคะตาเลส ไมเคลื่อนที่ และไมตองการอากาศในการเจริญ มีลักษณะ รูปรางทั้งแทง (short rod, curved rods, club-shaped rods) และรูปรางคลายตัว Y สวน แลกโตบาซิลลัส (Lactobacillus) เปนแบคทีเรีย แกรมบวก ไมสรางสปอร ไมเคลื่อนที่ ไมสราง เอนไซมคะตาเลส มีทั้งลักษณะเปนแทง (rods) และแทงสั้น (coccobacilli) ตองการอากาศเพียงเล็กนอย แลคติกแอสิด แบคทีเรีย (Lactic acid bacteria: LAB) ในการเจริญ22 อีกสอง สายพันธุที่มีบทบาทสําคัญในอุตสาหกรรมอาหารโดยเฉพาะ
อยางยิ่งผลิตภัณฑนม ไดแก Streptococcus thermophilus และ Lactococcus lactis ซึ่งเปนสายพันธุที่สําคัญที่สุดในเชิง พาณิชยของแลคติกแอสิดแบคทีเรีย11
หลักในการพิจารณาจุลินทรียโพรไบโอติก หลักเกณฑขอกําหนดในการพิจารณาจุลินทรียที่เปน จุลินทรียโพรไบโอติกที่มีประสิทธิภาพมีดังนี้ (ดัดแปลงจาก3,9,10,15) 1. สามารถผลิตกรดไฮโดรเจนเปอรออกไซด และ/
หรือ แบคเทอริโอซิน เพื่อตอตานการเจริญของเชื้อกอโรค 2. ไมเปนจุลินทรียกอโรค
3. สามารถมีชีวิตอยูไดในระบบทางเดินอาหาร 4. ทนทานตอกรด เกลือนํ้าดี เอนไซม และออกซิเจน 5. สามารถเกาะติดกับเยื่อเมือกในลําไส
6. สามารถตอตานจุลินทรีย
7. พิสูจนไดวามีความปลอดภัย ไมรุกราน ไมกอให
เกิดมะเร็ง และไมกอใหเกิดโรค
8. สามารถอาศัยรวมกับจุลินทรียประจําถิ่น ประโยชนของโพรไบโอติก (Benefi ts of probiotics) มีประวัติการนําแลคติกแอสิดแบคทีเรียมาใชใน อาหารหมักอาหารพื้นเมืองและมีการยอมรับวามีความ ปลอดภัยในการบริโภคมาอยางยาวนาน สายพันธุที่ใชกันมาก เชน สายพันธุ Lactobacillus และ Enterococcus ซึ่งเริ่มใชใน อาหารประเภทนมหมัก22หลักการทํางานเบื้องตนของจุลินทรีย
โพรไบโอติก ในการกําจัดเชื้อกอโรค คือสามารถผลิตสารตาน จุลินทรีย เชน กรดอินทรีย (organic acids) ไฮโดรเจน
เปอรออกไซด (hydrogen peroxide) และแบคเทอริโอซิน (bacteriocins) นอกจากนี้แลคติกแอสิดแบคทีเรียยังมีการ แขงขันแยงจับกับพื้นผิวของลําไส ซึ่งการกระทํานี้จะลดโอกาส ในการตั้งรกรากของเชื้อกอโรคที่ทําใหเกิดโรค จึงเปนการ ปองกันการติดเชื้อในลําไสของผูบริโภค3 อีกทั้งแลคติกแอสิด แบคทีเรียยังสามารถสรางเอนไซมตางๆ ในลําไสที่สงผลตอ ระบบการยอยอาหารทั้งโปรตีนและไขมัน20 กลไกที่เกี่ยวของ กับการเพิ่มศักยภาพในการรักษาโรคที่เปนประโยชนที่สําคัญ ของโพรไบโอติกมีการวิจัยและพิสูจนแลว5 ปจจัยที่สงผลตอ ประโยชนของโพรไบโอติก ดังกลาวขึ้นอยูกับสายพันธุที่ใช
ปริมาณในการบริโภคเขาไป (ตํ่าสุดในผลิตภัณฑที่แนะนํา เทากับ 106 cfu/g(ml))11 ระยะเวลาและความถี่ในการบริโภค และสภาพรางกายของแตละบุคคล12ประโยชนของโพรไบโอติก ในการบริโภค เชน การปรับปรุงสุขภาพของระบบทางเดิน อาหาร กระตุนและเสริมสรางระบบภูมิคุมกันของรางกาย สังเคราะหและเสริมสรางการดูดซึมของสารอาหาร ชวยลด อาการแพนํ้าตาลแลคโตสจากนม และลดระดับคอเลสเตอรอลใน เสนเลือด5,16ซึ่งในปจจุบันมีการศึกษาพัฒนาการใชโพรไบโอติก ในอาหารและผลิตภัณฑเพื่อสุขภาพอยางกวางขวาง และมี
