Àùåt vêën àïì
Nïëu vùn hoáa, nhû Nghõ quyïët Trung ûúng 5 Khoáa VIII cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam àaä khùèng àõnh,
“laâ nïìn taãng tinh thêìn cuãa xaä höåi, vûâa laâ muåc tiïu vûâa laâ àöång lûåc thuác àêíy sûå phaát triïín kinh tïë xaä höåi”, thò vùn hoáa àoåc coá thïí àûúåc coi laâ àöång lûåc àïí hònh thaânh con ngûúâi múái, nhûäng cöng dên hiïíu biïët, thñch ûáng vúái nïìn kinh tïë tri thûác àang hònh thaânh trong xaä höåi hiïån àaåi. Vùn hoáa àoåc laâ möåt hoaåt àöång vùn hoáa maâ thöng tin vaâ tri thûác àûúåc thu nhêån thöng qua viïåc àoåc. Àoåc laâ möåt hoaåt àöång vùn hoáa mang tñnh söëng coân cho möåt dên töåc, khöng chó àún thuêìn àïí giaãi trñ, maâ quan troång hún, àïí sinh töìn, mûu sinh vaâ mûu cêìu haånh phuác. Phaát triïín vùn hoáa àoåc búãi vêåy luön laâ möåt vêën àïì mang yá nghôa chiïën lûúåc trong viïåc nêng cao dên trñ cuãa moåi quöëc gia. Vùn hoáa àoåc coá
thïí giuáp mang laåi cho möîi ngûúâi möåt cuöåc söëng trñ tuïå, àeåp àeä, yá nghôa, haånh phuác vaâ haâi hoâa hún; goáp phêìn taåo nïn sûác maånh trñ tuïå cuãa toaân dên töåc trong cöng cuöåc xêy dûång àêët nûúác. Viïåc phaát triïín vùn hoáa àoåc trong cöång àöìng úã Viïåt Nam vò thïë phaãi àûúåc toaân xaä höåi quan têm. Baâi viïët naây seä àïì cêåp túái möåt söë nöåi dung sau cuãa vùn hoáa àoåc: baãn chêët, àoâi hoãi phaát triïín, hiïån traång úã nûúác ta vaâ biïån phaáp phaát triïín trong cöång àöìng úã Viïåt Nam.
1. Baãn chêët cuãa vùn hoáa àoåc Trong nhûäng nùm gêìn àêy, tuy thuêåt ngûä vùn hoáa àoåc àûúåc sûã duång tûúng àöëi röång raäi, thïë nhûng caách hiïíu vïì vùn hoáa àoåc laåi rêët khaác nhau. Theo GS TS Hoaâng Nam: “Vùn hoáa àoåc àûúåc hònh thaânh tûâ lêu àúâi trong lõch sûã, laâ möåt bûúác tiïën quan troång trong lõch sûã vùn minh nhên loaåi. Àiïìu kiïån tiïn quyïët cho vùn
BIÏÅN PHAÁP PHAÁT TRIÏÍN VÙN HOÁA ÀOÅC TRONG CÖÅNG ÀÖÌNG ÚÃ VIÏÅT NAM
Àïì cêåp àïën baãn chêët vaâ àoâi hoãi khaách quan cuãa viïåc phaát triïín vùn hoáa àoåc.
Phên tñch mùåt tñch cûåc vaâ haån chïë cuãa vùn hoáa àoåc nûúác ta. Nïu 8 giaãi phaáp àïí phaát triïín vùn hoáa àoåc trong cöång àöìng.
ThS Vuä Dûúng Thuáy Ngaâ
Vuå Thû viïån- Böå Vùn hoáa, Thïí thao vaâ Du lõch
hoáa àoåc laâ phaãi biïët chûä vaâ biïët tiïëng maâ chûä àoá thïí hiïån” [1], vaâ theo öng, vùn hoáa àoåc gùæn liïìn vúái chûä viïët vaâ nghïì in.
