9- 12 CUOC DOI BEN NGOAI VA NHU>JG

Ngo Thu Thuy Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 87(11):9- 12

CUOC DOI BEN NGOAI VA NHU>JG C U O C D O I B E N T R O N G

Ngo Thu Thuy*

Truang Dgi hoc Su phgm - DH Thdi Nguyen

TOM T A T

Tiiu thuylt Cuoc dai ben ngodi cua Vii Huy Anh vilt ve mot vin de mang tinh nhan ban: diu tranh eho hanh phuc dich thire eua con nguoi, giai phong nhiing nguoi phu nir khoi bong toi cua ton giao. Bang ngon ngir sinh dgng. dam mau sac cong giao, nghe thuat mieu ta tam ly nhan vat tinh tl. tac gia da lot ta khong khf nggt ngat, u tii, tan ta cua nha dong ding thoi thi hien thi gioi ngi tam phong phu. phire tap cua nhan vat. Nghe thuat kl chuyen va y nghTa nhan van. triet ly eua tae phim da tao nen siic rung dgng manh me dii vai nguoi doe.

Tir khoa: Cuoc dai ben ngodi, cong gido, nhd dong, hanh phiic, triet ly, Te-re-sa Ldnh.

Cuoc dai ben ngoai cua Vii Huy Anh la cuon filu thuyet dat giai thuang chfnh thire cua Hgi Nha van Viet Nam nam 1984. Tac pham lay tua dl la cugc dai ben ngoai nhung hien len trong trang sach lai la toan bg cugc doi ben trong ciia nha dong va the giai ngi tam cua nhan vat chfnh: nir tu sT tre trung, xinh dep:

Te-re-sa Lanh. Ngi dung va nghe thuat cua tac pham duang nhu khong co gi dac biet, nhung ca thien truyen lai co sue hap dar. voi nguai dgc. khien nhung ai da cam cuon sach tren tay, kho co the roi no khi chua dgc den dong cuoi ciing.

La nha van quan tam den dong bao cong giao, khae Nguyen Khai, Chu Van... Vu Huy Anh lua chgn dl tai nu tu, boi nhung am hieu, trai nghiem va phan nhieu la tinh cam ong danh cho hg. Nha van tam niem: "Nhirng nir tu sT Id nhung tin do tu giam ham vd bi giam hdm trong mot cuoc song het sire kho cue, kho cue din mirc doa day vd Id nhung nguai simg tin nhdt... Viet ve ho, trdch nhiem giai phong ho, VI vdy la mot cong viec nhdn dgo cdn thiet"

[2]. Tam niem ay da dugc gu'i gam trong Cuoc dai ben ngodi thong qua so phan, cugc dgi cua cac nu' tu sT dong Men Thanh Gia ma tieu bieu la Te-re-sa Lanh. Cugc song ben trong nha dong voi nhtrng cam doan ve vat chit, tinh than, nhting le luat khac kho; nhirng dau tranh ngi tam am tham ma manh liet cua CO tu sT tre giua nhiing tap tuc ay vai cugc song tu nhien ben ngoai... da dugc phan anh sinh dgng tren trang sach.

CUOC DC5I KHAC NGHIET BEN TRONG NHA DONG

Cuoc dai ben ngodi viet ve viing nong thon cong giao trong khoang hai thap ki 50 - 60 ciia thi ki XX voi nhirng bien co lan eua Ijch sir: nhiing nam cuoi ciing ciia cugc khang chien chdng Phap voi chien thang Dien Bien Phu, eong cugc cai each rugng dat, cugc van dgng hgp tac hoa nong nghiep... Khong gian chinh ciia tac pham la nha dong dja phan xu' Tam Due cua dong tu Men Thdnh Gid - mgt dong tu kin phat trien kha manh a mien Bac Viet Nam liic bay gia.

Nha dong giong nhu mgt the giai rieng, each biet voi dai song ben ngoai, tir bon be day luy tre, hao sau. voi hai lan cong dugc kiem soat chat che. den cac dieu luat: cam chj em tu sT di lam viec a ngoai nha dong va each giao due sai lech, meo mo cua cac me be tren vai nir tu vl Viet Minh, cong san, tinh yeu trai gai, quan he vg chong... The giai trong nha dong dugc khuon lai trong mgt khong gian u am, tan ta. khong thu' gi eo mau tuoi sang.

