• Tidak ada hasil yang ditemukan

DAU HIEU CAC BO BIEN CO 6 DAY BIEN NONG

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "DAU HIEU CAC BO BIEN CO 6 DAY BIEN NONG"

Copied!
13
0
0

Teks penuh

(1)

30(4), 323-335 Tap chi CAC KHOA HOC VE TRAI DAT 12-2008

DAU HIEU CAC BO BIEN CO 6 DAY BIEN NONG

VEN BO BAC TRUNG BO VA TIEM NANG SA KHOANG LIEN QUAN

LA THE PHUC. VU TRLTONG SON

I.

M 6 DAU

Ddi bie'n nOng ven bd Bdc Trung BO (BTB) trong bdi vief nay dugc gidi han la ddi bie'n keo ddi tir Nga Son (Thanh Hod) de'n Hai Van (Thira Thien - Hue') cd do sau tir 0 - 30 m {hinh 1). Viec nghien ciru va phat hien cdc the'he bd bien cd trong ky De Tir cd y nghia dac biet quan trgng trong nghien ciru dia chat ndi chung va tim kie'm danh gia sa khoang bie'n ndi rieng. Nd giiip cac nha dia cha't tai lap lich sir phat trie'n dia cha't cila them luc dia, su dao dOng cila muc nude bien, hoan canh cd dia 1)' tudng da, phan chia vd lien ke't dia tdng De Tir tren luc dia va them luc dia ; dac biet la hoach dinh ke hoach va thi cOng cOng tac tim kicin danh gia khoang san.

Dia chdt, dia mao, trdm tich tdng mat vd sir dao dOng muc nude bie'n d vinh Bdc BO ndi chung va day bie'n BTB ndi rieng da dugc nhicu nhd dia chdt trong va ngoai nude nghien ciru, trong dd phai ke de'n cac cOng trinh nghien ciru cila cdc tac gia : Luu Ty , Nguyen The' TliOn, Nguyen The Tiep, Nguyen Bie'u, Trdn Nghi, Le Dire An, Nguyln Dich Dy, DO Van Tu, Dinh Van Tliuan, Trdn Dire Thanh,... Tren co sd khao sat va Idy mdu nghien ciru, hdu hei cac tac gia deu thdng nhdt y kie'n : su dao dOng cila muc nude bien mang tinh chu ky, trong mdi pha bie'n tie'n hoac thodi cila mdi chu ky xa'y ra vdi tdc dO khOng ddng deu va khOng lien tuc, tire la cd nhirng liic muc nude bie'n tam thdi

"ngirng" dao dOng. Nhiing liic muc nude bie'n tam thdi ngung nghi (mOt each tuong ddi) la nhiing liic hinh thanh dudng bd bie'n vdi td hgp cOng sinh cac tuc'mg trdm tich dac trung cho ddi bd bie'n. Tren be mat day bie'n BTB da phat hien ddu vet ba bd bien cd cd tudi khac nhau lii Pleistocen mugn den Holocen sdm - giira, phan bd d ba khoang dO sau khac nhau (100 - 110 m, 50 - 60 m va 25 - 30 m nude) |4, 6, 7-9|. Nhu vay, tai viing nghien ciru mdi chi phat hien ddu hieu bd bie'n cd tudi Holocen

sdm - giira tren be mat day bien d dO sau 25 - 30 m nude, cdn cac bd bie'n cd bi chOn viii chua dugc phat hien. Bdng td hgp cdc phuong phap nghien ciru da phat hien ddu hieu hai bd bien cd cd tudi Pleistocen muOn, phdn muOn (Q'*') va Pleistocen muOn, phdn sdm (Q,-") bi chon viii dudi day bie'n d do sau 10 - 20 m nude ven bd BTB.

II. KET QUA NGHIEN CLTU PHAT HIEN DAU HIEU CAC BO BIEN CO

De' phat hien cac bd bie'n cd cdn dugc bao tdn bi chOn viii d day bie'n nong ven bd BTB, tac gia sir dung cac phuong phap nghien ciru chil ye'u sau : dja chdn nong phan ddi cao, thdnh phdn sat chdt trdm tich, turii trdm tich. mOi truong thanh lao trdm tich.

I. Nghien cuu dia chan nong phan dai cao Phuong phap nghien ciru dia chdn nOng phan dai cao nhdm phat hien. xac duih • ac da gi5c. dirt gdy, cac tudng trdm tich, cdc "bdy" sa khoang, thdnh phdn thach hoc trdm tich. phan chia chi tiei cac tdng trdm tich De Tir theo dac die'm sdng dia chdn phan xa. Cac "bay" sa khoang chon viii dudi day bie'n BTB dugc xac dinh gdm cac thdnh tao eluvi - deluvi tren da gdc gidu khoang vat nang, cac thanh tao aluvi va bd bien trong khu \'uc phan bd da gdc gidu khoang hod. Theo C.D.R. Evans (1995) cd nhieu kie'u phan xa va ranh gidi phan xa, mdi kie'u deu dac trung cho thanh phdn thach hgc, ngudn gdc (tudng) thanh tao va dOng luc mOi trudng trdm tich.

