51
حسٞغصىا دبػٗسشَىبث بٖزقلاػٗ خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
Creative thinking skills of Saudi women and their relationship to small projects
دادػا
ٜجٞؼش دثبػ دَؽأ ًبؼّا /د ذبزظأ كزبشٍ
هصَْىا حزاداٗ ِنعىا ٌعقث
ٌٍٞبصزىا خٞيم
ُْ٘فىاٗ
– خؼٍبع أ
ٙسقىا ً
51
51
حسٞغصىا دبػٗسشَىبث بٖزقلاػٗ خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
Creative thinking skills of Saudi women and their relationship to small projects
ٜجٞؼش دثبػ دَؽأ ًبؼّا /د ذبزظأ كزبشٍ
هصَْىا حزاداٗ ِنعىا ٌعقث
ٌٍٞبصزىا خٞيم
ُْ٘فىاٗ
–
ٙسقىا ًأ خؼٍبع
: خٍدقَىا
ٔيّعفٗ ،ٌؼْىا ٍِ سٞضنىبث ُبعّلإا وعٗ صػ الله تٕٗ دقف ،غَزغٍ ٛلأ ٜظبظلأا ُ٘نَىا ُبعّلإا سجزؼٝ
بنىا سئبظ ٚيػ خقٝسطىبث زٍ٘لأا ويؾٝٗ ،ٌنؾٝ ،سنفزٝٗ ،سنفُٝ ٚزؽ ٔيقؼث ُبعّلإا الله ًسم ،ٙسخلأا دبْئ
،ٌٝ٘قر ِعؽأ ٜف ُبعّلإا قيخ ضزلأاٗ داٗبَعىا غٝدث ،خّٞبعّلإا دازبعؾىا بٖث ٜقرسر ٜزىا ف
عادثلإب
ؽ ٜف خغىبث خَٕٞأ ٍِ بٖى بَى ؛خؾيٍ حزٗسظ ذؾجصأٗ ،غظاٗ ًبَزٕا ذقلا ٜزىا غٞظاَ٘ىا ٍِ
بْربٞ
خٝسشجىا (.
ُبَيظ دٗٗاد
، 0202 )ً
ًبددػ ٜددف ٜدديَػ ونددشث ٜػادددثلإا سددٞنفزىا دازبددٍٖ خددظازدث ًبددَزٕلاا أدددثٗ
5691 ٜددف صددٞمسزىا ٌددر دددقف ،
َِددظ ٜػادددثلإا سددٞنفزىا داصددٍَٞٗ ،يئبددصخ خددغىبؼٍ ٚدديػ ج٘ددص ىا ارددٖث ذددٝسعأ ٜددزىا دبددظازدىا دازبَٖف ،دبػبَغىا
ٕ ٜػادثلإا سٞنفزىا
ٜ
ٌَٞدصزىا ضبظأ خّبؼزدظلااٗ ،ددٝسفىا زبدنزثاٗ ،صدَّٞزىا ز٘دؾٍٗ ،
ٗدْدددصىا ِدددػ طٗسددد يى خدددقيطَُىا حأسدددغىاٗ ،غّجدددشَىا هبدددٞ ىبث خدددفضنَىا
"
طزبدددخ سدددنفر ُأ ٘دددٕ عاددددثلإبف
ٗدْصىا
"
ّٔا ضسزفر ُأ ٕ٘ ٜػادثلإا سٞنفزىا ُبف ، ع٘ٝ لا
د الادصأ ٗدْدص (.
ُسدصىا ددػز
، 0202 )ً
،
ِعؽ ٔٞظ٘ػ(
، 025٢
ً )
ٗ ا حأسَىا ونشر غَزغَىا ٜف خَْٞزيى خٝزٗسعىا طبزّلإا سصبْػ ٍِ ااسصْػ خٝد٘ؼعى
ذٖغرا شٞؽ ،
دبجيطزٍ قٞقؾر وعأ ٍِ حأسَىا دبقبغ ٍِ حدبفزظلاا ٚىا خٝد٘ؼعىا خٞثسؼىا خنيََىا "ٜفسؼٍ غَزغٍ"
،
خٝد٘ؼعىا خٞثسؼىا خنيََىا دبصزقا ٔٞيػ ً٘قٝ ٛرىاٗ
خغزَْىاٗ خػدجَىا خٝسشجىا دزاَ٘ىا سجزؼر شٞؽ ،
حٗسضىا ا قٞقؾى
ٞ خ ى
ٓزبٕدشاٗ َّٓ٘ٗ ٔؽبغْ
.
وخدىا زدبصٍ ٜف عْ٘زىاٗ ،حسظلأا وخد حدبٝصث بٍٖبَزٕاٗ ،خٝد٘ؼعىا حأسَىا ٜؼظ زبغا ٜفٗ
،خغزَْىا سظلأا هبضَىا وٞجظ ٚيػ ،حسٞغصىا غٝزبشَىاٗ ،دازبَضزظلاا هبغٍ ٜف ض٘ ىا هلاخ ٍِ لىذٗ
عىا حأسَىا ٜػٗ ٙدٍ ٚيػ هدٝٗ طنؼٝ ٛرىاٗ
ٛدبصزقلاا دٞؼصىا ٚيػ غٝسعىا ز٘طزيى بٖزجماٍ٘ٗ ،خٝد٘ؼ
ٜيؾَىا . دٞشز سئبص(
، 0252 )ً
ٚيػ بٖؼٝزبشٍٗ بٕزبنفأ قٞجطزى حأسَيى خصسفىا ذؽبرأٗ هبَػلأا دادئاسث بٍٖبَزٕا خنيََىا ذىٗأ دقٗ
غقا٘ىا ضزأ بٖصص ر قفٗ بٖٞىا وَٞرٗ بٖجظبْر ٜزىا هبَػلأا زبٞزخاٗ ،
، لإا ٌػد لىرمٗ
زبنزثلااٗ عادث
سَضٍٗ ظزٍْ عادثا ٚىا بٖيَػ ه٘ؾزٞى بٖيعفر ٜزىا هبَػلأبث بٖظبٞق هلاخ ٍِ بٖٝدى .
ٛزَ٘ؾىا حسٍٞأ(
، 0259 )ً
شٝدؽ ذؾجصأ ٜزىاٗ ،حسٞغصىا غٝزبشَىا حزادا غٞظاَ٘ث ًبَزٕلاا دٝاصر حسٞخلأا حسزفىا ٜف عؽلاّ بَم
ش لا بٍَٗ ،دبؼٍبغىا طؼثٗ ،ضزادَىاٗ ،دٕبؼَىا خيٞصؽ لاا ٜٕبٍ ً٘ٞىا حسٞجنىا غٝزبشَىا وم ُأ ٔٞف ل
،خَْٞر ٜف باٞظبظأ ا ازٗد تؼير ً٘ٞىا ذؾجصأ ٚزؽ ذؾغّٗ ،دسَزظاٗ ،دأدث سٞغص عٗسشٍ حسنف
51
ِٞؼث رخلأا حزٗسظ تّبع ٚىا ارٕٗ ،خؾظا٘ىا خٞػبَزعلاا بٖراسٞصؤر تّبع ٚىا ،ْٜغ٘ىا دبصزقلاا سٝ٘طرٗ
ق حسٞغصىا غٝزبشَىا ُأ زبجزػلاا لا د
ٍِ دٝدؼيى ٙءاسزٝ بَم وٖعىا ءٜشىبث طٞى ٜٖف ،سضؼزرٗ ،ؼغْر
وث ،جب شلأا ر
تيطز سٞضنىا سجصىبث ٜيؾزىا تّبغث ،ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖٗ ،خٞػادثلاا دبفصىا ٍِ
خٞؾعزىاٗ ،وَؼىا ٜف ػبفنىاٗ دغىاٗ
ٙدى خٍٞ٘ٞىا حبٞؾىا ٜف ٙسخلأا خٞص شىا دبٍبَزٕلاا ٍِ دٝدؼىبث
ٗسشَىا لىبٍ
، خٞطؼىا حدعبٍ ( .ع 0226
)
سٞشرٗ
ٍِ سٞضم ىا
دبظازد هٗد حدػ ٜف
ٍِ حسٞغصىا دبػٗسشَىا ٔزققؽ ٛرىا سٞجنىا ػبغْىا ٚىا
ءادلأا َّ٘ شٞؽ ،
حدٝدع وَػ جسف قيخٗ زبنزثلاا دبٝ٘زعٍ حدبٝشٗ
، ُبنظ دازبٍٖ غفز ٜف دػبظ بٍَ
غٝزبشَىا لير ذْعزؽا ٜزىا دبؼَزغَىا .
