1 1 1 1 1 SM* WiN IKHEH CiKi KHM HOC
CHI PHI SAU KHAI THAC
TAI CAC DOANH NGHIEP KHAI K H O A N G
N g u y i n Khcr A n TrSn V a n Khai P h a n M i n h N g h i a - T o n T h a t Tidn
B
di vie't ndy de cqp de'n vi§c Idm the ndo de cdc doanh nghiep khai thdc khodng sdn ddm bdo thifc hi$n nghia vu "hodn nguyen mdi tritdng" ddi vdi cdc dif dn khai khodng d gdc dg trich Iqp vd ghi nhdn ddng, ddy du chi phi sau khai thdc. Bdi vi cho de'n nay, thifc trang ghi nhdn khodn chi phi ndy tai cdc doanh nghiep khai khodng d Vi^t Nam vdn chita cd vdn bdn phdp ly ndo quy dinh cu the, ddn de'n tinh trgng thieu thd'ng nhdt trong phitdng phdp hack todn, nen vi^c kiem sodt khodn chi phi ndy gap khdng it khd khdn.D a t v a n d e
Viet Nam la mpt quoc gia cd t i l m ndng v l khodng san, ddu md... Ddc bigt, nganh ddu khi vd khai thdc khodng san da cd ddng gdp quan trpng dd'i vdi ngudn thu ngan sdch nha nUde va sU phdt t r i l n kinh te' xd hpi. Tuy nhign, mat trdi cua cdc hoat ddng khai thdc khdng ehi tao ra nguy ctf can kigt ngudn tai nguygn ma cdn gay ra nhflng tdn hai nghigm trpng dd'i vdi mdi trfldng, d l lai hau qua lau ddi vd to Idn dg'n sU tdn tai va phdt t r i l n cua con ngUdi, sinh vat.
Van de nay da dUtfc Chinh phu Vigt Nam quan tdm tu lau va da ban hanh rat nhilu van ban quy dinh vigc xfl ly sau khai thdc. Tuy nhign cdc rang huge phdp ly chi mdi dflng lai d nhflng quy dinh nghia vu thi hdnh khdi phuc mdi trfldng, chfl chfla cd vdn ban quy dinh cung nhfl hudng ddn thi hanh vigc trich lap va ghi nhan chi phi eho cdng tdc khdi phuc mdi trUdng ma cu the la "chi phi sau khai thdc". Dilu ndy ddn dg'n thUe trang cdc doanh nghiep trong linh vUc khai thdc khoang san vdn dang "md mdm"
trong cdch thflc ghi nhan khoan phi nay.
Chi p h i s a u k h a i t h a c
Sau khi dfl dn k i t thue, khi ngudn tai nguyen can kiet va khu vflc khai thdc bi b i l n ddi, o
Cdngnghe n g d n h d n g
Sd 65-Thang 08/2011
nhiem nang n l thi doanh nghigp phai cd trdch nhiem thao dd, di ddi cdc thie't bi khai thdc, ddng thdi cd nghia vu tdi tao lai canh quan mdi trfldng. Chi phi phuc vu cho ta't ca cdc boat dpng nay la "chi phi sau khai thdc".
Day Id khoan chi phi ma doanh nghiep chac chan phai ehi ra. Vi neu trong mgt dfl dn khai thdc tai nguygn thign nhign ma nhd ddu ttf khdng de cap va khdng ed k l hoach rd rdng v l cdi thien, phuc hdi mdi trfldng khu vflc khai thdc thi se khdng du dilu kign d l dfltfc cap giay phep khai thdc. Trfldng hpp cdc doanh nghiep trdn trdnh trdch nhigm khdi phuc khi dU dn kg't thue, hi phdt hign ngoai vigc phai bi phat do hdnh vi trdn trdnh thi h a n h dilu khoan cam k i t vdi Chinh phu thi doanh nghigp cung budc phai t i l p tuc t r i l n khai dU dn cai tao trfl nhihig trudng htfp bat kha khdng tfl phia doanh nghiep nhu phd san, khdng du ndng lUc (Ludt Bao vg Mdi trudng 2005).
Vl phUtfng dien kinh te vigc khdng ghi nhdn hoac tinh todn khong htfp ly ddi vdi chi phi sau khai thdc se dan den gid thdnh sdn xudt cua san pham dudi chi phi thUc d l tao ra sdn pham ma doanh nghigp vd xa hgi phdi bo ra.
