Cf Cf

M T SD GI I PHÁP QU N LÝ MÔI TRƯING ĐDI V*I HO9T Đ NG DU LCCH H KHU B O T N BIJN VCNH NHA TRANG – T:NH KHÁNH HÒA

Nguy,n Văn Hoàng

Trư ng Đ i h c Khoa h c Xã h i và Nhân Văn, ĐHQG-HCM

TÓM T T: Ngày nay, du l#ch bi n mà ñ6c bi t là ho t ñ ng du l#ch t i các khu b o t n bi n ñang r t h p d n du khách b i m c ñ ña d ng sinh h"c cao, có nhi u h sinh thái ñi n hình mà tiêu bi u là h sinh thái r n san hô. Khu b o t n bi n v#nh Nha Trang là khu b o t n bi n ñ%u tiên Vi t Nam ñư c thành l$p t năm 2001. Bên c nh nh ng k t qu mà khu b o t n bi n ñ t ñư c thì cũng có r t nhi u tác ñ ng tiêu c c t ho t ñ ng du l#ch gây ra.

Bài vi t này nh&m gi i thi u m t s gi i pháp qu n lý môi trư ng ñ i v i ho t ñ ng du l#ch khu b o t n bi n ñã và ñang ñư c tri n khai, cũng như nh ng gi i pháp mà tác gi ñ xu t xem như là nh ng công c h u ích ñ qu n lý môi trư ng và quy ho ch du l#ch b n v ng. Hai nhóm gi i pháp trong bài vi t này ñư c ñ c$p ñ n là: Gi i pháp qu n lý t3ng h p vùng ven bi n và gi i pháp qu n lý b&ng s c t i ñ i v i s lư ng du khách.

T khóa: Du l#ch, môi trư ng, s c t i, khu b o t n bi n, qu n lý t3ng h p.

MH ĐKU

Vi t Nam có chi u dài ñư ng b bi&n 3444 km [6] kéo dài t Móng Cái cho ñ n Hà Tiên v i kho ng 125 bãi t"m l n nh , trong ñó có nh)ng bãi t"m mà chi u dài t i 15-18 km và nhi u bãi t"m nh chi u dài t 1-2 km ñ ñi u ki n thu n l i ñ& khai thác ph c v du l ch.

Cùng v i ñư ng b bi&n dài, Vi t Nam cũng có nhi u v nh ñ1p và h th ng ñ o và qu n ñ o phong phú tr i dài t vùng bi&n Qu ng Ninh ñ n Kiên Giang. Tiêu bi&u ph i k& ñ n là 3 v nh n'm trong câu l c b các v nh ñ1p trên th gi i ñó là: v nh H Long, v nh Lăng Cô và v nh Nha Trang.

Trong s 30 vư n qu c gia hi n nay Vi t Nam, có 4 vư n qu c gia trên ñ o là vư n qu c gia Cát Bà, Bái T Long, Côn Đ o và Phú

Qu c. Đ n th i ñi&m này, nư c ta ñã có 5 khu b o t n bi&n ñi vào ho t ñ ng là: V nh Nha Trang (Khánh Hòa), Cù Lao Chàm (Qu ng Nam), Phú Qu c (Kiên Giang), C n C (Qu ng Tr ) và Núi Chúa (Ninh Thu n). D ki n ñ n năm 2015 nư c ta s0 có thêm 11 khu b o t n bi&n.

Trong s các khu b o t n ñang ho t ñ ng nư c ta thì khu b o t n bi&n v nh Nha Trang ñư c xem là có t m vóc qu c t . V i t%ng di n tích 160 km², Hòn Mun là khu b o t n bi&n ñ u tiên c a Vi t Nam và ñã ñư c Qu6 Đ ng v t hoang dã th gi i ñánh giá là khu v c ña d ng sinh h c bi&n phong phú b c nh t nư c ta.