شىا محمد(
فسٝ٘
، 0256 )ً
ٔٞظ٘ػ" خظازد وضٍ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ ذىٗبْر ٜزىا دبظازدىا ذػْ٘رٗ
ِعؽ ، 025٢ "ً
ٚىا ذفدٕ شٞؽ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ خَْٞر ٜف خٞىبَغىا خٞثسزىا زٗد ٚيػ فسؼزىا
يى دبجىبط لىرم ،
" خظازد بْٕ
ء
ٍِٞأ ، 0205
" خظازدٗ ، "ً
دسزظٍ٘ وّٞ ،سزٝز ًا َُ٘ٞظ ،
0252 ٚيػ ادما شٞؽ "ً
لأا قٞقؾر ٜف ٜػادثلاا سٞنفزىا دازبٍٖ زٗد صَٞزَىا ءاد
ٚيػ وَؼىاٗ ،
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ صٝصؼر ،
" ٍِ الام خظازد ٚىا خفبظلإبث
ّٜ٘ٞعث بٞىاد ،
0200
" خظازدٗ ، "ً
ٛسَؼىا حصٝبف
، 0259
ً شٞؽ "
ٚىا بفدٕ
ٜػادثلإا سٞنفزىا غقاٗ ٚيػ فسؼزىا ةلاطيى
دٍٗ
وجقزعَىا دبؼيطزى ٔقٞقؾر ٙ ٚيػ فسؼزىاٗ ،
فؾَىا وٍا٘ؼىا ص
ٜػادثلإا سٞنفزيى ح .
" خظازد وضٍ ، حسٞغصىا دبػٗسشَىا ذىٗبْر ٜزىا دبظازدىا ذػْ٘ر بَم وٞيخ تؼصٍ
، 0256 "ً
ٚىا ذفدٕ ٜزىاٗ
خَْٞزىا قٞقؾر ٜف خَٕبعَىا ٜف حسٞغصىا دبػٗسشَىا زٗد ٚيػ فسؼزىا خظازد لىرم ،
الام
" ٍِ
ٛسَظلأا حزبظ ،
025٢
" خظازدٗ ، "ً
َٜٞىدىا دؼظ ،
0256 ٚىا بفدٕ شٞؽ "ً
زٗد فبشزما
غٝزبشَىا حد٘ع ِٞعؾر ٜف غٝزبشَىا حزادلإ خٞىٗدىا سٞٝبؼَىا
" ٍِ الام خظازد ٚىا خفبظلإبث ، الله وعف
دَؽأ
، 0252
ً
" خظازدٗ ، "
ٗدبشربٍ سزادٞظ ،ّٜبَع ُبٍ٘ظ غبماسث ةّ٘ا ،
، 0252 دٕ شٞؽ "ً
بف
ٚىا دٝدؾر لاا حسٞغصىا دبػٗسشوَىا ٜوْجر ٘وؾّ دبٕبغر ًبَزٕلاا خَٕٞأ ٚىا لاص٘رٗ ،
غٝزبشَىبث
حسٞغصىا .
حأسَىا وَػ ُأ ٔٞف لش لا بٍَٗ
دبػٗسشَىا ٜف وَؼيى بٖظ٘خٗ
َْ٘ىا ٚيػ سٞجم سصأ ٔى خٞعبزّلإا
،ٛدبصزقلاا وخدىا ٙ٘زعٍ غفزٗ
،حسظلأا ققؾٝ بٍَ
زيئبػ داسفأٗ حأسَيى لأا بٖ
ٛدبصزقلاا ٍِ
ٗ ٜػبَزعلاا
.ٜعفْىاٗ
ٛشسر وٍأ(
، 0226 )ً
خظازدىا ٓرٕ دءبع بْٕ ٍِٗ
بٖزقلاػٗ خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ ٚيػ ء٘عىا ػيعزى
. حسٞغصىا دبػٗسشَىبث
: شؾجىا خينشٍ
ٕ٘ عادثلإا زدصٍ ُأ عادثلإا هبغٍ ٜف ُ٘ضؽبجىاٗ ءبَيؼىا دمئٝ
سفلأا ،دا ٌٖث ػٞؾَىا غَزغَىا وَؼٝٗ
ٗأ ٌٖزٍٗبقٍ ٚيػ ابَئاد
،ٌٖغبجؽا
ٍِ ٌغسىبثٗ
سبؾثلأا ددؼر ءبمرىا ٙ٘زعٍ ِٞث خقلاػ د٘عٗ دمئر ٜزىا
،عادثلإاٗ
ِػ فشنيى ابٞظبظأ ابغسش وضَٝ ٜىبؼىا ءبمرىا ُأ ْٜؼٝ لا لىذ ُأ لاا .عادثلإا
عسٝ عادثلإا ُأ هبغَىا ارٕ ٜف سبؾثلأا دمئر بَم دسفيى ٜيقؼىا ءبْجىا ِٞث خقلاؼىا ٚىا غ
كازدلإاٗ
ز٘طزَىا
،زٍ٘لأى عادثلإا سٖظٝٗ
وعأ ٍِ دبصبصزخلاا ٍِ دٝدؼىا ٜف حأسَىا ٔٞيػ ذيصؽ ٛرىا صَٞزىا
،ًدقزىا لأا ذؾجصأ دقف لىرىٗ
خٝزبنزثلاا زبنف
ُ٘يضَٝ بٖثبؾصأٗ
خٝزبغزىا خطشّلأى حسٞجم خٝدبصزقا خَٞق
لإاٗ
خٞعبزّ
خٞػبَزعلااٗ
خٞظبٞعىاٗ
، قجظ بٍ ء٘ظ ٜفٗ
خغبٞص ِنَٝ
خينشٍ
شؾجىا ٜف
خٞىبزىا دلاإبعزىا
:
51
5 -
دبػٗسشَىاٗ خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ ِٞث خقلاؼىا بٍ
؟حسٞغصىا
0 -
دع٘ر وٕ
ٜف خْٞؼىا داسفأ ِٞث ٗسف ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
اؼجر داسٞغزَى ب
؟خظازدىا
2 -
وٕ
دع٘ر ٗسف اسفأ ِٞث ٜف خْٞؼىا د حسٞغصىا دبػٗسشَىا
اؼجر داسٞغزَى ب
؟خظازدىا
4 -
بٍ
ٚيػ حسصئَىا وٍا٘ؼىا خمزبشٍ خجعّ
؟ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
1 -
بٍ
ٚيػ حسصئَىا وٍا٘ؼىا خمزبشٍ خجعّ
؟حسٞغصىا دبػٗسشَىا حزادا
: شوؾجىا خوَٕٞأ
ِنَٝ
شاسثا
ِٞٞىبزىا ِٞىبغَىا ٜف شؾجىا خَٕٞأ :
الاٗأ لأا : خٝسظْىا خَٕٞ
:
حسٞغصىا دبػٗسشَيى ٔزَٕٞأ ٍِ شؾجىا خَٕٞأ َِنر سجزؼر بّٖأ شٞؽ
ٛأ دبصزقلا ٜعٞئسىا تصؼىا
ءا٘ظ خىٗد ذّبم
خٍدقزٍ خىٗد أ
خٍٞبّ ٗ وَؼىا جسف سٞف٘ر ٚيػ خٞىبؼىا بٖرزدقث صَٞزر شٞؽ ، بّٖا بَم ،
جب ىا وَؼىاٗ ٜرارىا وٞغشزىا صٞفؾزى خيٞظٗ
ر بّٖا ِػ لاعف ، طبزؾ
اٞجعّ خعف ٍْ خٞىبَظأز خفينر ٚىا ب
بٖٞف غبشْىا ءدجى خٝد٘ؼعىا حأسَىا حزبٍٖ فٞظ٘ر ٚيػ بٖرزدقث دبػٗسشَىا ٓرٕ صَٞزرٗ ،
، ٜطؼرٗ
وَؼىا ءبْصا ٜف تٝزدزيى خصسف دازبَٖىاٗ دازدقىا غفسى
ُر بَم ، وخدىا حدبٝشٗ خٞعبزّلاا ِٞعؾر ٜف ٌٖع
سف خٝد٘ؼعىا حأسَيى ذؽبرا بّٖا شٞؽ ، ٜػسش زبغا ٜف بٖيخد حدبٝشٗ بٖجٕاٍ٘ وقصى حدٝدػ وَػ ج
سغب َىا ٍِ بَٖٞؾٝ
اءدث وَؼىا ٜف لاطّلاا حأسٍا وم غٞطزعر شٞؽ ، حسٞغص ٓسنفث ا
ءبٖزّلااٗ
ا ٚى
ؼعبّ عٗسشٍ
.