Tren CO sd phan tich vd luan dai hdng nghin kilomet tuye'n dia chdn nOng phan dai cao da phat hien da'u hieu cac bd bie'n cd cd tudi Pleistocen muOn.

phdn sdm ( Q'-' ). Pleistocen muOn, phdn muOn ( Q,'*' ) va Holocen sdm - giua (Q[^- ) (hinh 2). Ddu hieu de nhan biei bd bie'n cd tren cdc bang dia chdn

323

(2)

22°

20°

18°

1fi°

14°

12°

i n °

fi° -

102° 104° 106° 108° 110° 112° 114°

1 i

' , s ^- 0

4 • *•

• V

) J

L^.. /^^

T H A I

/

\ C A

I

~ \

^^4

Dao Phu C

'•i

i

1

HANOI

' /Tiga » r r ;

."' 1

1 -7' f VIMI X

\ - 0 ' ^ i m

\ <«, Do

t

( \

)

L A N ~i

0

/ s

'-1

1

,.>^sv

ChiluUn lljc

•ft^ fli = C6T6 I, U , / Dao Cat Ba ^ -L

^ / D i o Bach Long Vy I ^ - * - ^

3 'O-

ng H6i N 2 X Bio

O.Hai'va

\

^ - N f ^ _ ( , ,

l/l P U C H

\''

1 s

u6c

1

M

CHI DAN

Dien tich vung nghien CLTU

, A / V

-.'

TpHOCHi MINH

.i

Con Dao

/^ 1 /

? DAO l U l NAM )

\ . /

C6n Co "^

>y Dao Ly Son

\

u '

0

0

0 »)

0.0

• $ •

t l

, S^'

"V

" t ^

\ 0 J=

v.°"

0

'O 0

1 0

0 0 « 0

0 ^ <!)

Hinh y. So dd vi tri ddi bie'n nong viing BTB

(3)

2

s

M - 7 j

a

c

^ ^

i?

c

u ca 15

•5

Tir m tich De

•c^ WM

"^

3 - c o

u

<N

-^

£

>

u Ml o c

3 >

< 3

o C c

u

2

"5'

c i

~

C S , 3 t f i

« x: rt c J= C - 3 O

" - , . - =

. 2 . ' « -~ , c - 3 ^ X) - r t

„ ' o c •§

^ X -= ^

't: 1 "J

~ o ^ c

^ - d '^

^ ^ 1 ^

O- o

'B ^. ^ - -c - > a -o •§_

-j^ -= 2 .c ^

'J ^ xu U _ r- ?• 15 C

§ • 1 ^ .0 .o - •

:5 "3 -C .5 r-

~ ^ ^ 3 rt

a- -5 ^ -^ ^ ' - ^ "§ ~^ -i^ 1- * . ^ . _ 'O

- -s s S ^

£ -5 , > . c -0 f- =c - a. „

S 4 f •£ 3

r! ' J >r 3 = Z S 2 ".5 n.

C ',3 tXj , c c c- V 3 '"^ •!>

•^ '.= y "5 •'5

^ ^ -^ - c C p — r3 - r

•5-•'2 -a - S ' ^

^ -= ~ "3 3 1 •§ - • ,- F

. - r- ^ ,.: - ^

^ -g. S ;2 eg

^ ^ -3 -^ ?

.— .:^ .0 <J >

X -.^ h • - 3 r j . 3 _ . . c X •^ C - 3 ^

-s .1:3 s "X

-i= ~ ^ ^/ ~=?

Q. M - SP 2 3 g •'.^•-§ •-' '•Si ^ .3 ^ 2

CJ ^ — 3 ^ , - j r3 .r3 J3 X I

r3 Ul '-J- > i (-^

• — ' ' ^ ;r n

^r3 - 3 , 3 -O ^

•^ U « > f

rt ,b '-J - c '-^

• ^ -rt! ^ B i ^ M U 3 C 1 C :n - 0 <5 IT}

0 -3 n 3 2 c u — > t—

325

(4)

c

la ca

> \s

to '•g

3 . ^

> . .

15

•g O'

oo ^.'

u . 2 .

•5' a-

. 3 - ^ o3 • •

ai

SZ 3

•<J £

Z 3.

— J Z -O -<o

3 - tJ

sz c

-r3 15

S- "

< 3 ^ 3

- -a

5 ' ^

U 3

o x:

to c •

t- z

3 ^ 3

E - u

rs- 'ca

Pc

«U- '<0 c

- 3 JD . Q.

^ E

oa "^

H -o oa o

l >

3 :^

ca •^ ,3 u ca -ti „ to p

II

-S ^ _ c

' ~ -:3

'J E- 2 to

'Si.'i

r j t o tJJ p

13 ' • '

< 2 p ,£

-5 '7i

•o —

,>^ 5-

<n to cc;

r ^

Qi r^)

o:

Q? _,

p c

• o -

• " -

3 o -

ir5

>

^

O 'J

• 3 3

<r3 U CJ -ca CJ

•o L^

• 3 ca x :

•^

3 ca x :

u -ca sz

0

2'

'•5

^ to

3

C -3

0-

"O to 3 ca c

tao

c ' < j

li2 3u

n

>

o''2

XL t o

(5)

? ' • ' / • •

' • /

1 / 1 / '

>/;

H . I •-

,;.';^.; •

1 ' ^ / - -

' • f ' l ' ' ' . .

