NGÒN NGC
S Ó 8 - 9 2015
CfflÈU SAU VÀN HÓA QUA NGÒN N G C
TRUY$N N G A N auge BAO THÙ CUÒI CÙNGCÙA CAO DUY SON
B O THI HIÉN' Abstract: The paper aims at investigating the cultural depth expressed in the language of the story "the last levenge" written by Cao I>iy Son. Speciiìcally, the paper will anaty2£ die descriptive language of the paragtaphs which senves as the clunaxes at the end of the story. These climaxes help to prove that warm glow of benevolence can melt icy heart and win Vuoc's desire for revenge - the main character of the story
Key words: The last revenge, Cao Thài Son, cultural, language.
l.Dftvindè
Trong bài phàt biéu M^ van de nghién cùu ngón ngtt và vàn hóa, tàc già Nguyln Huy Cén có nh|n xét; Càc nhà nghién cùu muén tìm hiéu vàn hóa thuang su dgng càc tài liéu ngón ngù trèn càc bình dién càu trac, ngù nghìà và ngù dgng hgc, nhu phàt ngón, cau tgo vàn bàn... Coi vàn bàn ngdn ti^ cùa m$t tàc phàm vàn hQC tà mpt diln ngòn d$c bi^t, tiong l>àt viét này, xuit pliàt tir quan diém nói vè str théng h^p cùa ngCi dvmg hpc dói vài hai màt con ìfi, chùng tSi si tim hiéu chièu sàu vàn lióa qua vàn bàn ngdn tu truy$n ngàn Cugc bào thù cuéi cimg cùa Cao Duy Son (trich trong tjp truyèn n g ^ Nhùng chuyén à lùng Co Sài, Nxb Quàn dOi Nhàn dàn, H.,1996).
Cao Duy San là nhà vàn quàn d$i, nguòi rat có duyén vói càc giài thuóng ve vàn hi?c. Truyèn ngàn Cugc bào thù cuéi cùng cùa Cao I5uy Son là mot trong nhihig truyèn ngàn hay, do^t giài cùa H$i nhà vàn Vi$t Nam nàm 1993. Có thè nói, trong truyèn ngàn này, ngh$ thuàt xày dvng nùt truyèn dà góp phàn lón vào thành cóng cùa tàc phém. Ò dò, càc do?n tà vói nhihig ngón tir nhu dupc "tòi luy^"
de có sue manh "dành thùc và cuén hùt cà nàm giàc quan cùa nguòi dpc" (theo D.Boulanger). Trong ph^m vi bài viét, chùng tdi tàp trung Idiai thàc nhihig nàng lupng ngh$ thuàt dut^c dòn nén trong càc hi$n tupng ngón ngO' ó phàn cuéi truy^.
2. Già trj nghf thu$t cùa ngdn ngO' mièn ti trong nhihig nùt «ruyfn Sàng t?o ngh? thuàt cùa Cao Duy Son là òng dà tàp trung miéu tà tit dàc sàc giai doan cuéi cùa cuóc bào diù. Ò dò, nhà vàn dà xày d(mg 9 doan tà de biéu h i ^ cv thè, sinh dgng, cao trào khàt vpng tra thù. M$t khàt vpng tim kiém, san lùng,
TS,VÌ$n Ngón nglt hpc.
C h i è u sfiu v ì a h é a ^ U l TÙa hgn <S dupc nung nàu gan suót mft cufc dói cùa lào Vupc vói con ho dù - kè
thù dà giét hgi nguòi vp vò ciìng yèu qu^ cùa lào. Long càm thù cùa lào càng tàng lèn gap bpi khi hifn lén truóc màt lào là thi thè nat nhù cùa nguòi vp ma nhàt dao tra thù cùa lào Igi supt, chi làm bay màt mft tai con ho dù.
Lào dà dòn hét sinh lyc vào vifc san lùng con mgt tai. So chàn ho ma lào san dupc dà treo day gàc bép ma ké tiiù thì vSn bàt tàm beri. Nhung dièu bàt ngò dà den. Trong khi cu mài me san lùng ó dàu xa thl, chinh con mft tai và con ciia nò Igi dén nhà gìdn choi vói bé Na, con gài lào. V$y là, np cu chua tra, giò day moi hiem nguy Igi dang de dpa tinh mgng dùa con gài mò eòi bé bòng.
