DANH GlA QUA CJ DAN VE CAc TE NAN XA hOl
KHI DIA PHJONG CHUYEN TU
XA THANH PHU6NG(*)
ThS. Pham Minh Thu Vien Tdm ly hgc.
TOM TAT
Nghien cifu tie'n hdnh khdo sdt tren 1.172 cu ddn vimg chuyen doi tit xd Ihanh phudng. Sd lien thu dirge dua tren su ddnh gid cua ngucri ddn ve cdc te ngn xd hgi tgi chinh dia phirang hg dang sinh sdng. Ke't qud cho thay, te ngn xd hgi vdn tdn tgi d mirc cao, trong dd cd bgc, trgm cdp trin tgi d mirc cao nhdt, mgi ddm ion lgi d mirc thdp hon. Tir gdc do ciia ngudi ddn khi ddnh gid ve su bien ddi ciia cdc te ngn, hg cho rdng, khi dia phuang chuyen tir xd thdnh phudng, le ngn xd hgi dd cd .\ii hudng gidm.
nhung su bie'n ddi cda tirng te'ngn cu the thi co sir khdc nhau, irong dd te ngn cd bgc khdng cd sir bie'n ddi nhieu, nghien game gia tdng, va chgm xdm gieng gidm di rd ret.
Co sir khdc biet giffa nam vd nff, giffa nhom tudi < 40 tudi va nhom > 55 tudi trong viec ddnh gid mat sd le ngn xd hgi. Mac dit ddnh gid cita ngirdi ddn ve cdc te ngn xd hgi chill dnh hudng bdi mirc do dd thi hda, nhung hg vdn img ho khi dia phuang chuyen tir xd thdnh phudng.
Tir khda: Te ngn xdhgi: )(a phudng.
Ngdy nhdn hdi: 8/5/2014; Ngdy duyet ddng bdi: 25/7/2014.
Ma dau
Trong bdi canh da thj hoa, viec md rdng dia gi6i hanh chinh cua mOt sd dja phuong la mOt dieu ta't ye'u. Khi dja phuong ehuyen ttt xa thanh phudng, su tiiay ddi nay keo theo su bie'n ddi ve moi mat eua ddi sdng con ngudi, trong dd cd ca nhting thuan loi va nhung bat led, cd cai ma't di, nhung eung cd cai mdi xua't hien. Trong nhimg va'n d^ lien quan tdi cuOc sdng ciia ngudi dan thi su tdn tai eSc te nan xa hdi ductc eho la mdt dilm ba't toi va cd nhieu bien ddi.
Nghien cum nay nhim tim hieu: 1/ Danh gia eua ngudi dan ve su tdn tai cua cac te nan xa hOi khi dja phucmg chuyen tCr xa thanh phudng; 2/ Ngudi dan
TAP CHI'TAM LV HOC, S6 8 (185), 8 - 2014 79
danh gia vi su bie'n ddi cita cac te nan nay nhu nao? Nhiing danh gia nay cd su khac biet gi d nhiing nhdm gidi, nhdm mdi, miic d6 d6 thj hoa?
Phirong phap nghien cijtu: Phuang phap nghien cilu chinh ducjc sil dung la tiieu tra bang bang hdi va phong vSh sau ban c^u true. Tdng sd khach thl nghien cilu la 1.172 cu dan vimg chuyin til xa thanh phudng tren cac phudng cita 3 thanh phd: Ha N6i, Nam Dinh va Bac Ninh. Sd lieu khao sat dugc xir ly bang phan mem thdng ke toan hoc SPSS 13.0.
Ket qua nghien ciiru
1. Ddnh gid cua ngudi dan ve stf ton tai cua cdc te nan xd hgi khi dia phUffng chuyen tit xd thdnh phudng?
Ke't qua nghien ciiu cho tha'y, theo danh gia cua ngucri dan, khi dia phuong chuyin tut xa thanh phucmg, hSu \ii\ cac te nan xa hOi vSn con ton tai d miic cao (chidm ty le % trung binh la 72,7%), trong dd cd bac va trom cip tdn tai 6 mdc eao nhit (14n luot chie'm ty le 83,2% va 83,0%) va mai dam tdn tai 6 mile tha'p nhSt (chig'm ty le 41,8%).