"

• . ' . • - • ( •

."'.','* * ''

' •

'

' f '

'

3 r • 3 ^ «D

• fS 5 '

ca ^ '

•i3

f5 a

" — ' X '

3

C/3 ,

. -,g -5 a

. 15 -o - ^

>,-2 a

-ca -O .

•3 —. ^ ^ j :^-

2: > z

rA -O - P 2 l y " ^

^ to o

"•OJ -c . 2 .

>^ 3 -a 2 ^ ca .- , 3 X

• a •§! p j = ^ - c a

CJ 2 -P - — Q.

327

(6)

bd bie'n c6 sau khi thanh tao dugc bao tdn tdt nen the' hien rd tren bang dia cha'n (hinh 2). Tai cac ddi nang tuong ddi nhu khu vuc Thanh Hoa - Ha TTnh, Thira Thien - Hue, trdm tich chu ye'u la hat thO hon (cat), bd bie'n cd sau khi thanh tao thudng bi xao trdn, xda nhda bdi cac qua trinh dia dOng lire sau dd, cho nen da'u hieu bd bie'n cd the hien tren bang dia cha'n md nhat hon. Tai lieu ve dia chdn dia tdng cung nhu chi6u ddy trdm tich De Tir tren cac bang dja cha'n da phan anh dac die'm cdu triic nay.

'Vi tri phan bd cac bd bie'n cd theo dO sau hien tai cung rdt khac nhau. Bd bien cd Qj'^ 10 ngay tren

b6 mat day bie'n khu vuc Thanh Hoa - Ha Tinh d dO

sau 22 - 27 m nude ; va tai Quang Tri - Thira Thien - Hue' d dd sau 20 - 25 m nude ; cdn d khu vuc bien Quang Binh, nd phan bd d dO sau 27 - 32 m nude va bi phu bdi trdm tich Holocen muOn (Q^ ) ddy khoang 10 - 12 m. Bd bie'n cd Q]^ : a khu vuc bien Ha Tinh, phan bd d dd sau 10 - 15 m nude va bi phu bdi Idp trdm tich Holocen ddy khoang 10 - 20 m ; d bien khu vuc Quang Binh, phan bd d dO sau 35 - 40 m nude va bj phu bdi Idp trdm tich Holocen ddy khoang 30 - 35 m ; d bie'n khu vuc Thira Thien - Hue', phan bd sat tren mat day bien d dO sau 25 - 30 m nude. Bd bie'n c6 Qf" : d bie'n khu vuc Ha TTnh, phan bd d do sau 13 - 17 m nude va bi phu bdi Idp trdm tich Holocen ddy khoang 15 - 25 m ; d khu vuc bie'n Quang Binh, phan bd d dO sau 40 - 45 m nude va bi phii bdi cac Idp trdm tich tre hon ddy khoang 40 - 50 m ; d khu vuc bie'n Thira Thien - Hue', phan bd d dO sau 28 - 33 m nude (hinh 2). Trdm tich tdng mat cung nhu khu vuc phan bd bd bien cd Q2'^da dugc khao sat lay mdu cd he thdng trong qua trinh Lien doan Dia cha't Bie'n (LDDCB) thi cOng d^ an : "Dieu tra dia cha't va tim kie'm khoang san rdn ddi bie'n nOng ven bd (0 - 30 m nude) Viet Nam do TsKh Nguyen Bie'u lam chu nhiem. Trdm tich d khu vuc phan bd bd bien cd Qj^ vd Qi^ d day bie'n khu vuc Ha Tinh va Thira Thien - Hue da dugc tie'n hanh khao sat Idy mdu theo cdc Id khoan do cOng ty TIMAH (Indonesia) thuc hien.

2. Nghien ciru thanh phan vat chat tram tich va tudi tram tich

Ke't qua phan tich va luan dai cac bang dia cha'n nOng phan dai cao da dugc cac tai lieu Id khoan ven bd, bai trieu vd day bie'n kiem chirng (hinh 5).

Khoan tren bd va bai trieu da dugc tie'n hanh trong khi thi cOng cac phuong an dieu tra co ban ve dia chat khoang san ciia cac Lien doan Ban dd Dia chdt vd LDDCB. Khoan tren bie'n da dugc tie'n hanh bdi

cdng ty TIMAH trong qua trinh thi cOng d6 an hgp tac tim kie'm danh gia sa khoang (quang) thie'e bie'n nOng ven bd Viet Nam giira LDDCB va COng ty TIMAH. Cac nha dia chdt Indonesia rdt cd kinh nghiem trong cOng tac tim kie'm tham dd va khai thac sa khoang thiec day bie'n nOng. Sau khi phan tich va luan dai cac bang dia chdn nOng phan dai cao, hg da thie't ke tap trung cac cOng trinh (khoan) tim kie'm vao cac vi tri cd cac bdy sa khoang la cac bd bie'n cd va eluvi - deluvi - aluvi gdn da gdc gidu khoang hod. COng ty TIMAH da thi cOng gdn 100 Id khoan d day bie'n ndng ven bd (dO sau 0 - 30 m nude) BTB ; trong dd phdn Idn cac Id khoan dugc thie't ke' tap trung va hy vgng bat gap cac bd bie'n cd, deluvi va aluvi bi chdn viii d dO sau 10 - 15 m nude thuOc day bien khu vuc Ha TTnh va Thira TTiien - Hue'. Chieu sau ciia cac Id khoan dao dOng tir 20 de'n 62 m. Tdng hgp tai lieu phan tich thanh phdn vat cha't trdm tich, dia tdng trdm tich va tudi cac thanh tao trdm tich ciia cac Id khoan d dO sau

