Ddi moi quanly nha nuvc ue giao due nghe nghiep
• ThS. NGUYEN HONG KIEN n
N
ghj quyet Dgi hpi Ddng toan qufic lan thQ XI khang djnh: "Doi mdi can bdn, toan dien nen giao dye theo hddng chuan hoa, hi$n dgi hoa, xa hpi hoa, dan chCi hda va hpi nhdp quoc t l " va "Phat triln nhanh ngu6n nhan iyc, nha't la nguon nhan IUc cha't IUdng cao, tgp trung vao vi^c doi mdi can ban va toan di$n nen gido dye quoc dan". Trong tiln trinh nay, giao due nghl nghidp cung can dupc ddi mdi can bdn va toan dien gan vdi chu trUdng ddi mdi can bdn va toan di$n nln giao dgc Vidt Nam. Do la cd hpi de ddi mdi hoat dpng qudn ly nha nudc (QLNN) ve giao difc nghe nghipp, khlc phuc nhuTng hgn che' yeu kem, tao dieu kidn phat triln giao due nghe nghipp dap uTng yeu cau tinh htnh mdi.Theo Ludt Glao dye hidn hdnh, gido dye nghl nghiep la mpt phdn hd trong he thdng giao dye qude dan, bao gdm dgy nghe va trung cap ehuyen nghidp. Trong nhQng nam qua, Nhd ndde ta da ban hdnh nhilu ehfnh sach, phap ludt v l giao dye nghe nghidp.
Vide ban hanh Lugt Glao dye, Ludt Dgy nghl, Bp luat Lao dpng eung nhllu van ban quy pham phap lugt va chiln lupe, d l an v l gido dye nghe nghidp da tgo hanh lang phap ly cho hogt dpng QLNN ve gido dye n g h l nghiep thuan Ipi vd cd nhQng ehuyin bie'n tfeh eye. Cd e h l tai ehinh trong giao due n g h l nghiep tQng budc dupe ddi mdi. Phdn cap quan ly gido dye va quyin ty chCi, ty ehju trach nhiem eua ed sd giao dye dype tang
C) Vtf Van hda, Giio di/c, Thanh nien, Thieu nien va Nhi dong, VSn phong Quoc hgi
eUdng. Cong tde thanh tra, kilm tra dupe chu trpng hdn. Cdi each hanh chfnh dupe d^y manh; cdng khai, dan ehu dang Id mot tiln d l quan trpng ddi mdi qudn ly giao dye. H$
thdng td chQe bd may QLNN ve giao dye n g h l nghidp dupe thie't lap va hogt ddng 6 cac cap; ddi ngu cdn bp lam cdng tae QLNN v l giao due nghe nghidp tdng nhanh v l s6 lypng, ddpc cdi thien v l chd't Idpng va ng^y cdng dypc chuan hda; hd thdng cdc ed s6 gido dye n g h l nghiep (ed sd day nghl va trddng trung cap chuyen nghidp) tang nhanh cd ve sd lypng, chat lypng vd phdt triln rdng khap trdn pham vi ea nudc. Tt'nh din 31/12/2011, cdnudecd 136 trudng cao ding nghe (trong dd cd 34 trudng ngoai edng ldp), 307 trudng trung cap nghe (trong dd cd 99 trudng ngodi edng lap); 849 trung tam dgy n g h l (trong dd ed 324 trung tam ngoai c6ng ldp) va hdn 1.000 ed sd khae (eae ed sd glao due - dao tao, doanh nghiep...) tham gia dgy n g h l , tang 1,5 lan so vdi nam 2006. Su phat trien nhanh ehdng eua he thdng cac cd s6 giao dye nghe nghiep gdp phan dap Qng nhu edu da dgng eua ngUdi hpe va ydu c l u d^o tao ngudn nhan lye phue vy phat triln kinh t l - xa hdi eua dat ndde.