Dogn 29, bang loi tà tình, tàc già (Q dan dàt nguòi dpc tìép càn vói sy kifn này sinh nùt chuyfn: Chùng dà hién ra rd qua! Con mgt tai kia!. Hai càu vàn càm thàn, dà gioì thifu vói bgn dpc sy xuàt hifn cùa con ho chi con mpt tai và tàm trgng boi hpp dÒi theo cùa lào Vupc. Tiép den là nhùng càu vàn ngàn, vói nhùng tinh tu chi thih chat và nhihig tu lày giàu sue gpi hình, gpi càm; ung dung, phói phai. hfp, gay, Itta thua, khó tràng tàc già dà miéu tà khà ti mi bp dgng con ho dù ngày xua, nay dà tró nén tàn tg. NhÙng dòng vàn ày dà có thè gpi lèn ó nguói dpc mft nói xót thuang, mpt long trac àn. Nhung nhùng càu cuòi cùa doan vàn vói sy bàt dau ciia dgi tu Jtia ciìng dàu chàm than Igi nhu con dgp chàn ngang dòng càm xùc và thay vào dò là cài tàm trgng day uàt hgn cùa lào Vupc khi nhìn thay nhùng ràng nanh nhgn hoàt, rài rat ròng ròng... hifn thàn cùa tfi àc nàm xua.
Dogn vàn nhu mpt dau làng làm chùng lgi mgch càm xùc cùa nguòi dpc. Sau cài chùng igi ày, nguòi dpc nhu bj cuón vào mgch truyf n mpt càch nhanh mgnh và day bàt ngò. Dièu này dupc thè hifn rÒ ò nhùng dogn tà tiép theo.
Dogn 30, dòng hòi tuóng cùa tao Vupc bj ngCmg Igi dft ngpt, thay vào dò là sy càng tiiàng, boi hpp bòi hai m? con con mgt tai moi lue mpt tien gàn ve phia càu thang. Lào Vupc nhu nin thò theo dòi nhàt cu nhàt df ng cùa chùng, d^ bift là con ho m?. Vè phia ho m^, nò cùng tó ra hét sue tfagn trpng. Hình nhu nò dành hoi thày dìèu gì khàc thuòng. Hàng k>gl nhùng cym dpng tu chi trgng thàì, nói tìép nhau de thè hifn thàt sinh dpng sy khòn ngoan, cành giàc và timg trai cùa con ho dà già dòi: co mình; dùng lgi; (chiéc tai phài dàu) dyng dùng; nhìn xòi (vào trong).
Trong khi dò, ho con trai lgi, rat vò tu, chù con qua bé de hiéu dupc cài cgm bly chét nguòi cùa lào Vupc ma chù dang dùa gidn. Vi vày, khì dén chàn càu thang, khòng bè nghi ngò, chù lièn: Phéc... phòc và chi bang haiiànco mình bgt lén nhf nhàng chù he con dà lén san Nò co mgt chàn truóc thàm dò, rèi cào cào vào dàu
"gay" vita thòa là thùng trèn cùa N6 bét dàu bi hàp dàn vói lai chgi ^len thugc.
Qua cà hai chàn tìvóc, chù ho con tìm càch tóm lay cày "ggy" dang cé tình trành khói tam vuèt cùa mình.. Ho con vln choi trò vón ggy ma mpi ngày chù và bé Na vSn dùa giòn. De mièu tà nhfhig hogt dfng tmh ng^ch cùa chù ho con, dogn vàn dupc chuyén tu miéu tà tinh sang mièu tà dfng. Tmh chat dfng dupc thè hifn ò hai dpng tu qua. tóm, và chù khòng ngò ràng chù dang dùa gidn vói tu thàn. Dàu cày ggy ma chù dang vón bón, chinh là bpng sùng nguy hiem cùa lào Vupc, nò có thè lày thih mgng cùa chù bàt cu lue nào. Ve phia tao Vupc, dindi tao cùng dang choi trò nhù mòi vói chù ho con ngoc i^héch, nén cày ggy cé tình trành roi màt hùt.