Hi n t i ñã phát hi n ñư c kho ng 350 loài trong t%ng s hơn 800 loài san hô c ng trên th gi i. Theo th ng kê trên th gi i có kho ng

2000 loài san hô và sinh v t bi&n thì Hòn Mun ñã có t i 1500 loài.

Tuy nhiên, trong nh)ng năm g n ñây khu b o t n bi&n v nh Nha Trang ñang g p ph i m t s thách th c sau ñây mà m t trong nh)ng nguyên nhân ñó chính là do ho t ñ ng du l ch:

- Tàu thuy n ñánh cá, tàu du l ch x ch t th i ra v nh: rác, nư c h m tàu, phòng v sinh trên tàu không có h m ch a nên h u h t các tàu ñ u x th$ng ch t th i ra môi trư ng.

- Các d án ñ u tư du l ch có nh)ng tác ñ ng tiêu c c ñ n c nh quan, môi trư ng, có nh hư ng x u ñ n các h sinh thái bên trong và ven v nh Nha Trang.

- Tàu thuy n t do ra vào vùng lõi khu b o t n bi&n, không ki&m soát ñư c. Vùng lõi Hòn Mun v i ph m vi không l n chi u dài kho ng 5 km, chi u r ng 300 m là nơi có giá tr ña d ng sinh h c cao nh t c a khu b o t n bi&n.

- Vào mùa cao ñi&m, hàng ngày có ñ n 100 tàu thuy n du l ch v i 5000 – 6000 khách vào t"m [2], xem san hô ho c l n bi&n. Tàu ñáy kính ho t ñ ng xen l n v i khách bơi l n s0 có nguy cơ gây m t an toàn cho du khách.

- Khai thác th y s n trong v nh b'ng ngh

“gi cào” làm nh hư ng t i môi trư ng, suy gi m ña d ng sinh h c và có tác ñ ng ñ n m6 quan trong v nh Nha Trang.

- Cơ ch qu n lý, ph i h p chưa ñư c xác ñnh rõ ràng, c th& và còn b ch ng l n l n nhau trong công tác qu n lý gi)a khu b o t n bi&n và các s ban ngành khác.

Đ& kh"c ph c nh)ng v n ñ còn t n t i trên t i khu b o t n bi&n v nh Nha Trang, thi t nghĩ chúng ta c n ph i có nh)ng gi i pháp qu n lý

môi trư ng c th&, thi t th c hơn, ñ c bi t là qu n lý môi trư ng t các ho t ñ ng du l ch.

TÀI LI!U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C=U

Đ& ñưa ra nh)ng gi i pháp qu n lý môi trư ng ñ i v i ho t ñ ng du l ch t i các khu b o t n bi&n, tác gi ñã tham kh o t nhi u ngu n tài li u v qu n lý t%ng h p vùng ven b , báo cáo tác ñ ng môi trư ng c a các d án phát tri&n du l ch trong khu b o t n bi&n v nh Nha Trang, báo cáo tình hình phát tri&n du l ch v nh Nha Trang. Đ c bi t, trong nhóm gi i pháp qu n lý du khách trong các khu b o t n bi&n b'ng s c t i sinh thái, tác gi ñã nghiên c u t nhi u ngu n tài li u nư c ngoài và l a ch n nh)ng tiêu chu-n phù h p ñ& tính toán s c t i cho khu b o t n bi&n v nh Nha Trang.

Dư i ñây là m t s tài li u ñã ñư c tham kh o, s d ng trong quá trình nghiên c u:

- “Indicators of sustainable development for tourism destinations: A guidebook”: tài li u này ñư c WTO biên so n và phát hành năm 2004, gi i thi u v nh)ng ch! s phát tri&n b n v)ng t i các nơi ñón ti p khách du l ch; t i sao ph i s d ng các ch! s phát tri&n du l ch b n v)ng; các bư c ti n hành thi t l p các ch! s phát tri&n b n v)ng; áp d ng nh)ng ch! s này trong quy ho ch và qu n lý du l ch...