Bdn canh nhQhg ket qud dgt dQpc, cdng tac QLNN v l giao dye nghe nghiep da bpc 16 nhQng han ehe, yeu kem. Theo quy djnh cCia phap ludt hien hanh (Lugt Giao dye vd Lu^t Dgy nghl), giao dye n g h l nghiep bao gdm trung cdp ehuydn nghiep vd dgy nghe, trong dd Bd Giao dye vd Dao tgo dQpe giao nhi^m vy QLNN v l trung edp chuyen nghidp, 86 Lao dpng - ThUdng binh va Xa hdi dupe giao QLNN ve dgy n g h l (cao dang nghe, trung cap n g h l va sd cap nghe). Vdi nhQng quy djnh ndu trdn, giao dye n g h l nghidp bj chia tach lam hai mdng do hai bp qudn ly, vi vSy tdn tai song song hai he thdng trudng eao dang va trung cdp, trong dd cde trUdng cao dang, trung cap chuyen nghidp do Bd Giao dye vd Oao tgo quan ly; trQdng cao ding nghe, trung cap nghe do B6 Lao ddng - ThUdng binh va Xa hpi qudn ly. Thyc trgng nay dang tgo ra bat cap trong qudn ly va thyc hidn glao dye n g h l nghidp. Cy t h l la, nhQng
) - Z ^
T6 chuc n h a nuoc so 9/2013vide tuong ty nhau trong tuyln sinh, xay dung ChUdng trinh, glao trinh, bdi dudng va dao tao gido vidn, kiem dlnh chd't iddng deu dupe hai Bp eung thye hidn; hlnh thanh eo quan ehQe nang v l quan ly hpe smh, sinh vidn d ea hai Bp, ddn de'n lang phf ngan sdch vd phdn tdn ngudn lUe, thilu tidu chuan trong ddo tgo; tang ddu mdi qudn ly, tdng bien che d cd trung Udng va dia phUdng, gdy aeh t i e trong QLNN, ed ed'u he thdng hoat dpng kdm hidu qua. Trdn dja ban cap huydn tdn tai it nhd't 03 logi hlnh trung tdm deu lam nhiem vu dgy n g h l (Trung tkm d$y nghe. Trung tam giao diJC thudng xuydn, Trung tkm giao diic ky thuat tdng hap vk hudng nghidp) ehiu su quan ly eua 2 sd vd cd 2 ngudn kinh phi ed'p v l theo 2 kenh QLNN, tach rdi glQa day nghe va day chQ lam cdn trd cd hpi vQa hpc tdp h i t trinh dp trung hpc phd thdng va vQa hpc n g h l d l trd thdnh ngddi lao dpng trong tQdng lai.
TQ dd ddn ddn vide nhd trUdng va ngQdi dan chju sy qudn ly cija nhilu ed quan, trai vdi tinh thdn eai each hdnh ehinh, lam tang ehi phf glao djch do phai qua nhieu oQa. Cd sd dao tgo ehju sy ehi dgo, hddng dan eua 2 nganh, nhieu khi khdng ed sQ thdng nhat, dan den nhQng khd khan trong vide giang day, kilm tra danh gia, xep log! hpe lye va cdng nhdn tdt nghidp. Mat khae, ed quan QLNN khdng the dy bdo chfnh xdc nhu eau dao tgo do sy trung lap v l tdn gpi trinh dp, khd dua ra eae sd lieu ehfnh xae v l thdng kd dao tao, quy hoach nhan lye. Ben eanh dd, SQ bd't cdp v l cdng tac QLNN v l gtao dye nghl nghiep da lam hgn e h l hidu qua dau td, gay lang phf eac ngudn lye, thilu thdng nha't ve tidu chuin, ehe dp, ehinh saeh, hpi nhdp qude te, khd thyc hidn phdn ludng, lien thong trong he thdng giao dye ndi chung va he thdng gido due nghe nghidp ndi rieng.
