P H A T T R I I N N G H E CdNG TAC X A Hdl VA C H A M SOC TRE EM C6 H O A N CANH OAC BIET
CO HOI DEN TRUdNG CUA TRE EM CO HIV/AIDS
y Ths.DiroinqThiThuyHa Vien Nahien cufu Sifpham - Tnfdna Bai hoc Sifoham Hd Noi
T
beo thdng ke eua Bd Y te, ke tfl nam 2005 trd lai ddy, trung binh hang ndm ed nirde phdt hidn khoang tfl 400 -'700 tre dp tuoi tfl 0-10 tuoi nhiem HIV, eao nhat vao ndm 2007 ed den 772 tre. Tinh den cudi nam 2010, cd nfldc phdt hidn hon 4.400 tre em cd HIV (trong tdng sd gan 184.000 nghln ngfldi), trong do ed 2.553 em dang dflpc dieu trj ARV. Theo ede flde tfnh mdi day, hien ed 4.700 tre em dfldi 15 tudi dang ehung sdng vdi HIV, eon sd nay dfl bao se tang nhanh Idn 5.700 em vdo ndm 2012. Trong dd, ft hon 1.500 em (31 %) hidn dang dflpc dieu trj ART (lieu phdp dieu trj cde bdnh gdy ra bdi AIDS). Tuy nhidn, eon sd nay ed thd' qua thap vl eae sd lieu hidn ed chi dflpc thu thdp mdt cdeh ed he thdng d ede co sd cd dfl an hd trp (chu yeu la tai trp qude te). Ddng thdi, edng ehi ed sd lieu ve tre em dfldi 15 tudi va ehfla thdng kd dflpc ve sd tre em ddn 18 tuoi. Trong mpi trfldng hpp dan den lay nhiem, trd em van la ddi tflpng cd nguy cd cao nhat, ddc bidt Id qua dfldng me truyen cho con. Vdi ti Id nhiem 0,25% trong sd 1,5 tridu bd me sinh con mdi nam, Viet Nam ed khodng 4000 ba me mang thai nhiem HIV/nam. Neu khdng dflpc can thiep, vdi ty Id Idy truyen tfl me sang eon Id 35% thi trung binh mdi nam se ed khodng 1.400 trd so sinh bj nhiem HIV tfl me.Cdn neu dflpc can thiep, ty Id lay truyen tfl me sang con se gidm
Trao cahgi eho mgi tri em deu duge den trudng
xudng cdn 5-10%.
Ben canh dd, sd lieu ve tac ddng eua HIV/AIDS ve mat sfle khod, gido due vd tdm sinh ly xa hdi ddi vdi trd em edng rat khan hidm. Trd em sdng chung vdi HIV phai ddi mat vdi nhieu van de nhfl khdng dflpc tiep can dieu trj ART, ty Id di hpe thap do cde van de ve sfle khod hoac bj ky thj, phdn biet ddi xfl va nhflng khd khdn trong boa nhap edng ddng.
Sfl chdm tre ddn eo sd y te khdm ehfla bdnh Id mdt van de Idn vl trd em ed HIV thfldng ehi den CO sd y te khi dd ed tridu ehflng.
VI vdy, nhflng khd khdn ehi'nh khdng ehi la md rdng dieu trj ART md edn lam sao tang cfldng he thdng theo ddi phdng chdng Idy truyen tfl me sang con, bao gdm xet nghidm HIV de dam bdo chan dodn sdm, xdy dflng cP ehe hd
trpxd hdi de tang cfldng tudn thu dieu trj cdng nhfl gidi quyet van de ky thj, phdn bidt ddi xfl trong cdng ddng. He thdng theo ddi va ddnh gid cdng can dflpc cdi thien nham bao ddm thu thap thdng tin, bao eao vd sfl dung hidu qud sd lieu thu thdp dflpc.
Trd ed HIV va bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS thfldng khdng ed dieu kidn hpc tap, vui ehPi gidi trf vd tham gia eae boat ddng xd hdi, boat ddng tap the vdi cdc ban be eung Ifla tudi; bj mat di eo hdi dflpc tham gia ban bae, tiep thu vd quydt djnh cdc van de lidn quan ddn cudc sdng, ndng eao sfl hid'u biet hoac de xuat nhflng mong mudn vd nhflng van de lidn quan den tflong lai eua chfnh minh. Hien nay, tinh trang ky thj vd phdn bidt ddi xfl gdy trd ngai eho vide hpc tap eua trd em TAP CHf LAO OdNG VAXA Hdl-5d476-rer 1-15/10/2011
PHATTRIEN NQHi CdNGTAC XA HOI VA C H A M S 6 C T R E EM Cd H O A N CANH OAC BIET
nhiem HIV la van de ndi com d eae trfldng hpe, dae biet la ede trfldng tieu hpc.Tuy nhidn van de nay lai ehu yeu xuat phdt tfl ngfldi Idn, tfl ede bac phu huynh phdn ddi khdng eho tre ed HIV/AIDS hpe ehung vdi con em minh. Vl vdy, neu chung ta khdng kjp thdi cd ngay nhflng bien phap ngdn chan till tinh trang ky thj, ngdn can vide hpe tap eua tre "cd H" se trdthanh van de nghiem trpng.