ابّٞبص خٞقٞجطزىا خَٕٞلأا : :
5 -
خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ غقاٗ دصز ٚىا خظازدىا ٓرٕ ٚؼعر ػبغّ ٚيػ بٕسٞصؤرٗ
.حسٞغصىا دبػٗسشَىا
0 -
حسٞغصىا دبػٗسشَىاٗ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ هبغَث خصب ىا سبؾثلأبث خٞثسؼىا خجزنَىا ءاسصا . هبغَىا ٓرٕ ٜف ِٞظزادىاٗ ِٞضؽبجيى حدبفزظلاا قٞقؾزى
: شؾجىا فادٕأ
َيى ٜػادثلاا سٞنفزىا دازبَٖىا سصأ ِػ فشنىا ٚىا شؾجىا فدٖٝ
دبػٗسشَىبث بٖزقلاػٗ خٝد٘ؼعىا حأس
حسٞغصىا : هلاخ ٍِ لىذٗ ،
5 - دبغٝا ىا ٜف خْٞؼىا داسفأ ِٞث ٗسف باقفٗ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
خظازدىا داسٞغزَى .
0 - دبغٝا ىا ٜف خْٞؼىا داسفأ ِٞث ٗسف باقفٗ حسٞغصىا دبػٗسشَىا
خظازدىا داسٞغزَى .
2 -
ٚيػ فسؼزىا ىا
ِٞث خقلاؼ فزىا دازبٍٖ
. حسٞغصىا دبػٗسشَىا حزادا ٚيػ حزدقىاٗ ٜػادثلإا سٞن
4 ا اسٞصبر داسٞغزَىا سضمأ ِػ فشنىا- ٚيػ
.خظازدىا خْٞػ ٜف ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
1 ا اسٞصؤر داسٞغزَىا سضمأ ِػ فشنىا- ٚيػ
. خظازدىا خْٞػ ٜف حسٞغصىا دبػٗسشَىا حزادا
: شؾجىا ضٗسف
5 -
ِٞث خٞغبجرزا خقلاػ دع٘ر زٗبؾٍ
ُبٞجزظا زٗبؾٍ ِٞثٗ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
ُبٞجزظا
.حسٞغصىا دبػٗسشَىا 0 -
ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ػظ٘زٍ ِٞث خٞئبصؽا خىلاد داذ ٗسف دع٘ر خّبجزظا
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
اؼجر خظازدىا داسٞغزَى ب .
2 -
ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ػظ٘زٍ ِٞث خٞئبصؽا خىلاد داذ ٗسف دع٘ر بجزظا
خّ
حسٞغصىا دبػٗسشَىا
اؼجر خظازدىا داسٞغزَى ب .
02
4 - ٚيػ حسصئَىا وٍا٘ؼىا خمزبشٍ خجعّ فيز ر . ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
1 - ٚيػ حسصئَىا وٍا٘ؼىا خمزبشٍ خجعّ فيز ر . حسٞغصىا دبػٗسشَىا حزادا
5 -
: شؾجىا دبؾيطصٍ
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ و :
-
حزبَٖىا
:
وَػ ٚيػ حزدقىا ٜٕ
ءٜشىا ارٕ
، ءادلأا ٜف حد٘غىاٗ حءبفنىا خعزد ٜٕٗ
، ِنَٝ بَم
سعٝٗ خىٖ٘عث ءادلااٗ رٞفْزىاٗ خٞىبؼفث دبٍ٘يؼَىا ًاد زظا ٚيػ حزدقىا بّٖؤث بٖفصٗ
. ٛٗبقسث دىبخ(
، ُٗسخاٗ
0259 )ً
-
سٞنفزىا
:
اسقىا ذب راٗ ػٞط زىاٗ ٌٖفىا ُ٘نٝ ٛرىا فدٖىا ٚىا ه٘ص٘ىا وعا ٍِ حسج ىا فبشنزظا ز
.
خّدبَؽ ُبٕسث(
، 0254
ً )
-
عادثلإا
:
دازدقىا ٍِ ظٝصٍ
دادادؼزظلااٗ
خجظبٍْ خئٞث ددعٗ بٍ اذا ٜزىا خٞص شىا يئبص ىاٗ
خٞيصأ دبعبزّ ٚىا ٛدئزى خٞيقؼىا دبٞيَؼىبث ٚقسر ُأ ِنَٝ
ٗأ خقثبعىا دسفىا داسج ى خجعْىبث اءا٘ظ ،
غَزغَىا ٗأ خعظئَىا داسجخ .
بعؼىا ػبزفىا دجػ هبَع(
ف
، 0252 )ً
ابٞئاسعا ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ و :
-
ٜٕ
لإاٗ خفدبٖىا زبنفلأا دٞى٘ر ٚيػ حزدقىا دسفىا حزبٍٖ ِػ سجؼزى ِٞؼٍ فدٕ ٘ؾّ خٖعَ٘ىا خٞػادث
.ٛدبصزقلاا غبشْىا غفز ٜف غَزغَىاٗ دسفيى خؼفَْىا ققؾزى عْ٘زىبث ٌعزرٗ
حسٞغصىا دبػٗسشَىا و :
- غيظ طبزّلإ غبشّ وم حدقؼٍ سٞغ خْٞقر ٔٞف وَؼزعر دبٍدخٗ
، سَضزعَىا هبَىا ضأز خيقث صَٞزٝٗ
،
سجمأ ونشث خىبَؼىا وٞغشر ٚيػ دَزؼٝٗ
. ُبَٞيظ ُبؽسظ(
، 0259 )ً
ابٞئاسعا حسٞغصىا دبػٗسشَىا و :
- َْ٘ىا قٞقؾر فدٖث حأسَىا بٖث ً٘قر ٜزىا خٝدسفىا خٞعبزّلإا دبػٗسشَىا
ٛدبصزقلاا
ٜػبَزعلاا ٍِلأاٗ
بٖؼَزغٍٗ بٖرسظلأٗ بٖى .
شوؾجىا ظوٍْٖ
: ٜيٞيؾزىا ٜفص٘ىا ظَْٖىا ٕ٘ شؾجىا ارٕ ٜف ًد زعَىا َٜيؼىا ظَْٖىا ،
ٔث دصقٝٗ
ع٘ظَ٘ىا يئبصخٗ دبَظ دٝدؾر أ
خظازدىا ع٘ظٍ٘ حسٕبظ ٗ ُبم ُاٗ س٘ؾجىا ٍِ عْ٘ىا ارٕٗ ،
خٞػلاطزظلاا دبظازدىا ٚيػ ٔظبظأ ٍِ دَزؼٝ
بْٖػ دسفْٝ ّٔأ لاا ، دقْىاٗ وٞيؾزىا خٞيَؼث
، ً٘قٝ شٞؽ
ٜزىا دبٍ٘يؼَيى ٜؼظ٘ىا وٞيؾزىاٗ ٌٝ٘قزىاٗ دقْىا خٞيَػ ٜف دٖ٘غىا هرجث خٞفص٘ىا دبظازدىا ٜف شؽبجىا بٖؼَٞغر ٌر خٞفص٘ىا س٘ؾجىا ؼجصر لا ٚزؽ خَٕٞلأا خٝبغ ٜف سٍأ ارٕٗ ، خٞػلاطزظلاا دبظازدىا وجق ٍِ
خٞػلاطزظلاا دبظازدىاٗ س٘ؾجيى اازاسنر .
شؾجىا دٗدؽ :
خّٞبنَىا دٗدؾىا :
ٌٖٝدى ٍَِ خٝد٘ؼعىا ٓأسَىا ٚيػ خّٞادَٞىا خظازدىا ذقجُغ دقف ٔفادٕأٗ شؾجىا خينشٍ ٚيػ ءبْث
حسٞغص غٝزبشٍ
، خْٞػ ٚيػ ه٘صؾيى لىذٗ
خيضٍَ
حسٞجم خعزدث ٔى خيضٍَ ُ٘نر ٜيصلأا غَزغَىا ٍِ
،
ٗ
٘زىا ٌزٝ ٜزىا ظئبزْىا ٌَٞؼر بٖؼٍ ِنَٝ
ٜيصلأا غَزغَىا ٚيػ بٖٞىا وص .