Cd ed'u he thdng glao due nghe nghiep va quy hogch mgng IQdi cac ed sd giao due nghe nghidp ehda hpp ly, thie'u ddng bd, chQa lien thong giQa mot sd cap hpc va trinh dp dao tgo. Cdng tae quy hoach cua eae ed sd day n g h l cdn chQa sat vdi nhu eau ei!ia xa hpi. Cong tae du bao phdt trien giao dye n g h l nghiep chya dap Qng dddc ydu eau tao
ndn ed che phan bo, dau td ngudn vdn cdn mang tinh binh quan. Mpt sd ed sd day nghl khdng phdt huy ddpe hieu qua hogc hogt ddng sai ehQe nang; cae nganh nghe ddo tao chda da dang, mdt so n g h l khdng con phu hdp vdi dilu kien va nhu eau thye te tgi dja phQdng, chda ddp Qng ddpc yeu edu cCia eac doanh nghidp, ngQdi sQ dung lao ddng. De eai thidn tinh trang tren, mpt sd dja phQdng da manh dan thye hien sap nhap cac cd sd dgy nghl tgi dja phddng; nhyng do chQa cd hQdng dan eu t h l eCia ed quan qudn ly cap tren nen rat lung tung. Chfnh saeh ddi vdl gido vidn dgy nghl va thu hut thd lanh nghe, nghd nhdn tham gia dgy n g h l con chQa thda dang. Hogt dpng cua cdc trung tdm day nghe, gidi thidu vide lam gap nhilu khd khan v l ed sd vdt chat, bp may to ehQe, can bd, giao vien dgy nghl cd hQu; can bd, giang vidn cua nhilu trung tam ehda dam bao ve sd IQdng va chat IQpng... Tinh trgng mat can ddi trong cd cdu trinh dp va nganh nghe dao tao, giQa cdc vung miln chdm dQpc khae phue. Chd't IQdng gido dye nghl nghiep hidu qua thap, chQa gan vdl nhu cdu cija xa hpi, nhllu ed sd day n g h l dQde ddu tQ Idn nhdng khdng tuyln ddpc hpc sinh hogc hpc sinh hpe xong nhdng khdng tim vd tao dupe vide lam, gay lang phf xa hpi rd't Idn. Khd khan ve viec lam sau dao tao cho lao ddng ndng thdn theo Quyet dinh sd 1956/QD-TTg ngay 27/11/2009 ciia ThCi tudng Chfnh phu phe duydt De an "Dao tao nghl cho lao dpng ndng thdn d i n ndm 2020" ehUa dUpe khae phye. Xa hpi hda dgy nghe edn cham, ehda thu hut dupe eae td ehQe, ea nhdn, nhdt la cac doanh nghiep tham gia dgy nghl. Cdng tae thdng tin, tuydn truyen, ty van va hydng nghiep ve dgy nghe cdn yeu, ehUa lam eho xd hdi, nhd't Id thanh nien hilu dung vd Ida ehpn hoe nghe phu hpp vdi kha nang, d i l u kidn cua minh. Nhan thQc eija xa hpi va eija ban thdn thanh nidn v l hpc n g h l chUa day du, toan dien. Cong tae giao due hudng nghidp trong cac trudng pho thdng hien nay cdn nhilu hgn ehe, ehUa ed giao vien ehuyen traeh v l giao dye hudng nghidp, phan Idn Id kidm nhiem. Giao vien ehQa ehuyen tam khi To chuc nha nivoc so 9/2013
O
gi^ng d^y vi kien ttnifc chiia dUdc dao tao sSu va bai bSn...
Thi;c tr^ng ve giao due nghie nghiep thdi gian qua dat ra yeu cau bifc thiet phai doi mdi cdng tac QLNN ve giao due nghe nghiep. De tao dieu kien cho hoat dong giao due nghe nghiep thuc hien tot sif menh dao tao nguon nhan luc dap Crng yeu cau trong glai doan mdi, c^n thuc hi§n mot so giai phap sau:
ThU nhat, c^n co nhan thifc, tu duy ddi mdi can bSn, toan dien v^ giao due noi ehung va doi mdi cong tac QLNN v^ giao due nghe nghiep noi rieng mot each nhat quan, tCr khau quan triet den td ehifc thuc hien cac quan diem, dudng idi va chu trudng phat tridn giao due cua D&ng; XO nh§n thufe muc tieu giao due ddn nhan thifc ve cac gicii phap, dieu kien d&m bcio de tao ehuyen bien can ban va toan dien ve giao due nghe nghiep.