Nghia la chi mdi tinh den ddu vdo la vdn, lao dpng, cong nghg... ma bd qua mgt dang ddu vdo khdc nhflng phi tdn phai bd ra d l khdc phuc
SMH YEN NGWEN Ciill KHOA l i p c l 1 1 1 0 n h i l m , suy thoai mdi trUdrng (Pham Ddc
Hilu, 2010).
Thi^c t r a n g g h i nh|Ln c h i p h i s a u k h a i thac t a i V i $ t N a m
Vigc khong nhat qudn trong cdch thflc ghi nhan chi phi sau khai thdc dan d i n cdc thdng tin tai chinh hi Igch lac, khdng cd dinh hfldng, khdng ddm bao sfl thdng nhdt vd tinh chinh xdc trong cdng bd thdng tin, khd so sdnh gifla cdc doanh nghigp vdi nhau.
Ben canh dd, sfl khdng chat che trong rang huge phdp ly tai nfldc ta cdn tao ra nhflng khe hd cho cdc doanh nghigp khai khoang ne trdnh trdch nhiem khdi phuc, tdi tao mdi trfldng. Id di nhflng tdn hai ma chinh hp gdy ra nham tim kilm mflc lpi nhuan cao nhat va d l lai nhflng hdu qua to Idn cho xa hpi gdnh chiu.
Quyg't dinh 71/2008/QD-TTg dflpc ban hanh ngdy 29/5/2008 quy dinh cdc td chflc, cd nhan dfltfc phep khai thdc khodng san phai thflc hien ky quy cdi tao, phuc hdi mdi trfldng tai Quy Bao vg Mdi trfldng Vigt Nam bode dia phfltfng nham muc dich bdo dam tai chinh eho vigc phuc hdi, cdi tao mdi trfldng sau khai thdc. Tuy nhien Quyg't dinh nay cd hieu Iflc tfl ngdy 29/5/2008 lai khdng cd hdi td ngn nhdm cdc doanh nghiep cd dfl dn khai thdc trfldc nam 2008 khdng chiu chi phdi bdi Quyg't dinh nay.
Cdc doanh nghiep cd dif dn khai thdc tritdc ndm 2008
Trfldc 2008, vigc phuc hdi mdi trfldng thign nhign trong boat dpng khai thdc da chiu nhflng rdng bugc bdi Ludt Bdo vg Mdi trfldng, Ludt Khodng san. NhUng do ctf chd kilm sodt thUc hign cua nUdc ta cdn ylu kem ngn hdu h i t cdc doanh nghigp deu bd qua nghia vu khdi phuc trong tfltfng lai. Hg qud t i l p theo Id chi phi fldc tinh cho nhihig nghia vu trong tfltfng lai ndy cung vi thd ma khdng dfltfc ghi nhan vdo chi phi boat dpng.
Nhfl v$y ndu cd trfldng htfp doanh nghigp hi
truy cUu trach nhigm phuc hdi mdi trUdng thi khi dd boat ddng khai thdc da k i t thuc, chi phi ma doanh nghigp bd ra d l thUc hign nghia vu ldc ndy chi cd the dupe trich tU lpi nhuan cua doanh nghigp, ma dieu nay thi khdng de.
Cdc doanh nghiep cd dif dn khai thdc sau ndm 2008
Cdc du dn khai thdc triln khai .sau ndm 2008 deu da ky quy khdi phuc mdi trUdng theo Quylt dinh 71/2008/QD-TTg. Khi dU dn k i t thdc doanh nghiep phai thUc hien nghia vu khdi phuc mdi trUdng va dupe hoan lai t i l n tU khoan ky quy theo quy dinh. Day la mdt rang budc phdp ly dd'i vdi ede doanh nghiep nham dam bdo van de mdi trUdng dUtfc quan tam mpt cdch dung mdc trong ede dU an khai thdc. Song thUe trang la cdc doanh nghiep vdn ehUa thUe sU tudn thu ddng mUc vdi khodn phi mdi trUdng nay.
Theo nghign cdu, cdc doanh nghigp khai thdc tdi nguyen thidn nhign d Viet Nam, ngodi khoan ky quy tai Quy Bao ve Mdi trUdng thi hien cdc doanh nghiep cdn ghi nhan chi phi sau khai thdc theo hai hUdng khdc nhau: (i) Khdng ghi nhan chi phi sau khai thdc vdo chi phi cua du dn: day la thUe te' cua hau h i t cdc doanh nghiep khai khoang vda va nhd nhU Cdng ty Xi mdng Hai Phdng, Xi nghigp Khe Sim.. Quy Bdo vg Moi trudng Viet Nam, 2008); (ii) Trich mdt ty Ig (%) tren gid thanh lap quy mdi trUdng:
diin hinh tai cdc cdng ty khai khodng thupc Tdp dodn Cdng nghigp Than Khodng sdn Viet Nam (Vinaeomin). Theo Thdng bdo sd 76/TB- VPCP ngdy 09/3/2009, cdc cdng ty ndy dupe trich 1% ehi phi trong gid thanh dl ldp quy mdi trudng, neu khdng sfl dung h i t dUpe chuyin cho nam sau.