Nhirng btra com dam bac. kham kho vai com ham. ca nen, rau luge, nhiing le luat khac nghiet (ham minh, danh tgi. hinh phat). nhung lao dgng cue nhgc... da bien nir tu sT thanh nhtrng con nguoi tan ta ve the xac va kho heo ve tam hon.

Bang nhiing am hieu sau sac ve doi song nguoi cong giao, Vu Huy Anh da mieu ta ky luong cugc song ben trong dong tu. Co nhirng canh dugc tae gia mieu ta kha cong phu: canh

Ngo Thu Thuy Tap chf KHOA HOC & CONG NGHE 87(11): 9 - 12 hai me con ba triim Ben gap nhau, canh Te-

re-sa Lanh tir ngam minh trong khung kinh.

canh T^-re-sa Lanh danh tgi... Hai me con ba triim Ben gap nhau sau bao xa each, nha thuong, mirng miing, tui tui, nhung dieu luat CLia nha dong cam hai nguoi dugc noi chuyen rieng. Su co mat ciia nguoi thir ba (chj giao - mgt tu sT von khat khe den ich ki) da khien hai me con khong dam bgc Ig noi long. Cugc noi chuyen le ra day tinh cam da bien thanh gugng ep, kho khan vi nguoi ng hieu lam nguai kia... Ngoi biit ciia Vii Huy Anh vira cam thong, lai nhu viia cham biem nhe nhang tru'O'c tam luai mat cao ngan each giiia hai the gioi cua nhirng nguai dang song. Le luat danh tgi la mgt trong nhu'ng dieu luat vo dao, nhung lai dugc dong tu cho rang: day la djp de con chien the hien long kinh men vai Due chiia... Ghet tgi bao nhieu, yeu men Chiia bao nhieu the hien a viec tu sT ty quat roi gai nhgn vao minh nhanh, manh bay nhieu. Nhting dau don sau cai chet cua cha me, nhung day vo trong tam tu, tinh cam da khien Te-re-sa Lanh

"tim thdy sir thoa mdn, tham chi vui thich trong sir hdnh hg chinh the xdc minh " [ 1 ].

Co vilt roi vao minh that nhanh, that manh, den miic mau dgng thanh viing cho co ngoi...

An chay, danh tgi nhieu da khien Lanh xanh xao. om yeu, au sau, buon ba. Vii Huy Anh da phan tfch kha sau sac ban chat trai tu nhien cua nha dong thai do. chfnh bong toi cua than quyen da de bep quyen song ciia con nguoi, bien mgt tam hon tre trung, xuan sac thanh mgt tam hon ii dot, sau bi. Muc di'ch ciia nha dong la khien cac tu sT quen mgi tinh cam the gian de het long kfnh yeu Diic Me va Thien Chiia nhung nirc cuoi thay y muon ay, boi khi trai tim da nguoi lanh tinh cam thi lam sao co the con ldng sot men de yeu kfnh dieu gi. Mau thuan ay chinh Lanh cung da nhan ra va khong the ly giai.

La mgt the gioi rieng, nha dong cung ton tai nhung tieu cue nhu the giai ben ngoai; long ghen ghet, do ki (chj giao), su dot nat. hao sac, hg'm hTnh ciia cha xii (cha Tuyen), nhting au trT ciia Dire giam miic (Pham Kien Lap), su CO tinh bop meo nhan thirc (cua tu sT va giao

