Hoi nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi Viet Nam tnfdc them theky 21'
Jfii":
NHUTNG QUA TRlNH BIEN 001 CHINH CUA D A MONG B^ CCrU LONG VA O A C TINH CHCfA D A U KHI C O A C H O N G
Ngd Xuan Vinh Vien Dau kill
TOM TAT
Bao eao nghien cffu nhffng qua trinh bien doi chinh xay ra trong eac phffc he da mdng granitoit da dffge phat hien tai be Cffu Long va mdi lien quan den viec hinh thanh cae dae tinh tham ehffa eua chung. Ket qua cho thay rang phin Idn nhffng the da granitoit ciia vung nghien cffu da ehiu tac ddng va bi anh hudng manh me bdi mdt sd qua trinh bien doi thff sinh chinh bao gom: pha huy kien tao, hoat ddng thiiy nhiet va phong hoa. Chinh cac qua trinh bien doi nay chang nhffng da tam bien doi sau sac ca ve thanh phin tin dae tinh thaeh vat ty cua da ma cdn la nguyen nhan sau Xa tao ra tinh chat tham ehffa thff sinh tdt cua da mdng a mdt sd khu vue. Bao cao cung de cap eac ket qua nghien cffu ehi tiet ve dae tinh vat ly - thaeh hgc, eau true khdng gian rong va nhffng nhan xet ve quy luat phan bd eua cac ddi da mdng bi bien doi ed kha nang ehffa diu khi da dffge phat hien tai mdt sd md a Bach Ho, Rong, Ruby, Rang Ddng va mdt sd eau tao khae.
K H A I Q U A T CHUNG
Cac tang da mdng ke't tinh tudi trudc Oe Tam hien dang la mdt trong nhffng dd'i tupng ehffa dau va khf quan trpng nhat d be tram tfeh Cffu Long. Cho tdi nay, nhieu via san pham cd gia trj thudng mai ehffa trong cac the da mdng ket tinh da dupe phat hien: md Bach Hd (1988), md Ruby (1993), md Rdng (1994) va md Rang Odng (1994). Mdt sd gieng khoan d cac cau tao khac nhu Tam Oao, Ba Vi, Phuong Odng, Jade, v.v... cung da phat hien dupe nhffng dau hieu hoae eho nhffng ddng dau khf trong cac da mdng ket tinh nay. Chi tfnh rieng trong pham vi cau tao md Bach Hd, lupng dau thd khai thae tff da mdng da chiem hon 80% trong tdng sd 70 trieu tan dau thd da khai thae dupe tai md nay.
Phan Idn eae khoan d be Cffu Long da phat hien dupe tang mdng la cac da xam nhap granitoit. Tuy nhien cac the da granitoit nay thudng cd thanh phan khdng ddng nhat bdi chung dupe thanh tao vao nhffng giai doan hoat dpng kien tao khae nhau trong qua trinh tien hoa dja chat cua khu vye. Nhffng da ket tinh d eac pha sdm nha't thudng ed thanh phan mang tfnh trung tfnh hon (tonalit, syenit, diorit, diorit thach anh va monzolit hoac monzonit thach anh). Trong khi nhffng da ket tinh d cac pha mudn hon ve sau thi thanh phan eua chung thffdng mang tfnh chat axit hdn (granit, granodiorit, v.v...).
Ket qua phan tfeh ve tudi tuyet dd'i, silicat va cac td hpp khoang vat phu trong mdt loat mau da mdng d cau tao Bach Hd va d nhieu cau tao khae ed the phan chia nhffng da macma ket tinh d be Cffu Long thanh 3 phffc he rieng biet vdi nhffng dac diem khae biet nhau ve thdi gian thanh tao cung nhu thanh phan va tfnh chat cua da. Nhffng da cd nhat tuong ffng vdi phffc he Hdn Khoai (tudi Triat mudn - Jura sdm) vdi tudi tuyet ddi ty 241 den 194 trieu nam, tiep theo la phye he Ojnh Quan (tudi Jura mudn) vdi tudi tuyet ddi tff 154 den 135 trieu nam va tre nha't la phffc he Ca Na (tudi Creta mudn) cd tudi tuyet ddi dao dpng tff 115 den 108 trieu nam. Ba phffc he da xam nhap tren thudng Id ra kha rdng rai va phd bien tren luc dia mien Nam Viet Nam [2].
Cac the' da xam nhap trudc Oe Tam d be Cffu Long ndi rieng va them lue dia Nam Viet Nam ndi ehung tff khi hinh thanh cho tdi nay da ehju tac ddng kha manh me cua nhieu qua trinh bien ddi hau macma.
Ke't qua cua nhffng qua trinh bien ddi hau macma khdng nhffng da lam bien ddi sau sac ca ve thanh phan va dac tinh thach vat ly ban dau cua da ma edn la nhffng tac nhan chfnh hinh thanh kha nang tham, ehffa dau va khf d mdt sd khdi nhd da mdng thude be nghien cffu.