Trong baâi “Vùn hoaá àoåc vaâ phaát triïín vùn hoaá àoåc úã Viïåt Nam”, öng Nguyïîn Hûäu Viïm àaä xaác àõnh: “Vùn hoaá àoåc laâ möåt khaái niïåm coá hai nghôa, möåt nghôa röång vaâ möåt nghôa heåp. ÚÃ nghôa röång, àoá laâ ûáng xûã àoåc, giaá trõ àoåc vaâ chuêín mûåc àoåc cuãa möîi caá nhên, cuãa cöång àöìng xaä höåi vaâ cuãa caác nhaâ quaãn lyá vaâ cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác... Coân úã nghôa heåp, àoá laâ ûáng xûã, giaá trõ vaâ chuêín mûåc àoåc cuãa möîi caá nhên” [2], nghôa laâ, vùn hoáa àoåc gùæn liïìn vúái ûáng xûã àoåc, giaá trõ àoåc vaâ chuêín mûåc àoåc cuãa caá nhên vaâ xaä höåi.
Dûúái möåt goác nhòn khaác, Thuãy Linh trong baâi “Vùn hoáa àoåc, sûác söëng coá bïìn lêu?” laåi cho rùçng: “Vùn hoáa àoåc, nöm na hiïíu rùçng, biïët caách àoåc, biïët caách caãm thuå, biïët thu lûúåm nhûäng tri thûác, löëi söëng tûâ nhûäng con chûä, tûâ nhûäng àiïìu chuyïín taãi sau con chûä, àïí con ngûúâi caâng NGÛÚÂI hún, àïí biïët söëng töët àeåp hún, àïí xêy dûång möåt xaä höåi vùn hoáa vaâ nhûäng con ngûúâi vùn hoáa”, vaâ rùçng, vùn hoáa àoåc laâ möåt kïnh giao tiïëp quan troång trong àúâi söëng con ngûúâi, thöng qua con àûúâng tiïëp nhêån laâ àoåc, con ngûúâi coá thïí trao àöíi vaâ thu nhêån
thöng tin [3].
Öng Nguyïîn Quang A trong baâi tham luêån “Caãm nhêån vïì vùn hoáa àoåc” thò laåi cho rùçng “Têåp quaán, thoái quen vïì àoåc, caách àoåc, caách ûáng xûã vúái saách, baáo, v.v… taåo thaânh vùn hoáa àoåc”[4].
Coân nhiïìu quan niïåm khaác nûäa vïì vùn hoáa àoåc, tuy khöng àûúåc liïåt kï úã àêy nhûng àïìu àaä goáp phêìn trong viïåc nhêån daång àêìy àuã hún baãn chêët cuãa vùn hoáa àoåc. Theo töi, baãn chêët naây laâ: vùn hoáa àoåc laâ möåt hoaåt àöång vùn hoáa cuãa con ngûúâi, thöng qua viïåc àoåc àïí tiïëp nhêån thöng tin vaâ tri thûác. Àoá laâ sûå tñch húåp cuãa caác yïëu töë nhû nhu cêìu àoåc, thoái quen àoåc vaâ àûúåc biïíu hiïån qua haânh vi, têåp quaán àoåc cuãa caá nhên vaâ cöång àöìng. Vùn hoáa àoåc cuãa möåt àêët nûúác chó coá thïí phaát triïín khi ngûúâi dên coá nhu cêìu àoåc, hònh thaânh thoái quen, têåp quaán àoåc tñch cûåc.
Khaái niïåm àoåc khöng nïn chó giúái haån àún thuêìn úã viïåc tiïëp thu nöåi dung thöng qua nhòn vaâo baâi viïët, baãn veä hay àún giaãn “noái àïën àoåc laâ noái àïën chûä viïët vaâ nghïì in” nhû möåt söë ngûúâi quan niïåm. Àoåc cuäng khöng nïn khu biïåt chó trong àoåc saách, àoåc baáo. Nhûäng ngûúâi khiïëm thõ chùèng haån, àoåc bùçng tay qua baãn chûä nöíi, hay saách noái, tûâ lêu cuäng àaä laâ möåt phûúng tiïån tiïëp nhêån thöng tin vaâ tri
thûác cho caã ngûúâi khiïëm thõ vaâ ngûúâi bònh thûúâng. Vúái sûå phaát triïín cuãa cöng nghïå thöng tin vaâ Internet, con ngûúâi hiïån àang àoåc trïn nhûäng vêåt mang tin àa phûúng tiïån. Roä raâng laâ, têåp quaán àoåc chõu taác àöång cuãa khoa hoåc vaâ cöng nghïå vaâ mang dêëu êën cuãa nïìn vùn minh tûâng thúâi àaåi.