10

dan) v l each mang, Viet Minh, phong trao hgp tac hoa nong nghiep... Cac nhan vat: cha Vinh, cha Thuyet {Xung dot - Nguyen Khai), thiy gia San, xa Khuyen {Bao bien - Chu Van)... diu la nhung hinh anh u toi cua cac the luc phan dgng. nup sau thap chuong nha tha dl khong che giao dan tham gia viec dai, viec xa hgi. Trong the giai tu kin ay, nha van cung da xay dung nhti'ng nhan vat tfch cue; ba me be tren (ba Men), ba tap (co Ggn)... Day la nhung nu tu sT dii siing dao nhung kha thuc thai. Ba Men co su kien djnh, sang suot khi ciru giiip nguoi thuong binh Viet Minh, khi nghe theo cha Nguyen van dgng giao dan vao hgp tac xa, khi bat binh voi hanh dgng va nhan thuc ciia cha Tuyen... nhung ba van chi la mgt con chien ngoan dao, khong dam phan ung voi be tren, khong nhan thay nhung dieu luat trai tu nhien cua dong tu... Boi vay, su ra di cua Te-re-sa Lanh - nguai ba het long tin tuong... da la mgt cu soc Ion voi ba. Co Ggn la mgt nu' tu co ban ITnh, dam bo dong tu de di tim nguoi yeu, song su co chap, yeu duoi da khien co khong dam di den quyet dinh cuoi cimg. Hoan canh xa hgi cung la mgt nguyen nhan gay nen nhung bat hanh trong cugc doi cua Ggn. Cugc doi Ggn chinh la mgt su doi sanh voi so phan ciia Lanh: hai con nguoi a hai hoan canh, hai giai doan khac nhau cua dat nuoc cho nen con duong ra voi cugc doi

ben ngoai ciia hg cung khac nhau. i Vai ngon ngu nen na, gian dj, ngon ngir rieng

cua ton giao, Vu Huy Anh da tao dung eho tac pham mgt khong gian rieng biet, cr do toat len khong khi ngung tre, biic boi cua nha dong, toat len khat vong song manh liet cua con nguoi canhan.

CUOC Ddl BEN TRONG TAM HON i TE-RE-SA

L A N H

Cugc s6ng dong tu khic nghiet la vay nhung nhilu nguoi van di tu. Nha van da tran tra di tim nguyen nhan i y trong tac pham cua minh.

Moi nguoi din voi dong tu bing con dirong khac nhau. Nhirng da so hg tim den vai Chiia boi mong dugc Chua ciru r6i linh h6n da qua nhieu cay dang. Cugc doi ben ngoai kho cue, bat hanh da khien hg tim den nha dong, xa

Ngo Thu Thiiy Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 87(11): 9- 12 lanh mgi niem vui. noi buon the tuc, song

cam lang. khac kho, ham minh trong tu vien.

Te-re-sa Lanh den voi dong tu tir khi la mgt CO be 12 tuoi. Bai vay, con duong den voi nha dong cua co ehua co bat hanh, dang cay nao. Co tra thanh tu sT bai mgt ly do duy nhat; niem yeu thich rat tre tha va hon nhien vai hinh anh sang lang. dep de cua mgt nu' tu sT ("Ldnh tuang tuang co da Id nir tu si ddng Men Thdnh Gid mac y phuc mdu den ciia nhd dong; bo dong phuc co ldn lot trdng cita co do may cao vai chiec mdo trdng doi trong vien khit lay khuon mat, khien cho khuon mat them xlnh dep vd ldm ton nuac da len" [1]), them vao do la long yeu men Chua va noi lo lang eua nguoi me muon eon tranh dugc noi kho cua hai nguai chj gai... Co be 12 tuoi da gan minh vai dong tu khi y thue ve cugc song chua ro rang, khi ban tinh tre eon van con manh me. Nhung a nha dong, Lanh nhanh chong nhan thay su khae nghiet ciia le luat. Tuy vay, co van muon di theo eon duong minh da chgn vi dii sao. cugc song trong nha dong con da doi rach hon cugc song ben ngoai...

Ciing voi tuoi thanh xuan, voi nhung khao khat tuoi tre dang troi day trong ca the, Lanh dan nhan thue dugc nhung dieu luat vo ly, trai tu nhien ciia nha dong. Khi Lanh buoc vao tuoi day thi cung la liic long co boi roi. "Sire song tu nhien trong con nguai co nhu mot mdm cdy xanh vdn vugt qua dugc lap vo kho cimg Id nhimg su kim hdm, rdng buoc " [ 1 ].