10 - 15 m nude cho thdy :

a) Ve dia tang tram tich

Da sd Id khoan deu bdt gap 4 - 5 tdng trdm tich ngan each nhau bdi 4 be mat phan xa dia chdn tuong ung vdi 4 be mat laterit hod {hinh 5. 6).

b) Ve thanh phan thach hoc tram tich

TTieo chieu sau, thanh phdn thach hgc trdm tich ciia 3 tdng trdm tich phia tren cd dac die'm phan bd nhu sau :

• Tdng trdm tich thir nhdt gidi han bdi bi mat phan xa R(, - R,, chieu ddy dao dOng tir 1 de'n 22 m tuy theo vi tri Id khoan. Thanh phdn gdm phdn tren la bOt set, set mdu xam - xam nau, tie'p xudng la bdt cat - cat bOt mdu xam, ke't qua phan tich cd sinh cho tudi Holocen mudn ( Q 2 ) ; phdn dudi la bOt set - set deo mdu xam - xam xanh, dOi noi la bOt set - set mdu xam - xam den gidu miin thuc vat rdi chuye'n ddn sang cat - cat san mdu xam nhat - xam trdng.

Tudi trdm tich dugc xac dinh theo phan tich vi c6 smh, dia chdn dia tdng va C'" (7.650 ±50 nam) tuong irng vdi Holocen sdm - giira (Q^'^) (theo tai lieu phan tich mdu ciia LDDCB).

• Tdng trdm tich thir hai gidi han bdi be mat Ri - R2, chieu ddy dao dOng tir 5 de'n 25 m tuy theo v|

tri Id khoan. Thanh phdn chii ye'u gdm .set bOt, bOt

set, bOt cat mdu xam - xam nhat bi laterit hoa cd

mdu loang Id (nau vang, nau dd); dOi noi la cat mdu

xam., xam vang, xam trdng cd dO mdi trdn kha to't.

(7)

a: cccrcccc

c

-Ci ' • r a

it san

';j -"ca '.J

'ca

-'S

.—

t Idn s san ca

, „

o

• J

isto la Pie: dinh

•-J 'JZ'

^-^

•<ca

dia cl nh vd

V ' ^

'3

ro

3 ca

< c - . . p 3

j = 'ca

"•5

_3 1

"^

'ca

P s

^

hat 1/50

ca-

>

CJ i3-

vun tl

3 'ca to

-a 3 '-JC- -'C ."Si , 2 . -"^

(8)

Hinh 6. Anh cOt mdu Id khoan dd)' bie'n Cdm Nhugng

(Id khoan KBl : dOsau day bieh 11.51 m nude, dd sau khoan 62 m) Birc tranh phan bd trdm tich (hinh 8) cd su dan xen

ciia cac truiVng trdm tich hat thO va min, the' hien qu_\' luat : cac trudng cuOi san thudng cOng sinh \di cac de cat, cdn cat \'a lagun gidng nhu canh quan ciia bd bien hien nay d khu \'Uc tir Quang Binh trd

\ao. Rieng day bien Quang Binh do .sut liin Tan kie'n tao, d do sau nay vdng mat trdm tich hat thO (cuOi san cat). Ke't qua dieu tra nghien ciru ciia cac nha dia chdt LDDCB da minh chirng cho sir tdn tai va xudt 10 khOng lien tuc ddu hieu ciia bd bieh c6 Q\'- a khu vuc nay.

Phan tich thanh phdn trdm tich d tdng trdm tich thir 2 (tudi Q'*' ) vdi ciing mire dO sau trong cac Id khoan neu tren cho thdy hien tugng khd ly thii : dd la cac thanh tao cat mdu xam, xam vang, xam trdng cd do mdi trdn, chon loc kha tdt \'a kha gidu khoang

vat nang, cOng sinh vdi cac thanh tao bOt cat. bOt set mdu xam - xam den rdt gidu miin thuc vat. Hang loat Id khoan day bie'n khu vuc Ha TTnh deu bdt gap Idp cat mdu xam vdng, xam. xam trdng cd do mai trdn, chgn Igc kha tdt va kha gidu khoang vat nang trong tdng trdm tich tudi Q^'^nhu cac Id khoan : KB2 a do sau l l - 1 5 m . KB3ddg,sau 12- 16 m.KB15 : 12-17m.KB16: ll-15m, KB 24 : 13 - 15 m, KB41 : 17- 19 m, KB56 : 16 - 18 m,... Cac thanh tao cat bie'n d day cd dO mdi trdn, chgn Igc kha - tdt va cd ham lugng khoang vat nang kha cao da phan anh mOi trudng thanh tao cd nang lugng cao va dn dinh. Dieu dd chi cd the tuong irng

\ di inOi trudng cua ddi bd bien.