^
M so 1 70 \ 60 ->
so \ ''i-s 40 •
30 -, • 20 i •
> ° 1 1
0 -r- •si'*^ , .J-* * '
Cac te mill xa lipi
Bieu do 1: Ddnh gid cua eu ddn ve su ton tgi cua cdc te ngn xd hgi khi dia phucmg chuyen titxa thdnh phudng
80 TAP CHl TAM ly HOC, Sd 8 (185), 8-2014
Y ki^n cua ca chinh quyen va ngucri dan vl cae te nan nay cho tha'y, mac dil b6 phan an ninh cua phudng va bp phan an ninh thOn xdm da hoat dOng lich cue va CO tinh chuyen nghiep, ngucri dan cOng da dugc tuyen truyin va dl cao canh giac nhtmg cd bac va trgm cap van diln ra vdi nhUng hinh thdc tinh vi va tao bao hon, trong khi nhihig phan ting eiia ngudi dan trudc tinh trang nay lai ra't ye'u dt. Y kie'n ciia mgt bac td trudng, 60 tudi tai Nam Djnh thl hien ro dilu nay: "Cudp gigt ngay ban ngdy dy chit. Ngdy xua thi khong co trgm cdp, ma lity, mgi ddm nhung gid thi cd. Ddi tucmg trdm edp thi di dgng tit nai khdc den, cdn bdn thdn cdc chdu cr ddy thi Id ca sd, Id diem de no phdi hgp. Co hdm chung trgm xe ngay trudc mdt rdi phdng di md ngudi ddn chi co u d keu, khong ldm dugc gl. No ep mgt cdi tudng no ldm sao hoa ra no cdm xe, gigt tiii chgy mdl, lue do mdi keu dm len hodc lgi bdo "anh trd em tdi ddy". Lgi ludng Id nd dual". Cdn cd bac thi "cd trung nien vd thanh nien cUng vdn chai, mile dii h han trudc vi mgi ngudi con mdi di ldm dn. Nhung ngdy xua chai thi it tien, nhung gid di ldm cd tien nen chai cung lo, cd ndm chuc mdl trdm (SO.OOOd - lOO.OOOd) thdi. Nhieu ngudi mdt tien Igi ham hue" (ntt, 45 ludi. Ha Ngi). Tft ca nhimg dilu nay gay ra tam ly lo lang va bat dn cho ngudi dan khOng chi vl tai san ma cdn vl chinh tinh mang cita minh.
Mai dam dugc eho la mOt te nan xua't hien va tdn tai khi cd su chuyen bie'n manh vl co ca'u dan cu. Tai mOt sd dja ban khao sat, trong thdi diem dSu khi dja phuang chuyen tit xa thanh phudng, nha tro mgc Ien dl dap dng nhu cSu vl nha d cho nhiJng ddi tugng de'n hge tap va iam viec. Lgi ieh vl thu nhap va viec lam lang len nhimg khdng tranh khdi nhilu lo ngai vl vSn de van hda, dao diic, vl cflng tac quan ly. Mae dii dugc danh gia la ldn tai it nha't va it hon so vdi cac te nan khac, nhung te nan mai dam ciing la mOt mfli lo ngai khflng chi cho ca ngudi dan (lo con cai bi anh hudng, hgc ddi theo...) ma edn eho ca bfl phan chinh quyin trong cflng tac quan ly khi ma "hg vdn cd ddng ky tgm Iru, cd ghi vdo sd, nhung dd Id quyen eu trd. Vi hg Idm cBng di dgng, chi Ihue trg a ddy, khi ndo ed ngudi ggi Ihi di. Cir theo ludt thi khdng the Idm gi duge hg"
(nam, 60 tudi, id trudng. Nam Djnh).
Di vao phan tich su khae biet trong tJanh gia cua ngudi dan, chiing tfli nhan tha'y, gidi linh, nhdm tudi, dja ban khao sat cd anh hudng de'n su danh gia ciia ngudi dan vl nhung thay ddi eiia limg te nan xa hfli.
Xet theo lieu ehi gidi tinh, ke't qua cho tha'y, taJt ca nam deu danh gia vl su tdn lai cic te nan xa hfli cao hon so vdi nu, trong dd cd su khac biet cd y nghia thflng k6 d hSu he't cae te nan xa hgi (p < 0,05). Mflt eau hoi dugc dat ra la, lieu each danh gia ciia nam cd lien quan tdi viec day la ddi tugng thudng cd xu hudng vudng nhilu vao eac te nan nen chi'nh hg cd each nhin nhan ro hon ye nhOng viee lien quan de'n minh? Thflng qua mflt sd y kie'n phong van sau ciia
TAPCHlTAMLfHtDC, Sfl'8 (185), 8-2014
chi'nh nhiJng nam g i ^ da cho chiing toi cau tra Icfi nhu vay: "Qud that Id nam thudng vudng vdo te ngn nhu ndy nhieu han. Ld do, nam hay thich udng ruau, hay thich nhiing hogt dgng be ndi, rdi co khi cUng di bi khich bdc, bi cdm dd hdn so vdi chi em phii mi. Rugu vdo la ldi ra. Tu tap, gdy ldn, bdi bgc... Chdc nai ndo cung the*' (nam, 40 tu6i, Bac Ninh); "Nhiing te ngn ndy thitdng Id con trai vudng vdo, chii it thdy trudng hop Id chi em ldm. Co le Id tinh con gdi thudn han, thinh thodng cdng thd'y chi em cdi nhau, nhifng ddnh nhau de'n sict ddu me chdn thi chi co anh con trai gdy ra thoi" (nam, 50 tu6i. Nam Dinh).