Hpl nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi Viet Nam trudc them theky 21'
MOT S O Q U A TRINH BIEN 001 CHINH
Hau het eac khdi da mdng ke't tinh d be Cffu Long ty khi hinh thanh eho tdi nay nhin chung da ehju tac dpng tdng hpp eua mdt sd qua trinh bien ddi chfnh sau day:
• Qua trinh eo giam the tfeh khi maema ddng cyng
• Qua trinh bien ddi do cac hoat ddng kien tao
• Qua trinh bien ddi do eac hoat ddng phong hoa
• Qua trinh bien ddi do cac hoat ddng thuy nhiet
Viec md ta va phan chia mdt each ehfnh xae ba qua trinh bie'n ddi tren la khd khan bdi le eae qua trinh bien ddi nay khdng diin ra theo mot trat ty nhat djnh ma thffdng la rat phffc tap va chdng lan len nhau vdi nhffng quy md va cudng dp khdng gidng nhau ca theo khdng gian lan thdi gian.
1. Qua trinh CO giam the tich khi macma dong curng
Nhu da biet khi cae dung the maema granitoit ddng effng va ket tinh thudng kem theo hien tupng co giam the tfeh ben trong cung nhff ben ngoai eua khdi. Sff eo giam the tfeh nay do sy thay ddi nhiet dp diin ra mot each dot ngpt va khdng ddng deu cung nhu do sy tang dan cua dp nhdt trong qua trinh ket tinh. Hien tupng eo giam the tfeh se giam dan theo chieu sau cua tyng the macma. Chfnh sy eo giam the tfeh nhu vay da lam xuat hien trong da nhffng khe nfft va hang hde rieng biet.
Ket qua nghien cffu cua Orpov M.A, 1974 [2] chi ra rang nguyen nhan lam co giam the tieh cua cac the xam nhap granitoit la do cd sy giam the tfeh cua tyng khoang vat tao da gay ra. 6 nhiet dp bien ddi ty 650''C de'n 120°C, the tfeh ben trong bj co giam chiem khoang 2% the tfeh eua toan khdi. 6 nhiet dp bie'n ddi nhu vay tac gia da tfnh dupe sy eo giam the tfeh chd tyng khoang vat rieng biet thudng gap trong maema granitoit la: thaeh anh co giam 1.09%, fenspat kali - 0.28%, plagioclas - 0.22%, mica - 0.11% va hoeblen - 0.07%. Nhu vay, ro rang la nhffng khoang vat tao da chinh cua granitoit (thach anh, K-fenspat va plagioclas) da ddng vai trd chu dao lam giam the tfeh eua khdi macma. Do dd, trong qua trinh ddng cffng sy CO giam the tfeh se la eao nha't dd'i vdi eae da cd ham lupng thach anh eao. Ngupe lai, eae da cd ham lupng thaeh anh thap va fenspat cao (tolanit, monzolit - thaeh anh hoae diorit) the tfeh cua chung bj co giam ft hon hoac nhd nha't. Thye te d eau tao Bach Hd, sd dldd Id hdng cua da granit thudng Idn hon han so vdi cae da khae, cd le mdt phan eung do tac ddng eua qua trinh co giam the tfeh khi ddng ran cua chung manh hon.
2. Qua trinh bien ddi do cac hoat dong kien tao
Cae hoat ddng kien tao la mot trong nhffng nguyen nhan gay ra sy bien ddi da mdng mdt each sau sac va rdng khap mang tfnh toan khu vye. Hoat dpng kien tao d be Cffu Long ehu yeu xay ra trong Mezozoi va tai hoat ddng trd lai vao dau Kainozoi. Cudng dp eua eac hoat ddng kien tao ed le xay ra manh me nha't trong hai thdi ky: mdt vao thdi gian thanh tao cac the batonit (ty cudi Triat eho den cudi Creta) va mdt vao thdi gian tach gian cua mdng de thanh tao rift (cudi Eoxen dau Oligoxen). 6 thdi ky sau, nhung hoat dpng kien tao bao gdm eae ehuyen dpng thing dyng, chuyen dpng ngang va chuyen dpng xoay da phan cat tang mdng ra thanh cae khdi khac nhau. Bien dp djch chuyen thing dffng giffa cae khdi tff vai ehuc met den hon 1000m va bien dp djch chuyen ngang tff vai ehuc met den vai tram met. Tai nhffng khu vue gan cac he thd'ng dyt gay bien dp djch ehuyen ngang edn Idn hdn nhieu. Ke't qua cua eae ehuyen ddng nay da tao ra mdt loat eae he thdng dfft gay phat trien theo cac phudng Odng Bae - Tay Nam va phffc^ng Odng - Tay. Dpe theo eac he thdng dfft gay Idn thude vung trung, nhieu hoat dpng nui Iffa da xay ra rat manh me va rdng khap. Ket qua cua eac hoat ddng nui Iffa nay da thanh tao ra mdt loat cac da phun trao cd thanh phan khae nhau (tff andezit, bazan den diabaz, v.v...) ed be day tff vai met de'n vai ehuc met da dupe phat hien trong
Hoi nghj KHCN 2000 " Nganh Dau khi Viet Nam tnfdc them theky 21'
phan Idn cac eau tao da ed gieng khoan nghien cffu (Ba Oen, Ba Vi, Rdng, Bach Hd, Rang Odng, Ruby, Emerald, v.v...).