- “Guidelines for carrying capacity assessment for tourism in Mediterranean coastal areas”: tài li u này do UNEP – PAP biên so n năm 1997, gi i thi u khái ni m v ñánh giá s c t i; s c n thi t ph i ñánh giá s c t i trong ho t ñ ng du l ch; nh)ng l i ích mang l i trong ñánh giá s c t i; phương pháp và

nh)ng tiêu chu-n ñánh giá s c t i trong du l ch bi&n t i vùng bi&n Đa Trung H i…

- “Defining, measuring and evaluating carrying capacity in European tourism destinations”: ñ tài này ñư c th c hi n b i m t nhóm nghiên c u thu c ñ i h c Aegean, Athens, Hy L p năm 2001. N i dung ch y u c a ñ tài này gi i thi u v phương pháp ñánh giá s c t i và nh)ng ch! s ñánh giá s c t i t i các ñi&m du l ch châu Âu.

- “Carrying capacity assessment of Pulau Payar Marine park, Malaysia – Bay of Bengal Programme”: ñ tài này do tác gi Li Ching Lim th c hi n năm 1998. N i dung c a ñ tài gi i thi u v h sinh thái trong khu b o t n bi&n; phương pháp ñánh giá s c t i sinh thái r n san hô; phương pháp ñánh giá s c t i v m t xã h i trong khu b o t n bi&n thông quan b ng h i…

- “Sustainable Coastal tourism handbook for the Philippines” tác gi Carsten M.

Huttche, Alan T. White, Ma. Monina M. Flores th c hi n năm 2002. T p tài li u này là m t s%

tay hư ng d n v phát tri&n du l ch b n v)ng du l ch vùng ven bi&n Philipines. N i dung gi i thi u v nh)ng công c quy ho ch du l ch b n v)ng; phát tri&n du l ch sinh thái; ñánh giá tác ñ ng môi trư ng trong ho t ñ ng du l ch;

qu n lý môi trư ng trong ho t ñ ng du l ch bi&n…

Trong quá trình th c hi n ñ tài, tác gi ñã s d ng ch y u phương pháp thu th p tài li u th c p t các báo cáo hi n tr ng môi trư ng c a Ban qu n lý khu b o t n bi&n v nh Nha Trang, nh)ng tài li u làm cơ s lý lu n cho vi c tính

toán s c t i sinh thái trong ho t ñ ng du l ch bi&n. Bên c nh ñó, tác gi có ñi kh o sát th c ña khu v c nghiên c u ñ& thu th p nh)ng d) li u sơ c p làm cơ s bư c ñ u cho vi c tính toán s c t i và vi c ñưa ra nh)ng nhóm gi i pháp qu n lý môi trư ng khác ñã ñư c trình bày ph n k t qu nghiên c u.

K T QU NGHIÊN C=U

Các gi i pháp qu n lý t?ng h p: m c ñích c a qu n lý t%ng h p vùng ven b là ch p nh n phát tri&n ña ngành; gi m thi&u các ñ i kháng l i ích, các tác h i và m t mát không th& ñ o ngư c trong vi c l a ch n s phát tri&n cho tương lai; b o t n ch c năng c a h sinh thái và t i ưu hóa vi c s d ng ña m c tiêu các h th ng tài nguyên vùng b [2].

• Gi i pháp v cơ ch chính sách: vi c qu n lý v nh Nha Trang c n có m t ch th& c th&

không nên giao chung chung. Tài nguyên r ng trên ñ o thì giao cho Ban qu n lý r ng qu n lý, n u ñ& th t thoát ho c s d ng sai m c ñích thì Ban qu n lý r ng ph i ch u trách nhi m. Còn v tài nguyên bi&n thì c n ph i có m t cơ quan ñ th-m quy n quy t ñnh và ch u trách nhi m.

Cơ quan này có th& là Ban qu n lý khu b o t n bi&n v nh Nha Trang ch u trách nhi m qu n lý, giám sát t t c các ho t ñ ng liên quan ñ n v nh Nha Trang, k& c nh)ng ho t ñ ng t ñ t li n.

