KINH TE/XA HOI/BIA PHUONG
Af ~
Bun day ao ca tra Khong con la noi am anh
D TriTdng N g d B i c h N g o c
"DUNG BUN DAY AO CA TRADE TRONG MOT SO CAY NONG NGHIEP NHLT L U A , BAP, NHAN, ... KHONG NHO'NG C O TH§ NANG CAO CAO TRINH DAT, TANG NANG SUAT CAY TRONG, GIAM CHI PHI PHAN BON, MA CON GOP PHAN HAN CHE TOI DA N H C N G T A C DONG TIEU Cl/C D O I V O I MOI T R L T O N G " - D O LA N H C N G C H I A S E R A T D O I CHAN T I N H C U A HAU HET NONG DAN VUNG DBSCL DA s i r DUNG BUN TU" DAY AO NUOI CA TRA DE BON CHO CAY TRONG CUA HO.
Bun day ao khong con la
"do b o "
Nghe nudi ea tra da ed tir lau d DBSCL, nhtmg no mdi trd thanh mpt nganh san xua't quan trpng tir nam 2000 trd lai day, vdi miie tang trtrdng khoang 15 - 20% moi nam, san pham dupc XK sang hon 100 qud'c gia tren the'gidi. San lupng ca tra da tang tir 265.000 tah nam 2004 len den hon 1,3 trieu tan vao nam 2011.
Viec nudi ca tra mang lai cho ngudi dan rat nhieu lpi ich, cho nen kinh te' da't nudc nhieu ty dola; song, nd ciing dua vao mdi trudng mpt lupng chat thai khdng he nhd, trong do phan ldn la biin day ao. Theo nghien cuu ciia Khoa Thiiy San, Dgi hpc Can Tho, bim day ao hinh thanh tir
nhieu ngudn: thiic an cho ca du thtra; phan va chat bai tiet tu ca;
thudc, hda cha't; cha't lo liing; da't xdi mdn, .. .U'dc tinh de san xua't 1,5 tripu tah ca nguy§n li^u, se co 8 - 9 tripu tah bun day ao thai ra mdi trudng.
Theo anh Tran Van Lam, Trudng trgm Thiiy san huy^n Thanh Binh, Ddng Thap, nhieu cdng ty va nha't la ngudi nudi quy md nho, khdng dii dieu kien xay dung ao chiia bim thai d vimg nudi. Ttr cac ao nuoi, phan ldn bim day chua qua xii ly se thai true tiep ra song. Chinh lupng bim nay cimg vdi nudc thai la nhiing tac nhan lam suy giam chat lupng nudc sdng. Hon niia, trong biin day chiia nhieu khi dpe (NHy HjS, CH^,...) lam giam oxy
Riy at avftfc bcrm biln diy ao ca tra - Ngufin: Di/ An SEAT ma 2011
KINHTE/XAHOI/DjAPHl/ONG
^ 1 .
trong nudc, giam chat Itrpng moi trudng nuoi, anh hudng de'n su sinh trtrdng va phat trien cua ca.
Theo nghien eiiu ciia Du an Nuoi trdng Thuy san Ben viing theo Tieu chuan Thuong mai (SEAT), hjennay cd nhieu phuang phap Xli ly bim day ao nudi ca tra, nhu bom d m ao chiia, bom deh vudn, bom deh noi cap/thoat nudc, bom drai rupng Iiia/muong 'vudn, ... Trong dd, hai each dau tien dupc khoang 33 - 45% ngudi nu6i ap dung.
Tuy bim day ao nudi ca tra CO nhieu mat tieu cue, song nd Cling chiia lupng Idn cac chat dinh dudng ra't to't cho sy tang tmdng cda cay trong. Cae chuyen gia khuyeh cao ngudi dan nen sir dyng bun day ao ea tra lam nguon phan bon hiiu co eho hoa mau, cay an qua, gop phan tang nang sua't cay trong, ddng thdi han cheo nhiem moi trudng.
Trong vai nam gan day, nhd tgn dyng bim thai, nang sua't cay trong oia nhieu ndng dan khu vyc DBSCL tang dang ke. Theo nhieu ho dan, bun day ao gid "ra't kie'm", doi khi khong dii de bom i^cho ray hoac vudn eay an trai ciia hp, vi nhieu ngudi can nhung bun lai it.
