03.2021 ISSN 2734-9888 20
> THS.KTS. NGUYỄN HUY KHANH
*T
hời gian qua, hiện tượng trẻ em bị ngã rơi từ chung cư cao tầng đã xảy ra nhiều lần và ở nhiều địa phương gần đây nhất là vào ngày 28/2 của một bé gái 3 tuổi là việc đáng tiếc và được xã hội hết sức quan tâm.Bên cạnh việc xác định nguyên nhân quan trọng nhất gây mất an toàn cho trẻ chính là ý thức về an toàn và sự trông nom của phụ huynh thì các vấn đề về kĩ thuật cũng cần phải quan tâm, xem xét và có đánh giá phù hợp để có các biện pháp cải tiến khắc phục.
Các yếu tố kĩ thuật về an toàn của công trình liên quan đến nhiều bên. Cụ thể như sau:
Một là, Quản lý nhà nước về Xây dựng, bao gồm:
- Ban hành Quy chuẩn và Tiêu chuẩn - Thẩm tra thẩm định hồ sơ thiết kế
- Giám định chất lượng, nghiệm thu và cho phép đưa công trình vào sử dụng
Hai là, Chủ đầu tư là người chịu trách nhiệm với vai trò là người cung cấp sản phẩm xây dựng cho thị trường, mà cụ thể ở đây là sản phẩm bất động sản và có quyền lớn nhất khi tác động vào sản phẩm xây dựng (thay đổi, bổ sung, điều chỉnh)
Ba là, Đơn vị tư vấn thiết kế là chịu trách nhiệm về chất lượng thiết kế, trong đó có việc đảm bảo tuân thủ và áp dụng đúng các Quy chuẩn và Tiêu chuẩn an toàn.
Bốn là, đơn vị thi công là người chịu trách nhiệm chính tạo ra sản phẩm xây dựng phải tuân thủ xây dựng đúng các nội dung trong hồ sơ thiết kế
Năm là. Đơn vị tư vấn giám sát xây dựng là người chịu trách nhiệm về giám sát quá trình tạo ra sản phẩm xây dựng có đúng với hồ sơ thiết kế và các quy định về chất lượng không.
Nhìn vào chuỗi quản lý hoạt động xây dựng nêu trên có thể thấy rằng có hai khâu mang tính chất trọng yếu nhất trong việc đảm bảo an toàn cho con người khi sử dụng công trình xây dựng đó là:
- Quy chuẩn và Tiêu chuẩn hay gọi chung là quy định - Thiết kế công trình hay gọi chung là áp dụng quy định Các yếu tố kĩ thuật về an toàn liên quan đến nhiều bộ phận của công trình, tuy nhiên trong phạm vi nội dung bài báo này sẽ chỉ tập trung phân tích các quy định về chiều cao an toàn của lan can cho công trình có liên quan trực tiếp đến việc ngã ra bên ngoài của trẻ em ở các logia.
Mục đích cụ thể là xem xét Quy chuẩn và Tiêu chuẩn kỹ thuật của Ngành Xây dựng các quy định về chiều cao lan can cho nhà ở và đặc biệt là chung cư cao tầng đã an toàn hay chưa? đặc biệt là đối với trẻ em.
Đề đảm bảo an toàn cho người sử dụng nhà ở trong đó có nhà chung cư. Bộ Xây dựng đã ban hành hai quy chuẩn Quốc gia. Các quy chuẩn này đã được kế thừa và phát triển từ các quy chuẩn và tiêu chuẩn liên quan trước đó, cụ thể là:
1- Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 04:2019/BXD về Nhà chung cư do Bộ Xây dựng ban hành,
2- Quy chuẩn xây dựng Việt nam QCXDVN 05:2008/BXD về Nhà ở và công trình công cộng- An toàn sinh mạng và sức khoẻ.
Nội dung cụ thể về vấn đề an toàn đối với chiều cao lan can trong đó được ghi lần lượt như sau :
• Tại QCXD 04:2019/BXD. Tại khoản 2.2.12 : Rào, lan can ban công và lô gia, bao gồm cả chiều cao từ sàn đến mặt dưới lỗ cửa/bậu cửa sổ trong nhà chung cư, nhà chung cư hỗn hợp không được nhỏ hơn 1,4 m. Các vị trí khác tuân thủ QCXDVN 05:2008/BXD.