• Gi i pháp v t3 ch c quy ho ch: hi n nay, ngay trong v nh Nha Trang ñang có s tranh ch p v ngu n l i vùng b bao g m các ho t ñ ng ñang di n ra cùng lúc như: ñánh b"t nuôi tr ng th y h i s n, giao thông v n t i bi&n, ho t ñ ng du l ch bi&n và khai thác y n sào trên ñ o.

Cho nên c n thi t ph i quy ho ch l i v nh Nha Trang, phân khu ch c năng riêng bi t và giao quy n qu n lý cho các ban ngành c th&. Công tác quy ho ch ph i ñư c công khai và thu hút s tham gia c a c ng ñ ng s ng trong v nh Nha Trang. Trư c m"t nên d ng các công trình, d án du l ch gây tác h i ñ i v i môi trư ng trong v nh Nha Trang, ñ c bi t là ñ i v i h sinh thái r n san hô trong khu b o t n bi&n.

• Gi i pháp b o v môi trư ng: ñây là gi i pháp mang tính t%ng h p cao, nh'm s d ng hi u qu ngu n tài nguyên trong khu b o t n bi&n ñ m b o s phát tri&n b n v)ng, nhóm gi i pháp này g m các gi i pháp c th& sau:

- Ph i th c hi n nghiêm ch!nh Quy ch b o v môi trư ng trong ngành du l ch ñư c B tài nguyên và Môi trư ng ban hành tháng 7/2003;

Lu t b o v môi trư ng 2005 và ñi u 15, 16 trong chương II c a Lu t du l ch Vi t Nam năm 2005.

- Các chương trình, d án phát tri&n du l ch t i các ñi&m, vùng trong khu b o t n bi&n c n ph i ñư c cân nh"c h p lý, phân tích nh)ng chi phí và l i ích và ph i có báo cáo ñánh giá tác ñ ng môi trư ng theo quy ñnh c a pháp lu t ñã ban hành.

- Tăng cư ng công tác tuyên truy n, nâng cao nh n th c v b o v môi trư ng ñ i v i các ñ i tư ng có liên quan ñ n khu b o t n: c ng ñ ng dân cư s ng trong khu b o t n, các nhà t%

ch c ñi u hành tour du l ch và k& c khách du l ch ñ n tham quan khu b o t n.

- Tăng cư ng giám sát, x ph t và thu phí môi trư ng: t t c các tàu ñánh cá cũng như tàu

du l ch ñ u ph i ñăng ký ho t ñ ng trên v nh, tăng cư ng thu phí môi trư ng (phí b o t n) ñ i v i t t c các ñ i tư ng tham gia vào ho t ñ ng du l ch. C n m nh tay x ph t các hãng l) hành, các nhà ñi u hành tour n u có nh)ng hành vi vi ph m ñ n môi trư ng bi&n trong v nh Nha Trang ví d như: neo ñ u tàu thuy n không ñúng nơi quy ñnh, x rác và nư c th i không qua x lý, làm ch t ho c mua bán san hô…

• Gi i pháp v liên k t c ng ñ ng: b t c m t ngành kinh t nào n u không có s quan tâm, h( tr phát tri&n kinh t , chia s: quy n l i v i c ng ñ ng dân cư ña phương thì s0 làm cho kinh t và cu c s ng c a dân ña phương g p nhi u khó khăn. Đi u này ñ ng nghĩa v i vi c c ng ñ ng ña phương ph i khai thác ñ i ña ngu n l i tài nguyên trên ña bàn ñ& ph c v cu c s ng, làm cho tài nguyên, môi trư ng suy gi m. Do v y, ñ i v i các khu b o t n bi&n c n ph i xây d ng các chương trình sinh k b n v)ng cho các c ng ñ ng dân cư s ng trong khu b o t n. Đ n nay, khu b o t n bi&n v nh Nha Trang ñã tri&n khai ñư c m t s chương trình sinh k thay th cho các h dân ña phương mà không gây nh hư ng t i môi trư ng, ví d như: chương trình nuôi th y s n bi&n và nư c l (nuôi rong bi&n và m t s loài nhuy n th&);