Xet theo tieu chi tudi, ke't qua cho thiLy, nhom < 40 tu6i d^u danh gia hau he't cac te nan t6n tai b mtic cao hon so vdi nhom 40 - 55 tu6i va nh6m,> 55 tudi v^ CO su khac biet co y nghTa thong ke so v6i tiJmg nhom b stJ danh gia tiimg te nan xa hoi. Su khac biet nay duoc cho la do nhom < 40 tudi la nhom co nhi^u doi tuong tre - do tudi ua nhutig trai nghiem. Chfnh ho cung nhan tha[y, tudi nay co xu hudng dl vudng vao nhiing te nan nay nhi^u hon so vdi cac nhom tudi khac. Y kie'n phong van sau 6 mot thanh nien trong chfnh nhdm tudi nay: "Cdi ndy vdn nhu cu thoi, em ngdy xua cUng thd, hay quay ldm. Bdy gid thi cdng hdt di chut it nhung thanh nien md. Nhieu tudi hdn thi se "thudn" han"
(nam, 34 tudi, Bac Ninh) cung gian tie'p cho tha'y net dac trimg cua ItJa tudi.
Xet theo tieu chf dia ban, h^u he't danh gia cua ngudi dan v^ siJ tdn tai cac te nan xa hOi 6 cac dia ban deu co sii khac biet cd y nghia thO'ng ke (p < 0,05), trong do thi ngudi dan tai Ha Ndi danh gia sir tdn tai cac te nan xa hdi tai dja phuong van d miJc cao va hau he't cao hon so vdi hai thanh phd cdn lai. Mac dO, Ha Ndi dugc coi la dia ban cd miic do dd thi hda cao nha't va sau 10 nam chuyen thanh phudng thi cac te nan xa hpi khdng cdn biing phat nhu thdi di^m diu khi mdi thanh phudng, nhung tfnh cha't cua nd thi phtic tap va tinh vi ban.
Vf nhu, nghien game van tha'y d nhiJng ddi tuong thanh nien va thie'u nien. Cac trd game khdng chi da dang va cdn cd siic haip diln ghe gdm, doi hdi d miJc
"trinh cao". Nhieu dd'i tugng da roi vao tinh trang vay ng d^ cd ti^n tie'p tuc vdi cudc choi. Trong khi dd, nhau nhet say xin dugc danh gia la vSn cdn tha'y nhieu d Bac Ninh - noi dugc coi la dia b^n cd miic do dd thi hda tha'p nha't trong dien khao sat. Qua quan sat ne'p sd'ng cua ngudi dan tai chfnh thdi di^m khao sat, chiing tdi nhan tha'y, trong nhiJng dip hie'u hi, thdi quen cd rugu trong mam com van khdng thd thie'u vdi y nghia thd hien tinh cam va sij hie'u khach cua gia chii. Phai chang, chfnh quan niem va ne'p sdng cua khdng chi ngudi dan ma con ciaa ca can bd noi day da gian tie'p lam gia tang te nan nay.
Nhu vay, theo danh gia ciia ngudi dan, khi dia phucfng chuydn tiJ xa thanh phudng h^u he't cac te nan xa hdi van cdn tdn tai d mtic cao. Cd sir kh^c biet trong each danh gia theo cac nhdm gidi tfnh, tudi va dia ban khao sat.
82 TAP CHI TAM L? HOC, Sd 8 (185), 8 - 2014
2. Ddnh gia cda ngudi ddn ve su bien ddi cua cdc te ngn xd hgi khi dia phuong chuyen tiir xd thdnh phudng
Bdng 1: Ddnh gid ve su bien ddi cua cdc te ngn xd hdi khi dia phuang chuyen tvfxd thdnh phucmg
Cac te nan xa hoi 1. Mai dam
2. Ma tu'/
3. a bac 4. Trom c3p 5. Danh chiri nhau 6. Nhau nhet say xin
7. Chai game, internet (nghifen game...) 8. Va cham xom gi^ng
Chung
Bie'n doi (%) Giam
di 46,7 47,8 41,7 47,6 47,8 47,6 29,9 60,5
Nhu cu 23,7 20,7 22,8 19,7 29,1 27,8 17,1 25,9
Tang len 29,6 31,5 35,5 32,7 23,1 24,6 53,0 13,5
Diem trung binh 1,83 1,84 1,94 1,85 1,75 1,77 2,23 1,53 1,83
Do lech chuan
0,86 0,88 0,88 0,88 0,80 0,82 0,88 0,72 0,68 Ghi chti: Diem trung binh dugc tinh Iren Ihang 3 diem (trong do • Gidm di • Idiem, Nhtr cu: 2 diem: Tdng len: 3 diem).
Thflng qua bang tren, cd Ih^ tha'y danh gia ciia ngudi dan khi dia phuong chuydn lit xa thanh phudng ve cae te nan xa hgi nay nhu sau:
- Su bie'n chuydn ndi chung eua cac te nan xa hfli cd xu hudng giam, nhung giam khflng nhidu (DTB chung = 1,83), nhung danh gia d timg te nan cy Ih^ thi cd nhttng bie'n ddi khac nhau, cu the: cd bac van nhu cu - khflng bie'n ddi (DTB = 1,94), choi game, nghien game gia tang (DTB = 2,23), va cham xdm gi^ng giam di ro ret (DTB - 1,53).