0 mOt so Id khoan bdt gap tdng trdm tich thir 2 (Qf") cd chira Idp trdm tich cat hat min Idn bOt set xam chuyen tiep xudng .set deo mdu xam tdi - xam den gidu miin thuc vat. Die'n hinh la cac Id khoan : KBl, tdng trdm tich tudi

Q\'^ phan bd d khoang dO sau 16 - 27

m, trong dd cd Idp cat hat min mdu xam nhat - xam Idn bOt set xam den d do sau 21 - 22 m, tie'p xudng dO sau 22 - 24 m la Idp set deo mdu xam tdi - xam den gidu miin thuc vat va vun thuc vat hod than ; KB 12 gap Idp bOt set mau xam - xam den gidu miin thuc vat. vun thuc vat hoa than d dO sau 14 - 16 m : KB 22 gap Idp bdt set mdu xam - xam den gidu miin thuc vat, vun thuc vat hoa than d dg sau 21 - 23 m. Cac thanh tao trdm tich hat min gidu miin thuc vat va vun thuc vat hod than da phan anh mOi trudng trdm tich kha yen tTnh, cd the' tuong irng vdi mOi trudng lagun, vung vinh.

Phan tich thanh phdn trdm tich d tdng trdm tich

thir 3 (Q-^^) vdi ciing mire dO sau trong cac 16 khoan

neu tren cung cho thdy : d Id khoan KB30, tdng trdm

tich thir 3 phan bd d dO sau 33,0 - 48,5 m, bdt gap Idp

bdt set - set gidu vun thuc vat d dO sau 35 - 40 m. 0

Id khoan KB32, tdng trdm tich thir 3 phan bd d dO

sau 41,0 - 49,5 m, gap Idp cat cuOi san, cat trung

tho cd do mai trdn tdt d dO sau 45,5 - 49,5 m. O 16

khoan KB59. tdng trdm tich thir 3 phan bd d dO sau

32,0 - 44.5 m. bdt gap lirp cat cuOi san, cat trung thO

cd do mai trdn tdt d dO sau 40,8 - 44,5 m.

(9)

Dieu dang chii y trong cac thdnh tao trdm tich neu tren : cat cd dO mdi trdn, chon Igc khd tdt cd do tap trung khoang vat nang cao hon han so vdi nhirng vi tri khac ciing dia tdng thanh tao ; trong trdm tich cat bOt mdu xam - xam den (chuyen tie'p xudng dudi la bOt set, set mdu xam den gidu miin thuc vat) rdt gidu ke't hach siderit (khoang vat chi thi cho mdi trudng viing vinh bie'n) {hinh 7). Cac ket qua phan tich chuyen sau v6 cac tham sd trdm tich (Md, So, Sk, Ek, Ro, C) va mOi trudng thanh tao trdm tich (pH, Eh, Fe*^, Fe*\

Che, Kt: anion - cation trao ddi, ham lugng carbonat, thanh phdn khoang vat va cd sinh...) da chi ra : cat gidu khoang vat nang neu tren la cac thanh tao cat bai trieu, de cat ven bd bien cd ; cdn cac thanh tao mdu xam - xam den gidu vat chdt him co la cac trdm tich viing vinh bie'n. Day la toan canh birc tranh phan bd trdm tich ciia ddi bd bie'n cd, gidng quang canh dac trung ddi bd bien hien nay (nhung quy mO nhd hon) d khu vuc Quang Tri - Thira Thien - Hue' vdi cac thanh tao lagun, vung vinh bien dben trong (pha Tam Giang, ddm Thanh Loan, ddm HaTrung, vung Cdu Hai), tie'p theo la de cat bd bie'n va cac bai trieu, ra xa hon mOt chiit la cac de cat ngdm ven bd bie'n.

Tren CO sd tdng hgp cac ke't qua nghien ciru hien nay cd the' phac hoa qua trinh dao dOng muc nude bie'n trong thdi ky Pleistocen muOn nhu sau : sau khi bie'n thodi cue dai vao cudi Pleistocen giira

Hinh 7. Ke't hach siderit d Id khoan KBl (mdu KBl : 21-21.5 m, anh phdng dai 50 Idn)

0 do sau 400 - 500 m nude 14], vinh Bdc Bo liic nay trd thanh luc dm, cac thanh tao trdm tich Qj bi phoi can va phong hod laterit cho mdu sdc loang Id. tao be mat phan xa Ry tren cac mat cdt dia chdn nOng.

Vao ddu Pleistocen muOn, phdn sdm (QJ^), bie'n lai dang len va tie'n sau vao luc dia. Qua trinh bie'n tie'n khOng lien tuc. vao de'n viing nghien ciru d dO sau khoang 15 - 20m nude hien nay, bie'n tam thdi dimg, de lai da'u dn tren bang dia chdn va td hcJp cOng sinh tudng trdm tich dac trung cho canh quan bd bien dugc hinh thanh. Sau thdi gian tam dimg. bien lai tie'p tuc tie'n sau vao luc dia. Bien tie'n cue dai Q'^