Hau qua cua eac hoat ddng kien tao ndi tren da lam cho da mdng bj nfft ne, dap vd va ca nat d nhffng mffe dp khae nhau. Trong mau Idi tai nhieu gieng khoan da quan sat thay tdn tai nhffng Idp da mdng bj vd vun va ea nat rat manh nhieu khi dat tdi mffe milonit. Odi noi gap nhffng da granitoit bj vd nat thanh nhffng manh vun ed kfeh thude nhd hon 5em trdng gan gidng nhu dam ket kien tao (BH - 402: 3844,5 - 3845,8m, 15 -2 - RD - IX: 3097 - 3101m, v.v...). Ben canh dd, cac hoat ddng kien tao eung lam phat sinh, phat trien va tdn tai trong da mdng nhieu he thdng khe nfft phat trien theo nhffng phuong khae nhau. Tuy nhien, nhffng khe nfft ed hudng gan vudng gdc vdi he thdng dfft gay ehfnh d mdi khu vye la phat trien hon ca. Nhin chung, nhffng ddi cd cudng dp nfft ne va mat dp khe nfft cao thudng nam trung vao cae ddi dfft gay, pha huy Idn va cudng dd nfft ne ed xu the giam dan theo xu the giam eua cudng dp hoat ddng dfft gay.
Qua trinh nfft ne, ea nat va vd vun ndi tren tuy khdng lam thay ddi thanh phan nhung lai lam bien ddi kha manh me kien true, cau tao va dac biet la dac tfnh vat ly thach hpc eua da mdng. Mffe dp nfft ne, vd vun eua da mdng phu thude chu yeu vao cudng dp hoat dpng kien tao cua tffng khu vye. Ngoai ra nd edn phu thude kha nhieu vao thanh phan khoang vat cua da mdng. Trong eung mdt dieu kien bj tac ddng bdi cac lye kien tao nhu nhau thi nhffng da ehffa nhieu eae khoang vat cd tfnh chat cffng va ddn nhff thach anh thudng de bj vd vun va nfft ne manh hon nhffng da ehffa nhieu khoang vat cd tfnh mem va deo nhff fenspat va mica. NhOng nghien cffu chi tiet tai md Bach Hd da chffng minh rd nhan xet nay: tai vdm Trung tam ndi phat trien ehu yeu nhffng da granit (vdi ham lupng thaeh anh > 20%) thi cudng dp nfft ne cua da eao hdn nhieu so vdi khu vye vdm Bae, noi tdn tai nhieu nhffng da ed ham lupng fenspat cao (t^y- le, fenspat > 50%, nhung thach anh < 20%).
Trong mau Idi da mdng d khu vye Bach Ho, Rang Odng, Ruby va mot sd cau tao khae da quan sat thay tdn tai nhieu khe n(A vdi chieu rdng ty 0,3mm tdi 2 - 3cm va dp rdng khe nfft hd trong nhieu mau vupt qua 3 - 5%. Chieu day cua cae Idp da mdng bj nfft ne cung bien ddi rat manh tff vai xentimet eho tdi vai ehuc met. Theo ket qua nghien cffu dja chan d phan Trung tam eua cau tao Bach Hd tdn tai mdt sd ddi nfft ne vdi chieu rdng 1 -2km, dai 4 - 8km va sau hon 1 km ke tff be mat mdng.
Nhu vay cd the ndi rang tat ea nhffng bien ddi cua da mdng ndi tren deu la ket qua cua eae hoat ddng kien tao diin ra rat manh me trong khu vue nghien cffu.
3. Qua trinh bien ddi do cac hoat dong thuy nhiet
Sau tac ddng eua eae pha huy kien tao, nhffng hoat ddng thffy nhiet eung la m.pt trong nhffng tac nhan quan trpng lam bien ddi sau sac thanh phan eung nhu dae tfnh vat ly thaeh hpc eua da mdng.
Nhuta da biet trong eac dung djch macma ndng chay deu cd ehffa mdt lupng hoi nude nhat djnh. Odi vdi eae khdi granitoit ndng chay thudng ehffa tdi 7% lupng hoi nude. Trong qua trinh ket tinh va ddng cffng eua macma, khdi lupng hoi nude nay dan dan dupe tach ra va trd thanh eac dung djch khoang hoa thuy nhiet, ehung di chuyen tuan hoan trong khdi. Hanh trinh di chuyen, cudng dp va pham vi hoat ddng cung nhu mffe dp anh hudng cua ehung ed lien quan chat che tdi thanh phan, mffe dp pha huy va nfft ne manh hay yeu cua da mdng.