Nhu vay, cdng mflt su viee khach quan trong chinh dia ban noi ngudi dan sinh sfl'ng, nhung mfli ngudi lai danh gia theo mflt chieu hudng khac nhau.
Danh gia su bie'n ddi theo chieu hudng tang, giam hoae nhu eu phu thuflc ra't nhi^u vao nhttng ye'u id, trong dd ed didu kien ve bfli canh ciia dia ban eu th^
(se dugc chung tfli dd cap trong nhung phan dudi).
Tim hi^u sau hon ve eac hoat dflng eua bfl phan an ninh tai dia phuong, cac bao cao ciia cac dia phuong trong dien khao sat eho bie't, ne'u trude kia, nhan su trong bfl phan an ninh thfln xdm rat it Irudng hgp dugc dao tao chinh quy thi nay nhan su trong bfl phan nay da dugc dao tao chinh quy va boat dflng
TAP CHf TAM L V H Q C , S 6 ' 8 (185), 8 - 2014 83
ke't hgp vdi bd phan an ninh tij quan cua cac td dan phd. So vdi trudc, nhan siJ trong bo phan an ninh thdn xdm rat ngai va cham vdi ngudi vi pham vi thudng la anh em ho hang, sg me'ch long nhau thi hien nay bd phan nay lam kha quye't liet. Ben canh do, do dugc tuyen truyen thdng tin nen nhan thiic v^ tam quan trong trong viec quan Iy con em ctia cac ho gia dinh cung dugc nang cao hon, thd hien d s\X chu dgng trong giao dtac, quan ly vd thdi gian hgc tap, vd mdi quan he cua con'vdi ban be... nham tranh cho con em minh vudng vao cac te nan xa hdi.
Phan tfch ky hon tCmg te nan, chting tdi thSy, mac du va cham xdm gieng dugc ngudi dan danh gia la da giam di rd ret (60,5% y kie'n chon la giam di) nhung ne'u nhu trudc kia, va cham xdm gidng chi lien quan tdi viec ma't chd, ma't ga... thi hien nay nhung va cham nay lai lien quan nhidu tdi tranh cha'p da't dai. Khi dia phuong tiJ xa chuydn thanh phudng, su bie'n ddng ve gia tri dat dai khie'n ngudi dan nhan thay gia tri ctia tiing met da!t ma trudc day hg cd the sin sang cho nhau, nhudng nhau dd gift la'y tinh cam xdm gieng, thi gid day gia tri da't dai tang cao. Vi vay, hien tugng tranh chap dat dai ciing cd anh hudng ft nhidu tdi tinh nghia xom gidng. Cd trudng hgp nha nay danh chui nha kia, khdng nhin mat nhau gay ma't doan ket trong tinh lang nghia xdm.
Khi dia phuong chuydn tii xa thanh phudng, ciing vdi su phat tridn khach quan ciia dd thi hda, bg mat dd thj khdng chi dugc the hien d su phat tridn cua CO sd ha t^ng, ma cdn the hien d su phat trien cac boat ddng dich vu nhu lam dSu, quan an, chup anh, sua chiJa xe... Ne'u nhu trudc kia, cac quan internet xua't hien lac dac vdi cac thie't bi may mdc cdng kdnh, tdc dd cham chap vdi nhtJng trd choi don gian thi nay cac quan intemet dugc md ra vdi cac thie't bi ggn nhe, td'c do cao vdi nhidu trd choi mdi la, hap dan tdi miic "co tro gi md mdy d^a ire con khdo nhau la chtfng cdn kiem duac tien nua" (nii, 78 tudi, Nam Dinh). Theo danh gia ciia ca chfnh quyen va ngudi dan, cac quan intemet da thu hiit nhidu ddi tugng, trong dd dd'i tugng bi ha'p dan nhidu nha't van la thanh thie'u nien. Mac dii nhiJng quy dinh trong quan ly hanh chfnh vd boat ddng ciia cac quan intemet da dugc dua ra nhu: "Dich vu internet phdi cdch xa trudng. Vd:a rdi thi phudng cung co di kiem tra vd co nhdng quy dinh nhvt khong ductc md qud 12h dem, khong duac gdy on do, mat trdt li/' (nam, 33 tudi, can bd phudng. Ha Ngi) nhung khdng phai chii quan nao ciing lam theo dung quy dinh va khdng phai gia dinh nao cung chii y tdi viec quan ly con cai. Ngudi chu quan vi lgi nhuan, ngudi choi Iai khd kidm soat minh trudc nhiing trd mdi la nen choi de'n miic nghien game da xuat hien. Tinh trang hoc sinh bd hgc, ndi dd'i den trudng hgc de vao nhiing quan intemet choi game da xua't hien va ngay cang gia lang. Didu nay khdng chi anh hudng tdi hgc tap, cdng viec va siic khoe Clia ngudi choi ma cdn anh hudng tdi sinh boat va tinh hinh an ninh trat til ciia ngd xdm. Vi vay, te nan nghien game dugc ngudi dan danh gia la gia tang (53,0% y kie'n chon la tang len) va gay cho hg nhidu lo lang.