các ho t ñ ng th công m6 ngh (ñan lát, làm mành c) [3]… Tuy nhiên, nh)ng chương trình này chưa th t s thành công vì nuôi tr ng th y s n cũng có nhi u r i ro và hàng th công m6 ngh thì thi u th trư ng tiêu th … Cho nên, chúng tôi nghĩ r'ng c n chú tr ng nh)ng chương trình sinh k liên quan ñ n ho t ñ ng

du l ch trong v nh như: ñ-y m nh chương trình thúng ñáy kính ph c v khách du l ch ng"m san hô; xây d ng ñ i Hò Bá Tr o ñ& bi&u di n ph c v du khách; chương trình lưu trú t i nhà dân…

• Gi i pháp v k9 thu$t: c n ñ u tư tàu v n chuy&n rác t các ñ o và t các l ng bè nuôi h i s n v b ñ& x lý, không cho phép th i tr c ti p ra bi&n. Bên c nh ñó c n s d ng h th ng thông tin ña lý (GIS) ñ& qu n lý d) li u và giám sát ô nhi m, suy gi m tài nguyên trong khu b o t n bi&n. Ban qu n lý khu b o t n bi&n c n ph i h p ch t ch0 v i Vi n H i Dương h c ñ& nghiên c u k6 thu t b o t n, ph c h i các gi ng loài, h sinh thái nh t là nh)ng h sinh thái có nguy cơ bi n m t trong v nh Nha Trang ví d như h sinh thái r ng ng p m n trên ñ o.

Qu n lý bLng sMc t i:

• S c%n thi t:

Ngày nay, nhi u ñi&m du l ch trong và ngoài nư c ñang ñ ng trư c tình tr ng quá t i v i m t lư ng khách du l ch quá ñông d n ñ n nh)ng tác ñ ng môi trư ng khó có th& ki&m soát ñư c. M t trong nh)ng công c ñư c ñ xu t qu n lý môi trư ng ñây là qu n lý b'ng s c t i. M t s nư c trong khu v c như Thái Lan, Malaysia, Philippine ñã s d ng công c này ñ& qu n lý khách du l ch ñ n tham quan khu b o t n bi&n [3].

- Thái Lan là m t qu c gia có ngành du l ch phát tri&n khá m nh trong khu v c Đông Nam Á và h ñã có nhi u kinh nghi m v vi c qu n lý ho t ñ ng du l ch trong khu b o t n bi&n.

Năm 2003, m t ñoàn chuyên gia các nư c trong ñó có ñ i bi&u ñ n t Thái Lan thăm khu b o t n bi&n v nh Nha Trang. Sau khi tham

quan Hòn Mun h ñã khuyên Ban qu n lý nên ki&m soát s lư ng khách vào vùng lõi, không nên ñ& tình hình phát tri&n quá m c như hi n nay.

- Khu b o t n bi&n Palau Malaysia cách b kho ng 40 h i lý có m t hòn ñ o như ñ o Hòn Mun nhưng môi trư ng b ô nhi m do s lư ng khách hàng ngày ñ n tham quan, t"m bi&n, xem cá, xem san hô quá ñông. Vì v y, Ban qu n lý khu b o t n bi&n Palau cho r'ng c n ph i qu n lý s lư ng khách ngay t b .

- / Philippine khu b o t n bi&n Apo m(i ngày ch! có 15 ngư i ñư c phép l n bi&n và khu b o t n Badian m(i lư t tham quan ch! có 2 ngư i ñư c phép l n bi&n có s d ng ng th . H u h t các khu b o t n Philippine ch!

dành cho nh)ng ngư i s ng trong khu b o t n khai thác th y s n.