2. Phaát triïín vùn hoáa àoåc - möåt àoâi hoãi khaách quan
Vùn hoáa àoåc laâ möåt trong nhûäng giaá trõ cöët loäi thïí hiïån trònh àöå dên trñ vaâ tiïìm nùng phaát triïín cuãa caá nhên, cöång àöìng vaâ quöëc gia. Vúái viïåc phaát triïín vùn hoáa àoåc, con ngûúâi coá àiïìu kiïån àïí tûå hoaân thiïån mònh, vûún túái sûå hiïíu biïët vaâ caái chên, thiïån, myä.
Xêy dûång vùn hoáa àoåc, thoái quen àoåc cho cöng dên vò vêåy laâ nhiïåm vuå töëi quan troång maâ Àaãng vaâ Nhaâ nûúác cêìn quan têm.
Àöëi vúái caá nhên, vùn hoáa àoåc coá thïí giuáp nêng cao hiïíu biïët, cêåp nhêåt kiïën thûác, höî trúå töët hún cho hoåc têåp, nghiïn cûáu, mûu sinh. Qua àoåc saách baáo, con ngûúâi coá thïí hoåc kyä nùng söëng vaâ hoaân thiïån hún caách ûáng xûã, giao tiïëp cuãa mònh. Vúái ngûúâi dên vuâng sêu, vuâng xa, àoåc seä goáp phêìn xoáa muâ chûä vaâ taái muâ. Chùèng nhûäng thïë, àoåc saách baáo coân giuáp cho con ngûúâi giaãi trñ, thû giaän.
Àöëi vúái xaä höåi, vùn hoáa àoåc seä goáp
phêìn nêng cao vaâ àõnh hûúáng sûå phaát triïín cöång àöìng, xêy dûång xaä höåi hoåc têåp. Quan troång hún thïë, noá goáp phêìn hònh thaânh con ngûúâi Viïåt Nam toaân diïån. Vùn hoáa àoåc höî trúå àùæc lûåc cho viïåc xoáa àoái giaãm ngheâo, giuáp ngûúâi dên sûã duång thúâi gian röîi möåt caách hiïåu quaã vaâ hûäu ñch nhêët.
Trong caác yïëu töë húåp thaânh vùn hoáa àoåc, nhu cêìu àoåc phaãi àûúåc chuá yá trûúác tiïn. Nhu cêìu àoåc gùæn liïìn vúái möîi caá nhên vaâ mang tñnh tûå thên. Nïëu ngûúâi dên khöng coá nhu cêìu thò àiïìu kiïån cêìn vaâ àuã àïí hònh thaânh nïìn vùn hoáa àoåc cuãa caã cöång àöìng chûa àûúåc àaãm baão. Viïåc khúãi taåo nhu cêìu àoåc phaãi bùæt nguöìn trûúác hïët tûâ gia àònh vaâ nhaâ trûúâng. Caác bêåc phuå huynh, thaây cö giaáo laâ nhûäng ngûúâi coá vai troâ quan troång khúi dêåy trong con treã hûáng thuá àoåc. Khi coá nhu cêìu àoåc, ngûúâi àoåc seä tòm àïën thû viïån, hiïåu saách hoùåc nhaâ xuêët baãn. Vò thïë, caác àún võ naây giûä vai troâ quan troång trong viïåc àaáp ûáng nhu cêìu àoåc. Riïng thû viïån, núi àoåc cuãa cöång àöìng, khöng chó àún thuêìn àaáp ûáng nhu cêìu àoåc maâ coân goáp phêìn hûúáng dêîn vaâ àõnh hûúáng viïåc àoåc.
Tûâ nhu cêìu, sau àoá quaá trònh sûã duång seä giuáp hònh thaânh thoái quen àoåc. Thoái quen tñch cûåc seä quyïët àõnh hiïåu quaã cuãa viïåc àoåc. Viïåc hûúáng
dêîn phûúng phaáp àoåc, trang bõ kyä nùng àoåc vò thïë seä goáp phêìn nêng cao chêët lûúång àoåc. Traách nhiïåm naây thuöåc vïì cha meå, thêìy cö giaáo vaâ caán böå thû viïån. Àöìng thúâi, têåp quaán àoåc cuãa cöång àöìng seä chó àûúåc hònh thaânh khi coá sûå quan têm cuãa Chñnh phuã vaâ caác ngaânh, caác cêëp.
3. Hiïån traång vùn hoaá àoåc úã Viïåt Nam
3.1. Mùåt tñch cûåc
Ngûúâi dên Viïåt Nam vöën coá truyïìn thöëng hiïëu hoåc, ham àoåc saách.