84 TAP CHI'TAM LtHQC, S6 8 (185), 8 - 2014
C6 bac dugc ngucri dan thdng nhit cao trong each danh gia la vSn nhu cii - khflng CO chieu hudng giam, bdi ne'u nhu trudc kia te nan nay tdn lai mflt each cflng khai thi nay su bie'n ta'u ciia nd da kin dao hon. Mgt y kieh cda ngudi dan phan anh di^u nay: "Trudc thl chiing nd chai cong khai, nhung gid thi chai kin dao hem. Co Idn vdo dip cudi xin, chiing nd dong cira chai. Co ngudi vdo la chiing no "xuyt" ra hieu khong ducrc ndi. Bdo la vui, nhung vui ddu chdng thd'y, thua Igi buc minh. Tdi Id chi mong cdng an bdt het chung nd di. Tan cita ndi nhd cUng vi tro cd bgc do" (ntt, 56 tudi, Bac Ninh).
Tdm lai, cac te nan xa hfli dugc ngudi dan danh gia la cd xu hudng giam, tuy khflng nhidu, trong dd, choi game, nghien game ed xu hudng gia tang, va cham xdm gieng giam va te nan cd bae vSn nhu eu, khflng cd ehieu hudng giam.
vay, gitta cac nhdm lieu ehi khae nhau tht su danh gia cae te nan xa hfli niy nhu nao, cd nhiing khac biet gi?
* Khdc biet trong danh gid su bien ddi cua cdc te ngn xd hgi xet Iheo lieu chi gidi
Bdng 2: Ddnh gid six bien ddi cita ede le ngn xa hgi (iheo lieu chi gidi)
Cac te nan xa hdi 1. Mai dam
2. Ma tuy 3. C6 bac 4. Tr6m d p 5. Danh chijti nhau 6. Nhau nhet say xin
7. Choi game, intemet (nghi6n game..) 8. Va cham xom gi^ng
Gidi tinh (DTB) Nam
1,99 1,89 1,97 1,88 1,82 1,84 2,27 1,61
Nir 1,71 1,80 1,91 1,83 1,69 1,71 2,20 1,45
Mii'c y nghia p p < 0,05 p > 0,05 p > 0,05 p>0.05 p < 0,05 p < 0,05 p > 0,05 p < 0,05 Ghi dm: Diem trung bmh duac tinh tren Ihang 3 diem (Irong do. Gram di- 1 diem: Nlurcfr 2 diem: Tdng ten: 3 diem).
Sd lieu cho tha'y, khflng cd su khae biet gitta nam va nu trong danh gia v^ su bie'n ddi ciia cac te nan ma luy, cd bae, trflm cap, nghien game (p > 0,05), nhutig lai ed khac biet cd y nghTa thflng ke khi danh gia ve cae te nan nhu mai
TAP CHi TAM Ly HOC, Sfl' 8 (185), 8-2014 85
dam, danh chiii nhau, nhau nhet, say xm (p < 0,05). Ddng thdi khi danh gia ve sti bie'n ddi, nam cho rang, cac te nan nay vin nhu cu - khdng cd bie'n ddi, hoac neu bie'n ddi thi giam rat ft, trong khi nii danh gia cac te nan nay da giam di. Nti cudi ne tranh khi chiing tdi hdi vd vfo dd nay hoac mdt cau tra ldi cua mdt anh:
"Trudc thi tu tap anh em udng d nhd, say xin cdng d nhd. nhung bdy gid cdc bd khong thich thi chiing toi ra hdng. Cdc bd dd phdi ndu nudng, dgn dep, md chiing toi cUng yen thdn hem" (nam, 46 tuoi, Nam Dinh) hoac y kien cua mdt chi: "Ban ngdy thi di ldm, co trua tdi mdi ve, khong nhdn roi nhu trudc nen tu tap it han, it nhiing vd'n de phdc tgp han. CUng vdn say xin nhung it han. Tiii thanh nien cdng ddnh chdi nhau, trudc kia thi co khi chi nhin nhau Id tu tap bgn be xd ngay, nhung gid thi chung it tu tap, mdi lo hgc hdnh, ldm an, co vg thi va cdng qudn. Ddy toi thdy ro nhdt" (nii, 54 tudi, Bac Ninh) cho chting tdi tha'y, SIJ khac biet trong each danh gia cac te nan cd lien quan de'n dac trung gidi tfnh. Vdi nhung trai nghiem, nam thudng nghiem khac va cd each nhin bao quat trong each danh gia, trong khi nii thudng uu ai va bao dung hon vdi nhiing thay ddi nhd.