- V nh H Long là di s n thiên nhiên th gi i Vi t Nam ñang có nh)ng v n ñ môi trư ng do vi c xây d ng các công trình vùng b và san l p bi&n. Đ ng th i ho t ñ ng nuôi tr ng th y h i s n và làm nhà hàng trên v nh cũng là nh)ng m i ñe d a ñ i v i môi trư ng v nh H Long.

Do v y, chúng ta nên qu n lý môi trư ng trong ho t ñ ng du l ch b'ng công c qu n lý s c t i, ñ c bi t là qu n lý s lư ng khách du l ch ñ n khu b o t n bi&n vì chính h là m t trong nh)ng nguyên nhân có nh)ng tác ñ ng tiêu c c ñ n môi trư ng.

• Công c qu n lý:

- T% ch c du l ch th gi i (WTO) năm 1981 ñã ñưa ra khái ni m s c t i ñ& qu n lý trong ho t ñ ng du l ch như sau:

“S c t i trong ho t ñ ng du l#ch là s lư ng du khách c c ñ i có th tham quan m t ñi m du l#ch cùng m t th i gian mà không ph i là nguyên nhân phá h!y ñ n môi trư ng sinh thái, ñ ng th i không làm gi m ñi ch t lư ng c!a

môi trư ng nh hư ng ñ n s hài lòng c!a du khách.”[8]

- Công th c tính toán s c t i ti m năng (PCC) theo Boullón (1985):

T%ng lư ng khách ñ n hàng ngày = S c t i x h s luân chuy&n

- Công th c tính toán s c t i th c (RCC) theo Ceballos – Lascuráin (1991):

1 2

100

100 100

100 100 100

Cf

n

Cf Cf

RCC PCCx − x − x −

=

Trong ñó:

PCC : S c t i ti m năng Cf : H s hi u ch!nh

H s hi u ch!nh ñư c bi&u di n dư i d ng

% và ñư c tính theo công th c:

1

100

t

Cf M x

= M

Trong ñó:

M1 : Cư ng ñ gi i h n c a bi n s Mt : T%ng cư ng ñ c a bi n s

- K t qu tính toán s c t i cho m t s ho t ñ ng du l ch t i Hòn Mun [1]:

Chúng tôi ñã áp d ng m t s tiêu chu-n ñ i v i các ho t ñ ng du l ch bi&n và công th c tính toán s c t i ti m năng và s c t i th c ñ&

tính s c t i cho Hòn Mun n'm trong khu b o t n bi&n v nh Nha Trang. K t qu tính toán ñư c th& hi n trong b ng 1 và b ng 2 như sau:

B ng 1. K t qu tính toán s c t i ti m năng Hòn Mun

Tiêu chuNn trung bình cho m/t khách ñ i v i các ho3t ñ/ng du l ch theo WTO

Di.n tích mOt nư c khai thác ho3t ñ/ng du l ch t3i Hòn Mun dao ñ/ng t@ 100000 – 120000 m²

Tiêu chu-n an toàn cho du khách và san hô là 25 m²/ngư i ñ i v i ho t ñ ng bơi và l n có ng th .

S c t i t i ña lư ng khách có th& bơi và l n có ng th t i khu v c này dao ñ ng t 4000 4800 ngư i.

Tiêu chu-n an toàn cho du khách và san hô là 50 m²/ngư i ñ i v i ho t ñ ng l n bi&n có s d ng khí t i.

S c t i t i ña lư ng khách có th& l n có s d ng khí t i t i khu v c này dao ñ ng t 2000 2400 ngư i.

T%ng lư ng khách ñ n hàng ngày trong kho ng th i gian t 8 gi sáng ñ n 18 gi chi u ñ i v i ho t ñ ng

T%ng lư ng khách hàng ngày có th& bơi l n t i khu v c này dao ñ ng t 40000 48000 ngư i.

Gi m c a (ho c th i gian ho t ñ ng) Th i gian tham quan trung bình c a m t khách H s luân chuy&n =

T%ng di n tích s d ng cho du l ch Tiêu chu-n trung bình cho m t du khách S c t i =

bơi và l n có ng th ⁽¹⁾.