.
خٍْٞصىا دٗدؾىا :
ٚيػ خّبجزظلاا غٝش٘ر بٖٞف ٌر ٜزىا حسزفىا ٜٕ
خْٞؼىا ( ٍِ حسزفىا ٜف ذّبمٗ ،شؾجىا ع٘ظٍ٘
59 / 6
/ 5442 )وٕ
( ٚىا 2 / 52 / 5442 )وٕ
.
ٍِ خّ٘نٍ خٞئا٘شػ خْٞػ : شوؾجىا خوْٞػ
"
512
"
حسٞغص غٝزبشٍ ِٖٝدى حأسٍا .
05
ىا داٗدأ : شوؾج
الاٗأ : خٍبؼىا دبّبٞجىا حزبَزظا :
ٚيػ دػبعر ٜزىاٗ خٞفاسغَ٘ٝدىا داسٞغزَىا ٚيػ حزبَزظلاا ذيَزشا ءبطػا
شؾجىا خْٞؼى قٞقد فصٗ
خٞػبَزعلاا خىبؾىا" ذَْعرٗ ، ، َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا ،
، خفٞظ٘ىا ، سَؼىا ، داسفأ ددػ
حسظلأا ، وخدىا
. "ٛسٖشىا
اّٞبص : ب
ُبٞجزظا
ٍ خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٖ
:
زٗبؾٍ غثزأ ٍِ ُبٞجزظلاا ُ٘نرٗ
:خٞعٞئز
ٜيٞيؾزىا سٞنفزىا حزبٍٖ
حزبٍٖ
خقلاطىا حزبٍٖ خّٗسَىا
حزبٍٖ
خىبصلأا
باضىبص :
ُبٞجزظا حسٞغصىا دبػٗسشَىا
:
: خٞعٞئز زٗبؾٍ سلاص ٍِ ُبٞجزظلاا ُ٘نرٗ
ٛدبصزقلاا دؼجىا
لاا دؼجىا
ٜػبَزع
ٜىبؼفّلاا دؼجىا
دسنٞى طزدر قفٗ ضبٞقىا حادأ ٌَٞصر ٌر ،
ً٘قٝ شٞؾث داسفأ
ٜصلاص وصزٍ ٚيػ ٌٖئازآ ءادثبث خْٞؼىا
دبؼثلأا ادثا( وئادجىا دؽأ زبٞزخبث لىذٗ
ا ، اّبٞؽأ ب اَئاد ، ٚيػ )ب
ُأ خٞجعْىا ُاشٗلأا ٌٖربثبغزظا ٜطؼر
( 5،0،2 خجعَ٘ىا دازبجؼيى ) ،
(ٗ
2،0،5 ى ) خجىبعىا دازبجؼي .
ٛسظْىا زبغلإا :
ٜػادثلإا سٞنفزىا :
سٞغٗ حسنزجٍ حدٝدع زبنفأ ْٔػ ظزْٝ فدبٕ ٜيقػ غبشّ
خٝدٞيقر ٜف خٞقٞجطزىا ٗأ خٝسظْىا فقاَ٘يى
حدغىاٗ خصادؾىبث دبعبزْىاٗ ه٘يؾىا ٓرٕ فصزر شٞؾث خٞربٞؾىا ٗأ خَٞٞيؼزىا دلابغَىا ٍِ هبغٍ
. خفٝسش(
ْٜغىا دجػ ،
0252 )ً
ٜػادثلإا سٞنفزىا يئبصخ :
خفدبٕ خٞيقػ خٞيَػ ا
.غَزغَىا ٗأ دسفىا ؼىبص قٞقؾر ٚى
د٘قر خٞيَػ ا
خفيز ٍ حدٝدع ءبٞشأ طبزّا ٚى .حصَٞزٍٗ
.سٞنفزىا ٚىا فبعر خٞيقػ دازدق َِعزٝ ٛرىا ءبمريى ابفداسٍ ّٜبعّلإا سٞنفزىا سغ دؽأ
دلابغَىا ٜف وٞ زىا ز٘ص ٙدؽا خٞػادثلإا حزدقىا خٞقٞظَ٘ىا ٗأ خٞثدلأا ٗأ خْٞفىا
. ( ُسصىا دػز
، 0202 )ً
دازبٍٖ
ٜػادثلإا سٞنفزىا :
الاٗأ : خقلاطىا :
ٜدَنىا تدّبغىا ودضَر ٜدٕٗ ،حدددؾٍ خدٍْٞش حسدزف ٜف دبفداسَىا ٗأ ،زبنفلأا ٍِ ددػ سجمأ دٞى٘ر ٚيػ حزدقىا
ُٗصد َىا ًاد زدظاٗ ،بدٍ خيندشٍ ودؾى وئاددث ٚىا وص٘زىا هٗبؾٍ ٗأ ،عادثلإى .ًشلادىا ذدق٘ىا ٜدف ٜدفسؼَىا
دٗٗاد(
ُبَيظ
، 0202 )ً
00
ابّٞبص : خّٗسَىا :
،ٜػاددثلإا سٞنفزىا ٜف ٜػْ٘ىا تّبغىا َِعزرٗ ،خْٞؼٍ دبٝدؾزى خثبغزظلااٗ فٞنزىا ٚيػ ِٞؼٍ ًبظّ حزدق .بدٍ سدٞضَى خثبغزدظلاا ِدػ سدخآ ع٘دّ ٚدىا سدنفىا ِدٍ ِٞدؼٍ ع٘دّ ِدٍ ه٘دؾزىاٗ ،خدؼق٘زٍ سدٞغ زبنفأ دٞى٘رٗ
هبَع(
دجػ ػبزفىا فبعؼىا
، 0252 )ً
ابضىبص : خىبصلأا :
دؼر خىبصلأا
ٍِ
ٌٕأ دازبَٖىا خٍشلاىا
طبزّلإى
ٜػادثلإا
،
ٜٖف صمسر
ٚيػ طبزّا ءٜش دٝدع
ٞغ
ز زسنزٍ
ٌزٖرٗ،
دبثبغزظلابث سٞغ
حسشبجَىا
، بَم بّٖأ
ْٜؼر باعٝأ
،حدغىا .خفاسطىاٗ
محمد(
دجػ
ٌٞؽسىا
،
0255 )ً
ابؼثاز : وٞصبفزىا :
حددٝدع دبفبدظا ٌٝددقر ٚديػ دسدفىا حزددق ْٜؼرٗ ، بٍ ءٜشى خْٞؼٍ يئبصخ ٗأ قؾيٍ ٚىا سٞشٝ ًٖ٘فٍ
بدٍ فدقَ٘ى دبٍ٘يؼَىا ٍِ دٝصَىا ٚىا د٘ؼر ِدػ ٙ٘دزؾَىا ٜدف غدظ٘زىا ٚديػ ا ازدبدق دسدفىا ؼجدصٝ شدٞؾث؛
( .ٙ٘زؾَىا لىرى خٍشلاىا دبفبظلإا غظٗ قٝسغ دىبخ
٘ثأ
ٛدّ
، 0224
ً )
ابعٍبخ : ؾىا خٞظبع دلانشَيى :
عدجَىبف تقاسٝ
ءبٞشلأا
ٜزىا لا بٖجقاسٝ
،ٓسٞغ
ُا٘ىلأبم طَيٍٗ
،ءبٞشلأا دبثبغزظاٗ
.ِٝسخٟا دػز(
ىا
،ُسص 0202 )ً
ٜػادثلإا سٞنفزىا خَٕٞأ :
بٖيٖعُٝٗ حبٞؾىا ػّعجُٝ .
خّٝسؾىا بْؾَْٝٗ بْى٘قػ زسؾُٝ .
ومبشَىا وؾٝ
.
حدبٞقىا ٘ؾّ غفدٝ
.
خّٞعبزّلإا شصؼٝ .
خّٞص شىا َّ٘ٗ سٝ٘طر ٚىا ٛدئٝ ( .