Vùn hoáa àoåc àaä àûúåc hònh thaânh.
Àaãng vaâ Nhaâ nûúác Viïåt Nam àaä quan têm àïën viïåc phaát triïín vùn hoáa àoåc.
Nùm 2004, Chó thõ söë 42/CT-TW cuãa Ban bñ thû Trung ûúng Àaãng àaä chó roä: “Chùm lo phaát triïín nhu cêìu vùn hoáa àoåc cuãa caác têìng lúáp nhên dên, töí chûác vaâ phaát triïín caác lûåc lûúång, maång lûúái phaát haânh xuêët baãn phêím àaáp ûáng àêìy àuã, àuáng àöëi tûúång vaâ àõa baân, àùåc biïåt quan têm vuâng nöng thön, vuâng sêu, vuâng xa vaâ miïìn nuái,… Àïën nùm 2010, phêën àêëu àûa saách àïën cêëp huyïån vaâ àûa saách àïën phêìn lúán caác xaä àïí àaåt chó tiïu 6 baãn saách/ngûúâi/nùm. Têåp trung cuãng cöë vaâ phaát triïín hïå thöëng thû viïån, caác loaåi phoâng àoåc, trûúác hïët laâ úã cú súã…” [4]. Tuy chó tiïu naây hiïån chûa
àaåt àûúåc nhûng cöng taác xuêët baãn, thû viïån trong nhûäng nùm qua nhòn chung àaä khúãi sùæc.
Vïì cöng taác xuêët baãn: saách, baáo, taåp chñ àûúåc xuêët baãn trong nhûäng nùm gêìn àêy khaá àa daång vïì chuãng loaåi, búãi vêåy àaä kñch thñch àûúåc nhu cêìu àoåc cuãa caác têìng lúáp nhên dên.
Vïì cöng taác thû viïån: úã nûúác ta hiïån nay àaä hònh thaânh möåt maång lûúái thû viïån tûâ Trung ûúng àïën àõa phûúng, thû viïån caác ngaânh, caác cêëp phuåc vuå nhu cêìu àoåc cuãa moåi têìng lúáp nhên dên. Theo thöëng kï cuãa Vuå Thû viïån, tñnh àïën nùm 2009, caã nûúác coá 17.936 thû viïån cöng cöång/phoâng àoåc saách, tuã saách. Töíng söë saách cuãa caác thû viïån cöng cöång lïn túái 27.404.060 baãn, töíng söë theã àûúåc cêëp laâ 358.570 theã. Töíng söë saách luên chuyïín laâ 50.403.268 lûúåt. Ngûúâi dên àaä coá xu thïë choån lûåa saách baáo chêët lûúång vaâ húåp vúái nhu cêìu àïí àoåc, àïí hoåc. Nhiïìu gia àònh àaä xêy dûång tuã saách gia àònh. Möåt söë mö hònh thû viïån doâng hoå, thû viïån tû nhên coá phuåc vuå cöång àöìng àaä xuêët hiïån vaâ phaát huy taác duång. Möåt söë chûúng trònh quyïn tùång saách àaä àûúåc thûåc hiïån. Chûúng trònh luên chuyïín saách trong caác thû viïån cöng cöång àaä àûúåc àêíy maånh taåo àiïìu kiïån
àïí ngûúâi dên, àùåc biïåt nhûäng ngûúâi úã vuâng sêu, vuâng xa, tiïëp cêån vúái saách baáo möåt caách dïî daâng. Trïn möåt söë diïîn àaân, vêën àïì àoåc saách vaâ phaát triïín vùn hoáa àoåc àaä àûúåc nïu ra vaâ àûúåc nhiïìu trñ thûác, nhaâ quaãn lyá, doanh nhên,... quan têm. Möåt söë trang web àaä àûúåc thiïët lêåp vaâ trúã thaânh cêìu nöëi giûäa taác phêím vúái ngûúâi àoåc.
3.2. Mùåt haån chïë vaâ nguyïn nhên chuã yïëu
Ngûúâi dên noái chung, trong àoá coá hoåc sinh, sinh viïn, chûa thûåc sûå quan têm àïën viïåc àoåc saách baáo.