Theo bdng cdo bach cua Cdng ty Cd phdn Than Nui Beo thi tUtfng flng vdi 1% gid thdnh cdng ty da ed dinh mdc trich lap quy Id 6.000d/l tan than vd khoan trich lap ndy gpi Id phi mdi trfldng va dflpc xem la chi phi ca'u thdnh gid thanh san phdm (Cdng ty Cd phdn Than Ndi Beo, 2006).
nganhangM
• Th^np 08/2011 I M
Cbngngh^
So 65-Thdng 08/2011
1 1 1 1 SINH VIEN NGHIEN CUTU KHOA HQC
TiX ndm 2006 ddn nay, Vinaeomin da thanh l$p quy mdi trufdng vdi ti Ig 6.000 ddng/tdn than.
Vdi sdn lUtfng 40 trigu t§Gn/ndm, m6i nam Vina- eomin c6 240 ti ddng d l phuc vu c6ng tdc ndy (Qu(y M o vg M6i trudng Viet Nam, 2008). NhU vfiy, Vinaeomin da co sU quan tdm ddn chi phi sau khai thic, nhiftig cdch thflc ghi nhdn bi«Sc ddu dia Vinaeomin dd'i vdi khodn phi ndy vSn tdn tai nhilu bdt cap, cu t h i Id:
Vi#e trich mgt t^ Ig % nhdt dinh trong gid thanh dd l|Lp quy mdi tn«omg, tao nguSn cho hoat ddng hoan nguygn m6i tmrtrng khdng dua trdn Ctf sd miJc dg tdn hai m6i trU&ng thifc td c6 t h i ddn d i n tinh trang quy trich ldp qud Idn hotc qud b4 khdng dd bil dap chi phi sau khai th&c thijfc td phdt sinh.
Dfic bi#t cdch 1dm cua Vinaeomin chi dtfn th- udn Ik m^t gidi phdp rigng le do Vinaeomin trinh cdng vdn vd diWc Chinh phd chdp thudn.
Vinaeomin Id tdp dodn kinh t l nong cdt, chd Itfe trong sdn xudt kinh doanh than va cdc loai khodng sdn cda nude ta, ngn cdch lam ndy tuy Idm tdng gid thanh sdn phdm oaa Vinaeomin nhu&g vdi uu thd cua nhiing cgng ty ddu ngdnh, Vinaeomin vSn du khd nang canh tranh vl gid.
Cdn ddi vdi cdc doanh nghigp khdc trong linh vUe khai khodng ndu dp dung cdch 1dm tiKmg tur thi phdi ddi mdt vdi bdi todn canh tranh trdn thi trd&ng.
Ki^'n n g l u gi&i p h a p g h i nh&n c h i p h i s a u k h a i t h d c
phuc hSi trong tUtfng lai tUtfng i2ng vdi mdc 6 nhilm thuc te tai khu vUC khai thdc theo tflng nam. Ctf sd oia phiftfng phdp ndy la Chudn mflc K l todn Viet Nam sd 18 - Cdc khodn dvt phdng, tdi san vd ntf tilm tdng.