خؾىا٘ص سٕٞش وٍا
، 0254 )ً
سٞغصىا عٗسشَىا :
٘عىا ًد ٝٗ ِٞنىبَىا وجق ٍِ زادٝٗ ِٞيٍبؼىا ٍِ الاٞيق ااددػ ًد زعٝ ٛرىا عٗسشَىا لىذ
خٞيؾَىا . خٞطؼىا حدعبٍ(
، 0250 )ً
أ حسٞغصىا دبػٗسشَىا فادٕ
:
وَػ جسف سادؾزظا ع
سشبجٍ حز٘صث حدٝد .خٝزٗدٗ ح
ٚيػ ٛدبصزقلاا َْ٘ىا سشّ
سجمأ خٞفاسغغىا خؽبعَىا ٍِ زدق َٜٞيقلإا ُشا٘زىا حدبٝش قٞقؾرٗ ،
.خَْٞزيى
ٜع٘ىْ٘نزىا عادثلإاٗ زبنزثلاا دفاٗز ٍِ ٌٍٖ دفاز سٞف٘ر .
تؼصٍ(
دبٖىا دجػ
ٛ
، 0256
ً )
02
حسٞغصىا غٝزبشَىا يئبصخ بٖراصٍَٞٗ
:
َْٞزىا خٞيَػ ٜف ابٍَٖ اازٗد تؼير .خٝدبصزقلاا خ
.غَزغَىبث خقلاؼىا ح٘ق
.حزادلإا خّٗسٍ
.خىبؼف دبٞغٞراسزظا بٖملازٍا
.صَٞزىاٗ حدبٝسىا ِػ بٖضؾث زاسَزظا
٘عىاٗ ءلاَؼىبث خٞيٞصفزىا خفسؼَىا .
( فبعؼىا ػبزفىا دجػ هبَع
، 0252
ً )
حسٞغصىا دبػٗسشَىا خَٕٞأ :
حسٞغصىا دبػٗسشَىا عبطق سجزؼٝ
أ دؽ أ دبػبطقىا ٌٕ
لاا خٞغٞراسزظ خَْٞزيى
خٝدبصزقلاا
ءا٘ظ دؽ ٚيػ خٍٞبْىاٗ خٍدقزَىا هٗدىبث خٞػبَزعلااٗ
، َْ٘ىا ءازٗ خؼفادىا ح٘قىا ٜٖف
ٍٜ٘قىا ٛدبصزقلاا .
حدػا٘ىا خٝزبَضزظلاا جسفىا ِػ فشنيى وَػ خٞىآ حسٞغصىا دبػٗسشَىا سجزؼر ِٞغ٘رٗ
خؾعبْىا ةزبغزىا .
عادثلإى زدصٍ
ٜع٘ىْ٘نزىا
ْر هلاخ ٍِ
ِٞٝدبٝسىا ُبعزؽاٗ ٜع٘ىْ٘نزىا عادثلاا غبشّ خَٞ
فبعؼىا ػبزفىا دجػ هبَع(
، 0252 )ً
.
دبجصٗ دص : شؾجىا داٗدأ
ُبٞجزظا خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
:
ُبٞجزظلاا دص :
. ٔظبٞقى غظٗ بٍ ضبٞق ٚيػ ُبٞجزظلاا حزدق ٔث دصقٝ
يخادىا بعرلاا ًاد زظبث دصىا خعزد ِٞث ٜ
حزبجػ وم
ٗ ىا : ُبٞجزظلاى خٞينىا خعزد
خعزد ِٞث )ُ٘ظسٞث غبجرزا وٍبؼٍ( غبجرزلاا وٍبؼٍ ةبعؾث لىذٗ ٜيخادىا بعرلاا ةبعؽ ٌر وم
حزبجػ
ٗ ىا ُبٞجزظلاى خٞينىا خعزد )خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ(
ؼظ٘ٝ ٜىبزىا هٗدغىاٗ ،
لىذ :
( هٗدع 5 وم خعزد ِٞث غبجرزلاا دلاٍبؼٍ ٌٞق ) حزبجػ
خعزدٗ
لاا
ُبٞجزظ
ً غبجرزلاا
خىلادىا ً
غبجرزلاا خىلادىا
5 - 2.241 2.25
52 - 2.625 2.25
0 - 2.٢94 2.25
54 - 2.٢24 2.25
2 - 2.906 2.21
51 - 2.201 2.25
4 - 2.2٢5 2.25
59 - 2.٢64 2.25
1 - 2.222 2.25
52 - 2.942 2.21
9 - 2.٢49 2.25
5٢ - 2.٢25 2.25
2 - 2.292 2.25
56 - 2.690 2.25
٢ - 2.651 2.25
02 - 2.٢22 2.25
6 - 2.٢02 2.25
05 - 2.21٢ 2.25
52 - 2.269 2.25
00 - 2.929 2.21
55 - 2.٢٢٢ 2.25
02 - 2.92٢ 2.21
50 - 2.225 2.25
04 - 2.٢12 2.25
02
غبجرزلاا دلاٍبؼٍ ُأ هٗدغىا ٍِ ؼعزٝ
( ٙ٘زعٍ دْػ خىاد بٖيم 2.25
، 2.21 ٍِ بٖثاسزقلا )
طّبغرٗ دص ٚيػ هدٝ بٍَ ؼٞؾصىا دؽا٘ىا دازبجػ
. ُبٞجزظلاا
: دبجضىا
دبجضىبث دصقٝ
reability
ٔعفّ غٍ ٔعقبْر ًدػ ك٘يظ ِػ دبٍ٘يؼٍ ٍِ ٔث بّدٗصٝ بَٞف ٔقبعراٗ ،
ج٘ؾفَىا
، : قٝسغ ِػ دبجضىا ةبعؽ ٌرٗ
5 - ؼٍ
ؿبجّٗسم بفىا وٍب Alpha Cronbach
0 - خٞفصْىا خئصغزىا خقٝسغ Split-half
( هٗدع 0 دبجضىا وٍبؼٍ ٌٞق ) لا
ُبٞجزظ خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
بفىا وٍبؼٍ
خٞفصْىا خئصغزىا
دبجص ُبٞجزظا خٝد٘ؼعىا حأسَيى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
2.٢25 2.٢26
– 2.651
دْػ خىاد ، خٞفصْىا خئصغزىا ، بفىا وٍبؼٍ : دبجضىا دلاٍبؼٍ ٌٞق غَٞع ُأ قثبعىا هٗدغىا ٍِ ؼعزٝ
ٙ٘زعٍ
2.25 . ُبٞجزظلاا دبجص ٚيػ هدٝ بٍَ
ُبٞجزظا حسٞغصىا دبػٗسشَىا
:
ُبٞجزظلاا دص :
. ٔظبٞقى غظٗ بٍ ضبٞق ٚيػ ُبٞجزظلاا حزدق ٔث دصقٝ
عرلاا ًاد زظبث دصىا خعزد ِٞث ٜيخادىا ب
حزبجػ وم
ٗ ىا : ُبٞجزظلاى خٞينىا خعزد
)ُ٘ظسٞث غبجرزا وٍبؼٍ( غبجرزلاا وٍبؼٍ ةبعؾث لىذٗ ٜيخادىا بعرلاا ًاد زظبث دصىا ةبعؽ ٌر
خعزد ِٞث حزبجػ وم
ٗ ىا ُبٞجزظلاى خٞينىا خعزد )حسٞغصىا دبػٗسشَىا(
لىذ ؼظ٘ٝ ٜىبزىا هٗدغىاٗ ، :
( هٗدع 2 وم خعزد ِٞث غبجرزلاا دلاٍبؼٍ ٌٞق ) حزبجػ
خعزدٗ
لاا
ُبٞجزظ
ً غبجرزلاا خىلادىا
ً غبجرزلاا
خىلادىا
5 - 2.920 2.21
52 - 2.229 2.25
0 - 2.220 2.25
55 - 2.942 2.21
2 - 2.254 2.25
50 - 2.٢25 2.25
4 - 2.٢26 2.25
52 - 2.602 2.25
1 - 2.242 2.25
54 - 2.٢54 2.25
9 - 2.٢15 2.25
51 - 2.295 2.25
2 - 2.649 2.25
59 - 2.952 2.21
٢ - 2.٢00 2.25
52 - 2.226 2.25
6 - 2.921 2.21
5٢ - 2.615 2.25
( ٙ٘زعٍ دْػ خىاد بٖيم غبجرزلاا دلاٍبؼٍ ُأ هٗدغىا ٍِ ؼعزٝ
2.25 ، 2.21 ٍِ بٖثاسزقلا )
طّبغرٗ دص ٚيػ هدٝ بٍَ ؼٞؾصىا دؽا٘ىا ازبجػ
د . ُبٞجزظلاا
: دبجضىا
: قٝسغ ِػ دبجضىا ةبعؽ ٌر
5 - ؿبجّٗسم بفىا وٍبؼٍ
Alpha Cronbach
0 - خٞفصْىا خئصغزىا خقٝسغ Split-half
01
( هٗدع 4 دبجضىا وٍبؼٍ ٌٞق ) لا
ُبٞجزظ حسٞغصىا دبػٗسشَىا
بفىا وٍبؼٍ
خٞفصْىا خئصغزىا
دبجص ُبٞجزظا حسٞغصىا دبػٗسشَىا 2.٢24
2.292 – 2.٢41
دْػ خىاد ، خٞفصْىا خئصغزىا ، بفىا وٍبؼٍ : دبجضىا دلاٍبؼٍ ٌٞق غَٞع ُأ قثبعىا هٗدغىا ٍِ ؼعزٝ
ٙ٘زعٍ
2.25 . ُبٞجزظلاا دبجص ٚيػ هدٝ بٍَ
خٍبؼىا دبّبٞجىا
5 - خٞػبَزعلاا خىبؾىا :
( هٗدع 1 ) سٞغزَى ابؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر ا خىبؾىا
خٞػبَزعلا
خٞػبَزعلاا خىبؾىا
ددؼىا
%خجعْىا
خعٗصزٍ
60 95.2
%
خعٗصزٍ سٞغ 1٢
2٢.2
%
عَ٘غَىا 512
522
%
( ونش 5 سٞغزَى ابؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر ؼظ٘ٝ ) خٞػبَزعلاا خىبؾىا
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
1 ( ونشٗ ) 5
ُأ ) 60 شؾجىا خْٞػ داسفأ ٍِ
دبعٗصزٍ
خجعْث 95.2 % بَْٞث ،
1٢ سٞغ شؾجىا خْٞػ داسفأ ٍِ
دبعٗصزٍ
خجعْث 2٢.2 % .