รายงานถึงประโยชนที่มีตอสุขภาพในการบริโภค โพรไบโอติก มากมาย สรุปโดยรวมดัง Figure 1
Figure 1 Various health benefi ts from probiotics consumption16
กิจกรรมการยับยั้งเชื้อกอโรค (Antipathogenic acti vity)
โพรไบโอติกสามารถผลิตสารที่เปนพิษตอจุลินทรีย
กอโรค หรือเปนสารตานจุลินทรีย ไดแก กรดอินทรีย กรด ไขมันอิสระ (free fatty acids) แอมโมเนีย (ammonia) ไฮโดรเจน เปอรออกไซด และแบคเทอริ-โอซิน5,20 ซึ่งสามารถยับยั้งไดทั้ง แบคทีเรียแกรมบวกและแกรมลบภายในลําไส อีกทั้งจุลินทรีย
โพรไบโอติกสามารถเขาไปแยงจับแบบแขงขันในการยึดเกาะ กับผนังลําไสกับจุลินทรียกอโรค1 เปนการปรับความสมดุลโดย การลดจํานวนประชากรของจุลินทรียกอโรคที่เปนอันตราย ภายในลําไสไดอีกดวย
ระบบภูมิคุมกันตอรางกาย (Immune response) การตอบสนองตอระบบภูมิคุมกันของโพรไบโอติก ได
รับความสนใจและมีการวิจัยอยางกวางขวาง ซึ่งพบวา โพรไบโอติก สามารถเพิ่มการตอบสนองไดทั้งแบบเฉพาะเจาะจงและ ไมเฉพาะเจาะจง ทั้งที่ไดจากกระบวนการเมทาบอลิซึม องคประกอบของผนังเซลล (peptidoglycanes หรือ lipopolysaccharides) และดีเอ็นเอ5โดยมีคุณสมบัติในการเพิ่ม ภูมิคุมกัน โดยการยับยั้งการเพิ่มจํานวนแบคทีเรีย การกระตุน เม็ดเลือดขาวชนิดโมโนไซตไปเปนแมคโครฟาจ เพื่อกําจัดเชื้อ โรคที่แปลกปลอมสูรางกาย เพิ่มพื้นที่อวัยวะของระบบ ภูมิคุมกัน เชน Payer’s patches และการเพิ่มขึ้นของการหลั่ง สารไซโตคายน (cytokines)5,14,16,17,21
การสังเคราะหสารอาหารและการดูดซึม (Nutrient synthesis and bioavailability)
การทํางานของจุลินทรียในระหวางการหมักหรือการ ยอยในระบบทางเดินอาหาร แสดงใหเห็นวามีการเพิ่มขึ้นของ ปริมาณ ความสามารถพรอมทํางาน และการยอยสารอาหาร บางชนิด โพรไบโอติกแบคทีเรียสังเคราะหกรดอะมิโนบางชนิด ไดแก วิตามิน B เชน กรดโฟลิคในผลิตภัณฑนม ไนอะซิน และ ไรโบฟลาวินในโยเกิรต วิตามินบี 12 ในชีส และวิตามินบี 6 ใน ชีสเชดดาร (Cheddar cheese) และกรดแพนโทเธนิค (pantothenic) ซึ่งเปนเอนไซมในกระบวนการเผาผลาญอาหารและ ชวยลดความเครียดไดดวย4,12,16 นอกจากนี้ในการสังเคราะห
สารอาหารสวนใหญแบคทีเรียโพรไบโอติกยังมีความสามารถ ในการเผาผลาญคารโบไฮเดรตไดหลากหลาย เชน แลคโตส และบางสายพันธุยังหลั่งเอนไซมยอยโปรตีนและไขมัน เพื่อ เพิ่มการดูดซึมโปรตีนและไขมัน และเพิ่มการผลิตกรดอะมิโน อิสระ (free amino acids) กรดไขมันสายสั้น (short chain
fatty acids : SCFA) กรดแลคติก กรดโพรพิโอนิก และกรด บิวทีริกอีกดวย16,20 โพรไบโอติกสามารถจับกับเอนไซม เพื่อ ยอยสลายสารอาหารใหอยูในรูปที่งายตอการเพิ่มประสิทธิภาพ ในการยอยสารอาหาร21 อีกทั้งสารอาหารที่สังเคราะหเหลานั้น ยังสามารถชวยการดูดซึมสารอาหารเพิ่มขึ้นดวย