T%ng lư ng khách ñ n hàng ngày trong kho ng th i gian t 8 gi sáng ñ n 18 gi chi u ñ i v i ho t ñ ng l n có có s d ng khí t i ⁽²⁾.

T%ng lư ng khách hàng ngày có th& l n có s d ng khí t i t i khu v c này dao ñ ng t 10000 12000 ngư i.

B ng 2. K t qu tính toán s c t i th c Hòn Mun

Đ& tính toán s c t i th c cho 2 ho t ñ ng l n bi&n có s d ng ng th và l n bi&n có s d ng khí t i, chúng tôi ti n hành xác ñnh nh)ng h s hi u ch!nh (Cf) v th i gian n"ng, gió và h s hi u ch!nh v th i gian mưa, ñ ñ c c a nư c bi&n… Đây là nh)ng y u t tiêu bi&u nh hư ng ñ n ho t ñ ng l n bi&n. K t qu tính toán s c t i th c sau khi ñã áp d ng công th c c a Ceballos – Lascuráin (1991) cho th y khu v c ñ o Hòn Mun có th& ñón ti p m(i ngày m t lư ng khách ñ n l n bi&n có s d ng khí t i dao ñ ng t 6318 7582 ngư i (gi m ñi r t nhi u so v i s c t i ti m năng dao ñ ng t 10000 12000 ngư i).

(1) H s luân chuy&n = 10 gi /1 gi cho m(i du khách l n có ng th (2) H s luân chuy&n = 10 gi /2 gi cho m(i du khách l n có ng th

Như v y, v lý thuy t chúng ta có th& tính toán ñư c s lư ng du khách c c ñ i mà Hòn Mun có th& ti p nh n ñư c cùng m t th i ñi&m cũng như m(i ngày. Tuy nhiên, trong th c t kh năng t i c a m t ñi&m du l ch còn ph thu c r t l n vào hành vi ng x c a khách du l ch. M t th c t khác cũng cho th y h s luân chuy&n du khách hi n nay tham quan t i Hòn Mun ch! dao ñ ng t 3 6 vì th i gian ho t ñ ng c a nh)ng chuy n tàu ch khách ñ n Hòn Mun ch y u t 8 gi sáng ñ n 14 gi chi u.

Cho nên ho t ñ ng l n và t"m bi&n t i Hòn Mun có quá t i hay không là vào th i gian này.

Nhìn chung, vi c ñnh lư ng ñư c s c t i t i Hòn Mun nói riêng, khu b o t n bi&n v nh Nha Trang nói chung s0 cho phép các nhà qu n lý ki&m soát ñư c m t lư ng du khách phù h p ñ n tham quan khu b o t n nh'm h n ch t i ña nh)ng tác ñ ng tiêu c c ñ n khu b o t n bi&n do khách du l ch gây ra.

K T LU N

T k t qu tính toán s c t i th c cho khu v c Hòn Mun (m t ph n c a vùng lõi khu b o t n bi&n) ñ i chi u v i th c t lư ng khách ñ n tham quan t"m bi&n và l n bi&n t i khu b o t n bi&n v nh Nha Trang vào mùa cao ñi&m có th&

lên ñ n 5000 6000 ngư i cho th y n u Hòn Mun cùng lúc di n ra nhi u ho t ñ ng như t"m bi&n, l n bi&n, xem san hô b'ng thúng ñáy kính ho c tàu ñáy kính thì nguy cơ quá t i có th& x y ra. Do v y, Ban qu n lý khu b o t n

bi&n c n ph i gi i h n lư ng du khách ñ n khu b o t n bi&n, ñ c bi t là vùng lõi c a khu b o t n ngay t bây gi ñ& h n ch nh)ng tác ñ ng x u ñ i v i môi trư ng.