Nhòn trïn phöí röång, vùn hoáa àoåc phêìn naâo àaä bõ mai möåt. Söë lûúång ngûúâi àoåc àïën thû viïån coân haån chïë, úã möåt söë núi, lûúåt àoåc coá biïíu hiïån giaãm thiïíu. Thoái quen àoåc saách baáo trong nhên dên vêîn chûa àûúåc hònh thaânh.
Vùn hoáa àoåc phêìn naâo àaä bõ vùn hoáa nghe nhòn lêën aát, àùåc biïåt laâ vúái ngûúâi ngheâo vaâ nhûäng ngûúâi quaá bêån röån vúái viïåc laâm ùn.
Trûúâng hoåc caác cêëp, tûâ tiïíu hoåc àïën àaåi hoåc vaâ sau àaåi hoåc, chûa thûåc sûå àöíi múái phûúng thûác daåy vaâ hoåc, yïu cêìu àoåc saách chûa àûúåc coi laâ àiïìu kiïån khöng thïí thiïëu trong viïåc daåy vaâ hoåc cuãa giaáo viïn vaâ hoåc sinh.
Chêët lûúång thöng tin àùng taãi trong saách, baáo vaâ taåp chñ coá chiïìu hûúáng giaãm maâ nguyïn nhên chuã yïëu laâ do thûúng maåi hoáa möåt caách thaái quaá. Möåt söë nhaâ xuêët baãn coân chaåy theo lúåi nhuêån, chûa thûåc sûå chuá troång àïën chêët lûúång saách. Loaåi saách baáo ñt yá nghôa giaáo duåc vaâ nùång vïì giaãi trñ reã tiïìn coá cú phaát triïín thiïëu sûå kiïím soaát vùn hoáa chùåt cheä.
Taác quyïìn chûa thûåc sûå àûúåc chuá troång vaâ chïë àöå thuâ lao cho taác giaã coân thêëp, do àoá chûa khuyïën khñch caác taác giaã tñch cûåc tham gia vaâo viïåc viïët saách, àùåc biïåt laâ nhûäng cuöën saách coá haâm lûúång thöng tin, tri thûác cao.
Cöng taác phuåc vuå vaâ vöën taâi liïåu trong thû viïån chûa thûåc sûå taåo àiïìu kiïån vaâ coá khaã nùng thu huát ngûúâi àoåc àïën sûã duång thû viïån. Taåi caác thû viïån cöng cöång, vöën saách, taâi liïåu chûa thûåc sûå phong phuá do kinh phñ coân haån chïë, trong khi giaá mua saách, baáo vaâ taâi liïåu coá chiïìu hûúáng tùng.
Söë lûúång baån àoåc àïën thû viïån coá chiïìu hûúáng giaãm vaâ thaânh phêìn chuã yïëu laâ hoåc sinh, sinh viïn. Ngûúâi dên vuâng sêu, vuâng xa coá nhu cêìu àoåc nhûng úã xa thû viïån. Khaã nùng cuãa thû viïån lûu àöång múái chó àaáp ûáng àûúåc möåt phêìn nhu cêìu àoåc thûåc tïë
cuãa ngûúâi dên. Trong caác trûúâng àaåi hoåc vaâ cao àùèng, chó möåt söë trûúâng àûúåc àêìu tû, triïín khai àûúåc caác dûå aán, hoåc sinh, sinh viïn múái coá àiïìu kiïån sûã duång nguöìn lûåc thöng tin phong phuá phuåc vuå cho viïåc hoåc vaâ nghiïn cûáu. Àaåi àa söë thû viïån coân laåi múái chó àûúåc xêy dûång maâ chûa thûåc sûå phaát huy taác duång trong giaãng daåy vaâ hoåc têåp cuãa giaáo viïn vaâ hoåc sinh. Thû viïån trûúâng phöí thöng nhòn chung coân yïëu keám. Do haån chïë vïì nhên lûåc vaâ cú súã vêåt chêët nïn hêìu hïët taåi caác trûúâng, hoåc sinh chó àûúåc àïën thû viïån möåt ngaây trong tuêìn. Söë lûúång saách, baáo trong caác thû viïån trûúâng phöí thöng nhòn chung coân ngheâo naân. Caác tuã saách phaáp luêåt vaâ àiïím bûu àiïån vùn hoáa xaä tuy àaä àûúåc thiïët lêåp àïën xaä phûúâng nhûng chûa thûåc sûå phaát huy taác duång.