da tao thdnh them bie'n d do cao 25-30 m |4. 6. 7. 9|, khi dd toan bO bd bien vira dugc thdnh tao bi chim sau dudi day bie'n tdi 50 - 60 m nude va d day bie'n thdnh tao lop trdm tich bie'n tie'n hat min (bOt set, set) phii len. Sau dd bien lai riit \'a thoai cue dai d dd sau 200 - 250 m nude vao cudi Q]'. toan vinh Bdc BO lai trd thanh luc dia. qua trinh phong hod laterit trdm tich Q'^ cho mdu sdc loang Id, dugc the hien bang be mat phan xa R2 bdt gap tren hau he't cdc bang dia chdn nOng phan dai cao cung nhu cac Id khoan ven bien va day bien ven bd vinh Bdc BO. Vao ddu Pleistocen muOn. phdn muOn (Q'*'). bie'n lai bdt ddu ne'n. Qua trinh bie'n tie'n khOng lien tuc. vao den viing do sau khoang 15 - 20 m nude hien nay, bie'n tam thdi dimg, de lai ddu dn tren bang dm chdn va td hcrp cOng sinh tudng trdm tich dac trung cho canh quan bd bieh nhu neu tren duoc hinh thanh. Sau thoi gian tam dirng nay. bie'n lai tie'p tuc tien sau vao luc dia. Bien tien cue dai Qi"" da tao thanh them biehddO cao l()-17m 13, 4, 6, 7, 9|, khi dd loan bO bd bie'n vua duitc thdnh tao bi chim sau dudi da\' bie'n vai chuc met nude vd d day bieh \'iing nghien ciru thdnh tao Idp trdm tich bie'n tien hat mm (bOt set, set) phii len. Sau dd bie'n lai riit ddn ra xa va riit cue dai vao cudi Qj^ d dO sau 100-120 m hien nay |3.4,6,7,9]. Liic nay loan vinh Bdc BO lai trd thdnh luc dia, qua trinh phong hod laterit tap trdm tich bieh tie'n Pleistocen muOn. phdn muOn dien ra kha trie't de ; be mat phan xa Ri dugc thanh tao va xudt hien hdu he't tren cdc bang dia chdn nOng phan dai cao cung nhu cac Id khoan ven bien va day bien ven bd vinh Bdc BO. Be mat phong hoa nay cdn duoc 10 ra theo kie'u "da bao" tren day bie'n vinh Bdc Bg o dg sau > 25 m nude 11 ].

III. TIEM NANG SA K H O A N G LIEN QUAN T 6 I CAC BO BIEN C 6

De hinh thanh sa khoang bie'n cdn phai cd hai dieu kien "cdn va dii". Dieu kien "cdn" la phai cd ngudn cung cdp khoang vat nang cho sa khoang. Dieu

331

(10)

20

19"

18"

17"

16'

Ttianh Hoa

CHU GUI

^TJ^^ Cuoi san 5 - 75%

m m Cat >609&

Cat 6 0 - 2 0 %

Bot set > 7 5 %

•T<«*^« B6i set 75 - 50%

• ' • ' /<

B6i set 50 - 25%

Vun carbonai >25%

Ducmg ding sau

Ranh gidi tram tich

Dong Ha ' v "^^="^_~;i\

THUOC TY LE a 0 30 60 90 120 km

Da Nang'

105" 106 107 108 Hinh 8. So dd phan bd trdm tich tdng mat bien nOng ven bd (dO sau 0-30 m nude) BTB

kien "dii" la phai cd inOi trudng thuan lgi cho tich tu sa khoang. Ngudn cung cdp khoang vat nang cho sa khoang bie'n BTB dugc xac dinh la cdc da gdc gidu khoang vat nang phan bd dgc dudng bd, day bie'n \'a ddi luc dia ven bien, bao gdm : cac da magma xam nhap ciia cac phirc he Mudng Lat. Trudng Son, Song

Ma, Phia Bioc, Hai Van, Ban Mudng, Ba Na ; cac da phun trao ciia he tdng Cam Thuy, Ddng Trdu, Mudng Hinh; cac da bie'n cha't ciia he tdng SOng Ma, SOng Ca... |51. Moi trudng thuan lgi cho tich tu sa khoang d day bien BTB la cac bd bie'n (bai trieu, de cat ven bd) tai cac khu vuc cd hoat dOng kie'n tao

(11)

nang tuong ddi nhu khu vuc Thanh Hod, Ha "nnh, Quang Tri. Thira Thien - Hue ; trong dd day bie'n khu vuc Ha Tinh va Thira Thien - Hue Id hai khu vuc thoa man nhdt ve dieu kien hinh thanh sa khoang va rdt cd trie'n vgng ve sa khoang (trong dd cd casiterit va vang) nen da dugc Cong ty TIMAH chgn de thiet ke va thi cOng khoan tim kie'm.

/. Tiem nSng sa khoang lien quan tdi bd bien cd Holocen s&m-giua

Ke't qua tim kie'm trgng sa trdm tich tdng mat viing nghien cim ciia LDDCB da xac dmh : cac khoang vat nang thudng tap trung d hai ddi dO sau 0 - 3 m va 20 - 30 m nude (hinh 9). C) ddi dO sau 0 - 3 m nude thuOc bd bie'n hien tai, cac vanh trgng sa bac cao thudng phan bd lien quan mat thie't vdi cac than sa khoang tren bd bie'n. (I) ddi dO sau 20 - 30 m nude thuOc bd bie'n cd Q2"^, mac dii bi ngheo hda bdi qua trinh trdm tich hien dai nhung khoang vat quang Ti- Zr-TR cung cd dO tap trung kha cao, nhieu khi dat gia tri ham lugng cOng nghiep. Chang han diem khao sat T93-58b cd ham lugng tdng khoang vat quang 35 kg/m\ T93-57e : 33,7 kg/m", T93-47 : 34,9 kg/m\ T93-93 : 22,0 kg/m\... Tai nguyen du bdo khoang 500.0(X3 tdn quang tdng.