112 Ngdn ng& s6 8 - 9 n ì m 2015 E)ogn vàn két tiiùc trong tiéng hù rpn nguòi eùa bé Na: Z3d d^ dà... iaaà... à à à!.
Tiéng hù rùng rpn dò dà làm cho con ho vgi bgt mình nhày xuóng san. Mpi sy s ^ dàt cùa lào Vupc dà bj dào Ipn bòi hành dfng khó hiéu cùa dùa con gài, dièu ma ]SiO khòng ngò tói. Nguòi dpc cùng bj bàt ngò khòng kém.
Dogn 31 là mft dogn tà có xen kè gìùa tình, dpi^ và suy luàn. Phàn dàu dogn là tàm trgng day gi§n dù cùa lào Vupc dèi vói con gài, sau dò là nhùng càu miéu tà dpng, cho thày nhÙng hành dfng xày ra lién tìép cua hai bó con. Moi nguòi dèu chuyén dfng nhanh chóng vói nhùng myc dfch khàc nhau. ò n g bó sau con tue gign tiiì bgt cùa dinh lao ra n^xti, nhimg cài Na dà làch ra truóc, chgy nhanh han lào, vi thè lào dà phài thay dói myc tièu duói bàt: lào nhoài nguài phóng theo. Sau khi dà tóm dugc con gài, lào mói quay ra tìm con ho thì con mot tai da bó chgy.
Sy vifc chi xày ra trong chóp màt. Tàc già dà the hifn nò bang vifc dan xen, ke tìép, lièn tyc càc dfng tàc vói hf thong càc dfng tu bieu thj nhOng hogt dfng trong chóp nhoàng, khan truòng, vf i và, cap bàch: bgt, lao, làch, nhoài, phóng,... Càch mièu tà dàc sàc cùa tàc già khién cho dogn vàn day k^ch tinh. Nguòi dpc bj roi tu bàt ngò này dèa bàt ngò khàc, cho dén cuéi dogn thì mói biét mgch truyf n dà dupc chuyén sang huóng mói.
Tièng sgt sogt duói san nhà làm cho lào chù y. ó con he con, nò dà quay lgi!
Nèu v^ con mgt tai vàn chua di dàu xa, con quanh quéi dàu d^ thói Mgty dinh chgt lóe lén trong dàu lào. Nhu mft con thù say màu, lào Vupc tìm mpi càch de tiéu dift con mgt tai. Càch day ft phùt, chùt nùa lào dà tièu dift dupc nò, chi tgi dùa con gài cùa lào làm lào bóng vifc. Lào dang thàt vpng, nhung nhhi thày ho con, lào lgi hi vpng. Tuy nhién, tìéng hét cùa dùa con gài, dùng vào lue dò dà day lào vào tình thè càp bàch mói. Hàng logt dfng tijr, dà tiìè hifn càc dfng tàc: nhanh, mgnh, dùt khoàt cùa lào Vupc - mpt nguòi thp san lành nghè: day, xoay, chòm, óm (con thù). Bang ày dpng tàc xày ra trong chóp màt, ISo dà bàt dupc con he.
Dò là nhùng gì xày ra ò dogn tiiù 32. Mpt dogn vàn tà dfng. Và dièu phài xày ra, dà xày ra. Bàt dugc ho con sé dy dugc he mf. Dogn vàn thù 33 nói tiép dogn 32 nhu dà thuàn theo sy tfnh toàn logie cùa lào Vupc:
Bàn chàn vùa chgm lén bgc thang cuéi cimg, lào bóng nghe sau lung ào den mgt con léc, cùng vói tìéng gàm lèn dù t(m. Nhu mgt chóp lóe, lào làng con thù qua vai rèi bay nhào sang trai VCea kip chia cày sùng trong tìt the nùa nàm nùa ngói, lào bang thay truóc màt hién ra mgt dàm mày xàm vàn vói cài hàm n^àc rgng làm chàm nanh nhgn dang chòm dén. Huóng nhanh mùi sùng vào mi4ng dò lóm, lào nghién ràng xièt mgnh tc^ co. Doàng! Nòng sùng tóe lùa, dgi lén trong khóng gian mgt tìéng né Igng oc. Duói man trai nhgp nhogng, mgt cài bóng vàn v4n bi hàt ngugv, bòt tung lén khóng rèi roi xuéng dàt, giày giya ngay duài chàn càu thang.