70% dên söë Viïåt Nam laâ nöng dên vaâ cöng nhên. Àöëi tûúång naây coá thu nhêåp thêëp, àa phêìn chûa coá àiïìu kiïån tiïëp xuác vúái saách, baáo vaâ taâi liïåu. Ngay trong caác nhaâ maáy, xñ nghiïåp vaâ caác khu cöng nghiïåp vaâ chïë xuêët viïåc thoãa maän nhu cêìu vùn hoáa vaâ nhu cêìu àoåc cuãa ngûúâi lao àöång vêîn chûa thûåc sûå àûúåc quan têm.
4. Caác giaãi phaáp chuã yïëu àïí phaát triïín vùn hoáa àoåc trong cöång àöìng Àïí phaát triïín vùn hoáa àoåc cêìn phaãi laâm nhiïìu viïåc vaâ chó coá thïí laâm àûúåc nïëu àûúåc sûå quan têm cuãa Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ toaân xaä höåi. 8 nhoám giaãi phaáp chñnh, maâ theo töi, cho pheáp giaãi quyïët baâi toaán naây nhû sau.
4.1. Tùng cûúâng quaãn lyá nhaâ nûúác, hoaân thiïån cöng taác quy hoaåch, hïå thöëng phaáp luêåt, chñnh saách liïn quan àïën phaát triïín vùn hoáa àoåc
Chñnh phuã vaâ caác cú quan chûác nùng cêìn àûa ra caác chñnh saách àöìng böå àïí phaát triïín vùn hoáa àoåc, àaãm baão quyïìn àûúåc hûúãng thuå saách baáo cuãa ngûúâi dên. Chñnh saách phaát triïín vùn hoáa, giaáo duåc, khoa hoåc vaâ cöng nghïå, xuêët baãn, thû viïån,… cêìn àûúåc hoaåch àõnh theo hûúáng taåo thuêån lúåi cho sûå phaát triïín vùn hoáa àoåc. Chñnh phuã cêìn quan têm àïën viïåc àêìu tû vaâ thûåc hiïån möåt söë chûúng trònh ngùæn haån vaâ daâi haån, hoaân thiïån cöng taác quy hoaåch, hïå thöëng phaáp luêåt, chñnh saách liïn quan àïën phaát triïín vùn hoáa àoåc…
4.2. Nêng cao nhêån thûác cuãa ngûúâi dên vïì vai troâ, yá nghôa cuãa viïåc àoåc saách baáo
Àïí laâm àûúåc viïåc naây cêìn aáp duång möåt söë biïån phaáp cuå thïí nhû sau: tuyïn truyïìn trïn caác phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng, töí chûác ngaây àoåc saách quöëc gia Viïåt Nam, töí chûác tuêìn àoåc saách quöëc gia, töí chûác caác cuöåc triïín laäm saách baáo vaâ baán saách ûu àaäi giaá, múã chuyïn muåc giúái thiïåu saách trïn kïnh truyïìn hònh, truyïìn thanh vaâ Inter- net,…
4.3. Giaáo duåc thoái quen vaâ kyä nùng àoåc saách cho hoåc sinh, sinh viïn trong nhaâ trûúâng
Thûåc hiïån àöíi múái giaáo duåc thûåc sûå, trong àoá muåc tiïu laâ trang bõ kiïën thûác vaâ kyä nùng cho ngûúâi hoåc, khöng chaåy theo bùçng cêëp vaâ caác chó tiïu, danh hiïåu,… Caác cú súã àaâo taåo vaâ nhaâ trûúâng cêìn àûa vaâo chûúng trònh hoåc têåp kyä nùng àoåc trong möi trûúâng truyïìn thöëng &
àiïån tûã. Caác chûúng trònh naây coá thïí àûúåc thûåc hiïån qua viïåc biïn soaån caác taâi liïåu hûúáng dêîn, caác buöíi noái chuyïån, chuyïn àïì trong nhaâ trûúâng vïì phûúng phaáp àoåc saách vaâ khai thaác thöng tin, trang bõ kiïën thûác thöng tin cho ngûúâi dên, àùåc biïåt laâ àöëi tûúång hoåc sinh, sinh
viïn. Thay àöíi phûúng thûác àaâo taåo khiïën cho ngûúâi hoåc phaãi phaát huy cao àöå viïåc tûå hoåc, tûå nghiïn cûáu vúái phûúng chêm: Biïën quaá trònh àaâo taåo thaânh quaá trònh tûå àaâo taåo.