Do che dp hoat ddng kien tao xay ra manh me nen da tao ra mdt he thdng dfft giy va nfft ne kha day dac tdn tai trong eae tang da mdng cua be Cffu Long. Chfnh cae he thd'ng dfft gay va khe nfft nay thudng la nhffng dffdng dan rat thuan Ipi de eho eac dung djch khoang hoa thuy nhiet tff dudi sau di chuyen len phfa tren hoae hoat ddng tuan hoan trong khdi da mdng. Thudng thi nhffng hoat ddng thuy nhiet xay ra vdi cudng dp manh nha't tai cae khu vye ma d dd da mdng bj ca nat va pha huy rat manh (phan Bae cau tao Bach Hd, phan Odng Nam cau tao Rdng, v.v...).
Hpl nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi VietNam trifdc them theky21'
Trong giai doan dau, cac dung djch thuy nhiet cd dp linh ddng Idn bdi ndng dp khoang hoa cua ehung cdn thap. Chfnh vi vay tren dudng di chuyen va hoat ddng, cac dung djch thuy nhiet hoa tan manh me nhung khoang vat kem vffng ben (nhu fenspat va cae khoang vat mau). Ket qua eua sy hoa tan dd da tao ra nhffng Id rdng dang hang hde va vi hang hde ed kich thude va hinh dang rat khac nhau. Tren mau loi cua da mdng trong nhieu gieng khoan da quan sat dupe ed mat cae Id rdng hang hde cd dudng kfnh tff 1 - 2 mm de'n 15 - 20mm. Ben canh dd, kfeh thude nhffng khe nfft md ban dau cung ngay cang dupe md rdng ra do sy hoa tan nhffng khoang vat d hai ben thanh eua khe nfft. Nhu vay la d giai doan hoat ddng ban dau do tac dung hoa tan cua dung djch thuy nhiet xay ra manh me, do do da lam tang kha nang di dudng cua da mdng granitoit. * '• ~' ' '
Mat khac, trong qua trinh hoat ddng dung djch thuy nhiet ngam dan vao da va d dd se xay ra nhffng phan ffng hoa hpc giffa mdt sd khoang vat trong da vdi mot sd nguyen td hoa hpc trong dung djch thuy nhiet. San pham eua eae phan ffng hoa hpe ndi tren da tao ra mdt loat cac khoang vat mdi. Hau het cae khoang vat ed ngudn gde thijy nhiet mdi sinh nay xuat hien dudi dang thay the mdt phan cac khoang vat nguyen sinh hoac d dang lap day vao eac Id rdng va cac khe nfft md da dupe hinh thanh do eae bien ddi va pha huy trudc dd. Va nhu vay la d nhffng giai doan eud'i, eac hoat ddng thuy nhiet da lam giam di mdt phan tfnh chat ehffa va tham eua da mdng.
6 be Cffu Long, trong da mdng thudng gap eac td hpp khoang vat thff sinh ed ngudn gde thuy nhiet bao gdm: zeolit (chu yeu la lomontit), canxit, thach anh, albit, epidot, kaolinit, clorit, prenit, pyrit. Ngoai ra eung thffdng gap mdt sd nguyen td kim loai nhu kem, ddng va bac, chung cd mat phd bien d dudi dang xam tan trong da. Nhffng khoang vat va cae nguyen td kim loai nay cd le da dupe thanh tao d nhffng dieu kien nhiet dp khae nhau tff 100 - 200°C (thanh tao zeolit, canxit, thach anh, v.v...) cho den khoang 500 - 600°C (hinh thanh cac nguyen td kim loai ddng, kem va bac). Trong sd eae khoang vat ed ngudn gdc thuy nhiet ndi tren thi zeolit la thffdng gap hon ca va ham Iffpng cua nd gap tffdng ddi cao tff 0,5% den 18 - 23% (phd bien trong khoang 4 - 9%). Oa thiet lap dupe mdi lien quan kha chat che giffa ham lupng cua zeolit thff sinh va luu lupng ddng dau tai nhieu gieng khoan khai thae d md Bach Hd. Nhffng gieng cd luu lupng ddng thap thudng. roi vao nhffng khu vye noi ma d dd da mdng ehffa zeolit vdi ham lupng thudng > 5%.
Tdm lai, eae hoat dpng thuy nhiet diin ra trong mdng granitoit b be Cffu Long mang tfnh chat hai mat hoac la lam tang len hoac la lam giam di tfnh chat di dudng cija da mdng tuy thupc vao giai doan hoat ddng dau hay cudi eua chung. Nhung nhin ehung cac hoat dpng thuy nhiet la mdt trong nhffng tac nhan rat tfeh eye de hinh thanh len kha nang ehya dupe san pham trong chung.