Dogn vàn là mft chuSì nhùng hành dfng tìép nói nhanh chóng, diéu luyfn, chinh xàc cùa mft tay tìip san tìiifn nghf. Nguòi dpc nhu nfn tìió tiieo dòi diln bién cùa sy vifc. De tgo ra dupc dìèu dò, tàc già dà dùng rat nhìèu tìir, cym tu gpi càm giàc mgnh: ào dén, con léc. gém lén dir tgn, nhu màt chóp lóe, làng con thù qua vai.
Chièn sftn vìn hóa.^ 113 bay nhào,... An tupng Idiùng khiép dupc nhàn Ini g ^ bpi khì giùa nhùng dòng
tà dfng ày, lgi có xen vào mft càu tà fihh: ...lào bóng thay truóc mài hién ra mgt dàm mày xàm vàn, vói cài hàm ngoàc rgng lóm chòm nanh nhgn dang chàm dèn.
Càu vàn dàì vói nhièu bó ngù Idiién nguói dpc "yèu bóng via" hàn frfiàì rùng mình khiép sp và tin chàc cài con nguòi là tao Vupc kia sé |diàì làm mèi dio ho dù. Nùt tìiiyfn dupc day nhanh dén dhih diém. Vè lAia mình, trong tich tàc, long càm thù sòi syc dà làm cho nhùng dfng tàc cùa lào Vupc trò ixa thgt dihih xàc: Huóng nhanh mùi sùng vào mifng dò lòm, lào n^ùén ràng jòét mgnh tay co. Doàng! Nòng sùng tóe lùa, dai lén trong khóng gian màt tiéng né long oc. Cu^c bào thù dièn ra rat nhanh, nguòi ta mói chi n ^ e thày doàng mft cài, thè là dà két thùc. Tàc già dua tu tupng thanh lén dàu làm thành càu dàc bift, gay sy chù y rói sau dò mói miéu tà cy thè sy vifc. Càu vàn cuòi cùng dupc kéo dàì bon bình thuòng nhu mpt sy xà hoi sau nhOng phùt gjày càng tiiàng: Lhmi man trai nhgp nhogr^ mot cài bòng vàn vén bi hot ngugc, bgt tung lén khóng rèi roi xuéng dàt, giày giya ngt^ duói chàn càu thang.
Con ho dù dà chét MÓì thù xua dà tra. Nùt truyfn tuòng nhu £i dupc mò, nhung hình nhu con co cài gì dò chua thàt én. Day dà là cufc bào thù cuoi cùng chua? Con ho con van con song, rài nò sS lón lèn và tinh mgng cùa con gài lào sé ra sao? Lào khòng thè mgo hièm. Giò day càu chuyfn chi con lgi ba nhin vàt:
lào Vupc, bé Na và chù bó con. Hày xem nhùng gj sé xày ra khì cà hai bó con cùng nhìn thày ho con tim vè vói m?:
Dogn 34: Bat ngà cà nò, cà l3o cimg do mét xuong chàn cau thang. Ben xàc con mgt tai, con he con sau m^ hoi lan vào rimg ^ quay lgi Nò t& dgt tùng buóc bénxàcconmf, rói tan n^n diing lgi f^tia déu. Giùa hai hoc m& con thù mf, mgt lo tìiùng bi j ^ tu trong to bang mif ng chén. Tu lo thùng dò màu vSi ùaratùng dòng loang trèn dàm là khó. Sau phùt nga ngàc, nò thè ludi liém liem vào dòng màudósàm, ri ra tu tran cùa mf nò. Hinh nhu nò càng liém, màu càng ri ra nfaèu hon. Nò bór^ r^kic chàn nhày qua dàm là dmh màu rèi i^ycxumtgrùc dàu vào byng con mf. Nò diing mdm kéo ra mot tùm vù beo nhèo, làng li mùt tùng hoi top top.