4.4. Tùng cûúâng àêìu tû nguöìn lûåc vaâ cú súã vêåt chêët-kyä thuêåt cho caác thû viïån, àöíi múái vaâ nêng cao chêët lûúång hoaåt àöång, múã röång vaâ àa daång hoáa caác dõch vuå thû viïån
¾ Àöëi vúái thû viïån cöng cöång, möåt söë vêën àïì cuå thïí cêìn àûúåc chuá yá laâ:
Xêy dûång kho saách haåt nhên:
caác taác phêím tiïu biïíu cuãa thïë giúái vaâ Viïåt Nam trong lônh vûåc khoa hoåc kyä thuêåt, vùn hoaá nghïå thuêåt, y hoåc, kinh tïë,…;
AÁp duång caác biïån phaáp nhùçm thu huát ngûúâi dên sûã duång hïå thöëng thû viïån cöng cöång, tyã lïå àaåt àûúåc ngang têìm caác nûúác tiïn tiïën;
Phaát triïín maång lûúái thû viïån lûu àöång, thû viïån chi nhaánh: àaãm baão cho nhên dên vuâng sêu, vuâng xa coá àiïìu kiïån tiïëp cêån vaâ àoåc saách, baáo;
Àa daång hoáa caác loaåi hònh dõch vuå thû viïån àïí àaáp ûáng nhu cêìu khaác nhau cuãa ngûúâi dên;
Kïu goåi vaâ nhêån taâi trúå cuãa caác töí chûác, caá nhên, caác töí chûác
NGO,… àïí thaânh lêåp caác thû viïån cöång àöìng cho vuâng sêu vuâng xa.
¾ Àöëi vúái thû viïån trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, trûúâng hoåc: àaãm baão cho hoåc sinh, sinh viïn àûúåc sûã duång thû viïån nhaâ trûúâng nhû möåt cöng cuå hoåc têåp hûäu ñch, vaâ quan troång hún, xêy dûång thoái quen àoåc vaâ giaáo duåc kyä nùng àoåc, kyä nùng khai thaác thöng tin, tri thûác trong thû viïån (kïí caã trong möi trûúâng àiïån tûã) cho thanh thiïëu niïn,…
¾ Àöëi vúái thû viïån chuyïn ngaânh/àa ngaânh: tùng cûúâng nguöìn lûåc thöng tin;
aáp duång caác biïån phaáp thu huát caán böå nghiïn cûáu sûã duång thû viïån; khuyïën caáo viïåc kïët nöëi caác web vaâ thû viïån àiïån tûã chuyïn ngaânh; höî trúå caác trûúâng àaåi hoåc múã wideless tûå do cho sinh viïn àoåc saách àiïån tûã;…
4.5. Nêng cao chêët lûúång xuêët baãn phêím
Àïí hiïån thûåc hoáa àiïìu naây, möåt söë vêën àïì cêìn àûúåc chuá yá nhû xêy dûång àöåi nguä taác giaã, dõch giaã; nêng cao nùng lûåc cuãa nhaâ xuêët baãn; ban haânh chñnh saách Nhaâ nûúác baão àaãm trúå giaá cho caác êën phêím daânh cho thanh thiïëu niïn, cho àöìng baâo dên töåc, vuâng sêu, vuâng xa, cho viïåc phöí biïën kiïën thûác phaáp luêåt, khoa hoåc kyä thuêåt, vùn hoåc nghïå thuêåt,…
4.6. Sûã duång cöng nghïå thöng tin vaâo viïåc àoåc saách vaâ tuyïn truyïìn giúái thiïåu saách
Àêíy maånh söë hoáa, tùng cûúâng caác nguöìn taâi liïåu àiïån tûã trong caác thû viïån vaâ nhaâ xuêët baãn. Hònh thaânh caác thû viïån àiïån tûã vaâ taåo àiïìu kiïån cho ngûúâi dên coá thïí sûã duång miïîn phñ. Tñch cûåc tuyïn truyïìn giúái thiïåu saách qua maång àïí moåi ngûúâi coá thïí tiïëp cêån àûúåc dïî daâng.