ThU hai, hoan thiSn the ehe QLNN ve giao dgc nghe nghiep. T$p trung xay dung khung phap 1^, ohinh saeh, cd che QLNN vd giSo due nghe nghiep, tao moi trudng phap ly d l y du cho ddl mdi can ban va toan dien glao due nghd nghiep theo tinh than Nghi quyet Oai hoi D^ng toSn qude lan thif XI. Nghien eu:u SLfa ddi, bd sung Luat Giao due, Luat Day nghd theo hudng thdng nhat ve giao due nghe nghiep. Thuc hien thdng nhS cd quan QLNN ve giao due nghe nghiep: thdng nhat trung cdp nghe va trung cap chuyen nghiep:
eao d i n g nghe va cao dang thanh h§ thdng giao due nghe nghiep. Hoan thien co chd phan eong, phdi hdp quan ly eua cd quan QLNN vd giao due nghe nghi§p 6 trung Udng v4 uy ban nhan dan cap tinh ddl vdi eac cd s6 giao due nghe nghiep.
ThUba, ddi mdi cd che quan ly, trong do giao cac cd quan QLNN ve giao duo nghd nghISp quyen chCi dong ve qukn ly nhan sU va tai chinh cung vdi quSn ly thuc hien nhiem vu chuyen mdn. Tdng bude tach bach cong tac QLNN ve giao due nghe nghiep vdl cdng fac ehuyen mdn cija cac cd sd giao due nghe nghiep; cd quan quan ly khdng lam thay cdng viec quSn trj ciJa ed sd giao due. Ddl mdi quSn trj co sd glao due nghe nghISp theo hudng phat huy dan chu, tinh sang tao; tang
cudng val tro eua hdi ddng trudng: thuc hien cd chd tu chD va chju trach nhiem xa hdi, cdng khai, chju su giam sat cua cac ehCi thl trong eao cd s6 glao diJc nghd nghiep, ciia Nha nudc va xa hoi.
T/ii? tu, tang cudng d&n chu hoa trong giao due nghe nghiSp, xiy dUng ed che thu thap va XLf ly thdng tin phan hdi trong quSn ly ve glao due nghe nghiep. Thue hien cd che ngudi hoc va xa hpi danh gla hoat dong glao due nghe nghiep cOa nha trudng; cac cd s6 giao due nghe nghiep danh gla cd quan QLNN ve giao due nghe nghiSp. Thiet lap cd ehe do ludng mi^e do hai Idng cua ngudi dan vdl sU phuc vu eua cac cd quan QLNN va cae ed s6 giao due nghd nghidp.
Phat trien hS thdng thdng tin trong QLNN ve giao dgc nghe nghiep. Tang cudng cdng tac thdng tin trong hoat ddng giao due nghe nghISp va thi trudng lao dpng; cdng tae dU bao vd glao due nghe nghiSp va nhu cdu ngudn nhan lue cua xa hdi; gan cong tSc glao due hudng nghiep vdi nhu eau cCia thi trudng va ngudi hpc.
ThU nim, lam tdt cong tac quy hoach mang ludi cac cd sd glao due nghe nghiep, cd eau nganh nghe va trinh dd dao tao phu hpp vdl quy hoaeh phat trien nhan luc eua qudc gla, tiling vflng va tilng dja phuong. Phan tang eae co sd glao due nghd nghiep theo mue tieu dao tao, theo kha nang dap ifng nhu cdu da dang eda eac ITnh vue, nganh nghd, dac biSt la nhan IUc chat luong cao cho phat trien kinh te - xa hpi, cgnh tranh qudc td va nhu cau ngudl hpc. Coi trpng quan ly chat lupng dau ra, qu4n ly qua trinh dao tao va chuSn hoa eac didu kISn d i m bSo chdt lupng. Xay dung he thdng kidm djnh dpc lap vd chat lupng cac CP sd giap due nghd nghlSp. Nang eao hl$u qua sd dung eac ngudn vdn danh ehp edng tac giap due nghe nghiep d cae cap.
ThU siu, day manh phan ca'p di doi vdl tang cudng kjf cUOng trong quan ly glao dgc nghd nghiSp, nang cap nang luc cua bd may quIin ly giap dgc nghe nghiep cac cap; thgc hiSn tdt cdng tae kiem tra, giam sat va xd 1^
nghiSm mlnh, kjp thdi cac sai pham trpng hoat ddng giao dgc nghd nghISp •