Phàt sùng dòi np dà tàt, khòng gian tró lgi yèn tình. Nhung ben trong tàm hòn mòi nhàn vàt nhu dang có sy xào trfn day dùt Dièu dò bàt dàu ti> hhih ành ho con sau khi sp hai làn vào rùng, giò dà quay vè tìm m$. Mpt hình ành thuòng tàm, dau dòn cùa tình màu tu! Ben xàc bò m^, bà con dgì khò, con diua hiéu dièu gì dà xày ra vói m? và sé xày ra vói ntinh. Chù kbràig biét, hay chù diàng can biét bàn nàng mach b ^ chù phài có m?, de dupc bù m?, dupc ro? che chó. Hàng logt nhùng tu ngù gpi hình ành và ^àu sàc thàì bìèu càm dà khàc hpa thàt càm d^g ì^iùiàriihhcon:dèdàt.^n^n,nffxr^,Iàngli... Cùng vói nhùng tu lày trén, nhùng dfng tu, cym dfng tu cy thè cùng góp phàn mièu tà rO net hon, xùc dpng YtanìàrAìixùìhècoattiTi^^:liémliàn, nhdcchàn, nh^qua,phycxuér^ rik:déu, kéo ra, mùt,... Chua hét mài cym dfng tu trén dèu kéo theo mpt ptof ngù nhàm miéu tà, chfnh xàc cy thè, và sau mòi cym dfng tu nhu vày, ta nhu bj mft nhàt (JBO sic cùa mgnh vào trai tim mình: liém liém vào dàng màu dò sàm, r^iày qua dàm là dinh màu, phyc xuéng rùc déu vào byng con mf, kéo ra mgt tùm vù beo nhèo...
114 Ngèn nglt sé 8 - 9 nàm 2015 Mpt sé danh tu có djnh ngit di kèm l«i có tàc dgng rét dàc Ivc trong v i ^ mièu tà xàc con he mf ma ò dojn trèn nguòi viét cé tinh chira nói r6. Ben c?nh he con bé nhò d^ khò, xàc ho m? nàm dò nhu mpt thàm k}ch tang thuang:
Mài là Ihùns to bàn^ mién^ chén
t I
Dòng màu dò sàm
t I
Mot tùm vù beo nhèo
t I
DÓ là càc djnh danh mó rfng eò tàc dyng tgo hình. Nhùng cym dfng tu, chi trgng thài giùp tò dgm thèm àn tupng cy thè dau long cho dogn vàn: biphà tu trong ùa ra tùng dòng, ri ra, dinh màu... Và cuòi cùng, cài àm thanh tép tép ma ho con bù m? dà làm nhói buót trai tim ciìa mpi dfc già và hon ai hét là trai tim lào Vupc, nguòi dà gay nén thàm cành này: Nò dùng mdm kéo ra mot tùm vù beo nhèo, làng IS mùt tieng hoi tép tép. Àm thanh dò nhu mft tia chóp lóe lèn, làm thùc tinh lupng tàm cùa lào, thùc tinh cài dàu oc me muf ì bfnh bogn cùa lào: Lào thèm khàt nhin thày màu con thù nhu mgt thù bénh hogn.
Nguòi dau long nhàt truóc tàt cà sy vifc vùa xày ra phài là bé Na - co bé mò eòi m?, dùa con gài có tàm tinh kìlg cù&\So Vupc. £)ogn 35 là dogn vàn miéu tà cy thè sy tàc dfng cùa sy vifc vào ed bé. Hình ành con ho con ben xàc m? làm rung dfng trai tim dà qua già mia, mft mòi vì cufc bào thù cùa lào Vupc, nhung dù sao lào cùng dupc an ùi dòi phàn. Cuòi cùng thì lào dà tra dupc món np cho nguòi vp xau so và con gài lào sé khòng con bj con mot tai de dpa tfnh mgng.
Trong cupe dói dàu vira rèi, lào có thè bò mgng, nhung lào khòng càn mgng séng cùa ntinh. Cài chfnh tà con gài lào phài dupc bào vf an toàn. Vày ma nò khòng chia sé niém vui vóipa nò. Trai lgi, cài chét cùa C<HI ho m? dà làm cho nò dau khà. E)ogn vàn tà tmh, miéu tà nói dau dòn cùa ed bé. Nò khÒng àn ào dù df ì, nhung nò là vét thuòng long da diét, àm 1 Q^ng tàm hòn co bé dà tì> làu (tìx khi co nhìn tiiày cha minh mang nhÙng con thù dà b) chét trong rìmg tró vè nhà) và hóm nay bòng tuòn trào ra ngoài qua nhÙng gipt nuóc màt tré tho:
De màc nhimg gigt nuóc màt làn trèn khuón màt già Ignh, nò nghfn ngào:
-Paoi.pa dimg giét nò pa nhé, m^nó... mfnòdà chét rèi!
... Tìéng khóe bi ghìm nén. nac lén tieng hoi làm ngyc lào nhói buét...