4.7. Khuyïën khñch phaát triïín thû viïån tû nhên coá phuåc vuå cöång àöìng, tuã saách gia àònh, àêíy maånh xaä höåi hoáa àïí phaát triïín vùn hoáa àoåc
Àïí thu huát sûå quan têm cuãa xaä höåi àöëi vúái vùn hoáa àoåc cêìn chuá yá:
Phaát huy sûác maånh töíng húåp, tñnh nùng àöång saáng taåo, sûå höî trúå cuãa caác àoaân thïí (Àoaân, Àöåi, cöng àoaân, höåi saáng taåo vùn hoåc, nghïå thuêåt, thöng tin, baáo chñ,…) vaâ cuãa toaân xaä höåi trong sûå phaát triïín vùn hoaá;
Phaát huy vai troâ caác höåi nghïì nghiïåp liïn quan túái viïåc àoåc nhû Höåi Taác gia, Höåi Xuêët baãn, Höåi Thû viïån, Höåi Thöng tin tû liïåu,…;
Khuyïën khñch, höî trúå cho caác thû viïån tû nhên coá phuåc vuå cöång àöìng;
Nêng cao mûác hûúãng thuå vùn
hoáa cho ngûúâi dên, àùåc biïåt laâ cöng nhên vaâ nöng dên, xêy dûång thû viïån trong caác nhaâ maáy, xñ nghiïåp, khu chïë xuêët, khu cöng nghiïåp,…;
Àêíy maånh sûå phöëi kïët húåp cuãa caác thiïët chïë vùn hoáa cuãa caác böå ngaânh nhû àiïím bûu àiïån vùn hoáa xaä, tuã saách phaáp luêåt, thû viïån xaä, phoâng àoåc saách cöång àöìng,…;
Khuyïën khñch doanh nhên taâi trúå cho caác hoaåt àöång phaát triïín vùn hoaá àoåc nhû in saách phöí cêåp, trao giaãi thûúãng saách haâng nùm, thi àoåc saách, cung cêëp saách cho caác treã em ngheâo, treã em úã vuâng sêu, vuâng xa,…
4.8. Múã röång giao lûu, húåp taác quöëc tïë
Húåp taác quöëc tïë laâ möåt giaãi phaáp khöng thïí thiïëu trong phaát triïín vùn hoáa àoåc. Nhúâ àoá coá thïí nhêån àûúåc
nguöìn taâi trúå saách baáo, taâi liïåu; hoåc hoãi cöng nghïå tiïn tiïën trong xuêët baãn, phaát haânh vaâ thû viïån; nêng cao trònh àöå caán böå àang laâm nhûäng cöng viïåc naây,…
Kïët luêån
Trong cuöåc haânh trònh ài àïën sûå hoaân thiïån, sûå hiïíu biïët vaâ nhûäng giaá trõ chên, thiïån, myä, saách luön vaâ maäi maäi laâ ngûúâi baån àöìng haânh vö cuâng thên thiïët cuãa con ngûúâi. Phaát triïín vùn hoáa àoåc laâ möåt trong nhûäng yïëu töë àaãm baão cho sûå phaát triïín con ngûúâi möåt caách toaân diïån vaâ bïìn vûäng. Vò thïë, àaä àïën luác Chñnh phuã, caác ngaânh, caác cêëp phaãi thûåc sûå quan têm phaát triïín vùn hoáa àoåc trong cöång àöìng vaâ thûåc hiïån möåt caách àöìng böå caác giaãi phaáp àaä àûúåc nïu trïn.
3. Thuãy Linh. Vùn hoáa àoåc, sûác söëng coá bïìn lêu? http://www.gdtd.vn/chan- nel/2776/200912/Van-hoa-doc-suc-song-co- ben-lau-1918393/.
4. Chó thõ söë 42/CT-TW cuãa Ban bñ thû Trung ûúng Àaãng ngaây 25 thaáng 8 nùm 2004 vïì Nêng cao chêët lûúång toaân diïån cuãa hoaåt àöång xuêët baãn.
1. Hoaâng Nam. Àoåc vaâ ûu thïë cuãa vùn hoáa àoåc trong tiïëp nhêån thöng tin // Àêíy maånh vùn hoáa àoåc úã vuâng dên töåc thiïíu söë mïìn nuái: Kyã yïëu höåi thaão.- H.: 2004.- tr 91.
2. Nguyïîn Hûäu Viïm. Vùn hoaá àoåc vaâ phaát triïín vùn hoaá àoåc úã Viïåt Nam.
http://nlv.gov.vn/nlv/index.php/20091119 239/Van-hoa-doc/Van-hoa-doc-va-phat- trien-van-hoa-doc-o-Viet-Nam.html.
Taâi liïåu tham khaão