• Tại QCXDVN 05:2008/BXD Tại khoản 3.4.1.7. Lan can cầu thang
a) Vế thang, chiếu tới, chiếu nghỉ phải có lan can bảo vệ ở các cạnh hở.
Chiều cao tối thiểu của lan can chung cư cao tầng
(*) Nguyên Phó tổng giám đốc Tổng công ty tư vấn xây dựng Việt Nam-VNCC
THIẾ T K Ế BAN CÔNG, LÔ GIA CHUNG CƯ CAO TẦNG
03.2021
ISSN 2734-9888 21
Công trình Vị trí Chiều cao tối thiểu
(mm) Nhà ở, cơ quan, trường học, công sở và
các công trình công cộng
Lô-gia và sân thượng ở các vị trí cao từ 9 tầng trở lên
1400
Vế thang, đường dốc 900
Các vị trí khác 1100
Nơi tập trung đông người 530mm trước ghế ngồi cố định 800
Vế thang, đường dốc 900
Các vị trí khác 1100
Bảng chiều cao tối thiểu của lan can
b) Đối với công trình có trẻ em dưới 5 tuổi lui tới, lan can cần đảm bảo các yêu cầu sau :
+ Khe hở của lan can không đút lọt quả cầu có đường kính 100mm;
+ Không có cấu tạo để trẻ em dễ trèo qua lan can.
c) Chiều cao tối thiểu của lan can được quy định ở bảng trên.
Như vậy căn cứ các nội dung yêu cầu nêu trên, có thể phân tích cụ thể thêm như sau:
- Một là, nguyên tắc quy định chiều cao chống ngã được tính bằng tối thiểu nửa (1/2) chiều cao của thân người (dựa vào nguyên tắc đòn bẩy). Ví dụ chiều cao cho lan can giành cho người trưởng thành là 90cm tức là đã được tính toán với người có chiều cao trung bình 1,8m (theo tiêu chuẩn nước ngoài). Với công trình cao tầng thì chiều cao quy định này đã được nâng lên tới 1,4m tức là đã tăng lên 60% tức là tăng thêm 50cm tương đương hệ số an toàn là k:1,6 lần.
- Hai là, đối với trẻ em dưới 5 tuổi vì chưa có ý thức về an toàn thì với chiều cao dưới 1,0m đồng nghĩa với việc tay chưa với tới đỉnh lan can cao có chiều cao 1,4m. Đối với trẻ em tuổi từ 5-10 tuổi, tuổi đã có ý thức sợ ngã, thì với chiều cao 1,4 mét,
hệ số an toàn tính toan đã đạt tối thiểu là k>2 lần.
Như vậy có thể kết luận về mặt lý thuyết thì số liệu quy định của quy chuẩn là rất an toan bởi việc đu bám rồi kéo người vượt qua chiều cao như vậy là rất khó kể cả đối với thanh niên trưởng thành khỏe mạnh.
Vậy tại sao trẻ em vẫn trèo qua được lan can có chiều cao 1,4m và là nguyên nhân để rơi xuống dưới
Đề làm rõ điều này cần xem xét trên thực tế CHIỀU CAO AN TOÀN CỦA LAN CAN NHÀ CAO TẦNG như thế nào? Tại sao lại không an toàn như lý thuyết.
Theo đánh giá của cá nhân tác giả bài báo thì chiều cao quy định đó đã BỊ GIẢM ĐI đáng kể do các nguyên nhân về thiết kế lan can (Xem hình)
Hiện nay có 3 cách thiết kế lan can mà có liên quan đến việc giảm chiều cao này :
1. Cách thứ nhất: Dựng lan can lên trên dầm ban công hoặc tường thấp logia do yêu cầu về thẩm mĩ thiết kế kiến trúc (phân bổ đặc rỗng trên mặt đứng). Chính các dầm gờ và bệ tường này là nguyên nhân giảm chiều cao an toàn THẬT của lan can. (Xem hình B )
03.2021 ISSN 2734-9888 22
2. Cách thứ hai: Lan can được thiết kế các thang ngang do nhu cầu thẩm mĩ (tránh nhàm chán khi toàn bố trí thanh dọc) và để tăng và đảm bảo độ ổn định ngang cho toàn lan can.