2. Tiem nSng sa khoang lien quan tdi bd bien cd Pleistocen mudn, phan muon va Pleistocen muon phan sdm

Ke't qua tim kie'm trgng sa cac Id khoan do COng ty TIMAH thi cOng d day bien ven bd BTB da cho tha'y sa khoang lien quan tdi bd bie'n cd Pleistocen muOn, phdn muOn d day bie'n nOng ven bd rdt cd trie'n vgng. Muc tieu ciia COng ty TIMAH la tim kie'm thie'e sa khoang, nen cdc mdu Id khoan dugc rira va dai trgng sa bdng mdng ndn ngay tren tdu khoan. Trong qua trinh dai da mdt di mOt lugng kha Idn cac khoang vat quang Ti-Zr-TR. Phdn thai ra sau khi dai ciia COng ty TIMAH da dugc dai kie'm tra va xac dinh dugc la lutmg khodng vat nang bi mat di 20 - 35 %. Tuy bi thdt thoat khoang vat nang nhu vay, nhung ke't qua phan tich trgng sa trong nhieu 16 khoan vdn cho ham lugng khodng \at nang khd cao, nhieu mdu cd ham lugng tren 10 kg/m {bang 1).

Dua tren mang ludi khoan, tai lieu dia chdn va ket qua phan tich trgng sa mdu Id khoan cho phep tinh tai nguyen du bao hen quan tdi bd bie'n cd tudi Q^'' bi chOn viii d day bie'n Ha Tinh la khoang 200.000 tdn quang tdng.

Tdng hcrp cac tai lieu dieu tra nghien ciru cho tha'y. day bie'n ven bd Quang Binh nam trong viing

Bdn^ I. Cac mau khoan nude day bien Ha TTnh va 'hUa Thien - Hue lien q u a n tdi b d bien co Q|' c6 han

luong khoang vat q u a n g Ti-Zr-TR Ion hOn 5 k g / m '

Sdhieu 1 khoan

KB02 KB02 KB03 KB15 KB15 KB16 KB16 KB17 KB18 KB24 KB25 KB26 KB46 KB47 KB56

KB 10 KB21 KB43 KB44 KB50 KB55 KB57 KB58 KB66 KB67

lo Do sau mdu (m) O dp sau 10-15 m

11.30- 13.30- 14.20- 11.70- 13.70- 10.50- 15.10- 14.60- 19,10- 13.20- 16.20- 9.90- 10.70- 13.00- 16.30- O dp .sau h

26.70- 21.00- 27.50 - 31.20 - 26.70- 24.50 - 24.00 - 29.20 - 31,70 - 27.50-

• 13.30 - 15.30 - 16.20 - 13.70

• 14,80 - 12.50 - 16.50

• 15,20

• 19.50

• 15.20 16.60

•11.60

•11.60

• 15.00

• 18.10 5-20 ni 30.70 22,80 28.40 32.1 28.50 25.8 24.8 29.80 33,30 29,5

Ham lugng tdnc KV quang (g/m )

10.014 10.271 8.198 16.806 6.000 5.774 10.712 12.103 11.715 9.108 13.053 13.295 10.224 6.561 5.043

7.775 5.101 21.016 6686 34.379 5,079 5,317 6.591 6.200 5.002

sut liin kien tao hien dai. trdm tich hat min la chu > eu, it cd tiem nang cho sa khoang. Da_\' bie'n nong ven bd Tliira Thien - Hue. cac thanh tao trdm tich Q'*' cd the' 10 ngay tren be mat da> bieh d do sau > 25 m sd de cat ngdm ndi len tren day bie'n (hinh 3) cd the la tan du ciia bd bieh cd d giai doan na>' (?). Cac Id khoan d dO sau 10-15 m nude cung cho ket qua ham lugiig khoang vat nang kha cao ngay tren tdng nOng (Id khoan KB61. mdu Idi khoan Idy d dO sau 3.2 - 5.2 m cd ham luong 6.65 kg/m'; Id khoan KB66. mdu Idi khoan d do sau 3.5 - 5,3 m cd ham luong 7,32 kg/m'). Tai ngu>en du bao sa khoang lien quan tdi bd bie'n cd tudi Q,'' bi chOn viii d day bie'n Thira Thien - Hue'khoang 250.000 tdn quang tdng.

Mot sd Id khoan d do sau 10 - 15 m nude viing nghien cim bdt gap trdm tich Q'-' cung cd ham luiing

333

(12)

106°00' 106°30' 107°00' 107°30' 108°00' 108°30'

Hinh 9. So dd phan bd sa khoang bie'n nOng ven bd (0-30 m nude) BTB
(13)

khoang vat nang kha cao (bang 1). Dua tren cac tai lieu khoan. dia cha'n va ket qua phan tich trgng sa cho phep tinh tai nguyen du bao sa khoang lien quan tdi bd bie'n cd Q ' " d Ha Tinh va Thira Thien - Hue khoang 300.000 ta'n quang tdng.

KET LUAN VA KIEN NGHI

- Ddi bie'n nOng ven bd BTB d dO sau 0 - 30 m nude tdn tai da'u hieu ba bd bie'n cd tudi Q^'^, Q]^.