0 - : َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا
( هٗدع 9 ) َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا سٞغزَى ابؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر
َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا
ددؼىا
%خجعْىا
خّٝ٘بضىا حدبٖشىا وقؤف
20 05.2
%
ً٘يثد 42
25.2
%
"ٓاز٘زمد ، سٞزععبٍ" / خٞؼٍبغىا حدبٖشىا 25
42.2
%
عَ٘غَىا 512
522
%
01
( ونش 0 َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا سٞغزَى ابؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر ؼظ٘ٝ )
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
9 ( ّٜبٞث ونشٗ ) 0
ُأ ) 25 دلاصبؽ شؾجىا خْٞػ داسفأ ٍِ
يػ
ٚ حدبٖشىا
خجعْث "ٓاز٘زمد ، سٞزععبٍ" / خٞؼٍبغىا 42.2
% ،
ُؤث ؼعزٝ بَم 20
ىا خْٞػ داسفأ ٍِ
دلاصبؽ شؾج
حدبٖشىا ٚيػ خّٝ٘بضىا
وقؤف خجعْث 05.2 حأسَيى َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا عبفرزا ٚيػ لىذ هدٝٗ ، % .
2 - ىا سَؼ :
( هٗدع 2 سَؼىا سٞغزَى بؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر )
سَؼىا
ددؼىا
%خجعْىا
ٍِ وقأ 21 خْظ 2٢
01.2
%
ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ 95
42.2
%
ٍِ
41 مؤف خْظ سض 15
24
%
عَ٘غَىا 512
522
%
( ونش 2 سَؼىا سٞغزَى بؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر ؼظ٘ٝ )
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
2 ( ونشٗ ) 2
ُأ ) 95 داسفأ ٍِ
شؾجىا خْٞػ ذؽٗاسر
ٕزبَػأ
ِ ٍِ
21 خْظ وقلأ
ٍِ
41 خْظ خجعْث 42.2 % ، بَْٞث 2٢ داسفأ ٍِ
ٕزبَػأ ذّبم شؾجىا خْٞػ
ِ ٍِ وقأ 21 خْظ
ْث خجع
01.2 ٜزىاٗ )ةبجشىا ( خيؽسَث َٚعر ٜزىا خٝسَؼىا خئفىا ٓرٕ ٜف شؾجىا خْٞػ ُأ ٚيػ هدٝ ارٕٗ . %
.خٞىلاقزظلااٗ ، وَؼىبث ًبَزٕلااٗ غبشْىا حدبٝشٗ ، خٞيقؼىا دازدقىاٗ ، َٜعغىا ظعْىا هبَزمبث شبزَر
01
4 - خفٞظ٘ىا :
( هٗدع ٢ سٞغزَى بؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر ) خفٞظ٘ىا
خفٞظ٘ىا
ددؼىا
%خجعْىا
خٍٞ٘نؽ خفٞظٗ
1٢ 2٢.2
%
جبخ عبطق 21
02.2
%
حسؽ هبَػأ 22
02
%
وَؼر لا 02
5٢
%
عَ٘غَىا 512
522
%
( ونش 4 ) ؼظ٘ٝ
سٞغزَى بؼجر شؾجىا خْٞػ داسفأ غٝش٘ر خفٞظ٘ىا
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
٢ ( ونشٗ ) 4
ُأ ) 1٢ ٍِ
أ سف ا شؾجىا خْٞػ د خٍٞ٘نؽ فئبظ٘ث ِيَؼٝ
خجعْث
2٢.2 % ، بَْٞث 02 ٍِ
أ سف ا شؾجىا خْٞػ د دلاٍبػ سٞغ
خجعْث 5٢ ُأ ٚىا لىذ خضؽبجىا غعسُرٗ . %
ٍِ خئفىا ٜف شؾجىا خْٞػ ٌظؼٍ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خجغسىاٗ ظعْىبث شبزَر ٜزىا حسزفىا ٜٕٗ ،
ضمأ ِٖى ٛدبَىاٗ ،ٜفٞظ٘ىا زاسقزظلاا ارٕ قٞقؾزث ٍٜ٘نؾىا عبطقىا ً٘قٝ شٞؽ ،زاسقزظلابث سف٘زٝ بٍَ س
حدبٝصى ٙسخأ خٞفبظا وَػ خصسفم ٜرؤر حسٞغصىا دبػٗسشَيى ِٖزظزبٍَ لىرى ، ٙسخلأا فئبظ٘ىا ٜف .وخدىا
1 - : حسظلأا داسفأ ددػ
( هٗدع 6 ) بٕداسفأ ددؼى ابؼجر شؾجىا خْٞػ سظأ غٝش٘ر
حسظلأا داسفأ ددػ
ددؼىا
%خجعْىا
ٍِ وقأ 4 داسفأ 42
25.2
%
ٍِ
4 ٜىا داسفأ 9
فأ داس 20
4٢
%
ٍِ
2 سضمؤف داسفأ 25
02.2
%
عَ٘غَىا 512
522
%
01
( ونش 1 بٕداسفأ ددؼى ابؼجر شؾجىا خْٞػ سظأ غٝش٘ر ؼظ٘ٝ )
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
6 ( ونشٗ ) 1
ُأ ) 20 ٍِ بٕداسفأ ددػ ػٗاسر شؾجىا خْٞؼث حسظأ 4
داسفأ اى
ٚ 9
خجعْث داسفأ 4٢
%
، خجعّ ذغيث بَْٞث
ُبم ٜرلاىا سظلأا ددػ ٍِ بٕداسفأ ددػ
2
" سضمؤف داسفأ 25
"
خجعْث 02.2 % .