* Khdc biet trong ddnh gid ve su bidn ddi ciia cdc te ngn xa hdi xet theo lieu chi tudi
Bdng 3: Ddnh gid su bien ddi cua cdc te ngn xd hgi (theo tieu chi tudi)
Cac te nan xa hoi
1. Mai dam 2. Ma tuy 3. C6 bac 4. Trom cap 5. Danh chiri nhau 6. Nhau nhet say xin 7. Choi game, intemet (nghien game...) 8. Va cham xom gieng
Nhom tudi (DTB)
< 40 tudi 1,97 1,92 2,07 1,95 1,87 1,84 2,23 1,55
4 0 - 5 5 tudi 1,85 1,94 1,94 1,91 1,75 1,81 2,29 1,53
>55 tudi 1,71 1,66 1,84 1,71 1,65 1,70 2,08 1,53
M ijrc y nghia p
M 3 < M 1 , M 1 =M2 = M3 M 3 < M 1 =M2 M 3 < M 1 , M 1 =M2 = M3
M 3 < M 1 = M 2 M 3 < M 1 , M 1 = M 2 = M3
Ml = M 2 = M3 M 3 < M 1 <M2,M1 =M2
Ml = M 2 = M3 Ghi clui: - Diem trung binh dugc linh Iheo thang 3 diem (irong do: Gidm di: 1 diem: Nhit cii:
2 diem, Tdng len: 3 diem);
- MI: diem trung binh nhdm < 40 tudi; M2- diem trung binh nhom 40 - 55 tuoi; MS: diem Irung binh nhom > 55 luoi;
-Ma = Mb.p> 0,05, Ma <Mb,p< 0,05.
86 TAP CHI TAM L ? HOC, Sd 8 (1K5), 8 - 2014
Ke't qua thu dugc cho thiy:
- Khflng cd su khac biet ed y nghia thfl'ng ke trong each danh gia d te nan nhau nhet say xin va va cham xdm gieng d ea 3 nhdm tudi (p > 0,05). Didu dd, chirng td ludi tac khflng anh huiimg ldi su danh gia vd cac te nan nay.
- Khflng cd su khae biet ed y nghTa thfl'ng ke giua nhdm < 40 tudi va nhdm 4 1 - 5 5 ludi khi danh gia su bie'n ddi b ti\ ca le nan (p > 0,05), nhung lai ed su khac biet cd y nghia thfl'ng ke gitta nhdm < 40 tudi va nhdm > 55 tudi khi danh gia su bie'n ddi d timg le nan cu Ih^. Dd la te nan mai dam, ma tuy, cd bac, danh chiri nhau, trgm cap, nghien game (p < 0,05), trong dd ta't ca cac te nan nay duge nhdm < 40 tudi danh gia la khflng cd su bie'n ddi, hoae bie'n ddi theo ehieu hudng giam it, trong khi nhdm > 55 tudi lai danh gia giiim di nhi^u.
Nhu tren da ly giai, chi'nh ngudi trong nhdm < 40 ludi cung nhan tha'y, day la ludi ua trai nghiem va Ihudng cd xu hudng vudng vao nhimg le nan nay nhi^u hcfn so vdi nhdm tudi khac, trong khi nhdm > 55 tudi - dfl'i tugng it hoae khflng cdn va de bi loi cufl'n vao cae te nan nay, vi the' nhttng trai nghiem cua hg g^n nhu khflng cd hoac ne'u da cd thi eung phai md, hoac chi la nhihig quan sat hoae nghe thflng lin tif ngudi khac nen danh gia ciia hg ve su bie'n ddi eiia cac te nan nay la giam di.
* Khdc biel trong ddnh gid ve su bie'n ddi cUa cdc le ngn xd hgi xet theo tieu chi dia bdn nghien ctiu
Sfl' lieu d biing 4 cho thay:
- Theo danh gia cua ngudi dan ve cac le nan xa hgi ndi chung, ed sir khac biet cd y nghia thfl'ng ke gitta Ha Ngi, Nam Dinh va Bae Ninh (ISn lucrt DTB = i,728; 1,742; 2,079; p < 0,001), trong dd ngudi dan Bae Ninh eho rang, mflt sd te nan gia tang, mflt so khac thl vSn nhu cu, khflng cd su bie'n chuydn;
nhung tai Ha Nfli va Nam Dinh thi hin het cae te nan nay duge ngudi dan danh gia la da giam.
- d hSu hel cac le nan cu the, khflng cd su khac biet giua Ha Nfli va Nam Djnh, nhung lai cd su khac biet gitta Ha Ngi va Bic Ninh, gitta Nam Dinh va Bac Ninh.
- Te nan cd bae duge ngudi dJn tai Nam Dinh danh gia la giam di mflt each dang kl (DTB = 1,69) va giam manh hon so vdi Ha Ngi va Bae Ninh.
(3ioi, nghien game dugc ngudi dan tai Bic Ninh danh gia la tang len (DTB = 2,35) va tang hon so vdi hai dia ban cdn lai.
