ỘURN Hệ SONG PHƯƠNG UKRAINE . VIỆT NAM:
TÌNH HÌNH VÀ TRIỂN VỌNG
Shovkoplias Oleksii*
Tóm tắt: Bài viết tổng kết các hoạt động họp tác songphương giữa Ukraine và Việt Nam giai đoạn 2010-2019trên tất cả các lĩnh vực và đề xuất một sổ gợi ỷ để phát triển moi quan hệ hai nước. So liều và dữ liệu trong bài cũng như quan điếm đảnh giá, đề xuất giải pháp phát triển trong thời gian tới làcủariêngtác giả.
Từ khóa: quan hệ Việt Nam- Ukraine, hợp tácsongphương Việt Nam - Ukraine
Abstract: The articlesummarizes bilateral cooperation activities between Ukraine and Vietnam in the period 2010-2019 in all fields and proposes some suggestions fordeveloping the relationship between the two countries. The data in the article, as well as the author’s point ofview, assessment, and proposed solutions for future development are the author’s
own.
Keywords: Vietnam - Ukraine relations, VietnamandUkrainebilateral cooperation
Tổng quan quan hệ song phưong Việt Nam - Ukraine
Mặc dù có nhiều yếu tố cản trở sự phát triển cần thiết quan hệ song phương Ukraine - Việt Nam kể từ năm 2014 và sauđó là đại dịch COVID-19, quan hệ của chúng ta đã phát triển khátích cực kểtừ khi bắt đầu thiết lập quan hệngoại giao, đặc biệt là trong thập kỷ qua.
Từ năm 2010 đến 2019, quan hệ giữa Ukraine và Việt Nam đã được nâng lên một tầm cao mới về chất.
Giám đốc Trung tâm đào tạo Học viện Ngoại giao Ukraine, nguyên Đại sứ Ukraine tại Việt Nam (năm 2010-2019) Nhận bài ngày: 21/1/2022
Phản biện xong: 28/1/2022 Chấp nhận dăng: 18/2/2022
Trong giaiđoạn này, hai nướcđã thiết lập mối quan hệhợp tác và đối tác toàn diện.
Sau một thời gian dài gián đoạn, cuộc đối thoại tích cực giữa hai nhà nước đã được thiết lập ở cấp cao và cấp cao nhất. Đã thực hiện các chuyếnthăm quan trọng tới Hà Nội:
Chuyến thăm chính thức của Chủ tịch Quốc hội Verkhovna Rada Ukraine, chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Ukraine, chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Ukraine, 2 chuyến thăm của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ukraine (năm 2012và 2017), các chuyếnthăm của các Thứ trưởng Ngoại giao, các chuyến thămcủa hầu hết các Bộ trưởng, lãnh đạo các cơ quan hành pháp, Tòa án, Kho bạcnhà nước, lãnh đạo các cơ quan khu vực của Ukraine, nhiều đoàn doanh nghiệp.
Thủ tướng Chính phủ Việt Nam cũng đã có chuyến thăm chính thức Kyiv.
Quan hệ. UMỊỊ, ỊỉhươttíỊ...
5
Cơ sở pháp lý - hiệp định đã được mở rộng từ 25 lên49 văn bản song phương.
1. Quan hệ thương mại Việt Nam - Ukraine
Những năm phát triển suôn sẻ và tích cực nhất trong quan hệ Ukraine - Việt Nam trong thập kỷ qua là 3 năm: từ cuối năm 2010 đến cuối năm 2013. Trong những năm này, kim ngạch thương mại tăng từ 200 lên hơn 600 triệu USD (tính đến cuối năm 2013). Sau đó, khi một phần lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóngquân sự và Crimeabị xâm chiếm bất hợp pháp, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình và khối lượng thương mại giữa Ukraine và Việt Nam. Do Ukraine buộc phải hướng dồn vật lực và nhân lực để bảo vệ mình khỏi kẻ xâm lược.
Một mặt là như vậy, mặt khác, một số dự án hợp tác giữa Ukraine và Việt Nam đã được triển khai tại Crimea và Donbas. Năm 2014, Ukraine bắt đầu xây dựng quân đội mới.
Ngày nay chúng tôi có một lực lượng vũ trang chất lượng cao và đáng tin cậy. Trải qua một khoảng thời gian, Ukraine đã thích nghi với tình hình mới và học cách tăng cường giao thương với các nước chủ chốt trong bối cảnh chúng tôi đang phải đối mặt với cuộc chiến tranh hỗn hợp. Sau khi quan hệ thương mại với CHXHCN Việt Nam bị sụt giảm do sự xâm lược của bên ngoài đối với Ukraine, thương mại giữa hai nước đã được khôi phục về mức trước chiến tranh vào năm 2019. Sự tăng trưởng thương mại songphương là kết quảhọp quyluật của quá trình làm việc của hai nước trong thập kỷ qua. Đó chính là việc tạo ra cơ sở pháp lý - hiệp định và tiến trình cáccuộc tiếpxúc song phương cấp cao và cấp cao nhất, sự ủng hộ lẫn nhau trong các định dạng đa phương.