Cd hai philtfng phdp dd ghi nh|Ln chi phi sau khai thdc: (i) Trich ldp du phdng cho chi phi sau khai thdc vd chuyin vdo ehi phi hoat ddng kinh doanh hdng ndm; (ii) Ghi tdng nguydn gid tdi sdn ed dinh (TSCD) vd tidn hdnh khdu hao trong fe^-
Tirich ldp d^ phong eho chi phi ph^c hdi imdi tntifng sau khai thdc od chuyen cao chi phi ho^ di^ng kinh doanh hdng ndm Dd tao ngudn cho kh«^n chi phi sau khai thdc doanh nghigp tidn hanh l|ip dtf phdng. Mdc dtf phdng dUtfc xdc dinh trgn ctf sd tide tinh ehi phi
C6ngngh6 n g d n h d n g
Sd65-TMng 08/2011
Khi du dn k i t thuc doanh n^iigp se sd dung khodn dtf phdng ndy dd chi cho cdc hoat dgng khdi phuc, edi tao mdi trtfdng khu vtfe khai thdc TnJdng htfp dtf phdng da Iflp Idn htfn thflc td chi phi phuc hdi thi tidn hdnh hodn nh^lp dtf phdng; trUdng htfp ngultfe lai ndu khodn dtf phdng khdng dd bd dap chi phi thtfc td phdt sinh thi tinh vdo chi phi khdc
Ghi tang nguyen gid 11SCD va ti^n hdnh hhdu hao trong ky
Mgt phUtfng phdp khdc dd ghi nhdn chi phi sau khai thdc Id ^ nhdn chi phi ndy nhtf ddu vdo
SINH VIEN NGHIEN CUfU KHOA HQC 1 1 H
cua nguyen gia TSCD theo kinh nghiem qudc te. Cu the theo Chuan mUe Ke toan Qudc te sd 16 nguyen gia cua TSCD hflu hinh cdn bao gdm cac chi phi ude tinh cho viec thao dd, di chuyen cac tai san va khdi phuc mat bang.
Vdi phuong phap nay thi chi phi sau khai thac se dua vao nguyen gia cua TSCD, trong ky tien hanh khau hao theo san lupng thuc te khai thdc. Do day la khoan Ude tinh chUa dupc chi tra nen dd'i dng vdi nd cung tUOng tU nhU giai phdp trinh bay trUde dd la dU phdng phai tra.
Trong ndm, n l u cd trUdng htfp chi phi phuc hdi Ude tinh cho nhflng tdn t h a t ddi vdi mdi trfldng thflc td cao htfn mflc khau hao thi doanh nghigp trich thgm dfl phdng cho khoan phdt sinh nay vd khodn ndy dfltfc ghi nhdn vdo chi phi boat dgng trong ky.
Khi dfl dn kg't thuc, doanh nghigp tign hdnh khdi phuc mdi trfldng thi tuy vdo thflc t l phdt
sinh chi phi cua dfl an cai tao so vdi ude tinh da dupe lap du phdng phai tra ma k l todn tien hanh hoan nhap du phdng hodc ghi nhan vdo chi phi khdc.
A p d u n g t a i Vi$t Nam
Hai phUtfng phdp neu tren xet ve nguyen tac k l todn dIu dam bao tinh phd hpp tuy nhign gifla hai phfltfng phdp tren cd sU khdc biet nhu sau:
Chi phi khdi phuc mdi trUdng phdt sinh tfl cdc dfl dn khai thdc cd thdi gian boat ddng trong nhieu nam thdm chi Ign d i n hang chuc ndm, do vay khi ghi nhan vao nguyen gid TSCD thi tinh dn dinh ben vflng htfn so vdi viec xem nd nhfl mdt khoan chi phi thflc te. Ngoai ra khi ghi nhan vao nguyen gid TSCD thi tren bdo cdo tai chinh khoan muc nay cQng dupe trinh bay mpt cdch ro rang va rieng biet td ldc du dn trien khai de'n khi k i t thdc. Nlu nhu ghi nhan chi phi sau khai thdc nhu mpt chi phi phdt sinh trong nam thi chi tieu ndy dUtfc gdp chung trong gid vdn hang bdn trong bdo cdo ke't qua kinh doanh.
Ghi nhan chi phi sau khai thdc vao nguyen gid phuong phdp va tien hdnh khau hao theo san lupng dat dUtfc sU dn dinh trong gid thanh sdn xua't eua doanh nghiep htfn la ghi nhan vdo chi phi. Vi se cd nhflng nam ehi phi sau khai thdc dupe Ude tinh trd nen qud Idn keo theo gid thdnh san pham tdng dot bien.
Nhu vdy, khi dUa ehi phi sau khai thdc vao trong qud trtnh san xua't cua doanh nghigp thi chi tieu nay se dUpe trtnh bay ddy du, ro rang tren bdo cdo tai chinh ldc dd ed doanh nghigp lan ngUdi tieu dung cd cdi nhin tdng quan ve sdn pham ma minh dang sdn xud't hay tieu dung vd mUc dp tdc dpng cua nd dd'i vdi mdi trUdng. Lpi ich cua viec ndy Id tdc dpng dg'n dinh hudng sdn xuat vd tieu dung, gdp phan bdo ve mdi trUdng.