4. Qua trinh bien ddi do phong hoa
Oa mdng d be Cffu Long dupe thanh tao vao thdi gian tff cudi Triat cho den cudi Creta. Do cac van ddng kien tao trong khu vye ma eae khdi maema nay dan dan dupe nang len va Id ra tren be mat trong mdt thdi gian tudng dd'i dai, ed le phai eho tdi khi ehung dupe eae tram tfeh tre Kainozoi (ehu yeu cd tudi Oligoxen sdm) phu len tren. Thdi gian da mdng bj phong hoa, neu tfnh eho ca thdi ky Paleoxen - Eoxen la tff < 30 den
< 35 trieu nam. Thdi gian phong hoa cua da mdng edn lau hdn nffa tai mdt sd khu vye vang mat cae tram tfeh Oligoxen sdm (vdm Trung tam md Bach Hd, Tay Bae cau tao Rdng, phan Idn 'eau tao Rang Ddng, mdt phan eau tao Ruby va nhieu cau tao khac thupc eae Id 15 - 1 , 15 - 2, Id 17, v.v...). Trong sudt khoang thdi gian Id ra d dieu kien be mat, do nhffng thay ddi Idn ve nhiet dp, khf hau eung nhff eae hoat ddng cua sinh vat, phan tren cung cua eac khdi xam nhap bj bien ddi do cac qua trinh phong hda va nhffng qua trinh bdc mdn, xam thye. Ket qua cua nhffng bien ddi dd da hinh thanh len mdt ddi vd mdng phong hoa vdi chieu day khdng ddng nhaL , .-< i ,.:;;:•;! -,
Cudng dp phong hoa cua da mdng phu thupc vao nhieu yeu td nhu be mat dja hinh cd, thanh phan ban dau, mffe dp nfft ne va pha huy cua da do tac ddng cua cae qua trinh bien ddi trudc dd. 6 nhung khu
Hpl nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi Viet Nam tnfdc them theky 21'
vue phan bd nhieu da cd ty le fenspat va khoang vat mau cao (vdm Bac md Bach Hd), thi mffe dp phong hoa xay ra manh me hon nhieu so vdi nhffng noi phan bd cac da cd ty le thach anh cao. Nhung nghien cffu ve ed dja mao eho thay be mat cd dja hinh tai mdt sd cau tao Idn phan cat khdng nhieu, chi dao ddng trong khoang tff vai ehuc met den 100 - 150m. Chfnh dieu nay eang lam thuan Ipi hon eho qua trinh phong hoa (dac biet la phong hoa hoa hpc) xay ra kha triet de de hinh thanh len mot Idp vd phong hoa tuong ddi day d mot sd noi. Tai cau tao Baeh Hd, qua hang tram gieng khoan da xae djnh ehfnh xac dupe Idp vd phong hoa ddayedbedaythayddityvaimetchotdi50m(BH-905), trung binh vao khoang 20-25m. , , . . ; • , . „ , ,
Phong hoa ly hpc lam cho da bj nfft ne, vd vun d cac mffe dp khac nhau va dan den sy tai phan bd lai eua eae khoang vat vung ben trong da (nhu thaeh anh). Tiep theo dd qua trinh phong hoa hoa hpc xay ra lam bie'n ddi sau sac thanh phan eung nhu dae tfnh thaeh vat ly cua da. Sy bien ddi eua da dau tien thudng xay ra dd'i vdi cae thanh phan kem vffng ben nhu fenspat va khoang vat mau, chung dan bj thay the mdt phan hoac hoan toan bang eac khoang vat khae. Fenspat bj thay the bdi kaolinit va hidromiea; biotit, hoeblen va mot sd khoang vat mau bj clorit hoa va ehuyen dan thanh hidromiea giai phdng ra manhetit va hematit. Ket qua phan tfeh eo ly eho mat dp da trung binh d phan tren eua mdng phong hoa ehi vao khoang 2.482g/cm^ phan dudi khoang 2,51-2.67g/cm^ va phan da tuoi ft bien ddi la 2.70-2,71 g/eml (Hinh 1).
Trong ddi phong hoa cdn thudng xay ra qua trinh hoa tan va rffa trdi eae khoang vat khdng vffng ben.
Ket qua cua cac hien tupng bien ddi nay la lam eho mat dp da giam di rd ret, nhieu Id rdng thff sinh dang trong tinh the hoae hang hde dupe tao thanh va kha nang tham va ehffa eua da mdng bj phong hoa tang len rd ret. Trong mdt sd Idp da mdng phong hoa d mdt sd gieng khoan thupc md Bach Ho va Rang Odng dp rdng chung cua da cd the dat tdi 5-12%, ddi khi Idn hon 15%.
Tuy nhien, cung can phai luu y rang, d nhffng khu vye da mdng bj phong hda manh me va triet de thi tfnh chat ehya cua da trd nen kem di. Nguyen nhan mot mat la do da phong hoa ehffa mdt lupng dang ke khoang vat set, mat khac trong qua trinh rffa trdi eac khoang vat set lap day mdt phan hoac hoan toan vao cac khe nfft va eac hang hde da ed trude. Ket qua mau phan tfeh eung nhu tren tai lieu dja vat ly gie'ng khoan da xae djnh dyoc d mdt sd gieng khoan tdn tai nhffng tap da phong hda day vdi dac tfnh tham ehffa rat kem. Ham lupng khoang vat set trong nhffng mau da nay tdi hon 50% (khoan BH - 3, 15 -2 - PD - 1X, v.v...). Nhffng tap da phong hoa nhu the, trong cae dieu kien nha't djnh lai ed the la eac man chan dau khf mang tfnh chat dja phuong. 6 mdt sd ndi thude pham vi md Bach Hd da gap cae tap chan nhu vay phan bd trong mot pham vi hep,
OAC TINH THAM CHCA COA OA MONG 1. Dac tfnh l<hdng gian rong
Ket qua phan tieh cho thay dac tfnh thaeh vat ly cua da mdng vung nghien cffu thay ddi trong mot pham vi rat Idn ea theo khdng gian lln thdi gian. Nhffng da da bj bien ddi manh, mat dp da chi vao khoang tff 2,482g/cm^ de'n 2,615g/cm^ trong khi nhffng da bien ddi yeu hoac khdng bien ddi mat dp kha cao khoang 2,70 - 2,72g/em^ Gia trj trung binh eua dp rdng ehung vao khoang 4 - 6%, ddi khi dat tdi 9 - 12% trong nhffng da bien ddi manh. Op tham eua da thay ddi tff vai mD den vai tram mO (Hinh 2).