Ngoài gi i pháp qu n lý môi trư ng b'ng vi c gi i h n lư ng du khách, ban qu n lý c n tăng cư ng nh)ng gi i pháp khác mà bài vi t này ñã ñ c p ñ n trong các nhóm gi i pháp qu n lý t%ng h p như: gi i pháp v cơ ch chính sách, gi i pháp v quy ho ch, gi i pháp b o v môi trư ng, gi i pháp liên k t c ng ñ ng và nhóm gi i pháp v k6 thu t ñ& qu n lý hi u qu hơn n)a môi trư ng bi&n trong khu b o t n.

Vi c th c hi n các gi i pháp ñ& qu n lý môi trư ng trong ho t ñ ng du l ch là r t c n thi t và c n ph i th c hi n m t cách ñ ng b và song song l n nhau thì công tác qu n lý môi trư ng m i có hi u qu . Khu b o t n bi&n v nh Nha Trang ñư c xem như là mô hình thí ñi&m và có t m vóc qu c t c a Vi t Nam. Do v y, n u làm t t công tác qu n lý môi trư ng ñ c bi t là qu n lý môi trư ng ñ i v i ho t ñ ng du l ch thì s0 là mô hình tiêu bi&u cho các khu b o t n bi&n khác Vi t Nam có th& h c t p, nghiên c u nh'm m c tiêu b o t n ña d ng sinh h c, phát tri&n c ng ñ ng và phát tri&n b n v)ng.

SOME SOLUTIONS TO ENVIRONMENTAL MANAGEMENT OF TOURIST ACTIVITIES IN NHA TRANG MARINE PROTECTED AREA – KHANH HOA

PROVINCE

Nguyen Van Hoang

University of Social Sciences and Humanities, VNU-HCM

ABSTRACT: Nowaday, marine tourism especially, tourist activities in marine protected area have been highly increasing because of the attraction from the biodiversity of marine ecosystem such as coral reef, sea grass systems, and marine life. Nha Trang bay marine protected area is the first MPA in Viet Nam which was established in 2001. Although there were a number of economic benefits, some negative impacts of the tourist activities on natural resources have been concerned.

This article introduces some solutions to environmental management of tourist activities in marine protected area have been deployed, as well as the solutions which the author proposed as useful tools to environmental management and sustainable tourism planning. Two major solutions will be discussed in this article includes: Integrated coastal management; Tourist carrying capacity management.

Key words:

TÀI LI!U THAM KH O

[1]. Nguy n Văn Hoàng, Đánh giá s c t i sinh thái ñ i v i các ñi m du l#ch ven b và h i ñ o trong v#nh Nha Trang t nh Khánh Hòa, Lu n văn th c sĩ, (2007).

[2]. Nguy n Văn Hoàng, Qu n lý môi trư ng ven bi n trong ho t ñ ng du l#ch vùng bi n Nha Trang t nh Khánh Hòa, Đ tài nghiên c u khoa h c c p trư ng, (2007).

[3]. Trương K!nh, Khu b o t n bi n v#nh Nha Trang – Nh ng k t qu ñ t ñư c và ñ xu t các gi i pháp qu n lý, Báo cáo tham lu n t i H i th o Vì s phát tri&n b n v)ng v nh Nha Trang, ngày 11- 12/6/2007, (2007).

[4]. Ph m Trung Lương, Qu n lý phát tri n du l#ch bi n, D án khu b o t n bi&n Hòn Mun Khóa t p hu n qu c gia v qu n lý khu b o t n bi&n, (2003).

[5]. Carsten M. Huttche, Alan T.White, Ma.

Monina M. Flores, Sustainable coastal tourism handbook for the Philippines, Coastal Resource Management Project of the Department of Environment and Natural Resources, (2002).

[6]. Don Hinrichsen, Coastal waters of the world: Trends, Threats and Strategies, Island Press, 60 (1998).

[7]. Li Ching Lim, Carrying capacity assessment of Pulau Payar marine park,

Malaysia – Bay of Bengal Programme, India, (1998).

[8]. WTO, Carrying capacity of protected areas and limits of acceptable change, Madrid, (2004).