Nhirng to mo vl gioi tfnh, nhiing cam do tuoi tre bj cam doan lai cang kfch thich manh me trf tuong tugng cua co tu sT. Chap choi giua hai ba; le luat va tinh cam, Lanh rai vao chuoi cam xiic day mau thuan: viia ham muon viia lo sg, viia vui thfch viia an nan... Co tu sT trinh tring iy da co nhting suy nghT that tao bao. nhung suy nghT ma neu me be tren biet dugc thi c6 le co se bj phat danh tgi suot doi;

"Ldm liic CO tu nhii, thd co lieu minh phgm toi cimg ngudi nam Idy mgt ldn, cho no biet, roi sau do doc long giir minh, thanh sgch co le cdn tot hem Id co cir trinh trdng the ndy de roi thudng xuyen hi tri td md cimg su ham

mudn cdm dd" [1]. Co nhan thay each giao due sai lech cua cac me be tren. "Ldnh bdi roi nhdn ra rdng, nhd ddng vira mudn bien cd thdnh mot ngudi khd khan, dimg dirng, khdng yeu khdng ghet, lgi vira mudn cd liic ndo cung bi luy, mem yeu, long bimg bimg lira sdt, lira min" [1]. Trong long co, long kinh Chua luc nao cting dugc thap sang, nhung cimg voi nggn lira sot men ay la nhung "tinh cdm nhdn gian ciing ndy nd them vd mdnh liet chdng kem" [1]. Bang diem nhin ciia nhan vat, nha van da co nhung trang viet tinh te, sau sac ve tam ly ciia mgt tu sT tre - mgt co gai moi Ion.

Tuy nhien. tit ca nhung bieu hien ay moi chi la dom lira nhen len trong tam hon co gai.

Dom lira iy da bj dap tat khi Lanh gap nhung bien eo dau tien trong cugc dai. Tir eho say sua kham pha ban than minh, (co tu ngam minh trong khung kfnh, tir yeu thfch ve dep tron tria. day dan ciia ca the), tii' mgt eo gai khat khao sire song, huong ve cugc song tran the ben ngoai, Lanh da tra thanh mgt tu sT "da xanh bimg, thdn hinh cdm coi, ldng budn bd ngudi Ignh" [1] sau tac dgng sau sac cua la thu chj Ggn (ke ve nhung bat hanh sau khi chi bo nha dong de ve cugc song ben ngoai) va hai cai chet ciia cha, me co. Lanh khong con y dinh tra ve nua, co quyet tam gan bo vai dong tu nhung chfnh co cung khong biet rang dom lua bj dap tat trong long minh van de lai nhung vien than hong am nong.

Dat nuoc dugc giai phong, cugc song ben ngoai voi bao niem vui dich thuc, tinh yeu ehinh la nggn gio lanh da thoi biing nggn liia til' nhti'ng vien than ay. Mgt lan ntia, cugc dau tranh gay gat, quyet liet giira hai con nguai;

con nguoi tu sT va con nguoi the tuc lai dien ra trong tam hon Te-re-sa Lanh. Liie nay co moi nhan ra. cugc song eiia chj co ma truoc kia me co va eo coi la kho sa, cugc song ay mai la hanh phiic: dugc lo toan, dugc yeu thuang cho nhung nguoi xung quanh. Lanh da hieu sau sac nhung dieu ehi co noi; "ddng kin cdng nhd ddng lgi md tu, quen het cha me, anh em vd moi nghia vu a ddi, cdt rdi linh hdn lay mdt minh, qud la Ich kl, sao bdng ldm mdt nguai sdng giua moi ngirdi, yeu thurmg

11

Ngo Thu Thuy Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 87(11): 9 - 12 ho, chdm lo den ddi sdng hdn xdc ciia ho? "

[1]. Hanh phuc binh thuong, gian dj cua gia dinh ehi gai, tieng sao cua ai do trong nhtrng buoi chieu mugn da tac dgng manh me den co tu sT xinh dep, da cam. Nhung day diit lai giang xe tam can. "Lay Chiia! Hay Id Ldnh quay lgi?... Tieng sdo true budn qud. Phdi chdng ngirdi thdi sdo ciing le loi, budn bd?...