Trong nghien cim nay, ba dia phuong trong dien khao sal cd mirc dfl dfl thj hda khac nhau, trong dd Ha Ngi cd miie dfl dfl thi hda cao nha't va Bae Ninh cd mtic do dfl thi boa thip nhat. Mac dd dia ban khao sat ciia Ha Nfli va Nam
TAPCH(TAMLyHpC,Sfl8(185),8-2014 87
Dinh deu cd the dugc coi la cd ciing thdi di^m chuydn lit xa thanh phudng (ISn lugt thang 12/2013; thang 01/2004), nhtmg su chuydn bie'n ve dan eu va su phat Iri^n nen mitc dfl dfl thi hda cua Ha Nfli dugc coi la cao hon. Viec chuydn thanh phudng la mflt le tu nhien thuan theo su phat tri^n ciia dia ban. Trong khi dd, Nam Djnh va Bac Ninh lai chuyfo thanh phudng theo quy hoach rad rflng dja gidi hanh ehfnh. Nhu viy, ke't qua nay eho thay, miic dfl dfl thi hda cd anh hudng ldn tdi viec ngudd dan danh gia su bi^n ddi ciia cac te nan xa hfli.
Bdng 4: Ddnh gid six bien doi ve cdc te ngn xd hgi (theo tieu chi dia ban)
Cac te nan xa hoi 1. Mai dam
2. Ma tuy 3. Cd bac 4. TrOm cap 5. Danh chiri nhau 6. Nhau nhet say xin
7. Choi game, intemet (nghien game,..)
8. Va cham xom gieng Chung
Dia ban thanh pho (DTB) Ha
Noi 1,51 1,67 1,96 1,72 1,67 1,63 2,16 1,44 1,73
Nam Dinh 1,75 1,71 1,69 1,71 1,71 1,75 2,21 1,51 1,74
Bac Ninh 2,28 2,27 2.16 2,15 1,90 1,95 2,35 1,69 2,08
Mure y nghia p M 1 < M 2 < M 3 M I = M 2 < M 3 M 2 < M I < M 3 M 1 = M 2 < M 3 Ml = M 2 < M 3 Ml = M 2 < M 3 Ml = M 2 < M 3 Ml = M 2 < M 3 Ghi chii: - Diem trung binh dugc tinh theo thang 3 diem (trong do: Gidm di: J diem; NhUcU- 2 diem; Tang ien: 3 diem);
- MI: diem trung binh nhom Hd Ngi; M2. diem trung binh nhdm Nam Dinh; M3: diem trung binh nhom Bdc Ninh;
-Ma = Mb,p> 0,05; Ma <Mb,p< 0.05.
Theo bao cao cua dia phuong, hai phudng trong dien khao sat tai Bac Ninh (phudng Van Duong va phudng Hap LTnh) mdi chuydn tti xa len tvc nam 2013 va ciing dang trong qua trinh dd thi hda. Mdt phan d^t dai bi thu hdi d^
xay dung cac co sd vat chat ctia dia phuong, mdt ph^n dugc xay dtmg khu cdng nghiep d^ thu hiit nhan cdng lao ddng. Su bie'n ddng dan cu (tii noi khac d^n lam an), cdng an viec lam, ddi sdng sinh boat... mdt each manh me, trong khi qua trinh quy hoach dd thi chua ddng bd, su quan ly cua chfnh quyen vSn chua di vao su 6n dinh da khie'n ca chfnh quy6n lan ngudi dan deu nhan tha'y, tinh hinh an ninh trat tu cd nhi^u phiic tap, gay khd khan cho cdng tac quan ly. "Len
88 TAP CHf TAM LV HOC, Sd 8 (185), 8 - 2014
phudng Ihi nhiing quy dinh quy c« vd chdt che han, nhung md cung ed nhiing cdi phtic tgp han. Vi du, cdc dich vu vdn hod bung ra nen qudn ly rdt kho khdn" (nO, phd chit tjch phudng, Bac Ninh). Nhu vay, thdi diem dfl thi hda lai Bac Ninh de'n mufln hon, nhung dd lai la thdi diem ban dau - thdi di^m cd nhilu bie'n dflng xay ra nen hSu he't eac te nan tren dugc ngudi dan danh gia la bien ddi theo hudng gia tang nhe hoac khflng bie'n ddi. Trong khi dd, lai Ha Ngi, trudc thdi didm chuyin ttt xa thanh phudng, hai phudng trong dien khao sal da It nhidu chiu anh hudng ciia Ifl'i sflng dfl thi lir viing ngi thanh - noi dfl thi hda manh - Iran vd. Su chuin bi quy hoach da cd 16 trinh va dugc eae eSp nganh ehli y. Sau 10 nam thanh lap phudng, linh hinh dan cu, cflng viec, each thiie quan ly eiia ehinh quydn... da dugc dn dinh. Cdn lai Nam Dinh, theo chu trucmg md rgng thinh phfl', mac dil dap ting du lieu chi chuyen thanh phudng nhung lfl trinh ehufa bi va thilc hien qua trinh dfl thj hda vSn la khd khan eho cac cap nganh trong nhiing thdi gian dSu. Vdi dae thu dia ban cd nhidu dfli lugng dan cu