Như vậy thanh ngang này cũng là nguyên nhân giảm chiều cao an toàn THẬT của lan can khi trẻ em gác chân, bám tay vào để chèo lên. (Xem hình C)
3. Cách thứ ba: Kết hợp cả hai loại trên làm cho chiều cao an toàn giảm đi đáng kể (xem hình).
Vậy có thể thấy rõ sự không trùng khớp giữa chiều cao lan can quy định tại quy chuẩn và thực tế thiết kế và các nhà thiết kế đã không cùng hiểu quy định chiều cao lan can theo cùng một cách.
Nguyên nhân của việc này có thể nhìn thấy hai lý do:
- Tại khoản mục quy định về chiều cao tối thiểu trong quy chuẩn nêu trên đều KHÔNG CÓ HÌNH VẼ MINH HỌA (Xem hình A), dẫn đến sự hiểu khác nhau về chiều cao an toàn, và thường là người đọc hiểu theo hướng 1,4m là tổng chiều cao của lan can.
- Tại khoản “Không có cấu tạo để trẻ em dễ trèo qua lan can” thì quy định như vậy quá chung chung, không hướng
dẫn cụ thể hoặc hình vẽ minh họa.
Như vậy có thể thấy là việc quy định chi tiết sẽ có thể tránh được sự hiểu lầm và dẫn đến những hậu quả không mong muốn. Kiến nghị Bộ Xây dựng có văn bản hướng dẫn và chỉnh sửa và bổ sung sớm.
Bên cạnh đó, BXD cũng cần áp dụng các quy định LUẬT CỦA QUỐC HỘI NƯỚC CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM SỐ 25/2004/QH11 NGÀY 15 THÁNG 6 NĂM 2004 VỀ BẢO VỆ, CHĂM SÓC VÀ GIÁO DỤC TRẺ EM
Để điều chỉnh các nội dung quy định về an toàn được nâng lên mức độ “bảo vệ tính mạng” đối với các công trình có trẻ em sử dụng
“1. Luật này quy định các quyền cơ bản, bổn phận của trẻ em; trách nhiệm của gia đình, Nhà nước và xã hội trong việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.
Điều 14. Quyền được tôn trọng, bảo vệ tính mạng, thân thể, nhân phẩm và danh dự
Trẻ em được gia đình, Nhà nước và xã hội tôn trọng, bảo vệ tính mạng, thân thể, nhân phẩm và danh dự.”v
TIẾP TỤC RÀ SOÁT CÁC TIÊU CHUẨN, QUY CHUẨN Hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng về thiết kế, xây dựng chung cư, nhà cao tầng hiện nay khá đầy đủ. Khi xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn đều có các căn cứ kỹ thuật, tham khảo kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Đây là ngưỡng bắt buộc áp dụng ở tất cả công trình, từ khâu thiết kế, thẩm định, phê duyệt thiết kế, thi công, nghiệm thu… được đơn vị thiết kế, chủ đầu tư, nhà thầu, các cơ quan chức năng đều căn cứ vào các quy chuẩn, tiêu chuẩn để rà soát tất cả các hạng mục công trình trước khi đưa vào sử dụng, nên tỉ lệ vi phạm quy chuẩn, tiêu chuẩn không nhiều.
Để đảm bảo an toàn tại các chung cư, nhà cao tầng, thời gian tới Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục rà soát các tiêu chuẩn, quy chuẩn có liên quan đặc biệt chú ý xem xét về vấn đề có tài liệu hướng dẫn sử dụng nhà chung cư, cao tầng. Trong đó sẽ nêu rõ công năng, các lưu ý khuyến cáo khi sử dụng các hạng mục trong nhà chung cư như ban công, lô gia, cửa sổ…Có thể sẽ quy định bắt buộc tài liệu hướng dẫn sử dụng khi bàn giao nhà. Tuy nhiên, vấn đề vẫn là ý thức của người dân cẩn trọng trong quá trình sử dụng, sinh hoạt ở nhà chung cư, nhất là có trẻ nhỏ, chứ không hẳn là quy định cứng.
(PGS.TS Vũ Ngọc Anh - Vụ trưởng Vụ KHCN & MT, Bộ Xây dựng)