การแพหรือภาวะไมยอยนํ้าตาลแลคโตส (Lactose intolerance)
ภาวะแพแลคโตส หรือไมสามารถยอยนํ้าตาล แลคโตสได เปนผลมาจากการขาดเอนไซมเบตากาแลกโต-ซิเดส (beta-galactosidase) ในการยอยนํ้าตาล แลคโตสในนมที่เปน นํ้าตาลโมเลกุลคูไปเปนนํ้าตาลโมเลกุลเดี่ยว ไดแก นํ้าตาล กลูโครส และ กาแลคโตส11อาการแพแลคโตสจะพัฒนามากขึ้น ขึ้นอยูกับอัตราการขนสงแลคโตสในลําไส อิทธิพลจากปริมาณ แรงดันและแคลอรี่ และความสามารถของจุลินทรียประจําถิ่น ของลําไสใหญในการหมักแลคโตส25 จุลินทรียโพรไบโอติก เชน Lactobacillus และ Bifi dobacterium เปนจุลินทรียที่สามารถ ผลิตเอนไซม เบตากาแลกโตซิเดส (beta-galactosidase) ในการเพิ่มประสิทธิภาพของการยอยนํ้าตาลแลคโตสในลําไส
และกระเพาะอาหาร5,21 และสามารถบรรเทาอาการและ/หรือ ชวยปรับการยอยนํ้าตาลแลคโตสในบุคคลที่แพนํ้าตาล แลคโตสดวย10
การลดระดับคอเลสเตอรอล (Reduction of cholesterol)
คอเลสเตอรอลเปนสิ่งจําเปนสําหรับการทํางานหลาย อยางในรางกายมนุษย ทําหนาที่เปนสารตั้งตนในการผลิต ฮอรโมนและวิตามินบางชนิด รวมไปถึงการสังเคราะหนํ้าดีใน ตับ อีกทั้งยังเปนสวนประกอบของเยื่อหุมเซลลและเซลล
ประสาท16อีกดวย จุลินทรีย โพรไบโอติกสามารถเขาไปจับกับ โมเลกุลของคอเลสเตอรอลทําใหการทํางานลดประสิทธิภาพ ลง โดยการผลิตเอนไซนยอยเกลือนํ้าดี (Bile Salt hydrolase, BSH) เอนไซมนี้จะเปนตัวเรงปฏิกิริยาไฮโดรไลซีสของกรด นํ้าดีชนิดไกลซีนและทอรีนที่จับกับกรดอะมิโนแตกตัวเปนเกลือ นํ้าดีอิสระ ซึ่งมีความสามารถในการละลายนํ้าตํ่ากวานํ้าดี จึง ทําใหถูกดูดซึมไดนอยและสามารถตกตะกอนไดดี และถูกขับ ออกมาทางอุจจาระ ดังนั้นจึงทําใหปริมาณของ เกลือนํ้าดีที่ใช
ในตับและลําไสเพื่อยอยและดูดซึมไขมันในรางกายลดลงดวย ดังนั้นรางกายจึงตองสังเคราะหนํ้าดีขึ้นใหมโดยใชคอเลสเตอรอล จากตับ จึงทําใหปริมาณคอเลสเตอรอลภายในตับลดลง อีกทั้ง ปริมาณที่ถูกสงออกมาตามกระแสเลือดก็ลดลงดวย เชนกัน
2,13,23,24,25
สรุป
เปนที่ยอมรับกันดีวาในปจจุบันจุลินทรียโพรไบโอติกมี
ประโยชนตอผูบริโภคในดานตางๆอยางมากมาย ซึ่งมีผูสนใจ ทําการวิจัย และศึกษาคัดเลือกเชื้อจุลินทรียโพรไบโอติกที่มี
ความปลอดภัย และมีศักยภาพในการสงเสริมสุขภาพดาน ตางๆของผูบริโภค รวมทั้งความสามารถในการเจริญ สภาวะ ของการเจริญ และการผลิตสารสําคัญเปนตน แนวคิดในการนํา จุลินทรียโพรไบโอติกมาใชในการปองกันและรักษาโรคที่
หลากหลายตางๆของมนุษยมีมายาวนานกวารอยป และมีการ พัฒนาศักยภาพของจุลินทรียโพรไบโอติกมาเปนลําดับจนไปถึง ระดับโมเลกุล และคงยังพัฒนาตอไปเรื่อยๆในอนาคต
เอกสารอางอิง
1. Alvarez-Olmos MI, Oberhelman R A. Probiotic Agents and Infectious Diseases: A Modern Perspective on a Traditional Therapy. Clinical Infectious Diseasesn 2001;32:1567–76.