Qj". Vi tri phan bd cua mdi bd bien cd trong khong gian rdt khac nhau, phu thuOc vao hoat dOng kie'n tao d timg khu vuc. 0 nhirng khu vuc cd hoat ddng Tan kie'n tao nang tuong ddi manh hon. bd bie'n cd 10 ra tren be mat day bien hoac bi chOn viii dudi Idp phii mdng hon ; cdn nhirng khu vijc sut liin Tan kie'n tao, bd bie'n cd khong lO ra tren be mat day bie'n va bi chOn viii sau hon.

- Sa khoang bie'n BTB cd tiem nang Idn thudng lien quan tdi bd bie'n d cac khu vuc Tan kie'n tao nang tuong ddi, nhu khu vuc Thanh Hod - Ha Tinh va Vinh Linh - Thira Thien - Hue ; vi the'eOng tdc tim kie'm sa khoang nen tap trung vao cac bd bien cd ke ca tren dai ddt lien ven bie'n va dudi day bie'n trong cac khu vuc nay.

- Cdn tie'p tuc trie'n khai cac phuong phap phan tich, nghien ciru chuyen sau hon ve dia chdn nOng phan dai cao, cd dia mao, trdm tich... de xac dinh chinh xac cac the' he bd bien cd phuc vu cho tim kie'm danh gid sa khoang bie'n.

COng trinh nay dugc hoan thanh vdi su hd trg ciia de tai NCCB, ma sd 7 171 06.

TAI LIEU DAN

| 1 | NGUYEN BIEU, LA THE PHUC, NGLfitN CHUNG HOAT, HOANG VAN THLTC, LE VAN HOC, NGUvtw TIEN CUONG, 1998 : Ldp vd phong hod Pleistocen thutmg d chau thd SOng Hdng. Tap chi D|a cha't, loat A (249), 9 - 16.

| 2 | NGUYEN DICH DY. 1979 : Ranh gidi giii'a Pleistocen va Holocen. Nhirng phat hien mdi ve Khdo cd hoc nam 1979, Vien KC. Hd NOi. .^6 - 38.

| 3 | TRAN NGHI, 1996 : Tie'n hod thanh he cat ven bie'n mien Trung trong mdi tuong tac vdi sir dao dOng muc nude bieh trong De Tir. COng trinh NCDC DVL bie'n, Vien HDH, Ha NOi, tap 11,130 - 138.

| 4 | TR.-VN NGHI, 2005. Dac die'm tudng da - cd dia ly va hch sir phat tne'n d|a chdt Pliocen - De Tir th^m luc dia DOng Nam Viet Nam. Tuse'n tap bao

cao hoi nghi khoa hoc 60 nam Dia chdt Viet Nam.

140 - 153.

151 LA THE PHUC. D 6 THI HO.-X LAN, D 6 VAN TH/Vs'H. 1996 : Ngudn cung cdp quang sa khoang bie'n ven bd (0 - 50 m nude) mien Trung Viet Nam. Tap chi Dia cha't. loat ,A(237). 25 - 2<S.

(6| DINH VAN THU.-AN. NGUttN DICH DY. D 6 VAN TU, MAI TH.ANH T.A.N. 1996 : Vdn de dao dong muc nude dai duong \'di cac dgt bie'n tie'n - bien liii trong ky De Tir d Viet Nam. Dia chdt - Tai nguyen.

Cong trinh ky niem 20 nam thanh lap Vien DC. Nxb KHvKT, Ha NOi. Tap II. 269 - 273.

171 NGLYEN- THE TIEP. 1989 : Uch su phat trien cac muc bie'n cd d Viet Nam. Dia chdt Bieh DOng va cac mien ke'can, Trung tam NCDC Bieh. HN. 50-54.

[8] WV TY, 1982 : Vai net ve dia mao day vinh Bdc BO, Tap chi Dia chdt. 155. 1 - 10.

| 9 | LUU TY. NGL">EN THE TIEP, NGHEN TL'' DAN, HUA CHIEN THANG. 1983 : Nhirng ddu vei \'e dudng bd bie'n cd d them luc dia Viet Nam. Nhirng phat hien mdi ve Khao cd hgc nam 1984, Vien KC, H'dN6\. 44 -47.

S U M M A R Y

Traces of the buried Late Pleistocene ancient coastline in the coastal shallow bed of the North

Central part of Vietnam and associated placer potential

The traces of different generations of ancient coastlines aged from Late Pleistocene to Early - Middle Holocene have been discovered by using researched result on geology and geomorphology at the littoral sea-floor (coastal shallow bed) of North Central Part. There exist special landscapes and sedimentary facies tracts, relating to these coastlines, including ; outer sandy bars and interior marine lagunas, tide flat gravel-sandy formations and shore sandy bars intercalated between the embayment and lagunas muddy-clay formations.

Placers relating to these ancient coastlines have been highly assessed at its potential. This article introduce the researching result to discover the traces of the ancient coastlines aged Early - Middle Holocene, Late Part of Late Pleistocene, Early Part of Late Pleistocene and relating placer potential in littoral sea-floor (coastal shallow bed) of the North Central part.

Ngdy nhan bdi : 01-7-2008

Bdo tdng Dia chdt.

Lien doan Dia i hat Bien

335

Referensi

Dokumen terkait