Ca md Igy Chiia! Ma quy nd dang xui khien Ldnh suy nghT lan man, tdi ldl nhimg gi day?"

[1]. Sir dan xen giira diem nhin cua cac nhan vat (nguoi ke chuyen, ba cai, Lanh...), diem nhin cua nhiing nhan each khac nhau trong con nguai Te-re-sa Lanh (con chien ngoan dao va con nguoi tir do), nhung dgc thoai ngi tam, nhting cugc tu van lien tiep. gigng dieu tran tra den day dirt... da dien ta sau sac nhung dien bien phirc tap trong tam ly, tinh cam ciia Lanh khi co gap Ninh - ehu nhan cua tieng sao da thu hut tam tri co bay lau nay.

Nhirng giao ly cua nha dong, hinh anh Chua va cac Thanh... da khong niu giu' dugc tam hon CO gai tre truac tieng ggi cua trai tim.

Gan hai muoi nam a nha dong, Te-re-sa Lanh da tir dau tranh voi ban than minh, voi nhirng le luat khat khe, khac nghiet. Co da tra ve vai cugc doi theo tieng ggi tu nhien. Bong toi ciia ton giao khong lan at dugc quyen song dich thuc CLia con nguoi. Thong qua nhan vat Lanh (doi chieu voi so phan cua Ggn), nha van muon khang djnh ban chat tot dep cua che do xa hgi chu nghTa. Khi cugc doi ben ngoai tu

SUMMARY

LIFE OUTSIDE AND INSIDE LIVES

do, tot dep, con nguoi hoan toan co the tu giai phong chinh minh de tim liy hanh phiic. "Y nghia khdch quan dy cita tdc phdm duac thi hien that nhuan nhi, chdn thuc thong qua hinh tuang nhdn vgt, do vay md gidu tinh gido due vd rdt thuyet phuc " [2].

Ciing viet vl nhtrng viing nong thon cong giao trong khoang hai thap ki 50. 60 voi cong cugc cai each rugng dat, cugc van dgng hgp tac hoa nong nghiep va xay dung Chu nghTa xa hgi, niu Xung dot cua Nguyen Khai, Bdo biin cua Chu Van phan anh cugc dau tranh giai cip gay git, phiic tap, cugc dau tranh giira lire lugng each mang voi nhtrng tan du cua cae the luc phan dgng, lac hau thi Cuoc dai hen ngodi lai huang vao cugc dau tranh ngi tam dir dgi, quyet liet cua mgt tu sT, thdng qua so phan ca nhan de khang djnh, ca nggi che do mai. Nha van muon gop mgt tieng noi cai each ton giao, dua ton giao ve vai cugc song con nguoi, gan bo vai quyen lgi dich thuc CLia giao dan. Dong cam vai so phan cua nhti'ng nguoi nu' tu sT thugc mgt dong tu le luat nghiet nga, phan anh buac di ciia dong bao Thien chua tir cugc dai cii den cugc dai moi, tac pham da the hien gia trj nhan van va y nghTa triet ly sau sac.

T A I LIEU THAM KHAO

[1]. Vu Huy Anh (1984), Cugc doi ben ngodi, Nxb Tac pham mdi.

[2]. Nhilu tae gia (1997), Vdn hoc 1975-1985: tdc phdm vd du ludn, Nxb Hgi Nha vSn. H.

Ngo Thu Thuy*

College of Education -TNU The novel Life outside by Vu Huy Anh is about humanity issues including struggle for the human beings' true happiness, liberation of women from the darkness of religion. The author has portrayed the sultry, dark and withering air of the monastery and expressed the rich and complex mental life of characters through the lively catholic words and the fine description art of characters' psychology . The art of storytelling and the humanity and philosophy meaning of the work has created very strong vibration to readers.

Key words: life outside, catholic, monasteiy, happiness, philosophy, Te-re-sa Lanh.

'Tel: 0912 551751 12