Ddi vdi Viet Nam ca hai phUtfng phdp ndy deu cd t h i dp dung nhUng theo quan dilm cua nhdm tdc gia vl Idu ddi ndn chpn phUtfng phdp ghi nhdn vdo nguyen gid TSCD theo phdn tich neu
Cdngnghe n g d n h d n g ppi
So 65 -Thang 08/2011 U J
1 1 1 1 SINH VIEN N G H | £ N CUfU KHOA HQC
trgn. D l dp dung vao thuc td tai nUdc ta, tac gid d l nghi mpt 16 trinh chuyin tiep:
Giai doan 1 khi hg thdng chuan mUc, chd dg kd todn nUdc t a vdn chUa hoan thign se dp dung theo phUtfng phdp lap dU phong tflng nam nhU dd neu.
- Giai doan 2 khi Chudn mUc K l todn Vigt Nam sd 03 dfltfc bd sung vdi noi dung nguygn gid TSCD bao ham ca chi phi Ude tinh cho viec thdo dd, di chuyin cdc tai san vd khdi phuc mat bang nhu chuan mUc qudc te' thi se chuyin toan bd chi phi sau khai thdc vao nguygn gid TSCD.
D l cdc gidi phdp ndy dUtfc dp dung mpt each higu qua trong thUc te thi can phai c6 nhilu giai phdp hd trtf. Cu t h i la Ude tinh chi phi sau khai thac ddi hdi dat dUtfc dp chinh xdc cao nhdt cd t h i . D l giai quyg't van dg' nay can han hanh cdc vdn ban quy dinh chung v l Ude tinh kg' todn cho chi phi ndy, ngoai ra chi phi Ude tinh ndy cdn cdn dUtfc xdc dinh trgn ctf sd kinh nghigm cua dU dn tUtfng tif vd tham khao y kidn ehuygn gia.
Kd't l u d n
Tidp cdn dUdi gidc dp k l todn, vigc bach todn ddy du va htfp ly chi phi sau khai thdc n a n g cao trdch nhiem chu t h i khai thdc la cac doanh nghigp khai khoang trong vigc "hoan nguyen moi trudng'' va tac ddng ddn dinh hUdng tigu dung chu the suf dung la chinh chung ta. Dieu nay ed nghia la ke toan da dong gdp mdt p h a n vao edng tdc bao ve mdi trtfdng cua toan xa hoi va gdp phan tich cifc trong cudc vdn dong thtfc hign dinh hudng "phat trien ben vfiTng"
tai Viet Nam"
Tdi lifu tham khdo:
L Ludt Bdo vi Mdi trUdng 2005.
2. Ludt sd 46/2005/QHll sda ddi, b6 sung mdt sd dieu cda Lu&t Khodng sdn ndm 1996.
3. CtUnh phd (2008), Quyit dinh 71/2008/QB-TTg, ngdy 29/5/2008 vi viic ky quy cdi tgo, phuc hSi mdi trudng d6i vdi hogt dldng khai thdc khodng sdn.
congng^ n g a n h a n g
Sd65-Thang 08/2011
4. Chudn muc Ki todn Vi&t Nam VAS 03, VAS 18.
5. Chudn muc Ke todn Qudc ti IAS 16.
6. Cdng ty CS phdn Than Nui Beo (2006), Bdn cdo bach, muc 7.2.2, chuang IV, littp://www.bvsc.com.vn/Baoviet/website/
Uploaded I ma_cty_ny/BCBjnr_NBC.pdf.
7. Nguyin Ngoc Dung (2009), Mdt sd vdn di vi Chudn muc Ki todn 03 - tdi sdn cd dinh trong mdi lien hi din bdo vi mdi trudng vd khdi phuc mdi trudng sau float ddng. Tap chi Phdt triin Kinh ti sd 228, thdng 10/2009.
8. Pham BUc Hiiu (2010), Ki todn chi phi mdi tmdng tror^
doanh nghiep vd sU bdt hgp ly cda ki todn chi phi truyin thdng. Tap chi Phdt triin Kinh ti, sd 241, thdng 11/2010.
9. B6 HOu Luc (2009), Trd lai mdi trudng: mdt hdng chuc ndm, http:/ /tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su 1326393/
Tra-lai-moi-truong-mat-hang-chuc-nam. html.
10. Quy Bdo vi Mdi trUdng Viit Nam (2008), Hinh thdc hogt ddng - Ky qi^ phuc hdi scui khai thdc khodng sdn, http:/ /vepf.
vn /HinhThucHoatDong-KyQuyPhucHoiKhaiThacKhoanSan.