Trong dogn vàn, tàc già dà dàc tà hai chi tiét tièu bìèu: dò là vè màt dau khò tft cùng cùa CÒ bé và tìéng khóe. Tiéng khóe có chièu sàu cùa mft nói dau nhu bj kim nén, t>àt ra khóì long ngyc co bé, nghe nhu nhói buót. Noi dau vò cùng cùa dùa con gài dà làm xùc dfng tim long ngufrì cha, long thucmg con bang trào dàng, tax)ng phùt choc lào nhu bìèu ra tàt cà. Lào muén chia sé vói con gài và lào dà dèng càm dupc vói nói dau cùa nò: Màt lào bóng nàng bùng, màt tèi sém, lào quy xuéng óm chat con gài, àpmànó vào ma mình.
Chiéu »an vfai h ó a ^ 115 Mft càu ^ é p chuài vói nhìèu vé dà làm noi bgt tàm trgng qua xùc dfng cùa
lào Vupc. Cà mft dòi lào s ^ cho cm, ma den tàn bay giò tao mói hi»i con. Nhùng d^ig tàc óm chat, ^ md cùa nguòi cha vói nguòi cxm làm ta có càm giàc lào sin séuig làm tàt cà de co thè chia sé, có tiié làm voi di nài dau khò cùa con gài. Dén day nùt truyfn mói dupc mò.
Mgch truyfn dem dén cbo n g ^ dpc tu bàt ngò này sang bàt ngò khàc. Cà mft dói lào Vupc san ^ ì tiwo con mot tai de tiéu dift de tra thù. Nay phài khó khan, n ^ ^ hiém làm mói bg éxtjc nò. Càu chuyfn tuòng chùng nhu Ihé là kà tiiùc, vày ma con mó ra bao nhiéu dièu phài suy n ^ t i à n tró, day dùt Dogn 36: Nhìn con thù vàn bình thàn nhay cài nùm vù iép kfp cùa con mf, trong déu lào nhu byc ra mgt lo thùng, lào nghe trong do có tieng gió mài rit qua dai dòn. Van là hình ành ho con bù m?, Idii m? nò dà chét Nhung làn này, tao Vupc dà nliìn nò
\ÀD% tam tòng cùa dùa con gài. [by dùng hon, bay giò lào mói thàm thfa cài dièu ma ho con khòng hiéu nói: nò dd bi mot mf! Và lào cbpt nhàn ra tf i àc cùa mmh:
lào dà day ho con vào dùng tlnh cành con gài lào 10 nàm vè truóc!
Dogn vàn dupc càu tgo bòi phucmg thùc mìèu tà tùih. Nò rat phù hpp vói tàm trgng cùa lào lue này. Nhùng càm giàc xào trfn.- mùng vui, buon tùi, tréng ròng, hoang mang cùa tao lue mòi bàn xong con bó giò day khòng con nùa. Chi con lgi mft noi nìèm da diét buon thuòng: Nhin con thù vàn bình thàn nhay cài nùm vù Iép kfp cùa con mf. lào càm thày nhu chfnh mlnh trùng dgn! Chi bang nhùng tu ngù rat giàn dì, mfc m^c: nhay, nùm vù, Iép kfp ciìng vói hình dung tu:
binh thàn, càu vàn có sue nàng gpi càm thàt lón. Hình ành thì khòng có gì mói, nhung dpc xong càu vàn ta có càm giàc nhu bj ai bop chat trai tim. Vày là trong cufc bào thù này chhih lào dà bj tfauong màc dù chàng ai bàn lào: Trong dau lào nhu byc ra mgt lo thùng lào n^ trong dò có tieng giò mài rit qua dau dòn. Hay nói dùng hon là vién dgn ma lào nhàm vào con bò m? thl chinh nò cùng dà khoét mft vét thucmg trong long lào. Và chfnh vét thuòng dò dà chuyén cufc dòi lào sai^ mft trang mói. Lào sé vùt cày sùng san này dì và dua con gài dén mpt mièn dàt mói de sinh song, de quén h^ mpi hàn thù (pia kfaù. Con gai lào sé song vò tu, Idiòng con phài ndie ti^ sùng, khòng con bj àm ành bòi nhÙng hình ành vè nhùng con thù bj t>o gìet hgi. Vày là, Cuòc bào thù cuéi cimg dà có dàp so. Dogn vàn tà Hnh dà miéu tà nhihig dien bién tàm trgng, nhùng day dùt và y ng^ mang tfnh chat quyét djnh trong long lào Vupc. Lào dà tình ngf ! Dén dogn vàn cuòi ciìng, dói tupng miéu tà van là bò con: Oàc... ode... ugu... oàc oàc... ugu.. Sau mgt héi hùt hét chùt sinh lyc cuéi cìmg cùa con mf, con he con dà lùng tlmng bò vào rùng. Tàc già dà dàt nhÙng tu mò ph^ig tiéng k»i thuòng cùa ha ocm lèn dau dogn de tiiu hùt sy chù y, rài mói rràhi tà trgi^ thàì ra (fi cùa nò: lùrtg thùng bò vào rimg.