Theo khuyen eao eua Cue Phdng chdng AIDS, nguy co nhiem HIV thdng qua vet xflde xuydn da la rat thap. Cu the, so sdnh vdi mdt sd bdnh nguy hiem khde thi nguy cd nhiem virus viem gan sidu vi B thdng qua viet xflde xuydn da la 30%
(30/100 trfldng hpp); eua vidm gan sidu vi C la 3% (3/100 trfldng hpp); trong khi HIV ehi ed 0,3%
(3/1000 trfldng hpp). Y van The gidi ehfla ghi nhdn trfldng hpp tre em nao bj lay nhiem HIV khi hpc chung trong mdt trfldng vdi tre nhiem HIV. Dieu nay ed the dflpc giai thich la vi-rut HIV khdng lay qua nhflng tiep xue thdng thfldng trong cupe sdng ma chi lay qua 3 dfldng Id dfldng mau, dfldng quan he tinh due vd tfl me truyen sang con. Cd the mdt sd phu huynh lo ngai ed sfl Idy nhiem qua dfldng mau, tuy nhien ehuydn lay nhiem HIV qua dfldng mau rat khd xdy ra vi trong trfldng tre khdng dflpc phep sfl dung vat ben nhpn ndn khdng the lam chdy mdu tre khde. Hdn nfla, neu cd chay nhdy, te gay ra vet thflPng chdy mau thi mdu ay edng khdng the vao dflpc co the tre khae vl tre ed vet thflPng se dflpc chdm sde bdi cac thay, cd giao va dflpc bang kfn trflde khi tre quay lai hpe tap hode vui ehpi. VI the ede phu huynh cd the yen tam khi eon minh hpe chung trfldng vdi tre bi nhiem HIV.
Chu trflpng cua Ddng va Nha nfldc la khuyen khich vide dfla
tre ed HIV den trfldng, dam bao quyen Ipi chfnh ddng cua tre em, nhflng dieu dd ddi khi lai vap phdi rao can la tdm ly eua mdt bd phdn phu huynh hpc sinh. VI vay, chung ta can phdi giup hp hieu dflpc bdn chat van de, de hp vflpt qua rao can la tdm ly kl thj ddi vdi ede em ed HIV, va hp cdng hieu dflpc HIV la can bdnh "khd lay, de phdng", vide Idy nhiem HIV khdng de xay ra.
Mdt sfl kidn quan trpng dien ra vao thang 8/2010 dd la Bd Giao due va Dao tao phdi hpp vdi Lidn hpp qudc cdng bd tdi lieu "Sfl that ve tre em va HIV/
AIDS". Cudn tdi lieu gdm 9 dieu, dflpc bidn soan dfla tren tai lieu
"10 sfl that ve tre em va HIV/
AIDS" eua Thai Lan, dflpc dieu ehinh, bo sung, phu hpp vdi bdi ednh Viet Nam. Theo dd, 9 "sfl thdt"ve tre em vd HIV/AIDS dflpc cdng bd la: Khdng phai tat ed cdc ba me nhiem HIV deu sinh eon nhiem HIV. Sflthdt tyle lay nhiem HIV tfl me sang eon khodng 25 30% neu khdng dflpc sfl dung thude khang HIV (ARV) va nudi dfldng bang phflpng phdp thfch hpp; Dflpc eham sde va dieu trj thfch hpp, tre em nhiem HIV ed khd ndng hpe tap, phat trien va sdng cudc sdng binh thfldng nhfl mpi trd em khae; Tiep xfle thdng thfldng vdi tre nhiem HIV khdng bj lay nhiem HIV; Phdng lay nhiem HIV khdng phdi la ly do de tdeh bidt tre em nhiem HIV vdi nhflng tre em khde tai trfldng hpe, noi vui choi va noi d...; Ydu cau xet nghidm HIV hode ydu eau xuat trinh ket qud xet nghidm HIV la vi pham quyen cua tre; Tre em can dflpc gido due gidi tfnh, sfle khde sinh san, HIV va ky nang sdng; Tre bj anh hfldng bdi HIV/
AIDS can dflpc eham sde gidng nhfl nhflng trd em khde; Tre em cd khd ndng nhdn thflc vd hieu ve HIV/AIDS va nhflng van de ed lien quan; Cdng ddng ddng vai
trd quan trpng giup gidm ky thi va phdn bidt ddi xfle vdi tre em bj anh hfldng bdi HIV/AIDS.