Hai kieu khdng gian rdng ehfnh thudng gap trong cac da mdng la Id rdng dang khe nfft/vi khe nfft va Id rdng dang hang hdc/vi hang hde. Trong mdi khu vye, tuy thude da mdng da bj tac ddng anh hudng chu yeu bdi nhffng qua trinh bien ddi nao ma mdt trong hai kieu Id rdng tren chiem uu the. 6 phan tren cung, trong ddi da mdng phong hoa, dp rdng khe nfft giam di dang ke, trong khi Id rdng ben trong tinh the va hang hde do hoa tan, rffa rua lai thudng cd mat. Tuy nhien, nhu da ndi d tren phan Idn da mdng d khu vye nghien cyu da ehju tac ddng cua nhieu qua trinh bien ddi, chfnh vi vay kieu khdng gian rdng cua da mdng thudng la loai tdng hdp cua cac Id rdng khe nfft/vi khe nfft, hang hdc/vi hang hde va Id rdng ben trong tinh the.
Hpl nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi VietNam trifdc them the k^21'
a. Do rong khe ndft/vi khe nut
Op rdng khe nfft va vi khe nfft thay ddi trong mdt pham vi tdn ca theo chieu sau va theo tffng khu vue.
Gia trj Id rdng khe nfft thay ddi tff 0% den 7,3% (Bang 1). Kfeh thude khe nfft hd quan sat dupe tren mau Idi da phan ed chieu dai 5 - 10cm va chieu rdng tff 0,5 - 1,5mm. Nhffng vi khe nfft chi quan sat dupe dffdi kfnh hien vi vdi chieu dai 5 - 15mm va chieu rdng thudng gap khoang 0,05 - 0,2mm, ddi khi cd the tdn tai eac khe nfft kien tao vdi kfch thude tdi vai em (BH - 94: 4228 - 4230m, BH - 416: 3600 - 3610m, v.v...). Cae khe nfft da phan ed dang cong, phan nhanh khdng lien tue hoae phan nhanh rat phffc tap. Mau cang cd mat dp khe nfft cao thi sy phan nhanh cang phye tap, khi dd cae khe nfft thudng cat nhau hoac ehung dupe ndi thdng vdi eac Id rdng hang hdc/vi hang hde, Chfnh nhd cac khe nfft dupe ndi thdng nhu vay ma da lam eho tfnh chat ehffa va dae biet la tinh chat tham eua da mdng tdt len rat nhieu. Cac Id rdng khe nfft tuy chiem sd lupng thap nhung lai ddng vai trd quyet djnh den tfnh chat tham cua da mdng. Mat dp phan bd eua khe nfft/vi khe nfft nhin chung la khdng ddng deu. 6 nhffng da bj bien ddi yeu, mat dp khe nfft rat thap khoang 0 ^ 2 khe nfft (vi khe nfft)/em^ trong khi vdi cae da bj pha huy va nfft ne manh cd the quan sat dffpc tdi 20 ^ 25 khe nfft (vi khe nfft)/em^ (BH - 2:3232 - 3235m, Ruby -1:2750m, v.v...).
b. Dp rong hang hoc va vi hang hoc
Op rdng hang hoc va vi hang hde chiem vai trd ehfnh trong eolector cua da mdng, tuy nhien ty le cua ehung dao ddng trong mot pham vi Idn tuy thude vao da mdng bj bien ddi bdi cac qua trinh hoat ddng thijy nhiet va phong hoa d mffe dp nao. Gia trj Id rdng hang hde dao ddng tff 0 - 5% den 8% ddi khi tdi 10%. Ld rdng hang hde ed kfch thude thudng < 1,0mm, chu yeu 0,3 - 0,65mm. Cac hang hde ed dudng kfnh > 1mm (ea biet tdi 2 - 7mm) thudng ehi gap nhieu trong nhffng khu vye da bj nfft ne va bien ddi manh.