Nang suat va \&\ nhuan tang bat nga
Anh Lam cho bie't, huypn
; Thanh Binh la noi cdtruyCTi tho'ng lam ray lau nam. Trong nhiing nam gan day, tir khi dupc khuyeh cao sir dung bim day ao nuoi, nang sua't va Ipi nhuan tir liia, cay an trai va hoa mau tang ro rpt, ''ngudi dan noi day rat phah khdi.
Anh Tr&i Sol Ri d a'p Nam, xa Tan Thanh, huyen Thanh Binh, Ddng Thap, cho biet, gia dinh eo lOha da't trdng bap each ao nuoi ca tra cua edng ty Td Chau mdt bd dat (khoang 20 cm). Sau mdi vy nuoi, ao nuoi nay phai ngo vet bim lang ty dudi day ao de cai tgo ehu&i bi eho vu nudi mdi. Anh Ri xin bim nay de bdn cho 5 ha bip.
Sau 2,5 - 3 thang, deh thdi gian thu hogch, so sanh vdi 5 ha cdn Igi khdng bon bim, khu vue bap cd bon bim day ao dgt nang sua't 1,3 tah. Vdi gia bSp khoang 5.800 ddng/kg, lpi nhugn anh Ri dgt dupc tang khoang 600.000 dong/
ha so vdi trudc day. Ngoai ra, do cd sir dyng biin day ao, anh Ri con giam dupc 15% Iuong phan hoa hpc bon cho bap, tie't kipm dupe tii 700.000 deh 720.000 dong/ha tien phan bon.
"Chi thu diing biin day ao cho bap d vy dau ma hipu qua mang lgi cao nhu thej toi that khong tin noi. VI vgy, nhiing vu sau do, toi van tie'p tuc sir dung loai biin nay de bon cho ray bap de kiem chiing. De'n nay dupc 3 nam, toi that su bl thuyet phuc vi nam nao ray bap cung dgt nang suat va lpi nhuan cao nhu vay"- anh Ri vui ve ndi.
Ngoai anh Ri, nhieu nong dan gan do Cling sir dung bim cho ray dt, chanh hoae hanh oia hp.
Don cir la chii Ut Khi d xa Tan Thgnh, huyen Thanh Binh, Dong Thap, cd 3 ha dt eanh tac tir nam 1975. Nhiing nam trude, ray dt cua gia dinh khong sir dyng bun, nang sua't chi khoang 2,3 - 3,0 tan/lOOOm^ Tir nam 2008 - 2009 de'n nay, tha'y nhieu hp dan xung
Anh T r i n Sol Ri kiem tra S^ M\6 cCia hat bSp
quanh sir dung bim day ao nuoi ea tra dat hipu qua cao, chii Ut ciing manh dan bom bim tir ao nuoi ca ciia cong ty Vinh Hoan eho ray dt ciia minh. Sau vai thang trong, nang sua't thu hogch dt cao hon han, dgt 4 tah/lOOOm^, tang gap 1,5 lan so vdi khi chi dimg phan hoa hpc, loi nhugn tang 15 - 20 trieu dong/ha.
"Mpi ngudi trong gia dinh deu bat ngd. Chi to'n khoang 350 - 500 nghin dong/lan ho trp tien dau de bom bim tir ao qua ray dt nhtmg hipu qua dgt dupe khdng nho chiit nao, giam tien bdn phan ma nang sua't tang"- chii Ut hdn hdke.
Them nhieu cai lai khac Cao trinh dot dugc ndng len Kinh te'viing dong bang song
KINHTE/XAHOI/BIAPHJONG
AT
Anh Tran VSn L i m - TRrang tram TS Thanh Binh - D i n g Thap
Ciru Long (DBSCL) chu ye'u la nong nghiep. Day la vua liia Idn nha't nudc, song hang nam lii song Mekdng tran ve gay ngap lut gan 2,0 trieu ha, keo dai 4 - 6 thang, nggp sau 0,5 - 4,0 m, khong nhiing gay trd ngai ddi vdi san xua't ma cdn thipt hgi ldn ve ngudi va tai san. Diing bim day ao bdn cho eay an trai, hoa mau gop phan nang cao cao trinh da't giiip do'i pho vdi lii de dang hon.