Vfla qua, Bd Giao due vd Oao tao edng da cd Ke hoaeh hanh ddng phdng chdng HIV/AIDS giai doan 2011 -2015 (SRH) - ddy la ke hoach toan didn ddu tidn trong ITnh vflc nay eua nganh gido due;
dflpc xdy dflng trdn khung lap ke hoaeh trflde day trong Chflong trinh hanh ddng ve giao due sfle khde sinh san va dfl phdng HIV eho hpe sinh trung hpe (2007- 2010). Tdc ddng dfl kien nham ndng eao kien thflc va ky ndng dfl phdng HIV, sfle khde gidi tfnh va sfle khde sinh sdn; giam thai dp ky thj va hanh vi phdn biet doi xfl trong hpc sinh sinh vidn va can bd nhan vidn cua ngdnh giao due. Trong dd, van de giao due dfl phdng HIV ed chat Iflpng trong ede he thdng gido due chfnh quy va khdng chfnh quy se bao gdm vide xay dflng ehflpng trinh gidng day HIV cho he trung hpc trong cde mdn hpe cu the (Sinh hpc, Gido due edng ddn, Ngfl Van); Idng ghep gido due dfl phdng HIV vdo cae boat ddng cua cung chflong trinh gidng day (trung hpe); djnh hfldng gido due dfl phdng eho tat cd cha me hpe sinh (trung hpe); dao tao ky ndng gido due dfl phdng eho gido vidn trung hpc va cho tat ed ede hidu trfldng; tdng cfldng gido due ve HIV trong cde trung tdm hpe tap edng ddng va trung tdm gido due thfldng xuyen. Vdi trdn 20 tridu HSSV dang ngdi trdn ghe nha trfldng, nganh gido due ddng vai trd quan trpng trong vide thdng tin, gido due truyen thdng phdng, chdng HIV/AIDS. Nganh ludn eoi day la ndi dung quan trpng trong nha trfldng de eham sde, bdo ve va gido due sfle khde cho HSSV va can bd, cdng ehflc. Bdn canh vide can thiet bat budc dfla npi dung phdng chdng HIV/AIDS vao nha trfldng thi cdng can to chflc TAP CHf LAO DdNG VAxA Hdl-Sd476-TO 1-15/10/2011
PH AT TRliN NGH§ C 6 N G TAC X A H 6 | V A C H A M S 6 C TRE EM C6 H O A N CANH OAC Bl|T
cde boat ddng ngoai khda, tang cfldng vai trd cac doan tne trong nha trfldng; tap trung giai cjuyet van de dfla tre nhiem HIV va trd em dnh hfldng den trfldng va xfl ly cac trfldng hpp vi pham theo quy djnh cua phdp ludt...
De cap den dfl thdo Chflong trinh trp giup tre em bj nhiem HIV va cd nguy co eao bj nhiem HIV giai doan 2011-2015 va tam nhin 2020, dng Nguyen Trpng An, Phd Cue trfldng Cue Bdo vd, Cham sde tre em, cho biet, theo dfl thdo nay, Bd Gido due va Dao tao cd trdeh nhidm trien khai thflc hidn de dn Tiep can giao due khdng rdo cdn cho tre em bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS. Odng thdi, ed trach nhidm eung cap giao due ed chat Iflpng cho trd em bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS; chdng phdn bidt ky thj va phdn bidt ddi xfl trong tat cd cdc bac hpe eua he thdng gido due, bao gdm cd cha me vd hpe sinh; thu thdp phdn tfch va bao edo sd lieu ddng tin edy vd dung han ve ddp flng nhu cau eho trd bjdnh hfldng bdi HIV/AIDS trong tat cd ede bae hpe cua he thdng gidp due; tang cfldng nang Iflc eho gido vidn ve qudn ly trfldng hpp ddi vdi nhdm trd em nay...
Tai Dieu 4 Luat Phdng chdng HIV/AIDS quy djnh:"Ngfldi nhiem HIV dflpc hpe van hda, hpc nghe, lam vide" "Ngfldi nhiem HIV dflpc gifl bi mat ridng tfl lidn quan den HIV"; Di^u 16 Ludt Bdo vd eham sde, gido due trd em quy djnh:
"Trd em ed quyen dflOc hpc tap";
diem 6b Chi thj 61/2008/CT- BGDOT ngay 12/11/2008 cua Bd Gido due vd Ddo tao quy djnh "Co sd gido due ddm bdo quyen dflpc hpc tap, lam vide, sdng hda nhap epng ddng efla ngfldi nhiem HIV hoac bj dnh hfldng bdi HIV".