2. Dac tfnh bien ddi do rdng, do tham
Oae tfnh tham ehffa cua da mdng tai mdt so md bien ddi trong mdt pham vi rat rdng va het sffc phffc tap. Nd phu thude rat chat che vao mffe dp bie'n ddi, pha huy va ca nat eua da. Hien tupng kha phd bien trong mat cat da mdng la cd sy xen ke giffa eae ddi ed tfnh chat tham ehffa tdt vdi eac ddi da dac sft khdng hoac tham ehffa rat kem. Sy xen ke nay nhieu khi lap di lap lai nhieu lan trong mdt khoang dp sau khdng Idn cua ngay cung mdt gieng khoan. d nhffng khu vye da bj bien ddi manh hoac xung quanh cae ddi dfft gay pha huy Idn, dp rdng va tham e^ia da cao hon han so vdi cac ndi khac. Xu the chung la tfnh chat rdng tham cua da giam theo chieu sau.
Tai md Bach Hd, cae ddi da cd tfnh chat chat tham ehffa cao thffdng chi tap trung nhieu trong khoang dp sau 100 - 250m dau tien ke tff be mat mdng (phan Idn rdi vao dp sau tff 3100m den 3900m). Tuy nhien, trong khoang dp sau nay cung van ed sy xen ke giffa eae Idp da tham va ehffa tdt va eae Idp da dac sft khdng cd kha nang tham ehffa. Nhin chung d dp sau Idn hon 4500m, da phan da mdng ft bj hoae khdng bj bien ddi va dp rdng cung nhu dp tham cua da la rat nhd hoac gan nhu bang khdng. Mac dau khdi lupng cac da mdng bj bien ddi manh cd ehffa dau (gidi han trong nhffng da cd dp rdng trung binh 5,9% va dp tham tff 1 de'n vai mD) chi chiem khoang 20% tdng mat eat eua da mdng da khoan qua, nhung thuc te nd lai chiem tdi 85% trff Iffpng eua cae than dau trong da mdng b md Bach Hd [4].
Mdt diem can luu y la d nhffng khoang dp sau ed mat vdi t:y' le cao cua khoang vat zeolit va canxit thff sinh, thi ndi dd luu lupng eua ddng dau bj giam di dang ke. Nhffng khoang vat ke tren chang nhffng da lam giam tfnh chat tham ehffa eua da ma chung edn rat de bj tac dung hoa tan va ket tua khi trong khai thae ta sff dung eac dung djch hoa pham mang tfnh axit. Day eung la dieu can phai dac biet luu y trong qua trinh khai thae va dat vj tri eae gieng khoan bdm ep trong da mdng tai khu vye md Bach Hd eung nhu mot sd khu vye khae tai be Cffu Long.
Hoi nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi Viet Nam trifdc them theky 21'
0 5 C
o
[ Z3
o
'•id}
JD
-o E -ro TD 0 5
iro-
C35
c
t 3
«1>-
O cn -<o c:
13 0 5
<ro-
>
-ro C o
JZZ
at c
c-BJ C Q
{%)J
<a)'
• C
hijy n dot
ra '<o c
3
ra c
gvat
c o
BuBnbA'M
jjoijes
HJOIO
IjUIJOB)!
lopjdg
HUBJd
i!|09Z
que l^^B^l
IjXUBO
' ( 0
O _ l
3
<«} . — .
eo £
<o- — Q
oan
• C
^
o
L O
C D C M
1
7-8 2-10 1-3
L O
0.2-0 -4.0
O
0.5-
C D
1-2. nit
ro O
C D L O CO C O
" * L O
C O C O
C D
1
31 OJ
-
t ^ C M
1
4-10 3-6
L O
4-2
. ^
C O
12-1
1
CO
12-1 0.5-
:^
O
o ro O
C O C D C O C O C D C D OO CO
C D C D
31 CQ
CM C D C M
1
4-10 3-7 2-6
C D
0.5-1 -10
•^
L O
1
C M
2-3
*-;
Q
L O
r--C D C D
' ^ ' ^
C D C D -<3-
C D C D
31
• 0
CO C M C O
t ^ C D
8.5 5.6
oq
2.5
L O
L O
C M
0.5-1 nit
ro O
C M C D T — - d - l O CD C D
- *
CNI C D L O
nz cn -^
L O C D
CJ) L O
3.1 4.2 1.2 1.5
1
L O CO
1.5
. t =
o
nod
ro O
OO CO OO CO C D CO OO CO
CO OO
1
GQ
L O C O
L O C D
7.5 3.5 0.8 0.6 7.5
C D
2.5
c bo
J Z
fc
nit a
ro (1)
L O
' ^ CM
- *
C D
"Jl- CM
•<a-
008
T —
X m
C D CO
2.7 4.5
c =
(r->
0-1. -7.5
l O
L O
0-1. 6.3 tit
o
nitb
ro O
o
•^ C D C M
T —
CO C D CM
-14
C O
o DC r~~.
C D
L O C M
6.8 2.4 1.5 0.55 -6.5
•'"
CO
4.5-
C M
0.5-alit
CZ
1— o
C D OO C D CO CO C D CJ>
C D CO
1
0 5 O
Ol
OO L O L O
C D C D
1.5 5.5 0.5
1
8.0
C M
3.0 4.0 tit bio
c
phie
Q -ro
o
t ^ C D C D CO
X
1
Q Ol
C D L O C D
1
1.0 0.5
- t i
I t i
L O
1
2.0 tit
o
nitb
ro O
C D
.V
CO CO CO
X
1
n cn
CO C D
CO
- *
11.3
1
0.5
1
CO
1
6.3 nit
03 L .
o
C D C D CO CO
•*
X' CO
1
n ai
- 1
1
2-4 1-37
^ „
1
L O C D
I
-10
"^
L O
1-2.
f~~.