khae de'n hgc tap va sinh sfl'ng, gay khd khan trong cflng lac quan ly dan cu (phudng Ciia Nam quan ly ca khu dan cu trudc kia so'ng d ven sflng, phudng Lflc Ha cd cac Irudng, trung tam dio tao nganh ngbl) nen tinh trang te nan xa hgi tai 2 phudng nay trong nhttng thdi gian dSu cd phSn ndi cflm. Tuy nhien, viec luyen truyen va ra quan quye't liet ciia bfl phan an ninh phudng giiip cho linh trang nay giam di dang kl. Dfl'i vdi ngudi dan thi "cd/i^ ldc trdt tu xdhgi la sdt sudn nhdt, bdi ngudi la di Idm cd ngdy, tdi sdn a nhd khdng dugc an tdm"
(nam, 60 tudi, Lgc Ha, Nam Dinh). Cdn dfl'i vdi can bfl phudng thi: "V^" le ngn xd hgi Id chuyen bie'n tich cue. Dd dugc tinh, Bg Cdng an ddnh gid rat cao. Thti nhdt Id triet phd dugc cum mua bdn ma tuy lgi dia bdn dd diin ra nhieu ndm nay. Nhung tti ndm 2006 de'n gid Id triet han, hdu nhu khdng cdn lu die'm ma tuy tdi Igi. Tti ndm 2005 de'n gid Id chung em cho di cai nghien hel. Vd'n de Ihti hai Id tu diem cd bgc, Id de. Trudc kia Id ngudi ddn chd ndo eung cd bgc, gid Ihi gidm gdn nhu tuyet ddi rdi. Ddnh vdo ngdy Tel, ngdy li chi Id hdn hitu. Thti ba la trdm cdp gidm di rdi rd rel. Thti lu Id ddnh chiii nhau. Bdo cdo vcri chi Id trudc CO trucmg hap ddnh nhau chgy ra bd sdng ddm chet ludn. Nhung Iti ndm 2012 Id chung em ciing dep hel ludn. Rieng an ninh trdt lu cua phudng Id ldi. 5 ndm nay deu dugc khen Ihudng vd dang de nghi tdng cd khen Ihudng" (nam, chd lich phudng. Nam Dinh).
•Vl vay, ea Ha Nfli va Nam Dinh deu duge khong chi tir danh gia ciia ngudi dan vk trong nhihig kel qua phdng vSn can bg phudng cung deu cho tha'y, c&c te nan nay da giam di.
Mae dii d 3 dia ban nghien cihi, nhan thde cda ngudi dan ve eac te nan nay cd su khac nhau va anh hudng nhieu bdi Ifl'e do dfl thi hda eiia dia phuong, nhung nhttng Igi ich d nhieu mat lien quan true liep ldi ddi sfl'ng cua ngudi dan khi dia phuong chuyin ttt xa thanh phudng dem lai van dugc ngudi dan nhin
TAP CHI TAM LV HOC, Sd 8 (185), 8 - 2014 89
nhan mdt each bao quat, thi hien d su ung hd khi dia phudng chuyen thanh phudng (hoan toan iing hd chie'm ty le 75,3%).
Ket luan
Nhiing ke't qua dugc trinh bay d tren cho tha'y mdt sd di^m sau:
- Thd nhdt, ngudi dan thd'ng nha't trong viec danh gia vi su tdn tai cua cac te nan xa hdi viin cdn d mtic cao khi dia phuong chuyen tii xa thanh phudng. Cd su khac biet giGa cac nhdm gidi tfnh, tu6i la do nam va nhdm < 40 tu6i la ddi tugng cd xu hudng vudng nhieu vao cac te nan xa hdi hon so vdi nU.
Su ton tai cua cac te nan nay d cac phudng thudc dia ban khao sat deu cd nhGng bien tSu phGc tap hon so vdi trudc kia la do anh hudng cua mGc dd dd thi hoa.
- Thu: hai, danh gia ve su bien doi cua cac te nan xa hdi, ngudi dan cho rang, cd xu hudng giam d cac te nan xa hdi ndi chung, trong dd va cham xdm gieng giam di ro ret, nhung choi game, nghien game lai gia tang. Danh gia ctia ngudi dan cung chiu anh hudng bdi mtic dd dd thi hoa. Noi dang trong thdi di^m dau cua qua trinh dd thi hoa se dugc ca ngudi dan va can bd quan ly danh gia la cac te nan cd su bie'n d6i theo chi^u hudng gia tang hoac khdng bie'n chuyen, trong khi nhiing noi ma qua trinh dd thi hoa da di vao 6n dinh thi cac te nan xa hdi dugc danh gia la giam.
Chu thich
* Ke't qua nghien cUu dugc trfch tii d^ tai cap Bo 2013 - 2014 "Nghien cdu su bie'n ddi tdm ly cua cu ddn vimg chuyen ddi td xd thdnh phudng" do Vien T^m ly hoc chu tri thuc hien, PGS.TS. La Thi Thu Thuy lam chu nhiem.
90 TAP CHI'TAM Lt HOC, Sd 8 (185), 8 - 2014