Cdn cfl ede quy djnh trdn thi trd nhiem HIV khi den trfldng khdng bdt budc phdi cdng bd tinh trang bdnh ly cua minh. Song trdn thflc te, quyen hpc tap cue trd bj dnh
hfldng bdi HIV ehfla dflpc ddm bdo, mac du dd ed eo sd phdp ly rang bude thdng qua ludt, phdp lenh vd nhflng quy djnh ve vide khdng dflpc ky thj, phdn bidt ddi xfl, nhflng dd mdi chi la nhflng quy djnh ehung chfl ehfla ed bidn phap ehe tai eu the'. Thflc te thi HIV/AIDS la van de nhay cam ndn mpi ngfldi van theo each eua minh dd la tranh xa, khdng tiep xue vdi ngfldi ed H de "dam bdo an todn" eho bdn thdn edng nhfl gia dinh eua minh, cdc bde phu huynh khdng mudn trd em ed HIV hpe eung trfldng, eung Idp vdi con em eua minh va hp phdn ddi nhd trfldng nhdn trd "ed H", dan den cdc em bj tflde bd quyen dflpc hpe tap thdng qua sfl ky thj va cdc hdnh vi ngdn edn ede em den trfldng.
Ong Eamonn Murphy, Gidm doe Td chflc Phdng chdng AIDS efla Lidn Hpp qude tai Viet Nam nhan manh, ky thj vd phdn bidt ddi xfl vdi ngfldi bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS, ddc bidt la trong bdi ednh trfldng hpe se lam tdn hai den ede quyen dflpc tiep can ede djch vu cP bdn edng nhfl quyen dflpc hpc tap, chdm sde sfle khde vd quyen tham gia vdo ddi sdng xd hdi eua trd em.
Hidn nay, Chfnh phu dang xdy dflng nhflng nghj djnh mdi, quy djnh rd nhflng hanh vi gay edn trd quyen dflpc hpe tap, quyen dflpc hda nhap vd vui chPi gidi trf cua trd em nhiem HIV sd bj xfl ly nhfl the nao. Theo dd, khdng chi nhflng hanh vi ngan cdn, md ed hdnh vi I'i keo, du dd eae ba me khde, ede gia dinh khde de ngan can vide hpe tap eua trd em "cd H", edng sd bj xfl phat. Trong Ke hoaeh hanh ddng qudc gia vl tre em bi dnh hfldng bdi HIV/AIDS tdi ndm 2010 vd tam nhin nam 2020, Viet Nam da ddt muc tieu den ndm 2020 sd ddm bdo ddp flng cde nhu eau eua phan Idn trd em bj dnh hfldng bdi HIV, trong dd cd
nhu cau hpe tap eua cdc em.
Cae giai phdp de trd cd HIV dflpc den trfldng
Trien khai cdc chflong trinh eung cap nhflng kien thflc sdu hPn ve HIV/AIDS cho ngfldi dan, gido vidn va hpc sinh ve eae van de nhfl dfla eae thdng diep day du va rd rang ve vide HIV dflpc lan truyen va khdng lan truyen nhfl the ndo.
Phdi hpp vdi nha trfldng de tuydn truyen gidm sfl ky thj vd phdn bidt ddi xfl vdi tre em cd HIV/AIDS.
Tap huan eho cdc edn bd y te, gido vidn, can bd edng tde xd hdi... nhflng kien thflc day dfl ve HIV/AIDS, ve Quyen trd em vd nhflng van de lidn quan den luat phdp va HIV.
Can bieu dflOng vd tuydn truyen rdng rdi eho edng ddng, xd hdi biet ve nhflng trfldng hpe nhdn trd em cd HIV/AIDS hpc tap.
- Can ed quy djnh vd ehe tai eu thd' ddi vdi nhflng ngfldi ed nhflng hdnh vi vi pham, gdy cdn trd quyen dflpc hpc tap, quyen dflpc vui choi gidi tri cua trd em nhiem HIV..., neu vi pham nghiem trpng thi cd thd' bj truy td trflde phdp ludt.
Tang cfldng vd hd trp ede boat ddng chdng ky thj, phdn bidt ddi xfl ddi vdi trd em bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS va ngfldi chdm sde trd em bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS theo Ludt Phdng, chdng nhiem vi rut gdy ra hdi ehflng suy gidm mien djch mac phdi d ngfldi.
- Cae ngdnh Y te, Giao due vd Odo tao, Lao ddng -ThflPng binh va Xd hdi va cdc nganh lidn quan can tang cfldng to chfle va phdt trien cac djch vu xd hdi eho trd em bj dnh hfldng bdi HIV/AIDS.Q TAP CHf LAO OdNG VA XA Hdl - 5d476 - TO 7 - 75/70/207 7