Nò dà bhih tiiàn mùt cài tùm vù beo nhèo, Iép km cùa m^, ma chàng he biét là m?
nò giò day dà chét T$n dén hic này, khì mùt chàng c ^ gì nOa, nò dành phài buwi bà bó di de Igi tiéng kèu thuòng n ^ e dau xé nùi rùng Keng Pàng. Tiéng kèu thirong ai oàn cùa nò nhu mSi dao chgc vào man dém và hàn nò cùng làm cho tiàì tim lào Vupc róm màu. Vi vày, lào thày nò nhu mot lai than thò, gieo vào long lào nói có don àm thém và làn déu tìèn lào bóng nhgn ra gàn mgt kièp nguài séng noi nàv, bgn cùa lào chi t^ tiéng kéu than cùa hang nùi Kiém.
1 1 * Ngén ngft s é 8 - 9 n à m 2015 Thay cho IM két
Do?n vàn cuéi cùng, dofm vàn thù 37, nùt t r u y ^ dà dupc m ó ra, càu chuyjn vè cuòc bào thù cttag két thùc. Nhung tùng lòi vàn, tùng con chO' cùa do?n vàn, dà mò ra mot lii$n thgc hoàn toàn khàc. Tu mot cu^c tià thù cy thè, cùa mot con nguòi cv thè, càu tniy?n bóng dmjc mó ròng nàng len thành mot vàn de khài quàt, chùa d\mg trìét li nhàn sinh sàu sàc. Tiéng kéu dùt nipt cùa ho con chinh là lòi cành liào khóng chi cho lào Vupc ma con cho tàt cà mpi nguòi. Con nguòi phài séng hòa mình vói thièn nhièn v ^ vàt, muòng thù. Nhung có Ig, dò chua phài là dièu cuéi cimg nhà vàn muén nói. Két thùc cupe bào thù ma ké chién thàng I9Ì hifn lèn vói nhihig tàm t r ^ g , trang thài: trong dàu lào nhir byc ra m^f l3 thùng, rèi tiéng kèu cùa ho con nhu gleo vào long Ida nel ed don àmlhàm, và bgn cùa Ilo già chi có tìéng kéu than àm thàm cùa hang nùì Kiém. Dò là tàm t r ^ g cùa ké chién b ^ . Tuy nhièn, chinh hlnh ành cùa ké chién bai này dà dem dén vé d ^ nhàn vàn, dén chièu sàu vàn hòa qua vàn bàn ngòn tìr Cugc bào thù cuéi cùng ma nhà vàn dà gùi cho chùng ta.
TÀI LI$U THAM KHÀO I. Tiéng Vi?t
1. Do Hihi Chàu, Bgi cuang ngón ngù hgc tàp 2, Nxb GD, H., 2002.
2. Nguyln Dàng Manh (chù bién), Càc nhà vàn nói vè vàn, tàp 2, Nxb TPM, 1992.
3. Hoàng Phè (chù bièn). Tu dièn Tiéng Viét, Trung tim Tu dién hpc Ha Npi, Nxb Dà Ning, 2000.
4. Nguyen Tri, Vànmiéutàvàphuongph^dgyvànmiéutà,ìhà3G'D,ì{.. 1993.
5. Kate Hambugrger, Logic hgc vè càc thè logi vàn hgc, (Vù Hoàng Hoàng Djch, Tran Ngpc Vuong dich), Nxb DHQG HN, 2004.
n. Tiéng Anh
6.FredrickQBW,Handbook37ie/83«ijmflbii!e,Newyoik,6'Decemberl,Edilion,1991.