9 - ىا حسظلأى ٛسٖشىا وخد :
( هٗدع 52 خفيز َىا وخدىا دبئفى بقفٗ شؾجىا خْٞػ سظأ غٝش٘ر )
ىا حسظلأى ٛسٖشىا وخد
ددؼىا
%خجعْىا
ٍِ وقا 6222 ريال 02
51.2
%
ٍِ
6222 ريال وقلأ ٍِ
54222 ريال
0٢ 5٢.2
%
ٍِ
54222 ريال
وقلأ ٍِ
56222 ريال
1٢ 2٢.2
%
ٍِ
56222 سضمؤف ريال
45 02.2
%
عَ٘غَىا 512
522
%
( ونش 9 خفيز َىا وخدىا دبئفى بقفٗ شؾجىا خْٞػ سظأ غٝش٘ر ؼظ٘ٝ )
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
52 ( ّٜبٞجىا ونشىاٗ ) 9
ٜف ُبم شؾجىا خْٞػ سظلأ ٛسٖشىا وخدىا دبئف سجمأ ُأ )
ٍِ( خئفىا 54222
ريال وقلأ
ٍِ
56222 )ريال
ٗ ( ٌٖزجعّ ذغيث 2٢.2
)%
، بَْٞث وخدىا ٛٗذ سظلأا
ٍِ وقا(
6222 ٌٖزجعّ ذغيث )ريال 51.2
% داٗذ ٍِ شؾجىا خْٞػ داسفأ تيغأ ُأ ٚيػ لىذ هدٝٗ ،
خٞىبؼىا ه٘خدىا .
01
2 - عٗسشَىا وَػ خؼٞجغ :
( هٗدع 55 ) عٗسشَىا وَػ خؼٞجغ ؼظ٘ٝ
عٗسشَىا وَػ خؼٞجغ
ددؼىا
%خجعْىا
ٍدخ
ٜ 62
94.2
%
ٜؼيظ 12
21.2
%
عَ٘غَىا 512
522
%
( ونش 2 ؼظ٘ٝ ) عٗسشَىا وَػ خؼٞجغ
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
55 ( ونشٗ ) 2
ُأ ) 62 داسفأ ٍِ
شؾجىا خْٞػ
ُبم
ٍٜدخ ٌٖػٗسشٍ خؼٞجغ خجعْث
94.2 % ، بَْٞث 12 داسفأ ٍِ
شؾجىا خْٞػ
ُبم خؼٞجغ
ٜؼيظ ٌٖػٗسشٍ
خجعْث 21.2 غعسُرٗ. %
ىذ خضؽبجىا .خٝدبصزقلاا دبجيقزىاٗ دبٝدؾزىا خٖعاٍ٘ ٚيػ حزدق سضمأ ٜٕ خٍٞد ىا غٝزبشَىا ُأ ٚىا ل
٢ - عٗسشَىا سَػ :
( هٗدع 50 ) عٗسشَىا سَػ ؼظ٘ٝ
عٗسشَىا سَػ
ددؼىا
%خجعْىا
خْظ ٍِ وقأ 99
44
%
داْ٘ظ طَخ ٍِ وقلأ خْظ ٍِ
46 20.2
%
سضمؤف داْ٘ظ طَخ ٍِ
21 02.2
%
عَ٘غَىا 512
522
%
22
( ونش ٢ ؼظ٘ٝ ) عٗسشَىا سَػ
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
50 ( ونشٗ ) ٢
ُأ ) 99 داسفأ ٍِ
شؾجىا خْٞػ ٌٖػٗسشٍ سَػ ُبم
خْظ ٍِ وقأ
خجعْث 44 % ، بَْٞث 21 داسفأ ٍِ
شؾجىا خْٞػ ٌٖػٗسشٍ سَػ ُبم
سضمؤف داْ٘ظ طَخ ٍِ
خجعْث
02.2 % .
بٕسٞعفرٗ ظئبزْىا وٞيؾر :
هٗلأا ضسفىا :
ِٞث خٞغبجرزا خقلاػ دع٘ر زٗبؾٍ
جزظا خّب زٗبؾٍ ِٞثٗ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
جزظا خّب دبػٗسشَىا
.حسٞغصىا ُبٞجزظا ِٞث غبجرزا خف٘فصٍ وَػ ٌر ضسفىا ارٕ خؾص ٍِ ققؾزيىٗ
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
ٗ ُبٞجزظا
، حسٞغصىا دبػٗسشَىا لاا ِٞيٍبؼٍ ٌٞق ؼظ٘ٝ ٜىبزىا هٗدغىاٗ
: غبجرز
( هٗدع 52 ُبٞجزظا ِٞث غبجرزلاا خف٘فصٍ )
ٗ ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
ُبٞجزظا دبػٗسشَىا
حسٞغصىا ونم حسٞغصىا دبػٗسشَىا
ونم ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
2.649
**
( هٗدغىا ٍِ ؼعزٝ
52 غبجرزا خقلاػ د٘عٗ )
ٛدسغ ُبٞجزظا ِٞث ادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
ٗ ٜػ ُبٞجزظا
حسٞغصىا دبػٗسشَىا خىلاد ٙ٘زعٍ دْػ
2.25 بَيم ّٔؤث ْٜؼٝ ارٕٗ ، داش
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ د
خٞىبػ دازبٍٖ ُ٘نيزَٝ ِٝرىا جب شلأبف ،حءبفنث حسٞغصىا دبػٗسشَىا حزادا ٚيػ حزدقىا دداش بَيم ا وؽٗ ٌٖؼٝزبشٍٗ ٌٖىبَػأ شبغّلإ حز٘طزٍٗ حدٝدع سغ دبغٝا ٚيػ ُٗزدبق ٜزىا دبٝدؾزىاٗ ومبشَى
خغٞزْىا ٓرٕ قفزرٗ ، خٞعبزّا سضمأ ٚؾٍْ رخؤزى ٌٖؼٝزبشٍ ػبغّٗ سٝ٘طر ٜف ٌٖعُٝ ٛرىا سٍلأا ،ٌٖظسزؼر
" خظازد غٍ
بْٕ
ء
ٍِٞأ ، 0205
" خظازدٗ ، "ً
دسزظٍ٘ وّٞ ،سزٝز ًا َُ٘ٞظ ،
0252 ددمأ ٜزىا "ً
ٚيػ لأا قٞقؾر ٜف ٜػادثلاا سٞنفزىا دازبٍٖ زٗد صَٞزَىا ءاد
.
ضسفىا
ّٜبضىا :
ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ػظ٘زٍ ِٞث خٞئبصؽا خىلاد داذ ٗسف دع٘ر خّبجزظا
سٞنفزىا دازبٍٖ
ٜػادثلإا اؼجر
خظازدىا داسٞغزَى ب .
ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزدى ِٝبجزىا وٞيؾر ةبعؽٗ ، ) د ( زبجزخا قٞجطر ٌر ضسفىا ارٕ ٍِ ققؾزيىٗ
ا سٞنفزىا دازبٍٖ
، ٜػادثلإ : لىذ ؼظ٘ر خٞىبزىا هٗادغىاٗ
( هٗدع 54 ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ػظ٘زٍ ٜف ٗسفىا ) ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر خىبؾىا
خٞػبَزعلاا
خىبؾىا خٞػبَزعلاا
ػظ٘زَىا
ٜثبعؾىا فاسؾّلاا
ٛزبٞؼَىا خْٞؼىا
دبعزد خٝسؾىا ) د ( خَٞق
خىلادىا
خعٗصزٍ
96.904 9.21٢
54٢ 60 52.222
دْػ هاد 2.25
ؼىبصى
دبعٗصزَىا 1٢ 1.229 15.021 خعٗصزٍ سٞغ
25
( ونش 6 ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ػظ٘زٍ ٜف ٗسفىا )
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر خٞػبَزعلاا خىبؾىا
( هٗدغىا ٍِ ؼعزٝ
54 ( ونشٗ ) 6
( ذّبم ) د ( خَٞق ُأ ) 52.222
ا خىاد خَٞق ٕٚٗ ) دْػ بٞئبصؽ
( خىلاد ٙ٘زعٍ
2.25 ؼىبصى ) دبعٗصزَىا
خعزد ػظ٘زٍ غيث شٞؽ ، دبعٗصزَىا
( 96.904 غيث بَْٞث ، )
خعزد ػظ٘زٍ
دبعٗصزَىا سٞغ (
15.021 ُأ ٚيػ هدٝ بٍَ ، )
دبعٗصزَىا
ّبم سٞنفزىا دازبٍٖ ذ
سجمأ ٌٖٝدى ٜػادثلإا ٍِ
. دبعٗصزَىا سٞغ
( هٗدع 54 دبعزدى ِٝبجزىا وٞيؾر ) ٜف خْٞؼىا داسفأ
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر ٛ٘زعَىا
َٜٞيؼزىا
ٙ٘زعَىا
َٜٞيؼزىا
دبؼثسَىا عَ٘غٍ
دبؼثسَىا ػظ٘زٍ
دبعزد خٝسؾىا )ف ( خَٞق
خىلادىا
دبػَ٘غَىا ِٞث ٢122.421
40٢1.022 42.222 0
2.25
هاد 542 66.915 5494٢.91٢ دبػَ٘غَىا وخاد
عَ٘غَىا 02056.522
546
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
54 ( ذّبم )ف ( خَٞق ُا ) 42.222
ٙ٘زعٍ دْػ بٞئبصؽا خىاد خَٞق ٕٚٗ )
( 2.25 ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ِٞث ٗسف د٘عٗ ٚيػ هدٝ بٍَ ، ) ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر
َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا زبقَيى ٔٞفٞش زبجزخا قٞجطر ٌر خىلادىا ٓبغرا خفسؼَىٗ ،
ٜىبزىا هٗدغىاٗ حددؼزَىا دبّ
: لىذ ؼظ٘ٝ
( هٗدع 51 حددؼزَىا دبّزبقَيى ٔٞفٞش زبجزخا )
َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا
طف ٍْ
= ً 42.221 ػظ٘زٍ
= ً 11.٢06
ٜىبػ = ً 22.555
طف ٍْ
-
ػظ٘زٍ
50.414
**
-
ٜىبػ 09.229
**
54.0٢0
**
-
20
( ونش 52 ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ٗسف ) ىا دازبٍٖ
ٜػادثلإا سٞنفز سٞغزَى بؼجر
َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
51 ( ونشٗ ) 52
ٜف ٗسف د٘عٗ ) ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
ِٞث خْٞؼىا داسفأ ٜف
ٍِ لامٗ ٜىبؼىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا خْٞؼىا داسفأ
ؼىبصى طف َْىاٗ ػظ٘زَىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا ٜف داسفأ
خْٞؼىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا ٜف ( خىلاد ٙ٘زعٍ دْػ ٜىبؼىا
2.25 ِٞث ٗسف دع٘ر بَم ، ) خْٞؼىا داسفأ
ٜف
ػظ٘زَىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا خْٞؼىا داسفأٗ
ؼىبصى طف َْىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا ٜف خْٞؼىا داسفأ
ٜف
( خىلاد ٙ٘زعٍ دْػ ػظ٘زَىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا 2.25
ٚىٗلأا خجرسَىا ٜف ٜرؤٞف ، ) خْٞؼىا داسفأ
ٜف
زىا ٙ٘زعَىا
ّبم شٞؽ ٜىبؼىا َٜٞيؼ سجمأ ٌٖٝدى ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ ذ
ٌص ، خْٞؼىا داسفأ ٙ٘زعَىا ٜف
ٌص ، خّٞبضىا خجرسَىا ٜف ػظ٘زَىا َٜٞيؼزىا خْٞؼىا داسفأ
خجرسَىا ٜف طف َْىا َٜٞيؼزىا ٙ٘زعَىا ٜف
حسٞخلأا . ( هٗدع
59 ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزدى ِٝبجزىا وٞيؾر ) دازبٍٖ
ٜػادثلإا سٞنفزىا سٞغزَى بؼجر
ىا سَؼ
ىا سَؼ
دبؼثسَىا عَ٘غٍ
دبؼثسَىا ػظ٘زٍ
دبعزد خٝسؾىا )ف ( خَٞق
خىلادىا
دبػَ٘غَىا ِٞث ٢202.255
4592.229 22.256 0
2.25
هاد 542 501.6٢2 5٢102.212 دبػَ٘غَىا وخاد
عَ٘غَىا 09٢42.29٢
546
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
59 ( خَٞق ُا ) ( ذّبم )ف
22.256 ٙ٘زعٍ دْػ بٞئبصؽا خىاد خَٞق ٕٚٗ )
( 2.25 ٜف خْٞؼىا داسفأ دبعزد ِٞث ٗسف د٘عٗ ٚيػ هدٝ بٍَ ، ) ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر
ىا : لىذ ؼظ٘ٝ ٜىبزىا هٗدغىاٗ حددؼزَىا دبّزبقَيى ٔٞفٞش زبجزخا قٞجطر ٌر خىلادىا ٓبغرا خفسؼَىٗ ، سَؼ
( هٗدع 52 زخا ) حددؼزَىا دبّزبقَيى ٔٞفٞش زبج
ىا
ٍِ وقأ
سَؼ
21 خْظ
= ً 4٢.252 ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ
= ً 12.026 ٍِ
41 سضمؤف خْظ
= ً 95.22٢
ٍِ وقأ 21 خْظ -
ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ 0.099
* -
ٍِ
41 سضمؤف خْظ 52.201
**
55.216
**
-
22
( ونش 55 خْٞؼىا داسفأ دبعزد ٗسف ) ٜف
ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر ىا
سَؼ
( هٗدع ٍِ ؼعزٝ
52 ( ونشٗ ) 55
ٜف ٗسف د٘عٗ ) ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
ِٞث خْٞؼىا داسفأ
ِعىا داٗذ ٍِ
41 سضمؤف خْظ ٍِ لامٗ
خْٞؼىا داسفأ
" ِعىا داٗذ ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ ، وقأ
ٍِ
21 خْظ ؼىبصى "
خْٞؼىا داسفأ داٗذ
ِعىا ٍِ
41 سضمؤف خْظ ( خىلاد ٙ٘زعٍ دْػ
2.25 ، ) بَْٞث
ِٞث ٗسف دع٘ر خْٞؼىا داسفأ
ِعىا داٗذ ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ خْٞؼىا داسفأٗ
ِعىا داٗذ وقأ
ٍِ
21 خْظ ؼىبصى خْٞؼىا داسفأ ِعىا داٗذ
ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ ( خىلاد ٙ٘زعٍ دْػ 2.21
)
، ٚىٗلأا خجرسَىا ٜف ٜرؤٞف خْٞؼىا داسفأ
ِعىا داٗذ ٍِ
41 سضمؤف خْظ
ّبم شٞؽ سٞنفزىا دازبٍٖ ذ
سجمأ ٌٖٝدى ٜػادثلإا ٌص ،
خْٞؼىا داسفأ ِعىا داٗذ
ٍِ
21 خْظ وقلأ ٍِ
41 خْظ ٌص ، خّٞبضىا خجرسَىا ٜف
خْٞؼىا داسفأ ِعىا داٗذ
ٍِ وقأ 21 خْظ حسٞخلأا خجرسَىا ٜف .
( هٗدع 5٢ دبعزدى ِٝبجزىا وٞيؾر ) داسفأ
ٜف خْٞؼىا ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر خفٞظ٘ىا
خفٞظ٘ىا
دبؼثسَىا عَ٘غٍ
دبؼثسَىا ػظ٘زٍ
دبعزد خٝسؾىا )ف ( خَٞق
خىلادىا
دبػَ٘غَىا ِٞث 651٢.09٢
2210.219 10.٢٢1 2
2.25
هاد 549 12.204 ٢402.22٢ دبػَ٘غَىا وخاد
عَ٘غَىا 521٢9.229
546
زٝ
( هٗدع ٍِ ؼع 5٢
( ذّبم )ف ( خَٞق ُا ) 10.٢٢1
ٙ٘زعٍ دْػ بٞئبصؽا خىاد خَٞق ٕٚٗ )
( 2.25 ) ، دبعزد ِٞث ٗسف د٘عٗ ٚيػ هدٝ بٍَ
داسفأ ٜف خْٞؼىا ٜػادثلإا سٞنفزىا دازبٍٖ
سٞغزَى بؼجر
خفٞظ٘ىا لىذ ؼظ٘ٝ ٜىبزىا هٗدغىاٗ حددؼزَىا دبّزبقَيى ٔٞفٞش زبجزخا قٞجطر ٌر خىلادىا ٓبغرا خفسؼَىٗ ،
: ( هٗدع
56 حددؼزَىا دبّزبقَيى ٔٞفٞش زبجزخا )
خفٞظ٘ىا
خٍٞ٘نؽ خفٞظٗ
ً
= 49.006 جبخ عبطق
ً
= 12.122 حسؽ هبَػأ
ً
= 91.422 وَؼر لا
ً
= 22.2٢1
خٍٞ٘نؽ خفٞظٗ
-
بخ عبطق ج 55.024
**
-
حسوووؽ هبوووَػأ 56.02٢
**
2.624
**
-
وَؼر لا ٢.444
**
56.25٢
**
02.910
**
-