Theo anh Ri, tir khi bom bun cho ray bap de'n nay, dp cao oia da't trdng va de bao ve ray tang len khoang 15 - 20cm, tranh dupc nudc dang mdi khi miia lii keo deh. Dong y kie'n vdi anh Ri, chii Ut Khi cho bie't, ldp dat trong dt oia gia dinh chii ciing dupe nang Ien dang ke.
Ben eanh do, biin lam cho da't trdng toi xo'p va re cay an sau vao da't hon, cay eung cap khong bj nga do do gio mua, nhat la khi
tren cay cd nhieu qua va gan den thdi gian thu hoach, anh Lam giai thich them.
Moi trudng duac khoi phi^c Trong ma'y nam trd lgi day, theo khao sat oia cac co quan moi trudng mpt sd'tinh vimg DBSCL, tinh trgng thai bim day ao ra mdi trudng giam dang ke d mpt so khu vi^c cd dimg bim de bdn cho rupng Ilia hoac ray hoa mau hay muong vudn. Tir do, moi trudng nudc va chat lupng nudc sdng, kenh rgch dupc cai thien va khdi phye dan.
Vi^c dap ling nhiing yeu eau lien quan d ^ xii ly chat thai day ao trong cac tieu ehuan, chiing nhgn quo'e te nhu ASC, GlobalGAP, BAP, ... eung ngay cang de hem.
Mpt so han che nhat djnh
"Tdi chi bom bim dupc 5 ha da't trong sd' lOha bap vi 5 ha da't con lgi nam d kha xa ao nuoi ea, muo'n bom tdi thi dhg bom phai dai va luong dau cho may bom phai nhieu gap 2 - 3 lan, nhu vgy ehi phi trdng bap nang Ien nhieu, lpi nhuan giam, thgm chi cd the Id. Do do, chi nhiing khu vuc tiong bap gan ao nuoi ea mdi cd CO hpi"- anh Ri bdc bach.
"Do tha'y hieu qua mang Igi tir bun, nhieu ngudi trdng ray ciing muo'n dimg nhtmg lupng bim ciia ao nudi ca xung quanh hgn che^ nhieu khi khdng ed de bom.
Vi vay, chi ngudi nao nhanh chan xin trudc mdi cd. Ne'u ray bap dupc bom bim moi nam thi td't bie't ma'y"- anh ndi them.
Them vao do, khd khan hipn
nay la van de "thdi diein gap nhau phil hpp" giua ngudi nuoi ca va ngudi trong xiy hay cay an trai. Ne'u ao nudi ca den ky thu hogch va phai cai tgo ao chuan bi cho vu nudi mdi diing vao Iuc rudng lua hoac cay hoa mau dang trong giai dogn sinh trudng hoac sap thu hogeh thi khdng the bom bun sang dupc. Khi dd, cac ao nudi ca budc phai xa nudc thai va bun vao ao chiia hoac ra sdng, tinh trgng d nhilm lgi tiep diin.
Ngupc lai, ciing ed liic ngudi can bim bdn cho vudn, ray thi ao ca dang trong giai dogn nudi, chua de'n thdi gian bom.
"Bie't khd khan nhu vay nhtmg nhiing ca quan chiic nang nhu chiing tdi kho khuye'n cao cho hai do'i tupng nay "gap nhau" dupe vi thdi vu san xua't nong nghiep cua timg ddi tupng, timg logi cay trong hoac vat nudi chua dong bp cimg nhau" - anh Lam cho biet them.
Nhin chung, vi^c sii dung biin day ao nuoi ca tra cho san xua't nong nghiep ngay cang dupc nhieu ngudi d3n iing hp, ap dyng do hieu qua ca ve nang sua't lan lpi nhugn. nhung ciing con nhiing han che', bat cap. Do vgy cac eo quan quan ly va nghien ciiu can cd chii truong, bipn phap quan ly phil hpp va nghien ciiu de viec xa tihai bim day ao nudi ea tra hpp ly hon, nham tranh tac dpng tieu cue dd'i vdi mdi trudng, gdp phan phat trien ben viing nghe nudi ca tra ndi rieng va nganh NTTS Vipt Nam ndi chung. •
/ SO 153 / I H M G ai201Z