2. Begley M, Hill C, Gahan CG. Bile salt hydrolase activity in probiotics. Applied and Environmental Microbiology 2006;72(3): 1729-1738.
3. Both E, György É, Ábrahám B, Lányi Sz. Benefi cial effects of probiotic microorganisms. A review. Acta Universitatis Sapientiae-Alimentaria 2011;4,44–58.
4. Ezema C. Probiotics in animal production: A review.
nal of Veterinary Medicine and Animal Health 2013;5(11),308-316.
5. Figueroa-González F, Cruz-Guerrero A, Quijano G.
The Benefi ts of Probiotics on Human Health. Micro- bial & Biochemical Technology 2011;S1:003, 1-6.
6. FAO/WHO. elines for the Evaluation of Probiotics in Food. Report of a Joint FAO/WHO Working Group Report on Drafting Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food London, Ontario, Canada 2002.
7. FAO/WHO. Health and Nutritional Properties of Pro- biotics in Food including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation on Evaluation of Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food Including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. Córdoba, Argentina 2001.
8. Fuller R. iotics in man and animals. Journal of Applied Bacteriology 1989; 66, 365-378.
9. Gupta V, Garg R, iotics. Indian Journal of Medical Microbiology 2006;27(3): 202-9.
10. Kailasapathy K, Chin J. Survival and therapeutic potential of probiotic organisms with reference to Lactobacillus acidophilus and Bifi dobacterium spp..
Immunology and Cell Biology 2000;78,80–88.
11. Kechagia M, Basoulis D, Konstantopoulou S, Dimi- triadi D, Gyftopoulou K, Skarmoutsou N, Maria Fakiri E. Health benefi ts of probiotics: A review.
Hindawi Publishing Corporation ISRN Nutrition 2013;1-7.
12. Kopp-Hoolihan L. Prophylactic and therapeutic uses of Probiotics: view. Journal of the American Dietet- ic Association 2001;101,229-238.
13. Liong MT, Shah NP. Bile salt deconjugation ability, bile salt hydrolase activity and cholesterol co-precip- itation ability of lactobacilli strains. International dairy journal 2005;15:391-398.
14. Musa HH, Wu SL, Zhu CH, Seri HI, Zhu GQ. Po- tential Benefi ts of Probiotics in Animal Production and Health. Journal of Animal and Veterinary Advances 2009;8 (2),313-321.
15. Ötles S, Cagındı O, Akcicek E. Probiotics and Health.
Asian Pacifi c Journal of Cancer Prevention 2003;4, 369-372.
16. Parvez S, Malik KA, Kang S, Kim H-Y. Probiotics and their fermented food products are benefi cial for health. Journal of Applied Microbiology 2006;100,1364- 5072.
17. Salminen S. Human studies on probiotics: Aspects of scientifi c documentation. Scandinavian Journal of Nutrition/Naringsforskning 2001;45:8-12
18. Salminen S, Ouwehand A, Benno Y, Lee YK. Pro biotics: how should they be defi ned?. Trends in Food Science & Technology 1999;10,107-110.
19. Senok AC, Ismaeel AY, Botta GA. Probiotics: facts and myths. Clinical Microbiology and Infectious Disease 2005;11, 958–966.
20. Senthil R, Arulkanna P. Benefi ts of probiotics: A review. International Journal of Current Research 2010;8,079-081.
21. Singh K, Kallali B, Kumar A, Thaker V. Probiotics: A review. Asian Pacifi c Journal of Tropical Biomedicine 2011;287-290.
22. Soccol CR, de Souza-Vandenberghe L. P., Spier, M.
R., Pedroni-Mederios, A. B., Yamaguishi, C. T., et al. The potential of probiotics: a review. Food Tech- nology and Biotechnology 2010; 48,413-434.
23. Sudha, MR., Chauhan, P., t, K., Babu, S, Jamil K.
Probiotics as complementary therapy for hypercho- lesterolemia. Biology and Medicine 2009;1 (4),1-13.
24. Suvarna VC, Boby VU. Probiotics in human health:
A current Assessment. Current Science 2005;88(11), 1744-1748.
25. Vasiljevic T, Shah NP. iotics—From Metchnikoff to bioactives. International Dairy Journal 2008;18,714–
728.
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