3.5-nit
ro O
C D O ( X ) CM C D L O 1 ^ C M
><
>>
J D Z3
Ol
CM C D
<o
L O
2.7-6 5.5
CO h - -
^
t i
5-7
C O
C M
0.5-
I
4 _
o
TD O
ro
nit/g
ro CD
C D 1 ^ CO t ^ CM C O
X
>-,
J D
Ol
CO
0 ^
Hoi nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi Viet Nam tnfdc them theky 21'
Bang 2: Oae tfnh khdng gian rdng da mdng granitoit (theo ket qua phan tich bang bam nhua mau)
m
BACH HO
RONG
RANG DONG
RUBY
Khu viTc
Vdm Bac (85)- Vdm Trung tam
(107) R-7, R-14
R - 21 (77) RD-^X (17)
RD-3X(11)
RD-4X(10)
RB-1X(9)
Loai da
Granodiorit, Tonalit, Diorit t.anh, Granit, Monzonit thach anh
Granit, Granodiorit Granit, Granodiorit
Granite, Granodiorit
Granit Granodiorit Monzonit thach anh Granite, Granodiorit
Z 06 rong nhin thay (%)
0.3-12.2"
3.17 0.5-8.5
3,59 0-5.5 2.5 0-1.5
1.85 3.0-7.7
4.1 0-3.8
2.0
n 9 R (^
U.Z-D.O
2.45
Kieu do rong Khe nfft (%)
0-7.3 1.42 0.2-5.5
2,2 0-2.5
17 0-1.0
1.2 2-6.5
37 0-3.0
1.35
r\ R AH U-0.4O
1.5
Hang hoe (%) 0.2-8.3
1.75 0.3-3.8
1.39 0-2.0
0.8 0-1.2
0.65 0-1.5 0.4 0-2.5
0.65 0-2.8 0.95 KET LUAN
• Cac da mdng ket tinh d-be Cffu Long dupe thanh tao trong mdt khoang thdi gian dai tff Triat mudn den Creta mudn. Da mdng ed thanh phan khdng ddng. nhat va da bj tac dpng va ehju anh hudng manh me eua nhieu qua trinh bien ddi hau macma. Sy khae nhau ve va thdi gian thanh tao cung nhu ve thanh phan la mdt trong nhffng nguyen nhan din de'n mffe dp bien ddi khdng ddng nhat eua da mdng.
• Ket qua cua hai qua trinh pha huy kien tao va hoat ddng thfjy nhiet da lam bie'n ddi sau sac dae tfnh thach vat ly cung nhff thanh phan cua da mdng. Oay la nhffng tac nhan chfnh dan den viec hinh thanh len cac dac tinh tham ehffa eua da mdng. anh hudng cua bien ddi phong hoa va nhffng bie'n ddi khae la khdng quyet djnh va sy tac ddng eua ehung la khdng ddng deu trong tyng khu vye.
• Sy phan bd eua eae ddi da mdng da bj bien ddi ed kha nang ehya dau la rat phye tap va chung thay ddi trong mot pham vi rat Idn. Nhffng Idp cd kha nang ehffa san pham thudng tap trung nhieu tai cac khu vye nhd cao nha't cua mdng va cd xu the giam dan theo dp sau. Ngay trong cung mdt ddi da bj bien ddi manh cung thudng ed sy xen ke phye tap giffa cac Idp da ed dae tinh rdng, tham tdt vdi eae Idp da chat xft khdng cd kha nang ehffa san pham.
(85) - So lirang miu phan ti'cti '0.3-12.2 _ Gia tri Min - Max .
3.17 Gia tri trung binh
Hoi nghj KHCN 2000 "Nganh Dau khi Viet Nam tnfdc them theky 21'
Cifdng dp phong hoa
100% 100%
K.Vphu
2.6 2.7
Matdg(g/cm^)
Hinh 1. Bien ddi thanh phan va mat dp da mdng granitoid khi bi phong hoa, be Cffu Long
TAI LIEU THAM KHAO
1. Ngd Xuan Vinh. Dae diSm bien doi thff sinh va anh hudng eua chiing tdi tinh chat tham ehffa cua da mong nham nang eao hieu qua tham dd ti mi va khai thae md Bach Ho. Vien NCKH va TK dau khf bien LDDK Vietsovpetro, Vung Tau, 1994.
2. Pham Huy Long, Trjnh long. Nguon goc thanh tao, dae diSm nfft ne, dfft gay da mdng granitoit vung mo Bach Ho, Rdng va viing ke can. Vien NCKH va TK dau khf bidn LDDK Vietsovpetro, Vung Tau, 1996.
3. Tran Le Odng va n.n.k. Dae tinh phan bo khdng gian rdng va md hinh da chira mdng mo Bach Ho Tao chfDau khf 3/1997 (tieng Anh). ' -^