Theo ước tính sơ bộ của chúng tôi, năm 2021, kim ngạch thương mại giữa Ukraine và Việt Nam gầnnhư sẽ đạt 1 tỷ USD. Trong bối cảnhđó, tôi muốn lưu ý rằng kết quả của hợp tác kinh tế và thương mại có quán tính nhất định. Chúng không xuất hiện ngay lập tức. Nói một cách thông thường, để chúng ta có được con số 2 tỷ trong 4-5năm nữathì cả hai phía cần phải làm “bài tập về nhà” ngay từ hôm nay.
2. Đánh giá chung và một số gọi ý nhằm tăng cường quan hệ hai nước
Phân tích tiến trình các cuộc tiếp xúc song phương ở cấp cao và cấp cao nhất, tôi muốn lưu ý rằng sự mất cân bằng trong các chuyến thăm song phương làrõ ràng. Trong khuôn khổ thời gian thập kỷ gần đây nhất, chúng tôi đã thực hiện chuyến thăm nhà nước đến Việt Nam ởcấp tổng thống. Trong khi đó không có chuyến thăm tương tự của Chủ tịch nước Việt Nam đến Ukraine. Chúng tôi đã có 2 chuyến thăm chính thức của Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine sang Việt Nam, nhưng Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam chưa có chuyến thăm Kyiv. Trong chuyến thăm của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ukraine K.Gryshchenko đến Hà Nội năm 2012, hai bên đã ký Ke hoạch hợp tác giữa hai Bộ, trong đó có quy định về việc thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Ukraine và Việt Nam. Và thậm chí thời hạn cho việc này đã được xác định. Những sự kiện đáng chú ý màtôi đã đề cập đã ngăncản điềunày. Thậm chí phía Ukraine chưa bao giờ lùi kế hoạch quan hệ với Việt Nam, ngay cả khi đối mặt với mộtcuộc chiến hồnhợp chống lại chúng tôi. Tôi xin nhắc lại rằng năm 2017, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ukraine p.Klimkinđã thăm chính thức ViệtNam mặc dù năm 2017
6
NGHIÊN CỨU CHÂU Âu - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°2 (257J.2022là mộtnămhết sứckhó khăn đối vớiUkraine trong điều kiện phải phòng thủ sự xâm lược từ bênngoài.
Trở lại quan hệ Đối tác chiến lược, tôi xinnhắc lại những cuộc trao đổiriêngcủatôi với lãnh đạo Bộ Ngoại giao Việt Nam ở các cấp. Sau đó, tôi được biết ràng để thiết lập quan hệđối tácchiến lược, cầnphải đạt được kim ngạch thưong mại 1 tỷ USD. Như vậy, hôm nay chính là thời điểm để bắt đầu một cuộc đối thoại tích cực nhằm đưa quan hệ song phương lênmộttầmcao mới về chất.
Đại sứ của hai nước tại Kyiv vàHà Nội cần đóng vai trò then chốt trong việc này.
Đối với tôi, với tư cách là Đại sứUkraine tại nước CHXHCN Việt Nam trong gần một thập kỷ, điều này là hiển nhiên. Phần lớn sự thành công phụ thuộc vàohành động của hai đại sứ quán, nếu không muốn nói là tất cả.
Cơ chế xuấtnhập khẩugiữahai nước và cán cân thương mại cần phải được quan tâm đặc biệt, về vấn đề này, cần lưu ý rằng cán cân thương mại âm đang nghiêng về phía Ukraine đáng kể. Ngoài ra, gần một nửa (hàng hóa) xuất khẩu của Ukraine là ngũcốc và gần 25% là quặng, than xỉ và tro. Nói cách khác, tỷ trọng chủ yếu xuất khẩu của Ukraine sang Việt Nam là nguyên liệu thô.
Đồng thời, hơn 50% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Ukraine là điện thoại di động, tức làmặt hàng cógiá trị giatăng cao.
Sựmất cân đối này phải được giải quyết bằng cách tăng cường xuất khâu các mặt hàng của Ukraine có giá trị gia tăng cao.
Điều này là khả thi. Và chúng tôi sẽ thảo luận vấn đề này với các cơ quan đại diện ngoại giao của chúngtôitại Hà Nội và Kyiv.
Đồng thời, chúng ta không nên xây dựng quan hệ Ukraine -ViệtNamchỉ trên cơ sở họp tác kinh tế và thương mại song phương.
Mối quan hệ của chúngtacómột lịch sử sâu sắc. Chúng đã được thử thách trong những thời điểm khókhăn nhất.
Chúng ta hỗ trợ lẫn nhau trong khuôn khổhợp tác trong các tổchức quốc tế. Chúng ta cần tăng cườnghọp tác trong các lĩnh vực nhân đạo, đặc biệt là giáodục. Một thành tựu tích cực là tiếng Việt đã được giảng dạy ở Ukraine, và đã có các chuyên gia được cấp chứng chỉ tronglĩnh vựcnày. Rất tiếc, ở Việt Nam điều này chưa diễn ra. Mặc dù về nguyên tắc, Đại học Hà Nội đã từng đồng thuận bắt đầu quá trinh này. Vàđiều này sẽ khả thinếu chúngta có thể giải quyết vấn đề tiềnlươngvàđảmbảo nhà ở cho giáo viên.
Có thể nói nhiều hơn nữa về tiềm năng phát triển của quan hệ Ukraine - Việt Nam và cách thức thực hiện. Nhưng tôi sẽ nói rằng điều chủ yếu quá trình này là sự vận động hai chiều,nó vì lợi ích quốc gia của cả hai nước và chúng ta phải tự tin đi theo con đường này.
